T: Substancje uzależniające

Wszystkie substancje uzależniające silnie działają na ośrodkowy układ nerwowy (OUN)

H H₃C - H₂C

O woda O alkohol

H H

OBJAWY WYSTĘPUJĄCE PO SPOŻYCIU ETANOLU W ZALEŻNOŚCI OD DAWKI:

• 0,3 - 0,5‰ - upośledzenie koordynacji ruchowej, zaburzenia wzrokowe, euforia

• 0,5 - 0,7‰ - jw., osłabienie refleksu, nadmierna pobudliwość, gadatliwość, obniżenie samokontroli, błędna ocena sytuacji

• 0,7 - 2,0‰ - zaburzenie sprawności i koordynacji ruchowej, obniżenie progu bólowego, spadek sprawności intelektualnej, możliwa drażliwość i agresja, wzrost ciśnienia krwi, przyspieszone tętno

• 2,0 - 3,0‰ - zaburzenie mowy, trudności w utrzymaniu pionowej postawy, brak kontroli własnych zachowań

• 3,0 - 4,0‰ - zaburzenie świadomości prowadzące do śpiączki, spadek ciśnienia krwi, obniżenie ciepłoty ciała

• > 4,0‰ - zaburzenie ośrodków układu nerwowego (śpiączka, zaburzenia oddechu i krążenia, śmierć)

1. Wchłanianie etanolu: 20 - 25% w żołądku, 75 - 90% w jelicie cienkim

2. Czynniki wpływające na szybkość wchłaniania alkoholu:

• stężenie przyjmowanego alkoholu (najszybciej przy roz. do 20%)

• obecność pokarmu w żołądku

• nasycenie napojów alkoholowych CO₂ (szampan, wino musujące)

• wiek i stan zdrowia

3. Podatność na alkohol, wynika z szybkości jego metabolizowania

• uwarunkowania genetyczne, rdzenni mieszkańcy Azji i Ameryki mają podwyższoną wrażliwość na alkohol (zmniejszona aktywność ADH)

• stan zdrowia organizmu (zwiększona podatność przy cukrzycy, schorzeniu nadciśnienia tętniczego, żółtaczce typu C)

• interakcje z lekami: barbiturany, banzodiazepiny, opioidy

• wiek i płeć - czynniki osobnicze

Zawartość stężenia alkoholu we krwi podaje się w promilach - ‰

• ilość mg na 100ml, czyli mg/dl

Stężenie procentowe, które wyraża zawartość czystego etanolu w napojach alkoholowych, liczy się wg wzorku:

% etanolu = 100%

• 250ml ~ 250g, 5% (piwo) zawiera ok. 12g czystego alkoholu etylowego

• 100ml ~ 100g, 11% (wino) zawiera ok. 11g czystego alkoholu etylowego

• 100ml ~ 100g, 43% (wódka) zawiera ok. 43g czystego alkoholu etylowego

Po spożyciu etanol jest wchłaniany, dystrybuowany, wydalany - ok. 5 - 10% przez płuca, nerki, skórę, 90 - 95% jest metabolizowana, gł. w wątrobie

METABOLIZM ETANOLU

ALKOHOL ETYLOWY - MAŁE DAWKI

Zmniejsza ryzyko (osoby dorosłe i zdrowe):

• Zawału serca

• Wystąpienia udaru mózgu

• Tworzenia kamieni żółciowych

• Choroby Alzheimera

• Działanie przeciw nowotworowe

ALKOHOL ETYLOWY - NADUŻYWANIE

Jest przyczyna:

• Chorób serca i układu krążenia

• Marskości wątroby

• Zaburzeń OUN (padaczka, delirium)

• Chorób nowotworowych

ZATRUCIE ALKOHOLEM METYLOWYM

H3C - H2 - OH	H3C - OH
etanol	metanol

1. Metanol (spirytus drzewny) jest używany w przemyśle jako składnik rozpuszczalników, środków czyszczących

2. Bardzo łatwo wchłania się przez błonę śluzową

3. Jest silną trucizną, ponieważ jest metabolity są toksyczne

4. 8 - 14g powoduje ślepotę (odpowiednik 250ml 5% piwa)

