KONSERWATYZM
1. POJĘCIE KONSERWATYZMU
Konserwatyzm- łac. conservare- zachowywać; conservatus- zachowany.
Pojęcie to zostało rozpowszechnione przez Francuza Francois- Rene Chateaubrianda w piśmie ,,Le Conservateur”( 1820). W Wielkiej Brytanii nazwa pojawiła się w 1830r. na łamach pisma ,,Quartelry Review'' na oznaczenie Partii Torysów( od 1832(34) )przyjmują nazwę Partia Konserwatywna, nazwę tą wymyślił Robert Peel, premier z ramienia Torysów)
Konserwatyzm w naukach społecznych możemy rozpatrywać w kilku znaczeniach:
Jako postawę społeczno polityczną, niechętną nagłym zmianom i przewrotom społecznym, charakteryzującą się przywiązaniem do tradycji, religii, utrwalonego systemu wartości, preferującego ewolucyjne zmiany społeczne.
Jako myśl polityczną, ideologię, która wg Huntingtona może być rozpatrywana w 3 wymiarach:
Jako nurt myśli arystokratycznej, epoki przejścia od feudalizmu do kapitalizmu(podejście historyczne).
Jako autonomiczny zbiór aktualnych, ahistorycznych idei i wartości(definicja treściowa)
Jako ideologia zrodzona ze specyficznego, cyklicznie powtarzającego się zapotrzebowania na teoretyczne wsparcie zagrożonego porządku społecznego.
Jako ruch polityczny, będący uczestnikiem życia politycznego państwa, polityki światowej czy regionalnej
Sens konserwatyzmu jako ideologii wyjaśniany jest pięciorako:
KONSERWATYZM ARYSTOKRATYCZNY- reakcjonistyczna doktryna arystokracji, sformułowana po rew. francuskiej; przetrwała do ok. 1914 r.
K. PRAGMATYCZNY- może wyrażać interesy jakiejkolwiek siły społecznej. Przejawia się poprzez absorbowanie tych wszystkich treści, innych ideologii politycznych, które składają się na uzasadnienie sprzeciwu wobec zmian społecznych
K. SYTUACYJNY- ten w odróżnieniu od k. pragmatycznego nie chce wiązać się z żadną ideologią. Jest obroną każdego porządku społecznego, który zagrożony jest zmianami. Może być to konserwatyzm skrajnej lewicy jak i skrajnej prawicy.
K. NATURALNY- charakteryzuje on pewną dyspozycję człowieka. Polega ona na naturalnej awersji do zmian, niechęci do nieznanego i jednoczesnej niechęci poznawania tego nieznanego.
K. POLITYCZNY- sprzeciwia się: filozofii oświecenia, rewolucyjnemu jakobinizmowi, utylitaryzmowi, liberalizmowi, socjalizmowi.
2. KLASYFIKACJE KONSERWATYZMU
kryt. zmian społecznych: k. status quo, k. reakcyjny, k. reformistyczny
kryt. treści:
1. konserwatyzm formalny:
zespół idei zawieszonych w ponadczasowej próżni historycznej i oderwanych od konkretnych sił społecznych. Oznacza ,,zadowolenie z tego co jest, aktualnie istnieje”. Zakłada przeciwstawienie temu co znane, temu co nieznane, niewypróbowane
k. w sensie formalnym nie precyzuje założeń konkretnego ładu społeczno - politycznego, nie posiada zwartej teorii, wyraża się w ludzkich postawach, sposobie myślenia, przywiązaniu do utartych wzorów zachowania, przyzwyczajeniach, kultach, obyczajach , obrzędach , itd.
2. konserwatyzm materialny
wyraża się w ściśle określonych ideach wyrażających skonkretyzowane przekonania polityczne. Odnosi się do ideologii prawicowych. Sam fakt dążenia do zachowania jakiś treści jest nieistotny. Tu liczy się odwołanie do myśli prawicy odnośnie wartości, celów, środków.
