Przewozy kolejowo-drogowe w Polsce (transport intermodalny)

Transport intermodalny - jest to przewóz ładunków wykorzystujący więcej niż jedną gałąź transportu. Najważniejszą regułą jest wykorzystanie tylko jednej jednostki ładunkowej, np. kontenera lub nadwozia wymiennego, na całej trasie przewozów.

Do zalet transportu samochodowego zalicza się:

* elastyczność, najlepszy stopień dopasowania dróg transportu do rozmieszczenia produkcji, osadnictwa ze wszystkich rodzajów transportu,

* możliwość wykonywania przewozów bezpośrednich, tzw. dom-dom,

* krótszy czas przewozu, dzięki bezpośredniości dostaw

Natomiast zaletami transportu kolejowego są:

* niższe koszty na średnich i długich dystansach,

* mniejsza wypadkowość w porównaniu z transportem samochodowym

Zatem właściwa kombinacja transportu samochodowego i kolejowego może przynieść spore korzyści dla organizatorów transportu w postaci niższych kosztów.

Rys. Udział form przewozów intermodalncyh w Polsce [źródło: www.sciaga.pl]

Transport kombinowany w Polsce zaczął funkcjonować na początku lat siedemdziesiątych, kiedy PKP przystąpiły do międzynarodowego Towarzystwa "Intercontainer". Ruszyły na coraz większą skalę przewozy kontenerów wielkich. Potem przyszła kolej na nadwozia wymienne, naczepy samochodowe i całe zestawy drogowe. W końcu 1992 roku powołano Towarzystwo Transportu Kombinowanego "Polkombi" S.A. w celu zorganizowania nowego systemu droga-kolej. Usługi te oferuje dziś kilkunastu spedytorów w całym kraju.

Udział transportu intermodalnego nie przekracza 1 % w ogólnej masie przewożonych ładunków. Na tle krajów Unii Europejskiej jest to bardzo niewiele, gdyż w tamtych krajach udział omawianego transportu w przewozach ładunków ogółem zawiera się w przedziale od 5 do 12%. Należy tutaj podkreślić, że przewozy intermodalne w Polsce są realizowane głównie w związku z wymaganiami kontrahentów zagranicznych,, przewożących swoje ładunki w zunifikowanych jednostkach ładunkowych. Przewozy wewnątrzkrajowe realizowane są na niewielką skalę.

Przewozy kombinowane w Polsce nie rozwijają się w sposób równomierny. Pierwsze lata wprowadzenie tej formy transportu znamionowały systematycznym wzrostem przewozów kombinowanych i wiązano z tym duże nadzieje. Między innymi w 1992 roku utworzono Towarzystwo Transportu Kombinowanego „Polkombi”, przyjęte 13 maja 1993 roku w poczet członków UIRRR, tj. Międzynarodowego Związku Towarzystw Transportu Kolejowo-Drogowego. Pomimo 2-krotnego wzrostu liczby pociągów w 1998 roku w porównaniu z 1997 r. w obsłudze przewozów kontenerowych portów i większych ośrodków premysłowych nie osiągnięto pożądanych rezultatów. Przyczynę tegoż stanowiła m.in. zbyt mała częstotliwość kursowania wspomnianych pociągów (raz lub dwa razy w tygodniu). W konsekwencji czas dostawy ładunków do klienta był relatywnie długi i nieracjonalnie wykorzystywano kontenery. Przykładowo w bałtyckim Terminalu Kontenerowym w Gdyni średni czas pobytu kontenera wynosił 9 dni. Dotyczy to dużej liczby 133 tys. kontenerów obsłużonych przez BTK w 1997 roku. Jedną z podstawowych przyczyn tego opóźnienia były za długie odprawy celne, wynoszące od 3 do 5 dni.

Oto przyczyny opóźnienia transportu kombinowanego w Polsce względem innych państw UE podane przez Cklippera, przedstawiciela niemieckiej spółki Klombivehrherk:

* niedysponowanie przez polskich przewoźników odpowiednimi jednostkami ładunkowymi, ani wagonami przystosowanymi do transportu kombinowanego;

* istniejąca sieć polskich terminali jest niewystarczająca, a ich wyposaenie nie dorównuje nowoczesnym wymaganiom rynku transportu kombinowanego.

* duże rozdrobnienie transportu samochodowego obsługującego przewozy intrermodalne, uniemożliwiające przystosowanie się małych firm do wymagań transportu kombinowanego.

Głównymi uczestnikami transportu intermodalnego są w Polsce następujące przedsiębiorstwa: Polskie Koleje Państwowe S.A., Towarzystwo Transportu Kombinowanego POLKOMBI SA, „SPEDCONT” Spedycja Polska Sp. Z o.o., Polcont, Polzug, Tradetrans, Cargosped oraz Porty Morskie Szczecin-Świnoujście, Gdańsk i bałtycki Terminal Kontenerowy w Porcie Gdynia.

