POLSKA WSPÓŁCZESNA MYŚL POLITYCZNA

4 WYKŁADY PROF. EWA MAJ

Made by blazeria

18/02/2009

1. DEFINIOWANIE MP W SFERZE IDEOWEJ. PODMIOTY MP. FUNKCJE MP. PERIODYZACJA PMP. STAN BADAŃ.

W 1948 roku w Paryżu wyodrębniono Nauki Polityczne, które miały się zajmować następującymi dziedzinami:

1. Ogólna teoria polityki (m.in. historia mp),

2. Instytucje polityczne,

3. Partie, grupy i opinia polityczna,

4. Stosunki międzynarodowe.

MYŚL POLITYCZNA to wyrażanie poglądów na temat mechanik, idei, wartości, doktryn, koncepcji, poglądów na temat pożądanego i rzeczywistego życia społecznego i politycznego przy uznaniu ich historycznej zmienności. Idee, koncepcje, poglądy,….. muszą być zwarte i spójne. MP powinna całościowo ujmować problematykę.

DEFINICJE MYŚLI POLITYCZNEJ:

SCRUTON -> 4 sposoby rozumienia MP:

1. Prezentowanie myśli, teorii i wartości, które motywują i zachowują politykę,

2. Teoria polityczna,

3. Filozofia polityczna - poszukiwanie najogólniejszych odpowiedzi na pytania o metodę działań politycznych oraz uzasadnienie dokonanego wyboru,

4. Dyscyplina akademicka przeznaczona do studiowania politologii, socjologii,…. .

KAZIMIERZ OPAŁEK: Koncepcje gruntujące, uzasadniające i projektujące działalność w dziedzinie polityki zewnętrznej i wewnętrznej państwa stanowiące bądź prywatne opinie bądź ugruntowane doktryny ugrupowań i stronnictw.

HENRYK ZIELIŃSKI (badania w latach '70 XX wieku): Stosunki społeczne utrwalone w instytucja państwa i prawa, a także systemy filozoficzne oraz nurty ideowe, które te stosunki uzasadniają i które charakteryzują poszczególne etapy historyczne.

JACEK MAJCHROWSKI: System poglądów na polityczną organizację społeczeństwa we wszystkich aspektach jego istnienia.

MICHAŁ ŚLIWA: Działalność ideowa i doktrynotwórcza w wymiarze jednostkowym i instytucjonalnym w postaci ugrupowań politycznych, instytucji władzy i organizacji społecznych.

MICHAŁ JASKÓLSKI: Doktryny polityczne i prawne, historiografia i światopogląd.

JAN JACHYMEK: Wszelka forma refleksji nad polityką rozumianą jako sferą rzeczywistości politycznej, w której dany podmiot może realizować swoje interesy społeczne i polityczne poprzez stosunki i mechanizmy społeczne związane ze sprawowaniem władzy.

18/03/2009

MP wyraża pewien zespół poglądów nt. kształtowania się treści ideowych. Zawiera pożądany kształt życia społecznego i politycznego, formułuje systemy wartości.

IDEOLOGIA: Uporządkowany zbiór wartości i poglądów dotyczących rzeczywistości społecznej i politycznej. Wartości i poglądy są podstawą do działań politycznych podejmowanych przez dane społeczeństwo. (bardzo ogólne; zadania postulatywne)

DOKTRYNA: Uporządkowany zbiór poglądów na życie danego społeczeństwa. Centralną kategorią jest władza państwowa i ustrój. Czerpie wartości z ideologii.

PROGRAM: Zawiera konkretne rozwiązania dotyczące działalności instytucji społ., polit., ekon. Służy bezpośredniej walce o władzę i jej utrzymanie.

TWORCY MP:

1. Myśliciele zw. Ideologami o dużych możliwościach kreacyjnych,

2. Ugrupowanie, partia polit., organizacja polit. -> uczestnicy walki o władzę,

3. Formacja polityczna, np. MP prawicy w PL,

4. Nurty, np. MP liberalizmu,

5. Środowiska intelektualne, kulturalne, artystyczne, nie uczestniczą w walce o władzę, np. MP środ. Tygodnika Powszechnego, MP Klubu Inteligencji Katolickiej.

FUNKCJE MP:

1. Uprawomocniająca - określenie racji, które nadają sens zorganizowaniu politycznemu jednostek ludzkich lub grupie społ. Daje moralne prawo w walce o władzę,

2. Programowa - warunkuje kształt programów polit. Wskazując także na środki ich realizacji,

3. Poznawcza - tworzy i upowszechnia pewnie wybrany obraz świata; nie jest tożsama z nauką; rozpoznawanie systemu wartości;

4. Motywacyjna - stymulowanie decyzji polit.; zachęcanie do działania,

5. Integracyjna - łączenie ludzi wyznających ten sam lub zbieżny system wart.; partycypacja refleksyjna,

6. Analityczna - rozpoznanie czynników poparcia ideowego dla danego systemu wart.;

PERIODYZACJA:

1864 - ukaz carski -> kształtowanie się początków państwa nowoczesnego; budowanie nowoczesnych partii politycznych; zaczęły pojawiać się wielkie osobowości polityczne: Dmowski, Szujski, Witos, Korfanty, Piłsudski;

