WYKŁAD 1.
OD PEDAGOGIKI FILOZOFICZNEJ DO PEDAGOGIKI EMPIRYCZNEJ.
Pedagogika powstała na bazie pedagogiki empirycznej. Przedstawiciele:
JOHN LOCK (1632-1704)- filozof, lekarz. Badał procesy poznawania dochodzenia ludzkiego umysłu do wiedzy. Odrzucał surowość, rygoryzm wychowania dzieci. Był zaangażowany w przekształcanie monarchi angielskiej w konstytucjonalną. Interesowało go wychowanie dżentelmena. Twierdził, że umysł nowo narodzonego dziecka to „tabula rasa”, a środowisko tworzy, kreuje człowieka. W swojej koncepcji wychowania koncentrował się na wychowaniu fizycznym, moralnym i umysłowym, które powinny być w równowadze. Ideałem wychowania był człowiek znający życie, przestrzegający form zachowania.
Poprzez wychowanie fizyczne rozumiał hartowanie ciała ludzkiego.
Wychowanie moralne- to przede wszystkim odwołanie do poczucia honoru, podporządkowanie emocji pod rozum.
Był przeciwnikiem kary fizycznej- dopuszczał ją w sytuacjach wyjątkowych. Doceniał pochwałę i uznanie w wychowaniu dziecka. Zwracał uwagę na aspekt wychowawczy niż na edukacje. Był przeciwnikiem nabijania głów dzieci zbędnymi informacjami.
Swoje postulaty zawarł w dziele pt. „myśl o wychowaniu”. Niektóre z nich to:
edukacja powinna być prowadzona w języku ojczystym.
Apelował o zrozumienie natury dziecka, jego żywotności.
Należy dziecko rozsmakować w literaturze pisanej specjalnie dla niego
konieczne jest dostrzeganie dziecka, dostosowanie działań do potrzeb rozwojowych..
JAN JAKUB ROUSSEAU (1712-1778)- pisarz, filozof oświecenia. Twórca romansu filozoficznego „Emil czyli o wychowaniu”. Indywidualne wychowanie dziecka zgodne z naturą, w warunkach naturalnych, by dziecko samodzielnie mogło się odnaleźć. Wyodrębnił 4 fazy rozwoju dzieci:
faza niemowlęctwa- dzieckiem powinna zajmować się matka, ważne karmienie piersią.
Okres dzieciństwa- rozwój sił fizycznych i psychicznych dziecka, rozwój zmysłów w kontakcie z przyrodą, poznawanie świta w sposób naturalny.
Okres chłopięctwa- między 12 a 15 rokiem życia- dziecko powinno wejść w okres rozwoju intelektualnego- nauka czytania i pisania pomaga w rozumieniu świata.
Lata młodzieńcze- poświęcone na edukacje społeczną, ideową, estetyczną, religijną, zawsze pod okiem opiekuna.
PESTALOZZI (1746-1827)- pracował z ubogimi i osieroconymi dziećmi. Stworzył teoretyczne podstawy nauczania początkowego. Kładł nacisk na ogólny rozwój. Napisał „jak Gertruda uczy swoje dzieci”. Podkreślał rozwój trzech sił: fizycznej, moralnej i intelektualnej. Do programu włączał naukę rzemiosł (oprócz kształcenia ogólnego)- chciał nauczyć dzieci przydatnych rzeczy. Ogólny rozwój daje dziecku wolność.
JAN FRYDERYK HERBART- opracował podstawy stopni formalnych. nauczanie musi mieć charakter wychowujący. Celem jest ukształtowanie silnego wychowanka, jego silnego charakteru.
