♦KRYZYSY BIBLIOGRAFICZNE i ich wpływ na rozwój inf. Naukowej
Sądzi się powszechnie, że pojawienie się dokumentacji wynikło z Kryzysu bibliograficznego w 19w. Jego przyczyną była szybko rosnąca liczba publikacji. Biblioteki naukowe nie były w stanie opanować zalewu piśmiennictwa. Rozwój nauk przyrodniczych i technicznych w poł 19 w., specjalizacja wiedzy doprowadziły do usamodzielnienia się nowego kierunku - dokumentacji (inf. naukowej). Oczekiwano szybkiej, aktualnej i kompletnej inf. Potrzebne okazały się bibliogr. Bieżące specjalne. I sprawne narzędzia poszukiwań. Informacyjne wartości działalności bibliograficznej dostrzegł Joachim Lelewel (Bibliograficznych ksiąg dwoje). Coraz częściej odczuwano brak szybkiej inf., dlatego powstała nowa dyscyplina - informacja naukowa(ukształtowała się dzięki procesowi wyszukiwania inf.)Początki zinstytucjonalizowanej inf. nauk. -poł. 19w. Drugi kryzys - 20w. wynikał z tego, że ludzie musieli wykorzystać elektroniczne maszyny cyfrowe
♦HENRI La Fontaine i Paul Otlet
Pierwsi teoretycy dokumentacji oraz założyciele najstarszej międzynarodowej organizacji w dziedzinie bibliografii. W 1889r. La Fontaine wystąpił z koncepcją opracowania światowej bibliogr. Piśmiennictwa poświęconego wspinaczce górskiej, a dwa lata później opublikował bibliogr. Dotyczącą pokoju światowego. Natomiast w tym czasie Otlet brał udział w pracach nad wydaniem wykazu artykułów prawniczych. Początki ich współpracy wiążą się z działalnością w Towarzystwie Studiów Społecznych i Politycznych. La Fontaine pełnił tam rolę sekretarza i kierował sekcją bibliograficzną, a w 1891 do brukselskiego Towarzystwa dołączył Otlet. Otlet uważał, że opis treści dok. jest ważniejszy niż opis formalny. zasugerował analizowanie piśmiennictwa wg 4 gł. Kategorii inf.: fakty, ich interpretacja, statystyki i źródła. Informacje te należy uzupełnić streszczeniem i gromadzić na kartach dokumentacyjnych, zestawionych na kształt encyklopedii i powiązanych ze sobą odsyłaczami. Idea ta zastała wykorzystana później w oprac. UKD.
♦MIĘDZYNARODOWY Instytut Bibliografii Socjologicznej
W 1893 r. La Fontaine i Otlet przekształcili sekcję bibliogr. W Międzynarodowy Instytut Bibliografii Socjologicznej (Institut International de Bibliographie Sociologique).
Instytut miał centralizować i koordynować prace badaczy z zakresu nauk społecznych, zapewniając im odpowiedni warsztat bibliograficzny. Zamierzano to osiągnąć poprzez zgromadzenie obszernej bazy obiektywnych danych z zakresu socjologii i tworzenie bibliografii, kart dok, i biblioteki.
Działania w tym kierunku:
-przejęcie od Picarda publikacji „Sumariusza periodycznego przeglądów prawa”
-rozpoczęcie oprac. podobnego sumariusza w zakresie socjologii (1894)
Obydwa wyd. ukazywały się jako miesięcznik, obejmowały wszystkie artykuły i studia publikowane w periodykach belgijskich i zagranicznych.
-kontynuacja wydawania „Przeglądu Społecznego i Politycznego”
-opracowywanie pięciu obszernych kartotek dokumentacyjnych: powszechnej bibliogr. Prawniczej, wykazu literatury z zakresu nauk społecznych, prawoznawstwa porównawczego, statystyki porównawczej i bibliogr. Ogólnej. Podstawowym narzędziem inf. stała się karta dokumentacyjna zawierająca poza podst. Opisem bibliogr. Analizę dokumentacyjną
♦MIĘDZYNARODOWA Konferencja Bibliografii w Brukseli(1895)
Otlet i Fontaine zdołali przetłumaczyć część tablic Klasyfikacji Dziesiętnej (część z podziałami zagadnień socjologii i prawa) i oprac. Do niej indeksy w jęz. Francuskim, niemieckim i angielskim. Przygotowali również 400tys. Kart dok.
Konferencja odbyła się 2-5 września. Wytoczono dwa gł. (+1) Kierunki działania w zakresie bibliografii:
-podkreślono potrzebę oprac. Powszechnej bibliografii, rejestrującej piśmiennictwo naukowe ze wszystkich dziedzin wiedzy w skali światowej, tym samym zatwierdzone zostały plany utworzenia RBU(Reportoire Bibliographique Universel)
-zaaprobowano koncepcję zastosowania klasyfikacji dziesiętnej jako podstawy uporządkowania RBU, oraz jako systematyki obowiązującej w międzynarodowej współpracy intelektualnej
W wyniku uchwał konf. Utworzone zostały dwie organizacje:
•MIĘDZYNARODOWY Instytut Bibliograficzny (IIB Institut International de Bibliographie)
Instytut otrzymał status stowarzyszenia międzynarodowego nieposiadającego osobowości prawnej.
Podstawowe zadania instytutu:
-organizowanie międzynarodowej współpracy nad tworzeniem światowego rejestru bibliogr. -RBU
-dostosowanie Klasyfikacji Dziesiętnej do potrzeb powstałej kartoteki
-popieranie badań w zakresie klasyfikacji, a szczególnie propagowanie idei jednolitego, międzynarodowego systemu klasyfikacji
•MIĘDZYNARODOWE Biuro bibliograficzne (OIB Office International de Bibliographie)
Powstanie usankcjonowane królewskim dekretem z dnia 12 września 1895r.
-do kompetencji OIB należało przede wszystkim gromadzenie i publikowanie RBU
Wspólną siedzibę stanowiły pomieszczenia w Bibliotece Królewskiej
♦DZIAŁALNOŚĆ Międzynarodowego Instytutu Bibliograficznego do 1914r.
Do wybuchu IWŚ działalność IIB rozwijała się w bardzo szybkim tempie. Szczególnie rozwijały się prace zw. Z przygotowaniem kartotek dok. i UKD. Już w 1914 r. było 11mln kart.
•1906- założenie Uniwersalnego Rejestru Ikonografii (podobne zasady co RBU)
•1907- Encyklopedyczny Rejestr Dokumentacji (pełnotekstowa baza zawierająca różne materiały źródłowe, np. broszury, ulotki itp.)