1914 - Wielka Wojna i jej skutki; wojskowi: „nie o taką Polskę walczyliśmy”; tworzenie nowych orientacji polit., redefiniowanie geopolityki PL;

1939 - utrata suwerenności i podział ziem polskich; krach idei PL ludowej i mocarstwowej;

1944-45 - pojawiają się nowe nuty w MP; -> wielka moc myśli komunistycznej;

1956 - reformy październikowe i odstępstwa od tych reform;

08/1980 - zdecydowanie nowe sposoby odnoszenia się do życia polit.;

1989 - zmiana nazwy państwa i Okrągły Stół;

2005 - próba tworzenia polskich wartości -> PL Socjalna -> IV RP

<2007 - załamanie się idei IV RP?>

• Cykliczność rozczarowań; paralelizm; poczucie dyskomfortu;

• Zmiany strukturalne: orientacje polit. u progu Wielkiej Wojny;

• Zmienność hierarchii problemów wymuszona przez sytuację w jakiej się kształtowały;

• Podział MP ze wzgl. na: ideologię (np. socjalistyczna, liberalna, …); kreatorów (myślicieli, partii); historię (np. MP Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego);

STAN BADAŃ:

1. Feldman I poł. XX wieku;

2. Wrocław: Henryk Zieliński lata '70 XX wieku; siatka pojęciowa, metody naukowe;

Wojciech Wrzesiński, Krzysztof Kawalec, Teresa Kulak;

3. Warszawa: Henryk Cimek, Józef Szafiuk, Szymon Rudnicki;

4. Kraków: konserwatyści - Jaskólski, Bogdan Szlachta; nacjonaliści - Jacek Majchrowski;

Socjaliści - Michał Śliwa;

5. Gdańsk: Roman Wapiński, Marian Mroczko;

6. Lublin: Jan Jachymek (ludowcy);

2. DEFORMOWANIE MP

DEFORMACJA A MANIPULACJA:

• Istnieją obiektywne czynniki deformacyjne związane z polityką ludzką np. z upływem czasu inaczej mówimy o pewnych treściach; upraszczanie treści; poszukiwanie ideału, wzorca odniesień, autorytetu i wskazywanie na ten autorytet jako punkt odniesienia;

• Deformacja jest konieczna do czynności edukacyjno-wychowawczej;

• Mistyfikacje też mają swoje uzasadnienie;

• Deformacje w wymiarze zbiorowym -> deformacja obrazu PL zanim ta nastała - przekonanie, że nowe państwo będzie ideałem; od każdego nurtu będzie zależało jak ta PL będzie wyglądać; pewien wzorzec dla całego społeczeństwa;

• Jednostkowa deformacja z przyczyn obiektywnych -> Piłsudski 1914 - falsyfikacja, że Piłsudski jest głównodowodzącym PSZ z mocy decyzji rządu polskiego w Warszawie;

• Poprawność polityczna - np. ekranizacja twórczości Sienkiewicza;

• Deformacje subiektywne - STEREOTYPY: wykluczanie obcych rasowo czy religijnie; stereotypy narodowe; skutek emocjonalnego podejścia; świadoma manipulacja w celu wyszydzenia kogoś;

DEFORMACJA jako odkształcenie; dokonana zgodnie z założeniami twórcy MP czy transmitera MP; świadoma bądź nieuświadomiona;

MANIPULACJA - zamierzone lub intencjonalne wywieranie wpływu; autor manipulacji osiąga z tego korzyści kosztem manipulowanych; ograniczana jest przez kulturę prawną; RIGAUX 3 rodzaje kłamstwa: przepowiadanie pogody, statystyka, przekaz dyplomatyczny;

POWODY DEFORMACJI MP OBECNIE:

1. Poprawność polityczna - takie dążenie do eliminacji wszelkich składników działań ludzkich, aby wyeliminować z nich elementy opresyjne; aby nikt nie poczuł się inny, gorszy;

2. Relatywizacja języka - nowomowa, stosowanie języka zastępczego; zakamuflowane wartościowanie; np. ludzie starsi - wzbogaceni wiekowo;

Przekonanie, że nie ma jednej uniwersalnej kultury; każda ocena jest wartościująca, więc niesłuszna i niebezpieczna;

Brutalizacja języka po 2006 roku w PL;

3. Rozrywkowy wymiar polityki - tabloidyzacja polityki; postęp kultury skutkuje tym, że elity upodabniają się do mas, a nie na odwrót; rola mediów jako przekaźników wytworów kultury;

DEFORMACJA W SYSTEMIE NIEDEMOKRATYCZNYM:

Państwo jako jedyny dystrybutor czynności związanych z MP ingeruje w przekaz MP; deformacje językowe służą ukryciu tego, co jest dokonywane przez system; łagry jako ośrodki reedukacji społeczeństwa poprzez kurację klimatyczną; nie można oddzielić informacji od komentarza; komentarz staje się ważniejszy niż informacja; manipulacja - sięganie do autorytetów często bez ich woli i wiedzy;

STEREOTYPY POLITYCZNE:

Konstrukcja myślowa przyjęta przez grupę; zawiera zdeformowany obraz; fałszywe przekonanie; niewrażliwe na dokumentację naukową; zawierają nadgeneralizację; niewystarczające uargumentowanie; źródła: niewiedza, niepełna wiedza, upowszechnianie nieprawdy, poczucie krzywdy dziejowej, dowartościowanie siebie samego, wykluczanie innych, obcych;

25/03/2009

3. MITOTWÓRSTWO POLITYCZNE

POJĘCIE MITU POLITYCZNEGO:

Mity polityczne są elementem kształcenia obywatelskiego; mają legitymizować działanie polityczne każdego społeczeństwa; kształtują świadomość polit. każdego człowieka;

Mity założycielskie np. o Kraku i Wandzie; mają integrować wokół terytorium lub aksjologii zawartej w micie; podstawa, żeby zaakceptować obecną rzeczywistość;

Mity polityczne cały czas są ważnym składnikiem działań państwa; występują jako elementy myślenia politycznego; kształtują pokolenia -> mity pokoleń np. akowców, powstańców, legionisty; bitwy warszawskiej 1920 ( przykład transgresji mitu politycznego: początkowo miał zdyskredytować rolę Piłsudskiego, tylko Bogu zawdzięczamy zwycięstwo);

Badacze kultury i religii zajmowali się mitami; doszli do wniosku, że mogą one oddziaływać na politykę i rolę jednostki w polityce; Mirza Eliade i E. Cassirer: mity przedstawiają świat uproszczony, sięgają do wiary a nie do wiedzy odbiorcy; są stale obecne w myśleniu; życie polit. podlega nieustannej mitologizacji; możliwe, że polityka poza sferą mitów nie jest w stanie spełnaić swoich funkcji;

DEFINICJE MITU POLITYCZNEGO:

TADEUSZ BIERNAT: irracjonalny, emocjonalnie motywowany sposób postrzegania i oceny rzeczywistości politycznej;

MARIA JANION: zespół wyobrażeń sięgających pozaracjonalnych warstw świadomości układających się we wzór, w którym wyczuwa się jego archaiczność ale i aktualną siłę oddziaływania naturalnie grającą na impulsach wyobraźni i słabo odwołującą się do przesłanek racjonalnego myślenia;

BARBARA SZACKA: wyrasta z doświadczenia, które bądź zostało spaczone czy to przez język czy nielogiczny sposób myślenia bądź było doświadczeniem szczególnego rodzaju - wizją, snem proroczym, wspólnym obrzędem;

JANUSZ TAZBIR: konstrukcja światopoglądowa oparta na przesłankach irracjonalnych i znajdująca zazwyczaj silny rezonans społ.; mit jest raczej przedmiotem wiary niż wiedzy; służy pewnym motywacjom ideowym, a zarazem z nich wynika;

ADAM WIELOŃSKI: forma idei polit. odrzucającej rozumowe i doświadczalne poszukiwanie prawdy w polityce na rzecz instynktownej wiedzy w jakieś twierdzenie dotyczące świata politycznego;

FRANCISZEK ZIEJKA: odnosi się do idei powstałych w określonych warunkach jako wyraz społ. zapotrzebowania; jest wyobrażeniem (najczęściej fałszywym) o rzeczywistości społ., polit., kulturowej;

KS. ZYGMUNT ZIELIŃSKI: ma źródło w psychice ludzkiej; w powstałych w podświadomości wyobrażeniach i w nieprzepartym dążeniu człowieka do przeniknięcia tej sfery nieświadomości o świecie i o samym sobie, która wymyka się poznaniu racjonalnemu;

• Własna struktura;

• Specyficzna narracja;

• Sakralna opowieść o polityce;

• Zawiera elementy kosmogonii;

• Łączy opis teraźniejszości z projekcją przyszłości, a treści społ. i polit. przedstawia w zdeformowanej optyce;

MIT POLITYCZNY I RACJONALNE MYŚLENIE

Pojęcia których nie da się porównać; nauka jest obiektywna; dąży do etycznego opisu; stosuje sprawdzone wzory badawcze; dba o odtwarzalność badań empirycznych;

nikt nie jest niczym skrępowany; subiektywizm mitów; treści ezoteryczne; sięga do konfabulacji i fikcji; nie musi opisywać świata - daje wyobrażenie; nie sięga po empiryczne dowody; nie musi odpowiadać na wszystkie pytania; charakter wycinkowy; opisuje rzeczywistość z określonej perspektywy;

KOŁAKOWSKI: zawarte w micie pytania i przeświadczenia metafizyczne obejmują inną stronę ludzkiego wychowania aniżeli pytania i przeświadczenia w myśleniu racjonalnym;

STANISŁAW FILIPOWICZ: mit zyskuje przewagę nad nauką tam, gdzie załamuje się wiara w sensowność porządku związanego z trwaniem i przemianami dokonującymi się wraz z upływem czasu; potrzeba mitu ujawnia się wtedy, gdy rzeczywistość mitologiczna nie zaspokaja głodu ontologicznego (?); gdy upływ czasu degraduje rzeczywistość;

• Własne domeny;

• Własne formy wypowiedzi i miejsce pojawienia;

