Jeśli Twoje dziecko musi być operowane
Przewodnik po wydarzeniach, które często wydają się straszniejsze niż są w rzeczywistości
Wstęp
Pytania i odpowiedzi
Za małe na operację?
Kto jest odpowiedzialny?
Twój wcześniak musi być operowany: decyzje i środki ostrożności
Zapobieganie bólowi i dyskomfortowi
Rodzaje operacji, których mogą potrzebować wcześniaki
Operacja zamykająca przetrwały przewód tętniczy
Operacja z powodu martwiczego zapalenia jelit
Operacja umieszczenia kaniuli broviac lub innej centralnej linii dożylnej
Operacja wodogłowia
Operacja refluksu przełykowo-żołądkowego
Operacja retinopatii wcześniaczej
Tracheostomia
Operacja przepukliny
Wstęp: Jeśli Twoje dziecko musi być operowane
Myśl o operacji jest przerażająca dla każdego, a szczególnie dla rodziców maleńkich i delikatnych wcześniaków. Częściowo wynika to z lęku przed nieznanym: tajemniczą salą operacyjną, gdzie chirurg może zajrzeć i sięgnąć do wnętrza ludzkiego ciała. Niektórzy ludzie odczuwają ulgę, kiedy wytłumaczy im się, na czym dokładnie ma polegać operacja, ponieważ rzeczywistość okazuje się często znacznie mniej straszna niż ich wyobrażenia. Nadal będziesz się martwić, dopóki Twoje dziecko całkowicie nie wydobrzeje, ale być może poczujesz się lepiej, gdy będziesz wiedziała więcej na temat operacji.
Jest kilka istotnych rzeczy, na które musisz zwrócić uwagę, jeśli Twój wcześniak ma być operowany. Powinnaś poprosić neonatologa lub chirurga, aby jasno wytłumaczył Ci stan kliniczny dziecka, dlaczego operacja powinna pomóc i jakie jest ryzyko z nią związane. Zapytaj, jak duże doświadczenie w przeprowadzaniu tego typu operacji ma anestezjolog i chirurg. Możesz również chcieć wiedzieć, jakie jest prawdopodobieństwo, że Twoje dziecko będzie odczuwać ból i co zostanie zrobione, by go złagodzić. Część informacji zawartych w tym rozdziale może odpowiedzieć na Twoje pytania. Ale ponieważ złożona technika operacji, narkozy i powrotu do zdrowia może się bardzo różnić w zależności od stanu Twojego dziecka, powinnaś zwracać się głównie do jego lekarzy z prośbą o wyjaśnienie, co dokładnie dzieje się z Twoim dzieckiem.
Pytania i odpowiedzi
Za małe na operację?
Moje dziecko jest takie maleńkie. Czy przeżyje operację?
Myśl o wcześniaku, który musi zostać poddany operacji w czasie, kiedy nie powinien się jeszcze narodzić, jest trudna dla każdego. Jakby nie było wystarczająco trudne oglądanie go takiego maleńkiego, walczącego, by przeżyć poza łonem matki! Jeśli to właśnie Twój wcześniak potrzebuje operacji, brzmi to jak najgorsza wiadomość, jaką mogłaś usłyszeć. Ale tak naprawdę wcale nie jest i wkrótce zdasz sobie z tego sprawę.
To prawda, operowanie człowieka, który waży poniżej dwóch kilogramów i ponadto jest chory, to ogromne wyzwanie. Ale zarówno chirurdzy, jak i anestezjolodzy pediatryczni przeszli wieloletnie szkolenie i mają doświadczenie w leczeniu noworodków i wcześniaków takich jak Twój. Anestezjolog wie, jak wcześniaki reagują na leki znieczulające i stres związany z operacją, wie, jakie dawki i jaką terapię stosować, aby bezpiecznie przeprowadzić operację. Istnieje wiele specjalizacji w chirurgii pediatrycznej, więc jeżeli na przykład Twój wcześniak ma zakładaną zastawkę z powodu wodogłowia, to będzie operowany przez neurochirurga dziecięcego, a jeżeli ma mieć operację nerek lub pęcherza, to zajmie się nim chirurg-urolog. Tak szczegółowa specjalizacja pozwala chirurgowi Twojego dziecka rozwinąć bardzo ścisłe umiejętności i doświadczenie.
W dzisiejszych czasach operuje się nawet zupełnie maleńkie wcześniaki, ważące poniżej 1,5 kg. Większość tych operacji jest całkowicie bezpieczna i kończy się sukcesem, ze wskaźnikiem przeżywalności sięgającym 100%. Masz wszelkie podstawy do radości, chyba że Twój chirurg ma inne zdanie. Mimo że jest ona stresująca, powinnaś patrzeć na operację Twojego dziecka jak na punkt zwrotny w jego życiu, które będzie odtąd lepsze i zdrowsze.
Aby operacja wcześniaka była jak najbezpieczniejsza, powinna zostać przeprowadzona w szpitalu, w którym znajduje się oddział intensywnej terapii noworodka. Dobra współpraca między personelem OIOM-u, anestezjologiem a chirurgiem jest niezbędna do najlepszej opieki dziecka, szczególnie w czasie oraz zaraz po operacji, kiedy kończy się znieczulenie. Konieczność przeniesienia dziecka na OIOM może być dla Ciebie stresująca, a otoczenie pełne skomplikowanej aparatury medycznej może zwiększyć Twój niepokój o jego zdrowie. Najprawdopodobniej jednak nie potrwa to długo. Większość dzieci, które były relatywnie zdrowe przed operacją, opuszcza OIOM bardzo szybko, zazwyczaj w przeciągu kilku dni.
Większość rodziców, co zrozumiałe, wolałaby w miarę możliwości uniknąć operacji swego dziecka. Mimo że chęć ochrony Twojego dziecka sprawia, że jesteś teraz przeciwna operacji, nie powinnaś traktować lekarzy jak wrogów. Jeśli powiesz im, że potrzebujesz więcej czasu, aby to przemyśleć, a nie ma konieczności natychmiastowego operowania dziecka, prawie na pewno się zgodzą. Oni wiedzą, że to Twoje dziecko. Żaden lekarz lub chirurg nie chce go zabierać na salę operacyjną, jeśli nie wiąże się to z oczywistą korzyścią dla dziecka i dopóki Ty, mimo że zmartwiona, również nie będziesz do tego przekonana.
Kto jest odpowiedzialny?
Moje dziecko musi być operowane. Kto teraz jest za nie odpowiedzialny - neonatolog czy chirurg?
Kiedy przedwcześnie urodzone dziecko musi zostać poddane operacji, jego już zestresowani rodzice muszą często radzić sobie z kolejną stresującą zmianą: nagłym pojawieniem się nowych twarzy wokół jego inkubatora, kiedy chirurg, a być może również pielęgniarki chirurgiczne, przychodzą na oddział poznać swojego nowego, małego pacjenta. Większość z nich na pewno Ci się przedstawi i porozmawia z Tobą. Ale ponieważ rodzice nie są w szpitalu przez cały czas, zespół chirurgiczny mógł oglądać Twoje dziecko kilkakrotnie podczas Twojej nieobecności, a potem zachowywać się jak starzy znajomi, mimo że Ty nie jesteś pewna, kim właściwie są.
Najprawdopodobniej po krótkim okresie niepewności wkrótce poznasz i obdarzysz zaufaniem chirurga swojego dziecka. Jednak wielu rodziców ma problemy ze zrozumieniem, kto jest odpowiedzialny. Czy neonatolog, czy chirurg, czy obaj? Będziesz miała kontakt z dwoma lekarzami, którzy będą się czasem koncentrować na innych rzeczach i którzy nie zawsze myślą w ten sam sposób.
W większości przypadków Twoje zagubienie może zostać rozwiązane przez rozmowę z neonatologiem, którego już znasz i jasne wytłumaczenie sytuacji Twojego dziecka oraz określenie, kto jest za co odpowiedzialny. Ogólnie chirurg odpowiedzialny jest za operację, podjęcie decyzji co do jej dokładnego terminu, przygotowanie do niej dziecka oraz za opiekę pooperacyjną. Poza tym odpowiedzialność może być różnie rozłożona. W niektórych szpitalach neonatolog zawsze pozostaje odpowiedzialny za dziecko. W innych neonatolog i chirurg dzielą się obowiązkiem opieki nad dzieckiem do czasu jego pełnego powrotu do zdrowia; po operacji rola chirurga się kończy. Tak więc przez pewien czas wspólnie będą podejmować niektóre decyzje, jak na przykład kiedy powrócić do karmienia, kiedy zmniejszyć podaż leków uspokajających i jakie zlecić badania laboratoryjne. Wreszcie w innych jeszcze szpitalach chirurg całkowicie przejmuje odpowiedzialność za dziecko, a neonatolog pozostaje jego konsultantem w decyzjach medycznych.
Czas do operacji Twojego dziecka i do ogromnej ulgi, jaką poczujesz, widząc, że wraca do zdrowia, szybko minie. Czasami jednak sytuacja dziecka jest bardziej skomplikowana i konieczność operacji oraz postępowanie podczas rekonwalescencji są kwestią sporną. Rodzice mogą wówczas usłyszeć nieco różne opinie od chirurga i od neonatologa. Jeśli tak się stanie, postaraj się nie martwić i nie obawiaj się zadawać im pytania. Jednym z rozwiązań jest wspólne spotkanie z obydwoma lekarzami, chirurgiem i neonatologiem, aby zrozumieć, jakie wyjście jest najlepsze dla dziecka. Takie spotkanie będzie korzystne dla wszystkich, ale przede wszystkim Ty zrozumiesz lepiej, co się dzieje z Twoim dzieckiem, a to jest najważniejsze.
Twój wcześniak musi być operowany: decyzje i środki ostrożności
Kiedy Twoje dziecko musi zostać poddane operacji, oprócz zmartwienia i lęku możesz również odczuwać ogromną presję. Byłoby łatwiej, gdybyś mogła zatrzymać czas, aby dokładniej przedyskutować sprawę z rodziną, porozmawiać jeszcze raz z lekarzem dziecka i innymi lekarzami i zdobyć więcej informacji przed wyrażeniem zgody na operację. Nawet jeśli operacja Twojego dziecka nie jest nagła, najprawdopodobniej będziesz czuła, że czas mija za szybko.
