RESOCJALIZACJA

1.PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - CELE, FUNKCJE, ZADANIA

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA JEST DYSCYPLINĄ TEORETYCZNĄ I PRZAKTYCZNĄ ZAJMUJĄCĄ SIĘ WYCHOWANIEM OSÓB Z ZABURZENIAMI W PROCESIE SOCJALIZACJI TJ.TĄ KATEGORIĄ OSÓB, KTÓRA Z ROZMAITYCH POWODÓW WYKAZUJE OBJAWY NIEPRZYSTOSOWANIA I WYKOLEJENIA SPOŁECZNEGO,PARAPRZESTĘPCZOŚCI I PRZESTĘPCZOŚCI.

PRZEDMIOTEM ZAINTERESOWAŃ P.R. SA OSOBY, WOBEC KTÓRYCH PROCES SOCJALIZACJI I WYCHOWANIA NIE POWIÓDŁ SIĘ, DLATEGO JEDNOSTKA NIEPRZYSTOSOWANA SPOŁECZNIE BYWA POSTRZEGANA JAKO ODCHYLONA OD NORMY,A JEJ ODCHYLENIA SĄ NIEKORZYSTNE ZARÓWNO DLA NIEJ SAMEJ, JAK I DLA SPOŁECZEŃSTWA. JESNOSTKA WADLIWIE SOCJALIZOWANA LUB WYCHOWYWANA PRZEJAWIA WIELE ZACHOWAŃ NIEWŁAŚCIWYCH, NIEPOŻĄDANYCHLUB SZKODLIWYCH NP.BYWA NADMIERNIE ARESYWNA , PRZEJAWIA SKŁONNOŚCI SAMOBÓJCZE, UZALEŻNIEŃ, CZY IZOLOWANIA SIĘ.

CELEM P.R. JEST DOPROWADZENIE DOPROWADZENIE DO STANU POPRAWNEGO PRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO JEDNOSTKI - A NASTĘPNIE UKSZTAŁTOWANIE TAKICH CECH JEJ ZACHOWANIA I OSOBOWOŚCI, KTÓRE BĘDĄ JEJ GWARANTOWAĆ OPTYMALNE USPOŁECZNIENIE I TWÓRCZE FUNKCJONOWANIE W SPOŁECZEŃSTWIE, KTÓREGO NORMY I WARTOŚCI BĘDZIE RESPEKTOWAŁA

ZADANIA P.R.:

-USTALANIE NADRZĘDNYCH,ETAPOWYCH I OPERACYJNYCH CELÓW P.R

-OKREŚLANIE WYJŚCIOWEGO STANU OSOBOWOŚCI ,POSTAW I MANIFESTACJI ZACHOWAŃ OSÓB WYCHOWYWANYCHORAZ PSYCHOSPOŁECZNYCH DETERMINANTÓW TYCH STANÓW

-USTALANIE WYJŚCIOWEJ SYTUACJI WYCHOWAWCZEJ, W JAKIEJ ZNAJDUJĄ SIĘ OSOBY WYCHOWYWANE I WYCHOWUJĄCE

-KONSTRUOWANIE TEORETYCZNYCH I PRAKTYCZNYCH MODELI OPTYMALNEGO ODDZIAŁYWANIA OPIEKUŃCZEGO, WYCHOWAWCZEGOI TERAPEUTYCZNEGO NA OSOBY MAJACE TRUDNOŚCI W SPOŁECZNYM FUNKCJONOWANIU

2.Pojęcie niedostosowania społecznego - kontrowersje definicyjne.

Określenia nieprzystosowania społecznego można ująć w 4 grupy:

• definicje objawowe - gdzie nieprzystosowanie społeczne określa się poprzez odwołanie do jego podstawowych i specyficznych objawów albo elementarnych wskaźników o charakterze behawioralnym

• definicje teoretyczne, w których oprócz charakterystyki symptomatologicznej - angażuje się pewne pojęcia teoretyczne, wynikające z ogólnej teorii przystosowania lub normalnego funkcjonowania społecznego jednostki (np.; motywacja, postawy, role społeczne, przepisy ról społecznych, normy standardy idealne, internalizacja wartości i norm, poziom lęku, sumienia)

• definicje operacyjne, w których wskazuje się nie tylko na symptomy danego zjawiska (nieprzystosowania), ale przede wszystkim na sposoby jego pomiaru, odsyłając jednocześnie do konkretnego narzędzia pomiarowego (testu, skali, kwestionariusza itp.)

• definicje utylitarne (zdroworozsądkowe, administracyjne), ujmujące nieprzystosowanie społeczne od strony pewnej bezradności środowiska wychowawczego wobec jednostki sprawiającej mu trudności wychowawcze oraz „niedostosowania” tego środowiska do potrzeb i aspiracji oraz poziomu dziecka oznaczonego jako „zaburzone” wobec którego należy stosować „specjalne metody i środki”

Def. MEN -oparta na 4

Niedostosowani społecznie - to dzieci i młodzież u których na skutek zaburzeń wewnętrznych lub niekorzystnych warunków środowiskowych następują utrwalone (powtarzające się) zaburzenia w zachowaniu.

Natomiast zagrożeni niedostosowaniem - to dzieci i młodzież wychowująca się w warunkach niekorzystnych dla rozwoju psychospołecznego, na który negatywny wpływ wywierają także środowiska wychowawcze jak: rodzina (własna), grupa rówieśnicza i inne, a także u której rejestrowane przejawy zaburzeń występują sporadycznie.

Wspólnym elementem różnodyscyplinarnych definicji n.s. jest przekonanie, iż zjawiskami wskazującymi na nieprzystosowanie społeczne są te jej zachowania, które pozostają w sprzeczności z powszechnie uznawanymi normami, wartościami i oczekiwaniami. Negatywnymi konsekwencjami tych zachowań w skali makrospołecznej są zaburzenia funkcjonowania systemu społecznego lub zagrożenia bezpieczeństwa poszczególnych jednostek.

(wg Lipkowskiego)

niedostosowanie społeczne jest to zaburzenie charakterologiczne o niejednolitych objawach, spowodowane niekorzystnymi zaburzeniami zewnętrznymi lub wewnętrznymi rozwoju jednostki a wyrażające się wzmożonymi i długotrwałymi trudnościami w dostosowaniu do normalnych warunków społecznych i w realizacji zadań życiowych danej jednostki.

3. Norma - wyznaczniki przystosowania społecznego

Norma jest synonimem prawidłowości tego co powinno być zgodne z oczekiwaniami społecznymi i standardami społeczno - kulturowymi.

Normy:

1. biologiczno - ekologiczne - dążenie do zachowania własnej egzystencji, przetrwania w środowisku naturalnym czy społeczno - kulturowym.

2. medyczno - psychiatryczne - stan doskonałego zdrowia psychicznego i fizycznego (zgodnie z normami medycznymi) zdrowa struktura osobowości i niezaburzone funkcje.