• Mit dysponuje własnym stylem przedstawiania obrazu; nie dba o rzetelność i wiarygodność twierdzeń w nim zawartych;

Badania nad mitem politycznym pełnią funkcję usługową wobec np. badań MP;

Mit polityczny aktywizuje wyobraźnię społeczną; wiedza o micie polit. wzbogaca wiedzę ogólną dot. spraw polityki; skraca dystans do odbiorcy -> jest atrakcyjny, wzbudza zainteresowanie; nie da się z nim walczyć; dzisiaj bardziej doceniamy ich obecność;

FUNKCJE MITU POLITYCZNEGO:

IRENA PAŃKÓW:

1. sensotwórcza - tworzenie stabilnego wzorca rozumienia świata poprzez prymat wybranego systemu wartości politycznych;

2. identyfikacyjna - pozwala na rozróżnienie świata w podziale dychotomicznym;

3. integracyjno-grupotwórcza - tworzenie przez mity polityczne skonsolidowanych grup ludzkich a w ich ramach umacnianie trwałości i skuteczności działania;

4. generalizacyjna - tworzenie modelu myślenia i działania w celu udokumentowania prawa ubiegania się o rząd dusz; daje poczucie przewagi moralnej;

5. petryfikacyjno-kompensacyjna - oczyszczanie z przewin, uniknięcie wyrzutów, utrzymanie dumy narodowej, unika tych inf., które mogłyby umniejszyć tę dumę; wytwarza pewien sposób odreagowania klęsk polit.;

MARIAN GOĆKA (?):

1. tworzenie, dostarczanie i podtrzymywanie wzorca pojmowania świata;

2. wyjaśnianie zmienności świata i rzeczy;

3. podtrzymywanie istniejącego porządku społ.;

4. umacnianie wartości społ.;

5. wspieranie mentalne i emocjonalne w walkach i kryzysach;

6. sankcjonowanie przywilejów wybranych grup społ.;

7. pobudzanie do działania społeczności wyznawców mitu;

8. tworzenie i ukazywanie programów i celów działania w zmistyfikowanym świecie;

EWA MAJ:

1. polityczna - legitymizacja określonego porządku społ-polit-eko;

2. ideologiczna - daje idealne wyobrażenie pożądanej rzeczywistości społ-polit-eko;

3. poznawcza - pozwala rozpoznać atuty kreatora mitu i pozwala na dotarcie do odbiorcy mitu;

4. prakseologiczna - wyposaża odbiorcę mitu w narzędzia, które umożliwiają osiągnięcie celu polit.;

5. integrująca - gromadzenie wyznawców danej idei i regulowanie ich zachowania;

mity polityczne bardzo dobrze funkcjonują w warunkach walki; częściej zawierają wizerunek wroga niż sojusznika; na ogół wróg jest kwintesencją całego zła; może zawierać także elementy informacyjne; mity generują także emocje pozytywne;

13/05/2009

Symbol - może być materialny, niematerialny (np. jakieś pojęcie, linia melodyczna). Może też mieć charakter rytualny, wiązać się z religią.

Symbol pozwala na skrócenie dystansu między kreatorem a odbiorcą i ujawnia charakter kreatora.

Symbol przekazuje treści tym, którzy potrafią go odczytać.

Może istnieć walka o symbol - o to kto ma do niego prawo.

Kolory mogą być symbolami ideologii. Partie mają swoje symbole - logo. Symbolami są też nazwy, na przykład ulic (Rozbrat w Warszawie)

MYŚL POLITYCZNA OPOZYCJI IDEOWEJ PRL

Realizm polityczny w piśmiennictwie emigracyjnym (Kultura).

Z Kulturą związani byli między innymi: Jerzy Giedroyć, Gustaw Herling-Grudziński, Zofia Hertzowa i Juliusz Mieroszewski.

Juliusz Mieroszewski - stały korespondent Kultury w Londynie. Zwracał uwagę na to, że realizm polityczny nie może oznaczać pogodzenia się z rzeczywistością. Realista ma oceniać rzeczywistość i stawiać diagnozę. Musi zachowywać ścisłość umysłu, bo realizm nie jest czymś stałym jako sposób oceny rzeczywistości. Coś co 10 lat temu było ewenementem, obecnie może być oczywistością.

Atrybuty realisty politycznego:

• umie obliczać zyski i straty polityczne

• umie być chłodnym pragmatykiem

• nie dopuszcza do skomplikowania obrazu rzeczywistości

• potrafi dokonywać innowacyjnego oglądu świata

• odrzuca mitologizowanie historii

Nie wolno doprowadzać do falsyfikacji rzeczywistości tak jak sfalsyfikowana i zmitologizowana została rzeczywistość emigracji. Mieroszewskiego wkurwiał mit powrotu Andersa na białym koniu, III wojny światowej, mit kresów wschodnich.

Mieroszewski odrzucał też przekonanie, że emigracja wie lepiej. Twierdził, że wewnątrz Polski potrzebny jest realistyczny program polityczny zamiast romantycznych mrzonek. Mieroszewski doceniał ustrój socjalistyczny chociaż widział, że władza ma w Polsce charakter komunistyczny. Krytykował rozdrobnienie i polaryzację emigracji. W 1956 poparł ekipę Gomułki. Oczekiwał, że odsunie się ona od Kremla i wprowadzi pluralizm.

