MYRIAPODA |
||
|
CHILOPODA |
DIPLOPODA |
Rodzaj pokarmu |
Zwierzęcy |
Martwa materia roślinna |
Czułki |
- nitkowate - wieloczłonowe (13-400 członów) |
- krótkie - 7-członowe |
Przydatki gębowe |
- żuwaczki jednoczłonowe; służą do gryzienia - szczęki dwugałęziowe - szczęki I z wieloczłonowymi płatami zewnętrznymi i głaszczkami - szczęki II głaszczkopodobne, służą do przytrzymywania pokarmu; bez płatów żujących; zrośnięta w prymitywną wargę dolną |
- żuwaczki zaopatrzone w zębatą płytkę trącą na członach podstawowych; na końcach występują grzebyczki służące do czyszczenia otworu gębowego i ciała - szczęki I wykształcone w gnatochilarium z głaszczkami - brak szczęk II |
Odnóża |
- osadzone z boku segmentów - 15-171 par (nieparzysta liczba par odnóży) - pierwsza para odnóży (szczękonóża) masywna, zaopatrzona w pazury z ujściami gruczołów jadowych - dalsze odnóża 7-członowe - ostatnia para odnóży ma znaczenie czuciowe lub obronne |
- osadzone blisko środkowej części ciała - 7-członowe, zakończone pazurem lub przylgą - czasem na biodrach obecne woreczki biodrowe - u samców niektóre odnóża wykształcone w struktury służące do przytrzymywania samicy oraz w gonopody |
Budowa tułowia |
- 18-174 segmenty - segmentacja homonomiczna lub heteronomiczna - ostatnie trzy segmenty pozbawione odnóży; mogą być wciągane do ostatniego segmentu z odnóżami - grzbieto-brzusznie spłaszczony |
- 11-120 segmentów - I segment (szyjny) bez odnóży, tworzy kołnierz wokół głowy - segmenty II, III, IV z parą odnóży, reszta z dwiema parami (diplosegmenty) - 2-4 segmenty przed telsonem pozbawione odnóży |
Oskórek |
- gładki - cienki - elastyczny - zróżnicowany na płytki - pleuryty cienkie |
- gruby (czasem miękki i delikatny) - wysycony solami wapnia - gładki (czasem porzeźbiony i pokryty włoskami) - na tułowiu zróżnicowany na płytki - diplosegmenty mają po jednym tergicie i po dwa sternity - julusy mają płytki niezróżnicowane, cylindryczne |
Charakterystyczne gruczoły powłokowe |
- u zieminkokształtnych (Geophilomorpha) gruczoły uchodzące na sternitach produkują świecącą, zielona substancję - gruczoły biodrowe i analne produkują substancje krzepnące w nici |
- segmenty przed telsonem mają gruczoły produkujące nici przędne do produkcji kokonów - jedno- i wielokomórkowe gruczoły z wydzielinami obronnymi (najczęściej po parze na segment) - gruczoły gonopodiów - gruczoły z substancjami do oczyszczania ciała |
Rozmieszczenie otworów płciowych |
- nieparzyste - na końcu ciała |
- parzyste - na III segmencie tułowia |
Przedstawiciele |
- Geophilus electricus - skolopendra paskowata (Scolopendra cingulata) - skolopendra olbrzymia (Scolopendra gigantea) - drewniak widełkowiec (Lithobius forficatus) - Scutigera coleoptrata |
- strzępnica zającowata (Polyxenus lagurus) - skulnica obrzeżona (Glomeris marginata) - mnogosz właściwy (Polyzonium germanicum) - krocionóg krwawoplamisty (Blaniulus guttatus) - olbrzym seyszelski (Spirostreptus seychellarum) - Schizophyllum sabulosum |