Systemy Total-Etch
-W+nP+B
-W+nPB
Samotrawiące systemy wiążące
-Samotrawiący primer -nWP+B
Samotrawiący system wiążący -nWPB
Warstwa adhezyjna, zapewniającą połączenie materiału kompozytowego z odpowiednio przygotowaną powierzchnią szkliwa i zębiny.
Najpowszechniej stosowanym jest jednak podział systemów wiążących na kolejne generacje. Uwzględnia on głównie wielkość uzyskanej siły połączenia z zębiną, skład chemiczny systemu i okres opracowania oraz wprowadzenia do praktyki klinicznej.
Czwarta generacja systemów wiążących obejmuje systemy stosowane współcześnie i zakłada trawienie szkliwa oraz agresywne trawienie zębiny 37% kwasem ortofosforowym, prowadzące do wytworzenia retencyjnego wzoru trawienia szkliwa oraz usunięcia warstwy mazistej i odsłonięcia włókien kolagenowych zębiny. Po osuszeniu powierzchni aplikuje się na zębinę hydrofilne primery, zawierające monomery wiążące kolagen (HEMA, NTG-GMA, BPDM, PEG-DMA) zawieszone w lotnych rozpuszczalnikach ułatwiających primerowi penetrację w głąb zębiny. Hydrofobowy bond aplikowany jest w drugim etapie. Pokrywa on powierzchnię szkliwa i zębiny, wypełnia mikroretencje w szkliwie i wnika do kanalików zębinowych, przenika odwapnioną i zmodyfikowaną powierzchnię zębiny, a zawarte w nim dimetakrylany, łącząc się z grupami metakrylanowymi monomerów wiążących kolagen, tworzą warstwę hybrydową. Wypustki wnikające do kanalików zębinowych odpowiadają, obok chemicznego połączenia żywicy z kolagenem, za dodatkową mechaniczną retencję.
Systemy wiążące IV generacji są systemami dwuskładnikowymi, trójetapowymi - procedury kliniczne obejmują jednoczasowe trawienie szkliwa i zębiny kwasem (Total Etch), spłukanie wytrawiacza, osuszenie ubytku i aplikację primera a następnie żywicy (bondu). Pozwalają na silne chemo-mechaniczne połączenie kompozytów z tkankami zęba. Uważa się je obecnie za najlepszy, najbardziej efektywny sposób łączenia materiałów kompozytowych z tkankami zęba określając je pojęciem tzw. „złotego standardu”. Mimo iż część autorów podkreśla ich dobrą tolerancję na technikę pracy to jednak większość badaczy wskazuje na konieczność ścisłego przestrzegania procedur trawienia, suszenia ubytku, aplikacji i suszenia primera, bowiem błędy w ww. procedurach mogą w znacznym stopniu ograniczyć jakość połączenia wytworzonego z zębiną. Jest to związane z trudnościami w zwilżeniu żywicą włókien kolagenowych, zapadniętych podczas zbyt agresywnego osuszania nadmiernie odwapnionej zębiny, po zbyt długim jej trawieniu kwasem, lub pozostawieniem zbyt wilgotnej zębiny, co prowadzi z kolei do emulgacji systemu wiążącego.
Systemy wiążące V generacji. Piąta generacja systemów wiążących w mechanizmie działania przypomina systemy wiążące czwartej generacji. Są to jednak systemy jednoskładnikowe. Zawierają one substancje hydrofilne, podobnie jak systemy wiążące czwartej generacji, natomiast jako rozpuszczalnik stosuje się wodę, aceton lub etanol. Materiały te tak jak systemy IV generacji również wytwarzają warstwę hybrydową, a ich skład jest tak opracowany, aby skrócić do minimum czas pracy. Procedury ich stosowania obejmują trawienie szkliwa i zębiny kwasem (Total Etch), spłukanie wytrawiacza, osuszenie ubytku i aplikację systemu wiążącego, który zawiera składniki primera jak i bondu. Aplikacja materiałów tej grupy, odbywa się poprzez nakładanie jednej lub kilku warstw jednoskładnikowego systemu wiążącego, przy czym pierwsza warstwa pełni rolę primera, a następne warstwy bondu. Ich właściwości fizykochemiczne i technika aplikacji miały zapobiegać lapsusowi matrycy kolagenowej, okazało się jednak, że są one także wrażliwe na technikę pracy. Mniejsza jest, w porównaniu z systemami IV generacji, ich zdolność do impregnacji matrycy kolagenowej, ale także odporność na hydrolizę połączenia wytworzonego z kolagenem. Ze względu jednak na łatwość aplikacji systemów V generacji i zadowalające wyniki kliniczne są one powszechnie stosowane.
Systemy wiążące VI generacji. Opracowane i wprowadzone do praktyki klinicznej u schyłku XX wieku. Pozwoliły one na wyeliminowanie trawienia kwasem w procesie przygotowania powierzchni szkliwa oraz zębiny do połączenia z materiałami kompozytowymi. Możliwe to było dzięki zastosowaniu kwaśnych monomerów, które z uwagi na zdolność do demineralizacji szkliwa i zębiny oraz możliwość wytworzenia chemicznego połączenia z wapniem hydroksyloapatytów tworzą w procesie aplikacji systemów chemo-mechaniczny typ połączenia.
Szósta generacja obejmuje systemy wiążące dwu- bądź jednoetapowe- aplikację kwaśnego primera na osuszoną powierzchnię ubytku po zmieszaniu dwóch jego składników
W drugim etapie, po osuszeniu primera, następuje aplikacja bondu i jego polimeryzacja.
Systemy wiążące VII generacji. Zostały wprowadzone w 2002 roku. Systemy te są systemami jednoskładnikowymi i jednoetapowymi i określa się je mianem „all in one”. Dzięki zastosowaniu systemu wiążącego w jednej butelce, który pełni rolę wytrawiacza, primera oraz bondu, wyeliminowano konieczność mieszania składników
Samotrawiące systemy wiążące.
Od systemów wiążących IV i V generacji różnią się składem, ale i procedurami klinicznymi ich aplikacji oraz mechanizmem wiązania szkliwa i zębiny. Dla połączenia ze szkliwem i zębiną nie wymagaja trawienia ich kwasem fosforowym, tak jak systemy IV i V generacji, zaś przygotowanie powierzchni szkliwa i zębiny obejmuje jedynie jednoczasową aplikację systemu wiążącego (VII generacja) bądź kolejno primera i bondu (VI generacja) na popracowaną mechanicznie powierzchnię ubytku.
Wymagania stawiane idealnemu systemowi samotrawiącemu obejmują m.in.: zdolność do wytrawiania powierzchni szkliwa w czasie 15-30 sekund, a więc w czasie nie odbiegającym od ogólnie przyjętych klinicznie norm dla trawienia szkliwa kwasem, zdolność do szybkiego i efektywnego zwilżania powierzchni ubytku, wytwarzania klinicznie trwałego połączenia systemu wiążącego, tak mikro-mechanicznego jak i chemicznego, ze składnikami nioorganicznymi szkliwa i zębiny dzięki wytwarzaniu soli wapnia przez kwaśne monomery i wiązań kowalencyjnych z włóknami kolagenowymi przez monomery dwufunkcyjne takie jak np. HEMA.