Bezpieczeństwo Międzynarodowe

• Sine cura /securites/

• Stan niezagrożenia, stan pokoju

• Stan zabezpieczenia i spokoju, czyli brak zagrożenia i ochrony przed niebezpieczeństwami

TYPOLOGIE BEZPIECZEŃSTWA:

• Kryterium podmiotowe:

• Narodowe

• Międzynarodowe

• Kryterium przedmiotowe /rodzaje bezpieczeństwa/:

• Polityczne

• Militarne

• Ekonomiczne

• Finansowe

• Technologiczne

• Rolne

• Żywnościowe

• Surowcowe

• Socjalne /społeczne, kulturalne, ideologiczne, ekologiczne, energetyczne/

• Kryterium przestrzenne:

• Lokalne

• Regionalne

• Subregionalne

• Ponadregionalne

• Globalne /światowe, uniwersalne/

• Kryterium związane ze sposobem organizacji:

• Indywidualne /unilateralne/

• Zapewniane przez działania jednostronne /hegemonizm mocarstwowy, izolacjonizm, neutralność, niezaangażowanie/

• System równowagi sił /klasyczny system bipolarny

• System równowagi strachu /system blokowy-sojusze/

• System bezpieczeństwa kooperatywnego

• System bezpieczeństwa zbiorowego /regionalnego, uniwersalnego/

• System bezpieczeństwa subkoorydacyjnego, koordynacyjnego

• Kryterium czasowe:

• Stan bezpieczeństwa

• Proces bezpieczeństwa

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE:

• Stan lub warunki, w którym zapewniona jest ochrona narodu i terytorium państwa przed napaścią zbrojną oraz zdolność do jej odparcia.

• Stan, w którym państwo uznaje brak wystąpienia groźby ataku militarnego, presji politycznej czy nacisku gospodarczego uniemożliwiających jego rozwój.

• Zabezpieczenie narodu przed groźbą podboju przez zewnętrzną potęgę.

• Poczucie pewności państwa w środowisku międzynarodowym brak jego zagrożenia i ochronę przed zagrożeniem. Jest to egzystencjalna potrzeba, która wyrasta z obiektywnych warunków bytowania narodów i relacji pomiędzy nimi.

• W tym pojęciu splatają się dwa wątki polityczny i prawny.

• Polityczny: obrona niepodległości państwa, jego suwerenności, a więc brak poczucia zagrożenia.

• Prawny: niezidentyfikowany w języku, karty Narodów Zjednoczonych, pokój i bezpieczeństwo, a w układach sojuszniczych - to przyjaźń, współpraca i pomoc wzajemna jako gwarancje nienaruszalności granic, nietykalności terytorium.

Do roku 1990/91 istniało głównie bezpieczeństwo militarne. Po rozpadzie systemu bipolarnego podział się zmienił.

Bezpieczeństwo narodowe:

• Ochrona państwa i społeczeństwa przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi

• Najistotniejszy jest interes narodu i państwa

• Wartości będące przedmiotem ochrony i suwerenności, niezawisłość, przeżycie ludności, istniejący system społeczny, gospodarczy, prestiż państwa i narodu, interesy własne obywateli za granicą, postęp gospodarki, rozwój handlu, wysoki standard życia

• Przetrwanie państwa i narodu, integralność terytorialna, niezależność polityczna, jakość życia/standard, zakres praw i swobód obywateli, szczebel rozwoju społeczno-gospodarczego, system kulturalny „narodowy styl życia”, stan środowiska naturalnego, możliwości i perspektywy dalszego rozwoju

• Środki ochrony i umacniania bezpieczeństwa narodowego, politycznego, wojskowego, gospodarki naukowo-technologicznej, ideologicznej, ekologicznej…

Strategie utrwalenia bezpieczeństwa, przedsięwzięcia jednostronne /unilatearne/ i współpracy z innymi państwami.

Sposoby zapewniania bezpieczeństwa narodowego:

• Umacnianie sił własnych

• Dynamizowanie rozwoju społeczno-gospodarczego

• Zawieranie sojuszy polityczno-wojskowych

• Działanie na rzecz umacniania bezpieczeństwa międzynarodowego /w skali regionalnej i globalnej/

• Propozycje rozbrojeniowe…

Plorifelacja- rozprzestrzenianie się broni masowego rażenia

Bezpieczeństwo narodowe jedno z podstawowych kryteriów funkcjonowania państwa nie tylko w sensie militarnym, który dziś schodzi na dalszy plan, dziś króluje bezpieczeństwo ekonomiczne, prestiż.

BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE:

• Zespół warunków, norm i mechanizmów międzynarodowych, które zapewniają każdemu państwu danego systemu, międzynarodowego czy regionu możliwości niezagrożonego istnienia, przetrwania i swobód rozwojowych bez nacisków z zewnątrz oraz realizację wartości wspólnych jak: stabilizacja, pokój, równowaga, współpraca

• Jest to pojęcie złożone na które składają się środki i instytucje bezpieczeństwa:

• wojskowego /środki kontroli zbrojeń, rozbrojenia, budowy zaufania, samoobrony/,

• politycznego /pokojowego rozstrzygania sporów, „rozbrojenia moralnego, pokojowego współistnienia, układy regionalne, sankcje, środki kontroli przez ujawnianie itd./,

• ekonomicznego /środki i instytucje nowego międzynarodowego ładu ekonomicznego, eliminacji barier, wzmocnienia wymiany handlowej, budowy zaufania ekonomicznego, walki z protekcjonalizmem/,

• kulturowo-cywilizacyjnego /środki i instytucje rozwijania tożsamości narodowej, dziedzictwa kulturowego, koncepcji współczesnego dziedzictwa ludzkości, praw człowieka, pacyfistyczna działalność organizacji ludzi dobrej woli, religii środki i instytucje budowy pokojowej świadomości…/

• Stan i proces w którym zarówno poszczególne państwa jak i społeczeństwa międzynarodowe jako całość mogą swobodnie urzeczywistniać wytyczone przez siebie cele rozwoju bez zewnętrznego zagrożenia natury wojskowej, politycznej lub gospodarczej

Bezpieczeństwo międzynarodowe również ewulowało na początku istniało w pojęciu militarnym. Teraz posiada szeroki zakres współpracy działalności narodowej tworząc szeroką nić międzynarodową co jest ważne dla narodów.

SYSTEMY W BEZPIECZEŃSTWIE MIĘDZYNARODOWYM

Kolektywno - paternalistyczny:

Wariant pierwszy w latach 1815-1878:

Zasady:

• kolektywizmu /„koncert mocarstw”/

• równowagi między mocarstwami

• paternalizmu /zapewnienie bezpieczeństwa w Europie oraz wszystkim państwom średnim i małym

• system wiedeński

• system bezpieczeństwa globalnego /europocentryzm/

Państwa które tworzyły ten system: Prusy, Austria, Francja, Rosja

Wariant drugi w latach 1919-1936:

• system wersalski: Japonia, USA, Francja, Wielka Brytania, Włochy, Niemcy, ZSRR utworzenie dodatkowego filaru bezpieczeństwa w postaci organizacji międzynarodowych

• paternalizm: /zapewnianie bezpieczeństwa i specjalnych regionów wpływów/

Organizacje, które tworzyły ten system: Liga Narodów, Międzynarodowa Organizacja Pracy, Międzynarodowa Kontrola Rozbrojeń, MSTSP

Elementy wspólne dla obu wariantów:

• specyficzna struktura- kolektywnie działający koncert mocarstw, przyjmujący na siebie obowiązki: utrzymania pokoju, kontrolowania i uzgadniania zmian politycznych oraz zrównoważonego zaspokajania swoich interesów

• koncert mocarstw o charakterze horyzontalnym, zbudowany na zasadzie bezwzględnej rów ości międzymocarstwowej potwierdzonej w istniejącym układzie sił. Koncert mocarstw może być wspierany przez organizacje międzynarodowe /nie będące kreatorem systemu, lecz „klubu” państw/

• trwałość systemu zależna od możliwości autoregulacyjnych i adaptacyjnych przy pomocy, których państwa koncertu mogą blokować autorozpad na wrogie wobec siebie koalicje

• mocarstwa skupione w koncercie podkreślają i deklarują, że ich przeznaczeniem jest wcielanie w życie nadrzędnych wartości systemu, jak i stosowane metody

Blokowy:

Wariant pierwszy w latach 1878-1914:

• Trójporozumienie /Francja, Wielka Brytania, Rosja/

• Trójprzymierze /Niemcy, Austro-Węgry, Włochy/

Elementy systemu:

• automatyczne udzielanie pomocy napadniętemu sojusznikowi

• koalicyjna lojalność /niezawieranie separystycznego pokoju/

• dążenie do objęcia nim państw- kreatorów, systemów bezpieczeństwa oraz państw średnich i małych

Wariant drugi w latach 1936-1939/40:

• blok japońsko-niemiecko-włoski oraz ZSRR

• sojusz brytyjsko-francusko-polski

Czynniki determinujące wybuch wojny:

• rozszerzenie związku państw totalitarnych o ZSRR

• udane dla państw totalitarnych wojny lokalne /Mandżuria-Japonia, Hiszpania, Albania, Finlandia/

• opanowanie przez nich i podporządkowanie: Austrii, Sudetów, Czechosłowacji, Kłajpedów-port litewski, Litwy, Łotwy, Estonii, Besarabii i Bukowiny Północnej-Rumunia

Po załamaniu systemu kolektywno-paternalistycznego powstawać zaczęły systemy blokowe.

Elementy wspólne dla wariantów systemu blokowego:

• podstawową strukturą systemu są wrogie wobec siebie koalicje rozbudowywujące się. W ramach bloków są podejmowane decyzje dotyczące tymczasowego pokoju, stymulowania zmian wewnątrz blokowych, zaspokajania partykularnych interesów

• koalicje budowano drogą układów z elementami horyzontalnymi /wspólne mocarstwa o porównywalnym potencjale/ i wertykalnym /państwa średnie i małe podporządkowują się kreatorom systemu/. Systemowi nie towarzyszy budowa nowej powszechnej organizacji sprzyjającej utrwalaniu bezpieczeństwa

• przeciwstawne bloki zakładają rewizję dotychczasowego ładu /terytorialnego, politycznego, ideologicznego, gospodarczego/. Celem ich istnienia jest totalna przebudowa istniejącego układu sił

• trwałość systemu jest zdeterminowana szansami na rozbicie wrogiej koalicji i wygranie wojny. Kreowanie subiektywnego przekonania każdego bloku o potędze militarnej

Bipolarny:

• współpłaszczyznowa polaryzacja społeczeństwa międzynarodowego wokół dwóch dominujących państw-centrów: Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego

• potęga wojskowa obu supermocarstw, posiadanie broni zagrażającej istnieniu całej ludzkości

• siła ekonomiczna USA i ZSRR dająca możliwość uzależnienia i paternacji systemów gospodarczych swoich sojuszników

• idee globalne: USA- przewodzenie demokratycznemu i liberalnemu światu; ZSRR- dążenie do urzeczywistnienia powszechnej komunistycznej utopii

• przyjęte obowiązki strategiczne uzasadnione racjami geopolitycznymi /imperium- wewnętrzne, zewnętrzne, klienckie/

• stopniowe odrealnianie szansy na wygranie wojny i opanowanie całego świata /zmniejszanie się niebezpieczeństwa wybuchu konfliktu globalnego, odsuwanie zagrożenia zewnętrznego od kontrolowanych obszarów, utrzymywanie państw tworzących pozorne bloki, lecz hierarchicznie zależnych od Waszyngtonu i Moskwy

• wzrost instytucjonalizacji i polaryzacji obu światów na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i militarnej /np. NATO, UW, RWPG, EWG/

• narastanie strukturalnego kryzysu gospodarki komunistycznej i powolna utrata przez USA dominacji w gospodarce światowej

• coraz większy wpływ geopolityki, coraz mniejszy wpływ ideologii

Rozpad Układu Warszawskiego /91/ i ZSRR zakończył bipolarny układ świata.

Elementy wspólne dla układu bipolarnego:

• struktura systemu opiera się na istnieniu dwóch militarnych wysoce scentralizowanych dysponujących potęga militarną i gospodarczą mocarstw. Cały świat jest traktowany jako przedmiot rozrywki obu mocarstw, którzy w sposób uzgodniony lub samodzielny realizują swoje interesy, zapewniają pokój, uruchamiają i kontrolują wszelkie zasadnicze zmiany

• kreatorzy systemu decydują o charakterze i stopniu jego instytucjonalizacji zdominowanej przez element wertykalny

• system jest łatwo sterowalny i łatwo ulega adaptacji, ale jego trwałość i upadek zależą od pozycji kreatorów, określanej przez potęgę polityczną, ekonomiczną, ideologiczno-kulturalną oraz militarną