3. kryt. przewodniej idei:
1. k. tradycjonalistyczny - centralny punkt myśli stanowi idea tradycji.
związany bardzo mocno z myślą Burka
Odrzuca rozumowanie teoretyczne o polityce kładąc naciski na rozumowanie praktyczne. Zmiana jeżeli już musi nastąpić nie jest rezultatem intencjonalnego myślenia racjonalnego, lecz wynika z społeczeństwu i państwu nadaje cechy organiczne i duchowe,
podkreśla znaczenie takich pojęć jak: hierarchia, autorytet, przywództwo, posłuszeństwo władzy. Uważając je za naturalne, utrwalone tradycją zjawiska, które są nieodłączną częścią ludzkiego życia.
2. k. romantyczny
typowy dla większości myślicieli niemieckich,
charakteryzuje go romantyczna nostalgia za wyidealizowaną wiejską, pasterską, feudalną przeszłością,
jego ogólna wymowa ma charakter antyindustrialny, sprzeciw wobec alienacji i dehumanizacji człowieka mechanistyczną kulturą przemysłową,
odrzuca ekonomie liberalizmu klasycznego, mentalność merkantylistyczną,
broni naturalnej hierarchii,
3. k. paternalistyczny
przypisuje paternalistyczna role arystokracji w społeczeństwie, wyrażając to hasłem noblesse oblige. Ukazując odpowiedzialność elit, przesyca ja treściami humanitaryzmu.
prymat ekonomi nad polityką a co za tym idzie troska o zaspokojenie potrzeb socjalnych nad troską o inne sprawy. Zbliżenie z liberalizmem socjalnym w tej kwestii.
4. k. liberalny
to to samo co liberalizm konserwatywny
5. k ,, Nowej Prawicy”
ŹRÓDŁA KONSERWATYZMU
Głównym źródłem myśli konserwatywnej była rew. francuska z 1789 r. Wtedy powstają ideologie konserwatywne, w sensie zwartych wewnętrznie zespołów idei wyjaśniających istotę, źródła i funkcje postaw zachowawczych w polityce. Przed rewolucją można wyróżnić tzw. konserwatyzm nieświadomy, który był mniej dojrzały i mniej wpływowy od tego po roku 1789.
I. okres przed rewolucją francuską, źródłami konserwatyzmu wg niektórych badaczy miały by być:
w myśli starożytnej Grecji i Rzymu - Republika Platona, dramaty Arystofanesa, myśl stoików rzymskich
w średniowieczu - dzieło Jana z Salisbury (1110- 1180) Polycraticus
niektórzy badacze za początek ideologii konserwatyzmu uznają rok 1688 (okres chwalebnej rewolucji) a za protoplastów konserwatyzmu angielskiego Richarda Hookera i Roberta Filmera, którzy w swych koncepcjach nawiązywali do idei boskich i patriarchalnych źródeł władzy.
za ważny nurt konserwatyzmu uznaje się ruch mediewalistów i neomediewalistów (XIX, XX w.), odkrywający walory ustrojowe średniowiecza dla potrzeb współczesności.
II. okres po rew. francuskiej
za złoty okres konserwatyzmu uznaje się lata 1789 - 1914
konserwatyzm zaczął się rozwijać w odpowiedzi na rewolucję. rewolucja była dla niego ,,grzechem pierworodnym”. Konserwatyzm stanowił obrońcę absolutyzmu.
konserwatyzm ożywia się w sytuacjach kryzysowych. Kiedy rozstrzygnięcie kryzysu nie wypada zgodnie z zamysłami konserwatystów następuje w myśli konserwatywnej tzw. okres zwrotny. K. w okresie zwrotnym dąży nie tyle do utrzymania istniejących stosunków co do stworzenia takich takich warunków w których mógłby się rozwijać dalej. Okresy zwrotne w rozwoju myśli k. zakreślają pewne cezury w czasie i pozwalają wyodrębnić w jej treści określone nurty.