POLSKIE TRADYCJE PEDAGOGIKI FILOZOFICZNEJ
Trzech przedstawicieli głoszenia rozwoju i wypracowania systemu pedagogicznego:
BRONISŁAW TRENTOWSKI (1808-1875)- najwybitniejszy polski pedagog epoki romantyzmu. Twórca wielkiego, samodzielnie wypracowanego systemu pedagogicznego. Jego klasyczne dzieło to „chowanna czyli system pedagogiki narodowej, słowem kształcenie naszej młodzieży”, Poznań 1842. (2 tomy)
KAROL LIBELT (1807-1875)- prekursor przekształcenia romantycznego czynu narodowego w czyn realnej pracy organicznej. Nazywany królem ówczesnego polskiego życia umysłowego pod zaborami. Podstawą jego filozofii jest wychowanie patriotyczne (uszlachetnieni pracy i ducha). Propaguje szkołę realna czyli nowy typ szkoły, który daje realne, konkretne podstawy do funkcjonowania w życiu, odejście od humanizmu, łaciny na rzecz przygotowania do zawodu, matematyki, przyrody.
Systemy pedagogiczne Trentowskiego i Libelta wyrastały z ducha idealistycznej filozofii niemieckiej.
HENRYK WERNIC 91829-1905)- opierał się w swych poglądach na pedagogice naukowej Hebarta. Przeszedł od romantycznej filozofi wychowania do realistycznej pedagogiki pozytywistycznej. Twierdził, że każdy człowiek musi być wychowany dla swego czasu (odchodzenie od klasycznego wychowania), narodu, dla stosunków w których ma żyć i działć. Postulaty oparte na psychologi.
EMPIRYCZNA PEDAGOGIKA NAUKOWA- NARODZINY I ROZWÓJ.
Początki kierunku nowe wychowanie.
Zaczęto przeciwstawiać się formalizmowi tradycyjnemu szkół.
Pojawiają się nowe hasła, idee, wartości pedagogiczne.
Pojawiają się nowe metody wychowawcze.
Swoboda w wychowaniu.
Indywidualizm, żywotność, spontaniczność.
Związek szkoły z życiem.
Przygotowanie do życia przez szkołę.
DZIECKO NIE JEST DOROSŁYM W MINIATURZE ALE MA SWOISTĄ STRUKTURĘ PSYCHICZNĄ ORAZ ODMIENNĄ DYNAMIKĘ ROZWOJU.
Wpływ badań biologicznych, psychologicznych i socjologicznych na rozwój pedagogiki empirycznej:
Badania biologiczne- wykazywały fazy, etapy, rozwoju człowieka i konieczność dostosowania wychowania do tych faz.
Badania socjologiczne- wykazały, że człowiek jest przede wszystkim istotą społeczną i przez całe życie pozostaje w ognisku oddziaływań społecznych.
Badania psychologiczne- wykazały, że każdy człowiek posiada odmienną osobowość, i dlatego trzeba indywidualizować nauczanie i wychowanie.
Najważniejsze prądy i kierunki pedagogiki XX wieku:
pedagogika naturalistyczna
pedagogika pragmatyczna
pedagogika psychologiczna
pedagogika kultury
pedagogika socjologiczna i pedagogika społeczna
pedagogika egzystencjalna
pedagogika marksistowska
Nowe nurty ostatnich dziesięcioleci:
ruchy kontestacyjne i kontrkultura
nurt radykalnej krytyki społecznej
nurty postmodernistyczne
nowe alternatywy pedagogiki humanistycznej i antypedagogika
inne.....
PEDAGOGIKA PSYCHOLOGICZNA.
Początek badań psychologicznych nad dzieckiem zwane pedologią lub nauką o dziecku.
1870 praca Peraz'a pt:”La psychologie l'enfant”
Alfred Binet- w 1982 założył w Sorbonie pierwsze labolatorium psychologi dziecka
St. hall założył podobne laboratorium Child study na uniwersytecie w Worcester w USA.
E.Meumann podobne labolatorium założył w Hamburgu.
W Polsce badania nad psychika dziecka prowadził Jan Władysław dawid- „Zasób umysłowy dziecka” (1946), :Inteligencja wola i zdolność do pracy”(1911).