• oba supermocarstwa akcentują i starają się realizować swoje ideologie skrajnie odmienne, z zakodowanym postrzeganiem drugiej strony jako wroga. Osiągane kompromisy wynikają z groźby zagłady całej cywilizacji, niemożliwości wygrania konfliktu zbrojnego /zapewniającego realizację swoich idei w wymiarze globalnym/ oraz chęci, a niekiedy konieczności uzyskania czasowej ulgi ekonomicznej i psychologicznej poprzez proces kontrolowania zbrojeń i rozbrojenia

Modele bezpieczeństwa współczesnego:

• model hegemonistyczny /USA jako jedyne supermocarstwo/

• model hierarchiczny /kilka centralnych ośrodków-kreatorów wokół których skupiają się państwa, tworząc ich prowincję /peryferię//

• model układu zdezintegrowanego /dotychczasowe potęgi zachowują swoje pozycje, lecz pozostają pod presją innych państw, które np. posiadały bezpieczeństwo międzynarodowe; rodzi się brak stabilności i nieprzewidywalności rozwoju sytuacji międzynarodowej/

• model kręgów koncentrycznych /kręgi: transatlantycki, zachodni; cywilizacji łacińskiej i zachodniego chrześcijaństwa; półkuli północnej /NATO, UE, Rosja, WNP/; okołoeuropejski /państwa Afryki Północnej oraz Bliskiego i Środkowego Wschodu/; światowy /pozostałe państwa kuli ziemskiej/

• model oparty na systemie ONZ

Prognoza:

• system bezbiegunowy /zerobiegunowy/

• system unipolarny /hegemonistyczny/: PAX America

• system bipolarny /dwubiegunowy/: partnerem globalnym dla USA mogą być: Rosja, Chiny lub Japonia, albo Daleki Wschód

• system tripolarny /istnienie trzech biegunów/: północno amerykańskiego, wschodnio azjatyckiego i europejskiego

• system multipolarny /wielobiegunowy- istnieje kilku kreatorów o porównywalnym potencjale, czyli ucieśnianie systemu kolektywno-paternalistycznego

• pentagonialna triada triad połączonych- USA organizują trzy systemy stosunków trójstronnych na trzech płaszczyznach: militarnej, ekonomicznej, ideowo-kulturowej:

• militarna: USA, Rosja, Chiny

• ekonomiczna: USA, Francja, Japonia lub Daleki Wschód- państwa NIC- gr. Pacyfiku

• kulturowo-ideowa: USA, Chiny i Japonia, Indie lub świat islamski

Modele bezpieczeństwa międzynarodowego:

• model bezpieczeństwa jednostkowego - ochrona interesów siłami własnymi

• model izolacjonizmu - unikanie sytuacji konfliktowych i dystansowanie się od problemów międzynarodowych

• model neutralności - politycznej, wojskowej

• model bezpieczeństwa uniwersalnego - ONZ i zasada wzajemnej pomocy

• model bezpieczeństwa regionalnego/subregionalnego

• model subordynacyjny konstrukcji bezpieczeństwa - istnienie państwa lub wspólnego organu państw zdolnych do zapewnienia pokoju

• model koordynacyjny konstrukcji bezpieczeństwa - współdziałanie państw dążących do równowagi swych interesów w skali międzynarodowej i zapewnienie sobie pokoju

• model równowagi sił - dążenie do niedopuszczania przewagi kreatorów, mniejsze państwa narażone na ich oddziaływanie

• model odstraszania - utrzymanie potęgi militarnej i broni masowego rażenia /BMR/

• model bezpieczeństwa zbiorowego - ONZ, OBWE

• model wspólnego bezpieczeństwa - odejście od sojuszy militarnych, wola wspólnego ocalenia

• model bezpieczeństwa oparty na koncepcji rządu światowego - organ światowy dysponuje siłami zbrojnymi i sankcjami prawnymi

Inne pojęcia /ewolucje/:

Neutralność - krajów w stosunkach międzynarodowych dotyczy systemów obrony i uczestnictwa w działaniach wojennych- stosowana głównie w warunkach podziału bipolarnego. Racje neutralne nie zaangażowały się w OM, tworzące system bezpieczeństwa międzynarodowego obecnie neutralność traci na znaczeniu.

Obrona narodowa - tradycyjnie rozumiana jako gotowość do odparcia ataku z zewnątrz do czego potrzebny był odpowiedni potencjał wojskowy, plan prowadzenia działań wojennych, wyposażenie i infrastruktura. Wzrasta znaczenie operacji reagowania kryzysowego /stabilizacyjnych/ poza granicami państwa oraz działań prewencyjnych wobec zagrożeń /takie spoza strefy militarnej/.