•prowadzono Główny Katalog Bibliotek (lista sygnatur książek i czasopism obejmujących najważniejsze biblioteki narodowe i współpracujące nad RBU)
•Główny Rejestr Stowarzyszeń i Instytutów (międzynarodowy wykaz adresowy, obejmujący wszystkie dziedziny wiedzy)
♦ROZWÓJ DOKUMENTACJI i inf. naukowej w okresie międzywojennym
IWŚ przerwała dobrą passę IIB. Jego liderzy opuścili Belgię. W 1920r. Otlet i La Fontaine zorganizowali Międzynarodowe Spotkania Dwutygodniowe, podczas których ogłoszono powstanie Uniwersytetu Międzynarodowego. Znaczenie IIB osłabło (problemy finansowe, przerwana kooperacja z Biblioteką Kongresu, zabrano pomieszczenia instytutu na potrzeby targów handlowych, duża część zbiorów uległa całkowitemu zniszczeniu)
♦Udział przedstawicieli Polski w pracach Międzynarodowego Instytutu Dokumentacji
1929r. aktywnie uczestniczyła Sekcja Bibliograficzna Stowarzyszenia Techników Polskich jako polska sekcja narodowa. Oficjalnym przedstawicielem był inżynier Stanisław Rodowicz - organizator biblioteki Stowarzyszenia 1938r. ukazało się pierwsze polskie wyd. tablic UKD pod tytułem „Skróty Klasyfikacji Dziesiętnej”
♦PRACA P. Otleta
„Traktat o dokumentacji. Książka o książce. Teoria i praktyka.” Z 1934r. Jest to obszerna publikacja o charakterze encyklopedycznym, szczegółowo referująca i systematyzująca w porządku chronologicznym wszystkie jego przemyślenia dotyczące tej dziedziny.
♦ROZWÓJ PRAC dokumentacyjnych i informacyjnych w bibliotekach. Próby koordynacji tych prac w skali międzynarodowej. Powołanie Komitetu Ekspertów Bibliotecznych (1925)
Problemem koordynacji prac w tym zakresie na skalę międzynarodową zajął się Komitet Ekspertów Bibliotecznych, założony w 1925 r. Komitet ten postulował utworzenie międzynarodowej i krajowej sieci bibliotek, umożliwiającej efektywną współpracę w zakresie inf. o zbiorach, wymiany wydawnictw oraz międzybibliotecznych wypożyczeń. . Sieć ta powinna się opierać na prężnie działających krajowych ośrodkach inf., zorganizowanych przy bibliotekach narodowych (lub innych centralnych). Ośrodki te miałyby służyć zwłaszcza pracownikom nauki i zaspokajać ich potrzeby w oparciu o katalogi centralne, bibliografie, biografie itp. Jednostką koordynującą działanie tegoż systemu miałby być centralny ośrodek dla bibliotek usytuowany przy Międzynarodowym Instytucie Współpracy Intelektualnej Ligi Narodów(IICI)
♦ROLA ŚWIATOWEGO Kongresu Dokumentacji Powszechnej (1937)
Kongres odbywał się w dniach 16-21 sierpnia 1937r. Głównym organizatorem był IICI i Francuska Unia Organizacji Dokumentacyjnych (UFOD). W centrum dyskusji znalazły się ówczesne problemy dokumentacji(np. wytwarzanie dok., gromadzenie, rejestrowanie i przechowywanie). Postulowano konieczność zunifikowania w skali światowej formalnych wymagań wobec publikacji naukowych oraz ujednolicenia terminologii z tego zakresu. Podjęte zostały problemy standaryzacji zasad oprac. Bibliografii narodowych i specjalnych, regulacji prawnych dot. Egzemplarza obowiązkowego czy normalizacji w zakresie klasyfikacji i przepisów klasyfikowania. Stwierdzono potrzebę powołania sieci krajowych ośrodków nadzorujących i normalizujących prace bibliograficzne. Zaznaczono konieczność prac nad koordynacją wysiłków podejmowanych na polu dokumentacji.
♦MIĘDZYNARODOWA Federacja Dokumentacji
Na kongresie, który odbył się w Oksfordzie w 1938r. podjęto decyzje o przemianowaniu IID na Federation Internationale de Documentation (FID) zadania:
-organizowanie w drodze federacyjnej placówek dokumentacji reprezentujących z jednej strony interesy poszczególnych narodów w tym zakresie, a z drugiej - interesy poszczególnych dziedzin wiedzy czy działalności praktycznej w skali międzynarodowej
-prowadzenie badań i studiów dotyczących metod i sposobów działania dokumentacji
-stworzenie ośrodka uniwersalnej wymiany dokumentacji
Donker Duyvis został mianowany wyłącznym sekretarzem generalnym, a sekretariat przeniesiono do Hagi. Ostatnia przedwojenna konferencja odbyła się w 1939r.
PROGRAMY w dziedzinie inf. naukowej
UNISIST-Międzynarodowy System Informacji Naukowej Narodów Zjednoczonych. Oprac. W 1971r.program wspomagający narody rozwijające się, opierał się na działaniach IFLA,ISO,FID. Obejmował normalizację opisów b-ficznych, stworzenie ISDS, powoływanie komitetów narodowych UNISIST.
NATIS-Narodowe Systemy Informacji Naukowej. Oprac. w 1965, zakładał zespolenie bibliotek i archiwów dla utworzenia spójnej infrastruktury informacyjnej. W Polsce realizacja tego progr. było SINTO
UBC-Powszechna Rejestracja Bibliograficzna, udostępnianie w skali międzynarodowej podstawowych danych b-ficznych o całym piśmiennictwie świata i umożliwienie dostępu do nich. W ramach UBC oprac. m.in. ISSN/ISBN.
PGI-Ogólny Program Informacyjny Narodów Zjednoczonych. Oprac. w 1977, na podstawie NATIS I UNISIST. Kierowane przez 36-osobową Międzynarodową Radę wdraża regionalne i międzynarodowe systemy informacyjne.
Adam Łysakowski i jego prace
Referat pt.: organizacja oddziałów informacyjno -bibliograficznych. Wg niego służba inf-bibl jest najważniejsza i musi wychodzić poza granice bibl. Dobór pracowników: znajomość b-fii, aktywni, życzliwi dla użytkowników, potrafiący wszystko znaleźć, oddział powinien mieć zapewnioną fachową pomoc doradców, niezbędni są techniczni pomocnicy do kopiowania i innych prac mechanicznych. Aparat pomocniczy: b-fie, dzieła bibliotekarskie i księgoznawcze, materiały konferencyjne. Kwestie metodyczne i techniczne: trafna ocena potrzeb i poziomu klienta, wybór właściwych źródeł i odpowiedź w należytym zakresie. Wypożyczenia międzybiblioteczne były dla niego nieodłączną częścią procesu informacyjnego. Wystosował do dyr bibl uniwersyteckich apel o wprowadzenie w nich biur wywiadowczych dla studiujących
PRACE J.LELEWELA
Inf w bibliotece uzyskała 1-sze podstawy teoretyczne dzięki J.Lelewelowi:”Bibliograicznych ksiąg dwojgu”, w których określa bibliotekarza jaka osobę władającą różnymi językami, wykształconą, udzielająca inf.
