Podstawowe założenia epoki oświecenia (strony: 89-98):

• Większość myślicieli oświecenia uważała się na ogół za członków jednego obozu „filozofów” walczącego przeciwko ignorancji i przesądom. Byli tak również na ogół postrzegani przez sobie współczesnych. Ten obraz ulegał dalszemu ujednoliceniu w dobie porewolucyjnej krytyki XVIII wieku.

• Mimo że różni autorzy tworzyli tezy sprzeczne ze sobą potrafili znaleźć wspólną płaszczyznę dyskusji, która nie była do zaakceptowania przez innych autorów popierających niektóre tezy swoich rozmówców.

• Filozofia oświecenia nie jest sumą ani następstwem poglądów najwybitniejszych myślicieli oświecenia, takich jak Voltaire, Montesquieu, Hume, Condillac, d'Alembert, Diderot, polega natomiast na sposobie ich intelektualnego porozumienia.

• Oświeceniowy styl myślenia znacznie różni się od stylu XVII wiecznego jak i XIX wiecznego, koncepcje i tendencje filozoficzne oświecenia noszą w sobie silne piętno epoki.

• Główne hasło oświecenia sformułowane przez Kanta to Sapere aude! - Miej odwagę posługiwać się swym własnym rozumem! Oświeceniem według Kanta to wyjście człowieka z niepełnoletności, którą była nieumiejętność posługiwania się własnym rozumem bez obcego kierownictwa.

• Wiedza ma za zadanie przeobrazić człowieka, dać mu wiarę w jego posłannictwo i uczynić go pełnoletnim. Zadaniem oświecenia jest wykształcenie nowej postawy wobec świata, a nie rozwiązywanie problemów. Filozofia pełni wielką rolę, biorąc na siebie zadania popularyzatorskie, wychowawcze i mediatorskie.

• Filozofia pośredniczy między „uczonym i człowiekiem z ulicy” jak również pomiędzy naukami (np. matematyką i moralnością). Zdaniem Diderota być filozofem to być przeciwko zabobonnikom, nieukom czy szaleńcom.

• Krytyka oświecenia godziła we wszystko, co stało na przeszkodzie upełnoletnieniu człowieka:

• Tradycyjne systemy religijne (krytyka: poznawczej wartości pism świętych, bezrefleksyjnej wiary, instytucji religijnych, ale nie samej religii; poparcie dla religii naturalnej - obraz Boga podporządkowany wymogom ludzkiego rozumu)

• Autorytety pozbawiające człowieka prawa do sprawdzenia prawidłowości wyznawanych poglądów (w życiu społecznym: krytyka tradycji i autorytetu)

• Filozoficzne spekulacje, metafizyka, filozofia systemów (poddawanie w wątpliwość wartości dedukcji i matematyki, przeciwstawianie ich fizyce Newtonowskiej)

• Instytucje społeczne i polityczne, głównie tyranię, z czasem jednak nawet pojawiały się ataki na zasadę hierarchii społecznej i własność prywatną (filozofów oświecenia obarczano winą za wychowanie pokolenia, które przyczyniło się do rewolucji francuskiej w 1789 roku)

• Problemy, na których oparte było oświecenie:

• Problem ładu oparty na kryzysie tradycyjnego światopoglądu religijnego (szukano teorii ładu, która pozwalałaby tłumaczyć wszystkie zjawiska bez odwoływania się do czegokolwiek wymykającego się spod kontroli rozumu, spodziewano się, że procedury postrzegania świata w fizyce Newtonowskiej z czasem rozciągną się na inne dziedziny wiedzy).

• Problem z rozróżnianiem tego, co pośród obserwowanych zjawisk jest naturalne (stałe, pierwotne, konieczne) i tego, co jest sztuczne (wtórne, przypadkowe, zmienne).

• Przekonanie o istnieniu jednej i niezmiennej natury ludzkiej nakazywało poszukiwać wyjaśnienia różnic pomiędzy ludźmi poza nimi samymi w czynnikach modyfikującycych trwałą substancję (antropologia sensualistyczna - jej najważniejsze pytania poszukiwały relacji pomiędzy warunkami życia, rodzajem odbieranych wrażeń a właściwościami jednostek ludzkich, społeczeństwo wyprowadza jednostkę z porządku natury).

• Człowiek nie był traktowany jak tabula rasa, to, co w człowieku najważniejsze trwa w nim niezależnie od okoliczności, jest, zatem przyrodzone. Oświeceniowa myśl była indywidualistyczna (G. Simmel twierdził, że każdy człowiek zostanie uwolniony od tego, co jest w nim samym, kiedy odnajdzie samego siebie)

• Pojęcie postępu tkwiło w idei upełnoletnienia człowieka, który poprzez swoje władze poznawcze mógł wiedzieć coraz więcej i żyć coraz lepiej.

• Utopizm oświecenia - wizja świata alternatywnego w stosunku do świata danego w doświadczeniu (porządek naturalny, pojęcie natury odnoszące się do analizy problemów moralnych i społecznych). Powstała niezwykle bogata literatura utopijna (opisy podróży na wyspy szczęśliwości, projekty konstrukcji zgodnych z kodeksem natury, idealizacje sposobu życia ludów pierwotnych - tzw. motyw dobrego dzikusa), pierwsze uchronie - utopie lokalizujące szczęśliwe społeczeństwo w przyszłości.

• Utylitaryzm oświecenia można zauważyć w koncepcjach etycznych tej epoki, ocenianiu instytucji społecznych oraz skupianiu uwagi na zjawiskach społecznych poddających się regulacji prawnej.

• Formułując uwagi na temat społecznego charakteru oświecenia należy unikać bezwzględnie jednoznacznych formuł w rodzaju „ideologia postępowej burżuazji”, gdyż znaczą one niewiele i nie dają się uzasadnić.

• Wymiary społecznego charakteru myśli oświeceniowej:

• Świadomość jej twórców i ich pozycja w ówczesnych społeczeństwach - filozofowie XVIII wieku utożsamiali się z innymi filozofami, uważali się za obywateli stojącej ponad podziałami „republique des letters”, do której można było dopuścić wszystkich „oświeconych”, tworząc wyobcowanej z tradycyjnej struktury grupę, myśliciele mieli poczucie szczególnej misji.

• Środowisko odbiorców - pisarz zwraca się do każdego, kto chce czytać jego dzieła, stara się trafić do bezosobowej opinii publicznej. Wychowuje i zarazem jest wychowywany przez swoich czytelników. Odbiorca tekstów nie rozporządza grupową ideologią, ta istniejąca należy do kościoła i aparatu państwowego, jednak czytelnik i filozof przestali się z nią identyfikować.

• Sytuacja polityczno-społeczna - oświecenie to nie czysty ruch idei. Kryzys społeczny wyzwolił potrzebę odnalezienia innego ładu, który ma być rozumny, zgodny z naturą, ma gwarantować szczęście jednostki, harmonię interesów indywidualnych i zbiorowych, a człowiek ma być wolny. Filozofowie oświecenia nie byli zgodni, co do ustroju politycznego, zajmowali się polityką, ale nie byli politykami. Szczytowy okres oświecenia we Francji (połowa XVIII wieku) nie był czasem walki politycznej w dzisiejszym tego słowa znaczeniu.