Interes narodowy - dawniej zgodnie z autonomicznymi celami danego kraju. Obecnie - w warunkach umiędzynarodowienia gospodarki i występowania silnych więzów współzależności - rozmywają się granice między interesem narodowym i otoczeniem międzynarodowym. Państwo funkcjonuje w wielu organizacjach międzynarodowych o wzajemnie nakładających się koncepcjach. Jest to efekt integracji, liberalizacji i umiędzynarodowienia.

Biegunowość stosunków międzynarodowych - ilość podmiotów narodowych, które decydują o kształcie tych stosunków w związku ze swoją pozycją geostrategiczną. Rozróżniamy stosunki: wielobiegunowe /przed II Wojną Światową/, dwubiegunowe /po II Wojnie Światowej/ oraz bezbiegunowe /obecnie/.

Współzależność w stosunkach międzynarodowych - ogranicza wykorzystanie pozycji na arenie międzynarodowej do ich kształtowania zgodnie z partykularnymi interesami danego państwa. Współzależność jest celowo kształtowaną formą po II Wojnie Światowej jako czynnik stabilizujący bezpieczeństwo, realizowaną głównie przez światowe i regionalne organizacje międzynarodowe.

Globalizacja - stabilizuje stosunki międzynarodowe, następuje upowszechnienie na skalę światową produktu, technologii, produkcji i metod organizacyjnych. Wymusza to liberalizację gospodarek. Rozmijają się współzależności wielostronne, do historii odeszły współzależności gwiaździste, w centrum których znajdowały się Stany Zjednoczone.

Źródła zagrożeń:

• militarne - inwazje, zbrojenia, handel bronią proliferacja broni masowego rażenia

• terrorystyczne - na tle narodowym oraz międzynarodowym

• pozamilitarne:

• katastrofy naturalne

• katastrofy ekologiczne

• kryzys w dostawach surowców strategicznych, energii i żywności

• kryzysy gospodarcze

• demografia i system zdrowia

• migracje i integracja

• kryzys polityczny i społeczny

• nacjonalizmy, konflikty: etniczne i religijne

• międzynarodowa przestępczość zorganizowana

• kryzys instytucji powołanych do zapewniania bezpieczeństwa

Założenia nowej koncepcji strategicznej:

• Siły sojuszu muszą być zdolne do niezwłocznego spełniania różnych /interwencyjnych/ funkcji w okresie pokoju i napięcia /kryzysu/ na terytoriach żywotnego zainteresowania koalicji. Mają one być gotowe do powstrzymania ofensywy militarnej agresora dokonanej na dowolne państwo alianckie na możliwie najdalej wysuniętych rubieżach i skłonienia go do kapitulacji.

• Pokojowe nadzorowanie wysuniętych rubieży /granic/ NATO realizowane ma być niewielkimi siłami /wysunięta obecność/ z zachowaniem gotowości do niezwłocznego wzmocnienia określonych rejonów i kierunków w sytuacji zagrożenia bezpośredniego i odpierania agresji.

• Odchodzi się od zasady prowadzenia uporczywych działań obronnych w oparciu o naturalne przeszkody wodne i terenowe, na rzecz wysoko mobilnych działań oraz równoczesnego niszczenia agresora na całej głębokości jego ugrupowania i terytorium.

Karta Atlantycka

Art. 5

• Strony zgadzają się, że zbrojna napaść na jednego lub kilka z nich w Europie lub Ameryce Pł. będzie uważana za napaść przeciwko nim wszystkim.

• Strony zgadzają się, że jeżeli taka napaść nastąpi, każda z nich udzieli pomocy stronie lub stronom tak napadniętym, podejmując natychmiast indywidualnie i w porozumieniu z innymi stronami taką akcję, jaką uzna za konieczną, nie wyłączając użycia siły zbrojnej.

Kryteria bezpieczeństwa państwa

REALIZACE POSTRZEGANIE BEZPIECZEŃSTA PAŃSTWA

Głównym kryterium postrzegania jest siła, która zależy szeregu czynników wymiernych (czynniki geograficzne, siła ekonomiczna, ilościowe i jakościowe zdolności wojskowe) i niewymiernych ( charakter morale narodu, jakość przywódcza, efektywność rządu)-

pogląd Hansa Morgenthaua

Według Kennetha Waltza o statusie państwa decyduje kombinacja takich czynników jak: wielkość populacji, zasoby naturalne, potęga gospodarcza, siła militarna, stabilność polityczna i kompetencje.