3. psychiczne - optymalne sposoby redukcji napięć wewnętrznych, utrzymanie homeostazy psychicznej.

4. interakcyjne - adekwatne reagowanie na bodźce pochodzące z otoczenia fizycznego i społecznego. Umiejętność przeciwstawiania się presji niekorzystnych czynników biopsychicznych, środowiskowych i sytuacyjnych.

5. społeczne - zgodność postępowania (i motywacji) z powszechnie akceptowanymi wzorcami i normami.

6. pedagogiczne - dążenie do samoużeczywistnienia, autonomii, samowychowania i rozwoju.

Normy prawne, moralne, społeczne

• prawne są skodyfikowane i ściśle określają jakie zachowania są dozwolone. Zawierają w sobie sankcje.

• moralne- w większości przypadków norm prawnych mają one zakorzenienie w normach moralnych. Nieprzestrzeganie norm moralnych może świadczyć o nieprzystosowaniu

• społeczne są związane z pełnieniem ról społecznych, które wypełniamy w różnych okresach życia.

4. Interdyscyplinarność pedagogiki resocjalizacyjnej.

P.R. korzysta z niżej wymienionych nauk:

• pedagogika (społeczna, specjalna)

• biologia

• nauki medyczne (psychiatria)

• psychologia (kliniczna, rozwojowa, psychopatologia)

• socjologia

• prawo

• kryminologia

• polityka karna

• patologia społeczna

• teoria organizacji

5. Diagnoza resocjalizacji - modele diagnozy

Diagnoza resocjalizacyjna to rozpoznanie opisujące, wyjaśniające, przewidujące przebieg, skutki i ewentualne odchylenia od normy społecznej dzieci i młodzieży w środowisku w celu zaprojektowania odpowiednich oddziaływań opiekuńczych, wychowawczych.

Składa się z 4 elementów: opisu, ewaluacji, projektowania, weryfikacji.

Opis to opisanie w kategoriach opisywalnych danego zjawiska i ulokowanie go w kontekście teoretycznym.

Ewaluacja czyli ocena zestawienia obrazu diagnozowanego do normy.

Projektowanie oddziaływań resocjalizacyjnych, formułowanie zaleceń metodycznych i rekomendacji praktycznych

Weryfikacja - trafność opisu, ewaluacji i projektowania.

Diagnoza ma służyć rozpoznaniu warunków w jakich ma przebiegać resocjalizacja.

II główne modele diagnozy:

1. behawioralny - przedmiot zainteresowań: zachowania czyli to co dostępne obserwacji. W zależności od tego czy zachowania jednostki są zgodne z normami społecznymi oceniamy czy zachowanie jednostki jest prawidłowe

Niewystarczający sposób diagnozowania - nie można nic powiedzieć o wynikach, które zdeterminowały także zachowanie.

2. wielowymiarowy - obejmuje 4 czynniki:

• określenie intensywności postaw antyspołecznych oraz sposobu ich wewnętrznych interpretacji,

• zdefiniowanie stopnia wadliwości funkcjonowania w przypisanych jednostce rolach społecznych, które ona odgrywa w kręgach podkulturowych,

• wskazanie hipotetycznych czynników, zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu jednostki z normalnym społeczeństwem

• ocena stwierdzonego stanu rzeczy z punktu widzenia wielkości zagrożenia społecznego, stworzonego przez jednostkę i jej środowisko społeczne, w wyniku której formułuje się konkluzję dotyczącą postępowania interwencyjnego lub wstrzymania się od niego.

Diagnoza jest przeważnie sporządzana przez zespół, w skład którego wchodzą: pedagog, psycholog, lekarz, pracownik socjalny.

6.Modele i systemy resocjalizacji

Modele są tworzone po to aby rzeczywistość opisywana była bardziej przejrzysta. Mają uprościć proces uczenia się o pewnych zjawiskach. System to powtarzalny lub jasno określony sposób pracy z jednostkami niedostosowanymi społecznie.

Każdy model jest tworzony wg jakiegoś kryterium - np.; kryterium są strategie postępowania (wg Juucl) - wyróżnił on 9 modeli:

• rozwojowy, wg którego dziecko w toku rozwoju psychospołecznego przechodzi okresy krytyczne, odznaczające się podatnością na różnego rodzaju odchylenia od normy w zakresie równowagi emocjonalnej i na przestępstwa. Zadaniem resocjalizacji jest pomoc w przezwyciężeniu tych kryzysów.

• Psychodynamiczny, zakładający że zaburzenia w zakresie stosunków interpersonalnych prowadzą do zaburzeń osobowości przez niezaspokojenie potrzeb psychicznych i zaburzenia równowagi procesów emocjonalnych. Resocjalizacja powinna polegać na uwrażliwieniu osób znaczących w życiu dziecka na to, by zwracały większą uwagę na potrzeby procesów emocjonalnych.

• upośledzenia uczenia się - u podłoża tego modelu leżą dwie przesłanki:

1. neurologiczne dysfunkcje hamują dojrzałe społecznie i emocjonalnie reakcje dziecka,

2. nieumiejętność przyswojenia sobie wielu sposobów zachowania powodują u dziecka poczucie niższości, prowadzące w konsekwencji do wzrostu agresji i innych zaburzeń w zachowaniu. Środki zaradcze polegają na intensyfikacji procesu uczenia się i dostosowaniu go do indywidualnych możliwości dziecka.

• strategie modyfikacji zachowania wychodzą z przesłanek, że wszelkie zachowania, dobre i złe, jest wyuczone, dlatego też poprawa zachowania musi polegać na zmianie wzmocnień na takie, które nagradzać będą zachowanie pozytywne a karcić negatywne

• medyczne i biofizyczne podejście zakłada, że wszelkie zaburzenia w zachowaniu wynikają albo z chorób i uszkodzeń systemu nerwowego, albo z takiego trybu życia, który powoduje zmiany w reakcjach nerwowych. Zmiana zachowania zależna jest tym samym od wyników leczenia i od przestrzegania zasad w życiu codziennym.

• ekologiczny model - wszelkie postacie zaburzeń i dysharmonii zachowania wypływają z niedostosowania dziecka do otoczenia. Resocjalizacja powinna polegać na działaniach w kierunku zmiany zarówno dziecka niedostosowanego jak i otoczenia w którym ono żyje.

• podejście kontrkulturowe zakłada, że główne przyczyny zachowania negatywnego wypływają z wadliwości instytucji społecznych odpowiedzialnych na wychowanie młodzieży. Instytucja te zabijają swą bezdusznością wszelkie zdrowe potencjalności dziecka. Właściwie zorganizowane wychowanie powinno uchronić dziecko od psujących jego zmysł moralny instytucji wychowawczych i pozwolenia mu na zbliżony do naturalnego rozwój.

