Kierunek i poziom studiów: Informacja naukowa i bibliotekoznawstwo. Poziom I

Sylabus modułu: Organizacja i zarządzanie biblioteką (02-BN-S1-OZB05, 02-BN-N1-OZB05)

1. Informacje ogólne

koordynator modułu	dr Beata Żołędowska-Król [e-mail]
rok akademicki	2014/2015
semestr	zimowy
forma studiów	stacjonarne
sposób ustalania oceny końcowej modułu	Na ocenę z modułu składa się: 70% oceny z egzaminu i 30% oceny z ćwiczeń. Ocena z ćwiczeń to średnia arytmetyczna z oceny z testu i projektu.
informacje dodatkowe

2. Opis zajęć dydaktycznych i pracy studenta

nazwa Organizacja i zarządzanie biblioteką		kod
wykład		OZB05 _fs_1
prowadzący	dr Beata Żołędowska-Król
grupa(-y)	III rok
treści zajęć	Wykład składa się z 15 jednostek: Przedmiot i zakres nauki organizacji i zarządzania - aspekty organizacji, interdyscyplinarny charakter nauki i jej powiązania z praktyką, geneza nauki. Czołowi przedstawiciele nauki o organizacji i zarządzaniu. Wpływ teorii i praktyki organizacji i zarządzania na terminologię oraz badania w dziedzinie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Pojęcie i istota organizacji. Czynnościowe, rzeczowe i atrybutowe znaczenie organizacji. Biblioteka jako system i jej otoczenie. Otoczenie biblioteki. Otoczenie wewnętrzne biblioteki. Otoczenie zewnętrzne biblioteki: bliższe i dalsze. Otoczenie stabilne, zmienne i burzliwe. Materialne i niematerialne podstawy działalności biblioteki. Zasoby (rzeczowe, ludzkie, finansowe i informacyjne) jako przedmiot zarządzania. Wiedza jako zasób organizacji. Klasyfikacja rodzajów wiedzy. Formy zarządzania wiedzą w bibliotece. Działania o charakterze formalnym i nieformalnym. Kapitał intelektualny organizacji. Zasoby osobiste - klasyfikacja i właściwości. Kompetencje i kwalifikacje pracowników. Zarządzanie jako działalność kierownicza. Funkcje zarządzania: planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrolowanie. Istota planowania. Etapy procesu planowania. Rodzaje planów. Typy planów strategicznych. Źródła informacji na potrzeby zarządzania. Style kierowania. Rodzaje stylów kierowania, m.in. autokratyczny, demokratyczny i liberalny. Dokumentacja organizacyjna biblioteki. Dokumenty wynikające z przesłanek formalno-prawnych. Dokumenty wynikające z przesłanek organizacyjno-sprawnościowych. Dokumentacja personalna. Dokumentacja pierwotna. Opisy stanowisk pracy w bibliotece. Istota, metody, elementy