PSYCHOLOGIA

21.09.2008

Psychologia jest nauką normatywną, nie ocenia poszczególnych ludzi w kategoriach moralnych dobra i zła, lecz ma charakter opisowy, umożliwiający poznanie mechanizmów funkcjonowania człowieka (psyche-dusza, logos-słowo)

1. Przedmiot współczesnej psychologii w ujęciu historycznym:

1. koncepcja ontologiczna- przedmiotem psychologii jest dusza rozumiana jako swoisty byt, którego przejawem są świadome akty

2. koncepcja subiektywistyczna- przedmiotem jest świadomość według zasady „Ile świadomości, tyle psychiki”.

3. koncepcja obiektywistyczna- przedmiotem psychologii jest obiektywne badanie zachowania się ludzi i zwierząt (XXVII-XIX w.)

bodźce → psychika → reakcje

4. koncepcja podświadomościowa- przedmiotem psychologii jest psychika rozumiana jako podświadomość (Zygmunt Freud)

5. koncepcja relacyjna- przedmiotem psychologii jest osobowość człowieka, jego osobiste doświadczenia, które odzwierciedlają relacje jakie zachodzą między środowiskiem, a jego psychiką.

6. koncepcja czynnościowa- przedmiotem psychologii jest czynność psychiczna rozumiana jako zachowanie się ukierunkowane na osiągnięcie celu (?)

Metodologia badań- jest to proces zdobywania wiedzy (proces badania oraz rezultat-wiedza).

2. Metoda naukowa- zestaw środków, które trzeba zastosować, czynności, które badacz musi wykonać i procesów, które muszą się odbyć, aby w efekcie uzyskać prawdziwy sąd o badanym zjawisku.

Metody badawcze stosowane w psychologii można podzielić na:

a) specyficzne- czyli takie, które występują tylko w tej dyscyplinie wiedzy (np. testy psychologiczne)

b) niespecyficzne- wywodzą się z różnych dyscyplin wiedzy, mają charakter ogólnonaukowy, a w psychologii stosowane są pod określonym kątem uch przydatności (np. wywiad, obserwacja)

3. Metody pseudonaukowe i ich charakterystyka.

3.1 Astrologia- wpływ kosmosu na życie pojedynczego człowieka (np. horoskop)

3.2 Chiromancja (ręka, przepowiednia- z łac.)- wróżenie z ręki

3.3 Typologie konstytucjonalne- budowa ciała odzwierciedla cechy psychiczne

a) frenologia (kranioskopia)- twórca- Franciszek Gall- XVIII w., który uważał, że cechy psychiczne zależą od budowy czaszki (duża głowa, pow. 57 cm- osoba genialna).

b) typologia temperamentu- twórca- Hipokrates- IV w., który uważał, że o cechach psychicznych decyduje przewaga płynów, które krążą w organizmie człowieka.

5.10.2008

Typy temperamentalne:

• sangwinik (przewaga krwi)- osoba miła, życzliwa, spokojna, łagodna

• flegmatyk (przewaga flegmy)- osoba powolna, reagująca z opóźnieniem na zmiany w otoczeniu

• choleryk (przewaga żółtej żółci)- osoba gwałtowna, o bardzo zmiennych emocjach, ale krótkotrwałych bez ich kumulacji

• melancholik (przewaga żółci czarnej)- osoba o romantycznym usposobieniu, bardzo długo nosi urazę, nie zapomina jej

c) konstytucjonalizm- twórca- Kretschmer- XVIII w., który wiązał zewnętrzną budowę ciała, wygląd zewnętrzny z cechami psychicznymi.

Typy:

• leptosomatyk- bardzo wysoka i bardzo szczupła osoba, zamknięta w sobie, mało towarzyska, przy problemach wycofująca się z kontaktów społecznych

• pyknik- bardzo niska i gruba osoba, życzliwa, pogodna, chętna do współpracy z innymi.

• atletyk- osoba średniego wzrostu i umięśniona, osoba mało wrażliwa na innych, o małej plastyczności umysłu

d) grafologia- metoda oparta na łączeniu cech strukturalnych pisma (kształt liter, grubość linii, siła nacisku na papier) z cechami psychicznymi

e) pseudotesty (psychozabawy)- składają się z kilku, bądź kilkunastu pytań, a udzielenie na nie odpowiedzi sugeruje określone cechy psychiczne

f) psychotronika (parapsychologia)- pozazmysłowe oddziaływanie na otoczenie:

- leczenie siłami psychicznymi (uzdrawiająca energia- Harris, Kaszpirowski)

- jasnowidzenie

- telepatia (tele- daleko, patio- uczucie)- pozazmysłowe postrzeganie myśli innych osób

- psychokineza- oddziaływanie na przedmioty materialne poprzez ich przesuwanie, podnoszenie, zmiany struktury materiału

Metody naukowe- takie, które są akceptowane przez specjalistów przez zawodowe korporacje z danej dyscypliny wiedzy

Metody naukowe dzielą się na podstawowe i pomocnicze.