INSTYTUT BIBLIOGRAICZNY PRZY B-CE W WARSZAWIE
W 1907 wyodrębniła się działalność inf w Polsce. Jego cel obejmował prace nad b-fią polską XXw, badania nad metodyką b-ficzną, oraz pełne opracowanie dorobku b-fii polskiej.
CENTRALNA B-KA WOJSKOWA I M. ŁODYŃSKI
Bibliotekarstwo specjalne, powstała z inicjatywy łodyńskiego w 1924r. Wyłoniono z niej oddział bibliograficzny z zadaniem prowadzenia inf. bibliograf. Powstały: kartoteka piśmienn. wojskowego, centr katalogi militariów i czasopism naukowych w bibl. warszawskich. OD 1929 biblioteka wydawła „Wojskowe Wiadomości B-ficzne”
DZIALALNOSC MIRY WILCZYNSKIEJ
W 1929 r w BP m. st. W-wy powstał dział informacyjny pod jej kierownictwem. Prowadziła poradnictwo b-ficzne, udzielalała inf administracyjno -bibliotecznych, rzeczowych. Zainicjowała w 1938 fotokopie wszystkich dokumentów.
STANISLAW RODOWICZ
Sekcja B-ficzna Stowarzyszenia Techników Polskich powołała w 1932r w W-wie Biuro Informacji Bibliografii Technicznej pod kierownictwem inicjatora - s. Rodowicza. Założono kartotekę w układzie UKD. Do 1939 Biuro zgromadziło 250 000 opisów
UCHWAŁA Prezydium Rządu nr 697 z 1953 roku - powołano 3 stopniową sieć bibliotek, które miały także zapewnić obsługę informacyjną. Jej główna placówka - Centralna Biblioteka Techniczna nigdy nie powstała, uruchomiono główne biblioteki branżowe działające w instytutach przemysłowych i fachowe biblioteki zakładowe w fabrykach. 1950 - utworzono Główny Instytut Dokumentacji Naukowo-Techniczej - patronował powstawaniu ośrodków „działowych” (dla dziedzin wiedzy i gospodarki) oraz zakładowych „punktów dokumentacji naukowo-techniczej”, przekształcony w 1952 w Centralny Instytut Dokumentacji Naukowo-Techniczej, który miał koordynować działalność dokumentacyjną i informacyjną sieci ośrodków działowych, strukturę tą uzupełnia ogólnokrajowa sieć zakładowych bibliotek technicznych, powołana w 1953. na której czele miała stać Centralna Biblioteka Techniczna. Trzeci element systemu to sieć ośrodków informacji naukowej Polskiej Akademii Nauk, koordynowana przez Ośrodek Bibliografii i Dokumentacji Naukowej PAN (w latach 1961-91 OIN PAN). Akademia kierowała się w swym działaniu zasadą, że oddziaływać na rozwój nauki oznacza: osobisty wkład badawczy jej członków, badania naukowe instytutów, zakładów i placówek pomocniczych; rozwinięty system doradztwa naukowego i ekspertyz dla instytucji i organów państwowych; organizowanie i integrowanie wydziałów, oddziałów, komitetów i komisji naukowych; przedstawianie władzom państwowym spraw kierunków badawczych, form i metod ich realizacji oraz niezbędnych nakładów finansowych; prowadzenie działalności edukacyjnej, wydawniczej i upowszechniającej naukę oraz organizowanie i rozwijanie współpracy naukowej z międzynarodowymi instytucjami i krajowymi ośrodkami zagranicznymi. Koncepcja ta uzupełniona ustawą o PAN z 1960 pozostała w zasadzie do końca lat osiemdziesiątych bez zmian. OIN PAN gromadził i opracowywał dokumentacje naukową dla potrzeb placówek PAN. Reorganizacja struktur w 1960 roku na mocy UCHWAŁA nr 196 - termin „informacja naukowa” stał się nadrzędny względem sfery działalności dokumentacyjnej i bibliotecznej. Utworzono sieć ośrodków informacyjnych obejmujące: funkcjonujące w zakładach pracy zakładowe ośrodki informacji technicznej i ekonomicznej (ZOI), branżowe ośrodki informacji technicznej i ekonomicznej w poszczególnych działach i branżach gospodarki narodowej i techniki (DOI, BOI), działające w ministerstwach i organach centralnych resortowe ośrodki informacji (ROI), wojewódzkie ośrodki informacji naukowo technicznej i ekonomicznej (WOINTE) przy prezydiach ówczesnych wojewódzkich rad narodowych. Przekształcono także Centralny Instytut Dokumentacji Naukowo-Techniczej w Centralny Instytut Informacji Naukowo-Techniczej i Ekonomicznej. Kolejny etap UCHWAŁA nr 35 oraz 36 Rady ministrów z 1971r. zmiany wprowadzono gdyż chciano doskonalić krajowy system inte przez oddzielenie funkcji koordynacyjnych od naukowo-badawczych, czego symbolem było utworzenie Centrum Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej (Centrum INTE). Do zadań Centrum INTE należało: koordynacja działalności informacyjnej w istniejących ośrodkach informacji; propagowanie i planowanie rozwoju działalności informacyjnej w Polsce; wdrażanie nowoczesnych technologii informacyjnych do działalności informacyjnej; kontrola nad kształceniem pracowników służb informacyjnych; prowadzenie działalności wydawniczej; prowadzenie centralnej ewidencji ośrodków inte oraz informowanie o ich funkcjonowaniu za pomocą wydawnictw informacyjnych. Funkcje naukowo-badawcze powierzono Instytutowi INTE: prowadzenie prac badawczych zakresie prognozowania rozwoju działalności informacyjnej; inicjowanie studiów z zakresu teorii informacji i języków informacyjno-wyszukiwawczych; inicjowanie i realizowanie badań podstawowych i stosowanych w dziedzinie informacji naukowej w celu wdrażania nowych technologii informacyjnych; prowadzenie badań nad kształtowaniem się potrzeb użytkowników informacji; analizowanie tendencji rozwojowych informacji naukowej na świecie, oraz wdrażanie najnowocześniejszych rozwiązań w Polsce. Instytut INTE zajmował się także prowadzeniem prac normalizacyjnych na potrzeby działalności informacyjnej. System Informacji Naukowej, Technicznej i Organizacyjnej (SINTO). System ten zakładał, że placówki inte w polsce powinny tworzyć spójny układ trzech podsystemów - centralnego, profesjonalnego i terenowego. W skład układu centralnego miały wejść centralne i dziedzinowe ośrodki informacji (centralne oi miały koordynować prace w zakresie gromadzenia dokumentów pierwotnych, opracowywania dokumentów informacji pochodnej oraz ich rozpowszechnianie, ośrodki dziedzinowe miały gromadzić i udostępniać informacje z określonych dziedzin wiedzy - biblioteki resortowe, uczelni wyższych, oraz sieci PAN). W skład podsystemu profesjonalnego miały wejść branżowe i zakładowe ośrodki informacji, ich zadaniem było gromadzenie zasobów źródeł informacji, dokumentów pierwotnych, w ścisłej współpracy z bibliotekami naukowymi o profilu technicznym. Trzeci podukład - terytorialny miały współtworzyć ośrodki informacji naukowej usytuowane na poziomie poszczególnych jednostek administracyjnych państwa: województw, miast, gmin. Funkcje te miały spełniać wojewódzkie ośrodki informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej WOINTE, biblioteki publiczne oraz archiwa terenowe, na potrzeby państwowych władz w terenie. Plany te nie zostały zrealizowane - powód - zmiana ustroju państwa
Podział dokumentów z punktu widzenia procesu informacyjnego(pierwotne, pochodne, wtórne)
Dokument materialnie utrwalona myśl ludzka:
Dokument pierwotny(oryginalny) - zawiera informacje o faktach, ideach itp., w formie , nadanej im przez autora, np. książka, artykuł w czasopiśmie, praca naukowo - badawcza, norma, opis patentowy.