składowe opisów stanowisk pracy. Sprawozdawczość biblioteczna. Zadania i cechy sprawozdawczości bibliotecznej. Wewnętrzna sprawozdawczość biblioteczna. Sprawozdania opisowe. Sprawozdania statystyczne. Struktura organizacyjna biblioteki. Ujęcie statyczne i dynamiczne struktur organizacyjnych. Rodzaje struktur organizacyjnych ze względu na układ więzi organizacyjnych: struktura liniowa, funkcjonalna i sztabowa, struktura sztabowo-liniowa. Struktury organizacyjne ze względu na rozpiętość kierowania: struktura płaska i smukła. Struktury pośrednie. Macierzowa struktura organizacyjna. Struktury formalne i nieformalne. Komunikowanie się biblioteki z otoczeniem. Rodzaje komunikacji bibliotecznej. Kultura organizacyjna w zarządzaniu biblioteką. Istota i funkcje kultury organizacyjnej w bibliotece. Poziomy kultury organizacyjnej. Model „góry lodowej” Edgara Sheina.
metody prowadzenia zajęć	jak w opisie modułu
liczba godzin dydaktycznych (kontaktowych)	30
liczba godzin pracy własnej studenta	30
opis pracy własnej studenta	Lektura uzupełniająca zgodna z zaleceniami prowadzącego, przygotowanie do egzaminu.
organizacja zajęć	2 godziny tygodniowo, zajęcia zgodnie z harmonogramem zajęć Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego.
literatura obowiązkowa	Griffin Ricky W.: Podstawy zarządzania organizacjami. Warszawa 2004. Kamińska J.: Marketing wewnętrzny w bibliotece. Katowice 2006. Kemp I., Wildhardt T.: Zarządzanie biblioteką. Najnowsze kierunki w bibliotekarstwie brytyjskim. Warszawa 1998. Kieżun Witold: Sprawne zarządzanie organizacjami. Warszawa 1998. Kisilowska M.: Już nie wiem jak mam do Ciebie mówić czyli komunikacja w bibliotece. Warszawa 2001. Stoner J. A.F., Edward Freeman R., Gilbert jr Daniel R.: Kierowanie. Warszawa 1999. Wojciechowski J.: Organizacja i zarządzanie w bibliotekach. Warszawa 1997. Wołosz J.: Organizacja biblioteki i kierowanie jej działalnością. Warszawa 1981 . Zybert E. B.: Kultura organizacyjna w bibliotekach. Warszawa 2004.
literatura uzupełniająca	Wojciechowska M.: Zarządzanie zmianami w bibliotece. Warszawa 2006. Wojciechowski J.: Biblioteczna wartość naddana. Kraków 2006. Kisielnicki J.: Zarządzanie organizacją. Zarządzanie nie musi być trudne. Warszawa 2006. Jemielniak D., Latusek D.: Zarządzanie. Teoria i praktyka od podstaw. Warszawa 2005.
adres strony www zajęć
informacje dodatkowe