w okresie schyłku feudalizmu k. był ideologią profeudalną i antykapitalistyczną.
wyrażał sprzeciw wobec oświeceniowego racjonalizmu, kwestionował kompetencje rozumu ludzkiego przy rozstrzyganiu kwestii społecznych. Polegając na doświadczeniu utrwalonym tradycją k. opierał się na koncepcjach społeczeństwa przed racjonalnego.
w XIX w. silny był nurt konserwatyzmu antyliberalnego zwrócony przeciwko indywidualizmowi i industrializmowi
w czasach istnienia systemu socjalistycznego sprzeciwiał się zarówno ideologii socjalistycznej jak i przenikaniu jej wątków do liberalizmu
rewolucja przyczyniła się do narodzin k. jako zwartej ideologii ale to myśl brytyjska ma największy wpływ na jego główne treści. Dużą rolę odegrał konserwatyzm francuski i niemiecki. Od około drugiej połowy XX w. współczesne oblicze konserwatyzmu kształtuje przede wszystkim amerykańska myśl polityczna.
WARTOŚCI KONSERWATYWNE
TRADYCJA
jest to jeden z najważniejszych składników myśli k. Składają się na nią instytucje polityczne, które przeszły próbę czasu a związku z tym są dobre i praktyki, zwyczaje społeczne, które stwarzają poczucie bezpieczeństwa i przynależności.
jest ona wyrazem mądrości grupowej - społecznej, bardziej zasługującej na zaufanie niż mądrość jednostek i sprzeczne z nią utopie. K. podkreślają znaczenie rozumu praktycznego w odróżnieniu od rozumu teoretycznego. Ten pierwszy osadzony jest w tradycji, historii, w tym co trwałe i sprawdzone, jest realną siłą rzeczywistości. Z rozumu teoretycznego wynikają logiczne prawdy świata idei, niemające wpływu na świat rzeczywisty.
tworzy poczucie tożsamości, zakorzenienia
idea zmian społecznych- k. nie sprzeciwia się jakimkolwiek zmianom, ale domaga się by były one ciągłe, stopniowe, ewolucjonistyczne, selektywne, korzystne i organiczne
przy zachowaniu ciągłości zmian społecznych chodzi o utrzymanie związków wybranych wartości przeszłości z wartościami teraźniejszości z myślą o wartościach przyszłości ( ,,zachowanie tworzy ciągłość'')
JEDNOSTKA - OSOBA
stworzona na wzór i podobieństwo Boga. Jest jednak skazana na ułomność, gdyż sama natura jest skażona grzechem pierworodnym. Dlatego k. odrzuca teorie samodoskonalenia, samo zbawienia się człowieka.
ludzie są z natury egoistami, są leniwi, skłonni do działań destrukcyjnych i zawiści
człowiek nie jest też istotą racjonalną, w swych wyborach kieruje się instynktami i emocjami . Odrzucają w związku z tym koncepcje umowy społecznej
w swych działaniach człowiek powinien odwoływać się do religii i autorytetów
SPOŁECZEŃSTWO ORGANICZNE
wspólnota jest nadrzędna wobec jednostki, kształtuje osobowość człowieka, przesądza zarówno o sposobie myślenia człowieka, jak i o zasadach moralnych.
koncepcja ta zakłada, że społ. nie jest tworem sztucznym, lecz naturalną całością złożoną z powiązanych ze sobą wspólnot, na wzór żywego organizmu - rodzin, wiosek, parafii. Rodzina jest najmocniejszym siedliskiem naturalnej hierarchii i zdrowego autorytetu, na jej wzór powinny być kształtowane stosunki w innych strukturach organizacyjnych. Jest tu widoczna patriarchalna wizja rodziny, która przenoszona jest na społeczeństwo.
