Zapalenie płuc - definicja

Choroba zapalna dolnych dróg oddechowych przebiegająca z gorączką, kaszlem, przyśpieszeniem

czynności oddechowej oraz zmianami w badaniu radiologicznym klatki piersiowej.

Drogi zakażenia tkanki płucnej

• aspiracja wydzieliny z górnych dróg oddechowych;

• inhalacyjna;

• krwionośna;

• aspiracja treści z przewodu pokarmowego;

• przez ciągłość z zakażonych tkanek.

• u noworodków - w przebiegu zakażenia wewnątrzmacicznego, okołoporodowego oraz po porodzie patogenami z najbliższego otoczenia dziecka.

Czynniki etiologiczne zapaleń płuc w zależności od wieku.
Grupa wiekowa	Czynnik etiologiczny
1-21 dni	paciorkowce z grupy B (Streptococcus agalactiae), bakterie z rodziny Enterobacteriacae, rzadziej Listeria monocytogenes wirusy - CMV, różyczki, HSV, enterowirusy
3 tygodnie - 3 miesiące	Streptococcus pneumoniae, Chlamydia trachomatis, Bordetella pertussis, Staphylococcus aureus, Ureaplasma urealyticum wirusy - RS, hMPV, grypy, paragrypy, adenowirusy
4 miesiące - 4 lata	wirusy - RS, hMPV, adenowirusy, wirusy grypy, paragrypy, rhinowirusy Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, rzadziej Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae
powyżej 5 lat	Streptococcus pneumoniae, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae wirusy - grypy, adenowirusy, paragrypy, RS, rhinowirusy

Cechy kliniczne zapaleń płuc wywoływanych przez drobnoustroje u dzieci.
Cecha kliniczna	Zakażenie wirusowe	Zakażenie bakteryjne
grupa wiekowa	częściej u niemowląt i małych dzieci	dzieci starsze
gorączka	< 38,5ºC	> 38,5ºC
częstość oddechów	w normie lub tachypnoe	tachypnoe
świszczący oddech	obecny	brak (wyjątek - zak. Mycoplasma pneumoniae)
wciąganie ścian klatki piersiowej	znaczne	zaznaczone
cechy rozdęcia płuc	obecne	w pierwotnym zakażeniu brak
zmiany w zdjęciu przeglądowym klatki piersiowej	rozdęcie płuc, w 25% odcinki niedodmy; w ciężkich przypadkach niedodma płatowa	naciek zapalny (częściej niż niedodma)

Badania radiologiczne klatki piersiowej

• Podstawowe badanie pozwalające uwidocznić nacieki zapalne w płucach.

• Bezwzględnie konieczne u wszystkich pacjentów w cięższym stanie ogólnym, u dzieci, które wymagają hospitalizacji oraz przy podejrzeniu powikłań procesu zapalnego.

• Nie jest błędem podjęcie leczenia empirycznego zapalenia płuc o łagodnym przebiegu w warunkach ambulatoryjnych bez wykonania badania radiologicznego, gdyż, jak wykazano w niedawno opublikowanej metaanalizie bazy Cochrane, niewykonanie zdjęcia nie wpływa na efekt terapeutyczny.

• U dzieci z objawami zakażenia układu oddechowego i świszczącym oddechem bez towarzyszącej gorączki zdjęcie przeglądowe klatki piersiowej nie powinno być rutynowo wykonywane, gdyż w takiej sytuacji zmiany zapalne w płucach występują sporadycznie.

• Badanie radiologiczne powinno być jednym z elementów diagnostyki gorączkujących niemowląt z objawami ze strony układu oddechowego oraz u dzieci poniżej 5. r.ż. z wysoką gorączką o nieznanej przyczynie z przebiegającą  podwyższeniem wskaźników stanu zapalnego, pomimo braku objawów ze strony układu oddechowego.

• Kontroli radiologicznej wymagają dzieci, u których w badaniu wyjściowym stwierdzono:

• niedodmę,

• zapalenie płuc pod postacią cienia okrągłego

• w przypadku wystąpienia powikłań zapaleń płuc - ropień płuca czy ropniak opłucnej.

Rutynowa kontrola niepowikłanego zapalenia płuc nie jest zalecana.

• Powikłania zapaleń płuc oraz niejednoznaczny obraz w zdjęciu przeglądowym klatki piersiowej są wskazaniem do wykonania tomografii komputerowej klatki piersiowej.

Wskazania do hospitalizacji dzieci z pozaszpitalnym zapaleniem płuc

• wiek poniżej 6. m.ż;

• znaczne tachypnoe ;

• saturacja krwi poniżej 92%;

• choroby przewlekłe;

• ciężka leukopenia (<500 granulocytów/ml);

• dzieci w ciężkim stanie ogólnym, z cechami odwodnienia, objawami niewydolności oddechowo-krążeniowej, objawami neurologicznymi lub cechami uogólnionego zakażenia;

• pacjenci, u których stwierdzono rozległe zmiany w badaniu radiologicznym (zajęcie więcej niż 1 płata);

• powikłania zapaleń płuc (płyn w jamie opłucnej, ropień płuc);

• wskazania społeczne.

Pacjent w dobrym stanie ogólnym z pozaszpitalnym zapaleniem płuc powinien być leczony w warunkach domowych.

U dzieci z zaburzeniami upośledzającymi wchłanianie należy rozważyć podanie - w warunkach ambulatoryjnych - antybiotyku parenteralnie

Czas leczenia niepowikłanego pozaszpitalnego zapalenia płuc powinien wynosić 5-7 dni.

• Dłuższego leczenia wymagają zapalenia płuc wywołane przez:

• Staphylococcus aureus;

• bakterie Gram (-);

• bakterie atypowe

Mycoplasma pneumoniae: 7-14 dni, Chlamydophila pneumoniae: 10-14 dni,

Legionella pneumophila: 14-21 dni.

• Poza antybiotykoterapią w leczeniu zapalenia płuc istotne jest postępowanie objawowe:

• leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe

• nawodnienie dziecka

• tlenoterapia

3