Nazwa Organizacja i zarządzanie biblioteką		kod
ćwiczenia		OZB05_fs_2
prowadzący	dr Marta Nadolna-Tłuczykont [e-mail]
grupa(-y)	Grupa 1/2
treści zajęć	1. Organizacja, zarządzanie i kierowanie. Planowanie w bibliotece - opracowywanie misji, wizji, celów strategicznych i operacyjnych. 2. Otoczenie i jego wpływ. Biblioteka w otoczeniu społeczno-gospodarczym. 3. Struktura organizacyjna biblioteki i jej znaczenie. Typy struktur organizacyjnych. Opis struktury na podstawie CINiBA. 4. Projektowanie struktury organizacyjnej (zakładanie biblioteki o strukturze liniowej, funkcjonalnej, sztabowej). 5. Dokumentacja organizacyjna biblioteki (wewnętrzna i zewnętrzna). Tworzenie statutu regulaminu oraz opisu stanowiska pracy. 6. Kultura organizacyjna biblioteki - jej funkcje i poziomy według modelu Scheina. Czynniki kształtujące kulturę organizacyjną biblioteki. 7. Bibliotekarz w organizacji. Motywowanie pracowników, etyczny i społeczny kontekst zarządzania. 8. Osobowość lidera. Techniki i style kierowania (autokratyczny, demokratyczny, liberalny). Pracownicy jako kapitał społeczny biblioteki. Polityka kadrowa, typy rekrutacji, metody oraz etapy selekcji. 9. Konflikty w bibliotece. Istota, przyczyny i sposoby rozwiązywania konfliktów (integrujące rozwiązywanie problemów, dominacja, tłumienie, kompromis). 10. Studia przypadków organizacji bibliotek różnych typów.
metody prowadzenia zajęć	jak w opisie modułu
liczba godzin dydaktycznych (kontaktowych)	30
liczba godzin pracy własnej studenta	60
opis pracy własnej studenta	Student zapoznaje się z literaturą przedmiotu. Praca własna studenta obejmuje także przygotowanie do dyskusji w trakcie ćwiczeń. Ponadto korzystając z różnych źródeł informacji i wykorzystując umiejętności współpracy w grupie, studenci częściowo w grupach, a częściowo w ramach pracy własnej przygotowują projekt harmonogramu imprezy kulturalnej dla biblioteki określonego typu, dzięki czemu można sprawdzić stopień wykorzystania wiedzy teoretycznej w praktyce.
organizacja zajęć	2 godziny tygodniowo, zajęcia zgodnie z harmonogramem zajęć Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego.
literatura obowiązkowa	Dobrowolski Z.: Organizacja i zarządzanie. Zarys problematyki i metod. Sulechów 2008. Gryffin R. W.: Podstawy zarządzania organizacjami. Warszawa 2004. Innowacyjność zawodowa i organizacyjna w bibliotekach. Materiały z konferencji bibliotekarzy województwa lubuskiego. Red. Ewa Mielczarek. Zielona Góra 2005. Marzec P.: Biblioteka, współczesność, marketing. Lublin 2006. Partnerzy bibliotek: model komunikacji z otoczeniem. Red. Izabela Jurczak, Elżbieta Okularczyk. Łódź, Sosnowiec 2008. Tracy B.: Osobowość lidera. Warszawa 2001. Wojciechowski J.: Biblioteczna wartość naddana. Kraków 2006. Wojciechowski J.: Organizacja i zarządzanie w bibliotekach. Warszawa, Kraków 1997. Zybert E. B.: Kultura organizacyjna w bibliotekach. Warszawa 2004. Żołędowska-Król B.: Znaczenie tożsamości i kultury organizacyjnej w kształtowaniu wizerunku biblioteki. W: Studia z informacji naukowej i dyscyplin pokrewnych. Red. Elżbieta Gondek, Diana Pietruch-Reizes. Katowice 2007, s. 254-262. Wybrane artykuły wskazane przez prowadzącego zamieszczone w czasopismach fachowych ( „Bibliotekarz”, „Poradnik Bibliotekarza”, „Elektroniczny Biuletyn Bibliotekarza -EBIB, „Bibliotheca Nostra”, „Nowa Biblioteka”).
literatura uzupełniająca	1. Brilman J.: Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania. Warszawa 2002. 2. Działalność bibliotek publicznych. Standardy międzynarodowe IFLA-UNESCO. Oprac. przez zespół pod przewodnictwem Philipa Gilla. Warszawa 2002. 3. Kamińska J.: Marketing wewnętrzny w bibliotece. Katowice 2006. 4. Jakość zarządzania w organizacjach non profit. Red. Andrzej Chodyński, Marian Huczek, Irena Socha. Sosnowiec 2004. 5. Karciarz M: Etyka w zarządzaniu biblioteką - podstawowe pytania. W: Biblioteki naukowe w kulturze i cywilizacji. T. 1. Red. Halina Ganińska. Poznań 2005, s. 318-321. 6. Sokołowska S.: Organizacja i zarządzanie. Ujęcie teoretyczne. Opole 2009. 7. Żołędowska-Król B.: Rola i znaczenie relacji we współczesnym bibliotekarstwie. „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Seria Zarządzanie i Marketing” 2006, Z. 1, s. 139-145. 8. Zarządzanie kadrami w bibliotece. Red. Joanna Kamińska, Beata Żołędowska-Król. Warszawa 2011.
adres strony www zajęć	Strona z materiałami dydaktycznymi na platformie Moodle
informacje dodatkowe