Kierunki wpływu psychologi na pedagogikę psychologiczną początku XX wieku. W ramach pedagogiki psychologicznej powstało:
Pedagogika funkcjonalna zwana wychowaniem funkcjonalnym. Przedstawiciel Edward Claparede. Tutaj wychowanie to funkcja rozwoju i naturalnych potrzeb dziecka.
Pedagogika psychoanalityczna - stosowała metody psychoanalizy do naświetlania i rozwiązywania zagadnień wychowawczych. Przedstawiciele:
Sigmunt Freud- twórca psychoanalizy, podświadome dążenia w człowieku
Oskar Pfistec- zastosował psychoanalizę do rozwiązywania zagadnień pedagogicznych, pedagogikę psychoanalityczną nazwał pedanalizą.
Neopsychoanaltycy podkreślają znaczenie miłości jako podstawowego popędu człowieka do świata i ma być zastępnikiem dla innych negatywnych popędów typu agresja.
Dziecko jest człowiekiem samym w sobie, neopsychoanaliza akcentowała chronienie dzieci przed złem, zachowane równowagi uczuciowej miedzy dzieckiem a wychowawcom nie dla kar.
Opiera się na metafizyce życia nieuświadomionego, nie docenia w wychowaniu świadomej aktywności dziecka.
3. Psychologia indywidualna- Alfred Adler stworzył teorię psychologiczno-pedagogiczną. Podstawowe tezy:
każdy człowiek przedstawia odrębną indywidualność ale też jedność ze względu na cel
indywidualność wyrażana jest w stylu życia (lub w planie życiowym)- do 5 roku życia mamy szansę by uformować ten styl, później już nie.
Adler nie uważa cech charakteru za coś wrodzonego lecz kształtowane przez pierwsze lata życia
Brał pod uwagę, że każdy ma inną dynamikę rozwoju. Postuluje „instytut jaźni'
W dzieciństwie poczucie małej wartości jest powszechne, tylko stopień nasilenia zależy od wychowania, otoczenia. Celem dziecka jest dążenie do przezwyciężenia tego poczucia. Jest to poczucie społeczne, poczucie wspólnoty.
Dążenie do indywidualizmu ale bez wykluczenia życia w grupie. Celem jest rozwijanie indywidualizmu alei i uspołecznienie.
4. Biopsychologiczna pedagogika Jana Korczaka- lekarz, pedagog. Koncentrował się się silnie na indywidualności. W domu sierot było 100 dzieci, wychowawczyni, stróż, kucharka. Dzieci miały wydzielone zadania i odpowiedzialnie podchodziły do pracy. Dużo metod i technik, np. Tablica, skrzynka na listy, sąd koleżeński, kodeks ucznia. Korczak pisał teksty z zakresu pedagogiki i literaturę dla dzieci i młodzieży, np.:”Król Maciuś pierwszy”, „jak kochać dziecko”.był głosicielem nowatorskich poglądów:
dziecko jes pełnym człowiekiem
dziecko ma prawo do szacunku, należy szanować miedzy innymi jego własność
każdy wychowawca musi najpierw poznać samego siebie, bo nieumiejętne postępowanie sprawia, że dzieci tracą zaufanie.
Dziecko ma prawo do tego by być kim jest
PIERWSZE EKSPERYMENTY PEDAGOGICZNE JAKO KONWENCJE ZMIAN W PODEJŚCIU DO NAUCZANIA I WYCHOWANIA DZIECKA.
Różne odmiany szkół alternatywnych i szkół pracy ( Dewey, Kerschensteiner).