Poniższe pytania zawierają podstawowe pytania i wsparcie, które powinnaś otrzymać przed operacją dziecka. Jeśli któreś zostało pominięte, nie wstydź się przedstawić swoich pytań lub potrzeb lekarzowi dziecka. Z drugiej strony, jeśli masz wszystkie te wiadomości i wsparcie, możesz być pewna, że wraz z lekarzami zrobiliście wszystko, by podjąć najlepszą dla Twojego dziecka decyzję.
Czy wiesz, dlaczego Twoje dziecko potrzebuje operacji, jakie są korzyści i ryzyko z nią związane, jak pilny jest zabieg, z czym będzie związany powrót do zdrowia? Innymi słowy, czy czujesz, że wiesz wystarczająco dużo, by wyrazić „świadomą” zgodę na operację?
Wszystkie operacje są zabiegami inwazyjnymi, niosącymi korzyści i zagrożenia. Lekarze powinni Ci jasno wytłumaczyć, co Twoje dziecko zyska dzięki operacji, jak szybko powinna ona zostać przeprowadzona i jak będzie przebiegać rekonwalescencja. Tylko Twój lekarz może Ci powiedzieć, czego można oczekiwać w przypadku Twojego dziecka, ale zazwyczaj rokowania dla wcześniaków poddawanych operacji są bardzo dobre.
Czasami operacja wcześniaka musi zostać przeprowadzona w trybie pilnym, w stanie zagrożenia życia dziecka. Częściej jednak zostaniesz poinformowana, że Twoje dziecko powinno zostać operowane wkrótce, ale niekoniecznie natychmiast. Na przykład, jeśli Twoje dziecko wymaga operacyjnego zamknięcia przewodu Bottala (patrz strona…), będzie prawdopodobnie chore i słabe i lekarze będą przekonani, że po operacji poczuje się lepiej. Ale najprawdopodobniej jego stan nie jest na tyle niestabilny, byś nie mogła przemyśleć tego przez dzień lub dwa. Niektóre operacje, na przykład przepukliny, są jeszcze mniej pilne. Muszą być w końcu wykonane, ale często są odsuwane do czasu aż wcześniak urośnie, nabierze sił i będzie lepiej przygotowany do radzenia sobie ze stresem związanym z operacją. Niektóre zabiegi nie są absolutnie konieczne - wybór należy do Ciebie. Na przykład tracheotomia lub przetoka jelitowa (gastrostomia) mogą być przeprowadzone, by poprawić warunki życia dziecka i ułatwić opiekę nad nim. Mogą jednak być bardzo długo odkładane lub w ogóle niewykonane, tak że możesz spędzić tyle czasu, ile tylko chcesz, rozważając ich wady i zalety.
Czy większość lekarzy jest zgodnych co do najlepszej metody leczenia Twojego dziecka? Jeśli istnieją inne metody oprócz operacji, czy znasz związane z nimi korzyści i ryzyko i co stałoby się z Twoim dzieckiem, jeśli operacja nie zostanie przeprowadzona?
Nie bój się pytać lekarza swojego dziecka, czy inni lekarze zgodziliby się, że operacja jest najlepszą metodą leczenia w tym przypadku. Jego obowiązkiem jest poinformować Cię o ryzyku i korzyściach związanych z innymi możliwymi sposobami leczenia lub brakiem leczenia, nawet jeśli jest przekonany, że operacja jest najlepszym wyjściem. Niektóre rodziny, jeśli tylko jest na to czas, czują się lepiej, mając możliwość konsultacji z innym specjalistą lub chirurgiem, ale mogą obawiać się, że obrazi to ich lekarza. Nie powinnaś się tym martwić. Lekarze raczej nie traktują prośby o dodatkową konsultację jako osobistej obrazy. W rzeczywistości, jeśli mają prawdziwy dylemat przy podejmowaniu trudnej decyzji co do najlepszej metody leczenia Twojego dziecka, mogą z ulgą podchodzić do możliwości podzielenia się odpowiedzialnością z kolegą.
Czy Ty i Twój partner otrzymaliście wystarczającą ilość czasu na zastanowienie, rozmowę z rodziną i podjęcie przemyślanej decyzji na temat operacji Waszego dziecka? Czy Wasze uczucia i wartości są brane pod uwagę przez lekarzy? Czy personel medyczny był dla Was wsparciem?
Nie powinniście czuć nacisku, by podjąć szybką decyzję, o ile nie jest to nieuniknione ze względu na stan zdrowia Waszego dziecka. Nawet jeśli nie ma zbyt wiele czasu na zastanowienie, lekarze powinni dać Wam tak dużo czasu jak to możliwe, nawet jeśli oznacza to tylko kilka minut sam na sam, aby wszystko omówić. Przed operacją, jeśli stan dziecka na to pozwala, powinniście mieć możliwość być przy nim, zrobić mu zdjęcie, zaprosić do niego rodzinę. Po operacji samo stwierdzenie, że wszystko poszło dobrze, może nie być wystarczające, by uspokoić pełnych lęku rodziców. Powinniście zostać poinformowani szczegółowo o wszystkim, co powinniście wiedzieć na temat samego zabiegu i przewidywanej rekonwalescencji. Spróbujcie przyjąć różne rodzaje osobowości i style komunikacji jako część różnorodności ludzkiej natury: niektórzy lekarze i pielęgniarki po prostu będą bardziej cierpliwi i rozumiejący, otwarci i wspierający niż inni. Mimo to Wasze potrzeby powinny być w miarę możliwości spełnione przez personel oddziału, aby podtrzymać Was na duchu i uczynić Was silniejszymi, lepiej poinformowanymi obrońcami Waszego dziecka.
Czy lekarze i pielęgniarki wiedzą, jak skontaktować się z Tobą tuż przed, podczas i po operacji?
Czasami chirurg lub neonatolog muszą pilnie porozmawiać z rodzicami o zmianach w stanie zdrowia ich dziecka lub uzyskać zgodę na dodatkowy zabieg. Przez około jeden dzień przed i po operacji Twojego dziecka, jeśli nie będziesz na oddziale, ważne jest, byś poinformowała personel medyczny, jak można się z Tobą skontaktować. Również ze względu na to, że dokładny czas rozpoczęcia, trwania i zakończenia operacji zazwyczaj nie jest wcześniej znany, powinnaś powiedzieć personelowi oddziału, czy życzysz sobie być poinformowana, kiedy Twoje dziecko zostanie przewiezione na salę operacyjną i kiedy wróci. Nie musi to być robione automatycznie.
Chociaż w tej chwili możesz w to nie wierzyć, wspomnienie operacji Twojego dziecka stanie się mniej bolesne w przyszłości. Mimo to zawsze będziesz wdzięczna lekarzom i pielęgniarkom, którzy zapewnili Ci wsparcie i wiadomości, których potrzebowałaś, by podjąć najwłaściwszą decyzję.
Zapobieganie bólowi i dyskomfortowi
Moje dziecko musi być operowane. Nie mogę znieść myśli, że musi przez tak wiele przejść i że będzie go to bolało.
Powinno Cię pocieszyć, że ochrona przed bólem podczas i po zabiegu chirurgicznym, jest jednym z głównych celów lekarzy i pielęgniarek zajmujących się Twoim dzieckiem. Anestezjolog, chirurg, neonatolog i pielęgniarka będą uważnie obserwować Twoje dziecko, aby zapewnić mu maksymalnie możliwy komfort.
Utrzymanie stabilnego stanu wcześniaka podczas operacji i zapewnienie jej bezbolesnego przebiegu wymaga specjalnych umiejętności i doświadczenia anestezjologa pediatrycznego. Prawdopodobnie poznasz anestezjologa swojego dziecka na dzień lub dwa przed operacją. Wytłumaczy Ci on, co zostanie zrobione, aby zapobiec odczuwaniu przez Twoje dziecko bólu podczas zabiegu oraz czego możesz oczekiwać po operacji. Obie kwestie będą do pewnego stopnia zależały od stanu klinicznego Twojego dziecka, rodzaju przeprowadzanej operacji oraz preferencji i biegłości lekarza. Nie wahaj się zadawać pytań na ten temat lub jakikolwiek inny dotyczący Twojego dziecka, jeśli czujesz taką potrzebę.
Zanim Twój wcześniak zostanie przewieziony na salę operacyjną, anestezjolog zbada swojego nowego małego pacjenta i zapozna się z historią jego choroby. Będzie chciał dowiedzieć się o wszystkim, co mogłoby wpłynąć na wybór metody znieczulenia i być przygotowanym na wszelkie problemy, jakie Twoje dziecko może mieć na sali operacyjnej. Anestezjolog wraz z chirurgiem zlecą wszelkie leki, jakie powinny zostać podane tuż przed operacją (na przykład mogą to być antybiotyki zmniejszające ryzyko zakażenia podczas operacji lub kafeina zmniejszająca ryzyko pooperacyjnych bezdechów) oraz pozostawią instrukcję dotyczącą karmienia.
Mimo że do operacji powinno się przystępować na czczo, aby zapobiec wprowadzeniu pokarmu z żołądka do płuc, wcześniaki nie muszą pościć tak długo jak starsze dzieci lub dorośli, więc Twoje dziecko nie będzie miało czasu zgłodnieć. Wcześniakom można po raz ostatni podać mieszankę sześć godzin przed operacją, mleko matki (które jest łatwiejsze do strawienia) cztery godziny przed operacją, a płyny (jak na przykład woda z glukozą) nawet na dwie godziny przed operacją.
Tuż przed zabiegiem, anestezjolog i pielęgniarka przyjdą na oddział, aby osobiście doprowadzić Twoje dziecko w inkubatorze na salę operacyjną, gdzie zostanie przekazane w ręce doświadczonego zespołu chirurgicznego.
Sala operacyjna zostanie specjalnie przygotowana na przyjęcie maleńkiego wcześniaczka. Aby było mu ciepło podczas operacji, zostanie podniesiona temperatura w sali - sprawiając, że pracujący tu zespół dorosłych poczuje się jak w tropikach! Podczas zabiegu będzie przykryty tak dokładnie, jak to tylko możliwe, czapeczką, prześcieradłami, a nawet plastikową folią, która doskonale utrzymuje temperaturę ciała wcześniaków. Również podawane mu dożylnie płyny zostaną podgrzane, aby zapobiec obniżaniu temperatury ciała dziecka.