Metody podstawowe:

a) obserwacja psychologiczna , cechy:

- jasno sprecyzowany cel

- musi być szczegółowa

- musi być systematyczna

- musi być rejestrowana

- kończy się sformuowaniem protokołu obserwacyjnego

b) eksperyment- metoda, która ma następujące cele:

- stwarza możliwość wywołania określonego zjawiska (stacje arktyczne, środki przetrwania na pustyni)

- możliwość kontroli wyników

- możliwość rejestracji reakcji badanego

- eksperyment jest powtarzalny, co daje możliwość weryfikacji różnych hipotez

c) analiza wytworów działania- na podstawie rysunku, rzeźby, tekstu etc. oceniamy cechy psychiczne

d) wywiad psychologiczny- rozmowa kierowana, jej celem jest zebranie bezpośrednich informacji o cechach osobowości i umyśle rozmówcy

e) ankiety i kwestionariusze- zbiór specjalnie dobranych pytań, na które osoby badane udzielają odpowiedzi

ankieta- służy do badań masowych, do gromadzenia materiału o charakterze ilościowym, zwykle odpowiedzi notuje ankieter (może być przez telefon, Internet, listownie). Jej efektem jest ogólne oszacowanie zjawiska bądź poglądów.

kwestionariusz- służy do badań jednostkowych, osoba badana osobiście notuje odpowiedzi na pytania. Zawiera on informacje o osobie badanej, jak wiek, płeć, etc., zawsze zawiera instruktarz- jak udzielać odpowiedzi, bardzo często zawiera pytania zasadnicze i buforowe (one tworzą pełne tło). Wyniki kwestionariusza można oceniać na różnych skalach pomiarowych i muszą się one cechować określoną trafnością i rzetelnością.

f) testy psychologiczne- są próbą standardową, a ich rozwiązywanie pozwala stwierdzić aktualny stan psychiczny (ocena zdolności, wiedzy, temperamentu, osobowości). Ponadto testy mają określoną moc diagnostyczną i prognostyczną.

Rodzaje testów:

- testy inteligencji- służą do oceny umysłowości człowieka

- testy zdolności specjalnych (szybkość reakcji, koordynacja wzrokowo-ruchowa, muzyczna, plastyczna)

- testy osobowości- służą do oceny tego wymiaru funkcjonowania człowieka

- testy temperamentu- określają ten wymiar człowieka

18.10.2008

Cechy testu:

1) Standaryzacja- ujednolicenie procedury badawczej, której celem jest wyeliminowanie czynników mogących mieć wpływ na wynik badania (pora dnia, warunki fizyczne, wpływ osoby badającej na badanego, temperatura)

2) Normalizacja- opracowanie norm stanowiących układ odniesienia, który pozwala na ocenę jednostkowego wyniku na tle grupy normalizującej

3) Trafność testu (symptomatyczność)- miara dokładności z jaką test bada to, co badać powinien zgodnie z założeniami teoretycznymi (trafność teoretyczna) bądź też z wynikami innych testów (trafność empiryczna).

4) Rzetelność (starość testu)- dokładność z jaką test bada to, co faktycznie bada uwzględniając parametr czasu

Metody pomocnicze- wykorzystywane w badaniach psychologicznych, czyli takie, które wspomagają proces diagnozowania oraz ułatwiają przewidywanie przebiegu interesujących nas zjawisk.

a) metody statystyczne, które służą do przetwarzania uzyskiwanych danych - „obróbka danych””

- Program Statistica

- SPSS

- Matematica

- Laplabu

- Superstrat

b) metody psychofizjologiczne- opierają się na założeniu, że istnieje wzajemne oddziaływanie somy i psyche

S↔P - zależność dwukierunkowa. Stan psychiczny może wpływać na ciało, a stan somatyczny może wpływać na stan psychiczny.

Działy psychologii:

a) stosowanej

b) teoretycznej- jej celem jest formułowanie podstawowego aparatu pojęciowego terminologii przedmiotu badań i wskazanie na mechanizmy wyjaśniające ludzkie zachowania

1) Psychologia ogólna- formułuje i opisuje podstawowe pojęcia i procesy psychiczne (wrażenie, spostrzeżenie, myślenie, pamięć, podejmowanie decyzji)

2) Psychologia poznawcza- zajmuje się tak zwanymi „wyższymi czynnościami umysłowymi”- procesy informacyjne, język w którym myślimy, działania twórcze.