Metoda projektów - Kilpatric
Metoda ośrodków zainteresowań- Declory
Nauczanie łączne- K. Linke
nauczanie pod kierunkiem - H. Puest
plan daltoński - H.Parhurst
Pedagogika Marii Montessori
szkoła Walfdorska - R. Steiner
techniki dydaktyczne - C. Freinet
Szkoła Suumer Hill- A. Sutherland Neil
Plam jenajski - peter Peterson
system marheinniski - J.A.Sickinger
DWIE IDEOLOGIE WYCHOWAWCZE W POLSCE - PEDAGOGIKA NARODOWA I PEDAGOGIKA PAŃSTWOWA.
Pedagogika narodowa czyli wychowanie narodowe
Jej początki i rozwój w warunkach niewoli narodowej - okres zaborów
Jej tradycje sięgają powstałej w 1887 roku Ligii polski, przemianowanej po 5 latach w Ligę Narodową, której ekspozyturą stało się stronnictwo Narodowodemokratyczne (ENDENCJA) o tendencjach zachowawczych.
Przedstawiciele pedagogiki narodowej:
Roman Dmowski (1864-1939)- ideolog ruchu narodowego. Jego dzieło:”Myśli nowoczesnego Polaka” to program polityczny Ligi Narodowej. Hasło:być Polakiem- narodowcem, dążyć do odzyskania bytu.
Zygmunt Babicki (1858-1916)- drugi z czołowych przedstawicieli Ligii Narodowej. Przełożył na język pedagogicznej ideologi program polityczny Ligii Narodowej w książce pt. „Zasady Wychowania Narodowego”
Stanisław Prus - Szczepanowski - wyznawca wychowania narodowego. Zawarł to w pozycji „Myśli o odrodzeniu narodowym” i „Aforyzmy o wychowaniu”. Prekursor szkoły życia i szkoły twórczej oraz opartego na niej wychowania obywatelsko- narodowego. Wychowanie światłego obywatel Polaka, ideałem szkoła która pielęgnuje pracę twórczą. Naciskał na pracę ręczną ( rzemiosła, rysunek) i wychowanie fizyczne. Wychowanie szkolne ma być wychowaniem do życia.
Lucjan Zarzecki- najwybitniejszy teoretyk pedagogiki narodowej. Jego prace „O wychowaniu Narodowym”, „Charakter jako cel wychowania”, „Wychowanie narodowe”. Według niego wychowanie jest tworzeniem narodu, czyli musi być dostosowane do potrzeb narodu i do idei niepodległości. Nadawał charakter prospektywny wychowaniu- ma przygotować dla przyszłości narodu. Pod wpływem idei Nowego Wychowania propagował idee szkoły- pracy.
1919-1922 na łamach ideologi wychowania narodowego powstaje Program Publicznej Szkoły Powszechnej i Gimnazjum- Wypowiada walkę werbalnym i książkowym sposobom nauczania. Zmierza do bezpośredniego zetknięcia uczniów z problemem, tematem. Praca ręczna i wychowanie fizyczne pojawiły się w programach.
W 1919 polskie władzy wprowadziły wychowanie narodowoobywatelskie.
Pedagogika państwowa czyli wychowanie państwowe
Początek po przewrocie majowym 1926 roku- wówczas mówimy o systemie wychowania pbywarelsko - państwowego.
Józef Piłsudski jako główny ideolog ruchu państwowego.
Podstawą wychowawczą programów szkolnych wszystkich przedmiotów nauczania w tej ideologi stało się wychowanie państwowe - aspekt edukacyjny niał służyć państwu.
Przedstawiciele pedagogiki państwowej:
Sławomir Czerwiński- minister Wyznań Religijnych i Oświaty Państwowej w 1929-1931.
Janusz Jędrzewicz - następca Czerwińskiego, usankcjonował prawnie palny Czerwińskiego poprzez wprowadzenie reformy szkolnictwa, tzw reformy jędrzejowskiej- 1.03.1932.
Duch sanacyjny wychowania państwowego.