Większość poważniejszych zabiegów chirurgicznych u wcześniaków jest przeprowadzanych w znieczuleniu ogólnym, co oznacza, że Twoje dziecko zostanie „uśpione” na czas operacji. Nie będzie się w stanie poruszać ani odczuwać bólu podczas zabiegu i nie będzie go później pamiętać. Nie będzie również w stanie samodzielnie oddychać, dopóki się nie wybudzi, będzie więc musiało zostać podłączone do respiratora. Znieczulenie zostanie podane w formie dożylnej przez wenflon lub w formie gazu wdychanego przez maseczkę (działa już po kilku sekundach). Kiedy dziecko będzie już spało i nie będzie odczuwać bólu, anestezjolog założy wszelkie niezbędne cewniki i rurki, potrzebne podczas operacji.
Chociaż wspaniale jest wiedzieć, że Twoje dziecko będzie spało spokojnie podczas operacji, nie odczuwając żadnego dyskomfortu, należy pamiętać, że ze znieczuleniem ogólnym zawsze wiąże się pewne ryzyko komplikacji. Głównymi są nieprawidłowości w pracy serca i ciśnieniu krwi, a w najgorszych przypadkach śmierć. Mimo że ryzyko jest niewielkie, jest ono większe dla małego wcześniaka niż dla dziecka donoszonego, ze względu na niedojrzałość jego organów.
Podczas niektórych operacji w dolnej części jamy brzusznej (takimi jak operacja przepukliny lub obrzezanie) anestezjolog może zastosować znieczulenie zewnątrzoponowe zamiast ogólnego. Wiąże się to z podaniem środka znieczulającego do kanału kręgowego lub w okolice dużych nerwów przenoszących odczucia bólowe z obszaru pracy chirurga (znieczulenie podobne do tego, które podaje się kobietom podczas porodu). Efektem obu typów znieczulenia jest zablokowanie drogi impulsów bólowych do mózgu.
Znieczulenie zewnątrzoponowe może być trudne do wykonania u wcześniaka, ale ma ono wiele dodatkowych korzyści. Ponieważ znieczula tylko niektóre obszary ciała, nie wpływa na mięśnie oddechowe i ośrodek oddychania w mózgu. Oznacza to, że dziecko prawdopodobnie będzie w stanie samodzielnie oddychać i nie trzeba go podłączać do respiratora. Dodatkową korzyścią jest fakt, że cewnik zewnątrzoponowy może zostać pozostawiony na jakiś czas, aby można było podawać przez niego leki znieczulające i aby nadal kontrolować ból przez kilka dni po operacji. U wcześniaków, u których zastosowano znieczulenie zewnątrzoponowe, rzadziej występowały bezdechy pooperacyjne.
Niektóre dzieci, u których stosuje się znieczulenie zewnątrzoponowe, nie potrzebują dodatkowych leków uspokajających, wystarczy smoczek zamoczony w wodzie z glukozą, które cichutko i z zadowoleniem ssą podczas operacji. Czasem jednak konieczne jest podanie dziecku leków uspokajających, które go uśpią, aby założyć znieczulenie zewnątrzoponowe lub podpajęczynówkowe.
W niektórych przypadkach wcześniak może otrzymać kombinację znieczulenia zewnątrzoponowego i ogólnego. Pozwala to na użycie mniejszych dawek leków znieczulających ogólnie, co zmniejsza ryzyko komplikacji.
W trudnym okresie pooperacyjnym każdy wcześniak potrzebuje bardzo uważnej opieki. Kiedy operacja się zakończy, Twoje dziecko zostanie na sali operacyjnej lub zostanie przeniesione do pobliskiej sali pooperacyjnej, gdzie będzie bacznie obserwowane, aby upewnić się, że jego stan jest stabilny podczas ustępowania znieczulenia. Następnie dziecko zostanie przygotowane do drogi powrotnej na OIOM. Niektóre kaniule, przewody i monitory, które były używane podczas operacji, zostaną odłączone lub przełączone do przenośnej aparatury medycznej. Kiedy dziecko będzie gotowe, chirurg, anestezjolog i pielęgniarka odprowadzą go na OIOM. Nie odejdą, zanim nie przekażą neonatologowi i pielęgniarce Twojego dziecka informacji dotyczących opieki pooperacyjnej: szczegółów przebiegu operacji i wszelkich specjalnych instrukcji dotyczących opieki nad dzieckiem po operacji. Podczas gdy dziecko wraca do zdrowia po operacji, chirurg, anestezjolog i neonatolog Twojego dziecka będą pracować wspólnie, ale szczegółowy podział ról różni się w zależności od szpitala.
Po operacji powinnaś się przygotować na spotkanie z Twoim dzieckiem na oddziale intensywnej terapii, nawet jeśli przed operacją był już na oddziale przejściowym. Nie oznacza to, że operacja się nie udała. Wcześniaki zazwyczaj muszą pozostać na OIOM-ie i być bacznie obserwowane po zabiegu operacyjnym z powodu niebezpieczeństwa wystąpienia bezdechów pooperacyjnych (przedłużonej przerwy w oddychaniu), które są komplikacją znieczulenia ogólnego u wszystkich noworodków, a szczególnie wcześniaków. Ryzyko bezdechów jest największe przez 24 do 48 godzin po operacji.
Twoje dziecko może również być podłączone do respiratora i nie będzie oddychać samodzielnie przez wiele godzin, a nawet dni po operacji. Dzieje się tak dlatego, że niedojrzałe nerki i wątroba wcześniaka potrzebują nieco czasu, aby usunąć leki znieczulające z organizmu, może więc przez jakiś czas się nie wybudzić lub nie oddychać samodzielnie, szczególnie jeśli na OIOM-ie nadal otrzymuje leki przeciwbólowe. Zazwyczaj dzieci, które nie miały żadnych problemów z oddychaniem, są odłączane od respiratora po kilku godzinach lub po kilku dniach od operacji. Ale dzieci, które przed operacją miały problemy oddechowe i których płuca nie są jeszcze w pełni prawidłowo rozwinięte, mogą mieć większe trudności i potrzebować respiratora przez dłuższy okres.
Ból pooperacyjny u wcześniaków może być bardzo skutecznie leczony, nie powinnaś się więc o to martwić. Możesz przeczytać więcej o metodach kontrolowania bólu u wcześniaków na stronie…; te same zasady będą się odnosić do opieki pooperacyjnej nad Twoim dzieckiem. Lekarze zastosują prawdopodobnie leki narkotyczne takie jak morfina lub fentanyl, aby zapewnić mu komfort. Leki te sprawią, że dziecko będzie śpiące i prawdopodobnie przedłużą okres podłączenia do respiratora; ale doskonale zapobiegają bólowi i cierpieniu. Inne leki, takie jak Paracetamol, które nie działają usypiająco i nie zakłócają oddychania, są pomocne po kilku dniach, kiedy ból jest mniejszy.
Po operacji możesz pomóc dziecku, upewniając się, że robione jest wszystko, aby poczuło się lepiej. Czasami rodzice najlepiej potrafią ocenić, jak czuje się ich dziecko. Nie wahaj się pytać, jakie leki przeciwbólowe dziecko otrzymuje i w jaki jeszcze sposób można przynieść mu ulgę. Nie obawiaj się również wezwać lekarza lub pielęgniarkę, jeśli zauważysz, że dziecko jest niespokojne; może się okazać, że potrzebna jest kolejna dawka środków przeciwbólowych. Kiedy widzisz, że dziecko jest wystarczająco przytomne, aby zdawać sobie sprawę z Twojej obecności, spróbuj dać mu delikatny sygnał. Dotknij jego dłoni i powiedz mu cichutko, że mamusia i tatuś tu są i cierpliwie czekają, aż wyzdrowieje. A kiedy Twoje dziecko jest wybudzone i czuje się trochę lepiej, zapytaj pielęgniarkę, czy może ssać smoczek, zostać otulone kocykiem lub czy możesz wziąć je na ręce.
Rodzaje operacji, których mogą potrzebować wcześniaki
Na kolejnych stronach możesz znaleźć podstawowe informacje na temat najczęściej wykonywanych zabiegów chirurgicznych u wcześniaków, wraz ze wskazaniami, wynikami, komplikacjami i rekonwalescencją. Aby uzyskać pełny obraz przypadku Twojego dziecka, musisz porozmawiać z jego neonatologiem i chirurgiem. Ten krótki przegląd ma na celu pomóc Ci zorientować się, o co pytać lekarza i jak rozumieć jego odpowiedzi.
Niektóre wcześniaki muszą być operowane w pierwszych tygodniach życia z powodu wady wrodzonej - problemu, który wystąpił jeszcze przed narodzinami. Jeśli było tak w przypadku Twojego dziecka, neonatolog i chirurg omówią z Tobą specyficzny problem medyczny dziecka, jak również jego widoki na przyszłość oraz ryzyko i korzyści związane z operacją. Operacje, o których piszemy poniżej, nie dotyczą problemów wrodzonych, ale komplikacji ściśle związanych z wcześniactwem.
Istnieją pewne niebezpieczeństwa wspólne dla wszystkich operacji - głównie zakażenia, krwotoki, uszkodzenie pobliskich tkanek i komplikacje wynikające ze znieczulenia ogólnego. Powinnaś również wiedzieć, że operacje nie zawsze kończą się sukcesem albo dlatego, że chirurg nie jest w stanie osiągnąć zamierzonego celu, albo zabieg nie przynosi spodziewanych korzyści dla pacjenta, albo też problem pojawia się ponownie i operację trzeba powtórzyć. Niebezpieczeństwa te różnią się w zależności od zabiegu, jak również pacjenta, powinnaś więc zapytać o nie swojego chirurga. Może on wytłumaczyć Ci, co zamierza zrobić, aby zapobiec komplikacjom i co można zrobić, aby wyleczyć Twoje dziecko, jeśli komplikacje wystąpią.
Większość problemów związanych z wcześniactwem, które prowadzą do operacji, zostało opisanych w poprzednich rozdziałach. Dobrze jest wrócić do nich i przeczytać jeszcze raz o chorobie Twojego dziecka, ponieważ niektóre informacje, tam zawarte, mogą Ci pomóc lepiej zrozumieć leczenie chirurgiczne.
Będzie Ci trudno uspokoić się do czasu, kiedy Twoje dziecko opuści salę operacyjną, a chirurg i anestezjolog powiedzą, że wszystko poszło dobrze. Ale do tego czasu postaraj się być optymistką. W większości przypadków wcześniaki wychodzą z operacji w doskonalej formie.
Operacja zamykająca przetrwały przewód tętniczy
Dlaczego może być potrzebna?
