Manifest komunistyczny rozpoczyna się słowami „widmo komunizmu krąży nad Europą”, a kończy się wezwaniem „Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!”. Manifest został wydany przez Związek Komunistyczny w Anglii w 1848 r.

Historia dotychczasowych społeczeństw to historia walk klasowych, będących walkami ciemiężonych z ciemięzcami. W każdej formacji społeczno-ekonomicznej [czyli epoce historycznej] kto inny był ciemięzcą i ciemiężonym.

O rozwoju historycznym decydują siły wytwórcze, czyli sposób, organizacja i rozmiar produkcji. Stanowią one tzw. bazę [wg Stalina]. Rozwój historyczny jest determinowany przez produkcję, reszta elementów życia społecznego to tzw. nadbudowa [determinowana przez produkcję].

Marks wyróżnił pewne etapy rozwoju społeczeństwa

Epoka pierwotna charakteryzowała się brakiem własności i bardzo niskim poziomem sił wytwórczych.

Kolejną fazą było niewolnictwo. Powstało ono zgodnie z prawem dialektyki heglowskiej - zmiany ilościowe narastają, następuje bunt i zachodzą zmiany jakościowe. Można to wytłumaczyć na przykładzie Cesarstwa Rzymskiego. Od III w. pogłębiał się brak niewolników, rolę buntu przypisać można najazdom barbarzyńców a efektem tego był rozpad imperium i powstanie nowych państw już o charakterze feudalnym.

W feudalizmie zachodził tzw. przymus pozaekonomiczny, polegający na fizycznym zmuszaniu chłopów feudalnych do pracy przez członków klasy rządzącej.

Kapitalizm cechuje przymus pozaekonomiczny, bezosobowy, będący koniecznością pracy celem uzyskania środków do życia.

Kresem feudalizmu była rewolucja burżuazyjna. Do tego typu rewolucji zaliczamy powstanie niderlandzkie przeciw Hiszpanom, rewolucję angielską, rewolucję francuską 1789 r.,

Tutaj zaczynają się kłopoty z dialektycznym rozumieniem historii. Rewolucja angielska wybuchła z powodu narastania elementów nowego systemu w obrębie feudalizmu. Pojawiła się i zaczęła rosnąć burżuazja, obracająca pieniędzmi, myśląca w kategoriach zysku. Problem w tym, że w 1642 kupcy stanęli po stronie króla. Przywileje królewskie zabezpieczały ich działalność, więc widząc ich zagrożenie stanęli po stronie władzy. Gentry zaś [nieutytułowana szlachta, w przeciwieństwie do nobilitas] stanęła po stronie rewolucji. Myśleli oni w kategoriach zysku, od XVI w. przeprowadzali ogradzanie, usuwając dzierżawców z pól, zamieniając je na pastwiska i ciągnąc zyski ze sprzedaży wełny. Ze sprzedaży wełny zysk przekraczał znacznie zyski z dzierżawy ziemi. Dlatego Thomas More stwierdził „Owce jedzą ludzi”. Ogradzania były zwalczane przez króla, ponieważ zyskiem dla skarbu było podymne, poza tym usuwanie chłopów z ziemi sprzyjało włóczęgostwu.

Anglia borykała się z problemami finansowymi, więc wprowadzono sprzedaż tytułów. Gdy skończyli się chętni, utworzono listę tych, którzy powinni kupić tytuł. Wśród nich znalazł się Oliver Crommwell, który odmówił nabycia tytułu ,twierdząc, że jest posłańcem Boga. Zapłacił karę, wynoszącą równowartość ceny tytułu.

Ogradzanie przeprowadzane przez gentry było karane. Dla ogradzania gruntów w każdej wsi wymagana była zgoda parlamentu. Zachowały się listy ukaranych - okazało się, że tyle samo kar zapłaciła gentry i arystokracja, pomimo, ze pierwsi popierali rewolucję a drudzy króla.