• Wykorzystanie idei filozoficznych w ideologiach i praktyce politycznej - pokolenie rewolucji francuskiej i amerykańskiej wyciągnęło wnioski z ideologii oświecenia, żadna jednak z koncepcji filozofii oświecenia nie stała się ideologią określonego ugrupowania rewolucyjnego, (ale np. jakobini nawiązywali w swoich działaniach do idei Rosseau). Zejście oświeceniowej utopii na poziom konkretnej praktyki politycznej dezintegrowało ją, jako całość mogła jedynie przez pewien czas służyć krytyce socjalistycznej ludziom, który nie rozumieli porządku porewolucyjnego, tak zresztą jak filozofowie oświecenia.

Charakterystyka stoicyzmu, idea społeczności powszechnej i powiązania stoicyzmu z safizmem (strony: 46-50):

• Stoicyzm to Kierunek filozoficzny, który powstał w okresie upadku klasycznych polis (miast-państw).

• Zrodził się w Grecji okresu hellenizmu.

• Cechował się ucieczką od problematyki politycznej do problematyki etycznej.

• Wywarł wpływ na rozwój wyobraźni socjologicznej, choć nie pozostawił po sobie żadnego wybitnego dzieła.

• Idea społeczności powszechnej - pojęcie, które pojawiło się, gdy został obalony jedne z dogmatów myśli klasycznej, bezwzględny podział na wolnych i niewolników, obywateli i nieobywateli. W społeczności powszechnej mieli partycypować wszyscy ludzie, niezależnie od swojej aktualnej pozycji w strukturach władzy, przywileju i bogactwa. W obliczu natury nie ma panów i niewolników, Greków i barbarzyńców, są tyko ludzie równi, chociaż różniący się od siebie obyczajami i kondycjami.

• Prawo naturalne, - wobec którego wszyscy są równi, nie zostało ono ustalone i spisane oraz nie sankcjonuje żadnego ustroju politycznego. Jest ono zaprzeczeniem prawa pozytywnego

• Podwójna przynależność jednostki (powiązanie z safizmem) - jednostka należy do rodzaju ludzkiego (podlega normom prawa naturalnego) oraz do państwa (podlega normom prawa pozytywnego), (nawiązani do krytycznego dualizmu).

• Jednostka jest fundamentem dwóch porządków:

• Moralnego (i rozumnego)

• Politycznego (i nie zawsze rozumnego

• Rozdział etyki i polityki wynikający z tego, że państwo przestało być czymś, nad czym się panuje. W tych warunkach filozofowie dążyli głównie do rozstrzygania zagadnień osobowości, moralności, celu i sensu życia.

• Stoicyzm w myśli rzymskiej rozwijał się w dwóch liniach:

• Linii koncepcji prawniczych (reprezentowanej przez Cycerona i kodyfikatorów prawa rzymskiego) - odnowienie teorii państwa i podjęcie próby odnalezienia miejsca jednostki w państwie:

• Prawo naturalne - „prawo rzetelnego rozumu” - jest wieczne i nieodmienne, obejmuje wszystkich i zawsze.

• Cyceron był pierwszym myślicielem prawnikiem.

• Państwo należy rozważać w kategoriach prawniczej kompetencji i uprawnień - ten pogląd nie miał odpowiednika w myśli greckiej.

• Człowiek ma „wrodzony pęd do życia zbiorowego” jak twierdził wcześniej Arystoteles, ale zdaniem Cycerona, żeby mówić o państwie potrzebne są prawa i władza.

• Państwo - oparty na przepisach prawa związek obywateli.

• Cyceron rozbudował Arystotelesowską triadę, rodzina, gmina, państwo, na coniugium, civitas (odpowiednik greckiej polis), gens, societa humana).

• Wszechświat jest poddany rządom Boga.

• Linii filozofii moralnej ( reprezentowanej przez Senekę):

• Brak zainteresowania problematyką instytucji politycznych.

• Prawo naturalne uznane za zespół nakazów mało przydatnych.

• Wspólnota ludzka, której szukał Senekę nie była strukturą polityczną; społeczeństwo a nie państwo.

• Państwo to zło konieczne.

• Wspólnota ludzka nie potrzebuje rządu ani praw, bo nie jest zepsuta, konieczne natomiast jest współdziałanie a nie instytucja państwa.

1. Rola religii w filozofii Durkheima (strony 419-421):

• Durkheim przyznawał religii szczególnie doniosłą rolę w życiu społecznym, sądził, iż „[…] człowiek, wchodząc w życie religijne, bierze na się inną naturę, staje się innym człowiekiem”.

• Dzięki religii pojawia się w ludzkim życiu doświadczenie czegoś, co wykracza poza granice zmysłowego doświadczenia: ponad sferą profanum konstytuuje się sfera sacrum, w obliczu, której jednostka odczuwa szacunek i lęk, każący powściągać naturalne odruchy i rezygnować z zaspokajania przemożnych, kiedy indziej potrzeb organizmu.

• W religii tedy okazuje się możliwe owe przejście od zwierzęcia do człowieka, nad którym na próżno zastanawiali się filozofowie, religia, bowiem wytwarza nakazy i zakazy, dzięki którym jednostka nie zasklepia się w swej zwierzęcej egzystencji, lecz staje się zdolna do uczestnictwa w czymś, co ją przerasta. Zostaje zmuszona do przeobrażenia się w człowieka.

• Bóg pierwszy przemówił do człowieka z „zewnątrz”, dając tym samym początek jego ludzkiej historii.

• Durkheim nie był myślicielem religijnym w potocznym tego sowa znaczeniu, gdyż religię rozumiał w bardzo szczególny sposób, pisał „W bóstwie widzę jedynie społeczeństwo przekształcone i przedstawione symbolicznie”

• Postulatem Durkheimowskiego praktycznego rozumu nie był Bóg jakiejkolwiek tradycyjnej religii, lecz „społeczeństwo swoiście odrębne od indywiduów”. To społeczeństwo właśnie wpływając „z zewnątrz” na jednostkę, czyni z niej istotę rozumną i moralną.

2. Teoria osobowości Freuda (strony 370-372)

• Zygmunt Freud - jest twórcą najstarszej teorii osobowości; teorii dynamicznej, - według której osobowość jest organizacją sił dynamizujących zachowanie (dążenia, popędy, potrzeby społeczne). Popęd seksualny, tj. Instynkt życia (Libido) i popęd agresji, tj. instynkt śmierci (Id) są w konflikcie z normami społecznymi, które prezentuje Superego. Konflikt ten jest źródłem wszelkich zachowań, których ostateczny kształt nadaje racjonalne Ego.