Jeśli wcześniak ma szeroki drożny przewód tętniczy (przewód Bottala, patrz strona…) powodujący problemy z oddychaniem lub niewydolność krążenia, i jeśli nie może on zostać zamknięty farmakologicznie (ponieważ leki nie zadziałały lub jakiś czynnik w stanie klinicznym dziecka sprawia, że ich użycie nie jest zalecane), lekarze mogą zadecydować o operacyjnym zamknięciu przewodu tętniczego. Wśród pacjentów, którzy potrzebują tej operacji, są najmniejsze i najmłodsze wcześniaczki na OIOM-ie.
Jak jest przeprowadzana?
Nie jest to operacja serca - serce Twojego dziecka w ogóle nie będzie dotykane. Operację przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym, z dzieckiem podłączonym do respiratora. Aby dostać się do przewodu tętniczego, chirurg wykona niewielkie, poprzeczne nacięcie z lewej strony pleców dziecka. Odsunie płuca dziecka, by znaleźć przewód tętniczy, następnie zamknie go szczelnie maleńkim klipsem, który zostanie tam na stałe, lub zawiąże na nim specjalną nitkę.
Wynik i możliwe komplikacje
Zamknięcie przetrwałego przewodu tętniczego jest operacją bezpieczną, ze wskaźnikiem śmiertelności bliskim zera. Niemal zawsze kończy się sukcesem - zamknięciem przewodu.
Mimo że komplikacje są niezwykle rzadkie, czasem się pojawiają. Podczas zamykania przewodu Bottala może zostać nacięte jedno z większych naczyń krwionośnych, których kilka przebiega w okolicach przewodu Bottala. Jeśli tak się stanie, podczas gdy chirurg zajmuje się natychmiastową naprawą naczynia, anestezjolog przetacza Twojemu dziecku krew, aby uzupełnić krew, którą utraciło i upewnić się, że zostało zrobione wszystko, by jego oddychanie, praca serca i ciśnienie krwi pozostały stabilne. Inną możliwą komplikacją tej operacji jest niewielkie pęknięcie płuca, zwane odmą opłucnową. Zagoi się ona sama w ciągu kilku dni. Najbardziej prawdopodobną długotrwałą komplikacją operacji zamykającej przewód Bottala jest uszkodzenie jednego z nerwów przebiegających w jego pobliżu. Nerwy w pobliżu przewodu tętniczego kontrolują struny głosowe i ruchy przepony. Uszkodzenie jednego z nich może czasowo (na kilka tygodni lub miesięcy) lub na stałe sprawić, że głos dziecka będzie ochrypły, zwiększyć ryzyko przypadkowego wprowadzania pokarmu do płuc (ponieważ struny głosowe mogą nie zamykać się wystarczająco podczas przełykania, pozwalając pokarmom „wpaść w złą dziurkę”) lub utrudnić mu oddychanie. Często problemy te mogą wymagać kolejnych operacji.
Rekonwalescencja i powrót do zdrowia
W wyniku połączenia znieczulenia ogólnego i leków przeciwbólowych, które Twoje dziecko otrzyma po operacji, minie nieco czasu zanim się obudzi i zacznie samodzielnie oddychać. Zazwyczaj oddychanie dziecka poprawia się stopniowo, od około 8-12 godzin po operacji, aż do kilku kolejnych dni. Jednak niektóre dzieci czują się gorzej przez kilka dni po operacji, ponieważ ich płuca i serce muszą poradzić sobie z dodatkowym stresem, jaki stanowiła operacja.
Na ile stan Twojego dziecka się poprawi - na przykład, kiedy zamknięcie przetrwałego przewodu tętniczego pozwoli na odłączenie go od respiratora - zależy od tego, w jakim stopniu przewód tętniczy przyczyniał się do jego problemów klinicznych. Jest to niemożliwe do przewidzenia przed operacją: lekarze wiedzą, że bardzo poprawia się stan płuc dziecka po zamknięciu przewodu Bottala. Niestety bywają też sytuacje, kiedy zamknięcie przewodu tętniczego nie przynosi praktycznie żadnej poprawy. W większości przypadków stan płuc dziecka stopniowo się poprawia po zamknięciu przewodu Bottala.
Jeśli Twoje dziecko otrzymywało Twój pokarm lub mieszankę przed operacją, prawdopodobnie otrzyma je ponownie w przeciągu kilku dni. Szwy zostaną wchłonięte przez organizm, nie trzeba więc ich będzie zdejmować. Blizna, która pozostanie na plecach dziecka, będzie wkrótce wyglądać jak cienka, jasna linia.
Rysunek: tętnica płucna, aorta, przewód tętniczy, serce.
Przez przetrwały przewód tętniczy krew może przepływać z aorty z powrotem do tętnicy płucnej, przeciążając serce i płuca.
Operacja zamyka przetrwały przewód tętniczy, przywracając normalne krążenie.
Operacja martwiczego zapalenia jelit
Dlaczego może być potrzebna?
Jeśli stan dziecka chorego na martwicze zapalenie jelit (NEC, patrz strona …) nie poprawia się w ciągu kilku dni od rozpoczęcia leczenia farmakologicznego, może to oznaczać, że ściana jelita została uszkodzona lub wystąpiło niedotlenienie. Kiedy tak się stanie, uszkodzone fragmenty jelit muszą zostać usunięte operacyjnie, aby ustąpiło zakażenie i zapalenie, a pozostałe jelita mogły zagoić się i odpocząć.
Jak jest przeprowadzana?
Operacja martwiczego zapalenia jelit jest przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym. Chirurg wykonuje nacięcie tuż nad lub pod pępkiem dziecka, z jednej strony brzucha do drugiej. Dokładnie oczyszcza jamę brzuszną i usuwa ewentualne miejscowe zmiany martwicze, następnie dokładnie bada całą długość jelit, sprawdzając, czy nie ma więcej uszkodzeń. Celem chirurga jest usunięcie wszystkich części jelit, które są przerwane lub trwale uszkodzone, pozostawiając jak najwięcej zdrowych jelit, aby Twoje dziecko mogło później wchłaniać wystarczającą ilość składników odżywczych podczas późniejszych karmień.
Czasami nie jest oczywiste podczas operacji, czy dany odcinek jelita może się zagoić, czy nie. W takim przypadku chirurg może je pozostawić, w nadziei, że uda się je wyleczyć. Ale jeśli stan Twojego dziecka nie będzie się systematycznie poprawiał w ciągu 24-48 godzin, prawdopodobnie będzie chciał zbadać jelita, przeprowadzając kolejną operację.
Czasami, jeśli występuje tylko jedno uszkodzenie w wyizolowanej części jelita, a pozostałe jego części wydają się zdrowe, chirurg może natychmiast ponownie połączyć ze sobą części jelita. W większości przypadków jednak jest bezpieczniej i rekonwalescencja przebiega szybciej i pełniej, jeżeli jelito nie zostaje od razu zamknięte. Zamiast tego chirurg wyjmuje dwa otwarte końce jelita na zewnątrz przez niewielkie nacięcie na brzuchu dziecka. Zabieg ten nazywa się stomią, wyłonieniem sztucznego odbytu - założeniem przetoki jelitowej (patrz ilustracja).
Wiadomość, że u Twojego dziecka wykonano stomię, jest szokująca. Pamiętaj jednak, że jest to tylko czasowe. Zazwyczaj po 6-8 tygodniach jelita Twojego dziecka mogą zostać bezpiecznie połączone i włożone z powrotem na miejsce. Do tego czasu stomia pozwala dolnej części przewodu pokarmowego odpocząć i zagoić się, ponieważ pokarm i stolec nie będą przez nią przechodzić. Do czasu ponownego połączenia jelit stolce dziecka będą wychodzić z końcówki górnej części przewodu pokarmowego, do specjalnego woreczka przymocowanego do jego brzuszka. Woreczek ten jest zazwyczaj całkowicie przykryty pieluszką dziecka, niewidoczny dla osób, które go nie przewijają.
U wielu dzieci zabieg zamknięcia jelit jest przeprowadzany, kiedy wciąż są w szpitalu. W tym czasie rodzice mogą się nauczyć, obserwując pielęgniarki, jak dbać o delikatną skórę wokół enterostomii podczas zmiany woreczka. Jeśli Twoje dziecko jest wypisane wcześniej, przed zabiegiem połączenia jelit, na pewno zostaniesz starannie poinstruowana, jak dbać o nie w domu.
Operacja ponownego połączenia jelit jest bardzo prostym zabiegiem, po którym dziecko bardzo szybko wraca do zdrowia - zazwyczaj w ciągu kilku dni lub szybciej (znacznie szybciej niż po operacji martwiczego zapalenia jelit). W większości przypadków chirurg wykorzystuje poprzednie nacięcie, aby Twoje dziecko nie miało dodatkowych blizn.
Inna procedura dla niektórych dzieci
Czasami, kiedy dziecko z martwiczym zapaleniem jelit urodziło się bardzo wcześnie i jest bardzo chore, lekarze mogą dojść do wniosku, że stres związany z operacją mógłby być dla niego za duży. W takim przypadku chirurg może przeprowadzić wstępny, prostszy zabieg, zwany drenażem otrzewnowym (peritoneal drainage). Może on być przeprowadzony w inkubatorze na OIOM-ie, w znieczuleniu miejscowym.
Chirurg wykona niewielkie nacięcia po każdej stronie brzucha dziecka i wprowadzi miękką rurkę, zwaną drenem, która wejdzie do jamy brzusznej i wyjdzie przez skórę. Rurka pozwala na uchodzenie gazów, zakażonego płynu i stolca, zmniejszając ciśnienie w jamie brzusznej i łagodząc stan zapalny. Mimo tego większość dzieci, kiedy ich stan się ustabilizuje, musi zostać poddanych operacji. Ale niektóre dzieci leczone drenażem otrzewnowym wracają całkowicie do zdrowia i nie wymagają dalszej operacji.
Wynik i możliwe komplikacje
Operacja martwiczego zapalenia jelit jest bardzo skuteczna w zahamowaniu choroby. Ogólny wskaźnik przeżywalności po tej operacji wynosi około 70%. (Liczba ta przedstawia średni wynik dużej liczby dzieci, w tym bardzo przedwcześnie urodzonych i bardzo chorych. Większe dzieci, szczególnie te ważące powyżej 1000g i te, które nie są aż tak chore, zazwyczaj radzą sobie lepiej).