W rzeczywistości nastawienie do władzy królewskiej nie zależy od warstwy społecznej.

Marksizm wydaje się być ideologią żelaznologiczną, lecz gdy zaczynamy weryfikować fakty jednostkowe, wtedy cała konstrukcja wali się jak domek z kart.

Burżuazja po rewolucji przejęła i zmonopolizowała wszystkie środki produkcji a także struktury państwowe. Jednak gromadząc środki i zyski stworzyła klasę, która ją zniszczy - proletariat. „Proletariat to ludzie pozbawieni własności, zmuszeni sprzedawać się od sztuki [...] stanowiący dodatki do maszyn.”

Engels w 1844 napisał „O położeniu klasy robotniczej w Anglii”:

„ludzie uważają się wzajemnie za przedmioty, wyzyskując się [...] proletariat ma tylko samo życie”.

Proletariat to wszyscy oprócz kapitalistów. Engels sprzedał fabrykę ojca i został rentierem, Marks był dziennikarzem, następnie utrzymywał go Engels. Jak na proletariusza przystało, Marksowi ciągle rozpływał się kapitał, zaś Engels, ex-fabrykant nie chciał zwiększyć mu cotygodniowych dotacji. Problem ten często przewija się w ich korespondencji.

W dialektycznym rozwoju społeczeństw wszystkie grupy społeczne miały zmienić się w proletariat, za wyjątkiem kapitalistów.

Kapitalizm prowadził do koncentracji dochodu społecznego - mała liczba jednostek trzyma większą część ogólnej wartości dochodu. oględnie mówiąc, duża liczba osób ma bardzo mały udział w ogólnej sumie dochodów - gdy koncentracja dochodu osiągnie punkt krytyczny, nastąpi rewolucja, lecz już nie burżuazyjna, ale socjalistyczna.

Zarzuty wobec socjalistów

Dążenie do radykalnego zniesienia własności - oskarżenie o dążenie do „wspólnoty źon”, znanej już u radykalnego odłamu husytów czy niemieckich anabaptystów.

Natężenie koncentracji dochodowych wyznaczane jest przez wskaźnik Giniego należący do przedziału <0;1>. Przy wartości 0 mamy komunizm maoistowski, zakładający skrajną równość własności. Gdy zaś wskaźnik osiąga 1, mamy państwo patrymonialne z czasów Bolesława Chrobrego, będące osobistą własnością władcy, przy pozbawieniu własności innych grup społecznych.

Proby oszacowania podziału dochodu społecznego w Anglii

rok	wartość G	uwagi
1688	0,54	oszacowania dokonał Gregory King
1759	0,51	oszacował Josef Massi celem udowodnienia że wprowadzenie podatku na cukier zaszkodzi państwu
1803	0,58	trwa już rewolucja przemysłowa
1867	0,58	dane pochodzą z urzędów skarbowych
1880	0,52
1913	0,50
1970	0,36

Dla porównania, kraje wysoko rozwinięte mają G między 0,30 a 0,40, państwa o średnim stopniu rozwoju ok. 0,50 [1970 r.].

Współczynnik G spada samoistnie bez współudziału państwa - W Anglii podatek dochodowy wprowadzono dopiero w 1911, późniejsze dane z tabeli odnoszą się do danych bez opodatkowania.

W 1867 Marks wydał I tom swego Kapitału. Tom II ukazał się po jego śmierci, zaś III z różnych rękopisów scalił i wydał Engels. Tom trzeci urywa się przy próbie definicji klasy społecznej [„klasa społeczna jest to (-kleks-)...”], co doprowadziło do załamania nerwowego u Bucharina, gdy oglądał rękopis dzieła Marksa w nadziei odnalezienia definicji klasy społecznej.