3) Psychologia rozwojowa- opisuje rozwój człowieka od chwili jego poczęcia (psychologia prenatalna), aż do starości (rozwój motoryczny, rozwój mowy, koordynacja wzrokowo-ruchowa, myślenie, podejmowanie decyzji, emocje- sposób komunikowania).

4) Psychologia społeczna- zajmuje się badaniem zachowań społecznych i wzajemnych kontaktów międzyludzkich, kształtowanie postaw i ról społecznych wynikających z przynależności do grupy, wspólnoty w określonych warunkach kulturowych (konformizm, atrakcyjność społeczna, asertywność, zmiana postaw)

5) Psychologia osobowości- zajmuje się opisem każdego wymiaru funkcjonowania człowieka (odporność na stres, styl reakcji w sytuacjach trudnych, zachowania pro i antyspołeczne)

6) Psychologia - zajmuje się wpływem życia codziennego na zachowania psychoruchowe (zdrowe odżywianie, aktywny tryb życia)

7) Psychologia wychowawcza- koncentruje się na kreowaniu prospołecznych postaw w odniesieniu do różnych grup ludności.

8) Psychologia pracy- zajmuje się psychologicznymi mechanizmami efektywności i niezawodności człowieka w procesie pracy:

-dobór i selekcja pracowników

- tworzenie ścieżek kariery zawodowej

- szkolenia, ewaluacja pracowników

- motywowanie pracowników

- tworzenie systemów i arkuszy ocen okresowych

- zwalnianie pracowników

9) Psychologia bezrobocia- zajmuje się stanem psychicznym osób, które utraciły zatrudnienie (zjawisko wyuczonej bezradności- człowiek wszystko widzi w czarnych barwach)- zajmuje się aktywizacją osób, które utraciły zatrudnienie. Są to kluby pracy, ośrodki aktywizacji zawodowej.

10) Psychologia reklamy- stymulowanie nabywców celem zakupu prezentowanych dóbr materialnych i niematerialnych.

11) Psychologia wojskowa- zajmuje się efektywnością działania człowieka w ekstremalnych warunkach Th, wojna, oraz urazami doznanymi w trakcie walki (uraz postraumatyczny).

12) Psychologia prawa- zajmuje się relacją człowieka do przestrzegania norm oraz badaniem wiarygodności zeznań świadka.

13) Psychologia penitencjarna- zajmuje się sytuacją stresową podsądnych (więźniów) oraz ich rehabilitacją, a także resocjalizacją. Ponadto ten dział psychologii interesuje się stresową sytuacją personelu służb więziennych.

14) Psychologia lotnicza- zajmuje się problematyką doboru ludzi do wykonywania zadań w przestrzeni.

15) Psychologia morska- zajmuje się adaptacją człowieka do życia na statkach i okrętach. Małe terytorium, silnie zhierarchizowana instytucja, to samo towarzystwo przez wiele dni.

16) Psychologia podwodna- skupia się na problematyce doboru ludzi do życia w toni wodnej.

17) Psychologia religii- zajmuje się relacją człowieka do sakrum (świętości), przeżyciami religijnymi i ich wpływem na samopoczucie, cele życiowe i funkcjonowanie w określonym kręgu cywilizacyjnym.

18) Psychologia sportu i rekreacji- zajmuje się doborem do różnych dyscyplin sportowych pod kątem wymaganych cech psychicznych, psychologicznym wspomaganiem zawodnika, a także redukcją stresu przedstartowego.

Stres organizacyjny i jego uwarunkowania- 23.11.2008

H. Seyle
Karoshi- śmierć ze stresu (w Japonii ok. 10 tys. zgonów rocznie)- nagła śmierć u osób zdrowych, ze względu na przepracowanie, najczęściej zawał serca.

Etapy przebiegu reakcji stresowej wg. H. Seyle:

1. Reakcja alarmowa, która ma na celu mobilizację sił obronnych organizmu.

1. faza szoku- obejmuje ona początkową bezpośrednią reakcję na działanie czynnika szkodliwego na organizm (chwilowe obniżenie temperatury głębokiej ciała, chwilowy spadek ciśnienia tętniczego krwi)

2. faza przeciwdziałania szokowi, która jest reakcją obronną i której towarzyszą zmiany fizjologiczne (przyspieszenie akcji serca, wzrost temperatury ciała)

2. Stadium odporności- związane jest ze względną adaptacją organizmu do działania czynnika szkodliwego.

3. Stadium wyczerpania- charakteryzuje się utratą zdolności obronnych organizmu, czego efektem jest rozregulowanie funkcji fizjologicznych (biegunka, częstomocz, bóle w okolicach serca, żołądka, potliwość)

Aspekty działania sytuacji stresowych są następujące:

1. Fizjologiczny aspekt stresu odnosi się do relacji między siłą, czy też intensywnością stymulacji sensorycznej (zmysłów), a poziomem pobudzenia (aktywacji) organizmu.