To, jak szybko Twoje dziecko wróci do zdrowia po operacji i jakie będą jego wyniki, na dłuższą metę zależy od stopnia zaawansowania choroby przed operacją i pozostałej długości zdrowych jelit. Zaraz po operacji lekarze będą w stanie przedstawić bardziej szczegółowe przewidywania co do przyszłości dziecka. Dzieci, które tracą więcej niż połowę długości jelit, są zagrożone wystąpieniem powikłania zwanego „zespołem krótkiego jelita” i mogą potrzebować żywienia dożylnego przez bardzo długi czas. (Jeśli powiedziano Ci, że u Twojego dziecka może wystąpić zespół krótkiego jelita, możesz przeczytać o tym nieco więcej na stronie…, a Twój lekarz wytłumaczy Ci, czego możesz się spodziewać u Twojego dziecka). U większości dzieci pozostaje wystarczająca długość jelit i po powrocie do zdrowia po operacji będą mogły normalnie jeść i rosnąć.
Najczęstszymi bezpośrednimi komplikacjami operacji martwiczego zapalenia jelit są zapalenie i krwotok, szczególnie jeśli powstaną nowe uszkodzenia w delikatnych jelitach dziecka. Niektóre dzieci z enterostomią przez pewien czas nie rosną dobrze i mają zakłócenia metabolizmu, ponieważ górna część przewodu pokarmowego jest zbyt krótka, by wchłonąć wystarczającą ilość składników odżywczych. Problemy te zazwyczaj ustępują po ponownym połączeniu jelit. U około 20% dzieci występuje zwężenie jelita wskutek zbliznowacenia tkanki - po operacji martwiczego zapalenia jelit. Objawia się ono zazwyczaj jako nietolerancja pokarmowa lub niedrożność i może zostać zdiagnozowane przez badanie radiologiczne, przy pomocy specjalnego kontrastu. Zwężenie jelitowe łatwo usuwa się chirurgicznie, podczas operacji znacznie prostszej niż operacja martwiczego zapalenia jelit.
Rekonwalescencja i powrót do zdrowia
Dziecko zaraz po operacji martwiczego zapalenia jelit jest zazwyczaj bardzo chore. Możesz oczekiwać, że Twoje dziecko będzie podłączone do respiratora przez kilka dni po operacji lub dłużej i bardzo powoli będzie wracać do zdrowia. Lekarze i pielęgniarki Twojego dziecka mogą zauważyć radosne oznaki poprawy jego stanu szybciej niż Ty, ponieważ poprawią się wyniki jego badań laboratoryjnych i będzie potrzebować mniej intensywnego wsparcia medycznego, zanim zacznie wyglądać lepiej.
Powinnaś się przygotować, że dziecko będzie bardzo obrzęknięte w różnych partiach ciała, co pogorszy się na kilka dni, ale później powinno się poprawiać w ciągu około tygodnia. Nadal będzie otrzymywać antybiotyki, do czasu wyleczenia zakażenia (zazwyczaj około dwóch tygodni) i nie będzie otrzymywać żadnych pokarmów poza żywieniem dożylnym do czasu, gdy jego jelita zaczną się goić. Lekarze będą obserwować dziecko pod kątem powrotu pracy jelit, co zostanie oznajmione przez oddanie stolca (pielęgniarki pokażą Ci go z dumą w woreczku lub w pieluszce!) i oczyszczenie żółci usuwanej z jego żołądka.
Kiedy lekarze stwierdzą, że dziecko jest gotowe, by znowu jeść, rozpoczną karmienia bardzo powoli i ostrożnie, podając małe ilości specjalnej mieszanki lub rozcieńczonego Twojego pokarmu. Większość dzieci po martwiczym zapaleniu jelit nie przyswaja dobrze składników odżywczych, ponieważ musi minąć nieco czasu, by ich jelita całkowicie się zagoiły, i ponieważ wiele z nich ma stomię, mogą więc używać tylko części jelit przez pewien czas. Karmienia Twojego dziecka będą stopniowo zwiększane, jeśli okaże się, że dobrze je toleruje.
Ogólnie powinnaś przygotować się na wzloty i upadki w Waszej drodze do pełnego karmienia. Ale pomimo okropnego przeżycia, jakim jest operacja martwiczego zapalenia jelit, o ile Twoje dziecko nie ma innych komplikacji związanych z wcześniactwem, jego długoterminowe prognozy są dobre.
Rysunek: Kiedy odcinek jelita uszkodzony przez martwicze zapalenie jelit zostanie usunięty, dwa otwarte końce mogą nie zostać od razu połączone, aby przyspieszyć proces gojenia.
Dwa otwarte końce jelita są wyprowadzone na zewnątrz przez skórę na brzuchu, tworząc enterostomię.
Operacja umieszczenia kaniuli broviac lub innej centralnej linii dożylnej
Dlaczego może być potrzebna?
Wcześniaki, które potrzebują żywienia pozajelitowego lub leków podawanych dożylnie dłużej niż przez kilka tygodni, mogą bardzo skorzystać z umieszczenia kaniuli broviac lub innej centralnej linii dożylnej. (Broviac jest najczęściej używanym rodzajem, ale są również inne, równie dobre). Jest to po prostu kaniula dożylna, umieszczana w centralnym (czyli głównym) naczyniu krwionośnym i używana przez długi czas. Kaniule te mają tę zaletę, że są bardziej stabilne i istnieje mniejsze niebezpieczeństwo ich wyciągnięcia, są również bezbolesne i wygodne w użyciu. Ponadto niektóre substancje, takie jak wysokokaloryczne odżywki dożylne i niektóre antybiotyki, które mogłyby uszkodzić mniejsze i delikatniejsze naczynia krwionośne, mogą być przez nie bezpiecznie podawane.
Jak jest przeprowadzana?
Umieszczenie kaniuli broviac lub innej centralnej linii dożylnej jest drobnym zabiegiem chirurgicznym. Może być przeprowadzane na sali operacyjnej w znieczuleniu ogólnym lub na OIOM-ie, przy inkubatorze dziecka. Jeśli przeprowadzane jest na oddziale, Twoje dziecko zostanie unieruchomione przy pomocy miękkich więzów i otrzyma leki uspokajające i znieczulające. Chirurg zlokalizuje dużą żyłę, najczęściej w na szyi lub klatce piersiowej dziecka, choć może to być również na nodze. Zrobi małe nacięcie i wprowadzi mały, plastikowy cewnik do żyły, następnie delikatnie popchnie go do przodu, aby czubek był we właściwym miejscu, w bardzo dużym naczyniu krwionośnym w pobliżu serca lub w górnej komorze samego serca. Miękki mankiet kaniuli zostanie przyszyty pod skórą dziecka w miejscu, gdzie cewnik wychodzi na zewnątrz, aby utrzymać go bezpiecznie na miejscu.
Wynik i możliwe komplikacje
Operacja umieszczenia kaniuli broviac lub innej centralnej linii dożylnej jest zazwyczaj zupełnie bezpieczna, nawet dla bardzo małych i chorych wcześniaków. Natychmiast po jej zakończeniu zostanie wykonane prześwietlenie klatki piersiowej w celu potwierdzenia, że czubek kaniuli znajduje się we właściwym miejscu i aby upewnić się, że przy okazji nie zostało uszkodzone płuco. Głównymi możliwymi komplikacjami umieszczenia linii dożylnej, z których obie mogą być skutecznie leczone, są zakażenie (jeśli zakażenia nie da się wyleczyć antybiotykami, linię będzie trzeba usunąć) i utworzenie skrzepów krwi w kaniuli, które mogą zablokować linię lub też przedostać się do innych miejsc w organizmie i spowodować ich uszkodzenia.
Rekonwalescencja i powrót do zdrowia
Rekonwalescencja jest zazwyczaj bardzo szybka. Często do czasu powrotu na OIOM lub pełnego wybudzenia dziecko całkowicie wraca do siebie - tak, że tylko nowe bandaże i nowa linia dożylna świadczą o tym, że przeszło operację. Większości dzieci miękki cewnik zupełnie nie przeszkadza, a większość rodziców po pewnym czasie przestaje zauważać, że on w ogóle tam jest. Najważniejsze, że zaoszczędzi on Twojemu dziecku bólu związanego z częstymi ukłuciami podczas zakładania nowych linii dożylnych. Kiedy linia centralna przestaje być potrzebna, może zostać usunięta w ciągu kilku minut, bez konieczności przenoszenia dziecka z łóżeczka. Pozostanie po niej tylko niewielka blizna.
Operacja wodogłowia
Dlaczego może być potrzebna?
Kiedy dziecko ma wodogłowie (patrz strona…), płyn zbierający się w jego czaszce może wywierać ucisk na mózg, doprowadzając do jego uszkodzenia. Jeśli lekarze stwierdzą, że wodogłowie Twojego dziecka pogarsza się, zamiast zmniejszać wraz z upływem czasu lub jeśli wywiera zbyt duży ucisk na mózg, powodując zaburzenia oddychania lub rytmu serca, będą chcieli usunąć jego nadmiar, aby zmniejszyć ciśnienie. Najbardziej skuteczną długoterminową metodą leczenia wodogłowia jest założenie zastawki komorowo-otrzewnowej. Jest to mała plastikowa rurka, zakładana chirurgicznie, która odprowadza nadmiar płynu z komór mózgu, w których się gromadzi, do wnętrza jamy brzusznej (otrzewnej), gdzie może zostać ponownie wchłonięty.
W większości przypadków u wcześniaków założenie zastawki nie jest operacją nagłą. Dzieje się tak dlatego, że niezrośnięte kości czaszki rozładowują rosnące ciśnienie przez powiększenie obwodu głowy. Operacja założenia zastawki komorowo-otrzewnowej może być często odsunięta o kilka dni lub tygodni do czasu, kiedy lekarze upewnią się, że jest ona konieczna, a wcześniak jest wystarczająco duży i silny, by mogła ona być bezpiecznie założona.
Jak jest przeprowadzana?
Założenie zastawki komorowo-otrzewnowej w rękach doświadczonych neurochirurgów pediatrycznych jest zabiegiem prostym i bezpiecznym. Ma wpływ jedynie na niewielki obszar mózgu i nie niesie prawie żadnego ryzyka uszkodzenia jego funkcjonowania. Zawsze jest przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym, z dzieckiem podłączonym do respiratora. Operacja zazwyczaj trwa godzinę lub dwie.