społeczeństwo kształtuje się i rozwija w sposób naturalny, ewolucyjny. rozwojem społeczeństw rządzi zasada ciągłości historycznej(negacja rewolucji która zrywa tą ciągłość)
w społeczeństwie obowiązuje zasada hierarchiczności wynikająca z powodów naturalnych. Niektóre jednostki ludzkie są z natury mocniejsze i potrafią osiągnąć większe sukcesy od innych
ZHIERARCHIZOWANY PORZĄDEK SPOŁECZNY
społeczeństwo jest z natury hierarchiczne i charakteryzuje się stałą gradacją społeczną
równość społeczną odrzuca się jako niepożądaną i nie możliwa do osiągnięcia; dystrybucja statusu, władzy, własności nigdy nie jest równa, prawdziwa równość społeczna jest mitem
nierówność jest nie uniknioną cechą organicystycznego społeczeństwa; podobnie jak mózg, serce, wątroba pełnią w ramach ciała rozmaite funkcje różne klasy i grupy które składają się na społeczeństwo mają także swe specyficzne role. Zatem nierówni z urodzenia ludzie dzielą się na władczych i władanych, przywódców i przewodzonych.
Nierówność w zakresie majątku i pozycji społecznej jest usprawiedliwiana przez odpowiadającą jej nierównością obowiązków społecznych; na robotnikach nie ciąży odpowiedzialność za byt i bezpieczeństwo innych ludzi
wiara w hierarchię jest także uzasadniona pojmowaniem przez nich kategorii władzy. w teorii liberalnej uznaje się że to jednostki ustanawiają władze dla swej korzyści. K. odrzucają ten pogląd. Władza podobnie jak społeczeństwo rozwija się w sposób naturalny. Wynika z konieczności kierowania, zapewnienia bezpieczeństwa
IDEA PAŃSTWA
idea silnego państwa, wynika z pesymistycznej iceny natury ludzkiej, która musi być kierowana przez państwo o dużym autorytecie
dar sprawowania władzy przypada nielicznym, wywodzącym się z arystokracji duchowej, merytokratycznej, inteligencji,
władza powinna mieć autorytet, i z niego powinna wynikać hierarchia.
w kwestiach ustrojowych k. dostosowali swą ideologię do realiów współczesnego życia społeczno gospodarczego. Uznali, że demokracja przedstawicielska jest ustrojem najlepiej godzącym autorytet i idee silnego państwa z wolnością obywateli, chociaż do demokracji jako do systemu władzy nadal odnoszą się z dużą rezerwą, krytykują ją jej instytucje ustrojowe, szczególnie za suwerenność ludu, trójpodział władzy. Dlatego też za najbardziej elitarną i pożądaną formą rządów uważają monarchię.
w ramach konserwatyzmu funkcjonują dwie opcje na temat roli państwa sięgające do odmiennych tradycji: nurt paternalistyczny i nurt indywidualistyczny
w polityce k. cenią realizm. Społeczeństwom stale towarzyszyć będą przemoc, wojny, itd. Dla nich jest ,,sztuką możliwego'', że nieodzownym jej składnikiem jest trzeźwa wolna od zafałszowań i ideologicznych uproszczeń, ocena rzeczywistości
USTRÓJ GOSPODARCZY
neokonserwatyści opowiadają się za gospodarką rynkową i własnością prywatną
ochrona własności prywatnej pozostaje niezmienną wartością od XVII w.; wynika to z 3 przesłanek:
1. z motywacji etycznej, z prawa natury, z przyrodzonego prawa człowieka( H. Cecil, R. Scruton)
2. zasad ustrojowo - politycznych, gwarantuje ona wolność polityczną i cywilną, jest przesłanką odpowiedzialności osobistej, hamuje dominację państwa i władzy politycznej, źródłem niezależności.