Nadmiar bodźców, jak ich brak jest źródłem stresu!

2. Psychologiczny aspekt stresu wiąże się z treściową charakterystyką bodźca stresowego i odzwierciedla jego znaczenie dla życia i rozwoju człowieka.

Z psychologicznego punktu widzenia możemy wyróżnić następujące podejścia do problematyki stresu:

a) dystres (zły stres)- występuje wtedy, gdy sytuacja jest trudna, skomplikowana i długo trwa, co powoduje dezorganizację działania.

b) stres- siła lub nacisk na człowieka zmuszająca go do nietypowego działania

c) eustres (stres dobry)- to takie oddziaływanie, które mimo chwilowego dyskomfortu prowadzi do rozwoju osobowości do osiągania zakładanych celów.

Interakcyjny model stresu Elliotta.

W tym ujęciu stres jest interakcją między człowiekiem, a środowiskiem.

Elementami owej interakcji są:

x- źródło stresu, jego ilość, rodzaj, czas trwania.

y- indywidualne reakcje na stres

z- dalsze konsekwencje działania sytuacji stresowej

Mediatory mogą mieć następujący charakter:

a)mediator biologiczny- płeć, wiek, stan zdrowia, typ układu nerwowego

b) mediatory psychologiczne- osobowość, inteligencja

c) mediatory socjologiczne- status społeczny, status rodzinny, pozycja w organizacji

Konflikt organizacyjny jako źródło stresu.

Stres organizacyjny jest wynikiem interakcji pomiędzy zachowaniami organizacyjnymi jak:

a) niska kooperatywność i niska asertywność, co prowadzi do ukrytej wrogości

b) niska kooperatywność, ale wysoka asertywność prowadzi do rywalizacji za wszelką cenę.

Źródła stresu:

I Czynniki środowiskowe

1) Czynniki tkwiące w samej pracy

- ilościowe i jakościowe obciążenie pracą

- presja czasu i bezwzględna terminowość

- warunki pracy

- praca zmianowa

- konieczność nadążania za szybkimi zmianami technologicznymi

2) Stosunki społeczne z przełożonymi, podwładnymi i kolegami

- niemożność do podporządkowania się

- brak wsparcia społecznego

- wadliwa polityka społeczna

3) Struktura organizacyjna i klimat emocjonalny

- brak współodpowiedzialności

- zła komunikacja interpersonalna

4) Miejsce w organizacji

- dwuznaczność pełnionej roli

- nieadekwatna do roli odpowiedzialność za ludzi i rzeczy

5) Źródła ekstraorganizacyjne

- problemy rodzinne

- kryzysy życiowe

- trudności finansowe

- mała wiarygodność firmy

6) Kariera zawodowa

- brak perspektyw rozwoju zawodowego

- aktualny status zawodowy niezgodny z kwalifikacjami i aspiracjami pracownika

II Czynniki osobowościowe generujące stres w pracy:

1) niezrównoważenie emocjonalne

2) sztywność postaw

3) trudności adaptacyjne

4) typ A zachowania (osoba superambitna, która chce robić karierę)

7. 12. 2008r.

2 typy stereotypowego patrzenia biorąc pod uwagę płec

• mężczyźni

-przebojowość

• racjonalizm

• organizacja

• 
  -

• kobiety

- wrażliwość

• opiekuńczość

• uważność

• uległość

• emocjonalność

Wiążą się ze stereotypowym patrzeniem na 2 człowieka ze względu na płeć

Czym jest płeć psychologiczna- jest uwarunkowane genetycznie, ma swoje źródło w biologii i socjalizacji a oznacza stopień natężenia stereotypowej kobiecości lub męskości. Sandra Bem opisała zjawisko płci, dokonała typologii płci, oraz znalazła narzędzie w którym można określać płeć

Typologia:

• typ kobiecy- wysoka kobiecość wg stereotypu

• typ męski- wysoka męskość

• typ androgeniczny- wysoka kobiecość oraz wysoka męskość wg stereotypu

• niska kobiecość i niska męskość wg stereotypu

• męskie kobiety

• kobiecy mężczyźni

1.Seksizm- to świadome lub nieświadome przekonanie, że druga płeć powinna być dyskryminowana jako gorsza( Arystoteles- twierdził ze kobieta przypomina wybrakowanego mężczyznę, przedstawił dwa dowody: kobiety maja niska temp. Ciała; ………….)