Dokument wtórny - sporządzony na podstawie innego dokumentu pierwotnego lub pochodnego, identyczny z nim pod względem treści, ale różniący się pod względem postaci(np. mikrofilm, mikrofisza, odbitka kserograficzna).
Dokument pochodny(opracowanie dokumentacyjne) - sporządzony na podstawie dokumentu pierwotnego, wtórnego, innego pochodnego, zawiera informacje o ich treści i formie, przedstawione w sposób dostosowany do potrzeb użytkownika(np. karta dokumentacyjna, zestawienie tematyczne).
AKTUALNE PROBLEMY Informacji i Dokumentacji - wcześniej pod tytułem Aktualne Problemy Dokumentacji Naukowo-Technicznej”, pierwsze polskie czasopismo fachowe z dziedziny informacji naukowej, był to kwartalnik. Ostatni numer - 4/1990
ZAGADNIENIA Informacji Naukowej -kontynuacja wydawnictwa Ośrodka Dokumentacji Informacji Naukowej PAN „Biuletyn ODIN PAN”. W 1994 po likwidacji OIN PAN tytuł przejęty przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich i IBIN Uniwersytetu Warszawskiego, redaktorem pozostała Bojar, zmieniła się szata graficzna i format, materiały prezentowane w 3 częściach - rozprawy - badania - materiały, recenzje i omówienia, kronika.
PRAKTYKA i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej - ukazuje się od 1993, kwartalnik, organ Polskiego Towarzystwa Informacji Naukowej. Marian Surdyk - redaktor naczelny. Działy: Problemy-Badania-Przeglądy, z praktyki INT, placówki INT, kształcenie i szkolenie, wydarzenia krajowe, doniesienia z zagranicy, nowości wydawnicze. Czasopismo się rozwija a jego poziom merytoryczny i naukowy wzrasta.
KOMITET BADAŃ Naukowych (KBN) - zgodnie z zapisem Ustawy z 12 stycznia 1991 był to naczelny organ administracji rządowej do spraw polityki naukowej i naukowo-technicznej Polski. Ustawa z dnia 8 października 2004 r. o zasadach finansowania nauki przekazała jego zadania w zakresie finansowania ministrowi właściwemu dla spraw nauki.
KBN został ostatecznie włączony w struktury Ministerstwa, 5 lutego 2005 r. stając się jej Radą Nauki. Jego ostatnim przewodniczącym był prof. Michał Kleiber, który równocześnie był Ministrem Nauki. Struktury KBN przeszły do Ministerstwa w formie nieco zmienionej, choć w zasadniczych zrębach Rada Nauki jest w dużym stopniu kopią struktur KBN.
Najważniejszą częścią działania KBN było rozdzielanie niemal całości środków finansowych przeznaczanych przez budżet państwa na rozwój i utrzymanie nauki w Polsce. KBN rozdzielał pieniądze na tzw. cele statutowe uczelni i państwowych instytutów naukowych, na rozwój infrastruktury naukowej (biblioteki, sieci komputerowe itp.), organizował wymianę międzynarodową oraz uczestniczył w pracach związanych z integracją Polski z Unią Europejską. W oczach szeregowych pracowników nauki najważniejszymi zadaniami KBN było bezpośrednie finansowanie badań naukowych w postaci grantów(dotacje państwowe). Granty te stanowiły w latach 1991-2005 znaczną część środków budżetowych na naukę (ok 30%), a polityka ich przyznawania określała w dużym stopniu kierunki rozwoju nauki w Polsce.
NAUKOWA I AKADEMICKA Sieć Komputerowa
NASK czyli Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa - jednostka badawczo-rozwojowa, która pełni funkcję rejestru domen internetowych. Powołanie do życia NASK, pierwotnie jako Zespołu Koordynacyjnego Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej przy Uniwersytecie Warszawskim (marzec 1991), i nawiązanie po raz pierwszy w Polsce łączności przy wykorzystaniu protokołu IP (sierpień 1991) było kluczowym momentem w historii polskiego Internetu.
Starania grupy entuzjastów z polskiego środowiska naukowego i akademickiego o przyłączenie Polski do EARN ( European and Academic Research Network) - europejskiego odgałęzienia sieci BITNET ( Because It's Time Net) oraz spontaniczne działania na rzecz przełamania amerykańskiego embarga na eksport nowoczesnych technologii komputerowych i telekomunikacyjnych do krajów byłego bloku wschodniego.
Decyzja o zniesieniu embarga i zezwoleniu na przyłączenie Polski do EARN / BITNET. Nastąpiło to w kwietniu 1990 roku. Polski węzeł sieci nosił nazwę PLEARN i mieścił się w budynku CIUW - Centrum Informatycznego Uniwersytetu Warszawskiego na Krakowskim Przedmieściu.