• transcendentalny model polega na głębokim przekonaniu, że natura człowieka jest z istoty swej dobra i mądra, trzeba jednak rozbudzić tkwiące w niej możliwości. Najlepszym sposobem pobudzenia są komuny terapeutyczne.

• psychoedukacyjny model zawiera syntezę wielu strategii wychowawczych i różnych filozofii rozwoju, kładzie główny nacisk na szeroki zakres doświadczeń dziecka, zmierzających do poprawy jego zachowań.

Obszerną listę systemów oddziaływań resocjalizacyjnych przedstawili również C. Czapów i S. Jedlewski . wyróżnili m.in. system oparty na wzorach wychowania rodzinnego, samorządności młodzieży oraz dyscyplinarno - izolacyjny, progresywny, socjopedagogiczny, indywidualny, homogeniczny i komplementarny.

7. Behawioralne i analityczne przesłanki resocjalizacji

Terapia behawioralna znalazła szerokie zastosowanie w resocjalizacji. Stawia się przed nią trzy następujące cele resocjalizacyjne:

• wyrównanie braków w zachowaniu

• eliminowanie negatywnych cech zachowania

• wzmocnienie kontroli własnego zachowania

Stosowane w tej terapii metody oparte są na paradygmatach procesu uczenia się opracowanych przez B.F. Skinnera O.R. Lindsleya. Ukazują one związki zachodzące pomiędzy specyficznymi warunkami otoczenia a zachowaniem człowieka. Stosunkowo prosty jest paradygmat Skinnera, składający się z 3 elementów: bodziec różnicujący, reakcja, bodziec wzmacniający. Nieco bardziej złożone paradygmaty przedstawił Lindsley:

1. bodziec - reakcja - układ wzmocnień - konserwacja wzmocnień

i

2. wypadek poprzedzający - reakcja - organizacja - wynik końcowy

Ogromna popularność metod korektury ludzkiego zachowania na podstawie zasad terapii behawioralnej stworzyła wokół nich określony klimat. Należy jednak pamiętać, że stosowanie ich bez uzupełnienia metodami tradycyjnymi pociąga za sobą 3 niebezpieczeństwa:

• możliwość doprowadzenia do jednostronności w zachowaniu,

• spłycenie procesu wychowawczego,

• zastąpienie „wewnętrznych” potrzeb przez „zewnętrzne korzyści”

Korzyści terapii behawioralnej:

• możliwość dopracowania dokładnych programów oddziaływań resocjalizacyjnych opartych na konkretnych przesłankach, wynikających ze znajomości praw warunkowania instrumentalnego

• stosunkowo prosta orientacja w skuteczności oddziaływań poszczególnych zabiegów i tym samym możliwość stałego modyfikowania programu oddziaływań resocjalizacyjnych,

• możliwość zastosowania różnorodnych technik resocjalizacyjnych bez wzbudzenia w wychowanku motywacji do świadomej pracy nad sobą, do samodoskonalenia się itp. Co, jak wiadomo z praktyki, jest rzeczą bardzo trudną, a w przypadku psychopatów i charakteropatów wręcz niemożliwą.

Najbardziej znaną formą wzbogacenia metod behawioralnych jest dołączenie do mechanicznych niejako oddziaływań korekty zachowania elementów „treningu świadomości”. Ten typ modyfikacji określany jest jako podejście kognitywno - behawioralne.

Pytanie 8 Analiza instynktów

W. Mc Dougall przedstawił tezę że napęd naszego postępowania”harmonistyczna energia” tego zachowania bierze swe źródło z instynktów, które są „odziedziczoną lub wrodzoną dyspozycją psychofizyczną determinującą podmiot”.

W. Mc Dougall wyróżnił początkowo 7 zasadniczych instynktów „warunkujących jakiś określony rodzaj podniecenia emocjonalnego”. Są one następujące:

-instynkt ucieczki (strachu),

-awersji (odrazy),

-ciekawości (zdumienia),

-wojowniczości (gniewu),

-pewności siebie (dominacji),

-samoponiżania (uległości).

-uczuć rodzidzielskich (tkliwości).

Prof. Uniwersytetu Londyńskiego C. Burt wymienia nieco więcej instynktów stanowiących napęd czynników przestępczych młodzieży. Burt uważa że instynkty mogą mieć poważny udział w postępowaniu cech zachowania przestępczego: głód (żarłoczność, łakomstwo) sex, złość, zachłanność, polowanie, włóczęgostwo, ciekawość, instynkt stadny, samozadufanie, samoupokorzenie, strach, wstręd, zakochanie, zadurzenie, smutek, radość i zabawa. Niektóre mają bezpośredni wpływ na zachowanie przestępcze, inne pośredni. Każdy instynkt wytwarza specyficzną emocję, stąd też u wszystkich a szczególnie u niedojrzałych przestępców, raczej prymitywne emocje niż instynkty stanowią motyw i dostarczają energii do czynów przestępczych

Pogląd C. Burta na temat resocjalizacji

Wg Burta "siła sprawcza aktów przestępczych o charakterze impulsywnym jest instynktowna a nie rozmyślnie planowana"

Jedyną właściwą drogą oddziaływań resocjalizacyjnych które C. Burt porównuje z leczeniem homeopatycznym jest sublimacja, która polega na ćwiczeniu emocji w sposób podobny do tego, jak ćwiczy się inteligencję, na takim kształceniu instynktów jakiemu podlega rozum. Zdaniem C. Burta "większość przestępstw popełnionych przez nieletnich w ostatecznym rozrachunku nie wypływa z tkwiącej w sercu człowieka grzeszności lecz z niewłaściwego skierowania energii. Dlatego też leczenie przestępczości nie może opierać się na zachamowaniu tej energii, lecz skierowaniu jej na właściwe tory". Burt przedstawiając poglądy na temat resocjalizacji wyróżnine przez siebie instykty łączy w pewne grupy.

Chciwość - stanowi podstawowy impuls do kradzieży, jego zdaniem persfadowanie pełnemu zachłanności złodziejowi że nie powinien zadowalać się tym co cudze jest całkowicie bezskuteczne.

Nie jest możliwe ani potrzebne tłumienie ludzkiej zachłanności, należy ją tylko skierować na właściwe tory.

Zła praktyka rodziców polegająca na pozbawieniu dziecka kieszonkowego za to że coś ukradło powoduje że dostarcza się zdaniem Burta dodatkowych impulsów do kradzieży. Najlepszym sposobem zareagowania na kradzież dziecka jest podwojenie a nie obcięcie kieszonkowego. Posiadanie własności jest najlepszą szkołą odpowiedzialności i uczciwości. Ktokolwiek sam coś posiada potrafi także respektować cudzą własność. Danie dziecku pieniędzy czy przedmiotów nie rozwiązuje problemu pozbawia tylko w ten sposób złodzieja ekscytacji, która towarzyszy aktowi kradzieży. Należy dziecku stwarzać możliwości zdobywania wynagrodzenia, osiągania cenionych przezeń zabawek w zamian za określony poważny wysiłek.

