„Systemy ochrony zdrowia w krajach wysokorozwiniętych.”
Podstawowa opieka zdrowotna jest fundamentem całego systemu zdrowotnego. Na bazie dobrze zorganizowanej i sprawnej podstawowej opieki zdrowotnej powinny być rozwijane dalsze działania-w zakresie opieki specjalistycznej, tak ambulatoryjnej jak i stacjonarnej, na poziomie obwodu, województwa czy regionu.
Państwa ze względu na pozycję podstawowej opieki zdrowotnej i relację z opieką specjalistyczną można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej należą państwa, gdzie POZ stanowi fundament całego systemu i jej pozycja jest ugruntowana- Wielka Brytania, Finlandia, Dania, Szwecja i Holandia. Do grupy drugiej: Niemcy, Austria, Francja, Belgia-kraje, w których nie ma jasnego podziału pomiędzy podstawową i opieką specjalistyczną, pozycja POZ jest wyraźnie słabsza, a pacjenci posiadają szerszą autonomię w wybieraniu lekarza i zakładu opieki zdrowotnej.
WIELKA BRYTANIA
Instytucja lekarza ogólnie praktykującego jest podstawowym elementem brytyjskiego systemu opieki zdrowotnej. Lekarze Ci realizują 75% wszystkich porad lekarskich, są niezależni, posiadają prawie całkowitą autonomię, a pracują w ramach kontraktów zawieranych z Narodową Służbą Zdrowia.
Słabością brytyjskiego systemu jest wydłużony czas oczekiwania na świadczenia szpitalne, od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Prawie ogół populacji posiada swojego lekarza rodzinnego, wybieranego w swobodny sposób.
Zespołami praktyki grupowej zarządzają zawodowi menedżerowie. Ośrodki praktyki grupowej są całkowicie skomputeryzowane oraz dobrze wyposażone w aparaturę i sprzęt medyczny.
System wynagrodzenia lekarzy ogólnie praktykujących jest złożony i łączy w sobie następujące elementy: ilość zapisanych na liście pacjentów, dodatek związany z charakterem i usytuowaniem miejsca praktyki, wiek pacjentów, dodatek za staż pracy, kwota na utrzymanie gabinetu, dodatek za wykonane usługi.
Za rządów Margaret Thatcher wprowadzono reformę, której podstawowym założeniem było wprowadzenie konkurencji wewnętrznej. Od tego czasu lekarze ogólnie praktykujący opłacani byli według dwojakiego systemu: tradycyjnie zawieranych kontraktów oraz w ramach tzw. budżetów globalnych.
System kształcenia i przygotowania zawodowego lekarzy ogólnie praktykujących jest bodaj najlepiej rozwinięty ze wszystkich państw UE.
WŁOCHY
Podstawową opiekę zdrowotną zabezpieczają lekarze ogólni i pediatrzy. Za organizację świadczeń odpowiedzialne są Lokalne Organizacje Zdrowia, jako podstawowe struktury narodowej służby zdrowia.
Włochy należą do krajów, gdzie notuje się jeden z najwyższych wskaźników bezrobocia lub niepełnego zatrudnienia lekarzu, natomiast brakuje pielęgniarek i pracowników socjalnych.
Pacjent może dokonać wyboru tylko jednego z lekarzy POZ. Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej, decydują o leczeniu specjalistycznym. Wynagrodzenie jest zależne od liczby podopiecznych, wieku pacjentów, stażu pracy, charakteru rejonu oraz liczby i rodzaju zabiegów.
Lekarze POZ nie zawsze charakteryzują się należytym przygotowaniem zawodowym, z powodu ograniczenia możliwości kształcenia.
DANIA
Cała populacja Danii objęta narodowym systemem opieki zdrowotnej, podzielona jest na dwie grupy. Zdecydowana większość obywateli-należy do grupy, w której obowiązuje zasada rejestracji u wybranego lekarza. W drugiej grupie pacjenci posiadają prawo swobodnego wyboru lekarza każdej specjalności , ale ponoszą częściowe koszty i opłaty za wizyty. Dalsze leczenie wymaga skierowania lekarza ogólnego. Lekarze Ci są wynagradzani w zależności od liczby zarejestrowanych pacjentów oraz od ilości zrealizowanych świadczeń.
