GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
1. Pojęcie giełdy papierów wartościowych.
2. Giełda papierów wartościowych w Polsce.
3. Rodzaje transakcji giełdowych.
4. Systemy notowań giełdowych.
5. Rodzaje zleceń.
6. Segmenty giełdowego rynku akcji.
7. Indeksy giełdowe.
8. Rynek NewConnect.
9. Catalyst - rynek dłużnych instrumentów finansowych.
Do podstawowych instytucji obrotu papierami wartościowymi zaliczamy:
Komisję Nadzoru Finansowego (KNF),
Giełdę Papierów Wartościowych (GPW),
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW),
bank rozliczeniowy (NBP),
BondSpot SA (dawniej: MTS-CeTO SA) - spółka prowadząca rynek pozagiełdowy,
firmy inwestycyjne (domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską, oraz zagraniczne firmy inwestycyjne i zagraniczne osoby prawne prowadzące działalność maklerską na terytorium Polski).
Pojęcie giełdy papierów wartościowych
Współcześnie, ze względu na przedmiot obrotów giełdy dzielą się na:
towarowe,
pieniężne (w tym: giełdy papierów wartościowych, finansowych kontraktów futures, opcji finansowych),
usług, tj. przede wszystkim frachtowe i ubezpieczeniowe.
Innym ważnym kryterium podziału jest zasięg i znaczenie danej giełdy. Z tego punktu widzenia rozróżniamy giełdy o zasięgu:
międzynarodowym (światowym),
krajowym,
lokalnym.
Definicja: giełdą papierów wartościowych są regularne, odbywające się w określonym czasie i miejscu, podporządkowane określonym normom i zasadom spotkania osób pragnących zawrzeć transakcje kupna-sprzedaży oraz osób pośredniczących w zawieraniu transakcji, których przedmiot stanowią zamienne papiery wartościowe, przy czym ceny w tych transakcjach ustalane są na podstawie istniejącego układu podaży i popytu, a następnie podawane do wiadomości publicznej.
Giełda papierów wartościowych w Polsce
Pierwsza na ziemiach polskich giełda papierów wartościowych powstała w Warszawie w 1817 r. i była wówczas zwana Giełdą Kupiecką.
Obecnie istniejąca Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie powstała w 1991 r.; pierwsza sesja giełdowa miała miejsce 16 kwietnia 1991 r.
Giełda warszawska jest spółką akcyjną. Podstawowymi organami giełdy są:
walne zgromadzenie,
rada giełdy,
zarząd giełdy.
Przedmiotem obrotu na giełdzie warszawskiej mogą być wyłącznie instrumenty finansowe dopuszczone do obrotu giełdowego, tzn. spełniające kryteria określone w regulaminie giełdy.
O dopuszczeniu do obrotu giełdowego decyduje Zarząd Giełdy, natomiast sam obrót dokonuje się w oparciu o regulamin giełdy.
Stronami transakcji zawieranych na giełdzie mogą być wyłącznie członkowie giełdy oraz Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Członkami giełdy są głównie firmy inwestycyjne.
Aktualnie GPW w Warszawie prowadzi obrót na czterech rynkach. Są to:
Główny Rynek Giełdy, który działa od dnia jej uruchomienia. Jest to rynek regulowany podlegający nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego.
Przedmiotem handlu na Głównym Rynku GPW są: akcje, prawa poboru, prawa do akcji (PDA), obligacje, certyfikaty inwestycyjne, instrumenty strukturyzowane, ETF-y oraz instrumenty pochodne: kontrakty terminowe, opcje i jednostki indeksowe.
NewConnect, czyli zorganizowany i prowadzony przez Giełdę rynek działający w formule alternatywnego systemu obrotu. Jest to rynek przeznaczony przede wszystkim dla młodych rozwijających się firm, działających zwłaszcza w obszarze nowych technologii.
Rynek obligacji Catalyst. Jest to rynek przeznaczony dla nieskarbowych instrumentów dłużnych - obligacji komunalnych, obligacji korporacyjnych oraz listów zastawnych.
Poee Rynek Energii GPW, czyli platforma zawierania transakcji energią elektryczną i kontraktami terminowymi na energię dla wszystkich kategorii uczestników rynku energii. Rynek ten rozszerzył działalność GPW o obszar rynku towarowego - działa od grudnia 2010 r.