Jego realizacja przebiegła przez organizacje młodzieżowe i realizację na przedmiotach. Celem było kształtowanie osobowości państwowotwórczej- ucznia należało pouczać o istocie państwa. Ploski, historia, geografia - im przypisywano duże znaczenie. Religia tez miała służyć wychowaniu państwowemu bo była gwarancją posłuszeństwa i akceptacji ustroju. W szkole dominowało wychowanie nad nauczaniem. Sanacja zdawała sobie sprawę, ze to środowisko rodzinne oddziałuje najbardziej na dzieci i młodzież dlatego ściśle współpracowała z środowiskiem rodzinnym.
PEDAGOGIKA EMANCYPACYJNA - WYZWALAJĄCA.
W edukacji zaczęto postrzegać konieczność zaangażowania się rodziców i nauczycieli w edukację.
Prekursor pedagogiki emancypacyjnej- Theodor Adorno- kreował pedagogike w kategoriach zadośćuczynienia- „Wychowanie po Oświęcimiu” (1966). Jego poglądy stały się impulsem do edukacji w kontekście wyzwalającym. Z punktu widzenia edukacji jako walki o wolność jest kilka obszarów, np. wiele wojen - humanitarne zadośćuczynienie.
Obszary emancypacyjnego wyzwolenia- one pokazują, że emancypacja jest potrzebna:
demoralizacja - lekceważenie wartości, ludzi, nauki
nacjonalizm- poszerzenie granic mniejszości narodowych
przestępczość- wzrasta krąg osób lekceważących prawo, prace, niebezpieczna wśród młodzieży
środowisko naturalne i jego dewastacja - mała świadomość ludzi
Na gruncie pedagogiki- problemy poszczególnych państw w procesie pedagogicznym. Oświatowcy w danym kraju są odpowiedzialni za za to, co się dzieje w zakresie wyżej wymienionych obszarów.
Powstały dwa raporty oświatowe (profilaktyczne):
I Raport pod kierunkiem Jana Sczepańskiego - 1973- wnioski: szkoła jest wyizolowana, nie uczy myslenia, koncentracja na podręczniku, dominuje encyklopedyzm.
II raport pod kierunkiem Kunisiewicza (?)- 1989- pogłębienie się stanów negatywnych, brak działań zaradczych. Stany pogarszające szkolnictwo w Polsce są coraz głębsze.
Obecnie można dołożyć problemów np., coraz szersza prywatyzacja która powoduje bezrobocie, kiepskie finansowanie szkół, indoktrynacja młodzieży przez media- jest większy dostęp do
czynników demoralizujących. Kryzys szkolnictwa nie dotyczy tylko Polski.
III Raport USA- 1983- „Narod wobec zagrożenia. Imperatyw w sprawie edukacji”. Przedstawia niedomagania szkoły, które mają wpływ na funkcjonowanie państwa, czyli analfabetyzm środki, ale były one nieskuteczne. Postanowiona opracować nowy raport-
„Ameryka 2000” -na polecenie Georga Busha Seniora. Postawiono na jakość uczenia, podwojenie wydatków na szkołę, walka z przestępczością. Twierdzono, że prawdziwa reforma powinna objąć całą społeczność i każdy szczebel edukacji.
Problem związany jest z polityką oświaty. Nie liczy się dobro oświaty a dobro tego, kto ma władze. Przykładem jest czas rządów Giertycha. W sytuacji wielowątkowości i wielu pomysłów najlepiej jst zastosować to, co jest już sprawdzone i to co przeszło proces doświadczeń ( pedagogika eksperymentalna).
Myśl pedagogiczna związana z polityką była coraz silniejsza; coraz mocniej dążono do tego, aby pedagogika miała charakter emancypacyjny.
Emancypacja- oswobodzenie się, uwolnienie od zależności, bycie wolnym wolnością sprawiedliwą. Jest to stan Definicja ta pomija proces wyzwalania, nie uwzględnia roli wychowawcy w tym procesie.