Istnieje kilka rodzajów zastawek: Twój neurochirurg wybierze tę, która jego zdaniem jest najodpowiedniejsza dla Twojego dziecka. Górny koniec zastawki jest umieszczony w jednej z komór mózgowych dziecka, wprowadzony przez małe nacięcie na czubku lub z boku jego głowy, a następnie przez maleńką dziurkę w czaszce. Następnie chirurg przejmuje resztę rurek i umieszcza je pod skórą dziecka - prowadząc ją za uchem, w dół szyi i klatki piersiowej, aż do brzucha. Tam chirurg wykonuje niewielkie nacięcie pod żebrami, aby móc wprowadzić końcówkę zastawki przez tkanki brzuszne do otrzewnej. Pozostawi tam również zwiniętą nadmierną długość rurki, aby upewnić się, że pozostanie ona w otrzewnej (musi tam pozostać, aby płyn spływający z komór mózgowych mógł zostać ponownie wchłonięty) tak długo, jak to możliwe, gdy Twoje dziecko będzie rosło.
Istotnym komponentem zastawki komorowo-otrzewnowej jest zbiornik. Będzie widoczny w formie niewielkiego guza pod skórą głowy dziecka, w pobliżu nacięcia. W zbiorniku znajduje się zawór kontrolujący ilość płynu mózgowo-rdzeniowego przepływającego przez zastawkę, aby nie spływał on zbyt wolno lub zbyt szybko. Zawór może być również stosowany przez neurochirurga do oceny funkcjonowania zastawki.
Inne metody chirurgicznego leczenia wodogłowia
Wodogłowie u wcześniaków jest najczęściej skutkiem wylewów dokomorowych i jest spowodowane skrzepami lub zbliznowaceniami, które zakłócają przepływ płynu mózgowo- -rdzeniowego. Niektóre wcześniaki są zbyt małe lub zbyt chore, kiedy wystąpi u nich wodogłowie, aby można było założyć im zastawkę komorowo-otrzewnową lub też chirurg może chcieć poczekać kilka tygodni, do czasu kiedy w komorach będzie mniej krwi i białka, aby sprawdzić, czy wodogłowie nie wchłonie się samoistnie.
Tymczasowe odprowadzenie płynu z komór może być wykonane przy pomocy prostszego zabiegu, zwanego drenażem otwartym. Istnieje kilka technik polegających albo na wprowadzeniu rurki do komór mózgowych dziecka i odprowadzeniu nadmiaru płynu do plastikowego woreczka, albo na wprowadzeniu niewielkiego zbiornika pod skórę, skąd płyn może być łatwo usunięty przez lekarza przy pomocy igły.
Czasami jednorazowe odprowadzenie płynu jest wystarczające i wcześniak nie potrzebuje już zastawki. Ale jeśli stałe leczenie wodogłowia jest konieczne, neurochirurg może z łatwością zamknąć drenaż, kiedy dziecko jest większe i silniejsze i założyć zastawkę.
Wynik i możliwe komplikacje
Założenie zastawki komorowo-otrzewnowej jest niemal zawsze skutecznym sposobem leczenia wodogłowia. Zakłócenia funkcjonowania zastawki, prowadzące do nawrotu wodogłowia i infekcje zastawki, są najczęstszymi komplikacjami po jej założeniu. Zakłócenia funkcjonowania zastawki mogą wystąpić wkrótce po jej założeniu, jeśli rurka zostanie zatkana przez komórki krwi i zanieczyszczenia z wylewu, który spowodował wodogłowie lub jeśli czubek rurki utknie w tkance lub ścianie komory. Mogą one wystąpić również wiele miesięcy lub lat później, jeśli rurka pęknie lub jeśli dziecko urośnie na tyle, że czubek rurki nie będzie już w otrzewnej. Źle funkcjonująca zastawka wymaga kolejnej operacji, aby zmienić lub naprawić układ.
Większość problemów infekcyjnych w obrębie zastawki występuje niedługo po operacji: 70% w przeciągu dwóch miesięcy od założenia. Zakażenia są poważnym problemem, ponieważ mogą objąć mózg i mogą prowadzić do zakłóceń funkcjonowania zastawki, jeśli bakterie lub inne zanieczyszczenia zablokują rurkę. Jeśli infekcji zastawki nie udaje się pokonać w ciągu kilku dni antybiotykami, zastawka będzie musiała zostać usunięta chirurgicznie (bakterie mogą się ukryć w rurce, gdzie są poza zasięgiem antybiotyku). Kiedy zakażenie zostanie wyleczone, Twoje dziecko będzie miało kolejną operację, podczas której zostanie założona nowa zastawka.
Większość neurochirurgów nie zakłada zastawek wcześniakom ważącym mniej niż 1200-1500 gram. Komplikacje zdarzają się częściej u małych dzieci, ponieważ ich tkanki nie znoszą tak dobrze zabiegów chirurgicznych, ich skóra jest cienka i łatwo podrażniana przez rurkę zastawki, a ich układ odpornościowy nie radzi sobie tak dobrze ze zwalczaniem infekcji.
Długoterminowy wynik Twojego dziecka jest zależny raczej od innych czynników niż tych bezpośrednio związanych z operacją. Ogólna statystyka mówi, że 50% wcześniaków z zastawką komorowo-otrzewnową, u których nie stwierdzono w USG żadnych widocznych uszkodzeń mózgu, rozwija się normalnie. Niestety tylko niewielka grupa dzieci ważących poniżej 1250 gram ma dobre wyniki. Niektórymi czynnikami są stopień i zasięg wylewów dokomorowych, które spowodowały wodogłowie, obecność widocznych uszkodzeń mózgu w USG głowy (patrz strona…), czas założenia zastawki (zbyt późne założenie może być niebezpieczne), infekcje i problemy z funkcjonowaniem zastawki (które czasem, choć nie zawsze, mogą pogorszyć rozwój neurologiczny dziecka), masa ciała dziecka w czasie operacji, ewentualne dodatkowe problemy medyczne i jego dotychczasowy rozwój. Powinnaś pamiętać, że wiele wcześniaków, które potrzebowały zastawki, rozwija się intelektualnie zupełnie prawidłowo. Jeśli mają jakieś długoterminowe problemy neurologiczne, dotyczą one raczej ich ogólnych i szczegółowych umiejętności motorycznych, a wpływ na nie może być ciężki lub łagodny.
Rekonwalescencja i powrót do zdrowia
Twoje dziecko powróci z sali operacyjnej na OIOM prawdopodobnie wciąż uśpione i podłączone do respiratora. Dostanie antybiotyki zapobiegające infekcjom i leki przeciwbólowe. Nie bój się, że jego głowa wygląda dziwnie, z plackiem wygolonych włosów i zapadniętymi ciemiączkami, ponieważ jest to normalne i przejściowe. Prawdopodobnie zauważysz duże zmiany w jej kształcie w ciągu kolejnych tygodni i miesięcy. Wkrótce guz zawierający zbiornik i rurki pod skórą, które teraz wydają Ci się bardzo wyraźne, staną się mniej widoczne, kiedy dziecko przybierze na wadze i odrosną mu włosy. Do czasu kiedy zacznie chodzić, zastawka będzie praktycznie niewidoczna.
Najprawdopodobniej Twoje dziecko będzie potrzebowało zastawki przez resztę życia. Bardzo niewiele dzieci „wyrasta” z zapotrzebowania na zastawkę, w miarę jak rośnie ich umiejętność odprowadzania i wchłaniania płynu mózgowo-rdzeniowego. Ale ponieważ usunięcie zastawki wymaga operacji, która jest znacznie bardziej niebezpieczna niż pozostawienie zastawki na miejscu, lekarze nie ryzykują i nie planują usuwania zastawki z wyboru.
Wiele wcześniaków szybko powraca do zdrowia po operacji założenia zastawki i po dwóch - trzech dniach ich stan jest bardziej stabilny, a dzieci są bardziej czujne i aktywne niż przed operacją. Po siedmiu - dziesięciu dniach od operacji Twojemu dziecku zostaną zdjęte szwy. Do tego czasu wiele wcześniaków opuszcza już OIOM i czuje się świetnie.
Rysunek: Komory mózgowe, zbiornik, rurka, zastawki.
Górny koniec zastawki komorowo-otrzewnowej, umieszczony w jednej z komór mózgowych, odprowadza płyn mózgowo-rdzeniowy długą rurką do jamy brzusznej, w której może zostać ponownie wchłonięty.
Operacja refluksu żołądkowo-przełykowego
Dlaczego może być potrzebna?
Zazwyczaj leczenie i inne środki są skuteczne w utrzymywaniu refluksu żołądkowo- -przełykowego (patrz strona…) pod kontrolą. Ale w przypadku dzieci, u których występuje najbardziej uporczywa, ciężka forma refluksu, operacja może być najlepszym rozwiązaniem. Ciężki refluks może powodować potencjalnie zagrażające życiu epizody bezdechu, bradykardii i świstów. Dziecko, które ulewa pokarm do dróg oddechowych, może cierpieć na nawracające zapalenia płuc, a chroniczne podrażnienie płuc może z czasem pogorszyć oddychanie. Kwas żołądkowy może również podrażniać śluzówkę przełyku, powodując ból, krwawienie, anemię i problemy z karmieniem. A jeśli dziecko dużo wymiotuje, może to zmniejszyć ilość przyjmowanego przez organizm pokarmu, zakłócając wzrost dziecka.
Jak jest przeprowadzana?
Operacja refluksu nazywa się fundoplikacją. Istnieją różne techniki, ale najczęściej stosowana jest fundoplikacja metodą Nissena. Zazwyczaj przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym, z dzieckiem podłączonym do respiratora.
Chirurg wykonuje nacięcie na brzuchu dziecka, nad żołądkiem. Następnie owija górną część żołądka (dno żołądka) wokół przełyku i umocowuje ją szwami (patrz ilustracja). W rezultacie powstaje zawór. Pokarm może przechodzić przez przełyk do żołądka podczas gdy dziecko je i żołądek jest rozluźniony. Ale po posiłku, kiedy ciśnienie w żołądku wzrasta w miarę jak „trawi” on pokarm i przepycha go do jelit, część żołądka owinięta wokół przełyku zaciska go, zapobiegając cofaniu się pokarmu i utrzymując go w żołądku, tam gdzie jego miejsce.