Nazwa Organizacja i zarządzanie biblioteką		kod
ćwiczenia		OZB05_fs_2
prowadzący	mgr Anna Maroń [e-mail]
grupa(-y)	Grupa 2/2
treści zajęć	1. Organizacja, zarządzanie i kierowanie. Planowanie w bibliotece - opracowywanie misji, wizji, celów strategicznych i operacyjnych. 2. Otoczenie i jego wpływ. Biblioteka w otoczeniu społeczno-gospodarczym. 3. Struktura organizacyjna biblioteki i jej znaczenie. Typy struktur organizacyjnych. Opis struktury na podstawie CINiBA. 4. Projektowanie struktury organizacyjnej (zakładanie biblioteki o strukturze liniowej, funkcjonalnej, sztabowej). 5. Dokumentacja organizacyjna biblioteki (wewnętrzna i zewnętrzna). Tworzenie statutu regulaminu oraz opisu stanowiska pracy. 6. Kultura organizacyjna biblioteki - jej funkcje i poziomy według modelu Scheina. Czynniki kształtujące kulturę organizacyjną biblioteki. 7. Bibliotekarz w organizacji. Motywowanie pracowników, etyczny i społeczny kontekst zarządzania. 8. Osobowość lidera. Techniki i style kierowania (autokratyczny, demokratyczny, liberalny). Pracownicy jako kapitał społeczny biblioteki. Polityka kadrowa, typy rekrutacji, metody oraz etapy selekcji. 9. Konflikty w bibliotece. Istota, przyczyny i sposoby rozwiązywania konfliktów (integrujące rozwiązywanie problemów, dominacja, tłumienie, kompromis). 10. Studia przypadków organizacji bibliotek różnych typów.
metody prowadzenia zajęć	jak w opisie modułu
liczba godzin dydaktycznych (kontaktowych)	30
liczba godzin pracy własnej studenta	60
opis pracy własnej studenta	Student zapoznaje się z literaturą przedmiotu. Praca własna studenta obejmuje także przygotowanie do dyskusji w trakcie ćwiczeń. Ponadto korzystając z różnych źródeł informacji i wykorzystując umiejętności współpracy w grupie, studenci częściowo w grupach, a częściowo w ramach pracy własnej przygotowują projekt harmonogramu imprezy kulturalnej dla biblioteki określonego typu, dzięki czemu można sprawdzić stopień wykorzystania wiedzy teoretycznej w praktyce.
organizacja zajęć	2 godziny tygodniowo, zajęcia zgodnie z harmonogramem zajęć Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego.
literatura obowiązkowa	Dobrowolski Z.: Organizacja i zarządzanie. Zarys problematyki i metod. Sulechów 2008. Gryffin R. W.: Podstawy zarządzania organizacjami. Warszawa 2004. Innowacyjność zawodowa i organizacyjna w bibliotekach. Materiały z konferencji bibliotekarzy województwa lubuskiego. Red. Ewa Mielczarek. Zielona Góra 2005. Marzec P.: Biblioteka, współczesność, marketing. Lublin 2006. Partnerzy bibliotek: model komunikacji z otoczeniem. Red. Izabela Jurczak, Elżbieta Okularczyk. Łódź, Sosnowiec 2008. Tracy B.: Osobowość lidera. Warszawa 2001. Wojciechowski J.: Biblioteczna wartość naddana. Kraków 2006. Wojciechowski J.: Organizacja i zarządzanie w bibliotekach. Warszawa, Kraków 1997. Zybert E. B.: Kultura organizacyjna w bibliotekach. Warszawa 2004. Żołędowska-Król B.: Znaczenie tożsamości i kultury organizacyjnej w kształtowaniu wizerunku biblioteki. W: Studia z informacji naukowej i dyscyplin pokrewnych. Red. Elżbieta Gondek, Diana Pietruch-Reizes. Katowice 2007, s. 254-262. Wybrane artykuły wskazane przez prowadzącego zamieszczone w czasopismach fachowych ( „Bibliotekarz”, „Poradnik Bibliotekarza”, „Elektroniczny Biuletyn Bibliotekarza -EBIB, „Bibliotheca Nostra”, „Nowa Biblioteka”).
literatura uzupełniająca	1. Brilman J.: Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania. Warszawa 2002. 2. Działalność bibliotek publicznych. Standardy międzynarodowe IFLA-UNESCO. Oprac. przez zespół pod przewodnictwem Philipa Gilla. Warszawa 2002. 3. Kamińska J.: Marketing wewnętrzny w bibliotece. Katowice 2006. 4. Jakość zarządzania w organizacjach non profit. Red. Andrzej Chodyński, Marian Huczek, Irena Socha. Sosnowiec 2004. 5. Karciarz M: Etyka w zarządzaniu biblioteką - podstawowe pytania. W: Biblioteki naukowe w kulturze i cywilizacji. T. 1. Red. Halina Ganińska. Poznań 2005, s. 318-321. 6. Sokołowska S.: Organizacja i zarządzanie. Ujęcie teoretyczne. Opole 2009. 7. Żołędowska-Król B.: Rola i znaczenie relacji we współczesnym bibliotekarstwie. „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Seria Zarządzanie i Marketing” 2006, Z. 1, s. 139-145. 8. Zarządzanie kadrami w bibliotece. Red. Joanna Kamińska, Beata Żołędowska-Król. Warszawa 2011.
adres strony www zajęć	Strona z materiałami dydaktycznymi na platformie Moodle
informacje dodatkowe