Przedmiotem obrotu giełdowego - od momentu powstania - są wyłącznie papiery zdematerializowane, tzn. występujące w formie zapisu komputerowego.
Aby inwestor mógł przeprowadzać transakcje kupna-sprzedaży walorów na giełdzie musi posiadać rachunek inwestycyjny w dowolnym biurze maklerskim, w którym następnie składa odpowiednie zlecenia.
Od września 2010 r. przedmiotem obrotu na Głównym Rynku GPW są ETF-y.
ETF (ang. Exchange Traded Fund) to otwarty fundusz inwestycyjny notowany na giełdzie, którego zadaniem jest odzwierciedlanie zachowania się danego indeksu giełdowego.
Tytuły uczestnictwa funduszu typu ETF notowane są na giełdzie na takich samych zasadach jak akcje. Tytuł uczestnictwa w funduszu ETF na indeks WIG20 jest papierem wartościowym.
Rodzaje transakcji giełdowych
Biorąc pod uwagę rozbieżność w czasie, jaka zachodzi między zawarciem transakcji i jej wykonaniem (realizacją) ogół transakcji w handlu giełdowym instrumentami finansowymi dzieli się na dwie zasadnicze grupy:
transakcje natychmiastowe (kasowe),
transakcje terminowe.
Transakcje kasowe tworzą rynek kasowy, natomiast transakcje terminowe tworzą rynek terminowy.
Transakcja natychmiastowa (kasowa) jest to transakcja kupna lub sprzedaży określonego instrumentu finansowego po aktualnie obowiązującej na rynku cenie, przy czym jego dostawa oraz zapłata, czyli realizacja transakcji, następują bezpośrednio po jej zawarciu. Oznacza to, że kupujący otrzymuje dany walor, a sprzedający zapłatę natychmiast po zawarciu transakcji.
Określenie „natychmiast” traktowane jest umownie, ponieważ w praktyce obrotu rozliczenie transakcji natychmiastowej, ze względów technicznych, następuje w ciągu kilku następnych dni.
Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie rozliczenie w przypadku obligacji następuje w terminie T+2, natomiast w przypadku akcji w terminie T+3, to znaczy odpowiednio w drugim lub trzecim dniu roboczym po dniu T, czyli po dniu zawarcia transakcji.
Transakcje terminowe to takie transakcje, których realizacja nastąpić ma w uzgodnionym terminie w przyszłości, ale po cenie ustalonej z góry, w momencie zawierania transakcji. Oznacza to, że w momencie zawarcia transakcje terminowe są umowami (kontraktami), a nie zrealizowanymi transakcjami. Uczestnicy takiej transakcji w momencie jej zawierania uzgadniają wzajemnie ilość walorów, która jest przedmiotem kupna lub sprzedaży, cenę, po której transakcja ma być zrealizowana w przyszłości oraz termin jej realizacji.
Terminowe transakcje finansowe dzielą się na:
transakcje rzeczywiste, których wykonanie następuje przez faktyczną dostawę danego instrumentu finansowego,
transakcje nierzeczywiste, w przypadku których nie dochodzi do fizycznej dostawy instrumentu będącego przedmiotem transakcji, natomiast wykonanie następuje jedynie przez rozliczenie pieniężne. Strona, na której niekorzyść zmieniła się cena wypłaca różnicę kontrahentowi.
Transakcje terminowe zawierane są za pomocą różnego rodzaju instrumentów pochodnych, czyli derywatów.
Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie rynek kasowy istnieje od momentu powstania giełdy. Natomiast rynek terminowy powstał w styczniu 1998 r., z chwilą rozpoczęcia notowań kontraktów terminowych na WIG20.
Systemy notowań giełdowych
System notowań oznacza przyjętą na danej giełdzie technikę ustalania kursu, według którego zawierane są transakcje giełdowe.
W listopadzie 2000 r. na giełdzie w Warszawie wprowadzony został system giełdowy WARSET.
Na giełdzie w Warszawie instrumenty finansowe notowane są w ramach dwóch systemów:
w systemie kursu jednolitego z dwukrotnym określeniem kursu (godz. 11:00 i 15:00),
w systemie notowań ciągłych.
Notowania w systemie kursu jednolitego, nazywane notowaniami jednolitymi, opierają się na procedurze tzw. fixingu.