• Libido, popęd seksualny (płciowy) (z łac. "żądza")- zachowanie mające na celu zaspokojenie potrzeby bliskości cielesnej, rozkoszy. Freud rozumiał libido jako formę energii za pośrednictwem, której popędy życia spełniają swoje funkcje jako zaburzenia osobowości.

• Id jest jedną ze struktur osobowości w modelu psychoanalitycznym, obok ego oraz superego.
  Id jest miejscem, w którym dochodzi do ukształtowania ego i superego. Zawiera w sobie dziedziczne i wrodzone wyposażenie psychiczne z popędami włącznie, działa na zasadzie impulsów i natychmiastowej gratyfikacji, zaspokojenia potrzeb. Pozostaje w ścisłym związku z procesami fizjologicznymi, z których czerpie energię. Id reprezentuję wewnętrzny świat subiektywnych doznań i nie posiada żadnej wiedzy o rzeczywistości obiektywnej. Nie potrafi tolerować przyrostów energii, które są odczuwane jako powodujące dyskomfort napięcia. Zasada redukcji napięcia, zgodnie, z którą działa id nosi nazwę zasady przyjemności. Redukcja ta zachodzi za pomocą czynności odruchowych (redukują napięcie natychmiast) i procesu pierwotnego (redukuje złożone reakcje psychiczne).

• Id jest sferą biologiczną człowieka.

• Ego jest jedną ze struktur osobowości w modelu psychoanalitycznym, obok superego oraz id.Ego wytwarza się ponieważ zaspokojenie potrzeb organizmu wymaga działań w świecie rzeczywistym (obiektywnym) poprzez przekształcanie wyobrażeń w spostrzeżenia. Jest podporządkowane zasadzie rzeczywistości, działa za pośrednictwem procesu wtórnego, sprawuje kontrolę nad funkcjami poznawczymi i intelektualnymi. Ta część osobowości decyduje o przystąpieniu do działania, które popędy i w jaki sposób zostaną zaspokojone. Zasadnicza rola ego to godzenie wymagań organizmu z warunkami środowiskowymi, czyli id i superego.

• Ego jest sferą intelektualną człowieka.

• Superego jest jedną ze struktur osobowości w modelu psychoanalitycznym, obok ego oraz id.
  Superego stanowi wewnętrzną reprezentację wartości moralnych i ideałów uznawanych przez daną społeczność, które przekazywane są dziecku przez rodziców w procesie socjalizacji. Jest to instancja „moralna”, dążąca do doskonałości (w przeciwieństwie do id kierującego się zasadą przyjemności).

• Główne funkcje superego to hamowanie impulsów id, przekonywanie ego, aby cele realistyczne zastąpiło moralnymi. Jest to ostatni wykształcający się element osobowości, kształtuje się pod wpływem kar i nagród, stosowanych przez rodziców. To, co wychowawcy aprobują i nagradzają włączane jest w obręb subsystemu superego - ja idealnego. Sumienie karze wywołując poczucie winy, ja idealne nagradza powodując poczucie dumy. Samokontrola zajmuje miejsce kontroli sprawowanej przez rodziców.

• Superego jest sferą moralną człowieka.

3. Idea społeczeństwa jako zwierciadła (strony 123-126):

• ADAM SMITH - klasyk ekonomii politycznej, mówi, iż człowiek otrzymuje od natury pewne zadatki bycia człowiekiem, które można rozwinąć jedynie w społeczeństwie (Arystoteles nazywa to potencjałem dyspozycji społecznej - mówi, że ta potencja spełnia się żyjąc w gromadzie, osobniki żyjące osobna nie maja szansy spełnienia tej potencji). Natura daje nam zadatki, które musimy rozwinąć we wspólnocie. „Społeczeństwo jest jak lustro (zwierciadło), w którym człowiek się przegląda" - chodzi o to, iż inni, wśród których żyjemy, a wiec społeczeństwo są źródłem naszej tożsamości, naszego, ja". My w innych ludziach, w ich zachowaniach, ich postawach wobec mas przeglądamy się jak w lustrze. Z ich zachowań, postaw budujemy nasz wizerunek, nasz obraz, nasze własne ja.
  Człowiek staje się „człowiekiem", czyli istotą rozumną dzięki komunikacji z innymi, dzięki oddziaływaniu z innymi.
  Wg. Smitha podział pracy nie był dziełem jakiejś tajemniczej siły, ale był stopniowym, koniecznym następstwem pewnej skłonności ludzkiej natury. Skłonności by być wśród innych, by tworzyć społeczeństwo.

4. Proces denaturalizacji gatunku ludzkiego (strony 104-109):

• J. J. ROUSSEAU - czołowy przedstawiciel francuskiego oświecenia. Jego wersja jest bardzo osobliwą wersją naturalistycznej teorii, z tego względu, iż kanonem tej teorii jest to, że „naturalny stan człowieka to życie człowieka w pojedynkę, samotnie" - w tej wizji, w tym stanie rzeczy i tylko w nim człowiek był szczęśliwy i pokojowo nastawiony do innych. Tak Rousseau określa naturę człowieka, a więc dokładnie inaczej niż Arystoteles, Smith, czy Hume.
  Zgodnie z tymi założeniami tworzenie się społeczeństwa było denaturalizacją ludzkiego gatunku (okręca to jako gwałt, zamach na ludzką naturę). Jednak bardzo trafnie Rousseau określa proces tworzenia się społeczeństwa - kluczowym procesem mającym wpływ na denaturalizację społeczeństwa był:

• rozwój języka i myślenia, (czyli rozwój najistotniejszej cechy życia społecznego, językowego),

• powstanie instytucji rodziny (która to instytucja pociąga za sobą takie ludzkie zjawiska jak: prywata, konkurencja, zawiść, konflikty, itp.),

• podział pracy i środki wytwarzania,

• władza polityczna, czyli państwo.

PŁEĆ JAKO KATEGORIA KULTUROWA

Płeć fizyczna niekoniecznie pokrywa się z płcią psychiczną człowieka.

Różnice między płciami są kodowane w naszym umyśle od dzieciństwa. Tożsamość płci kulturowej jest dla nas czymś oczywistym. W rzeczywistości płeć jest „konstruowana”.

Na płeć składają się: tonacja głosu, gesty, sposób poruszania, normy zachowań.

Uczeni nie są zgodni co do stopnia wrodzoności tożsamości płciowej.

W nowoczesnym społeczeństwie życie seksualne ulega przemianom.

Różnice płciowe łączą się z kwestią władzy i nierówności społecznych.

RÓŻNICE PŁCI

Istnieje płeć biologiczna (sex) i płeć kulturowa (gender). Płeć biologiczna to anatomiczne i fizjologiczne różnice między ciałem mężczyzny a kobiety. Płeć kulturowa z kolei to różcnie psychologiczne, społeczne i kulturowe.

Istnieją trzy teorie dotyczące płci:

Płeć kulturowa a biologia - różnice naturalne

Za znaczne różnice w zachowaniach kobiet i mężczyzn odpowiadają m.in.: hormony, chromosomy, genetyka. Różnice te widać w różnych kulturach, a więc są od kultury niezależne.