FINLANDIA
Nakłady na podstawową opiekę zdrowotną wynoszą około 40% całego budżetu narodowej służby zdrowia. Każda fińska gmina posiada własny ośrodek zdrowia. Z reguły jedno centrum zdrowia obejmuje opieką 10000 mieszkańców. Ośrodki zdrowia realizują: wszystkie wizyty i porady. Specyficzne jest że lekarze ogólnie praktykujący posiadają do swojej dyspozycji określoną liczbę łóżek. Pozycja zawodowa pielęgniarek jest ugruntowana, realizują one znaczną ilość wizyt domowych, zadania w zakresie zdrowia.
Lekarze ogólnie praktykujący zatrudnieni są w państwowych ośrodkach zdrowia, a sektor prywatny poza wielkimi miastami nie odgrywa wielkiego znaczenia.
Finlandia do tych nielicznych krajów gdzie bardzo szczegółowo uregulowane zostały prawa pacjenta.
SZWECJA
Pozycja i rola podstawowej opieki zdrowotnej- głównego dostarczyciela świadczeń zdrowotnych w tym kraju jest bardzo silna. Ośrodkami zdrowia zarządzają rady gminne. W tym sektorze opieki zdrowotnej zatrudnieni są: lekarze, pielęgniarki, asystentki pielęgniarek, położne i fizjoterapeuci. Praca zespołowa jest bardzo dobrze zorganizowana. Lekarze otrzymują stałe, miesięczne wynagrodzenie, nie pobierają żadnych opłat od pacjentów. Około 90% lekarzy jest zatrudnionych w ramach ośrodków zdrowia.
Pozycja lokalnych władz gminnych jest niezwykle silna i one w zasadzie odpowiadają za zabezpieczenie swoim mieszkańcom opieki zdrowotnej. W ramach POZ realizowany jest szeroki zakres świadczeń zorientowanych na prewencję, promocję zdrowia oraz edukację zdrowotną.
Pacjenci mają prawo swobodnego wyboru pomiędzy dostarczycielami świadczeń zdrowotnych. Mogą swobodnie wybierać lekarza ogólnego oraz lekarza szpitalnego. Pacjenci mogą także udawać się bezpośrednio do przychodni przyszpitalnych.
Dobre przygotowanie lekarzy.
GRECJA
System opieki zdrowotnej jest jednym z najsłabiej rozwiniętych w całej Unii Europejskiej, a podstawowa opieka zdrowotna jest jego najsłabszym ogniwem. Wiodącą rolę odgrywa specjalistyczna opieka zdrowotna, zwłaszcza szpitalna.
Połowa wszystkich łóżek szpitalnych jest skoncentrowana w dwóch największych miastach- w Atenach i w Tesalonikach. W stolicy jest także zatrudnionych 56% wszystkich greckich lekarzy i pielęgniarek.
Ponad połowa greckich lekarzy wykonuje prywatną praktykę. Instytucja lekarza ogólnego praktykującego jest niemal nie znana.
Wskaźnik lekarzy w przeliczeniu na liczbę mieszkańców jest jednym z najwyższych w całej europie i powoduje w konsekwencji wysoką stopę bezrobocia lekarzy. Wynagrodzenie lekarzy ogólnych i specjalistów są zbliżone.
Przynależność do kasy w ramach danego systemu nie jest związana z poziomem osiąganych dochodów, jak ma to miejsce w Holandii lub Niemczech. Główną rolę odgrywają trzy organizacje ubezpieczeniowe: IKA, OGA, TEVE.
Państwo sprawuje nad nimi nadzór i kontrolę. Najszerszy zakres świadczeń zabezpiecza IKA. Wszystkie kasy gwarantują bezpłatną opiekę szpitalną i ambulatoryjną oraz zabezpieczenie w leki.
Udział pacjentów we współpłaceniu jest w Grecji jednym z najwyższych w UE.