3.Opis sposobów weryfikacji efektów kształcenia modułu

nazwa		kod
egzamin		OZB05 _w_1
kod(-y) zajęć
osoba(-y) przeprowadzająca(-e) weryfikację	Dr Beata Żołędowska-Król
grupa(-y)	III rok
wymagania merytoryczne	Egzamin w formie pisemnej sprawdza wiedzę studenta z tematów podejmowanych w ramach wykładów i ćwiczeń. Znajomość podstawowych definicji, terminologii i zagadnień z zakresu organizacji i zarządzania w bibliotekach.
kryteria oceny	Na ocenę z egzaminu składa się kolokwium pisemne ze znajomości zagadnień przedstawionych na wykładach i ćwiczeniach. Maksymalna ilość punktów w ramach kolokwium: 4. Kryteria oceny: Bardzo dobry - 4 Dobry -3,5-3 Dostateczny - 2 Niedostateczny - poniżej 2 punktów.
przebieg procesu weryfikacji	Egzamin przeprowadzany w formie pisemnej, czas trwania: 60 minut. Egzamin zawiera 4 pytania opisowe. Czas kolokwium liczony jest od momentu podania wszystkich pytań. Na ostatnich zajęciach możliwość przystąpienia do terminu „zerowego” egzaminu.
informacje dodatkowe

nazwa		kod
projekt		OZB05_w_3
kod(-y) zajęć
osoba(-y) przeprowadzająca(-e) weryfikację	dr Marta Nadolna-Tłuczykont
grupa(-y)	Grupa 1/2
wymagania merytoryczne	Wiedza z zakresu organizacji i zarządzania biblioteką.
kryteria oceny	Zadaniem studenta jest przygotowanie projektu harmonogramu imprezy kulturalnej dla wybranej biblioteki określonego typu. Ocenie poddana zostanie zawartość merytoryczna projektu, dostosowanie treści do specyfiki biblioteki oraz poprawność językowa i stylistyczna tekstu. Ponadto warunkiem uzyskania pozytywnej oceny z projektu jest spełnienie wymienionych niżej kryteriów: kreatywność, umiejętność wykorzystania wiedzy zdobytej na ćwiczeniach, umiejętność pracy w grupie, umiejętność praktycznego zastosowania zdobytej wiedzy. Studenci przygotowują projekt w grupach na zajęciach oraz częściowo w ramach pracy własnej w domu.
przebieg procesu weryfikacji	Studenci oddają gotowe projekty w wersji drukowanej. Prowadzący ocenia projekty zgodnie z przyjętą skalą ocen: 5,0 - zadanie wykonane zgodnie z wymogami prowadzącego, 4,5 - zadanie wykonane zgodnie z wymogami prowadzącego, ale zawiera nieznaczne błędy stylistyczne, 4,0 - projekt zawiera wszystkie niezbędne elementy, jednak w poszczególnych fragmentach występują błędy o charakterze merytorycznym, 3,5 - projekt zawiera wszystkie niezbędne elementy, jednak w tekście występują liczne błędy o charakterze merytorycznym, 3,0 - projekt zawiera poważne błędy, 2,0 - projekt wykonany niezgodnie z wymogami prowadzącego.
informacje dodatkowe