PKP Cargo

PKP Cargo oferuje obsługę przewozów intermodalnych (kontenerów, naczep samochodowych, nadwozi wymiennych) oraz przewozów ładunków w wagonach chłodniczych Interfigo. Przewóz jednostek ładunkowych do i z terminali organizowany jest transportem samochodowym. W ofercie PKP Cargo S.A. jest sieć szybkich pociągów konternerowych (SSPK). System ten tworzą szybkie pociągi intermodalne, łączące każdego dnia największe porty morskie Gdańsk-Gdynia i Szczecin Świnoujście z głównymi ośrodkami gospodarczymi w Polsce. Skoordynowanie SSPK z pociągami lokalnymi i regionalnymi pozwala na sprawne włączanie przesyłek n a stacjach pośrednich i łatwe tworzenie łańcuchów logistycznych. Kolejną zaletą oferty PKP Cargo jest stały rozkład jazdy gwarantujący przewóz kontenerów w ciągu 13-26 godzin(umożliwia do dostawy just in time) . Sieć terminali gwarantuje dostęp do usługi na terenie całego kraju.

Rys. Udział przewozów ładunków transportem intermodalnym (kontenery) w stosunku do przewozów ładunków ogółem w sieci PKP [źródło: Opracowanie „Transport- wyniki działalności w 2005”]

POLKOMBI

Towarzystwo Transportu Kombinowanego „Polkombi” zajmuje się wyłącznie organizowaniem przewozów kontenerów, nadwozi wymiennych i naczep. Wielkość przewozów realizowanych przez Polkombi wykazuje powolną tendencję rosnącą. Towarzystwo to posiada własny terminal w Kobylnicy koło Poznania , oferujący kompleksowe usługi: przeładunek wszystkich jednostek o wadze do 45t, magazynowanie, , obsługa dokumentów związanych z przewożonymi jednostkami oraz usługi celne.

SPEDCONT Spedycja Polska

Specont jest polską firmą przewozowo - operatorską zajmującą się kolejowo - drogowym transportem towarów w kontenerach (kontenery 20ft i 40ft) oraz w innych intermodalnych jednostkach ładunkowych. Posiada własny sprzęt specjalistyczny - około 1.000 kontenerów 20ft i 40ft, ciągniki siodłowe i naczepy kontenerowe, specjalistyczne wozy i suwnice do przeładunku UTI. Ogólnopolska sieć własnych terminali kontenerowych w połączeniu z Agencjami Kontenerowymi w oraz kontenerowym punktem granicznym w Małaszowicach tworzy sieć obsługi ładunków kontenerowych.

Polcont

Kolejną firmą zajmującą się przewozami intermodalnymi, a działającą na polskim rynku jest firma Polcont, która jest częścią przedsiębiorstwa Intercontainer-Interfigo (ICF) . Polcont sp. z o.o. trudni się transportem kolejowym, kombinowanym, eksportem, importem. Specjalizuje się w tranzycie z ładunków z krajów Europy Zachodniej do Wschodniej przez terytorium Polski, a także obsłudze polskiego eksportu. Firma ICF prowadzi następujące połączenia: z Rotterdamu poprzez Małaszowice do państw tzw. Wspólnoty Niepodległych Państw; z Berlina przez Małaszewice do Moskwy (pociąg „Ostwind),oraz w kierunku odwrotnym (pociąg „Westwind”), jak również relacji Gliwice-Verona.

Porty morskie

Wzrasta rola i miejsce portów morskich na rynku transportu kombinowanego w

Polsce. , wśród których dominującą pozycję zajmuje port Gdynia z Bałtyckim Terminalem Kontenerowym. Spedcont para się obsługą ładunków przybywających do Gdyni drogą morską, bezpośrednio z portu w Hamburgu.

Port Szczecin zajmuje się obsługą samochody oczekujące na załadunek w systemie lo-lo i ro-ro, a także przeładunkiem kontenerów. Również w porcie w Świnoujściu istnieje odpowiednie zaplecze sprzętowe i powierzchnie magazynowe do obsługi tego typu transportu. W Porcie Handlowym Świnoujście oddano do eksploatacji w 2000 roku nowoczesną bazę promową wyposażoną w trzy stanowiska do obsługi promów samochodowych oraz dwa stanowiska do obsługi promów kolejowo-samochodowych. Jednorazowo na prom może załadować cały pociąg, tj. ponad czterdzieści wagonów oraz ponad sześćdziesiąt samochodów ciężarowych.

Dzadek S.: Szanse i zagrożenia funkcjonowania przedsiębiorstw transportu, spedycji i łączności w warunkach jednolitego europejskiego rynku transportowego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice 2004,s.139.

Dziadek S.:Szanse i zagrożenia funkcjonowania przedsiębiorstw transportu, spedycji i łączności w warunkach jednolitego europejskiego rynku transportowego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice 2004,s.140

Tamże, s.141-142

Wronka J.:Transport kombinowany w aspekcie wymogów zrównoważonego rozwoju. Wydawnictwo Naukowe Ośrodka Badawczego Ekonomiki Transportu P. P, Warszawa - Szczecin 2002,s.172.

Materiały źródłowe PKP Cargp.

Wronka J.: Transport kombinowany w aspekcie wymogów zrównoważonego rozwoju. Wydawnictwo Naukowe Ośrodka Badawczego Ekonomiki Transportu P. P, Warszawa - Szczecin 2002,s.177.

Wronka J.:, Transport kombinowany w aspekcie wymogów zrównoważonego rozwoju. Wydawnictwo Naukowe Ośrodka Badawczego Ekonomiki Transportu P. P, Warszawa - Szczecin 2002s.180

Strona internetowa www.transportuj.com

Wronka J.: Transport kombinowany w aspekcie wymogów zrównoważonego rozwoju. Wydawnictwo Naukowe Ośrodka Badawczego Ekonomiki Transportu P. P, Warszawa - Szczecin 2002s,s.181-182

---