Fixing jest to wyznaczenie ceny papieru wartościowego na podstawie zleceń złożonych przed rozpoczęciem notowań (przed otwarciem).
W systemie kursu jednolitego na każdej sesji giełdowej, na podstawie zleceń jakie napłynęły przed rozpoczęciem notowań, ustalany jest jeden kurs (cena) dla każdego papieru wartościowego występującego w obrocie.
Z chwilą ogłoszenia kursu jednolitego staje się on ceną, po której zawierane są transakcje giełdowe. Wszystkie transakcje określonym walorem w danym dniu zawierane są po tym kursie.
W przypadku notowań jednolitych z dwoma fixingami procedura wyznaczania kursu i zawierania transakcji dokonywana jest dwukrotnie w ciągu dnia.
W systemie notowań ciągłych podczas jednej sesji giełdowej transakcje zawierane są po zmieniających się kursach. Oznacza to, że w ciągu dnia ceny poszczególnych walorów mogą się zmieniać w każdej zawieranej przez inwestorów transakcji.
Do transakcji dochodzi wtedy, gdy złożone przez inwestora zlecenie trafia na odpowiadające jego warunkom zlecenie z przeciwnej strony rynku (dla kupna przeciwną stroną rynku jest sprzedaż, a dla sprzedaży - kupno).
W trakcie notowań ciągłych obowiązuje zasada, że transakcje zawierane są po kursie najlepszego zlecenia oczekującego na rynku (po kursie równym limitowi ceny najlepszego zlecenia oczekującego).
Notowania ciągłe rozpoczynają się od ustalenia kursu otwarcia.
Na początku sesji, na podstawie zleceń jakie napłynęły przed rozpoczęciem notowań, ustala się kurs otwarcia (z wykorzystaniem procedury fixingu). Z chwilą ogłoszenia kursu otwarcia staje się on ceną, po której zostają zawarte transakcje giełdowe na otwarciu.
W czasie notowań ciągłych zlecenia napływające na sesję realizowane są na bieżąco, pod warunkiem zgodności cen, lub trafiają do arkusza zleceń i oczekują ofert przeciwnych (dla kupna - sprzedaż, dla sprzedaży - kupno) o odpowiedniej cenie, umożliwiających zawarcie transakcji.
Przy realizacji zleceń obowiązują dwa priorytety:
przede wszystkim cena,
następnie czas złożenia zlecenia.
Kursy aktualnie zawartych transakcji są na bieżąco podawane do wiadomości uczestnikom giełdy.
Pod koniec sesji, na podstawie zleceń złożonych przez inwestorów w czasie notowań ciągłych, które do tej pory nie zostały zrealizowane oraz zleceń złożonych na zamknięcie, określany jest kurs zamknięcia (z wykorzystaniem procedury fixingu), po którym zawierane są transakcje na zamknięcie sesji giełdowej.
System notowań dla danego instrumentu finansowego określa Zarząd Giełdy.
Każdy papier notowany jest tylko w jednym systemie.
Jednostką transakcyjną jest jeden walor, przez co wszystkie rodzaje instrumentów są bardziej dostępne dla nabywców.
W każdym z systemów notowań obowiązują ograniczenia zmian ceny poszczególnych papierów wartościowych w stosunku do kursu odniesienia, czyli tzw. widełki.
W notowaniach jednolitych kursem odniesienia jest ostatni kurs jednolity danego papieru. Natomiast w notowaniach ciągłych kursem odniesienia dla kursu otwarcia jest kurs zamknięcia z poprzedniej sesji. Z kolei dla kursu transakcyjnego (w trakcie sesji) kursem odniesienia jest kurs otwarcia - jeżeli został wyznaczony.
Widełki są zróżnicowane w zależności od rodzaju papierów. Na przykład w systemie notowań ciągłych w odniesieniu do akcji wynoszą ±10%, a w odniesieniu do obligacji wynoszą ±3 punkty procentowe.
W przypadku złożenia zlecenia z ceną przekraczającą dopuszczalne widełki, system giełdowy uniemożliwia zawarcie transakcji.
Aktualnie obowiązują na giełdzie dwa rodzaje ograniczeń wahań kursów:
widełki statyczne,
widełki dynamiczne.
Widełki dynamiczne stanowią dodatkowe zabezpieczenie przed gwałtownymi wahaniami kursów transakcji na sesjach giełdowych.
