13. Stansław Ossowski - „Pojęcie klasy społecznej, wspólny wzór i niezgodne definicje.”

Założenia wspólne dla wszystkich koncepcji społeczeństwa klasowego:

• Klasy stanowią system grup najwyższego rzędu w strukturze społecznej.

• Najwyższego rzędu - wyodrębnione na skutek podziału społeczeństwa wedle doniosłych dla życia społecznego kryteriów

• System grup - człon pewnego układu stosunków.

• Podział klasowy dotyczy pozycji społecznych związanych z systemami przywilejów i upośledzeń niewyznaczonych kryteriami biologicznymi.

• Zastrzeżenie to wyklucza przywileje i upośledzenia wyznaczone bezpośrednio przez płeć.

• Przynależność jednostek do klasy jest względnie trwała.

• 
  Pozostawanie w łonie własnej grupy przez całe życie jest regułą, a przechodzenie z jednej grupy do drugiej jest udziałem tylko niektórych jednostek.

Założenia te wydają się zrozumiałe same przez się.

Cechy struktury społecznej charakteryzujące system klasowy:

1. „Układ pionowy” klas społecznych - Istnienie niższych i wyższych kategorii pozycji społecznych, ze względu na jakiś system przywilejów i upośledzeń.

2. Odrębność trwałych interesów klasowych - Różnica w sposobie uczestnictwa w dochodzie społecznym.

3. Świadomość klasowa - Świadomość przynależności do klas, świadomość miejsca tej klasy w hierarchii klas, klasowa solidarność oraz zdawanie sobie sprawy z odrębności klasowej i klasowych interesów.

4. Izolacja klasowa - Brak bliższych kontaktów towarzyskich między klasami, separacja.

Współcześni socjologowie amerykańscy traktują klasę jako zjawisko socjopsychologiczne.

• „Klasowość” ulega stopniowaniu.

• Klasa bez jej wyznaczników to warstwa.

• Musi być uwzględniony stosunek klasy do innych grup jej systemu.

14. Max Weber - „Typy panowania”

Panowanie - Szansa posłuszeństwa pewnej grupy ludzi wobec określonych rozkazów.

Każdy prawdziwy stosunek panowania cechuje określone minimum woli posłuszeństwa, a więc interes

Sztab jest związany posłuszeństwem z panem:

• Za sprawą obyczaju

• W sposób czysto afektywny

• Za sprawą konstelacji interesów materialnych

• Za sprawą motywów idealnych

Łączy się zwykle z wiarą w prawomocność.

WRAZ Z RODZAJEM PRAWOMOCNOŚCI DO JAKIEJ PRETENDUJE DANE PANOWANIE ZMIENIA SIĘ TAKŻE CAŁKOWYCIE TYP POSŁUSZEŃSTWA GWARANTUJĄCEGO JE SZTABU ADMINISTRACYJNEGO I CHARAKTER SPRAWOWANIA PANOWANIA

• Sytuacji nie nazwiemy panowaniem dopóki nie powstanie bezpośredni stosunek posłuszeństwa takiego rodzaju, że polecenia znamionuje roszczenie i szansa, że będą one ako tako przestrzegane, a ich wykonywanie kontrolowane.

• W pewnych sytuacjach, gdy np. władza jest tolerowana ze względu na własne materialne interesy poddanych, czy sztab administracyjny (siła wojskowa) władzy, przekonanie o prawomocności nie jest konieczne.

Posłuszeństwo - Działanie osoby posłusznej przebiega w zasadzie tak, jakby uczyniła ona treść rozkazu, bez zważania na własną ocenę wartości samego rozkazu jako takiego.

Czyste typy panowania prawomocnego:

• Racjonalny - Opiera Się na wierze w legalność ustanowionych porządków i prawie wydawania poleceń przez osoby powołane przez te porządki.

• Tradycjonalny - Opiera się na powszedniej wierze w świętość obowiązujących od zawsze tradycji i prawomocność obdarzonych, przez te tradycje, autorytetem osób.

• Charyzmatyczny - Opiera się na niepowszednim oddaniu osobie uznawanej za świętą, bohatera lub wzorzec i objawionym przez nią porządkom.

!!!!!!!

15. Pierre Bourdieu - „Przemoc symboliczna”

Przemoc symboliczna - Forma przemocy, która nie daje po sobie poznać, że jest przemocą.

Działanie klas uprzywilejowanych na klasy podporządkowane by postrzegały one niekorzystną dla siebie sytuację jako naturalną kolej rzeczy i realizowały tym samym cele osób dominujących będąc jednocześnie przekonanymi, że realizują własne cele.

Godzenie się na dominację może przyjmować postać wyrażonych przez ciało emocji oraz uczuć.

• Wstyd, upokorzenie, nieśmiałość, strach, wina, namiętność

• Miłość, uwielbienie, szacunek

16. Charles H. Cooley - „Jaźń społeczna. Znaczenie `ja'.”

Jaźń - to co w mowie potocznej oznaczane jest przez zaimki pierwszej osoby liczby pojedynczej - ja, mój, mnie.

Jaźń empiryczna - Jaźń, którą można zrozumieć, czy zweryfikować za pomocą zwyczajnej obserwacji.

Jaźń społeczna

(self sentiment) - Emocja odnosząca się do siebie samego. Instynktowna, ulega ewolucji.