3. jest podstawowym filarem socjalnej gospodarki rynkowej. Prywatnokapitalistyczna gospodarka rynkowa jest najefektywniejszą formą tworzenia bogactwa narodowego
fundament gospodarki powinno stanowić małe gospodarstwo( small biznes)
nie są zwolennikami ,,państwa nocnego stróża''. Akceptując neoliberalizm, dążą jednocześnie do utrzymania silnej pozycji państwa dla zapobieżenia koncentracji kapitału, monopolizacji . Dopuszczają możliwość interwencjonizmu państwowego aczkolwiek wskazują że państwo nie może robić nic ponad usuwanie przeszkód dla optymalnego działania. Powinno zająć się produkcją tanich towarów i usług tych które nie mogą być komercjalizowane( obrona narodowa, bezpieczeństwo narodowe)
w stosunkach przemysłowych odrzucają państwową politykę cen i płac
od końca lat 70 XX w. w krajach rządzonych przez konserwatystów nasilono procesy prywatyzacji (Wielkiej Brytanii, Japonia, Turcja, USA) . Zwrot od polityki keynesowskiej do ekonomii monetaryzmu, podaży, nowej klasycznej makroekonomii, teorii wyboru społecznego.
KONSERWATYZM NIEMIECKI
źródłem konserwatyzmu niemieckiego jest polityczny romantyzm niemiecki (prąd kulturowy pierwszej połowy XIX w. ) wyrażali oni sprzeciw i obawy kręgów dworskich wobec możliwości wybuchu rewolucji niemieckiej, popierali zjednoczenie państwa niemieckiego w oparciu o nacjonalizm niemiecki, odwoływali się do tradycji feudalnej.
Johann Gottlieb Fichte- najważniejszy przedstawiciel romantyzmu niemieckiego; twórca tzw. filozofii czynu , która miała decydujący wpływ na k.n. Wzywała ona naród niemiecki, pretendujący do roli prymusa głównych wartości kultury europejskiej, aby poprzez rozbudzenie drzemiącej świadomości narodowej utworzył własne państwo.
do niemieckiego romantyzmu politycznego nawiązywała szkoła historyczna w prawoznawstwie, prawo traktował jako organiczny wytwór rozwoju historycznego, wprowadzała kategorie ,,ducha narodu'' czyli ponadjednostkową świadomość narodu, gdzie istotna rola przypada normom prawnym obok religijnych i moralnych. Główni przedstawiciele: Gustaw von Hugo, Friederich Karl von Savigny( O powołaniu naszych czasów do ustawodawstwa nauki prawa,) Georg Friedrich Puchta ; wniosła ona jurydyczne uzasadnienie dla konserwatyzmu niemieckiego
niemiecka prawica heglowska, wyeksponowała czynniki konserwatywne z myśli Hegla czyli min. postulat podporządkowania jednostki państwu jako historycznemu wcieleniu idei rozumności i wolności.
po przegranej wojnie rozwiną się w Niemczech konserwatyzm rewolucyjny, jego przedstawiciele: Oswald Spengler, Arthur Moeller von dem Bruch, Hans Zeher, Ernest Junger; wykazywał on wiele podobieństw z faszyzmem, ograniczając się jednak do protestu
obecnie w niemieckiej myśli konserwatywnej przetrwały echa konserwatyzmu romantycznego i tradycjonalistycznego, zacierane są natomiast związki z k. rewolucyjnym; najnowsze nurty konserwatyzmu mają charakter hybrydowy - splatają się z wątkami innych ideologii; możemy np. mówić o konserwatyzmie ekologicznym, czy konserwatyzmie technokratycznym( dostrzega ostrość problemów socjalnych)
KONSERWATYZM FRANCUSKI
konserwatyzm w liberalnej Francji nie ma zbyt wielu zwolenników aczkolwiek posiada kilku znamiennych przedstawicieli
początki francuskiej myśli konserwatywnej są związane z doktrynami politycznymi teokratów, przedstawicielami obozu kontrrewolucji w czasie Rewolucji francuskiej. Przedstawiciele: Joseph de Maistre, Louis de Bonald. Prezentowali oni postulaty typowe dla konserwatystów tradycjonalistycznych (nierówność ludzi, hierarchiczność społeczeństwa, konieczność zachowania monarchii, itd.)