Widełki dynamiczne wyznaczają ruchomy korytarz dopuszczalnych wahań kursów, wewnątrz którego mogą się kształtować ceny instrumentów notowanych w trakcie danej sesji.
Widełki dynamiczne działają tylko w trakcie notowań ciągłych. Obowiązują dla niektórych instrumentów, a ich kurs odniesienia zmienia się podczas sesji w granicach ustalonych przez widełki statyczne. Kursem odniesienia dla widełek dynamicznych jest kurs ostatniej transakcji na instrumencie, dla którego obowiązują widełki.
Podobnie jak w przypadku widełek statycznych, każda próba zawarcia transakcji poza granicami widełek dynamicznych powoduje automatyczne zatrzymanie obrotu na instrumencie.
Rodzaje zleceń
Zlecenie jest poleceniem (dyspozycją) dokonania transakcji, w którym inwestor określa warunki na jakich transakcja ma zostać przeprowadzona.
Zlecenia na giełdę inwestor może składać tylko za pośrednictwem biura maklerskiego prowadzącego jego rachunek inwestycyjny. Za pośrednictwo biura maklerskie pobierają prowizję od każdej zawartej transakcji.
Na każdy rodzaj papieru wartościowego składa się oddzielne zlecenie i osobno za każdą transakcję płaci się prowizję maklerską.
Każde zlecenie, zarówno kupna, jak i sprzedaży, musi zawierać ściśle określone informacje: datę złożenia, rodzaj zlecenia (kupno czy sprzedaż), dane dotyczące składającego zlecenie, nazwę papieru wartościowego, który ma być przedmiotem transakcji, liczbę papierów wartościowych, cenę, po której inwestor chce dokonać transakcji, termin ważności zlecenia oraz dodatkowe warunki wykonania zlecenia.
Istnieją różne rodzaje zleceń. Podstawowym podziałem jest podział na zlecenia kupna i zlecenia sprzedaży.
Biorąc pod uwagę limit ceny wyróżnia się zlecenia:
z limitem ceny,
bez limitu ceny (PCR, PCRO, PKC).
Zlecenie z limitem jest to zlecenie kupna lub sprzedaży z określoną przez inwestora ceną.
W przypadku zlecenia kupna podana cena (limit) określa maksymalną cenę zakupu papieru wartościowego. Oznacza to, że inwestor chce kupić nie drożej niż za określoną przez niego cenę.
Natomiast w przypadku zlecenia sprzedaży cena (limit) określa minimalną cenę sprzedaży papieru wartościowego, czyli inwestor chce sprzedać nie taniej niż za określoną przez niego cenę.
W przypadku zleceń bez limitu ceny inwestor nie określa ceny, po której chce kupić lub sprzedać papier wartościowy. Oznacza to, że zgadza się na zawarcie transakcji po cenie, jaka ustali się na rynku.
Istnieją trzy rodzaje zleceń bez limitu ceny:
1) Zlecenie po cenie rynkowej (PCR). Inwestor składa zlecenie PCR jeżeli zależy mu na najlepszej cenie, a niekoniecznie na realizacji zlecenia w całości.
Zlecenia PCR są realizowane natychmiast po wprowadzeniu do systemu giełdowego, ale wyłącznie po najlepszej cenie ze zleceń oczekujących na realizację po przeciwnej stronie rynku. Oznacza to, że zlecenie PCR może nie być zrealizowane w całości (niezrealizowana część staje się zleceniem z limitem równym kursowi ostatniej zawartej transakcji).
2) Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO). Inwestor składając takie zlecenie chce nabyć lub sprzedać określoną liczbę papierów wartościowych w określonym momencie, nie określając dokładnie ceny.
3) Zlecenia po każdej cenie (PKC). Inwestor składając zlecenie PKC pragnie zrealizować zlecenie po cenie rynkowej w całości. Oznacza to, że ważniejsza dla niego jest realizacja zlecenia w całości niż cena realizacji; godzi się zatem na mniej korzystną dla siebie cenę.
Zlecenie PKC jest zleceniem do natychmiastowego wykonania (jest realizowane w całości lub wcale).
Ze względu na termin ważności zlecenia możemy podzielić na:
ważne do określonej daty,
ważne do końca sesji giełdowej,
ważne domyślnie (ważne jest bezterminowo),
ważne do pierwszego wykonania,
wykonaj lub anuluj.