NIEMCY
Zabezpieczenie POZ dla osób objętych ubezpieczeniem zdrowotnym jest zadaniem kas chorych. Świadczenie w tym zakresie realizują zarówno lekarze ogólni, jak i lekarze specjaliści. Kasy chorych okresowo przekazują należne kwoty za zrealizowane świadczenia zdrowotne do regionalnych towarzystw lekarskich, które z kolei wypłacają stosowne kwoty swoim członkom zgodnie z zasadą „fee-for-service”. Tak więc w tym względzie rola towarzystw lekarskich jest w Niemczech unikalna i poza tym krajem niespotykana.
Obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnych objęte jest 90% całej populacji
Specyfiką niemieckiego systemu jest jasny rozdział między opieką ambulatoryjną i szpitalną. Niemożliwe jest też łączenie pracy w szpitalu i w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej. Sektor szpitalny jest bardzo silny (zatrudnia 42% wszystkich lekarzy). Pacjent posiada prawo swobodnego wyboru szpitala.
88% populacji objęte jest systemem obowiązkowych ubezpieczeń zdrowotnych. Około 10% ludności korzysta z ubezpieczeń prywatnych i dobrowolnych, należąc do jednej z 45 prywatnych kas ubezpieczeń. Występuje tam dwojaki rodzaj kas-kasy podlegające ubezpieczeniu państwowemu (tzw.RVO-kassen)-obejmuje ok.60% populacji i kasy wolnozrzeszone tzw.kasy substytucyjne, obejmują ok..28% populacji.
AUSTRIA
System opieki zdrowotnej jest podobny do rozwiązań przyjętych w Niemczech. Ilość lekarzy ogólnych, zatrudnionych w POZ i lekarzy specjalistów jest niemal idealnie równa. Świadczeń w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej udzielają zarówno lekarze ogólni, jak i lekarze specjaliści. Każdy obywatel ma prawo do wyboru lekarza.
W przypadkach nagłych pomocy udzielają przychodnie szpitalne i pomoc doraźna. Ponad 90% ze wszystkich lekarzy ogólnych pracuje pojedynczo, natomiast znikoma ich ilość wykonuje praktykę grupową. Zakres ich świadczeń obejmuje badania laboratoryjne i diagnostyczne. Pacjenci mają prawo wyboru szpitala. Połowa opieki ambulatoryjnej jest zarządzana przez kasy ubezpieczeń zdrowotnych. Działające w ramach sektora prywatnego poradnie w 2/3 posiadają kontrakty z kasami.
W Austrii brak jednego dobrego systemu kształcenia lekarzy ogólnych.
FRANCJA
Około 1/3 lekarzy ogólnych jest zatrudnionych w szpitalach i przez nich opłacanych. Wszyscy pozostali wykonują indywidualną praktykę. Lekarze ogólnie praktykujący, podobnie jak specjaliści wynagradzani są według ilości i rodzaju udzielonych świadczeń, poza osobami zatrudnionymi w ośrodkach zdrowia w których pobierają stałą pensję.
Pacjent nie ma obowiązku zarejestrowania się u lekarza i ma swobodę jego wyboru. Może udać się bezpośrednio do specjalisty lub do szpitala. Ma też prawo wyboru, w razie koniecznej hospitalizacji, pomiędzy szpitalem publicznym i prywatnym, posiadającym kontrakt z kasą ubezpieczenia zdrowotnego.
Wymogi w zakresie przygotowania zawodowego lekarzy ogólnych są mniej sformalizowane niż w innych krajach.
Aktualnie francuski system ubezpieczeń zdrowotnych, w swej strukturze wewnętrznej jest jednym z najbardziej złożonych systemów europejskich. Obok systemu powszechnego istnieje ok.20 systemów szczególnych dla różnych grup i kategorii zawodowych.
Obowiązkowym ubezpieczeniem objęte jest 99% ludności kraju.
Specyfiką jest dobrze rozwinięty system dodatkowych, dobrowolnych ubezpieczeń zdrowotnych, z których korzysta 80% ludności kraju.
BELGIA
Brak jest jasnego rozdziału między podstawową opieką zdrowotną i ambulatoryjną opieką specjalistyczną, a zakres świadczeń zrealizowanych przez lekarzy ogólnych i lekarzy specjalistów nie jest jasno określony.