NASK powstał w 1995 r. przy Uniwersytecie Warszawskim jako zespół koordynacyjny ds. rozwoju akademickich sieci komputerowych. Zespół ten odegrał istotną rolę w podłączeniu Polski do internetu: nawiązanie po raz pierwszy łączności przy użyciu protokołu IP pomiędzy Instytutem Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego a Centrum Komputerowym Uniwersytetu w Kopenhadze miało miejsce 17 sierpnia 1991 r. W trakcie swojego rozwoju rozrósł się jednak do dużej firmy teleinformatycznej. Obecnie NASK jest członkiem konsorcjum PIONIER wnosząc istotny wkład merytoryczny w jego prace.
W grudniu 1993r.nastapiło przekształcenie dawnego NASKu w powołaną do życia przez Komitet Badań Naukowych: jednostkę badawczo-rozwojową Naukową i Akademicką Sieć Komputerową.
W 1994r. NASK działa już pełną parą, m.in. rozbudowuje swoją ogólnopolską sieć rozległą WAN ( Wide Area Network) i rozpoczyna budowę sieci WARMAN - pierwszej polskiej sieci MAN ( Metropolitan Area Network) dla Warszawy.
Po długich analizach podjęto decyzję o budowie sieci w technologii ATM ( Asynchronous Transfer Mode ), która w owym czasie była jeszcze w stadium eksperymentów. Decyzja okazała się trafna. WARMAN rozpoczął swój żywot w 1995 roku.
W drugiej połowie lat 90. NASK, pozostając wciąż formalnie państwową jednostką badawczo-rozwojową, uzyskał formalne prawo do prowadzenia działalności czysto komercyjnej, zachowując jednocześnie prawo do obsługi centralnego rejestru domen w domenie . pl
W ramach NASK działa również zespół reagowania na incydenty w sieci - CERT Polska - zajmujący się problematyką bezpieczeństwa w internecie
. Z inicjatywy tego zespołu powstał przy NASK punkt kontaktowy ds. zwalczania nielegalnych treści w Internecie.
WYDAWNICTWA informacyjne (lub inaczej informatory) według Hanny Zasadowej to „typ dokumentów piśmienniczych, które umożliwiają, dzięki odpowiedniej, przejrzystej konstrukcji, szybkie dotarcie do potrzebnej wiadomości. Nie są one zatem przeznaczone do systematycznego stosowania, lecz do doraźnych poszukiwań informacyjnych.”
INFORMTORY pośrednie zawierają informacje o poszukiwanym przez użytkownika piśmiennictwie oraz skierowują do wybranych dokumentów. Zaliczamy do nich: bibliografie ogólne i specjalne (bibliografie dziedzin i zagadnień, form wydawniczych i piśmienniczych), przeglądy dokumentacyjne, drukowane katalogi zbiorów, wykazy nabytków, indeksy cytowań.
INFORMTORY bezpośrednie określane są także jako faktograficzne, ponieważ umożliwiają dotarcie użytkownika do bezpośredniej wiadomości. Zawierają między innymi informacje o ludziach, zdarzeniach, miejscach, instytucjach oraz wyjaśniają znaczenie wyrazów. Do grupy tej należą: encyklopedie (ogólne i specjalne), słowniki (rzeczowe, językowe, ogólne i specjalne), informatory biograficzne, geograficzne i historyczne, spisy instytucji, kompendia, tablice, informatory o instytucjach naukowych.
Tezaurus informacji naukowej”
Pierwszy polski tezaurus dotyczący dziedziny informacji naukowej powstał z inicjatywy Ośrodka Dokumentacji i Informacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk, natomiast pracę opublikował w 1972 roku Instytut Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej w serii Prace. Studia.Przyczynki (1/54/72). Autorami są Maria i Kazimierz Lescy.
Zakres tematyczny obejmuje specjalność informacji naukowej oraz dziedziny pokrewne, które w teorii lub praktyce mają zastosowanie w informacji naukowej. Zagadnienia wchodzące w skład informacji naukowej to informatyka, informacja przedmiotowa, rodzaje i źródła informacji, metodyka i działalność informacyjna, organizacja informacji, reprodukcja dokumentacyjna, łączność informacji oraz kadry i użytkownicy informacji naukowej. Do grupy zagadnień z dziedzin pokrewnych zaliczono: archiwistykę, automatykę, bibliografię, bibliologię, bibliotekoznawstwo, cybernetykę, dokumentalistykę, edytorstwo, filologię, filozofię, informację, komunikację, lingwistykę, logikę, matematykę, naukoznawstwo, normalizację, organizację gospodarki, organy władzy państwowej, prakseologię i prawo. Zakres wyżej wymienionych dziedziny rozpatrywany jest tylko z punktu widzenia informacji naukowej.
Celem wydawnictwa jest głębsze usystematyzowanie terminologii i problematyki oraz ułatwienie wyszukiwania materiału z tej dziedziny. Zaznaczono, iż publikacja przeznaczona jest służbom i użytkownikom informacji naukowej, autorom piśmienniczych dokumentów prymarnych o tematyce zawartej w Tezaurusie. Zgromadzony materiał można wykorzystać przy: tworzeniu dokumentów, doborze deskryptorów, indeksowaniu dokumentów, instrukcji wyszukiwawczej, zastosowaniu w księgozbiorze i umiejscowieniu w czasie i przestrzeni.
„Międzynarodowy słownik akronimów z zakresu informacji naukowej, bibliotekoznawstwa i dziedzin pokrewnych”
Kolejna pozycja pochodząca z cyklu wydawanego przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich opublikowana została w 1976 roku. Autorem Słownika jest Henryk Sawoniak, który przy problemach językowych korzystał z pomocy Wandy Piotrowskiej, Krystyny Niklewicz, Henryki Matacz, Marii Sawoniak i Ewy Suchodolskiej. Publikacja ze względu na swój nieograniczony zasięg posiada angielski odpowiednik tytułu brzmiący An international dictionary of acronyms in library and information science and related field.
Celem publikacji jest osiągnięcie lepszej orientacji w skrótach, które swym zakresem obejmują dziedzinę bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, nauki o książce oraz innych dziedzin zawierających zagadnienia wydawnicze, księgarskie, prasoznawcze, poligraficzne i archiwalne. Ze względu na znaczenie komputerów i przetwarzanie danych włączona została również dziedzina informatyki.
Zebrany zbiór 12744 akronimów uwzględnił nazwy systemów informacyjnych i klasyfikacji bibliotecznych, urządzeń bibliotecznych, języków programowania, metod przetwarzania danych, tytuły niektórych wydawnictw informacyjnych oraz międzynarodowych organizacji i instytucji, które nie zawsze związane są z dziedziną bibliotekoznawstwa i informacji naukowej.
