> POPRAWA STABILIZACJI STAWU KOLANOWEGO PRZY WCHODZENIU I SCHODZENIU ZE SCHODÓW

> (pacjent po udarze – okres spastyczny, relatywnego powrotu funkcji)

> Wykorzystana aktywność – wchodzenie i schodzenie po schodach

> Ćwiczenie 1.

> p.w. Pacjent stoi przodem do schodów w górę (przed pierwszym stopniem), terapeuta stoi z boku od strony upośledzonej pacjenta – trzymając (o ile to możliwe) w „wyproście” jego upośledzoną kończynę górną (wykorzystanie punktów kluczowych np. ręki i łokcia, a z czasem lub jeśli to możliwe od razu tylko ręki) w ten sposób, aby było możliwe częściowe oparcie się pacjenta upośledzoną kończyną górną (tułowiem) na rękach terapeuty (punkty kluczowe) i przez to niewielkie odciążenie chorej kończyny dolnej w sytuacji, w której będzie ona musiała przejąć cały ciężar ciała pacjenta podczas ćwiczenia (wchodzenia po schodach)

> ćwiczenie: wykrok – oderwanie „chorej” kończyny dolnej od podłoża i postawienie jej na pierwszym stopniu schodów (możliwe wykorzystanie przez terapeutę własnego kolana w celu umożliwienia tego ruchu pacjentowi – pomoc, oraz dodatkowo w celu stabilizacji stawu kolanowego pacjenta w sytuacji, gdy jego stopa spoczywa już na pierwszym stopniu schodów), przeniesienie ciężaru ciała na chorą kończynę i próba stanięcia obydwiema nogami na pierwszym stopniu schodów (dołożenia zdrowej nogi). Terapeuta stabilizując niedowładną kończynę górną pacjenta w w/w opisanej pozycji i wykorzystując do tego punkty kluczowe – rękę i łokieć chorego, umożliwia częściowe przejęcie ciężaru ciała z chorej kończyny dolnej pacjenta, poprzez „chorąâ€ kończynę górną na ciało terapeuty, dodatkowo gdy to konieczne (zwłaszcza na początku) stabilizuje własnym kolanem staw kolanowy pacjenta, aby nie doszło do nagłego, niekontrolowanego jego zgięcia lub przeprostu – w ten sposób aby nie unieruchamiać go (może to wówczas spowodować nie poprawę a utratę kontroli pacjenta nad stawem kolanowym), a tylko zapobiegać jego ewentualnym nadmiernym „wychyleniom”.

> Ćwiczenie 2.

> p.w. jak wyżej (pacjent przodem do schodów w górę) z tym, że pacjent stoi na pierwszym stopniu schodów (lub na wyższym), terapeuta ustawia się jak przy ćwiczeniu nr 1.

> ćwiczenie: całkowite przeniesienie ciężaru ciała pacjenta na jego chorą stronę (na kończynę dolną i ew. górna – wspomniane częściowe odciążenie przez terapeutę), oderwanie zdrowej kończyny dolnej i przeniesienie jej na stopień niżej z równoczesnym zgięciem (skurcz ekscentryczny prostowników) „chorej” kończyny dolnej w stawie kolanowym i biodrowym – jeśli to możliwie – to bez lub z minimalną pomocą terapeuty w postaci stabilizacji jego własnym kolanem stawu kolanowego pacjenta (zapobieganie nagłemu, nadmiernemu zgięciu w stawie kolanowym), próba uniesienia – dalszego zgięcia w stawie biodrowym i kolanowym nogi niedowładnej (tym razem wykorzystując czynność zginaczy kończyny dolnej) i dostawienia jej do nogi zdrowej – możliwa pomoc terapeuty wykorzystującego własną kończynę dolną (kolano) do umożliwienia tej czynności pacjentowi

> Ćwiczenie 3.

> p.w. pacjent stoi przodem do schodów w dół, terapeuta od strony niedowładnej ustawiony tak samo jak przy ćwiczeniach nr 1 i 2 (stabilizacja kończyny górnej pacjenta w wyproście w stawie łokciowym, nadgarstkowym i w stawach palców, korzystne odwiedzenie palców)

> ćwiczenie: całkowite przeniesienie ciężaru ciała pacjenta na jego chorą stronę (kończyna dolna, ew. górna – częściowe odciążenie przez terapeutę), oderwanie zdrowej kończyny dolnej i przeniesienie jej na stopień niżej z równoczesnym zgięciem (skurcz ekscentryczny prostowników) „chorej” kończyny dolnej w stawie kolanowym i biodrowym – jeśli to możliwie – to bez lub z minimalną (coraz mniejszą) pomocą terapeuty w postaci „lekkiej” stabilizacji stawu kolanowego pacjenta jego własnym kolanem (zapobieganie nagłemu, nadmiernemu zgięciu w stawie kolanowym), próba uniesienia – dalszego zgięcia w stawie biodrowym i kolanowym nogi niedowładnej (tym razem wykorzystując czynność zginaczy kończyny dolnej) i dostawienie tej do nogi zdrowej – możliwa pomoc terapeuty wykorzystującego własną kończynę dolną (kolano) do umożliwienia tej czynności pacjentowi.