(self idea) - Idea siebie samego.

Nie funkcjonują oddzielnie, służą do określania „ja społecznego”

Jaźń społeczna - System idei wyprowadzonych z komunikacyjnych aspektów życia, które umysł hołubi jako swe własne.

Nie można poznawać siebie w oderwaniu od społeczeństwa tylko przez pryzmat innych ludzi.

Jaźń grupowa - „Ja” obejmuje inne osoby.

Jaźń odzwierciedlona - To co sądzimy o tym, jak w naszym wyobrażeniu ktoś nas postrzega („To co myślę o sobie na podstawie tego co sądzę, że inni myślą o mnie”)

!!!W jaźni najważniejsza jest samoświadomość!!!

17. Pierre Bourdieu - „Struktury, habitus, praktyki.”

Struktury:

Struktury wywierają nacisk i ograniczają wolę, lecz zarazem ludzie, w obrębie parametrów owych struktur, posługują się swymi zdolnościami do myślenia, refleksji i działania aby konstruować zjawiska społeczne i kulturowe. Struktury istnieją niezależnie od podmiotów działających i kierują ich zachowaniem, choć zarazem tworzą pola wyborów, możliwości i ścieżki działań twórczych czy konstruowania nowych i niepowtarzalnych zjawisk społecznych i kulturowych.

Praktyki:

Praktyka społeczna jest czymś więcej niż reprodukowaniem „gramatyki działania” leżącej u jej podłoża, świat to nie tylko bierne poznanie, ale czynne praktyki, aczkolwiek zakorzenione w obiektywnych relacjach rządzących różnymi sferami działania aktorów. Praktyki społeczne są rezultatem interioryzacji struktur świata społecznego - socjologizm Bourdieu.

Habitus:

Habitus jest wytworem materialnych warunków egzystencji właściwych klasie społecznej, łącznym rezultatem oddziaływań socjalizacyjnych, jakim podlega w ciągu życia jednostka, efektem interioryzowanie przez nią norm i wartości. Habitus to zatem rezultat całokształtu nabytych przez jednostkę utrwalonych dyspozycji do postrzegania świata, oceniania go i reagowania nań zgodnie z utrwalonymi w danym środowisku schematami. Habitus nie jest jednak ani rodzajem kliszy - odbitki jakiejś grupowej konfiguracji norm i wartości, ani także rezultatem swobodnego wyboru i manipulacji ze strony jednostki. Stąd gwałtowny atak Bourdieu na teorie racjonalnego wyboru, które, jak twierdził, operują wyobrażeniem jednostki jako antropologicznego monstrum, wyposażając każdego człowieka w głowę teoretyka.

Habitus jest specyficznym piętnem, które każdy człowiek dzieli z innymi członkami społeczności. Habitus jest nierozerwalnie związany z indywidualnymi ciałami, ale jednocześnie jest wyrazem przynależności do grup socjalnych.

Habitus został zdefiniowany jako całokształt dyspozycji do działania społecznego. Dyspozycje te w szczególności dają się opisać w postaci „portfela” posiadanych przez jednostkę kapitałów.

Habitus to określenie dyspozycji jednostki w kontekście społecznym, który to kontekst opisywany jest za pomocą pojęcia pola.

Habitus jest pomiędzy czymś obiektywnym i subiektywnym, między tym co jednostkowe i zbiorowe, jest on zdefiniowany kulturowo i jest osadzony w umyśle jednostki. To struktura działania społecznego urzeczywistnianego przez kulturowo kompetentnego wykonawcę.

18. Robert K. Merton - „Struktura społeczna i anomia.”

Pewne struktury społeczne wywierają wyraźną presję na niektóre jednostki w społeczeństwie, skłaniając je do podjęcia zachowań raczej nonkonformistycznych niż zgodnych z przyjętymi wzorami postępowania.

Dwa bieguny struktury społecznej:

1. Rozpiętość środków alternatywnych określona jest przez normy proceduralne, a nie instytucjonalne. (Produkt, rezultat)

2. Działania instrumentalne zmieniają się w działania samowystarczalne. (Proces, działanie)

Zachowania aberracyjne - symptom rozziewu pomiędzy przypisanymi kulturowo aspiracjami, a społecznie ustrukturowanymi możliwościami ich realizacji.

Anomie:

• Konformizm - Typowy i rozpowszechniony. Oczekiwania porządku społecznego są realizowane przez jego członków.

• Innowacja - Nacisk na cel korzystając nawet z zakazanych środków, byle były skuteczne.

• Rytualizm - Odrzucenie celów, jednak dalsze przestrzeganie norm instytucjonalnych.

• Wycofanie - Najrzadsze. Nie podzielanie wspólnego systemu wartości przyjętego społecznie.

• Bunt - Tworzenie nowego porządku.

Normy kierujące zachowaniem istnieją w każdym społeczeństwie. Różnią się jednak między sobą co do stopnia w jakim czynniki kształtujące takie jak zwyczaje grupowe, obyczaje i instytucje są rzeczywiście zintegrowane z celami umieszczonymi w hierarchii wartości na wysokich pozycjach

	Cel	Środki
Konformizm	+	+
Innowacja	+	-
Rytualizm	-	+
Wycofanie	-	-
Bunt	±	±

22

---