Jest to dotychczas jedyny słownik akronimów z dziedziny bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, dlatego z jednej strony należy uważać tę publikację za przydatną, aczkolwiek odczuwa się brak zaktualizowanej wersji Słownika, gdyż od tego czasu nauka ta w znacznym stopniu się rozwinęła.
„Słownik terminologiczny informacji naukowej”
Prace nad słownikiem rozpoczęto w 1972 roku z inicjatywy ówczesnego Centralnego Instytutu Informacji Naukowo-Technicznej i Ekonomicznej (CIINTE) pod kierownictwem Krystyny Tittenbrun. STIN opublikowany został w 1979 roku we Wrocławiu przez Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich jako dzieło Instytutu Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej. Na redaktor naczelną powołano Marię Dembowską, która przy tworzeniu Słownika współpracowała z Konradem Fiałkowskim, Ryszardem Jachowiczem i Eugeniuszem Ściborem (Redakcja Naczelna) oraz z następującymi autorami poszczególnych działów: Jackiem Bańkowskim, Bożenną Bojar, Henrykiem Janowskim, Miłosławem Kunickim, Krystyną Remerową, Józefem Robowskim, Henrykiem Sawoniakiem i Romanem Tomaszewskim. W sumie STIN jest wynikiem pracy 63 osób.
Celem Słownika jest ustalenie polskiego systemu terminologicznego dla zagadnień informacji naukowej, stąd powinien służyć praktykom i pracownikom naukowo-badawczym, którzy zajmują się tą dziedziną. Do jego funkcji należy ułatwienie procesu komunikacji pracowników różnych ośrodków informacji (także międzynarodowych) oraz umożliwienie przekazywania wiedzy i wyników badań w procesach dydaktycznych.
Zakres tematyczny ograniczono do szeroko pojętej dziedziny informacji naukowej. Terminy hasłowe zawierają się w dziedzinie informacji naukowej, dziedzinach do niej spokrewnionych (czyli bibliografia, bibliotekarstwo, bibliotekoznawstwo, archiwistyka) i dziedzinach związanych, takich jak: cybernetyka, filozofia, logika, językoznawstwo, naukoznawstwo, socjologia i psychologia, teoria systemów, prakseologia, statystyka, informatyka, nauka organizacji i kierowania, ekonomia, edytorstwo, poligrafia i reprografia, patentoznawstwo, normalizacja.
Budowa artykułów hasłowych przypomina pozycje zamieszczone w Podręcznym słowniku bibliotekarza, aczkolwiek STIN bardziej skupia się na prawidłowym zdefiniowaniu terminu, co sytuuje go w grupie słowników definicyjnych.
„Tezaurus informacji naukowej”
Ze względu, iż pierwszy polski tezaurus z dziedziny informacji naukowej (wydany w 1972 roku) posiada pewne braki, a zawarty w nim materiał w znacznym stopniu się zdezaktualizował postanowiono wydać jego kolejną wersję. Dokonano tego po dwudziestu latach za sprawą Ośrodka Informacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Redaktor naczelną została Ewa Chmielewska-Gorczyca, która współpracowała z podanym zespołem osób: Bożenną Bojar, Aliną Flintą, Aliną Golińską, Januszem Hamanem, Krzysztofem Jakubowskim, Januszem Kapuścikiem, Juliuszem L. Kulikowskim i Moniką Senkowską-Gluck. Publikacja została objęta serią zatytułowaną Prace OIN PAN.
Zakres tematyczny obejmuje szeroko pojmowaną dziedzinę informacji naukowej oraz zagadnienia z nią związane takie jak: bibliotekoznawstwo, bibliografia, czytelnictwo i informatyka. Podkreślono, iż informator powinien służyć jako narzędzie do indeksowania piśmiennictwa w systemie WIST*. Tezaurus składa się z terminów należących do działu informacji naukowej i zagadnień z dziedzin z nią związanych (takich jak: bibliotekarstwo, bibliografia, czytelnictwo) oraz z dziedziny informatyki.
Ze względu na uwzględniony materiał i charakter publikacji, jej adresatami są wykształceni pracownicy ośrodków informacji naukowej i bibliotek oraz osoby mające na co dzień kontakt z systemami informacyjno-wyszukiwawczymi.
Pomimo, iż jest to druga wersja Tezaurusa informacji naukowej, dostrzega się pewne braki, które można by nadrobić przez dołączenie indeksu permutacyjnego, wykazu identyfikatorów i odsyłaczy geograficznych oraz systemu notacji.
„Słownik encyklopedyczny terminologii języków i systemów informacyjno- -wyszukiwawczych”
Słownik ukazał się w 1993 roku z mocy Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego dzięki pracy Bożenny Bojar (redaktor naukowa Słownika) oraz jej zespołu naukowego, w którego skład wchodzi Elżbieta Artowicz, Ewa Chmielewska-Gorczyca, Barbara Sosińska- -Kalata i Jadwiga Woźniak. Publikację objęto programem badawczym Znak - Język - Rzeczywistość, nad którym kierownictwo wówczas sprawował prof. Jerzy Pelc z Uniwersytetu Warszawskiego.
Zakres sięga terminów dotyczących języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych oraz pokrewnych dziedzin: semiotyki, lingwistyki, cybernetyki, logiki i informatyki. Wydawnictwo przeznaczone jest dla użytkowników tych systemów, czyli studentom kierunku informacji naukowej oraz słuchaczom studiów podyplomowych. Jego funkcje zostały jasno sprecyzowane: wyjaśnia znaczenia terminów, tworzy system terminologiczny porządkujący chaos występujący między terminami oraz podaje najważniejsze wiadomości o desygnatach terminów.
Publikacja jest kolejnym przykładem słownika rzeczowego definiującego, ponieważ w sposób precyzyjny wyjaśnia znaczenie terminów występujących w dziedzinie informacji naukowej.
„PATIN: polsko-angielski tezaurus informacji naukowej”
Praca powstawała w latach 1998-2001 w warszawskim Instytucie Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej (IINTE). Redaktorem naukowym tezaurusa jest Eugeniusz Ścibor, który współpracował wraz z Joanną Tomasik-Beck oraz okresowo z Elżbietą Czerwińską i Bożenną Klagą. Tezaurus został objęty serią IINTE nazwaną Informacja naukowa (20). Angielski odpowiednik tytułu brzmi: PATIN: Polish-English thesaurus of information science.