U większości dzieci, u których przeprowadzono fundoplikację, zostanie również w ramach zabiegu założona gastrostomia (patrz ilustracja). Pamiętaj, że rurka ta jest jedynie rozwiązaniem czasowym, aby pomóc dziecku wrócić do siebie po operacji i upewnić się, że dobrze po niej je i rośnie. Po operacji rurka pomoże usunąć ciśnienie gazów w żołądku dziecka, ponieważ dopóki działa fundoplikacja, dziecko nie będzie mogło wymiotować, a dopóki pozostaje tam obrzęk i zacisk jest bardzo ciasny, nie będzie mu się również odbijać. Po kilku dniach rurka może być również używana do karmienia, dopóki dziecko nie będzie gotowe przyjmować odpowiedniej ilości pokarmu przez usta.
Prostszy zabieg: samo umieszczenie gastrostomii
Niektóre starsze wcześniaki, które mają problemy z karmieniem i nie są w stanie przyjąć przez usta wystarczającej ilości pokarmu, aby dobrze rosnąć, mogą potrzebować przez pewien czas samej rurki, bez fundoplikacji. W takim przypadku zabieg umieszczenia rurki jest znacznie prostszy; wiąże się z niewielkim nacięciem na brzuchu dziecka i czasem nawet może być przeprowadzony w znieczuleniu miejscowym, bez przenoszenia Twojego dziecka na salę operacyjną. Jeśli starszy wcześniak, który został już wypisany do domu, potrzebuje rurki, być może nawet nie będzie musiał pozostać w szpitalu, tylko wróci do domu zaraz po zabiegu. Mimo że większość rodziców początkowo martwi się koniecznością założenia rurki, zazwyczaj czują się lepiej, jak tylko zauważą, jak bardzo poprawia ona rozwój ich dziecka.
Wynik i możliwe komplikacje
Refluks żołądkowo-przełykowy jest skutecznie leczony operacją u ogromnej większości (około 90%) dzieci, u których nie występowały żadne inne nieprawidłowości. To, jak bardzo poprawi się stan Twojego dziecka po operacji - na przykład, czy ustąpią świsty lub bezdechy - zależy od tego, na ile refluks przyczyniał się do jego problemów zdrowotnych. W większości przypadków można zauważyć natychmiastową poprawę i następujący po niej proces stopniowej poprawy podczas kilku tygodni lub miesięcy.
Tak jak wszystkie zabiegi operacyjne fundoplikacja wiąże się z pewnym ryzykiem. Niebezpieczeństwo śmierci dziecka wskutek operacji jest bardzo niskie, około 2%, i właściwie nie wiąże się bezpośrednio z operacją, tylko z pewnymi problemami występującymi u dzieci z refluksem. U każdego pacjenta po operacji brzusznej może po pewnym czasie wystąpić niedrożność, w związku z zablokowaniem jelita przez tkankę bliznowatą. Komplikacje związane bezpośrednio z fundoplikacją to zespół wzdęcia (gas bloat syndrome) - nadmierne nagromadzenie gazu w żołądku, które może trwać kilka tygodni po operacji, ale zazwyczaj ustępuje samoistnie; kłopoty z karmieniem, mogące wynikać z faktu, że ciasno owinięty żołądek powoduje dyskomfort podczas karmienia; przecieki i podrażnienie wokół rurki oraz rozluźnienie po pewnym czasie, powodujące nawrót objawów refluksu. Dzieci z nieprawidłowościami neurologicznymi są szczególnie narażone na komplikacje po zabiegu, łącznie z nawrotem refluksu wymagającym powtórnej operacji. Na szczęście u większości dzieci żadne komplikacje nie występują.
Rekonwalescencja i powrót do zdrowia
Większość wcześniaków pozostaje podłączonych do respiratora przynajmniej przez kilka dni po operacji. Aby zapewnić dziecku komfort, pielęgniarki będą mu podawać środki łagodzące ból i usuwać gazy i płyn z żołądka przez gastrostomię. Po kilku dniach lekarze spróbują zamknąć rurkę, aby sprawdzić, czy dziecko jest w stanie samodzielnie wydalić z żołądka gazy i wydzielinę. Jeśli to potrafi, lekarze zaczną po trochu wprowadzać do żołądka mleko przez rurkę, zwiększając stopniowo jego ilość przy każdym karmieniu. Kiedy dziecko będzie gotowe i chętne, dostanie również mleko doustnie. Niektóre dzieci, które dobrze jadły przed operacją, wracają do normalnego karmienia w ciągu około tygodnia. Inne, szczególnie te, które wcześniej nie ssały samodzielnie, mogą potrzebować nawet kilku tygodni, by zacząć normalnie jeść.
Gastrostomia zostanie prawdopodobnie pozostawiona przez kilka miesięcy, do czasu, gdy dziecko będzie normalnie rosło, bez objawów wzdęcia i bez potrzeby uzupełniania karmienia przez rurkę. W rezultacie Twój wcześniak może zostać wypisany ze szpitala z rurką w żołądku. Nie martw się, otrzymasz instrukcje, jak o nią dbać i co zrobić, jeśli się niechcący wysunie. Po kilku tygodniach większość rurek może zostać zastąpionych „guzikiem”: niewielkim zaworem wystającym z brzucha dziecka niewiele ponad skórę. Wygląda on lepiej niż rurka i jest znacznie wygodniejszy dla dziecka i łatwiejszy w obsłudze.
Kiedy nadejdzie czas zamknięcia gastrostomii Twojego dziecka, chirurg może przeprowadzić niewielki zabieg, po którym dziecko bardzo szybko wróci do zdrowia. Twoje dziecko będzie miało kilka blizn na brzuszku - ale w zamian poczuje ogromną ulgę.
Operacja retinopatii wcześniaczej
Dlaczego może być potrzebna?
Najbardziej rozpowszechniony sposób leczenia retinopatii wcześniaczej - laseroterapia lub krioterapia (patrz strona…) - mogą ogromnie zmniejszyć ryzyko odklejenia siatkówki od ściany oka, co mogłoby się skończyć utratą wzroku. Ale jeśli pomimo leczenia siatkówka Twojego dziecka odklei się, istnieje kilka zabiegów chirurgicznych, które mogą pomóc w odzyskaniu chociaż części wzroku. Są to opasanie gałki ocznej i witrektomia, i każdy z nich polega na naprawianiu odklejonej siatkówki.
Jak przebiega opasanie gałki?
Operacja ta jest tak nazywana, ponieważ polega na umieszczeniu obręczy silikonowej (podobnej do paska) wokół twardówki (białka oka). Zabieg odbywa się w znieczuleniu ogólnym, a okulista zakłada pasek silikonowy na miejsce, a następnie zaciska go tak długo, aż ściana oka jest wystarczająco blisko oddzielonej siatkówki, by mogło nastąpić jej przyłożenie. Aby ten zabieg się powiódł, oddzielona siatkówka musi być nadal w miarę blisko ściany oka.
Wynik i możliwe komplikacje
Operacja kończy się skutecznym przyłożeniem siatkówki w 70% przypadków, a dobry wzrok udaje się przywrócić u około 50% dzieci. Dopiero po kilku miesiącach będzie można stwierdzić, czy siatkówka ponownie się przytwierdziła, na co mieliśmy nadzieję, czy nie. Mimo że operacja oczu brzmi dość strasznie w uszach rodziców, niejakie pocieszenie może stanowić fakt, że komplikacje po tym zabiegu zdarzają się niezmiernie rzadko.
Rekonwalescencja i powrót do zdrowia
Po operacji Twoje dziecko otrzyma leki przeciwbólowe i przez dzień lub dwa będzie pewnie podłączone do respiratora. Na jego oczy zostanie nałożona specjalna maść zawierająca antybiotyki i sterydy, aby zapobiec zakażeniu i zmniejszyć stan zapalny, a całość zostanie przykryta. Kiedy „klapki” zostaną zdjęte następnego dnia, zauważysz opuchliznę i zaczerwienienie, ale znikną one po kilku dniach i oczy dziecka będą wyglądać normalnie.
Po około sześciu miesiącach, kiedy siatkówka miała już wystarczająco dużo czasu, by się zagoić, Twoje dziecko będzie miało kolejną operację, aby przeciąć lub usunąć pasek wokół oka. Jest to zazwyczaj krótki zabieg, po którym rekonwalescencja jest szybka, ale jest potrzebny, aby oczy Twojego dziecka mogły normalnie rosnąć.
Jeżeli opasanie gałki ocznej nie skutkuje lub jeśli nie może być wykonana, ponieważ siatkówka dziecka oddzieliła się już zbyt daleko, istnieje inna opcja: zabieg zwany witrektomią.
Jak jest przeprowadzana?
Witrektomia jest również przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym. Chirurg otwiera oko Twojego dziecka i usuwa część galaretowatej substancji, która je wypełnia (zwanej ciałem szklistym), aby móc dosięgnąć do oddzielonej części siatkówki. Następnie wycina tkankę bliznowatą, która odciąga siatkówkę, powodując jej oddzielanie. Pozwala to siatkówce ponownie oprzeć się o ścianę oka. Na końcu wstrzykuje do oka materiał mający zastąpić usunięte ciało szkliste.
Wynik i możliwe komplikacje
Siatkówka powraca na swoje miejsce u 30 - 40% dzieci po witrektomii, ale wzrok udaje się przywrócić jedynie u 10 - 15% z nich. Bez witrektomii nie ma jednak żadnej nadziei na przywrócenie wzroku, operacja zaś daje Twojemu dziecku pewną szansę. Komplikacje występują rzadko - niewielkie niebezpieczeństwo krwawienia lub zakażenia.
Im młodszy jest Twój wcześniak, tym większe są szanse na przywrócenie mu wzroku, ponieważ siatkówka najprawdopodobniej nie była oddzielona przez długi czas. Badania wykazują, że jest to istotny czynnik wpływający na sukces witrektomii. Przywrócenie wzroku w choćby niewielkim stopniu, pozwalającym na przykład na odróżnienie przedmiotów ruchomych od nieruchomych, czy też na widzenie światła, może być niezwykle istotne dla późniejszej niezależności Twojego dziecka.
Rekonwalescencja i powrót do zdrowia
Rekonwalescencja po witrektomii jest zazwyczaj dłuższa niż po opasaniu oka. Oczy Twojego dziecka zostaną posmarowanie maściami z antybiotykami i sterydami, a następnie przykryte. Aby ułatwić siatkówce ponowne przyłączenie, dziecko może być położone na brzuchu na około 48 godzin po operacji. Ponieważ ponowne przyłączenie siatkówki może potrwać kilka miesięcy, Twoje dziecko będzie miało regularnie badane oczy przez wiele tygodni i miesięcy po operacji, aby sprawdzić, jak oko wraca do zdrowia i czy operacja się powiodła.