30 - 300g - dawka śmiertelna, ok. 4g na 1kg masy ciała

5. Objawy zatrucia:

• Początkowe objawy są identyczne jak przy zatruciu etanolem

• W późniejszym okresie: bóle i zawroty głowy, nudności i wymioty, bóle brzucha, zaburzenie widzenia i oddechu, spadek ciśnienia krwi, zaburzenie świadomości, śpiączka, zaczerwienienie skóry i przekrwienie spojówek

W ciągu 2 - 4h płukanie żołądka z NaHCO₃, podawanie etanolu w celu zmniejszenia metabolizmu metanolu

SUBSTANCJE UZALEŻNIAJĄCE - NARKOTYKI

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

• Silne działanie na ośrodkowy układ nerwowy.

• Efekt tolerancji i uzależnienie.

• Efekt odstawienia - głód narkotykowy.

• Uszkodzenie narządów - mięsień sercowy, wątroba, nerki.

BIOCHEMICZNE PODSTAWY UZALEŻNIEŃ

NEUROPRZEKAŹNIKI

AMINY BIOGENNE	AMINOKWASY
Adrenalina	Kwas y-aminomasłowy (GABA)
Noradrenalina	Kwas glutaminowy
Dopamina	Kwas asparaginowy
Serotonina	Glicyna
Acetylocholina

BIOCHEMICZNY MECHANIZM DZIAŁANIA NARKOTYKÓW KOKAINA, AMFETAMINA, METAMFETAMINA, ECSTASY

Działają na neurony dopaminergiczne zlokalizowane w OUN, które biorą udział w odczuwaniu przyjemności i euforii

MAO A i MAO B - monoaminooksydaza - enzym biorący udział w degradacji dopaminy

DAT - transportery dopaminy

Układ dopaminergiczny - odpowiedzialny za stany emocjonalne, chorobę Parkinsona (degeneracja neuronów dopominertycznych), schizofrenię (nadmiar dopaminy)

NARKOTYKI POCHODZENIA NATURALNEGO - KOKAINA

• Pochodzenie - Peru, Boliwia, Kolumbia, dorzecze Amazonki

• Krasnodrzew peruwiański Erythroxylon coca - liście zawierają aktywny alkaloid koki

• 1749r - sprowadzono do Europy

• 1859r - Albert Niemann wyizolował kokainę z liści koki

• ok. 1930r wykryto działanie pobudzające na OUN, stosowano do końca lat
  50-tych jako środek stymulujący oraz miejscowo znieczulający

• Kokaina (wolna zasada) jest lotna (t.t. 98⁰C) zmieszana z tytoniem nadaje się do palenia (ang. crack). Wchłanianie następuje w układzie oddechowym

SKUTKI DZIAŁANIA KOKAINY

• Silne działanie pobudzające OUN

I FAZA - doznania pozytywne: euforia, nadmierna pewność siebie, zawyżona samoocena, przypływ energii, łatwość nawiązywania kontaktów

II FAZA - doznania negatywne: pobudzenie psychoruchowe, wzrost temperatury ciała, wzrost ciśnienia krwi, niemiarowość serca, nadmierne pocenie się, nerwowość, stany lękowe, halucynacje

NASTĘPSTWA ZAŻYWANIA KOKAINY

• Uzależnienie fizyczne

• Silne podrażnienie dróg oddechowych, zapalenie oskrzeli

• Miażdżyca naczyń mózgowych, prowadzi do uszkodzenia neuronów i udaru mózgu

• Choroba niedokrwienia serca i zawał

KOKAINOWY ZESPÓŁ ABSTYNENCYJNY

Objawy odstawienia charakteryzują się: depresją, apatią, drażliwością, stanami lękowymi, bezsennością na zmianę z sennością, odczuwanie konieczności przyjęcia kolejnej dawki narkotyku

TERAPIA ANTYKOKAINOWA

• Środki farmakologiczne

Podawanie trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych:

Bromokryptyna - agonista dopaminy

Amantadyna - powoduje uwolnienie dopaminy w neuronach

AMFETAMINA I JEJ ANALOGI. NARKOTYKI ZMODYFIKOWANE

• Dopamina

• Amfetamina

• Metamfetamina

• PMA Mitsubishi

• PMMA

• MDMA ecstasy

AMFETAMINA I JEJ HISTORIA

• 1887r - synteza amfetaminy

• Ok. 1932r - wprowadzono do legalnego stosowania:

• W leczeniu narkolepsji

• Jako lek rozszerzający oskrzela

• W celu zmniejszenia łaknienia

• Środek usuwający skutki zmęczenia i senności - podawany żołnierzom podczas II wś i wojny w Wietnamie

• Nielegalnie stosowany:

• Przez sportowców jako środek dopingujący

• Środek pobudzający i w celu poprawienia nastroju

EFEKTY DZIAŁANIA NARKOTYKÓW ZMODYFIKOWANYCH

• I FAZA (czas biologicznego półtrwania 4- 6 godzin)

• Euforia, pewność siebie

• Podwyższony próg odczuwania zmęczenia

• Pobudzenie, bezsenność, halucynacje

• Tachykardia

• Hipertermia

• Przyspieszony oddech

• Rozkurczenie mięśni gładkich oskrzeli i jelit

• II FAZA (zespół abstynencyjny - trwa kilka dni)

• Depresja, niepokój i stany lękowe, zaburzenia pamięci

• Znużenie i senność

• Brak łaknienia, nudności, wymioty

• Tachykardia, hipertermia, hipertonia

• Pragnienie przyjęcia kolejnej dawki narkotyku

PMA

• Wykazuje działanie psychotropowe podobne do działania amfetaminy, ale jest znacznie bardziej toksyczny

• Mała różnica między dawką skuteczną a dawką śmiertelną

• Przyjęcie kilku dawek w krótkich odstępach czasu może być śmiertelne

• Hipotermia, temperatura powyżej 42⁰C

• Wzrost ciśnienia krwi - 240/130 mmHg

• Przyspieszone tętno - 140 uderzeń na minutę

• Inne objawy to: pobudzenie motoryczne, skurcze mięśni szkieletowych, szczękościsk, drgawki, halucynacje, zatrzymanie akcji serca

METAMFETAMINA

• Narkotyk znany jako Speer, meth, chalk, ice, cristal glass, shabu (Japonia)

• Biologiczny okres półtrwania - 9 godzin

• 1919r - synteza Metamfetamina, stosowano w lecznictwie jako środek:

• Rozszerzający oskrzela

• Łagodzący stany zapalne błony śluzowej przy przeziębieniach

• Do leczenia narkolepsji

• Przeciwko otyłości

• Przy problemach z koncentracją uwagi

Drogi wprowadzania narkotyku do organizmu: doustnie, dożylnie, przez błony śluzowe podczas palenia lub wdychania przez nos.

Czas wystąpienia i trwania efektu - euforia - od 3 do 20min., zależy od drogi podania.

Szybko następuje zjawisko tolerancji organizmu i uzależnienia, do osiągnięcia stanu euforii trzeba zwiększać dawkę i częstotliwość przyjmowania narkotyku (ciąg)

POCZĄTKOWE OBJAWY PRZYJMOWANIA METAMFETAMINY

• euforia

• wzrost libido

• zwiększona aktywność fizyczna

• zmniejszenie łaknienia

DŁUGOTRWAŁE EFEKTY PRZYJMOWANIA METAMFETAMINY

• Nadciśnienie tętnicze

• Tachykardia

• Bóle w klatce piersiowej

• Zapaść

• Udar mózgu na skutek uszkodzenia naczyń mózgowych

• Impotencja

DŁUGOTRWAŁE PRZYJMOWANIE METAMFETAMINY

Powoduje uszkodzenie neuronów serotoninergicznych i dopaminergicznych

• Silne pobudzenie

• Zanik samokontroli

• Skłonność do gwałtownych (brutalnych) zachowań

• Silna depresja

• Objawy schizofrenii (próby samobójcze)

OBJAWY ODSTAWIENIA

• głód narkotykowy (konieczność przyjęcia kolejnej dawki)

• duszność

• bóle głowy

• skurcze jelit

• zaburzenia snu

• zwiększone łaknienie

• depresja

ECSTASY

MDMA

• 1912r - synteza w firmie Merck

• 1914r - opatentowany jako lek zmniejszający łaknienie

• Lata 70-te - dopuszczony do legalnego obrotu jako lek wspomagający psychoterapię, pobudzający i poprawiający samopoczucie

• 1985r - nieudana próba wycofania ecstasy z rynku amerykańskiego

• Lata 90-te - częste stosowanie ecstasy podczas „raving parties”

• Ecstasy jest rozprowadzane w formie tabletek lub kapsułek, które mogą zawierać amfetaminę, metamfetaminę, acetaminofen i kokainę.