PATIN przeznaczony jest jako narzędzie do indeksowania i wyszukiwania informacji. Powinien znaleźć zastosowanie w placówkach informacyjnych, systemach informacyjnych i bazach danych zawierających dokumenty na temat informacji naukowej, dlatego odbiorcami tego tezaurusa są wykwalifikowani pracownicy bibliotek i ośrodków informacji naukowej. Ponadto zasugerowano, iż może służyć jako: słownik pomocny w tłumaczeniu tekstów z dziedziny informacji naukowej, model do tworzenia innych tezaurusów lub pomoc dydaktyczna dla wykładowców kierunku informacja naukowa.
Tematyka obejmuje zakresem informację naukową i dziedziny pokrewne: bibliotekoznawstwo, bibliologia, archiwistyka, informatyka, językoznawstwo, logika, naukoznawstwo, poligrafia itp. Dodatkowo uwzględniono terminy z różnych dyscyplin naukowych i działów gospodarki narodowej oraz nazwy własne (są to w większości nazwy języków informacyjno-wyszukiwawczych, programów komputerowych, organizacji i stowarzyszeń).
We wstępie autorzy zwrócili uwagę, że publikację można zakwalifikować do grupy słowników terminologicznych informacji naukowej. PATIN jest tezaurusem jak najbardziej aktualnym oraz ze względu na zamieszczoną specjalistyczną terminologię polsko- i anglojęzyczną w pełni odpowiada współczesnym wymogom stawianym dziedzinie informacji naukowej.
„Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów informacyjno- -wyszukiwawczych”
Słownik opublikowany został w Warszawie w 2002 roku przez Wydawnictwo SBP. W pewnym stopniu można go uznać za zaktualizowaną kontynuację Słownika encyklopedycznego terminologii języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych z 1993 roku, ponieważ w obecnej publikacji wykorzystano materiały z tej pracy. Materiały do nowszej wersji Słownika opracowała tak jak poprzednio Bożenna Bojar, która dokonała tego przy współpracy z Wiesławem Babikiem, Jarosławem Bojarem, Ziną Jarmoszuk, Hanną Popowską, Jadwigą Sadowską, Barbarą Sosińską-Kalatą, Barbarą Wereszczyńską-Cisło i Jadwigą Woźniak. Zespół związany jest z seminarium na temat teoretycznych problemów informacji naukowej i prowadzony jest przez główną autorkę pracy w Katedrze Lingwistyki Formalnej Wydziału Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego. Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich włączyło wydawnictwo do swojej autoryzowanej serii Nauka - Dydaktyka - Praktyka (56). Angielski tytuł równoległy brzmi: Encyclopaedic dictionary of information, indexing languages and retrieval systems.
Wydawnictwo ma służyć pomocą głównie studentom i słuchaczom studiów podyplomowych z dziedziny bibliotekoznawstwa i informacji naukowej oraz osobom zainteresowanym tą problematyką. Do funkcji Słownika zaliczono objaśnianie znaczenia terminów, wprowadzenie ładu w terminach z tej dziedziny przez utworzenie systemu terminologicznego podkreślającego relacje zachodzące między terminami oraz podawanie najważniejszych informacji o desygnatach tych terminów.
Tematyka sięga terminologii z zakresu informacji, języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych oraz nauk pomocniczych informacji naukowej, czyli z dziedziny semiotyki, lingwistyki, ogólnej teorii systemów, logiki i informatyki. Dobór terminów uwarunkowany był względami merytorycznymi i praktycznymi (stąd pojawienie się tylko najbardziej znanych nazw języków informacyjno-wyszukiwawczych).
Zamieszczone definicje są dosyć długie, a ich język jest specjalistyczny (w niektórych przypadkach wręcz hermetyczny), co utrudnia szybkie zrozumienie terminu, gdyż treść definicji kieruje do innych definicji zawartych w dalszych częściach publikacji.
Autorzy we wstępie zasugerowali, że Słownik ze względu na zawartość i indeks, które są zorientowane na zapotrzebowanie informacyjne użytkownika, przybiera formę skondensowanego podręcznika. Publikację zalicza się do grupy słowników definicyjnych.
„Angielsko-polski słownik terminów z zakresu dokumentacji i informacji patentowej”
Publikacja ukazała się w Warszawie 2004 roku z inicjatywy Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej (UPRP)., który wydał pracę na podstawie elektronicznej wersji Podręcznika WIPO* dotyczącego informacji i dokumentacji w zakresie własności przemysłowej (WIPO Handbook on Industrial Property Information and Documentation, edit. 2003). Słownik jest więc wytworem pracy specjalistów zagranicznych oraz polskich. Tekst oryginału przetłumaczony został przez Jacka Zawadzkiego i Barbarę Wasilewską, natomiast w skład Zespołu Redakcyjnego oprócz wymienionego już Jacka Zawadzkiego weszły Maria Fuzowska-Wójcik i Marianna Zaremba.
Praca przeznaczona jest dla wszystkich osób i instytucji, od których wymaga się znajomości terminów z dziedziny informacji patentowej i dokumentacji. Dobór haseł został dokonany na podstawie tekstów o informacji patentowej, głównie z publikacji Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej oraz Układu o Współpracy Patentowej.
Wydawnictwo to zaliczymy do grupy słowników dwujęzycznych przekładowych i terminologicznych, gdyż przedstawione zostały terminy w języku angielskim i polskim wraz z wyjaśnieniem ich znaczenia.
„Słownik terminów z zakresu informacji europejskiej występujących w dokumentach Unii Europejskiej”
Dokument opublikowano w Warszawie 2004 roku na życzenie Polskiego Towarzystwa Bibliograficznego (oddział w Warszawie). Opracowaniem zajęła się Biblioteka Depozytowa Wspólnot Europejskich i Urząd Komitetu Integracji Europejskiej (UKIE), które zleciły rozpowszechnienie Słownika Departamentowi Dokumentacji Europejskiej przy UKIE. Autorkami haseł są Jadwiga Woźniak-Kasperek i Małgorzata Kisilowska.
Wydawnictwo ma służyć jako narzędzie pomocnicze do budowy poprawnych i skutecznych instrukcji wyszukiwawczych. Za cel przyjęto stworzenie systemu terminologicznego z obcojęzycznymi odpowiednikami. Wydawnictwo przeznaczone jest dla osób i instytucji mających styczność z tak zwaną informacją unijną.
Początkowo zamierzano wydać publikację w formie glosariusza, aczkolwiek rozszerzono jej zakres i opracowano słownik angielsko-polski o charakterze terminologiczno- -encyklopedycznym. Tematyka obejmuje swoim zakresem między innymi zagadnienia informacji naukowej, informatyki, edukacji, telekomunikacji, rynku, działalności bibliotek i innych placówek informacyjnych.