Polakom zarzucał megalomanię, odpychanie innych narodów i przekonanie o swojej wyższości.

Jest autorem koncepcji ULB (Ukraina, Litwa, Białoruś) - traktował tych sąsiadów całościowo. Chciał z nimi współdziałać, zapomnieć o wzajemnych krzywdach. Przypominał, że ULB nas nie lubią bo zachowujemy się wobec nich jak szlachcic, który stracił majątek.

Podobnie myślał Melchior Wańkowicz. Postawa Polski (ekskluzywizm narodowy) wynika z kompleksu niższości. Uznał, że Zachód nie da rady spełnić swojej misji dziejowej, wygra ZSRR. ZSRR nie umie jednak sobą rządzić, w związku z czym kiedyś się rozpadnie. Tu widział szansę dla Polski. Chciał wzmacniać kraj od wewnątrz, stawiał na ekonomikę. Dostrzegał pęd polskiej młodzieży do nauki. Doceniał zagospodarowanie ziem zachodnich oraz awans społeczny potomków robotników i chłopów. Ideologia promoskiewska i komunistyczna zostały nam narzucone siłą, indoktrynacja jest sztuczna i zostanie odrzucona.

20/05/2009

Rys historyczny Tygodnika Powszechnego

Tygodnik Powszechny to ewenement. Jego właścicielem był arcybiskup krakowski Adam Sapieha. Tytuł pojawił się w marcu 1945. W skład redakcji wchodzili:

• ks. Jan Piwowarczyk

• Jerzy Turowicz

• Maria Czapska

Później dołączyli:

• Józefa Hennelowa

• Stanisław Stomma

• Antoni Gołubiew

• Paweł Jasienica

• Stefan Kisielewski

Z pismem współpracował też Karol Wojtyła.

TP był w PRL organem opozycyjnym. Samo jego istnienie było wyrazem oporu. Z TP związani byli posłowie ze ZNAK, później KOR i w końcu NSZZ Solidarność.

TP promował katolicyzm otwarty co kłóciła się w pewnym stopniu z katolicyzmem ludowym. Niektórzy hierarchowie katoliccy uznawali go za znacznie zbyt liberalny, dlatego do dziś parafie nie uczestniczą w kolportażu TP.

Naczelnym TP był aż do swojej śmierci Jerzy Turowicz. TP propagował humanitaryzm i treści neopozytywistyczne. Odciągano czytelników od postaw irredentystycznych, przybliżano wartości chrześcijańskie, ekumenizm, umiar, otwartość, gotowość do dialogu i kompromisu.

Jerzy Turowicz w swoim tekście Kryzys w Kościele z 1969 roku zauważa, że istnieją różne wersje kościoła:

• związany z papieżem, hierarchiczny

• wolny, ze schizmatykami, heretykami i świeckimi samodzielnie interpretującymi Biblię w swoich szeregach

Turowicz zauważa, że Kościół bombardowany jest przez komunizm, liberalizm i rozluźnienie zasad moralnych. Redaktor przypomina postać ks. Piotra Wawrzyniaka - duszpasterza działającego na polu narodowym i ekonomicznym. Kościół w Polsce może wesprzeć kręgi gospodarcze i redefiniować stosunki międzyludzkie. Kościół może namawiać Polaków do oporu ale wyłącznie w ramach prawa a nie do powstania. Turowicz przypomina encyklikę Rerum Novarum, chce uczyć ludzi poszanowania drugiego człowieka i partycypacji w działaniach legalnych. Turowicz układa w zasadzie program polityczny nie definiując swojego środowiska jako polityczne. Podkreśla że marksizm/stalinizm jest nieadekwatny do życia społecznego. Zniszczył święte prawo własności, model społeczeństwa, zdelegitymizował państwo jako organizm prawno-polityczny. Turowicz nawoływał do pluralizacji życia politycznego oraz do tego aby korzystać z tego co daje PRL - tanie książki, dostęp do prasy takiej jak TP, bezpłatna edukacja.

W 1953 roku TP dotknęły represje gdy po śmierci Stalina, wydanie było zbyt mało żałobne. TP przekazano grupie związanej z Bolesławem Piaseckim i PAX. Po 1956 roku prawowita ekipa odzyskała tytuł, zmagała się jednak z ciągłymi represjami - odbierano przydziały na papier co spowodowało zmniejszenie nakładu do 40 000 egzemplarzy. Ludzie radzili sobie z tym problemem przekazując między sobą kolejne numery TP. Czytanie tego czasopisma nobilitowało, było składnikiem wychowania inteligenckiego.

Stefan Kisielewski (1911 - 1991) - realista polityczny, popularnie nazywany Kisiel. Uważany był za cynika, Jego felietony już w tytule (Łopatą do głowy, Gwoździe w mózgu, Pod włos) ujawniały swój charakter - niezależność, przekorę i bezwzględność. Dla dobrego tekstu gotów był poświęcić przyjaźń. Nie stosował autocenzury, czekał aż cenzorzy państwowi zamażą mu pół tekstu. Nawet TP po jego felietonach dopisywał Redakcja nie podziela wszystkich poglądów autora. Kisiel chciał założyć Partię Wariatów-Liberałów. Został raz ciężko pobity za swoje teksty przez nieznanych sprawców z legitymacjami służbowymi SB ale mimo to nadal prowokował.