Jest to teoria niepoparta niepodważalnymi dowodami.

Socjalizacja do ról związanych z płcią

Role płci są przyswajane na skutek nauki instytucji społecznych (rodzina, środki przekazu). Człowiek rodzi się z płcią biologiczną, a kulturową wykształca podczas swojego życia, przyswajając przyporządkowane danej płci normy i zachowania. Teoria ta koresponduje z tzw. „funkcjonalizmem” (wg. którego chłopcy i dziewczynki uczą się „ról płci” dzięki pozytywnym lub negatywnym sankcjom).

Przeciwko tej teorii można wysunąć następujące zastrzeżenie: wzorce proponowane równocześnie przez różne instytucje mogą być ze sobą sprzeczne, a jednostki mogą odrzucać lub modyfikować narzucone im wzorce. Mimo to socjalizacja do ról związanych z płcią jest dużą siłą.

Społeczne tworzenie płci

Pojawiła się na skutek krytyki obu powyższych teorii. Głosi, że oba rodzaje płci są kształtowane, gdyż obecnie istnieje możliwość kształtowania płci biologicznej. Nie istnieje coś takiego jak biologiczne podstawy kulturowych różnic płci. W ludzkim ciele nierozerwalnie splatają się ze sobą tożsamość kulturowa płci i różnice biologiczne. Różnice kulturowe stwarzają nacisk na pogłębianie się różnic biologicznych.

DWIE TEORIE TOŻSAMOŚCI PŁCIOWEJ

Różnice w zakresie płci kulturowej nie wynikają bezpośrednio z biologii, ale są wykształcone nieświadomie.

Teoria pierwsza - Freud

Freud twierdzi, że pierwotnym wyznacznikiem kobiecości lub męskości jest stwierdzenie obecności lub braku penisa. Uważa, że na poziomie nieświadomości chłopiec konkuruje z ojcem o uczucie matki, a później rezygnuje z tego uczucia z lęku przed ojcem. Z kolei dziewczynka uważa podświadomie, że obecność penisa jest wyznacznikiem wyższej pozycji społecznej.

Zarzuty wobec teorii Freuda:

- zbyt duże znaczenie fizyczności

- uznanie organów żeńskich za brak organów męskich (co nie jest prawdą; równie dobrze można by rzec, że penis jest nieobecnością pochwy)

- często to matka, a nie ojciec jest siłą dyscyplinującą w rodzinie

- zbyt wczesne uplasowanie okresu kształtowania się tożsamości kulturowej (we wczesnym dzieciństwie)

Teoria druga - Chodorow

Przypisuje większe znaczenie w kształtowaniu tożsamości matce niż ojcu.

Przed dzieckiem stoi zadanie uniezależnienia się od matki. Dziewczynka nie zrywa z matką silnie, przez co uczy się łączyć swoją tożsamość z tożsamością innych (np. męża), co prowadzi do większej empatii i wrażliwości u kobiet niż u mężczyzn. Z kolei chłopcy radykalnie odrzucają wieź z matką, konstruując tożsamość na podstawie odrzucenie tego, co jest kobiece i wzmacnianiu tego, co nie jest. Stąd słabsze więzi emocjonalne, a większa analityczność umysłu u mężczyzn niż u kobiet.

Jest to odwrócenie teorii Freuda - podstawą kształtowania tożsamości jest kontakt z matką, który mają lepszy dziewczynki niż chłopcy.

Zarzuty wobec teorii Chodorow:

- uproszczenie psychiki kobiet i mężczyzn

- kobiety nie odczuwają potrzeby pozostawania w zależności (obecnie walczą o autonomię)

- opracowana w oparciu o typową rodzinę, a więc nie uniwersalna.

TEORIE NIERÓWNOŚCI PŁCI

Płeć kulturowa - koncepcja definiowana społecznie. Przypisuje różne role i tożsamości. Różnice te są czynnikiem stratyfikacji społecznej. Nie jest znana kultura, w której kobiety miałby większą władzą niż mężczyźni. Podział w którym mężczyźni mają zapewnić rodzinie środki do życia, a kobiety mają opiekować się rodziną, prowadzi do nierówności pozycji i władzy pomiędzy nimi.

Nierówności związane z płcią kulturową pozostają podstawą nierówności społecznych. Uzasadnienia istnienia różnić w postrzeganiu płci kulturowych są różne.

Perspektywy funkcjonalistyczne

W funkcjonalizmie społeczeństwo jest systemem połączonych elementów, które gdy są w równowadze, współdziałają i wytwarzają solidarność społeczną. Wg. tej teorii różnice płci przyczyniają się do stabilności społeczeństwa. Szukają przyczyn w uwarunkowaniach biologicznych. Podział pracy ma być najlogiczniejszym rozwiązaniem kwestii organizacji społecznej.

Istnieje pogląd (Talcotta Parsonsa), według którego podział na role ekspresyjną kobiet (zapewnienie opieki i poczucia bezpieczeństwa) i instrumentalną mężczyzna (żywicieli rodziny) jest kluczem do powstania stabilnej rodziny, a więc i do udanej socjalizacji dzieci.

Inny pogląd (Johna Bowlby'ego) mówi, że kluczową rolę w socjalizacji pierwotnej odgrywa matka (dzieci w warunkach deprywacji macierzyńskiej, czyli nieobecności matki, są narażone na nieudaną socjalizację i tendencje antyspołeczne i psychopatyczne w przyszłości). Matka ma być rolą wyłącznie kobiecą.

Koncepcja biologicznych podstaw różnic jest krytykowana przez feminizm. Również socjolodzy uważają, że „ekspresyjna” rola kobiety promowana jest przez mężczyzn dla ich wygody.

Perspektywy feministyczne

Teorie feministyczne różnią się między sobą. Zgodne są co do nierównych szans kobiet w społeczeństwie. Źródeł tego stanu doszukują się w: seksizmie, patriarchacie, kapitalizmie i rasizmie.

Teoria patriarchatu - wg. Sylvii Walby - koncepcja o fundamentalnym znaczeniu dla nierówności płci. Jest to system struktur i praktyk społecznych, za pomocą których mężczyźni dominują, uciskają i wyzyskują kobiety. Zależnie od warunków historycznych, współpracuje bądź tworzy napięcia z kapitalizmem. Jest to kompleks 6 niezależnych, współdziałających ze sobą struktur:

- stosunki produkcji w gospodarstwie domowym (kobieta pracuje za darmo)

- praca płatna (wykluczanie kobiet z pewnych zawodów, niższe pensje)

- państwo patriarchalne (polityka propatriarchalna)

- męska przemoc fizyczna (systematyczna i uporządkowana, bez interwencji państwa).