Najlepszą drogą kanalizowania impulsów chciwości jest wykorzystanie "umiłowanego przez każde dziecko handlu" - tą drogą można zaszczepić dziecku poczucie uczciwości i odpowiedzialności w procesie bogacenia się.

Włóczęgostwo - zwalczanie go powinno iść dwoma torami:

1. należy zaspokoić u dziecka naturalnej potrzeby ruchu i przygód. Im częściej dziecko będzie zabierane na wspólne ciekawe wycieczki z rodzicami czy szkołą tym mniej będzie skłonne do wycieczek organizowanych na własną rękę bez pozwolenia dorosłych

2. polega na dokładnym wyjaśnieniu okoloczności stanowiących bezpośrednią przyczynę ucieczki z domu czy szkoły a następnie na konsekwentnym unikaniu takich "włóczęgorodnych" sytuacji.

Złość (agresja) - C. Burt ukazuje w jaki sposób należy ujmować w karby złośliwość nieletnich przestępców. Do tego celu najlepiej służą "pełne wigoru reakcje cielesne"będą to wszelkie "gwałtowne" konkurencyjne sporty: atletyka, boks, piłka nożna. Gry takie stanowią najlepszy kanał do ujęcia w karby "fair play" agresywnych impulsów.

Dużą trudność stanowi kanalizowanie impulsów agresywnych u małych dzieci bo nie rozumieją zasad gry, w związku z czym najlepszą metodą oduczenia ich napadów złości jest konsekwentne ignorowanie wszelkich objawów agresji. Autor przestrzega przed agresywnym żądaniom dziecka.

"Impulsy złości są najczęsciej złym przyzwyczajeniem"

Gangi młodzieżowe - stanowią zaspokojenie instynktów stadnych. Najlepszym i jedynym pozytywnym rozwiązaniem tego problemu jest zastąpienie grup nieprzestrzegających praw i porządku społecznego innymi formami, które cieszyły by się atrakcyjnością równą grupom "dzikim" (kluby sportowe).

Najpoważniejszą przeszkodą na drodze likwidacji gangów jest stabilność ich związków wśród członków. Dlatego zarówno kary jak i inne formy oddziaływania muszą odnosić się do całej grupy. Dobrą drogą jest zmiana miejsca zamieszkania dlatego że gangi zawsze są związane ztym miejscem.

Resocjalizacja przestępstw wynikających z nadmiernego rozbudzenia impulsów sexualnych, najgorsza metodą jest pozbawienie młodzieży przedwcześnie i nadmiernie pobudzonej seksualnie kontaktów z płcią przeciwną słuszną drogą jest zapewnienie możliwie wielu gróg porozumiewania się młodzieży obu płci, aby w ten sposób zapewnić "legalną szansą czerpania przyjemności wypływającej z towarzystwa płci przeciwnej"

W czasie wspólnej pracy i zabaw chłopców i dziewcząt należy dążyć do pobudzenia wielu instyktów żeby sam instynkt seksualny nie stanowił siły pochłaniającej całą psychiczną i fizyczną energię, lecz aby został zredukowany do jednego z wielu motorów ludzkiego zachowania.

Równowagę dla instyktów gwałtownych (aktywnych) które stanowią naturalną podnietę do czynów agresywnych i przestępczych "stanowić powinny instynkty powstrzymujące" zachowania takie jak strach, instynkt samoobrony, miłość itp., dlatego też zadaniem prawidłowych oddziaływań resocjalizacyjnych powinno być rozbudzenie tych "powstrzymujących instyktów" mających spełniać rolę moderatorów zachowania przestępczego.

9. Instytucjonalne i pozainstytucjonalne formy resocjalizacji

Zakłady karne

• W Polskim systemie penitencjarnym wyróżnia się kilka typów i rodzajów z.k.

Rodzaje:

z.k. dla młodocianych - nie ukończyli 24 roku życia,

z.k. dla odbywających karę 1 raz

z.k. dla recydywistów penitencjarnych

z.k. dla odbywających karę aresztu wojskowego (dla wojskowych)

Typy:

z.k. zamknięty - często o zaostrzonym rygorze, poruszanie tylko w obrębie z.k.

z.k. półotwarty - cele zamykane tylko na noc, można się swobodnie poruszać po celach, ubierać w swoje ubranie, być poza zakładem

z.k. otwarty - swoboda poruszania się po zakładzie, w oknach nie ma krat, mogą pracować poza zakładem.

Od 2002 r. jest jeszcze jeden typ z.k. - jest to oddział dla niebezpiecznych przestępców.

Karę pozbawienia wolności można odbywać w 3 systemach:

• programowego oddziaływania - przede wszystkim dotyczy młodocianych - dla każdego osadzonego indywidualny program resocjalizacyjny

• terapeutyczny (przejściowy) - jest to system przeznaczony dla dorosłych upośledzonych umysłowo, uzależnionych od alkoholu i innych substancji psychotycznych, niepełnosprawnych fizycznie, osób wymagających opieki lekarskiej

• zwykły - tylko pobyt w izolacji.

Zakłady poprawcze:

Rodzaje:

• resocjalizacyjno - rewalidacyjne - dla osób niedostosowanych i chorych

• resocjalizacyjno - terapeutyczne - dla osób uzależnionych od środków psychoaktywnych

• o wzmożonym nadzorze wychowawczym

• normalne

Typy - tak jak zakłady karne.

Schronisko dla nieletnich - placówka opieki całkowitej o charakterze diagnostyczno-resocjalizacyjnym zapewnia izolację nieletniego do całkowitego zakończenia postępowania przed sądem

2 rodzaje schronisk: zwykłe, interwencyjne (dla niebezpiecznych)

Policyjna Izba Dziecka - zapewnia doraźnie całodobową opiekę dla zatrzymanego przez Policję nieletniego, tam też przebywają osoby podejrzane o działalność przestępczą lub nieznana jest ich tożsamość (13-17 lat)

Kuratorskie Ośrodki Pracy z młodzieżą - instytucje zanikające, powinny być prowadzone przez kuratorów zawodowych, dot. Zagospodarowania czasu wolnego.

Państwowy Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy - prowadzony dla osób w wieku 13-17 lat - dla młodzieży nie zdemoralizowanej

Rodziny zastępcze - umieszczenie nieletniego w rodzinie zastępczej gdzie przebywa pod nadzorem do 18 roku życia. Gdy kontynuuje naukę do 25 roku życia.

Rodzaje :

1. Rodziny zastępcze - spokrewnione z dzieckiem w stopniu pozwalającym na postawienie obowiązku alimentacyjnego

2. Rodziny zastępcze - spokrewnione z dzieckiem nie zobowiązane do alimentacji

3. Rodziny zastępcze - obce w stosunku do dziecka.

OHP - działania resocjalizacyjne połączone z nauką

Świetlice środowiskowe - rola profilaktyczna dla dzieci zagrożonych niedostosowaniem społecznym .