Na przełomie PRL/IIIRP zakładał razem z Januszem Korwinem-Mikke UPR. Chciał wolności, poszanowania praw obywatelskich. Mówił żeby nie obrażać się na PRL bo innej Polski nie mamy, trzeba zmieniać tę która już jest. Żądał na przykład prawnego umocowania działań cenzury. Opozycja nie potrafiła tego zrozumieć ale on w ten sposób chciał doprowadzić do sytuacji gdy będzie można zwalczać cenzurę na drodze prawnej i korzystać z luk w ustawodawstwie jej dotyczącym. Kisiel chciał Finlandyzacji Polski - Finlandia uniezależniła się ekonomicznie od Moskwy, tą drogą powinna też pójść Polska.

Kisiel odważył się krytykować powstanie warszawskie. Uważał, że wszystkie powstania to głupota a to konkretne szczególnie.

Kisiel nawoływał aby wrócić z emigracji wewnętrznej i wziąć się do roboty.

NURTY NIEPODLEGŁOŚCIOWO - POSTROMANTYCZNE

Znajdujemy je w najróżniejszych kręgach działań opozycji politycznej w PRL. Wspólne było im przekonanie o przyszłej niepodległości Polski, antykomunizm, uznanie władz na emigracji za jedyną legalną władzę państwową Polaków. Ugrupowania te różniły się umiejscowieniem na osi lewica - prawica, stosunkiem do Solidarności. Byli wśród nich demokraci i zwolennicy autorytaryzmu, niektórzy odwoływali się do tradycji, inni ją odrzucali.

NURT POSTPIŁSUDCZYKOWSKI:

Polski Ruch Wolnościowy „Niepodległość i Demokracja” z Rowmundem Piłsudskim na czele. Odwoływali się do tradycji piłsudczykowskich. Mieli dobrze rozwinięte struktury w krajach anglosaskich. Przez pewien czas był z nimi związany Jan Nowak-Jeziorański. Stronnictwo to początkowo wyznawało czysty romantyzm polityczny. Z czasem zdali sobie sprawę, że nie ma powrotu do granic z 1939 roku i że zamiast rewolucji potrzebne są reformy. Liczono na to, że tym co pozwoli na niepodległość Polski będzie uwikłanie się ZSRR w jakąś wojnę (mieli rację - do upadku ZSRR doprowadził konflikt w Afganistanie). Ugrupowanie ostrzegało przed Niemcami, którzy mogą się upomnieć o nasze ziemie zachodnie. Wierzono też że powstanie jakiś związek europejski, w którym Polska wraz z Czechami odegra rolę łącznika między wschodem a zachodem.

1 września 1979 Leszek Moczulski założył Konfederację Polski Niepodległej. Nie była ona nigdy zarejestrowana ale też nigdy oficjalnie jej nie zdelegalizowano. Część członków wywodziła się z ROPCiO. Wszyscy chcieli kontynuować myśl Piłsudskiego. Chcieli szybkiego demontażu PRL, powstała koncepcja IIIRP. Planowano usunąć Armię Czerwoną z Polski, rozwiązać PZPR.

IIIRP miała być scentralizowana, z systemem prezydenckim. Dodawano do tego prymat interesu ogółu, bezpłatną edukację, wspieranie rodziny, propagowanie tradycyjnych gospodarstw rolnych.

Żądali też ukarania sprawców stanu wojennego, lustracji społeczeństwa, pełnej dekomunizacji. Myśl KPN odwoływała się przeszłości przez co była słaba, występował swoisty zakaz krytyki Piłsudskiego.

W 1990 Moczulski wracał do idei międzymorza, koncepcji ABC (Adriatyk - Bałtyk - Czarne). Chciał ją zrealizować pod postacią związku państw posiadających wspólne interesy. Moczulski wskazywał na wspólnych wrogów - ZSRR oraz Zachód i jego inwazję gospodarczą. Opowiadał się za NATO i Europą Ojczyzn. Zakładał, że armia po dekomunizacji ma się stać siłą polityczną.

27/05/2009

MYŚL NACJONALISTYCZNA

Do Polski nacjonalizm dotarł przez Francję. Szczególnie inspirujące były w tej dziedzinie prace pana co się nazywał Maurice Barrès. Poza tym byli jeszcze Enrico Corradini (nadworny ideolog Mussoliniego) oraz Charles Maurras. W swej twórczości dokonywali oni definicji narodu i jego pochodnych.

Wartości: naród, państwo, rodzina, religia, terytorium, język, kultura.

Do tego katalogu Dmowski z Balickim dorzucili zasady etyki narodowej i egoizmu narodowego opisane w Myślach nowoczesnego Polaka oraz Egoizmie narodowym wobec etyki.

