Zawód i praca trenera
Rozwój zawodu trenera w Polsce
Wiek XIX - prywatne szkoły gimnastyczne i kursy
Państwowe kursy wf. od 1919 r.
1929 - powołanie Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego (CIWF)
1930 na CIWF uruchomienie systemu kursów trenerskich, które stopniowo staja się jedyną formą kształcenia trenerów
W latach 1936 - 1937 - opracowanie przez Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego „Wytycznych dla prac związków sportowych”. Uregulowanie spraw kadr specjalistycznych w sporcie
1950 wprowadzenie, na mocy regulacji prawnych, do programu studiów uczelni wychowania fizycznego specjalizacji sportowych, umożliwiających uzyskiwanie tytułów instruktora i trenera w wybranych dyscyplinach sportu
Od 1951 roku można na uczelniach wychowania fizycznego zdobywać tytuł zawodowy trenera
1953 - Uchwała Prezydium Rządu o zawodzie trenera
Trener, jego wzór osobowy i autorytet. Status społeczny pragmatyka zawodu.
Wzór osobowy trenera we wszystkich pracach jest identyfikowany ze wzorem osobowym pedagoga. Zawód ten to służba społeczna i wychowawcza. Nie tylko, bowiem o rozwój sportowy zawodnika chodzi w tym zawodzie, ale o kształtowanie pełnej osobowości, rzetelnej postawy etycznej i obywatelskiej.
Na autorytet trenera składa się wysokie morale, fachowość, a także takie cechy osobowe jak: uczciwość, poczucie odpowiedzialności, obowiązkowość, odwagę cywilną i sprawiedliwość, takt pedagogiczny
Zapotrzebowanie na kodeks etyczny trenera sportowego jako wychowawcy. PKOL zatwierdził i wydał taki kodeks przygotowany przez Komisję Fair Play PKOL
Istnieje duża potrzeba dalszych uregulowań formalno-prawnych zawodu trenera. Potrzeba miedzy innymi regulacji finansowych, ochrony pracy i powołanie Stowarzyszenia Trenerów Sportowych
Warsztat pracy trenera i pedagogiczne uwarunkowania jego efektywności
Warsztat - w ujęciu M. Demela powinien być wiernym odbiciem łańcucha, składającego się z następujących ogniw: od koncepcji - poprzez doktrynę, intencję roboczą, wybór procedur i odpowiadających im narzędzi, wreszcie form, metod i technik.
Przez warsztat pracy trenera - rozumiemy nie tylko ogół metod, środków i form stosowanych w procesie treningowym i właściwych dla danego trenera, świadczących o jego możliwościach doboru i władania nimi, ale znajomość osobniczych i pozaosobniczych warunków, które determinują jego efektywność.
Pedagogiczne aspekty warsztatu pracy trenera (postawa wychowawcza, postawa dydaktyczna trenera):
- znajomość metod wychowania i umiejętność ich stosowania
- umiejętność tworzenia ze swoich podopiecznych zespołu wychowawczego,
- znajomość metod rozpoznania struktury nieformalnej zespołu,
- znajomość zasad tworzenia udanych interakcji z zawodnikiem w procesie treningowym,
- umiejętność włączania zawodnika w planowanie treningu
- umiejętność planowania pracy szkoleniowej z uwzględnieniem indywidualnych predyspozycji zawodnika, wiek, płeć, sytuacja społeczna, poziom zaawansowania sportowego, stopień umotywowania zawodnika…
- wiedza i umiejętności związane z nauczaniem techniki i taktyki danej dyscypliny sportowej,
- takt wychowawczy
- umiejętność nawiązywania z zawodnikiem kontaktów nieformalnych poza zajęciami,
- znajomość metod diagnozy dydaktycznej i wychowawczej,
- umiejętność, wspólnego z zawodnikami, planowania pracy wychowawczej i konsekwentnego realizowania podjętych ustaleń,
- ………..
Cechy osobowości trenera mające największy wpływ na zawodnika (według Żukowskiej):
- przygotowanie ogólne trenera,
- przygotowanie specjalistyczne trenera
- przygotowanie pedagogiczne trenera
- postawę moralna trenera
- zachowanie się trenera „umiejętność znalezienia się w sytuacji”,
- wygląd zewnętrzny.
Zasady wychowania fizycznego i sportu (zasady wychowawcze pracy trenera):
Zasada kierowniczej roli trenera w procesie treningowym
Zasada organizowania zespołu i środowiska wychowawczego
Zasada jednolitości oddziaływań wychowawczych osób tworzących środowisko wychowawcze w sporcie
Indywidualizacji i szacunku dla osobowości zawodnika
Czynnikami efektywności warsztatu pracy trenera są:
- atmosfera panująca w zespole,
- wzajemne stosunki trenerzy - działacze,
- wysoki poziom wiedzy fachowej i ogólnej trenera,
- twórcza współpraca z lekarzem, psychologiem i fizjologiem,
- bycie przyjacielem swoich uczniów,
- współpraca z rodzicami, szkołą, zakładem pracy,
- możliwość rzeczywistego decydowania o kierunku swojej pracy szkoleniowej i wychowawczej oraz niezależność trenera w swojej pracy.
Style kierowania zespołem:
- autokratyczny
- demokratyczny
- integrujący
- liberalny
1