Przykład realizacji zlecenia kupna
Sytuacja na rynku (uproszczony arkusz zleceń)
KUPNO |
SPRZEDAŻ |
||
Ilość |
Cena |
Cena |
Ilość |
40 |
122 |
123 |
10 |
10 |
121 |
124 |
30 |
30 |
120 |
125 |
30 |
10 |
119 |
126 |
20 |
20 |
118 |
127 |
60 |
Inwestor składa zlecenie kupna 100 akcji.
W zależności od rodzaju wystawionego zlecenia zostanie ono różnie wykonane.
Segmenty giełdowego rynku akcji
Akcje wszystkich spółek notowanych na rynku regulowanym giełdy kwalifikowane są do 4 segmentów:
MINUS 5,
5 PLUS,
50 PLUS,
250 PLUS.
Kryterium kwalifikacji spółek do poszczególnych segmentów jest wartość kapitalizacji spółki, liczona jako średnia arytmetyczna kapitalizacji z trzech ostatnich miesięcy:
do segmentu MINUS 5 należą akcje spółek, których kapitalizacja nie przekracza 5 mln euro;
do segmentu 5 PLUS należą akcje spółek, których kapitalizacja wynosi od 5 do 50 mln euro;
do segmentu 50 PLUS należą akcje spółek, których kapitalizacja wynosi od 50 do 250 mln euro;
do segmentu 250 PLUS należą akcje spółek, których kapitalizacja przekracza 250 mln euro.
Poza wymienionymi segmentami istnieje jeszcze Lista Alertów. Na listę alertów trafiają spółki w stanie upadłości, tzw. spółki groszowe (gdy cena akcji nie przekracza 50 gr, a kurs wykazuje dużą zmienność), a także te podmioty, których akcje notowane są powyżej 50 gr, jeżeli zmiany kursów są duże i przemawia za tym interes obrotu giełdowego.
Akcje spółek z Listy Alertów nie są uwzględnianie przy ustalaniu indeksów giełdowych i są notowane w systemie kursu jednolitego.
Indeksy giełdowe
Indeksy giełdowe służą do mierzenia koniunktury giełdowej; obrazują w sposób syntetyczny tendencje cenowe występujące na giełdzie.
Pierwszym, a jednocześnie najbardziej popularnym indeksem na rynku papierów wartościowych jest indeks Dow Jonesa.
Aktualnie giełda warszawska publikuje 22 indeksy giełdowe akcji. Są to:
WIG - Warszawski Indeks Giełdowy,
WIG20,
mWIG40,
sWIG80,
WIG-Plus
WIGdiv,
WIG-Poland (poprzednio WIG-PL),
WIG-Ukraine
WIG20short,
WIG20lev,
WIG-banki,
WIG-budownictwo,
WIG-informatyka,
WIG-spożywczy,
WIG-telekomunikacja,
WIG-media,
WIG-paliwa,
WIG-deweloperzy,
WIG-chemia,
WIG-energia,
WIG-surowce.
Do indeksów giełdowych mogą wejść wszystkie notowane spółki spełniające tzw. kryteria podstawowe, to znaczy te spółki, których wartość akcji w wolnym obrocie jest wyższa niż równowartość 1 mln EUR, a liczba akcji w wolnym obrocie przekracza 10%.
Liczba akcji w wolnym obrocie (ang. free float) to liczba akcji spółki zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym pomniejszona o: (1) liczbę akcji będących w posiadaniu akcjonariuszy, z których każdy ma ponad 5% tych akcji, (2) liczbę akcji własnych emitenta przeznaczonych do umorzenia oraz (3) liczbę akcji imiennych.
Wartości indeksów giełdowych podawane są do publicznej wiadomości z określoną częstotliwością, a mianowicie:
WIG20, WIG20short i WIG20lev co 15 sekund,
mWIG40, sWIG80, WIG-Plus, WIG oraz WIGdiv co minutę,
pozostałe indeksy, czyli WIG-Poland, WIG-Ukraine oraz wszystkie subindeksy sektorowe publikowane są trzykrotnie w czasie sesji giełdowej, tj. po pierwszym i drugim fixingu (godz. 11:15 i 15:15) oraz na zamknięcie sesji.