Istnieje nieprzezwyciężalna rozbieżność interesów, naturalna konkurencja między państwami. Nawet państwo przyjaźnie nastawione może w przyszłości, gdy jego relatywna siła wzrośnie, stać się źródłem zagrożenia.

Dylemat bezpieczeństwa . działania podjęte na rzecz wzrostu bezpieczeństwa przez jedno państwo wywołuje spadek poczucia bezpieczeństwa innych państw

W ujęciu neorealistycznym, istotne znaczenie odgrywa struktura systemu międzynarodowego, która determinuje zachowanie państw

(dążenie do równowagi sił lub równowagi zagrożenia)

Dwa nurty neorealizmu

Realizm defensywny - celem państwa jest przetrwanie zas dążenie do potęgi, a wiec siła jest środkiem zapewniającym bezpieczeństwo

Realizm ofensywny - celem państw jest maksymalizacja potęgi (która jest gwarantem bezpieczeństwa ) i uzyskania pozycji dominującej

Liberalizm - bezpieczeństwo zbiorowe odrzuca równowagę sił, zobowiązuje wszystkich uczestników do przeciwstawienia się atakowi na członka systemu Ligi Narodów , ONZ OBWE (KBWE). Zbiorowa obrona NATO Bezpieczeństwo wspólne, defensywne, wszechstronne

Bezpieczeństwo kooperatywne zazębienie się wzajemnie wzmacniające instytucje.

Cele: skuteczne odpowiadanie na zagrożenia regionalne, zapobieganie konfliktom za pomocą środków dyplomatycznych i rozmieszczania śił zbrojnych, radzenia sobie z konfliktami , różne formy pomocy (administracyjnej ) w okresie post—konfliktowym

Kregi Bezpieczeństwa Kooperacyjnego bezpieczeństwo indywidualne i zbiorowe , zbiorowa obrona i promocja stabilności

Konstruktywizm poczucie bezpieczeństwa jest odczuciem subiektywnym i zależy od postrzegania obiektu bezpieczeństwa ( tego, czemu bezpieczeństwo ma być zapewnione np. UE, NATO oraz od aktora bezpieczeństwa (np. narodu, elity, władzy państwa)

Ogólne Kryteria Bezpieczeństwa Państwa

Umożliwiają formułowanie hierarchii i katalogów zagrożeń odnoszą się do wszystkich państw, niezależnie od ich potencjałów wielkości , położenia i uwarunkowań historycznych

• Kryteria ważności danego zagadnienia dla bezpieczeństwa państw

- podstawowe żywotne interesy bezpieczeństwa : zachowanie niepodległości , suwerenności, integralności terytorialnej, tożsamości ustrojowej gwarantującej wolność wytyczania kierunków rozwoju

- drugoplanowe kontrola ruchu granicznego, ochrona środowiska ,zapobieganie proliferacji broni masowego rażenia, ochrona obywateli i interesów gospodarczych za granicą.

-kryterium treści pozwala na wyodrębnienie interesów bezpieczeństwa ze względów na dziedzinę jaką jest związane (bezp.. militarne, ekonomiczne, kulturowe, ekologiczne, energetyczne itp.)

- kryterium trwania pozwala na ocenę interesów i zagrożeń bezpieczeństwa państwa ze względu na czas w jakim maja one swoje znaczenie

-kryterium przestrzeni pozwala na wskazanie interesów bezpieczeństwa państwa w skali świata , kontyngentu, regionu oraz na poziomie lokalnym (stosunki z krajami sąsiadów )

- kryterium korelacji interesy bezpieczeństwa państwa można uznać za tożsame z interesami innych państw (np. zapobieganie wojny neuklearnej )

• Szczegółowe kryteria Bezpieczeństwa

Wyznaczają obszary, w których państwo posiada własne interesy, których zagrożenia niesie konsekwencje dla bezpieczeństwa ogólnego

Kryteria wiarygodności międzynarodowej

Kryterium bezpieczeństwa militarnego

Kryterium bezpieczeństwa politycznego

Kryterium bezpieczeństwa ekonomicznego

Kryterium bezpieczeństwa kulturowego

Kryterium bezpieczeństwa ekologicznego

---