Kolejną pomyłką Marksa było przewidywanie, że kategorie pośrednie znikną. Zarówno szewc, drukarz, krawiec i ziemianin spadną do rangi proletariatu, A przecież rewolucja przemysłowa nie doprowadziła do upadku klasy rzemieślników. Industrializacja spowodowała urbanizację - ludność zaczęła migrować ze wsi do miast i tracić swój samowystarczalny charakter. Oprócz tego przemysł poza robotnikami potrzebuje też techników i personelu administracyjnego, o zapleczu naukowym nie wspominając. Obok robotników niezbędna też jest klasa średnia.

Kuznez [1955] ustalił warunki spadku wskaźnika Giniego. Jest nim przejście ze wsi do miasta, czyli ze strefy małego dochodu do większego. Krzywa wykresu spada, gdy 50% ludzi przenosi się do miast. Ci ludzie wymagają pewnych usług, a ludzie, którzy je zapewniają, to nowa klasa średnia.

Marks zmarł w 1883, Engels dopiero w 1895 i przed śmiercią dostrzegł luki w teorii marksizmu, szczególnie nieuwzględnienie klasy średniej. Jednak wtedy działało kilkadziesiąt partii komunistycznych, w większości zjednoczonych w II Międzynarodówce, i odwołanie teorii marksizmu nie było już możliwe.

Procent dochodów przypadających na 5% najbogatszych obywateli w Anglii

rok	%
1688	28
1759	31
1867	44
1880	49
1913	44
1929	31
1947	24
1978	16

Dochodowość dóbr ziemskich w Anglii spada z powodu napływu żywności amerykańskiej. Anglicy nie bronią się stosowaniem ceł zaporowych, gdyż Amerykanie mogą odpowiedzieć podobnie, co zamknie dla Anglii rynki zbytu w USA.

W czasie I wojny światowej podniosły się płace pracowników niewykwalifikowanych - większość mężczyzn służyła na froncie, ich stanowiska musiały zająć kobiety. W tym czasie, paradoksalnie, nastąpił wzrost długości życia, choć bitwy bywały krwawe, jak np. Verdun czy Somma.

II wojna światowa również dokopała elicie.

W społeczeństwach przedprzemysłowych były większe nierówności społeczne niż w obecnych społeczeństwach przemysłowych. Na budowę a następnie utrzymanie zamku mógł sobie pozwolić hrabia Branicki, obecnie zaś nawet Michael Jackson utrzymuje jedynie willę.

Lenin był finansowany przez Niemców, którzy wraz z innymi działaczami przerzucili go do Rosji, licząc na osłabienie państwa carów na froncie. Gdy kwestia jego dochodów wydała się, musiał uciekać do Wyborga w Finlandii. W Wyborgu napisał dzieło „O państwie”, w którym określił socjalizm jako okres przejściowy na drodze do komunizmu, w którym ma nastąpić obfitość dóbr. Zniknie pieniądz oraz różnice społeczne, każdy ma otrzymywać według swych potrzeb. Również państwo jako strażnik nierówności społecznych nie ma w komunizmie racji bytu.

Lenin do Petersburga powrócił na parę godzin przed strzałem z „Aurory” rozpoczynającym rewolucję październikową. Realny komunizm usiłował wprowadzić w 1920 r. Lenin, po jego śmierci [1924] dzieło „sprawiedliwości społecznej” kontynuował Stalin [1930].

W USA współczynniki koncentracji dochodów spadają szybciej niż w Eurpie. W Anglii spadek jest dość wolny, krzywa spada b. powoli. Angielskie ziemiaństwo jest grupą otwartą, łatwo do niej wejść, poza tym inwestuje kapitał w kolejnictwo, drogi wodne [kanały] i górnictwo.

odsetek włóczęgów wynosił 2.5% i stanowili oni problem w epoce nowożytnej, w przeciwieństwie do średniowiecza [pielgrzymi, biedacy, obowiązek gościny]

„Kapitaliści sprzedadzą nam sznurek, na którym ich powiesimy” W.I. Lenin

---