Lekarze ogólni są dostępni niemal cały dzień. Pacjent ma prawo swobodnego wyboru lekarza ogólnego jak i lekarza specjalisty, zatrudnionego w przychodni przyszpitalnej lub prowadzącego swój gabinet, a także w razie hospitalizacji, szpitala.
Pacjent może zadecydować o wyborze lekarza w każdym momencie, nie ma też obowiązku zarejestrowania się u danego lekarza ogólnego. Wielu lekarzy zatrudnionych w szpitalu równocześnie pracuje albo w poradniach, albo w swoich gabinetach prywatnych.
Lekarze ogólni opłacani są bezpośrednio przez pacjentów wg zasady „fee-for-service”, pacjenci następnie otrzymują zwrot poniesionych kosztów w kasie ubezpieczenia.
HOLANDIA
W tym systemie opieki zdrowotnej lekarz ogólny jest lekarzem pierwszego kontaktu. Pomimo zagwarantowanego pacjentom prawa swobodnego wyboru lekarza niemal wszyscy rejestrują się u jednego z lekarzy ogólnych. Przeciętny lekarz ogólny pracuje samodzielnie zatrudniając niezbędny personel pomocniczy. Jest on dostępny dla pacjentów 24h/dobę przez cały tydzień.
Mniej niż 10% lekarzy ogólnych wykonuje swoją praktykę w ramach ośrodków zdrowia. W tym samym czasie ponad połowa z nich prowadziła indywidualnie swój gabinet, współpracowało z inną osobą, wykonywało praktykę grupową.
Podobnie jak w Wielkiej Brytanii bardzo dobrze jest rozwinięty system przygotowania zawodowego i doskonalenia lekarzy ogólnych.
JAPONIA
Struktura japońskiego systemu ubezpieczeń zdrowotnych jest pluralistyczna i złożona.
W japońskim systemie składki ubezpieczenia zdrowotnego, podobnie jak w systemie niemieckim, obciążają w równym stopniu pracowników i pracodawców. Udział pacjentów w kosztach opieki zdrowotnej wynosi 12% i jest jednym z najniższych na świecie (podobnie jak Wielka Brytania, Niemcy, Szwecja.)
W Japonii obowiązuje jednolity cennik świadczeń zdrowotnych, który jest określany przez Ministra Zdrowia, uwzględnia również koszty związane z zarządzaniem opieką zdrowotną.
Jest tam całkowicie bezpłatna opieka zdrowotna dla osób powyżej 70 roku życia.
IZRAEL
Ubezpieczalnia społeczna- Kupat Holim jest niezależną, ogólnokrajowa i największą instytucją ubezpieczeniową, prowadzącą własne ośrodki zapewniające świadczenia zdrowotne dla osób w niej zrzeszonych. Przynależy do niej ponad 80% ludności kraju.
Zapewnia ona bezpłatną, kompleksową i powszechnie dostępną opiekę zdrowotną. Specyfiką rozwiązań izraelskich jest to, że ubezpieczalnia Kupat Holim otrzymuje kilka własnych szpitali które posiadają około 1/3 wszystkich łóżek. Ubezpieczalnia ta nie może odmówić przyjęcia jakiejkolwiek osoby.
Ubezpieczenie zdrowotne jest podstawowym źródłem finansowania opieki zdrowotnej. Każdy ubezpieczony posiada swojego lekarza ogólnego, który przyjmuje w gabinetach i poradniach ubezpieczalni. Stosunkowo nieliczna grupa osób korzysta z usług lekarzy prywatnych, posiadających kontrakt z ubezpieczalnią.
HISZPANIA
Uprawnienia i obowiązki ubezpieczonych przynależących do różnych systemów są wyraźnie zróżnicowane, występują w tym względzie istotne nierówności społeczne. Wszystkie składki pobrane od przedsiębiorców i pracowników gromadzone są centralnie i następnie fundusz jest rozdzielany na poszczególne systemy dla różnych grup i kategorii społecznych.
Cechą charakterystyczną Hiszpanii jest to, że sektor publiczny zabezpieczenia społecznego jest właścicielem znacznej liczby szpitali i łóżek.