- patriarchalne relacje seksualne (odmienne „reguły” zachowań seksualnych)

- patriarchalne instytucje kulturalne (media, religia i edukacja przedstawiają kobiety widziane oczami mężczyzn, kształtując tożsamość kobiet i normy ich zachowania)

Walby rozróżnia dwie formy patriarchatu: prywatny (domowy, strategia niedopuszczania kobiety do życia publicznego) i publiczny (zbiorowe niedopuszczanie kobiet do pieniędzy, władzy i statusu). Obecnie obserwuje się przeniesienie patriarchatu ze sfery prywatnej do publicznej. „Wyzwolone z domowego wyzysku kobiety mają teraz całe społeczeństwo, w którym można je wyzyskiwać”.

Feminizm liberalny

To pierwsze z podejść feministycznych. Źródłem nierówności płci kulturowych są postawy społeczne i kulturowe. Koncentruje się na nierówności w pracy i środkach przekazu, chroni prawa kobiet przez regulacje prawne i inne środki demokratyczne. Dążą do stopniowej, głębokiej reformy systemu, ale są bardziej umiarkowane od f. radykalnych, nie żądają obalenia całego systemu. Nie uważają, że dyskryminacja ma charakter systemowy, na czym opiera się główna krytyka tego nurtu. Wg. f. radykalnych, liberalny ruch nakłania kobiety do akceptacji nierównego społeczeństwa.

Feminizm radykalny

Podstawę tego nurtu stanowi założenie, że winę za eksploatację kobiet w społeczeństwie ponoszą mężczyźni. Analizują patriarchat (dominację mężczyzn nad kobietami). Rodzinę uznają za jedno z głównych źródeł wyzysku kobiet. Z kolei za główne źródło patriarchatu uważają zawłaszczenie praw do kobiecego ciała i seksualności, oraz materialną zależność kobiet od mężczyzn, związaną z uwarunkowaniem kobiet do rodzenia dzieci. Drogą do odzyskania wolności ma być odrzucenie rodziny (w którą wpisane są relacje przemocy).

Innym źródłem nierówności ma być przemoc fizyczna; przemoc domowa, gwałt i molestowanie seksualne są przejawami systemowej dyskryminacji kobiet. Nierówność przejawia się w codziennych interakcjach, w narzucaniu przez mężczyzn swoich koncepcji piękna i seksualności (np. ideał łagodności i troskliwości umacnia podporządkowanie kobiet).

Wg. tej teorii kobiety zostają „uprzedmiotowione” przez modę, media i reklamę, zmieniając się obiekty seksualne.

„Czarny feminizm”

Uważają, że feminizm światowy skupia się na problemach białych kobiet klasy średniej krajów uprzemysłowionych, ignorując podziały etniczne wśród kobiet. „Czarny feminizm” stawia więc w centrum zainteresowania problemy czarnych kobiet. Czarne feministki musiały najpierw skupić się na walce z rasizmem, gdyż w pierwszym rzędzie dyskryminowano je rasowo.

Zauważają, że kobiety czarne mogą być dyskryminowane w zupełnie innych okolicznościach niż białe, ze względu na różnice kulturowe. Istotą tego ruchu jest zauważenie, że kobiety czarne dyskryminowane są na wielu płaszczyznach, a teorie nierówności płci nieuwzględniające koloru skóry są niepełne.

TYPY KOBIECOŚCI, TYPY MĘSKOŚCI I KULTUROWE RELACJE PŁCI

Ponieważ to kobiety są ofiarami dyskryminacji, początkowe badania skupiły się na kobietach i koncepcji kobiecości. Dopiero później uznano za warte badania męskość i koncepcje męskości. W ostatnich latach skupiono się na prześledzeniu procesu powstawania męskiej tożsamości i ustaleniu wpływu społecznie przypisanych ról na zachowania mężczyzn.

Udział systemu edukacji w kształtowaniu męskości i seksualności - Mac an Ghaill

Instytucję szkoły cechuje kulturowy porządek płci i jest ona zorganizowana wg. wzoru heteroseksualnego. Występuje hierarchia podporządkowanych i dominujących typów męskości i kobiecości. W sumie przez oddziaływania i praktyki społeczne, kształtuje heteroseksualne typy męskości. 4 typy męskości:

- macho (biali pochodzenia robotniczego, pogarda dla kolegów-kujonów, problem z przyszłością, ze względu na kryzys pracy fizycznej i zawodów niewymagających kwalifikacji)

- kujoni (zorientowani na zdobycie wykształcenia akademickiego i dobrą pracę; podstawą ich tożsamości jest wiara w drogę do sukcesu przez ciężką pracę)

- nowoprzedsiębiorczy (skłaniają się w stronę informatyki i przedsiębiorczości, planują przyszłość instrumentalnie)

- prawdziwi Anglicy (ambiwalentny stosunek do kształcenia, przekonanie o pozycji „arbitrów w kwestii kultury”, przejawiają swoją męskość, stwarzając wrażenie, że osiągają sukcesy w nauce bez żadnego wysiłku)

Kulturowy porządek płci - Connell

Łączy koncepcje patriarchatu i męskości w jedną całościową teorię kulturowych relacji płci. Kulturowego porządku płci, typów męskości i kobiecości nie można rozumieć w oderwaniu od siebie.

Jego zdaniem w zachodnich społeczeństwach kapitalistycznych kulturowe relacje płci wciąż określa władza patriarchalna, tworząc i podtrzymując nierówności płci. Na wszelkich poziomach założeniem jest dominacja mężczyzn nad kobietami. Nieustannie odtwarzający się układ społeczny jest wynikiem, działań i zachowań zwykłych ludzi w codziennym życiu. Na kulturowy porządek płci (relacje władzy między mężczyznami a kobietami) składają się 3 elementy: praca, władza i cathexis (relacje osobiste/seksualne). Praca: podział pracy w domu i na tynku pracy. Władza: autorytet, przemoc i ideologia codzienna. Cathexis: dynamika związków.

Każda struktura ma własny kulturowy reżim płci.

Kulturowa hierarchia płci

Istnieje wiele przejawów męskości i kobiecości, ułożonych na poziomie społecznym w hierarchie opartą na zasadzie dominacji mężczyzn nad kobietami.

Hierarchia męska:

męskość hegemoniczna (dominuje nad wszystkimi innymi typami męskości i kobiecości; wiąże się z heteroseksualnością, małżeństwem, władzą, płatną pracą, siłą, odpornością fizyczną - idealna forma męskości).

męskość wspólnicza (ci, który nie są w stanie osiągnąć ideału; czerpią korzyści z dominującej pozycji męskości hegemonicznej).

męskość homoseksualna (odrzucenie ideałów męskości hegemonicznej, jej przeciwieństwo, na samym dole hierarchii).

Hierarchia kobieca (cała podporządkowana męskości hegemonicznej)

kobiecość podporządkowana (odrzucają kobiecość emfatyczną, nie są dopuszczone do głosu)

kobiecość emfatyczna (dopełnienie męskości hegemonicznej, ukierunkowana na realizację interesów i pragnień mężczyzn).

kobiecość buntownicza (feministki, lesbijki, stare panny, akuszerki, wiedźmy, prostytutki i robotnice).