ND podkreślała, że wszystkie pojęcia są pochodne i podległe pojęciu narodu. Początkowo poglądy te były krytykowane przez Kościół Katolicki a sama ND była indyferentna religijnie. W grudniu 1926 papież Pius XI wpisał publikacje Action Francais i Charlesa Maurras do Indeksu Ksiąg zakazanych. Dlatego w 1927 Dmowski napisał Kościół, naród i państwo, gdzie odrzucił egoizm narodowy jako nieprzydatny w momencie gdy istnieje już niepodległe państwo. Podkreślał on też rolę katolicyzmu dla Polaków. Polak jest Polakiem bo jest katolikiem. W tamtych czasach faktycznie coś w tym było - w spisach powszechnych narodowość rozpoznawano po wyznawanej religii.

7 głównych składników myśli nacjonalistycznej według Jerzego Szackiego:

• więzi narodowe są najważniejsze, najbardziej naturalne, najbardziej zobowiązują jednostkę ludzką

• zasada przymusu narodowego (nie można sobie wybrać narodu)

• legitymizacja władzy politycznej dokonuje się poprzez naród

• każdy naród tworzy specyficzną, koherentną wspólnotę, która ma znamiona odwieczności i może istnieć wbrew politycy unifikacyjnej

• prymat wartości narodowych

• kiedy naród jest homogeniczny ma odpowiednią dla siebie strukturę wewnętrzną a ewolucja tej struktury wynika z dziejowych przemian narodu

• dla danego narodu wszystkie zjawiska narodowe, rodzime, swojskie są lepsze niż zjawiska z zewnątrz, obce

Do tych składników trzeba jeszcze dodać inne, wynikające z francuskiej myśli politycznej, a konkretniej od Ernesta Renana. Nazywanie narodu istotą żywą, połączoną pochodzeniem, językiem i kulturą. W Polsce rozwijano tę definicję, szczególnie aspekt narodu jako istoty żywej (Dmowski był przyrodnikiem). Mówiono o tym, że naród się rodzi, rozwija, może też umrzeć. Polacy też mogą zginąć jeżeli nie będą dbać o naród. Kiedyś zagrożeniem były zabory, obecnie UE i integracja europejska.

Z punktu widzenia terminologii anglosaskiej w naukach politycznych, nacjonalizm to proces kształtowania i utrzymywania narodów oraz państw narodowych. To świadomość przynależności do narodu, pragnienie zapewnienia narodowi bezpieczeństwa. Jest to ruch społeczny i kulturowy dążący do realizacji interesów danego narodu.

Nacjonalizm oznacza ekskluzywne pojmowanie zjawisk społecznych, wyraźne różnicowanie na my i obcy. Pojawia się tu też nadrzędność interesów własnej grupy.

Wyróżnia się dwa typy nacjonalizmu: zachodni (unifikujący) i wschodni (fanatyczny).

Andrew Heywood: odróżniamy nacjonalizm liberalny, konserwatywny, antykolonialny i ekspansjonistyczny. Liberalny to zachodni obraz kultury politycznej - jest niewartościujący i unifikujący. Nacjonalizm konserwatywny to taki, który wprowadza podział na swoich i obcych. Na wschodzie mamy do czynienia z nacjonalizmem ekspansjonistycznym, militarnym. I połowa XIX wieku to nacjonalizm antykolonialny powodowany walką narodowo-wyzwoleńczą.

Jerzy Szacki: odróżniamy 2 typy nacjonalizmów - kulturowy i polityczny.

Typy nacjonalizmu według Ernesta Gellera:

• typ habsburski - ukształtowany przez politykę dynastyczną (wzmacnianie pewnych narodowości ale nie na zbyt dużą skalę

• typ klasyczny - zachodni - nacjonalizm klasy średniej gotowy do wchłaniania innych

• typ narodowo - wyzwoleńczy - pokazywał to na gruncie irlandzkim ale świetnie można to zaobserwować wśród Polaków pod zaborami

• typ diaspory - przykładem jest Izrael. Nacjonalizm jest ważnym składnikiem tożsamości pomimo wielu lat rozproszenia

Józef Fiszer:

1. nacjonalizm generowany od góry - umiejętnie stosował to Józef Stalin

2. nacjonalizm generowany od dołu - ruchy separatystyczne

3. nacjonalizm generowany z zewnątrz - nieumyślna działalność Ligi Narodów, Unii Europejskiej

Michael Billig:

• nacjonalizm gorący, radykalny, ekstremistyczny

• cichy (np. wizerunki królów na polskich banknotach)

03/06/2009

POJĘCIA POKREWNE NACJONALIZMOWI:

PATRIOTYZM: przywiązanie do tradycji ojczystej, kultury, języka, duma z osiągnięć narodu, obrona interesu narodu w przyjaźni względem innych społeczności;

NACJONALISTYCZNY EGALITARYZM: suwerenność narodu; przesadny sposób przywiązania do narodu; nie ma człowieka bez narodu; przedkładanie interesów narodu nad inne;

ETNOCENTRYZM: usytuowanie narodu w centrum;

SZOWINIZM: bezkrytyczne traktowanie własnego narodu; idealizacja; interesy narodu najważniejsze; pogarda i nienawiść do innych; prowadzi do agresji i wrogości wobec obcych;