Charles Maurras - założyciel dziennika Action Francaise, wychodzącego w latach 1908-1944, jako organ prasowy nacjonalistycznej, monarchistycznej, antysemickiej organizacji Ligue d'Action Francaise. Swoją ideologię polityczna wyłożył w pracy Moje idee polityczne(1937)
Charles de Gaulle
Nowa Prawica(Le Nouvelle Droite) - pojawiła się po koniec lat 60-tych,. Jej liderem i głównym ideologiem był Alain Benoist (autor pracy: Widok z prawa). Założenia tej myśli to: nierówności społeczne to dobro, stopniowa homogenizacja społeczeństwa doprowadziła do powstania komunizmu odrzucano idee chrześcijańskie, natomiast widoczna jest fascynacja mitami pogańskimi, podkreślano też komplementarność kultury francuskiej i pogańskiej, widoczne związki NP z faszyzmem
KONSERWATYZM AMERYKAŃSKI
zasadniczo różni się od konserwatyzmu europejskiego, odznacza się różnym rodowodem , charakterem i spełnianymi funkcjami . K. a. nie wyrasta z dążeń do obrony feudalizmu, pozostaje ideologią wszystkich elit społecznych, które pragną zachowa swój status uzyskany dzięki liberalizmowi, zatem pozostaje w zgodzie z liberalizmem (w przeciwieństwie do europejskiego)
przyczyną narodzin k.a. było rozczarowanie liberalizmem. Nasilało się ono w pewnych okresach dziejów USA: 1) wojna amerykańsko - hiszpańska z 1898 i nasilony z ekspansjonizm ,2) kryzysy wywołane tragediami dwóch wojen światowych, kryzysem ekonomicznym . Wyróżniamy następujące rodzaje:
konserwatyzm indywidualistyczny(neokonserwatyści) - 1) w warstwie filozoficzno - politycznej opiera się na założeniach myśli Johna Locka, w warstwie ekonomicznej na programie tzw. liberalizmu manchesterskiego(uznanie kapitalizmu wolnokonkurencyjnego). 2 )idea darwinizmu społecznego (inaczej ewolucyjny naturalizm) - zakłada możliwość wyrażenia sensu zjawisk społecznych za pomocą kategorii pojęciowych nauk społecznych. William Graham Sumner był najwybitniejszym przedstawicielem tej idei. Bezwzględną walkę o byt w społeczeństwie określał mianem dobra etycznego, brak ekonomicznego powodzenia etycznym złem. 3) apologia bogactwa - najwybitniejszym jej przedstawicielem był Andrew Carnegie (jego prace: Demokracja triumfująca, Bogactwo,1898). Był ucieleśnieniem amerykańskiego mitu wielkiego sukcesu( od pucybuta do milionera) Gdy osiągną bogactwo zaangażował się w działalność polityczną. Przyznawał prymat bezwzględnej konkurencji dowodząc, że wielkie nierówności naturalne jednostek ludzkich muszą się uzewnętrzniać w społeczeństwie koncentracją bogactwa przez nielicznych. 4) krytyka liberalnego wzoru demokracji burżuazyjnej inspirowana freudyzmem, behawioryzmem, elitaryzmem. Przedstawiciele -1. George Santayana, twierdził, że demokracja liberalna wprowadza mierność i uniformizm; 5) inni przedstawiciele k.i.- Peter Viereck, ur.1916(Konserwatyzm ponownie odwiedzony, Hańba i chwała intelektualistów, Konserwatyzm od Johna Adamsa do Churchilla); Clinton Rossiter(Konserwatyzm w Ameryce), odróżnił konserwatyzm od ultrakonserwatyzmu, wyróżnił 4 rodzaje k.: temperamentu, posiadania, praktyczny i filozoficzny; Robert Nozic; 6) k.i kojarzony jest najczęściej z liberalizmem klasycznym, neoliberalizmem
konserwatyzm organiczny(nawiązuje do tradycji europejskiej, do myli Burke), powstaje po 2 wojnie światowej w odpowiedzi na pasywną postawę k.i. Ambicją ich stało się dążenie aktywne: odbudowanie społeczeństwa wspólnoty między ludzkiej, wyniszczonej indywidualizmem liberalizmu. Przedstawiciel - Willmoore Kendall(Afirmacja Konserwatywna)
Radykalna Prawica(Stara Prawica) - ugrupowanie złożone z publicystów, polityków, naukowców, po wybuch zimnej wojny w 1947. hasła antykomunistyczne, oraz działalność mająca na celu wykrycie komunistów; działalność Josepha McCarthy w tej kwestii zyskała miano,, polowania na czarownice”, Barry Goldwater.