10. Środki resocjalizacji - ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.z 2002r. nr 11 poz. 109 z późn.zm.)

Sąd rodzinny może:

- zobowiązać rodziców lub opiekuna do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub

zdrowotnych nieletniego, do ścisłej współpracy ze szkołą, do której nieletni uczęszcza, poradnią

psychologiczno-pedagogiczną lub inną poradnią specjalistyczną, zakładem pracy, w którym jest

zatrudniony oraz lekarzem lub zakładem leczniczym

- zobowiązać rodziców lub opiekuna do naprawienia w całości lub w części szkody wyrządzonej

przez nieletniego.

- zwrócić się do właściwych instytucji państwowych lub społecznych oraz jednostek samorządowych o udzielenie niezbędnej pomocy w poprawie warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego.

Wobec nieletnich sąd rodzinny może:

1/ udzielić upomnienia

2/ zobowiązać do określonego postępowania, np.:

- naprawienia wyrządzonej szkody

- wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej

- przeproszenia pokrzywdzonego

- podjęcia nauki lub pracy

- uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub

szkoleniowym

- powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach

- zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia

3) ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna

4) ustanowić nadzór: organizacji młodzieżowej, innej organizacji społecznej, zakładu pracy lub

osoby godnej zaufania - udzielających poręczenia za nieletniego

5) zastosować nadzór kuratora

6) skierować do: ośrodka kuratorskiego, organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją

7) orzec zakaz prowadzenia pojazdów

8) orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego

9) orzec umieszczenie w: rodzinie zastępczej, młodzieżowym ośrodku wychowawczym,

młodzieżowym ośrodku socjoterapii lub ośrodku szkolno-wychowawczym

10) orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym

11) zastosować inne środki zastrzeżone w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich do właściwości sądu rodzinnego, jak również zastosować środki przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.

Środek poprawczy - Umieszczenie w Zakładzie poprawczym nastąpić może, na podstawie orzeczenia Sądu rodzinnego, gdy:

- nieletni dopuścił się czynu karalnego (przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie), jeżeli przemawiają za tym wysoki stopień demoralizacji nieletniego oraz okoliczności i charakter czynu, zwłaszcza, gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne lub nie rokują resocjalizacji nieletniego

Sąd rodzinny może:

a/ warunkowo zwolnić nieletniego z zakładu poprawczego (warunkowo zawiesić umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym) - jeżeli postępy w jego wychowaniu pozwalają przypuszczać, że po zwolnieniu z zakładu nieletni będzie przestrzegał porządku prawnego i zasad współżycia społecznego. Warunkowe zwolnienie z zakładu nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od umieszczenia nieletniego w zakładzie; Sąd rodzinny ustala okres próby od roku do lat 3; nie dłużej niż do ukończenia przez sprawcę 21 lat. Warunkowe zwolnienie może zostać odwołane.

b/ warunkowo odstąpić od wykonania orzeczenia, jeżeli po wydaniu orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym, a przed umieszczeniem go w takim zakładzie lub po upływie okresu odroczenia lub przerwy wykonania umieszczenia w zakładzie poprawczym w zachowaniu nieletniego nastąpiła istotna poprawa. Jeżeli w ciągu 2 lat od wydania postanowienia o warunkowym odstąpieniu od wykonania orzeczenia i w ciągu dalszych 3 miesięcy nie zarządzono umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym, orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie z mocy prawa uważa się za niebyłe.

Orzeczenie środka poprawczego uważa się z mocy prawa za niebyłe z chwilą ukończenia przez sprawcę 23 lat.

Jeżeli nieletni, wobec którego orzeczono umieszczenie w zakładzie poprawczym, ukończył 18 lat przed rozpoczęciem wykonania orzeczenia, sąd rodzinny może odstąpić od jego wykonania i wymierzyć sprawcy karę (pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności max do 21 r.ż.) W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może odstąpić od wymierzenia kary

Inne środki:

1/ W razie stwierdzenia u nieletniego upośledzenia umysłowego, choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych bądź nałogowego używania alkoholu albo innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, sąd rodzinny może orzec umieszczenie nieletniego w szpitalu psychiatrycznym lub innym odpowiednim zakładzie leczniczym.

2/ Jeżeli zachodzi potrzeba zapewnienia nieletniemu jedynie opieki wychowawczej, sąd może orzec umieszczenie go w młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub w młodzieżowym ośrodku socjoterapii, a w przypadku gdy nieletni jest upośledzony umysłowo w stopniu głębokim i wymaga jedynie opieki - w domu pomocy społecznej.

3/ Jeżeli wobec nieletniego, który dopuścił się czynu karalnego (przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie) zachodzą podstawy do orzeczenia umieszczenia w zakładzie poprawczym, a w chwili orzekania ukończył on 18 lat - sąd rodzinny może wymierzyć karę, gdy uzna, że stosowanie środków poprawczych nie byłoby już celowe.

4/ Wobec nieletniego można tymczasowo zastosować nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej albo zakładu pracy, a także nadzór kuratora lub innej osoby godnej zaufania, a jeżeli byłoby to niewystarczające - umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub młodzieżowym ośrodku socjoterapii, ośrodku szkolno-wychowawczym lub zastosować środki leczniczo-wychowawcze.

5/ Nieletniego można umieścić w schronisku dla nieletnich, jeżeli :

- zostaną ujawnione okoliczności przemawiające za umieszczeniem go w zakładzie poprawczym, a zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego lub zatarcia śladów czynu karalnego

- nie można ustalić tożsamości nieletniego

- wyjątkowo także wtedy, gdy zostaną ujawnione okoliczności przemawiające za umieszczeniem go w zakładzie poprawczym, a nieletniemu zarzucono popełnienie czynu karalnego określonego przepisami Kodeksu karnego.

Łączny pobyt nieletniego w schronisku dla nieletnich, do chwili wydania wyroku w pierwszej instancji, nie może być dłuższy niż rok (w szczególnych okolicznościach okres ten można przedłużyć).

6/ Jeżeli jest to konieczne ze względu na okoliczności sprawy, Policja może zatrzymać, a następnie umieścić w policyjnej izbie dziecka nieletniego:

- co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełnił czyn karalny, a zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego lub zatarcia śladów tego czynu, albo gdy nie można ustalić tożsamości nieletniego

- w trakcie samowolnego pobytu poza schroniskiem dla nieletnich lub zakładem poprawczym, na czas niezbędny do przekazania nieletniego właściwemu zakładowi, nie dłużej jednak niż na 5 dni.

7/ W razie gdy wykonanie orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym natrafiłoby na niedające się usunąć przeszkody, sąd rodzinny stosuje nadzór kuratora, w wyjątkowych wypadkach, uznając, że ze względów wychowawczych jest to konieczne, może orzec umieszczenie nieletniego w schronisku dla nieletnich. Nieletni pozostaje w schronisku dla nieletnich do czasu umieszczenia go we właściwym zakładzie, jednakże pobyt w schronisku nie może wówczas przekroczyć 3 miesięcy.