Nowy kulturowy porządek płci - tendencje kryzysowe

Proponowany model hierarchii przedstawia relacje, które nie są statyczne i niezmienne. Ludzie nieustannie dostosowują swoją kulturową tożsamość płciową i zapatrywania na płeć. Dlatego też kulturowe relacje płci są wciąż otwarte na zaburzenia.

Pojawiają się wstępne tendencje kryzysowe w kwestii płci: kryzys instytucjonalizacji (rozkład instytucji rodziny i państwa, które gwarantowały władzę mężczyzn), kryzys seksualności (osłabienie hegemonii heteroseksualności), kryzys układu interesów (tworzenie się nowych, sprzecznych z istniejącym kulturowym porządkiem płci podstawy interesu społecznego).

Te trzy tendencje mogą doprowadzić do całkowitej eliminacji kulturowych nierówności płci.

Nowe wzory męskości

Wielu autorów uważa, że za kryzys męskości odpowiadają przemiany gospodarcze i społeczne. Pozycji mężczyzny, dotychczas bezpiecznej na rynku pracy, zagraża szereg czynników.

Bezrobocie
Silne łączenie idei męskości z „pracą poza domem” i utrzymywaniem rodziny. Nie pojawiał się generalny kryzys tradycyjnej męskości, a raczej nadwątlone zostały jej elementy.

Przestępczość

Agresywne zachowania młodych mężczyzn związane ze zmianą ich roli w społeczeństwach nowoczesnych. Kryzys roli mężczyzny-żywiciela rodziny i usamodzielnianie się kobiet prowadzą do upadku społecznego typowego dla ubogich dzielnic centrów wielkich miast.

Kryzys znaczeń?

Współczesne społeczeństwo „oszukuje” mężczyznę, podważając bezpieczną role „żywiciela”. Zagrożone jest nie tylko bezpieczeństwo ich pracy, ale i stabilność związków z kobietami. Mężczyźni przeżywają kryzys wiaty we własną wartość i użyteczność w kontekście zaniknięcia tradycyjnych obowiązków wśród wszechobecnej kultury konsumenckiej.

Obraz mężczyzny w środkach przekazu

Istnieją dwa zasadnicze obrazy: „mężczyzna odwetowy” - odpowiada powszechnemu rozumieniu tradycyjnej męskości oraz „nowy mężczyzna” - wyraża męskość „stłumioną”, jest wrażliwy w stosunku do kobiet i ma własne potrzeby emocjonalne.

SEKSUALNOŚĆ CZŁOWIEKA

Seksualność przestaje być ściśle związana z reprodukcją, a raczej staje się coraz bardziej oderwana. Nie jest już definiowana przez heteroseksualność i monogamie. Seksualność człowieka ulega różnym zmianom, uwidaczniając różne typy seksualności człowieka.

Na seksualność człowieka wpływają czynniki: biologiczne, społeczne i kulturowe.

Biologia a zachowania seksualne

Seksualność jest trudna do badania, ze względu na jej prywatny charakter. Seksualność ma podłoże biologiczne, związane z budową fizyczną ludzi i imperatywem reprodukcji. Seksualność człowieka jest jednak dużo bardziej złożona niż zwierzęca, jest więcej niż zachowaniem biologicznym i nie można jej tłumaczyć jedynie w oparciu o biologię.

Wpływ społeczeństwa na zachowania seksualne

Heteroseksualność jest podstawą małżeństwa i rodziny i orientacją dominującą wśród ludzi. Rozróżnia się jednak 10 różnych tożsamości seksualnych: właściwą kobietę, właściwego mężczyznę, lesbijkę, geja, kobietę biseksualną, mężczyznę biseksualnego, transwestytkę, transwestytę, transseksualistkę (mężczyznę, który stał się kobietą) i transseksualistę (kobietę, która stała się mężczyzną).

Co do praktyk seksualnych, Freud określił ludzi jako „polimorficznie perwersyjnych: czyli dążących do zaspokojenia upodobań seksualnych niezależnie od obowiązujących norm prawnych i moralnych.

Społeczeństwa mają normy sankcjonujące pewne praktyki seksualne i piętnujące inne. Przyjęte typy zachowań seksualnych zależą od kultury, a więc są wyuczone, nie wrodzone. Również normy atrakcyjności seksualnej różnią się zależnie od kultury.

Seksualność w kulturze Zachodu

Głównie kształtowana przez chrześcijaństwo, dlatego też pojawiały się okresy pruderyjności, postępowania zgodnego z nauką kościoła, jak i okresy sprzeciwiania się normom seksualnym w akcie buntu przeciw tej nauce. W XIX wieku koncepcje religijne zastąpiono częściowo medycznymi. Z kolei w epoce wiktoriańskiej łączyło się to z dużą hipokryzją - niewierność mężczyzn tolerowano, niewierność kobiet równała się wykluczeniem z towarzystwa.

Obecnie kościół uznaje za akceptowalne jedynie zachowania seksualne w obrębie małżeństwa, choć ogół społeczeństwa wykazuje się coraz bardziej tolerancyjną postawą wobec odmiennych i pozamałżeńskich zachowań seksualnych.

Zachowania seksualne - raport Kinseya

Alfred Kinsey badał w latach 40 XX wieku faktyczne zachowania seksualne (a nie tylko opinie). Jego badania były krytykowane przez organizacje religijne, Kongres i gazety. Badania te wykazały kontrast pomiędzy społecznymi oczekiwaniami a faktycznym postępowaniem ludzi co do zachowań seksualnych. Temat seksualności pozostawał tabu do lat 60 XX wieku.

Zachowania seksualne po badaniach Kinseya

W latach 60 pojawiła się kontrkultura i ruch hippisowski, wynalezienie pigułki antykoncepcyjnej pozwoliło na oddzielenie seksualności od prokreacji. Kobiety odrzuciły akceptację dla podwójnej normatywności (czyli przyzwalania mężczyznom na zachowania seksualne, na które nie przyzwalano kobietom).

Badania przeprowadzone w latach 80 pokazały, że młodzież zaczyna wcześniej podejmować stosunki seksualne, podwójna normatywność zasadniczo się zachowała, a kobiety zaczęły oczekiwać satysfakcji seksualnej w związkach i stały się bardziej wyzwolone. Prowadzi to do wyzwolenia w mężczyznach poczucia, że nie są oni w stanie sprostać oczekiwaniom kobiet.

Nowy model wierności?

Badania z 1994 r. wykazały, że społeczeństwo amerykańskie jest zasadniczo konserwatywne w sprawach seksu. Badania zachowań seksualnych są utrudnione przez niemożność sprawdzenia szczerości odpowiedzi ankietowanych. Stało się to przedmiotem ożywionej debaty.