Nowa Prawica - od około roku 1974 ugrupowania konserwatywne zaczęły się w NP., cele NP.: obrona życia, sprzeciw wobec aborcji, potępienie homoseksualizmu, propagowanie modelu rodziny patriarchalnej, braku aktywności zawodowej kobiet(sprzeciwiali się wprowadzeniu poprawki do konstytucji dotyczącej zrównania praw kobiet z mężczyznami), itp.
Neokonserwatyzm - neokonserwatyści amerykańscy wywodzą się z tych byłych liberałów, którzy sądzą, że liberalizm utracił ostatecznie swoje znaczeni w latach 60 i 70-tych, objawiając bezradność wobec rebelii murzyńskiej i młodzieżowej. Nie odrzucają kultury nowoczesnego zachodu, popierają hasła liberalizmu gospodarczego, ; jednym z najbardziej znanych neokonserwatystów pozostaje Irving Kristol (Wyznania jedynego prawdziwego neokonserwatysty) uznaje za najlepszą formę ustroju społecznego, kapitalizm liberalno - demokratyczny, wspierany przez mechanizmy wolnego rynku, odwołanie do Religi i rodziny jako czynników niezbędnych w społeczeństwie.
RUCH KONSERWATYWNT
Najstarsze partie konserwatywne: Partia Republikańska w USA(1857), Konserwatywna i Unionistyczna Partia( taka jest pełna nazwa) w Wielkiej Brytanii(1832), Partia Konserwatywna w Norwegii(1884), Umiarkowana Partia Koalicyjna w Szwecji( w latach 1904 - 1969 Partia Konserwatywna), Partia Konserwatywna Partia Ludowa Danii(1915), Koalicja Narodowa w Finlandii(1918)
do nurtu konserwatywnego zalicza się też niektóre partie ruchu chrześcijańsko - demokratycznego: Unia Chrześcijańsko - Demokratyczna i Unia Chrześcijańsko - Społeczna w Niemczech, Austriacka Partia Ludowa, Partia Nacjonalistyczna na Malcie
W latach 1945 - 1996 na 219 gabinetów w Dani, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Irlandii, Portugalii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, konserwatyści uczestniczyli w 80, zaś 70 kierowali.
Od połowy lat 70 tych i 80 XX w. dojrzewała myśl powołania konserwatywnych org. międzynarodowych.