8/ Środki przymusu bezpośredniego stosowane wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym, w schronisku dla nieletnich, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii, ośrodku szkolno-wychowawczym

Środki przymusu bezpośredniego mogą być stosowane w razie bezskuteczności środków oddziaływania psychologiczno-pedagogicznego. Nie można ich stosować dłużej niż wymaga tego potrzeba, a także nie można ich stosować jako kary.

Wobec nieletniego można stosować następujące środki przymusu bezpośredniego:

1) siłę fizyczną,

2) umieszczenie w izbie izolacyjnej (nie dłużej niż 48 godzin, a wobec nieletniego w wieku do 14 lat nie dłużej niż 12 godzin)

3) założenie pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa

z tym, że środki wymienione w pkt. 2 i 3 stosuje się wyłącznie wobec nieletniego umieszczonego

w zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich, a środka wymienionego w pkt. 3

nie wolno stosować względem nieletniego dotkniętego kalectwem. Wobec nieletniej o widocznej

ciąży stosuje się wyłącznie siłę fizyczną.

11. Metody pracy resocjalizacyjnej

Metody można podzielić ze względu na środki, którymi dysponuje wychowawca:

1. osobiste walory własne lub innych osób

2. sytuacje społeczne

3. grupy formalne i nieformalne

4. elementy kultury

te metody można podzielić na:

• bezpośrednie - osobiste

• pośrednie - sytuacyjne

ad 1) - metoda wpływu osobistego - musi zaistnieć związek (stosunek) wewnątrz wychowawcą a wychowankiem. Stosunek wewnętrzny czasem jest określany jako autorytet lub osoba znacząca. Stosunek wychowawczy jest nagradzający lub karcący a nie formalny.

• metoda przykładu własnego - polega na odwzorowaniu przez wychowanka zachowania wychowawcy. Zachowania te muszą zaspokajać potrzeby wychowanka.

• Metoda doradzania wychowawczego - polega na udzielaniu rad temu kto ich potrzebuje.

I procedura ułatwiająca doradztwo wych. To sytuacja przypadkowa

II procedura ułatwiająca doradztwo wych.- sam wychowawca stwarza warunki, gdzie wychowanek będzie oczekiwał wskazówek.

• metoda przekonywania - ma służyć modyfikacji potrzeb osób niedostosowanych społecznie. Składają się na nią 4 czynniki :

• cechy wychowania

• cechy wychowawcy - wiarygodność

• rodzaj argumentów: emocjonalne - sfera uczuć, racjonalne - sfera rozumu

• sytuacja w jakiej odbywa się przekazywanie.

Ad 2) metody sytuacyjne - w których używamy sytuacji przypadkowych i wykreowanych

1. organizacja doświadczeń

2. nagradzanie, karanie wychowanków

3. uświadamianie skutków zachowań

4. trening

ad a) polega na stwarzaniu takich sytuacji gdzie zachowanie wychowanków będzie karane i nagradzane. W tej samej sytuacji są wbud. Kary i nagrody.

Ad b) ważne jest tutaj dobre poznanie wychowanka, kary i nagrody muszą być jednoznaczne, stosowanie kar i nagród ma większe znaczenie, gdy wymierza je osoba znacząca, trzeba urozmaicać kary i nagrody.

Ad c) uświadomienie jednostce konsekwencji danego postępowania musi być oparte na jego doświadczeniach, możliwościach wyobrażeniowych

Ad d) ciągłe powtarzanie danych zachowań w ściśle określonych warunkach : - trening: dotyczy nabywania przez człowieka umiejętności kontrolowania własnych uczuć; - trening interpersonalny - uczy funkcjonowania w grupie społecznej

Ad 3) metody związane z oddziaływaniem grupowym:

1. samorządu

2. kształtowania norm, celów i struktury grupy

3. podnoszenia prestiżu i znaczenia grupy (spoistość)

ad a) metoda mająca doprowadzić do samodzielnego i świadomego kierowania swoim postępowaniem

ad b) tu ważne są cele, normy i struktura grupy, cele narzucane z zewnątrz nie będą przez wychowanków akceptowane, nie zawsze cele wychowanków są zgodne z celami instytucji. Normy musza być akceptowane przez wychowanków, nie zastępowane przez normy podkulturowe. Struktura to miejsce jakie zyskują w grupie poszczególne osoby.

Ad c) o atrakcyjności grupy świadczy elitarność i panujące w grupie stosunki interpersonalne.

Ad 4) wykorzystywanie kultury

1. nauczanie - musi dawać satysfakcję i gwarancję sukcesu

2. aktywizacja - przeświadczenie o użyteczności własnej pracy

3. rekreacja - działanie sprawiające przyjemność

Wzory kulturowe:

Wzory osobowe - wzory reprezentowane przez postacie z filmu lub powieści mające takie cechy, jakie chcemy wykształcić w wychowankach

Wzory społeczne - reprezentowane przez pewne grupy społeczności

Wzory aktywności - wzory związane z funkcjonowaniem w różnych dziedzinach życia.

12. Profilaktyka niedostosowania społecznego

„Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży” F. Kosarczuk B. Urban

Profilaktyka oznacza szereg przedsięwzięć zabezpieczających przed powstawaniem negatywnych stanów rzeczy.

Nacisk kładzie się tu na możliwość ochrony ludzi przed zjawiskami, procesami zagrażającymi ich życiu, zdrowiu i prawidłowemu rozwojowi stosunków społecznych.

W naukach pedagogicznych profilaktyka to „zapobieganie klęskom społecznym i wykolejeniom jednostek” (h. Radlińska)

W pedagogice resocjalizacyjnej profilaktyka jest ściśle powiązana z obrazem przedsięwzięć wychowanych ograniczających lub zapobiegających zjawiskom demoralizacji i patologii społecznej.

Wg O. Lipkowskiego profilaktyka niedostosowania społecznego powinna obejmować 3 formy działań:

• ochrona społeczeństwa przed jednostkami aspołecznymi

• ochrona dzieci przed niekorzystnymi warunkami rozwoju psych. Fiz moralno-społ.

• Ochrona dzieci i młodzieży zagrożona wykolejeniem przed powrotem do aspołecznego zachowania.

M. H. Veillard - Cybulsky za angielskim ekspertem WHO psychiatrą Gibbensem podaje 3 rodzaje prewencji:

1. prewencja I stopnia lub ogólna usuwająca przyczyny kryminogenne

2. prewencja II stopnia polegająca na stosunkowo wczesnym ujawnieniu i resocjalizowaniu jednostek przejawiających wstępne przejawy zaburzeń osobowości i niedostosowania społecznego

3. prewencja III stopnia zapobieganie recydywie i skutkom procesu niedostosowania

Pedagog w swych działaniach, które mają niedopuścić do czegoś takiego jak niedostosowanie społeczne.