• Skuteczna dawka narkotyku wynosi 75 - 200 mg w zależności od masy ciała.

• Efekt pobudzenia występuje po ok. 30 min i trwa 4 - 6 godzin

• Ecstasy jest substancją silnie toksyczną, uszkadza mięsień sercowy, wątrobę, powoduje ostrą niewydolność nerek, uszkodzenie aksonów serotoninergicznych

EFEKTY PRZYJMOWANIA ECSTASY

SOMATYCZNE	PSYCHICZNE
tachykardia	silne napięcie emocjonalne
arytmia	stany lękowe
zapaść	gonitwa myśli
bóle w klatce piersiowej	psychozy
nagły wzrost ciśnienia krwi	halucynacje
hipertermia	zachowanie agresywne
nadmierne pocenie się	zaburzenia pamięci

KANNABINOIDY - MARIHUANA, HASZYSZ

CANNABIS SATIVA

(konopie)

wytwarzanie lin i sznurków

produkcja substancji o działaniu psychotropowym

Marihuana - liście konopi 0,5 - 5% ∆ ⁹ - THC

Haszysz - żywica konopi 2 - 9% ∆ ⁹ - THC

Olej haszyszowy - ciekły ekstrakt żywicy lub rośliny 10 - 30% ∆ ⁹ - THC

• Wchłanianie odbywa się głównie przez drogi oddechowe

• ∆ ⁹ - THC jest cząsteczką lipidową, bardzo dobrze rozpuszcza się w tłuszczach, łatwo wchłania się z układu oddechowego i przechodzi przez barierę krew - mózg (*tylko 5% leków przez nią przechodzi - reszta jest zatrzymywana)

• Biologiczny okres półtrwania wynosi 20 godzin

• Powolna eliminacja z organizmu powoduje kumulację dawki i objawy toksyczne, przy częstym przyjmowaniu narkotyku

• Metabolity THC są wydalane z moczem przez ok. 4 tygodnie

Od 1839r stosowano kannabis jako roślinę leczniczą, ze względu na działanie znieczulające, przeciwdrgawkowe i rozkurczające.

PRÓBY ZASTOSOWANIA W TERAPII:

• Jaskry - obniżenie ciśnienia śródgałkowego

• Zwalczanie objawów nudności występujących przy chemioterapii

OBJAWY UBOCZNE:

• Stany zapalne układu oddechowego

• Zagrożenie wystąpienia choroby nowotworowej

• Choroby serca i układu krążenia

• Zjawisko tolerancji i odstawienia narkotyku

w 1988r odkryto i wyizolowano z mózgu receptor ₁ sprzężony z białkami G, z którym wiąże się THC.

OPIATY NAUTRALNE I PÓŁSYNTETYCZNE

OPIOIDY

związki działajże na receptory opioidowe

opiaty - egzogenne ligandy receptorów opioidowych	Ligandy endogenne
pochodzenia naturalnego: morfina, kodeina, papaweryna	peptydy opioidowe: enkefaliny, endorfiny, dynorfiny
półsyntetyczne: heroina, hydromorfon
syntetyczne: metadon, fentanyl

• Morfina

• Kodeina

• Heroina

Opium jest mieszaniną następujących alkaloidów: morfina (10%), noskapina (6%), tebaina (2%), papaweryna (1%), kodeina (0,5%)

EFEKT DZIAŁANIA OPIATÓW:

• Morfina, heroina:

• Uczucie euforii

• Bradykardia (zwolnienie akcji serca)

• Zmniejszenie częstości oddechów

• Blokowanie bodźców bólowych

• Kodeina:

• Hamuje kaszel

• Papaweryna

• Działa przeciwbólowo

SKUTKI DŁUGOTRWAŁEGO STOSOWANIA NARKOTYKÓW OPIATOWYCH

• Zaburzenia ze strony układu pokarmowego (zmniejszone łaknienie, upośledzone wchłanianie w jelicie, nadkwasota, zaparcia), wychudzenie, spadek sił