HOMOSEKSUALIZM

Homoseksualizm to orientacja zachowań seksualnych i uczuć na osobę tej samej płci; istnieje we wszystkich kulturach, a niektórych jest społecznie uznawany, a nawet promowany. Do XVIII w akt sodomii w kulturze Zachodu był napiętnowany, a w wielu krajach karany śmiercią, jako sodomia (na równi ze stosunkami mężczyzn ze zwierzętami i pozamałżeńskimi kobiet z mężczyznami). Termin „homoseksualizm” powstał w latach 60 XIX w. Przestano go postrzegać jako „grzech”, a zaczęto ujmować w medycznych kategoriach dewiacji, zaburzeń psychiatrycznych bądź perwersji. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu był przestępstwem kryminalnym.

Zmiana stosunku do homoseksualizmu opierała się na trzech momentach krytycznych: raporcie Kinseya, pokazującym faktyczną skalę zjawiska, zamieszkach w Stonewall (starcie policji z nowojorską społecznością gejowską) oraz epidemia AIDS wśród gejów na początku lat 80.

Homoseksualizm w kulturze zachodu

4 typy homoseksualizmu wg Plummera: homoseksualizm przygodny (przelotny, nie ma wpływu na resztę życia seksualnego jednostki), aktywność zlokalizowana (akty homoseksualne jako zastępcza seksualność, np. w więzieniach), homoseksualizm spersonalizowany (jest preferowaną orientacją jednostki, ale ze względu na otoczenie musi to ukrywać) oraz homoseksualizm jako sposób życia (w przypadku osób, które ujawniły swą orientację i żyją w związkach homoseksualnych).

Raport Kinseya ukazał jak duża część amerykańskiego społeczeństwa ma inklinacje homoseksualne.

Lesbijstwo

Wzbudza mniejsze zainteresowanie niż męski homoseksualizm; lesbijki nie są tak dobrze zorganizowane w subkultury, rzadziej zawiązują przygodne związki. Czasem łączy się to z feminizmem lesbijskim.

Postawy wobec homoseksualizmu

Homoseksualizm nie jest chorobą ani zaburzeniem psychicznym. Heteroseksizm to dyskryminacja ze względu na orientację nie heteroseksualną. Homofobia to lęk i pogarda w stosunku do jednostek homoseksualnych.

Ze względu na głęboko zakorzenione w świadomości ludzi mity z przeszłości, heteroseksizm i homofobia pozostają powodem prześladowań homoseksualistów.

Heteroseksualność widzi zagrożenie w postawach homoseksualnych, gdyż godzą w tradycyjną męską pozycję władzy.

Epidemia AIDS uwidoczniła homoseksualizm w społeczeństwie, kwestionują „uniwersalność” heteroseksualizmu. Wywołała również panikę i histerię, a homoseksualiści postrzegani byli jako zagrożenie dla zdrowia „normalnego społeczeństwa”.

Kampania na rzecz praw i uznania homoseksualizmu

Pojawiło się ustawodawstwo na rzeczy ochrony praw homoseksualistów. W niektórych krajach (Dania, Norwegia, Szwecja) h. mogą zawierać związki cywilne i korzystać z przywilejów na równi z małżeństwami. W Wielkiej Brytanii parę homoseksualną uznano za stabilny związek, równoznaczny z rodziną. Dążenie do równoprawności związków homo- i heteroseksualnych wynika z potrzeb prawnych, dziedziczenia czy podejmowania za drugą osobę decyzji medycznych. To, co pcha pary homoseksualne do pragnienia zawarcia związku, jest równocześnie przyczyną odrzucenia oficjalnych związków przez pary heteroseksualne.

W społeczeństwie nadal są grupy, które uważają homoseksualizm za zboczenie. Większość homoseksualistów pragnie być traktowanym jak normalni ludzie.

PROSTYTUCJA

Prostytucja to świadczenie usług seksualnych w zamian za korzyści materialne. Określenie pochodzi z końca XVIII w.

W przeciwieństwie do istniejących w tradycyjnych społeczeństwach kurtyzan i konkubin, prostytutki nie znają swoich klientów, nie mają wysokiej pozycji ani nie zyskują wpływów politycznych. Prostytucja w obecnej, anonimowej formie, łączy się z anonimowością miast i komercjalizacją relacji społecznych.

Prostytucja dziś

Prostytutki wywodzą się z niższych klas społecznych, ale i ze średnich (np. zubożałe rozwódki).

Klasyfikacja typów prostytutek (P.J. Goldstein) wg. kryteriów zaangażowania zawodowego (częstotliwość uprawiania prostytucji; te, którym zdarzyło się to okazjonalnie, te które robią to „dorywczo” i te które robią to „zawodowo” i prostytucja jest ich głównym źródłem dochodu) oraz wg. kryterium kontekstu zawodowego (typu środowiska i rodzajów interakcji, w jakie zaangażowana jest kobieta; pracujące na ulicy, „dziewczyny na telefon”, pracujące w lokalach lub domach publicznych).

Istnieje również forma „barteru” - seks w zamian za konkretny przedmiot czy usługę (np. naprawę samochodu).

Legalność prostytucji

Różni się w zależności od kraju. W niektórych uznawane za zawód. Prawodawstwo przeciw prostytucji rzadko godzi w klientów. Liczba męskich prostytutek jest niewielka. Pokazuje to ponownie podwójną normatywność myślenia o seksie.

Anglia i Walia - akt prostytucji nie jest nielegalny, ale prawodawstwo z nim związane jest b. surowe.

Niemcy - tolerancja dla prostytucji i kontrola jej przez rejestrację.

Włochy - prostytucja nielegalna, ale słabo ścigana.

Francja - akt prostytucji jest legalny, ale domy publiczne - nie.

Rosja - prostytucja jest nielegalna, ale ścigana jako przestępstwo cywilne (karą tylko mandat); stręczycielstwo jest jednak przestępstwem kryminalnym.

Szwecja - bycie prostytutką jest legalne, a bycie klientem prostytutki - nie.

Prostytucja dziecięca i światowy „rynek usług seksualnych”

Wiele dzieci uprawia prostytucję by zarobić na utrzymanie po ucieczce z domu.

3 kategorie prostytucji dziecięcej:” dzieci uciekające - nieposzukiwane lub uciekające regularnie; dzieci wałęsające się - spędzające wiele nocy poza domem, choć zasadniczo mieszkające w domu; dzieci odtrącone - te, których losem nikt się nie interesuje i które wyrzucane są z domu.

Dziecięca prostytucja jest częścią turystyki seksualnej (np. w Tajlandii i na Filipinach). Turystyka seksualna w krajach dalekowschodnich pochodzi z czasów wojen w Korei i Wietnamie, kiedy korzystali z nich amerykańscy żołnierze.

Mimo zahamowań gospodarczych wielu krajów, turystyka seksualna utrzymuje się i stanowi w pełni rozwinięty sektor gospodarki.

Z handlem seksem łączy się rozprzestrzenianie AIDS, chorób wenerycznych, przemoc, handel narkotykami, wyzysk i łamanie praw człowieka.

Czym wytłumaczyć prostytucję?