Wartości wszystkich indeksów i subindeksów publikowane są w punktach z dokładnością do drugiego miejsca po przecinku.
Najstarszym indeksem jest Warszawski Indeks Giełdowy (WIG), publikowany od początku istnienia giełdy. Jest to indeks typu dochodowego, tzn. przy wyliczaniu jego wartości uwzględnia się ceny zawartych w nim akcji oraz dochody z dywidend i praw poboru.
Indeks WIG obejmuje wszystkie spółki giełdowe, spełniające minimalne kryteria co do procentu i wartości akcji w wolnym obrocie, zarówno krajowe jak i zagraniczne (najszerszy indeks rynku, o największej liczbie spółek). Wpływ jednej spółki na indeks WIG nie może przekroczyć 10%, a udział jednego sektora w indeksie nie może być większy niż 30%.
Indeks WIG jest liczony od pierwszej sesji giełdowej, czyli od 16 kwietnia 1991 r., a przyjęta wartość bazowa wynosiła 1000 punktów. Zmiany składu indeksu przeprowadzane są cztery razy do roku (po ostatniej sesji lutego, maja, sierpnia i listopada).
Wybrane dane z dotychczasowej historii WIG-u:
16 kwietnia 1991 r. - 1 000,0 pkt. (wartość bazowa),
23 czerwca 1992 r. - 635,3 pkt.,
8 marca 1994 r. - 20 760,3 pkt.,
28 marca 1995 r. - 5 904,7 pkt.,
27 marca 2000 r. - 22 868,4 pkt.,
3 października 2001 r. - 11 564,6 pkt.,
6 lipca 2007 r. - 67 568,51 pkt.,
17 lutego 2009 r. - 21 274,28 pkt.
Drugi indeks giełdowy to indeks WIG20. Jest to indeks typu cenowego, co oznacza że przy jego obliczaniu bierze się pod uwagę jedynie ceny akcji, a nie uwzględnia dochodów z tytułu dywidend i praw poboru.
Indeks WIG20 jest indeksem największych spółek giełdowych, a jego wartości obliczane są na podstawie cen akcji 20-tu spółek giełdowych. Portfel indeksu WIG20 obejmuje akcje 20-tu największych spółek wyselekcjonowanych na podstawie specjalnego rankingu, w którym spółki porządkowane są według wartości obrotów za ostatnie 12 miesięcy (waga 0,6) oraz wartości akcji w wolnym obrocie (waga 0,4).
Trzecim indeksem jest mWIG40, czyli indeks średnich spółek notowanych na giełdzie.
Spółki do indeksu mWIG40 dobiera się na podstawie tego samego rankingu, jak do indeksu WIG20. Indeks ten jest także indeksem cenowym; jego wartość odzwierciedla kursy akcji 40-tu spółek plasujących się w rankingu po spółkach wchodzących w skład indeksu WIG20.
Kolejny indeks - sWIG80 jest indeksem najmniejszych spółek giełdowych. Jest to indeks cenowy, w skład którego wchodzi kolejnych 80 spółek, mniejszych w stosunku do spółek objętych indeksami WIG20 i mWIG40, uszeregowanych według tego samego rankingu.
Indeks WIG-Plus jest uzupełnieniem rodziny indeksów WIG20, mWIG40 i sWIG80. W jego skład wchodzą spółki, które nie kwalifikują się do indeksów WIG20, mWIG40 i sWIG80 i jednocześnie należą do segmentu 5PLUS. WIG-Plus jest indeksem typu cenowego.
Kolejnym indeksem giełdowym jest indeks spółek dywidendowych WIGdiv. Indeks WIGdiv obejmuje do 30 spółek wchodzących w skład indeksów WIG20, mWIG40 oraz sWIG80, które charakteryzują się najwyższą stopą dywidendy i regularnie wypłacały dywidendę w latach poprzednich. WIGdiv jest indeksem typu dochodowego.
Indeks WIG-Poland (poprzednio WIG-PL) jest pierwszym indeksem narodowym publikowanym przez giełdę. WIG-Poland jest indeksem typu dochodowego obejmującym wyłącznie akcje krajowych spółek notowanych na Głównym Rynku GPW, spełniające podstawowe kryteria uczestnictwa w indeksach. Oznacza to, że WIG-Poland nie uwzględnia spółek zagranicznych notowanych na giełdzie w Warszawie.