• Próchnica prowadząca do utraty uzębienia

• Problemy skórne, wypryski i ropnie

• Zwężenie źrenic

• Bradykardia

• Odwodnienie i hipotermia

• U kobiet zaburzenie cyklu miesiączkowego, u mężczyzn - potencji

• Niszczący wpływ na psychikę - zmniejszona koncentracja, pogorszenie pamięci, brak motywacji do działania, senność

EFEKTY ABSTYNENCJI

• Pierwsze objawy po 8 - 12 godzinach od ostatniej dawki

• Maksimum objawów 3 - 4 od ostatniej dawki

• Czas trwania zespołu odstawienia 7 - 10 dni

OBJAWY ABSTYNENCJI

• Niepokój, rozdrażnienie, rozszerzenie źrenic, kichanie, ziewanie, dreszcze, mdłości, wymioty, biegunka, podwyższona temperatura, tachykardia, bezsenność, konieczność przyjęcia kolejnej dawki narkotyku

W terapii osób uzależnionych od opiatów stosuje się metadon

• Likwiduje negatywne objawy abstynencji

• Jest stosowany doustnie

• Dłuższy czas działania (12 - 24 godziny) niż narkotyków opiatowych, co pozwala na rzadsze przyjmowanie leku

• Efektem długotrwałego stosowania jest uzależnienie i zaparcia, brak innych skutków ubocznych

THE DATE - RAPE DRUGS

Środki do randko - gwałtów

• Kwas y-hydroksymasłowy - neuroprzekaźnik

• GHB

• GBL

DZIAŁANIE NA ORGANIZM

• Na początku:

• Efekt euforyzujący

• Oszołomienie

• Utrata przytomności

• amnezja

• Później:

• Bradykardia

• Zaburzenie oddychania

• Drgawki

• Nudności i wymioty

• Zawroty i bóle głowy

FLUNITRAZEPAM (Rohypnol)

• Agonista receptora benzodiazepinowego

• Średni okreś biologicznego półtrwania >24 godzin

• Lek o działaniu anksjolitycznym, nasennym, przeciwdrgawkowym, zwiotczającym mięśnie

• Dawka 1 - 2 mg podawana doustnie lub dożylnie

• Lek stosowany do znieczulenia ogólnego

• Intensyfikuje efekt działania heroiny i marihuany

• Nasilone działanie na OUN po zażyciu z alkoholem

• Niebezpieczeństwo zejścia śmiertelnego

SUBSTANCJE HALUCYNOGENNE

• lizergid (LSD)

SKUTKI ZAŻYCIA SUBSTANCJI HALUCYNOGENNYCH

• halucynacje (wzrokowe, słuchowe, smakowe, węchowe, czuciowe)

• flashback - zaburzenia postrzegania (powracanie przebytych doznań psychotycznych) od kilku tygodni do kilku miesięcy od momentu zażycia

• złe podróże - halucynacje, zaburzenia percepcji własnego ciała, myśli samobójcze, utrata kontroli nad rzeczywistością, złe samopoczucie fizyczne

• jest agonistą receptora serotonicznego

• wchłaniany z przewodu pokarmowego i błon śluzowych

• w 99% metabolizowany w wątrobie

• LSD powoduje objawy psychotyczne w dawce 200μg w ciągu 1h, maksymalne działanie po 2h, ustąpienie objawów po 6 - 8h

ANALIZA NARKOTYKÓW

MATERIAŁ BIOLOGICZNY UŻYTY DO BADAŃ

• Mocz

• Krew

• Ślina

• Włosy

ODZNACZENIA NARKOTYKÓW W MOCZU

Kannabinoidy	5 dni do 30 tygodni
Banzodiazepiny	3 dni
Barbiturany	o szybkim działaniu: 1 - 2 dni o wolnym działaniu: 7 dni
Morfina	2 - 3 dni
Kokaina	2 - 3 dni i dłużej
Amfetamina	2 - 3 dni

BIOCHEMIA

Strona 1 z 13

masa etanolu

masa całkowita

mieszaniny

---