Ubezpieczenia prywatne w Hiszpanii w porównaniu z innymi krajami UE nie mają większego znaczenia.
Dominującym płatnikiem opieki zdrowotnej jest INSALUD, który wraz z systemami ubezpieczeń zdrowotnych dla funkcjonariuszy wydatkuje 68% wszystkich pieniędzy na opiekę zdrowotną i obejmują one łączenie 90% ludności.
KANADA
Ustawowo opieka zdrowotna winna być zagwarantowana dla 100% obywateli.
Każda prowincja pokrywa koszty opieki zdrowotnej dla osób nieubezpieczonych.
W Kanadzie bardzo dobrze rozwinięty jest system prywatnych, dobrowolnych i dodatkowych ubezpieczeń, które są organizowane podobnie jak w USA, przez wiele prywatnych firm i instytucji ubezpieczeniowych. Prawie 88% obywateli posiada jakiś rodzaj ubezpieczenia dodatkowego. W tym względzie Kanada znajduje się w czołówce państw wysokorozwiniętych.
W Kanadzie spotyka się kolejki pacjentów oczekujących na niektóre zabiegi specjalistyczne, mała konkurencyjność związana z systemem opartym na jednym płatniku za usługi zdrowotne oraz rosnące koszty utrzymania całego systemu.
Odpłatność kosztów opieki zdrowotnej przez pacjentów wynosi ok. 10% i jest ona jedną z najniższych na świecie.
Kanadyjski system ubezpieczeń i opieki zdrowotnej jest bezspornie jednym z najlepszych na świecie! Ogół obywateli, bez względu na wiek, stan zdrowia, dochody i status społeczno-ekonomiczny posiada łatwy dostęp do pełnego zakresu świadczeń.
Jest to system publiczno-prywatny w ramach którego współdziałają sektor publiczny i silny sektor prywatny.
STANY ZJEDNOCZONE
Są obecnie jednym spośród krajów wysokorozwiniętych , w którym nie ma obowiązkowych ubezpieczeń zdrowotnych, a zabezpieczenie opieki zdrowotnej dla zdecydowanej większości obywateli jest oparte na dobrowolnych ubezpieczeniach prywatnych. (Drugi kraj w którym także nie ma obowiązkowych ubezpieczeń zdrowotnych to Szwajcaria.)
Stany Zjednoczone to różnorodność planów ubezpieczeniowych, ubezpieczenia te to mozaika firm ubezpieczeniowych, reguł współdziałania między poszczególnymi firmami, czynników ekonomicznych oraz zasad prawnych kierujących tym gigantem usług. Amerykański sektor opieki zdrowotnej obraca trylionem dolarów rocznie.
Daje się wyodrębnić dwie zasadnicze kategorie ubezpieczeń zdrowotnych
-ubezpieczenia prywatne absolutnie dominujące;
-ubezpieczenia publiczne (rządowe) -Medicare i Medicait;
Medicare- zapewnia ubezpieczenie zdrowotne obywatelom powyżej 65 roku życia oraz cierpiącym na niektóre choroby przewlekłe. Pacjenci objęci tym programem często wykupują sobie prywatne polisy dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego, w celu zapewnienia usług nie pokrywanych przez Medicare.
Medicait- obejmuje osoby pobierające zasiłki z pomocy społecznej w związku z ciężką sytuacją materialną lub trwałą niezdolnością do pracy. Program pokrywa całkowite koszty opieki zdrowotnej, łącznie z kosztem lekarstw.
Całkowicie odrębny problem stanowi brak jakichkolwiek gwarancji i opieki zdrowotnej dla osób zatrudnionych nielegalnie.
Amerykański system ubezpieczeń zdrowotnych i opieki zdrowotnej jest niezwykle skomplikowanym i złożonym organizmem. Jest to system mało efektywny i zbiurokratyzowany (wydatki związane z samym administrowaniem systemu pochłaniają 25%wszystkich wydatków na opiekę zdrowotną).
BIBLIOGRAFIA:
„Ekonomika Medycyny” pod redakcją J.J.Fedorowskiego i R.Niżankowskiego, wydawnictwo lekarskie PZWL.
6