Izonomia- równouprawnienie- stan uwalniania jednostki od odpowiedzialności poprzez danie jej wolności. Przykładem jest Mit o Dedalu i Ikarze. Brak procesu i brak uświadamiania o konsekwencjach. Izonomia jest dobra dla tradycyjnie podejmowanej emancypacji.
Zwolennicy pedagogiki emancypacyjnej postulowali konieczną podmiotowość proces do ponoszenia odpowiedzialności za czyny i słowa.
Nurty pedagogiki emancypacyjnej
indywidualistyczno- anarchistyczny
Przeciwstawia się narzuconym z gory rozwiązaniom. Nie zgadza się ze stwierdzeniem, że człowiek rozwija w sobie osobowość zewnątrz sterowną- dostosowuje się do wymagań politycznych, ustrojowych itp. Człowiek nie potrafi zareagować na pewne zachowania, działa z przyzwyczajenia, wybiera mniejsze zło. Człowiek staje się trybikiem w maszynie. Emancypacja oznacza tutaj uwolnienie się spod władzy społecznej, dominacji do samostanowienia, samorealizacji, do wychowania do przemocy. Zwolennicy:
John Dewey - indywidualizm, naturalizm, pajdocentryzm,
Aleksander Sutherland Neil - założyciel szkoły „Summer Hill”. Postulował wychowanie nowego pokolenia rodziców. Pisał o rodzicach i nauczycielach:”potrzebna jest rewolucja a nie reforma bo oni są niereformowalni”.rodzice ponoszą winę za to, że dzieci popełniają błędy. Rodzice wywołują i potęgują agresje u dzieci, bio nie potrafią z nimi rozmawiać. Nie pełnią władzy rodzicielskiej. Dzieci i rodzice nie potrafią do siebie dotrzeć. Różnica w poglądach się pogłębia. Stan ówczesnych szkół był dla niego tragiczny. Pogłębiał się styl autokratyczny. Szkoła to środowisko pseudo edukacyjne a nauczyciele to sadyści potrzeb edukacyjnych ucznia. Nauczyciele nie liczą się z potrzebami uczniów. Neil stworzył warunki odmienne niż w szkole tradycyjnej. Kreuje egocentryzm, dzieci nie mogły się w niej odnaleźć.
Polityczny.
Nurt wyzwalający ludzkość z istniejącego porządku społeczno - politycznego, który niesie za sobą ograniczenie i przemoc. Bezgraniczna wiara w wyzwolenie przez wychowanie. Nurt ten to głównie; „pedagogika uciśnionych” Paula Feurera. Jest to pedagogika wykuta w uciśnionych dla wyzwolenia człowieka. Główną rolę w dążeniu do wolności odgrywała humanizacja- człowiek w walce nie może odwoływać się do przemocy w walce. Agresja rodzi agresje, trzeba odpowiedzieć człowieczeństwem na agresora. Poglądy kierowane głownie do krajów Trzeciego Świata. Freurer nie lubił tego określenia. Jego pedagogika ma charakter polityczny. Kładzie nacisk na humanitarne podejście w stosunku do osób uciśnionych. Chciał zaangażować kraje Trzeciego Świata w sposób uczciwy w politykę a nie wykorzystywać tych krajów.
Descholaryzacyjny
1960 Ivan Illych założył Międzykulturowy Ośrodek Dokumentacyjny, gdzie badano tendencje do uczenia się osób biednych w krajach rozwiniętych. Ogromne znaczenie miało postawienie pytań na temat celi, struktury i efektywności systemów szkolnych. inni przedstawiciele to Paulo Freurer i Goodman. Powstało wiele literatury, które zapoczątkowały ruch szkół alternatywnych, szczególnie:”Społeczeństwo bez szkoły” Ivan'a Illych'a ( 1975, Polska 1976). B.Suchodolski sprawił, ze w Polsce wydano 300 egzemplarzy tej książki.