udowadniane różnice między kobieta a mężczyzną

Cechy:

• uzdolnienia werbalne

• rozwój ruchowy: koordynacja- kobiety; szybkość ruchowa- mężczyźni

• zdolności przestrzenne- mężczyzna

• pamięć dowolna drobnych obiektów- kobiety

• mowa ciała i intuicja

• uśmiech kobiet w sytuacjach społecznych bywa często przez mężczyzn traktowany niesłusznie na kilka sposobów:

• uśmiech traktowany jako kokieteria

• sygnał uległości

• oznaka niekompetencji

• spostrzegawczość

• pomaganie

• agresywnośc

• pozycja zawodowa

• edukacyjnośc

• reakcja na stres

• stres krótkotrwały- kobiety

• stres długotrwały- mężczyźni

• reakcja na zdradę

• emocjonalna- kobiety

• fizyczna- mężczyźni

Taktyki wabienie płci przeciwnej:

• męskie

• prezentacja statutu społecznego i zarobków finansowych

• otwarte okazywanie zaangażowania uczuciowego

• okazywanie kobiecie współczucia w jej problemach

• okazywanie wsparcia i zrozumienia

• udawanie delikatności i opiekuńczości

• ukrywanie obrączki

• udawanie braku zainteresowania seksem

• popisywanie się tężyzną fizyczną, brawurą i odwagą

• taktyki kobiece

• dbałość o własny wygląd

• krytyka rywalek w tym zakresie

• okazywanie wierności i wyłączności

• sygnalizowanie dostępności seksualnej

• kobiety chcą się czuć kochane i pożądane, a mężczyźni głównie podziwiani i pożądani

2. Feminizm- ruch na rzecz praw kobiet, który opiera się na tezie, że każdy człowiek jest wartością nie wolno go traktować instrumentalnie także dla dobra innych ludzi.

Typologia feminizmu:

• feminizm liberalny- hasło: kobiety równe mężczyznom

• feminizm radykalny- hasło: kobiety ponad i przeciwko mężczyznom

• feminizm kulturowy- protest przeciwko maskulinizacji języka

Czynniki decydujące o atrakcyjności interpersonalnej:

• atrakcyjność fizyczna

• stopień kompetencji

• wzajemność sympatii

• współpraca

• samoocena

• właściwa komunikacja interpersonalna

• komplementy

• częstość pozytywnych kontaktów

Antypatia:

• typ nawiedzony-

• szukający winnych

• szponiasty- osoba która nie zdaje sobie sprawy, że swoimi czynami rani innych ludzi

• niekompetentny

• onieśmielający

• niekulturalny

• straszak- próbuje strachem nabrać argumentów

• dziwadło z innej bajki- osoba która jest skrajnym indywidualistą, orginałem, nonkonformistą

• konformizm:

• zmiana zachowanie lub opinii danej osoby wywołana rzeczywistym lub wyimaginowanym naciskiem ze strony jakiejś osoby lub grupy

• konformizm to zachowanie zgodne lub niesprzeczne z przyjętym w danej grupie za właściwe

Rodzaje konformizmu:

• bezrefleksyjny- posłuszne stosowanie się do norm bez zastanowienia się nad ich sensem

• publiczny- dostosowanie się zachowań otoczenia bez wewnętrznego przekonania, że to co inni robią jest słuszne

• nonkonformizm- postawa niezgody na obowiązujące w grupie normy, wzory, zasady, wartości, takie osoby są nielubiane i izolowane

Symbole autorytetu:

• osoby które mają tytuły

• ubiór

1.Przedmiot współczesnej psychologii w ujęciu historycznym- opisać koncepcje podświadomościową.

2. Co to jest metodologia badań?

3. Wymień elementy psychotroniki(parapsychologii)

4. Wskaż podobieństwa i różnice ankiety i kwestionariusza.

5. Wymień działy psychologii stosowanej

6. Opisz przebieg reakcji stresowej wg H. Seyle

7. Aspekt fizjologiczny stresu

8. Aspekt psychologiczny stresu

9. Co to stres i jego rodzaje

10. Co to jest stereotyp?

11. Opisz cechy kobiet i mężczyzn

12. Czym jest płeć psychologiczna? Typologia płci psychologicznej

13. Co to jest seksizm?

14. Co to jest feminizm, podaj jego rodzaje

15. Co to jest konformizm, podaj jego rodzaje

---