KSENOFOBIA: lęk przed obcymi, niechęć, wrogość w stosunku do innych;

NATYWIZM: natywistyczna teoria idei wrodzonej: jednostronna skłonność do czerpania sił z narodu; natywista sięga do pewnego wybranego czynnika; nie interesują go inne byty; jest samowystarczalny;

NACJONALITARYZM: próba ujęcia spraw narodowych z punktu widzenia państwa; suwerenem bytu państwa jest naród, ale może ono funkcjonować bez wymogu monoetniczności; nacjonalistyczne ujęcie krwi i rasy;

KOSMOPOLITYZM: siły narodowe (antynarodowe); obywatel świata; neguje wszelkie podziały świata; niweluje różnicy między narodami;

INTERNACJONALIZM: tam ojczyzna gdzie mi dobrze; wersja marksistowska: gdzie robotnikowi jest dobrze; zwalczany przez nacjonalistów;

NARODOWE ODRODZENIE POLSKI lata '80 XX wieku

• Ugrupowanie narodowo-radykalne, tradycje po ND; na czele Bogdan Byrzykowski i Adam Gburczyk;

• organ prasowy: „Jestem Polakiem” i „Szczerbiec”;

• Przywołują wartości cywilizacji zachodniej jako podstawy dla rozwoju Europy; chrześcijaństwo i zróżnicowane grupy narodowościowe; godność - honor - prawda; nakazują zwiększenie granic wolności narodu polskiego; pokazują, że z zewnątrz płynie zagrożenie: UE to wróg, kumuluje całe zło;

• Def. narodu: personalistyczna wspólnota, która optymalnie kształtuje jednostkę;

• Prawa: do zachowywania kultury, języka terytorium; hasła: zapamiętaj to Polaku, PL tylko dla Polaków; zakaz pedałowania;

• Fascynacja Rumunią i Legionem Michała Archanioła - 1927 Żelazna Gwardia;

• Wymagania wobec członków: bezwzględna lojalność, militarny styl życia, uczciwość, karność, zdyscyplinowanie, pełna dyspozycyjność;

• Współpraca z nacjonalistami europejskimi z Irlandii i Włoch;

• Na podłożu chrześcijaństwa, ale beze tyki;

POLSKA WSPÓLNOTA NARODOWA - POLSKIE STRONNICTWO NARODOWE

• Bolesław Tejkowski (działa w Dumie Soboru Słowiańskiego <Moskwa 1991>, która łączy państwa Europy południowej i środkowej oraz Łużyczan);

• Organ prasowy: „Myśl Narodowa Polska”

• Dążenie do narodowładztwa; Trybale ujęcie stosunków społ.; dążenie do zachowania czystości narodowej w PL - wykazanie przynależności, w dowodzie narodowość do dwóch pokoleń wstecz;

• Łączenie treści ultranarodowch z bogatym programem socjalnym: automatycznie mieszkania dla Polaków, stypendia do 18 roku życia,…;

• Niechęć do chrześcijaństwa - odrzucenie, bo utrudniło narodom funkcjonowanie -> w zamian juedizacja i pretestantyzacja;

• Hasła: PL dla Polaków; Przymierze Słowiańskie;

STRONNICTWO NARODOWE „SZCZERBIEC”

• Marian Barański (?) 1989;

• Negacja Soboru Watykańskiego II; inny kalendarz: dni są wyznaczane przez święta kościelne; chrześcijaństwo ortodoksyjne; przeciwne Klubom Inteligencji Katolickiej i nowinkom w życiu Kościoła; nazywają siebie jedynymi obrońcami prawdziwego katolicyzmu;

• Naród: jednolita intelektualnie i kulturowo wspólnota krwi (elementy duchowe + etniczne);

• Hasła: tylko idea narodowa może ocalić PL;

• Organ prasowy: „Głos Narodu”;

• Ideałem państwo narodowe - katolickie; moralność katolicka;

• Rozliczenie z komunistami - nie dopuścić ich do władzy; pełna lustracja;

• Wrogami PL są obce narodowości: Żydzi, Niemcy, Ukraińcy + komuniści i masoneria; zniszczyć UE a na jej miejsce Europejski Świat Narodów Chrześcijańskich;

K O N I E C

Z głębokim żalem i smutkiem zawiadamiam wszystkich pasjonatów Polskiej Współczesnej Myśli Politycznej, że oto właśnie dotarli do końca. „Lecz zaklinam, niech żywi nie tracą nadziei…” zawsze można zacząć od początku.

Uwaga! Zanim użyjesz, przeczytaj:

Skład: to co widać; działanie: nieznane, jeszcze nie próbowałam; wskazanie: brak własnych notatek i niechęć do jakże przyjemnego wertowania podręczników; przeciwwskazania: przerost ambicji, ale skoro go już masz, to chyba ocena od Wichmana nie wystarczyła; działania uboczne: pewnie jakieś są, ale jeszcze nie wykryto, bo nie testowano na zwierzętach; dawkowanie i sposób użycia: położyć pod poduszkę i czekać aż wiedza sama wejdzie do głowy; uwagi końcowe: autor przeprasza za wszystkie literówki i błędy w nazwiskach;

---