Pedagogika krytyczna- opór przeciwko oświacie systematycznej. Nowatorskie poszukiwania w zakresie szkolnictwa. Nurt ten wynikał ze stwierdzonej małej efektywności systemów szkolnych, wynikających ze systemu polityki oświatowej. Kolejną przyczyną powstania były nowe ideologie popkultury krytykujące edukację. Systemy szkolne nie nadążały za rewolucją naukowo-techniczną, były instytucjami produkującymi absolwentów szkół, były przechowalnią nie dawały wszechstronnego wykształcenia. Szkolnictwo wycofywała się z funkcji ogólnokształcących. Pedagogika krytyczna głosiła potrzebę odinstytucjonalizowania szkoły i desholaryzacji- odszkolenia społeczeństw.
Powody wprowadzenia pedagogiki krytycznej wg Tadeusza Szudlarka:
Demarkacyjna moc teorii- moc odsłaniająca ukryty program szkoły, np. przymus, przemoc, zabijanie indywidualności. Demaskacja głównym motorem pedagogiki krytycznej, szczególnie w okresie transformacji ustrojowej.
Sa to wyzwania pedagogiki krytycznej wobec pedagogiki ogólnej- zmuszanie do zajęcia nowego stosunku, miejsca. Mobilizacja do weryfikacji pola pedagogicznego, a nie zajmowanie tylko jednego miejsca.
Nurty krytyki szkoły;
Nurt konserwatywny- zarzuca się szkole niedostateczny stopień realizacji zadań związanych z transformacja kulturową. Nurt ten zmierza do uczynienia ze szkoły sprawnego instrumentu transmisji kulturowej , takiej, która może zapewnić młodzieży znaczny zasób wiedzy. Ważne dla funkcjonowania w świecie rozwinietej techniki (ciasny pragmatyzm)
Beuer- wprowadzenie wspólnego rdzenia edukacyjnego na wszystkich kierunkach (te same przedmioty podstawowe )
Nurt liberalny - wiąże się z traktowaniem szkoły jako instytucji, której głownym zadaniem powinno być stwarzanie warunków indywidualnego rozwoju ucznia. Ponieważ szkoły nie są w stanie w satysfakcjonujący sposób sprostać temu zadaniu, stąd ich krytyka. Szkoła jest wiec spostrzegana jako instytucja antyhumanitarna, niszcząca indywidualność, wprowadzająca przemoc w miejsce postulowanych wolności, indywidualizmu i twórczości.
Nurt popularny w Polsce do dziś. Lta 90-te tzw szkoły wolne od systemy- antidotum na dotychczasowe szkoły.
Rozpoczął się nurt szkolnictwa alternatywnego- szkoły otwierano w oparciu o pedagogikę eksperymentalną.
Wszystko, co stereotypowe, to, co nie wynika z zainteresowania ucznia jest czymś nieistotnym. Wizja przeciwstawiania nurtowi konserwatywnemu, ale są podobne di siebie , szczególnie pod kątem koncepcji Toma Hessena. Podał on 3 etapy w rozwoju człowieka: anomi, heteronomi, autonomia.
Zmiany pedagogiki krytycznej, tendencje rozwojowe.- T. Szkudlarek.
Powoływał się na koncepcję H. Giroux'a- modele reprodukcji systemu społecznego przez system oświaty. :
Deterministyczne teorie reprodukcji ekonomicznej :
Jawne programy nauczania
Ukryte programy nauczania
Szkoła ma przystosować ucznia od przyszłego rynku pracy, w którym dominuje określona klasa. Musi wykształcić w uczniu wybrane cechy- czyni to w jawnym programie nauczania. Przystosowanie ucznia do życie w danej klasie, jej interesom na rynku pracy.
Ukryte programy nauczania- obejmują elementy szkoły, które stanowią elementy przyszłej szkoły, np. obowiązujący szkolny system komunikacji (typy relacji nauczyciel-uczeń), architektura szkoły (pokój nauczycielski tylko dla nauczycieli). Adaptacyjny charakter szkoły jest narzucony ptzez otoczenie. Nie można przystosować szkoly- jest to z góry odrzucenie.