Drugim indeksem narodowym obliczanym przez giełdę jest indeks WIG-Ukraine. W jego skład wchodzą spółki notowane na GPW, których siedziba lub centrala spółki znajduje się na Ukrainie lub których działalność prowadzona jest w największym stopniu w tym kraju. WIG-Ukraine jest indeksem typu dochodowego.
Kolejnymi indeksami giełdy warszawskiej są: WIG20short i WIG20lev. Indeksy te stworzone zostały na potrzeby emitentów produktów strukturyzowanych i opierają się na arytmetycznych przekształceniach indeksu WIG20.
Indeks WIG20short kształtuje się w sposób odwrotny do indeksu WIG20, tzn. przy spadku WIG20 na przykład o 10 pkt. WIG20short rośnie o 10 pkt.
Natomiast indeks WIG20lev podąża zgodnie z kierunkiem WIG20, ale z dwukrotnie większą siłą - na przykład wzrost WIG20 o 10 pkt powoduje wzrost WIG20lev o 20 pkt.
Od marca 1999 r. giełda zaczęła publikować wartości pierwszych subindeksów sektorowych indeksu WIG. Z założenia uczestnikami poszczególnych subindeksów sektorowych są tylko spółki z jednej branży.
Sposób obliczania subindeksów sektorowych opiera się na metodologii kalkulacji wartości indeksu WIG i uwzględnia dochody z tytułu dywidend i praw poboru.
Subindeksy sektorowe są typowymi indeksami analitycznymi. Są one pomocne przy badaniu i porównywaniu koniunktury giełdowej w różnych branżach (sektorach) gospodarki.
W listopadzie 2009 r. giełda rozpoczęła publikację indeksu spółek odpowiedzialnych społecznie, czyli RESPECT Indexu.
Spółki odpowiedzialne społecznie to podmioty działające etycznie, promujące ochronę środowiska czy prawa człowieka.
RESPECT Index jest indeksem dochodowym, uwzględniającym dochody z tytułu dywidend i praw poboru. Do pierwszego składu RESPECT Indexu zostało zakwalifikowanych 16 spółek.
Rynek NewConnect
Z końcem sierpnia 2007 r. rozpoczął działalność nowy rynek giełdowy NewConnect, zorganizowany i prowadzony przez GPW w Warszawie poza rynkiem regulowanym, tj. w formule alternatywnego systemu obrotu (ASO).
Z jednej strony jest to oferta dla młodych rozwijających się firm, o wysokim potencjale wzrostu, działających zwłaszcza w obszarze nowych technologii, które mogą na tym rynku pozyskiwać kapitał na dalszy rozwój.
Z drugiej strony NewConnect jest odpowiedzią na potrzeby inwestorów (instytucjonalnych i indywidualnych) zainteresowanych inwestycjami o podwyższonym ryzyku w zamian za potencjalnie wyższy (ponadprzeciętny) zysk.
Ogólnie biorąc NewConnect jest rynkiem, na którym spółkom stawiane są mniejsze wymagania, niż spółkom notowanym na głównym rynku giełdowym. NewConnect oferuje bardziej liberalne wymogi formalne i obowiązki informacyjne, a co za tym idzie - tańsze pozyskanie kapitału.
Przedmiotem obrotu na NewConnect mogą być akcje, prawa do akcji (PDA), prawa poboru, kwity depozytowe oraz inne udziałowe papiery wartościowe.
Wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu
Wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu na rynku NewConnect możliwe jest na dwa sposoby:
1) Pierwszym sposobem jest możliwość wprowadzenia akcji do obrotu poprzez ofertę prywatną, kierowaną do maksimum 99 podmiotów - inwestorów instytucjonalnych i prywatnych. W tym przypadku, niezależnie od wielkości emisji, dopuszczenie do obrotu odbywa się na podstawie krótkiego, prostego dokumentu informacyjnego, przygotowanego i zatwierdzonego przez tzw. Autoryzowanego Doradcę.
Jaką rolę pełni Autoryzowany Doradca?
w czasie przygotowań do debiutu:
koordynuje proces przygotowania emitenta do debiutu na NewConnect, w tym sporządza dokument informacyjny i zatwierdza go;
w czasie notowań (przez minimum rok):
doradza w zakresie funkcjonowania spółki na NewConnect;
wspiera emitenta w wypełnianiu obowiązków informacyjnych.