nazwa		kod
projekt		OZB05_w_3
kod(-y) zajęć
osoba(-y) przeprowadzająca(-e) weryfikację	mgr Anna Maroń
grupa(-y)	Grupa 2/2
wymagania merytoryczne	Wiedza z zakresu organizacji i zarządzania biblioteką.
kryteria oceny	Zadaniem studenta jest przygotowanie projektu harmonogramu imprezy kulturalnej dla wybranej biblioteki określonego typu. Ocenie poddana zostanie zawartość merytoryczna projektu, dostosowanie treści do specyfiki biblioteki oraz poprawność językowa i stylistyczna tekstu. Ponadto warunkiem uzyskania pozytywnej oceny z projektu jest spełnienie wymienionych niżej kryteriów: kreatywność, umiejętność wykorzystania wiedzy zdobytej na ćwiczeniach, umiejętność pracy w grupie, umiejętność praktycznego zastosowania zdobytej wiedzy. Studenci przygotowują projekt w grupach na zajęciach oraz częściowo w ramach pracy własnej w domu.
przebieg procesu weryfikacji	Studenci oddają gotowe projekty w wersji drukowanej. Prowadzący ocenia projekty zgodnie z przyjętą skalą ocen: 5,0 - zadanie wykonane zgodnie z wymogami prowadzącego, 4,5 - zadanie wykonane zgodnie z wymogami prowadzącego, ale zawiera nieznaczne błędy stylistyczne, 4,0 - projekt zawiera wszystkie niezbędne elementy, jednak w poszczególnych fragmentach występują błędy o charakterze merytorycznym, 3,5 - projekt zawiera wszystkie niezbędne elementy, jednak w tekście występują liczne błędy o charakterze merytorycznym, 3,0 - projekt zawiera poważne błędy, 2,0 - projekt wykonany niezgodnie z wymogami prowadzącego.
informacje dodatkowe

Opis sposobów weryfikacji efektów kształcenia modułu

nazwa		kod
test		OZB05_w_2
kod(-y) zajęć
osoba(-y) przeprowadzająca(-e) weryfikację	dr Marta Nadolna-Tłuczykont
grupa(-y)	Grupa 1/2
wymagania merytoryczne	Wiedza na temat specyfiki organizacji i zarządzania w bibliotekach naukowych, fachowych, publicznych, szkolnych i pedagogicznych. Test obejmuje podstawowe wiadomości i umiejętności związane z planowaniem i organizacją biblioteki.
kryteria oceny	Ocenie podlegają pytania zamknięte i otwarte.
przebieg procesu weryfikacji	Prowadzący ocenia test zgodnie z przyjętą skalą ocen: 5,0- 100% poprawnych odpowiedzi, 4,5 - 81-90 % poprawnych odpowiedzi, 4,0 - 71-80% poprawnych odpowiedzi, 3,5 - 61-70% poprawnych odpowiedzi, 3,0 - 50-60% poprawnych odpowiedzi, 2,0 - mniej niż 50% poprawnych odpowiedzi.
informacje dodatkowe

nazwa		kod
test		OZB05_w_2
kod(-y) zajęć
osoba(-y) przeprowadzająca(-e) weryfikację	mgr Anna Maroń
grupa(-y)	Grupa 2/2
wymagania merytoryczne	Wiedza na temat specyfiki organizacji i zarządzania w bibliotekach naukowych, fachowych, publicznych, szkolnych i pedagogicznych. Test obejmuje podstawowe wiadomości i umiejętności związane z planowaniem i organizacją biblioteki.
kryteria oceny	Ocenie podlegają pytania zamknięte i otwarte.
przebieg procesu weryfikacji	Prowadzący ocenia test zgodnie z przyjętą skalą ocen: 5,0- 100% poprawnych odpowiedzi, 4,5 - 81-90 % poprawnych odpowiedzi, 4,0 - 71-80% poprawnych odpowiedzi, 3,5 - 61-70% poprawnych odpowiedzi, 3,0 - 50-60% poprawnych odpowiedzi, 2,0 - mniej niż 50% poprawnych odpowiedzi.
informacje dodatkowe

Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1

Wydział Filologiczny

---