Wg Czapówa profilaktyka czyli działalność resocjalizująca potencjalnie polega na usuwaniu egzogennych i endogennych determinantów aktywności łamiącej doniosłe etycznie normy prawne i obyczajowe, które zaprezentują interesy szerszych struktur społecznych.

Wychodzi on od konstkruktu teoretycznego niedostosowania społecznego obejmującego 3 sfery:

1. manifestacje

2. stany osobowości niedostosowanej

3. determinanty lub czynniki wykolejenia się

odpowiadają im 3 odmiany profilaktyki:

1. powstrzymująca

2. objawowa

3. uprzedzająca

kryterium:

rodzaj akcji profilaktycznej

ad 1) działania zabezpieczające

ad 2) działania wobec osób wykazujących niedostosowanie społeczne

ad 3) usuwanie czynników powodujących patologie

Wg K.Krukowskiego można wyróżnić dwa podsystemy podejmowania akcji zapobiegawczych:

1. profilaktykę przedeliktualną (przedprzestępczą) zapobiegającą występowaniu zachowań przestępczych

2. profilaktykę posteliktualną (poprzestepczą) mającą na celu niedopuszczenie do powrotności do przestępstwa. Obejmuje ona nadzór, kontrolę osób, które poprzednio weszły w konflikt z prawem karnym

L.Pytka wyróżnia 4 odmianę - profilaktykę kreatywną, wzmacniającą i podtrzymującą te formy i sposoby zachowania, które mają charakter prospołeczny, allocentryczny a tym samym godny naśladowania wywierają wpływ na ludzi zagłuszając i tłumacząc siłę oddziaływania innych czynników konkurencyjnych.

Zadania profilaktyki pedagogicznej

Aktywność szkoły powinna zmierzać w kierunku zapewnienia uczniom prawidłowej socjalizacji.

W strukturze każdego celowościowego postępowania profilaktycznego można wyodrębnić 3 etapy:

1. etap diagnozy

2. etap projektowania

3. etap wykonania

Zasadniczą funkcją diagnozy nie jest tylko proste rozpoznanie faktów ale.......... stworzenie jednego klasowego obrazu z wielości obrazów uzyskanych rozmaitymi metodami w celu wykorzystania danych diagnostycznych operacjonalizacji programu wychowawczego, opiekuńczego, terapeutycznego.

L. Pytka podaje przykładowy zakres diagnozy wielodyscyplinarnej obejmującej następujące czynności:

• określenie intensywności postaw antyspołecznych oraz sposobu ich wewnętrznej integracji,

• zidentyfikowanie stopnia wadliwości w funkcjonowaniu w przypisanych jednostce rolach społecznych oraz poziomu internalizacji przepisów ról społecznych, które ona odgrywa w kręgach podkulturowych,

• wskazanie hipotetycznych czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu jednostki z normami społecznymi

• ocena stwierdzonego stanu rzeczy z punktu widzenia wielkości zagrożenia społecznego, stwarzanego przez jednostkę i jej środowisko społeczne w wyniku której formułuje się konkluzję dot. Postępowania interwencyjnego lub wstrzymanie się od niego.

Oddziaływania profilaktyczne szkoły sprowadzają się do:

• istotnych ustaleń diagnostycznych dot:

fenomenologii zagrożeń (ustalenie stanu wyjściowego zagrożeń w funkcjonowaniu ind. Jednostki) ustalenie płaszczyzn i mechanizmów zaburzeń jednostki (na jakim etapie rozwoju znajduje się jednostka)

etiologii stanów rzeczy i zjawisk: określenie źródeł zaburzających, określenie przyczyn implikujących zaburzenia

• formułowanie prognoz

• opracowanie projektu oddziaływań

Najdłuższym etapem i najbardziej odpowiedzialnym jest realizacja projektu planowanej działalności. Powinna obejmować 3 sfery działań:

• oddziaływanie etiotropowe polegające na usuwaniu przyczyn zaburzeń

• oddziaływanie ergotropowe polegające na stymulowaniu i jednoczesnym nagradzaniu zachowań konkurencyjnych do poprzednich

• oddziaływanie semiotropowe polegające na wzmocnieniu rezultatów resocjalizujących.

Profilaktyka kryminalistyczna - zespół metod i środków mających na celu uniemożliwienie lub utrudnienie dokonania przestępstw

Profilaktyka penitencjarna - sprowadza się do samego wykonania kary i ma na celu takie ukształtowanie warunków jej przebiegu, aby w maksymalnym stopniu zrealizować funkcje resocjalizacji,

Zalety pracy profilaktycznej w szkole:

• możliwość wczesnej interwencji

• szeroki krąg osób objętych profilaktyką

• możliwość wykorzystania naturalnych mechanizmów socjalizacji i objęcia młodzieży działalnością profilaktyczną w środowisku otwartym

Skuteczność działań profilaktycznych obniżają postępowania z młodzieżą przejawiającą symptomu niedostosowania. Należą do nich: nadużywanie kar, celowe izolowanie młodzieży „trudnej” poprzez tworzenie oddzielnych klas, brak indywidualizacji jednostronność i powierzchowność oddziaływań, koncentrowanie się na wybranej grupie zaburzeń w zachowaniu.

Kierunki pracy profilaktyczno - resocjalizacyjnej:

• przezwyciężenie trudności dydaktycznych

• zmiana przynależności grupowej ucznia zagrożonego demoralizacją

• rozszerzenie kontaktów ucznia ze szkołą poprzez udział w różnorodnych zajęciach pozalekcyjnych,

• kompensowanie braków środowiska rodzinnego.

13.ZASADY RESOCJALIZACJI

3. ZASADA AKCEPTACJI

PRZYJMOWANIE WYCHOWANKA TAKIM, JAKI JEST. AKCEPTOWANIE GO, JAKO OSOBY, KTÓREJ NALEŻY POMÓC

4. ZASADA POMOCY

KAŻDA OSOBA MA PRAWO DO POMOCY W PRAWIDŁOWYM ROZWOJU.POMOC ODNOSI SIE DO TEGO KONTEKSTU, KTÓRY MA SŁUŻYĆ RESOCJALIZACJI

5. ZASADA INDYWIDUALIZACJI

ŚRODKI I METODY WYCHWAWCZE NALEŻY INDYWIDUALNIE DOSTOSOWAĆ DO WYCHOWANKA, KTÓRY JEST JEDNOSTKĄ NEPOWTARZALNĄ

6. ZASADA WSPÓŁPRACY ZE ŚRODOWISKIEM

WIĄŻE SIĘ Z WŁĄCZENIEM RODZINY I NAJBLIŻSZEGO ŚRODOWISKA W PROCES RESOCJALIZACJI WYCHOWANKA, ANIE TYLKO ZAMYKANIE GO W MURACH INSTYTUCJI

7. ZASADA SYSTEMATYCZNOŚCI

RWSOCJALIZACJA NIE MOŻE BYĆ PROCESEM PRZYPADKOWYM. MUSI MIEĆ CHARAKTER CIĄGŁY I SYSTEMATYCZNY.