2) Drugim sposobem wprowadzenia akcji do obrotu jest klasyczna oferta publiczna. Spółka decydująca się na tę formę emisji podlega takim samym procedurom dopuszczeniowym, jakie stosowane są dla rynku regulowanego wraz z koniecznością sporządzenia prospektu emisyjnego i zatwierdzenia go przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Zasady obrotu na NewConnect
Platformą transakcyjną dla rynku NewConnect jest - podobnie jak na głównym rynku giełdowym - system WARSET.
Spółka może wybrać jeden z dwóch systemów: kierowany zleceniami (z udziałem Animatora Rynku) lub kierowany cenami (z udziałem Market Makera). Możliwe są notowania w systemie ciągłym lub jednolitym z dwoma fixingami.
W systemie kierowanym zleceniami działa Animator Rynku, którego rolą jest animowanie obrotu, czyli dbanie o zachowanie poziomu płynności akcjami danego emitenta.
Z kolei na rynku kierowanym cenami działa Market Maker, którego zadaniem jest kwotowanie, czyli wystawianie oferty kupna-sprzedaży, mające również na celu zachowanie płynności obrotu akcjami emitenta. Market Maker jest zawsze stroną każdej transakcji.
Zarówno Animator Rynku, jak i Market Maker są firmami inwestycyjnymi, które wspierają spółki w czasie notowań, przez okres co najmniej dwóch lat.
Decyzję o wyborze systemu notowań podejmuje spółka.
Na rynku NewConnect harmonogram sesji jest taki, jak na głównym rynku giełdowym. Takie same jak na rynku regulowanym są również rodzaje zleceń i zasady ich realizacji.
Obowiązki informacyjne spółek
Obowiązki informacyjne spółek notowanych na NewConnect zostały - w porównaniu z rynkiem regulowanym - znacząco zredukowane. Niemniej obowiązkowe pozostają:
raporty bieżące (jednakże w węższym zakresie),
raporty kwartalne,
zaudytowane raporty roczne,
przestrzeganie zasad corporate governance, ale dostosowanych do specyfiki notowanych podmiotów.
Indeks giełdowy
Rynek NewConnect posiada własny indeks - NCIndex. W skład indeksu wchodzą wszystkie spółki wprowadzone do obrotu na rynku NewConnect. Wartość bazowa indeksu wynosi 100 pkt. Wpływ pojedynczej spółki na indeks jest ograniczony do 15%.
NCIndex jest - podobnie jak indeks WIG - indeksem dochodowym, co oznacza, że przy jego obliczaniu uwzględnia się dochód z tytułu dywidend i praw poboru. Indeks jest publikowany od rozpoczęcia sesji do jej zakończenia w pięciominutowych odstępach czasu. Zmiany składu indeksu przeprowadzane są cztery razy do roku (w marcu, czerwcu, wrześniu i grudniu).
Catalyst - rynek dłużnych instrumentów finansowych
Rynek Catalyst rozpoczął działalność 30 września 2009 r. Obrót prowadzony jest na platformach transakcyjnych Giełdy Papierów Wartościowych i BondSpot.
Rynek ten przeznaczony jest dla nieskarbowych instrumentów dłużnych - obligacji komunalnych, obligacji korporacyjnych oraz listów zastawnych.
Catalyst obejmuje:
rynek regulowany prowadzony przez giełdę (detaliczny),
alternatywny system obrotu prowadzony przez giełdę (detaliczny),
rynek regulowany prowadzony przez BondSpot (hurtowy),
alternatywny system obrotu prowadzony przez BondSpot (hurtowy).
Na wszystkich rynkach tworzących Catalyst realizacja transakcji gwarantowana jest przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.
Emitenci mają do dyspozycji dwa sposoby uczestniczenia w Catalyst.
1) Mogą tylko autoryzować obligacje, czyli zarejestrować je w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych. Takie obligacje nie są przedmiotem handlu na platformie, ale na emitenta są nałożone obowiązki informacyjne określone w Regulaminie.
2) Drugi sposób to uzyskanie autoryzacji emisji, a następnie dematerializacja obligacji i dopuszczenie ich do obrotu na platformie Catalyst. Stają się one wtedy przedmiotem handlu, tak samo jak akcje na GPW.
9