Detrministyczny model reprodukcji kulturowej
Z jednej strony to tworzenie obszarów wspólnej kultury
Z drugiej strony to negacja dziedzictwa kulturowego grup zdominowanych.
Kultura dominująca- grupa rządząca, narzucająca warunki tworzy płaszczyznę funkcji szkoły- szkola podporządkowuje się elitom, jej kulturze.
Kultura dominująca- tzw kultura wspólna, tworzy kulturę ciszy- nie mają głosu kultury nadrzędne. Jest to proces symbolicznego gwałtu na grupach dominowanych. W sytuacji szkolnej nie każdy głos ma te same prawa. Definicja społeczeństwa świata jest spójna z definicją kultury dominującej.
Wzorce kultury dominującej mogą być odrzucone na zasadzie buntu grupy zdominowanej- chcą uczyć się tego, co jest związane z ich kulturą, z ich klasą. Bunt przeciwko przejęciu tej kultury kończy się porzuceniem szkoły, powielają schemat rodziców.
Przyczyny reprodukcji kulturowej”
Głównym wymiarem reprodukcji kulturowej jest język jaki funkcjonuje w placówkach. Dzieci robotników uczą się posługiwać ograniczonym językiem, dzieciom trudno zrozumieć mowę w sytuacji pozbawionej emocji. Klasa średnia- język bez odniesień sytuacyjnych, dzieci mają rozwinięty kod komunikacyjny. Zróżnicowanie kodu powoduje, ze grupa dzieci pozostaja nadal odrębnymi. Nauczyciele posługują się kodem rozwiniętym i tego wymagają od uczniów. Powstaje tzw strefa ciszy- dzieci z nizin społecznych nie potrafią językowo zaistnieć w szkole. Powstaje kulturowe wydziedziczenie- dzieci te chcą wejść w kulturę wyższą.
Pedagogika oporu Giroux'a jako argument pedagogiki krytycznej.
Edukacja radykalna
Język krytyki
Szkoła jako instytucja o pewnej kulturowej autonomi
Szkoła jako instytucja demokratycznych sfer publicznych.
Pedagogika krytyczna szuka argumentów na złe prowadzenie szkól, dlatego też pisze o zaletach wprowadzania języka możliwości, Szukano nowej perspektywy, kategoria oporu pedagogiki krytycznej. Radykalne teorie były obojętne na opór w społeczeństwie. Ped krytyczna powinna być tworzona na buncie, oporze. Bunt przeciwko klasie dominującej nie jest niczym dobrym. Trzeba zmienić cały system edukacyjny. Nie jest to możliwe na gruncie reprodukcji ekonomicznej, ale na drodze reprodukcji kulturowej- tutaj jest to możliwe pod warunkiem, ze jest on dobrowolny.
Ped krytyczna:
krytykuje ukryte założenia i programy,
demaskuje obowiązujące mity edukacyjne, ale sama opiera się na mitach
tworzy pozory emancypacji (np. pedagogika E.Ainsworth
Nurty krytyki szkoły w Polsce :
po roku 1980 ze strony opozycyjnych, społecznych ruchów solidarnościowych
w publicystyce pedagogicznej oraz podczas konferencji naukowych Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Po tej konferencji ukazały się : „Ciągłość i zmiana w systemie edukacji Polski Ludowej” (1985), oraz „Oświata i wychowanie w okresie cywilizacyjnego przełomu” (1988). Zaczęto krytycznie patrzeć na szkołę i tworzyc nową definicje pedagogogiki.
poszukiwanie pedagogiki przejścia transformacji
nurt ped krytycznej wpłynął pozytywnie na Polskę w latach 80- tych, kiedy tworzyło się państwo dmokratyczne