2.2. MODELE OPANOWYWANIA CZYTANIA

Wielu autorów zajmujących się problemami czytania i pisania wypracowało modele nabywania tych umiejętności przez dziecko. Modele te są bardzo zróżnicowane, a najważniejsze z nich zostaną zaprezentowane poniżej.

2.2.1. TRÓJFAZOWY MODEL UTY FRITH

Uta Frith (1985) opracowała model zdobywania umiejętności czytania, który jest na tyle elastyczny, że pozwala na uwzględnienie indywidualnego charakteru tego procesu. Zgodnie z jej modelem dziecko w opanowaniu umiejętności sprawnego czytania przechodzi kolejne trzy fazy: logograficzną, alfabetyczną i ortograficzną. Z kolei w każdej z tych faz można wyróżnić kolejne kroki.

Tab. 2. Teoria 3 faz i 6 kroków w nauce czytania Uty Frith (1985)

Faza	Czytanie	Pisanie
Logograficzną	1 a logograficzną 1 symboliczna	1 b logograficzną 2 logograficzną 2
Alfabetyczna	2a logograficzną 2 alfabetyczna 1	2 b alfabetyczna 2 alfabetyczna 2
Ortograficzna	3 a ortograficzna 1 alfabetyczna	3b ortograficzna 2 ortograficzna 2

Objaśnienia:

„l" oznacza bardzo podstawowy poziom umiejętności

,,2" oznacza bardziej zaawansowany poziom itd.

Faza logograficzną charakteryzuje się tym, że czytanie jest całkowicie uwarunkowane wzrokowo. Wyrazy są rozpoznawane na podstawie minimum cech takich, jak np. pierwsza litera lub kilka liter zawartych w wyrazie, bez względu na ich porządek. Rozpoznawanie jest oparte na wzrokowej pamięci wyrazów wcześniej poznanych, dlatego też dzieci znajdujące się w tej fazie nie mogą odczytywać wyrazów nieznanych lub bezsensownych. W fazie tej nie występuje jeszcze zdolnośC odnoszenia litery do odpowiedniego dźwięku. W takim ujęciu odpowiadałby jej ikoniczny mechanizm dekodowania według A. Jorma, przedstawiony w poprzednim rozdziale. Istnieje też pewna analogia do czytania w stylu zstępującym „top-down", tyle że wyłącznie na poziomie wyrazu.

36

---