Tracheostomia
Dlaczego może być potrzebna?
Kiedy staje się jasne, że wcześniak będzie musiał być podłączony do respiratora przez wiele tygodni lub miesięcy (zazwyczaj wskutek dysplazji oskrzelowo-płucnej) lub kiedy występuje zwężenie dróg oddechowych, które należy ominąć (blizny spowodowane długotrwałą intubacją lub zapadanie się słabych górnych dróg oddechowych podczas wdechu), lekarze mogą rozważyć przeprowadzenie tracheostomii. Jest to nacięcie szyi, przez które wprowadza się rurkę tracheostomijną bezpośrednio do tchawicy.
Tracheostomia pozwoli Twojemu dziecku uwolnić się od rurki intubacyjnej, która jest teraz przyklejona do jego twarzy i przechodzi przez jego nos lub buzię i gardło. Nareszcie będzie mogło ćwiczyć rozmaite miny (na przykład uśmiechać się do Ciebie!), być karmione doustnie, swobodnie poruszać głową i odkrywać otaczający świat, a w przyszłości również siadać i chodzić, pomimo podłączenia do respiratora. Wszystkie te doświadczenia, niezbędne do prawidłowego rozwoju, są poważnie ograniczone przez rurkę intubacyjną w nosie lub ustach. Jeśli Twoje dziecko będzie miało tracheostomię, możesz to potraktować jako krok naprzód w jego rozwoju, w jego najlepszym interesie, mimo niepokoju, jaki budzi operacja. Dobrze jest też pamiętać, że tracheostomia nie jest stała. Jak tylko Twoje dziecko przestanie jej potrzebować, zostanie zamknięta.
Jak jest przeprowadzana?
Tracheostomia jest delikatnym i szybkim zabiegiem, przeprowadzanym w znieczuleniu ogólnym. Chirurg najpierw wykonuje niewielkie, poziome nacięcie u podstawy szyi Twojego dziecka. Umieszcza dwa szwy podtrzymujące po obu stronach tchawicy i wykonuje jeszcze mniejsze nacięcie pomiędzy nimi. Pociągnięcie szwów poszerza nacięcie w tchawicy, tworząc dziurką, przez którą chirurg wprowadza rurkę tracheostomijną i łączy ją z respiratorem. Jak widzisz na ilustracji, rurka ma kształt litery „L” i jest podtrzymywana przez sznurki wokół szyi Twojego dziecka. Długie nici szwów podtrzymujących są wyprowadzone na zewnątrz i przyklejone do klatki piersiowej dziecka. Są one istotne do czasu, kiedy tracheostomia kompletnie się zagoi: jeśli rurka zostanie przypadkowo wysunięta, delikatne pociągnięcie nici otworzy nacięcie wystarczająco szeroko, by można było wprowadzić nową.
Wynik i możliwe komplikacje
Tracheostomia udaje się prawie zawsze, a komplikacje chirurgiczne są na szczęście niezwykle rzadkie. Należy do nich przypadkowe nacięcie płuca, które zazwyczaj goi się w ciągu kilku dni, oraz uszkodzenie strun głosowych lub dróg oddechowych. Jeśli rurka intubacyjna zostanie przypadkowo usunięta w ciągu pierwszego tygodnia po operacji, zanim szyja i drogi oddechowe kompletnie się zagoją, i jeśli lekarze nie są w stanie wprowadzić nowej szybko i bezpiecznie, mogą być zmuszeni reintubować je na jakiś czas przez nos lub usta. Kiedy tracheostomia się zagoi, nie stanowi to już problemu, ponieważ rurka powinna swobodnie przesuwać się w tchawicy.
U dzieci z tracheostomią częściej występują infekcje tchawicy i płuc. Najpoważniejszą komplikacją jest zatkanie rurki śluzem, które nie jest natychmiast usunięte. Rurka musi być cały czas otwarta, aby powietrze mogło swobodnie wpływać i wypływać z płuc. Jeśli rurka się zablokuje, dziecko może się udusić. Aby temu zapobiec, pielęgniarki będą starannie odsysać rurkę co kilka godzin i wymieniać ją co tydzień. Ty również nauczysz się to robić.
Mimo że prawdopodobnie nie możesz się doczekać, by usłyszeć głos Twojego dziecka, na początku nie usłyszysz jego płaczu ani gaworzenia. Większość dzieci, które potrzebują tracheostomii dłużej niż rok lub dwa, w końcu uczy się mówić „omijając” rurkę, ale zazwyczaj rozwój ich mowy jest opóźniony i długo rozumieją więcej, niż potrafią wyrazić. Kiedy rurka zostanie usunięta, dziecko szybko nadrobi zaległości.
Rekonwalescencja i powrót do zdrowia
Większość dzieci jest unieruchomionych i pod wpływem środków uspokajających przez około tydzień po tracheostomii, aby nie usunęły przypadkowo rurki, poruszając głową i ramionami. Po tym okresie, kiedy tchawica się zagoi, chirurg wyjmie rurkę i zastąpi ją nową oraz usunie podtrzymujące szwy. Od tego czasu rurka Twojego dziecka będzie wymieniana regularnie, mniej więcej co tydzień. Jeśli Twoje dziecko zostanie wypisane do domu z tracheostomią, pielęgniarki nauczą Cię, jak się nią zajmować i co robić, jeśli rurka się zablokuje lub wysunie. Większość rodzin otrzyma na początku domową pomoc pielęgniarską przez kilka godzin dziennie do czasu, gdy nauczą się samodzielnie zajmować dzieckiem.
Pamiętaj, że mimo iż życie z tracheostomią jest trudne, jest to prawie zawsze rozwiązanie tymczasowe, pozwalające Twojemu dziecku rosnąć i rozwijać się tak normalnie, jak tylko możliwe, podczas gdy jego płuca i drogi oddechowe powracają do zdrowia. Po kilku latach, a czasem nawet przed pierwszymi urodzinami, tracheostomia zazwyczaj przestaje być potrzebna. Kiedy ten moment nadejdzie, lekarze wyznaczą dogodny dla Ciebie termin operacji, aby usunąć tracheostomię. Nacięcie tchawicy i szyi zostanie zamknięte, pozostawiając tylko niewielką bliznę, prawie niewidoczną dla kogoś, kto o niej nie wie.
Operacja przepukliny
Dlaczego może być potrzebna?
Przepuklina pachwinowa (patrz strona…) występuje, kiedy pętla jelita - lub czasem u dziewczynek jajnik i jajowód - wysuwa się ze swojego miejsca w jamie brzusznej przez otwarty kanał do pachwiny. Przepuklina zazwyczaj nie powoduje żadnego dyskomfortu dla dziecka, ale jest niebezpieczna, ponieważ jelito może nagle utknąć, powodując niedrożność jelit, która niesie ze sobą wysokie ryzyko zakażenia i uszkodzenia jelita, jajnika lub jajowodu.
Interwencja chirurgiczna jest jedyną metodą leczenia przepukliny pachwinowej. Jeśli przepuklina Twojego dziecka nie jest sprawą pilną, operacja zostanie wyznaczona, kiedy stan dziecka będzie stabilny, a dziecko wystarczająco duże, aby operacja mogła zostać przeprowadzona bezpiecznie i skutecznie. Jeśli przepuklina uwięźnie, operacja staje się pilna. Ponieważ operacja uwięźniętej przepukliny niesie ze sobą pewne ryzyko i jest bardziej skomplikowanym zabiegiem, o bardziej konkretne informacje na jej temat powinnaś prosić lekarza Twojego dziecka.
Jak jest przeprowadzana?
Prosta operacja przepukliny może być przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Przy znieczuleniu miejscowym dziecko może samodzielnie oddychać i unika podłączenia do respiratora; znieczulenie ogólne trwa dłużej i jest pewniejszym zabezpieczeniem przeciw bólowi. Jeśli przepuklina uwięźnie, będzie konieczne znieczulenie ogólne. Chirurg wykonuje nacięcie w zagłębieniu skóry w dole brzucha dziecka, tuż nad pachwiną po chorej stronie. Lokalizuje otwarty worek przepuklinowy, sprawdza, czy nie ma w nim jelita, jądra lub jajnika, następnie przecina go i zaszywa.
Jeśli chcesz, aby Twój wcześniak został obrzezany, zabieg ten może być wygodnie i bezboleśnie przeprowadzony podczas operacji przepukliny. Możesz zapytać lekarzy Twojego dziecka o taką możliwość.
Wynik i możliwe komplikacje
Operacja przepukliny jest bardzo bezpieczna i skuteczna, z zerowym wskaźnikiem śmiertelności. Wczesne komplikacje chirurgiczne - krwawienie, zakażenie, bezdechy po narkozie - są zazwyczaj łagodne i łatwe do wyleczenia. Czasami przepuklina nawraca, ponieważ przewód mógł zostać niedokładnie zamknięty lub u dziecka występuje choroba (na przykład dysplazja oskrzelowo-płucna lub dziecko ma założoną zastawkę komorowo- -otrzewnową) powodująca zwiększenie ciśnienia w jamie brzusznej, które spycha jelita w dół. U chłopców po operacji przepukliny obserwuje się czasem mniejsze jądra lub niepłodność, spowodowaną uszkodzeniem nasieniowodu. Wszystkie te komplikacje występują częściej po operacji przepukliny uwięźniętej niż zwykłej.
Rekonwalescencja i powrót do zdrowia
Rekonwalescencja po operacji przepukliny, nawet uwięźniętej, jest zazwyczaj bardzo krótka. Większość wcześniaków, które były zdrowe przed operacją, już w kilka godzin po niej zostaje wybudzonych i gotowych do jedzenia, a dla złagodzenia bólu wystarcza paracetamol. Zauważysz zaczerwienienie i opuchliznę pachwiny dziecka, które ustąpią po kilku dniach. Zazwyczaj nie ma żadnych szwów do usuwania, jedynie sterylne plastry lub opatrunki do zdjęcia po zagojeniu rany. Blizna będzie bladą, ledwie widoczną kreską.
Po operacji przepukliny wcześniak będzie obserwowany w szpitalu przez 48 godzin pod kątem wystąpienia bezdechów. Byłe wcześniaki często przechodzą operacje przepukliny już po wypisie do domu.
Warunkiem przeprowadzenia operacji jest pisemne wyrażenie zgody na nią przez jedno z rodziców dziecka - przyp. tłum.
22