14.TYPOLOGIA I STADIA NIEDOSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO

C.CZAPÓW WYRÓŻNIŁ 3 STADIA NIEPRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO:

1.STADIUM PIERWSZE - CHARAKTERYZUJE SIĘ WYSTĄPIENIEM U JEDNOSTKI POCZUCIA ODTRĄCENIA, CZYLI NIEZASPOKOJENIE POTRZEBY ZALEŻNOŚCI EMOCJONALNEJ. REAKCJĄ MOŻE BYĆ AGRESJA ANTYSPOŁECZNA,REAKCJE NEGATYWNE, BUNTOWNICZE, NARASTAJĄCA WROGOŚĆ WOBEC RODZICÓW I SPOŁECZEŃSTWA. WYSTĘPUJĄ NIEKONTROLOWANE REAKCJE EMOCJONALNE I BRAK KONCENTRACJI UWAGI.JEDNOSTKA ŁATWO SIĘ NUDZI ROZPOCZĘTYMI CZYNNOŚCIAMI I NIE PRZEJAWIA DOSTATECZNEJ CIERPLIWOŚCI DO ICH UKOŃCZENIA

2.STADIUM DRUGIE - WYRAŻA SIĘ UTRWALANIEM WROGICH REAKCJI WOBEC OSÓB SOCJALICUJĄCO ZNACZĄCYCH I AUTORYTETÓW. NAWIĄZYWANIE KONTAKTU EMOSJONALNEGO Z OSOBĄ NIEDOSTOSOWANĄ SPOŁECZNIE NAPOTYKA NA OPÓR. TYPOWE OBJAWY DLA TEGO STADIUM TO :ODRZUCENIE WSZELKICH FORM EKSPRESJI WYRAŻAJĄCYCH WIĘŹ UCZUCIOWĄ Z INNYMI LUDŹMI, ZASPOKAJANIE PODSTAWOWYCH POTRZEB SPOŁ. I EMOCJONALNYCH POZA DOMEME RODZINNYM. POJAWIAJĄ SIĘ WTEDY PIERWSZE SYMPTOMY WYKOLEJENIA POŁECZNEGO ( ALKOHOLIZOWANIE SIĘ, UCIECZKI Z DOMU, WAGAROWANIE, WYBRYKI SEXUALNE)

3.STADIUM TRZECIE - WIĄŻE SIĘ Z AUTONOMIZOWANIEM SIĘ DZIAŁALNOŚCI ANTYSPOŁECZNEJ ( ANTAGONISTYCZNO - DESTRUKTYWNEJ ), KTÓRA ZACZYNA STANOWIĆ ŹRÓDŁO PRZYJEMNOŚCI I SATYSFAKCJI DAL JEDNOSTKI NIEPRZYSTOSOWANEJ SPOŁECZNIE. OSOBY W TYM STADIUM DĄŻĄ DO NAWIĄZANIA KONTAKTÓW Z GANGAMI I GRUPAMI O CHARAKTERZE CHULIGAŃSKIM, ZABAWOWYM LUB PRZESTĘPCZYM. STADIUM TO PRZEJAWIA SIĘ W DZIAŁALNOŚCI ANTYSPOŁECZNEJ PROWADZĄCEJ DO JAWNEGO KONFLIKTU Z OBYCZAJOWOŚCIĄ, MORALNOŚCIĄ, PRAWEM.

TYPOLOGIA

WG. C. CZAPÓW- ZE WZGLĘDU NA CZYNNIKI ETIOLOGICZNE

1.ZWICHNIĘTA SOCJALIZACJA - PROWADZI DO MANIFESTOWANIA NIEPRZYSTOSOWANIA SPOŁ. W RÓŻNYCH FORMACH- JEST SKUTKIEM NIEPRAWIDŁOWEJ SOCJALIZACJI DZIECKA ( NIEODPOWIEDNIA OPIEKA RODZICIELSKA LUB JEJ BRAK, ODTRĄCENIE EMOCJOMALNE, ZANIEDBANIE)

2.DEMORALIZACJA - POJAWIA SIĘ GDY DZIECKO PRAWIDŁOWO ZSOCJALIZOWANE DOSTAJE SIĘ POD WPŁYWY INNEJ OBYCZAJOWOŚCI LUB KULTURY NIŻ TA W KTÓREJ BYŁO WYCHOWANE. DEMORALIZACJA WIĄŻE SIĘ Z PRZEWARTOŚCIOWANIEM OBECNYCH WARTOŚCI NA RZECZ NOWYCH, DO KTÓRYCH JEDNOSTKA NIE POTRAFI SIĘ W PEŁNI DOSTOSOWAĆ.

3.SOCJALIZACJA PODKULTUROWA - TO ODMIANA NIEPRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO Z UWAGI NA ZWIĄZEK JEDNOSTKI Z WARTOŚCIAMI I NORMAMI PODKULTURY POZOSTAJĄCEJ W OPOZYCJI DO KULTURY SZERSZEJ ZBIOROWOŚCI SPOŁECZEŃSTWA. SOCJALIZACJA DZIECKA PRZEBIEGA PRAWIDŁOWO, JEDNAK ZE WZGLĘDU NA IDENTYFIKACJĘ Z GRUPĄ PODKULTUROWĄ I JEJ NORMAMI POPADA W KONFLIKT Z NORMAMI OGÓLNOSPOŁECZNYMI.

WG.C.E.SULLIVANA I M.Q.GRANTA NAWIĄZUJE DO DEWIACYJNYCH FORM ZACHOWANIA ZWIĄZANYCH Z JAKOŚCIĄ STOSUNKÓW Z OSOBAMI Z NAJBLIŻSZEGO OTOCZENIA

1.ASPOŁECZNI - TRAKTUJĄ INNYCH LUDZI JAKO ZAGROŻENIE, REAGUJĄ ZŁOŚCIĄ IK AGRESJĄ, NIE KONTROLUJĄ EFEKTÓW WŁASNEGO ZACHOWANIA

2.KONFORMIŚCI -ZACHOWUJĄ SIĘ POD KONTROLĄ OSÓB ZNACZĄCYCH ZGODNIE Z PAMUJĄCYMI NORMAMI ZAŚ W SYTUACJI BARKU KONTROLI POSTĘPUJĄ ZGODNIE Z WŁASNYMI PRZEKONANIAMI

3.NEUROTYCY - ZACHOWANIA ASPOŁECZNE WYSTĘPUJĄ POD WPŁYWEM LĘKU, CZY JEDNOSTKA SPROSTA NORMOM I WARTOŚCIOM OGÓLNOSPOŁECZNYM.

---