24 kwietnia 1978 w Klessheim koło Salzburga powstała Europejska Unia Demokratyczna, unia miała zrzeszać partie centroprawicowe(konserwatywne, chrześcijańsko-demokratyczne, liberalne). Szczególną rolę w tym procesie odegrali Alois Mock( przywódca Austriackiej Partii Ludowej, został wybrany na przewodniczącego EDU) Margaret Thatcher, Helmut Kohl. Zadaniem EDU było promowanie idei gospodarki wolnorynkowej oraz szeroko pojętego indywidualizmu. W skład weszło 10 partii członków i 8 partii o statusie obserwatora. Przyjęto dokument programowy pod nazwą ,, Deklaracja Wspólnoty Roboczej Chrześcijańsko - Demokratycznych, Konserwatywnych i innych partii niekolektywistycznych''. Siedzibą EDU był Wiedeń. W następnym kongresie w 1979 roku uczestniczyli reprezentanci młodzieżowych organizacji konserwatywnych: Europejskiego Związku Młodzieży Europy(DEMYC) i Europejskiego Związku Studentów Demokratycznych . Na przełomie lat 70/80 do EDU należało 22 partie. Na początku lat 90 ich liczba wzrosła do 30.
22 czerwca 1982 roku powołano w Tokio Unię Demokratów Pacyfiku (PDU), w jej skład weszły partie z: Australii, Japonii, Partia Republikańska z USA, Nowej Zelandii. Od 1998 zmiana nazwy na Demokratyczną Unię Azji i Pacyfiku (APDU)
24 czerwca 1983 roku obie organizacje na kongresie w Londynie powołały Międzynarodową Unię Demokratyczną (IDU), w 1986 do org. dołączyła Demokratyczna Unia Karaibów, a w 1996 Amerykańska Unia Demokratyczna, Demokratyczna Unia Afryki. Stowarzyszone z IDU są:
1) Międzynarodowa Młodzieżowa Unia Demokratyczna (powstała 1991 w Waszyngtonie)
2) Międzynarodowa Unia Demokratyczna Kobiet (IWDU, pow. 1960)
sposób funkcjonowania IDU -
Konferencja Liderów Partyjnych- jest to najważniejszy organ, wchodzą w jego skład przewodniczący partii członkowskich. Dotychczas było 7 konferencji: 1983 Londyn, 1985 Waszyngton, 1987 Berlin, 1989 Tokio, 1992 Madryt, 1995 Seul, 1999 Berlin(uzupełnić!). Konferencja tworzy programy, określa zadania, wytycza szeroki zakres działalności. Decyzje zapadają jednogłośnie w obecności co najmniej 2/3 członków.
Komitet Wykonawczy- obraduje pomiędzy konferencjami. skład: przewodniczący, wiceprzewodniczący(jest ich 9), sekretarze wykonawczy IDU, oraz pozostałych unie regionalnych, skarbnik. Zadania: przygotowywanie konferencji, przyjęcie budżetu na okres 1 roku, obsadzanie stanowisk, nadzorowanie działalności sekretarza wykonawczego. Działają również Komisje Stałe.
Przewodniczący - wybierany przez konferencję; IDU przewodniczyli: Alois Mock (OPV Austria), Kaare Willoch (Hoyre, Norwegia), Andrew Peackock (Australia), Carl Bild (Szwecja), Wiliam Hauge (z brytyjskiej Partii Konserwatywnej)
na pierwszej konferencji w Londynie IDU przyjęto Deklarację Zasad, w której poparto następujące wartości: system demokratyczny, ochronę praw człowieka, instytucje rodziny jako filaru społeczeństwa, oraz inne wspólnoty( parafia, samorząd, itd.), rola państwa powinna się sprowadzać do zabezpieczania przed ograniczeniem praw wolności jednostki, w kwestiach gospodarczych opowiedziano się za rozwojem małej przedsiębiorczości, poprzez po pierwsze rozbudzenie w społeczeństwie takiej postawy, zmniejszenie podatków, świadczeń socjalnych (krytyka welfare state), prywatyzacje i ograniczenie roli państwa w gospodarce do minimum
obecnie do IDU wchodzi 35 partii, ale we wszystkich uniach łącznie jest 84; w IDU jest 7 partii posługującym się przymiotnikiem konserwatywna.
organem prasowym IDU jest ,, Democracy International”, inne czołowe pisma neokonserwatywne to ,,Comentary'', ,,The Public Interest'', ,, Public Opinion''.
7