> Ćwiczenie 4.

> p.w. Pacjent stoi przodem do schodów w górę (przed pierwszym stopniem), terapeuta stoi z boku od strony upośledzonej pacjenta –przygotowany jak przy ćwiczeniach nr 1 i 2.

> ćwiczenie: przeniesienie ciężaru ciała na chorą stronę, wykrok – oderwanie zdrowej kończyny dolnej od podłoża i postawienie jej na pierwszym stopniu schodów, próba stanięcia obydwiema nogami na pierwszym stopniu schodów (zgięcie kończyny dolnej niedowładnej w stawach biodrowym i kolanowym – z ewentualną pomocą terapeuty w tym ruchu jego własnym kolanem). Terapeuta ma tu do spełnienia to samo zadanie co w ćwiczeniach 1 i 2. W ćwiczeniu tym (mającym jednak większy wpływ na odczucia proprioceptywne z wyprostowanej kończyny dolnej, uczącym przenoszenia ciężaru ciała na stronę chorą) można (lepiej) wykorzystać lekkie (kontrolowane) ugięcie obu kończyn dolnych przed planowanym ruchem przejścia na stopień wyżej zdrową nogą, w czym może pomóc kolano terapeuty – zabezpieczając staw kolanowy „chorej” kończyny pacjenta przed nadmiernym zgięciem i w konsekwencji upadkiem. Ewentualnie – przy dobrej sprawności pacjenta można wykonać ćwiczenie, w którym pacjent wykona wykrok na stopień niżej „chorąâ€ kończyną dolną (uginając przy tym zdrową) i spróbuje przenieść ciężar ciała na lekko ugiętą kończynę dolną niedowładną (dostawiając do niej drugą nogę), z ew. stabilizacją stawu kolanowego pacjenta kolanem terapeuty.

> Ćwiczenia te można zmieniać w zależności od stanu wyjściowego pacjenta (wykorzystując inne punkty kluczowe, z założenia idąc od proksymalnych do dystalnych) i postępów w jego usprawnianiu (w miarę poprawy stosujemy mniejszą ilość punktów kluczowych, mniejszą stabilizację, odciążenie – jednym słowem zmniejszamy naszą „biernąâ€ pomoc zewnętrzną). Można wykorzystywać punkty kluczowe za miednicę (talerze biodrowe) stojąc z przodu (schodzenie ze schodów) lub z tyłu pacjenta i pomagając mu wykonywać wykrok „chorąâ€ kończyną dolną –prowadząc ruch „talerzem biodrowym” i akcentować jego wykonanie kompresją (dociśnięciem). Ręce pacjenta mogą być złączone w koszyczek, ramiona wyprostowane w stawach łokciowych (przed pacjentem) – a terapeuta może użyć tego ułożenia kończyn górnych, jako punktów kluczowych (aktywizujących ruch, wpływających na napięcie postawy, stabilizację, wzorce ruchowe). Terapeuta może wtedy pracować nad zwiększeniem stabilizacji stawu kolanowego pacjenta (nie mylić z bierną stabilizacją stawu kolanowego pacjenta zabezpieczającą przed nadmiernym zgięciem lub przeprostem, która to przecież - zwłaszcza gdy jest nadmierna – nie sprzyja zwiększeniu kontroli czy stabilności stawu kolanowego pacjenta) oraz dodatkowo ułatwiać, torować ruch wykorzystując do tego zamiast własnego kolana, swoje ręce (punkty kluczowe za miednicę, unikając raczej stosowania jako punktu kluczowego kolana pacjenta, gdyż jest ono w tym momencie nieaktywne lub pożądana aktywność ta – kontrola nerwowo-mięśniowa nad stawem i ruchem w nim – jest wtedy zbyt mała). Ręka kończyny górnej niedowładnej pacjenta podczas ćwiczeń może zostać umieszczona w jego kieszeni od spodni (wraz z postępem procesu usprawniania, dobrym stanem wyjściowym).

---