Nie ma wyjaśnienia pojedynczym czynnikiem. Prostytucja wydaje się być nie tyle wyrazem większych potrzeb seksualnych mężczyzn, co ich skłonności do traktowania kobiet jak przedmiotów. Dodatkowo prostytutki świadczą swoje usługi tym, którzy chcą seksu bez zobowiązań lub mają specyficzne upodobania seksualne.

ZAKOŃCZENIE - PŁEĆ KULTUROWA A GLOBALIZACJA

Ruch kobiet jest dynamicznym zjawiskiem o charakterze międzynarodowym, wymierzonym w od dawna utrzymujące się kulturowe nierówności płci.

Wraz z rozwojem globalizacji wzrosła liczba i znaczenie kontaktów pomiędzy działaczkami z różnych krajów.

Uchwalona przez konferencję w Pekinie Platforma Działania wyszczególniła kwestie, którymi powinny zainteresować się kraje na całym świecie:

- ciągłe i narastające zjawisko ubóstwa kobiet

- przemoc wobec kobiet

- odczuwane przez kobiety skutki konfliktów zbrojnych i innych konfliktów

- nierówny podział władzy i możliwości decydowania między kobiety i mężczyzn

- stereotypowe postrzeganie kobiet

- nierówności w korzystaniu z dóbr naturalnych

- ciągła dyskryminacja i łamanie praw dzieci płci żeńskiej

1. Czy i jakie nasuwają się przykłady stosunków społecznych nieformalnych? - Przemyśleć

• Wiele stosunków społecznych ma charakter nieformalny, realizują się w ich ramach działania i interakcje o różnym kształcie i różnym przebiegu w znacznym stopniu spontanicznie. Władza rodzicielska jest realizowana w najrozmaitszy sposób. Nazwiemy takie stosunki społeczne nieformalnymi. Oczywiście w wielu z nich mogą wystąpić jakieś elementy formalne, gdy pewne aspekty stosunku poddane są regulacji prawnej czy statutowej. Innym przypadkiem stosunków nieformalnych może być małżeństwo, które poza elementami formalnymi również jest realizowane w sposób nieformalny.

2. Jak to jest ze mną i moimi bliskimi (uzależnienie od świata wirtualnego)? - Przemyśleć

• Tak w skrócie wygląda proces uzależnienia:

• Faza poznawania i racjonalnego wykorzystywania komputera - umiejętność kontrolowania czasu spędzanego przed komputerem.

• Faza uzależnienia, kiedy osoba stopniowo coraz więcej czasu spędza przed komputerem, traci inne zainteresowania. Gdy długo nie gra, zaczyna o tym natrętnie myśleć. Komputer staje się „elektronicznym przyjacielem”.

• Faza destrukcji - gracz ogranicza czas przeznaczony na sen, odżywianie, naukę, pracę zawodową, obowiązki rodzinne, kontakty towarzyskie itd. na rzecz codziennego wielogodzinnego korzystania z komputera. Dzieje się tak, chociaż zdaje on sobie sprawę z narastania u niego trudności życiowych, problemów psychicznych oraz fizycznych.

3. Pojęcie faktu społecznego według Durkheima - „Historia myśli socjologicznej” - Jerzy Szacki - strony: 417-419

• Postulat Durkheima, żeby traktować fakty społeczne jako rzeczy był kamieniem węgielnym jego socjologii. Nie chciał on przesądzać z góry, jaka jest istota faktów społecznych, lecz proponował zajęcie wobec nich pewnej postawy myślowej. Durkheim nie głosił tezy o materialnym charakterze faktów, ale zależało mu na tym, aby socjologowie mogli wprowadzać się podczas badań w taki stan ducha jak fizycy, czy chemicy, czyli podchodzili do przedmiotu swych badań bez jakichkolwiek emocji i praenotiones. Sam Durkheim przyrównywał swoją ideę do Baconowskiej krytyki idola i metodologicznego wątpienia Kartezjusza. Była ona próbą znalezienia socjologicznego cogito - punktu, od którego mogłaby się rozpocząć budowa gmachu wiedzy rzeczywiście pewnej.

• Utopia epistemologiczna głoszona przez Durkheima kazała przyjąć, że znajdujemy się w obliczu faktów, o których nic nie wiemy. Nie znamy moralności, mrzemy jedynie poznać normy moralne obserwowane w różnych zbiorowościach. W każdym przypadku chodzi o to, aby badań nie ograniczać z góry, przez naszą pozorną wiedzę o jej przedmiocie. Charakterystyczna dla Durkheima była praktyka tworzenia definicji i wyodrębniania przedmiotu badań przez odwołanie się do najbardziej zewnętrznych, najłatwiej obserwowalnych oraz intersubiektywnie sprawdzalnych cech rozpatrywanych zjawisk. Rzeczą jest wszystko cokolwiek nie jest moim ja i tym samym nie może zostać poznane od wewnątrz - jest to krytyka psychologizmu w socjologii, który dopuszczał możliwości wyjaśniania zjawisk społecznych za pomocą introspekcyjnego poznania zjawisk psychiki indywidualnej.

• Durkheim uważał swój postulat za filozoficznie neutralny i pozbawiany związków z jakąkolwiek społeczną ontologią. Definicja faktu społecznego sformułowana przez Durkheima " Jest faktem społecznym wszelki sposób postępowania, utrwalony lub nie, zdolny do wywierania na jednostkę zewnętrznego przymusu; albo inaczej taki, który jest w danym społeczeństwie powszechny, mający jednak własną egzystencję, niezależną od jego jednostkowych manifestacji."

1. Porównaj kontrolę społeczną i władzę w rodzinie nowoczesnej i tradycyjnej - Przemyśleć

• Rodzina współczesna ( nowoczesna) jest tzw. małą rodziną, w przeciwieństwie do wielopokoleniowej rodziny dawnej. Rodzina nowoczesna łączy zazwyczaj dwie generacje: rodzice - dzieci, przy czym obserwuje się powszechnie spadek liczby dzieci. Charakterystyczną cechą rodziny współczesnej jest, więc mała liczebność dzieci, zamykanie się w dwu pokoleniach ( bez dziadków).
  Drugą cechą rodziny nowoczesnej jest ponadto praca obojga rodziców. W dawnej, licznej rodzinie ojciec zarabiał na utrzymanie całej rodziny, matka zajmowała się domem i wychowaniem dzieci. Obecną pracę obojga rodziców uzasadniają nie tylko względy ekonomiczne, głównym źródłem tego zjawiska jest zmiana społecznej i kulturowej roli pozycji kobiety.

Czy dostrzegamy zwiastuny tego iż jesteśmy nomadystami (ciągle w drodze) - Przemyśleć

• Nie dostrzegam u siebie, tego żebym był nomadystą, ponieważ jestem bardzo przywiązany do miejsca, w którym żyję jak również do ludzi, z którymi przebywam. Zawsze lepiej czuje się w środowisku, które znam i jeśli nie muszę to w większości przypadków go nie zmieniam.

• To moje własne przemyślenia, w Internecie tego nie da się znaleźć

---