Ze względu na dwustronność językową (polsko-angielską), publikacja należy do grupy słowników przekładowych-dwujęzycznych. Nie można jednoznacznie stwierdzić, iż Słownik ma charakter definicyjno-przekładowy, ponieważ nie wszystkie terminy posiadają definicje.
Analiza treści jest to jedna z metod badawczych, polegająca na badaniu zapisanych w książkach, dokumentach, wspomnieniach, utworach muzycznych itp. przekazów.
Dobór próby, czyli fragmentów analizowanych przekazów uzależniony jest tego, co jest jednostką analizy. Mogą być to np. postacie literackie, poszczególne słowa, wyrażenia czy tematy. Początkowym etapem analizy treści jest kodowanie materiału, zarówno treści jawnych, jak i ukrytych. W kolejnym etapie następuje zliczanie zakodowanych według kategorii treści, a następnie analiza porównawcza zebranego materiału empirycznego.
Analiza dokumentacyjna (abstrakt) - informacja o treści dokumentu zwykle będąca jego streszczeniem, dokonana zgodnie z kryteriami przyjętymi w danym systemie informacyjno - wyszukiwawczym, towarzysząca opisowi bibliograficznemu lub bezpośrednio dokumentowi.
ADNOTACJA: 1. Zwięzła charakterystyka dokumentu dotycząca jego treści i (lub) cech poza treściowych (formalno-wydawniczych) specyficznych dla danego dokumentu Stosowana np. w bibliografii odnotowanej. katalogu obrazkowym. 2. Potocznie: uwaga, dopisek. przypis, notatka - sporządzone w postaci pisemnej.
Rodzaje adnotacji: Wyjaśniająca - Zawartościowa - księgoznawcza - zalecająca
ANALIZA DOK.-informacja o tresci dokumentu,zwykle bedaca jego streszczeniem,dokonana zgodnie z kryteriami przyjętymi w danym systemie informacyjno- wyszukiwawczym, towarzyszaca opisowi bibliograficznemu lub bezpośrednio dokumentowi.
ANALIZA DESKRYPTOROWA- przedstawiajaca tresc dokumentu za pomoca deskryptorow lub slow kluczowych. Stosowana jest glownie w zautomatyzowanych systemach informacyjnych; w systemach tradycyjnych zastepuje niekiedy analize wsazujaca.
ANALIZA OMAWIAJACA-przedstawiajaca szczegolową problematyke dokumentu,zawarte w nim najważniejsze dane faktograficzne, zastosowane metody, tok rozumowania oraz wniosk autora wraz z ich uzasadnieniem.
ANALIZA WSKAZUJACA-analiza podajaca tematyke dokumentu i/lub główne tezy autora. Stosowana jest w przypadku gdy chodzi glownie o zasygnalizowanie istnienia dokumentu na dany temat.
ADNOTACJA- zwiezla charakterystyka dokumentu dot.jego tresci i/lub cech pozatresciowych specyficznych dla danego dokumentu.
ADN.WYJASNIAJACA- bedaca uzupełnieniem informacji zawartych w tytule dokumentu lub zawierajaca ich dokładniejsze sprecyzowanie. Stosowana jest gdy tytul dokumentu wra z dodatkami do tytulu niedostatecznie lub niejednoznacznie określają tresc i charakter dokumentu.
ADN.ZAWARTOSCIOWA-adnotacja podajaca pelny lub czesciowy spis tresci dokumentu. Stosowana jest przy adnotowaniu dokumentow o rozbudowanej strukturze wewnętrznej lub dziel zbiorowych.
STRESZCZENIE DOKUMENT- analiza bedaca wszechstronnym omowieniem tresci dokumentu z szerokim uwzględnieniem danych faktograficznych. Stosowana jest przy opracowaniu dokumetow trudno dostępnych.
STRESZCZENIE AUTORSKIE-analiza dokumentacyjna sporzadzona przez autora dokumentu pierwotnego lub przez niego autoryzowana, przeznaczona w zasadzie do opublikowania w dokumencie pierwotnym.
B-FIA ANALITYCZNA-bfia adnotowana, której opisy bficzne są uzupełnione analizami dokumentacyjnymi lub wskazującymi.
DOKUMENT AUDIALNY-(dźwiękowy)dokument zawierający nagranie lub dyspozycje programowa dźwięku, odtwarzane za pomoca urządzeń właściwych dla danej postaci dokumentu.
DOK. AUDIOWIZUALNY- (oglądowo-sluchowy)- dok.zawierajacy utrwalony zapis obrazow i dźwięków, odtwarzany za pomoca urządzeń właściwych dla danej postaci dokumentu, np. film dźwiękowy, kaseta wideo
DOKUMENT ELEKTRONICZNY- dok. Komputerowy, dok. Cyfrowy- dokument z sygnalem utrwalonym na nosniku elektronicznym. Mogą to być komunikaty roznych jezykow naturalnych w subkodach akustycznych i graficznych.
DOK. GRAFICZNY- dok, którego tresc zostala za pomoca znakow graficznych(liter,cyfr,znakow nutowych) np. ksiazka,list.
DOK. PIERWOTNY-dok w postaci nadanej lub przewidzianej przez autora,stanowiący podstawe do sporządzania dokumentu pochodnego.
DOK. PISMIENNICZY- dok. Graficzny którego tresc jest wyrazona za pomoca pisma.
DOK. POCHODNY- dok opracowany na podstawie dokumentu pierwotnego, zawierający jego charakterystyke formalna i/lub tresciowa. Np. karta dokumentacyjna,przegląd dokumentacyjny, spis bibliograficzny.
DOKUMENT WIZUALNY-(oglądowy)- dokument zawierający utrwalony zapis obrazu, odtwarzany za pomoca urządzeń właściwych dla danej postaci dokumentu, np. film
DOK. WTORNY- dok sporządzony na podstawie innego dokumentu, identyczny z nim pod względem tresci, ale rozniacy się pod względem postaci zewnętrznej.
DOKUMENT- utrwalony na nosniku materialnym wyraz mysli ludzkiej przeznaczony do rozpowszechniania.
DOKUMENTACJA-1)spis dokumentow dotyczących określonego tematu.2)działalność polegajaca na udostępnianiu w roznych dziedzinach informacji o wynikach nauki lub osciagnieciach praktyki w celu ich wykorzystania w dalszym rozwoju nauki lub doskonaleniu działalności praktycznej.
INFORMACJA NAUKOWA-1)inf o osiągnięciach nauki,2)inf przeznaczona dla pracownikow nauki , 3)inf opracowana metoda naukowa,4) dziedzina wiedzy obejmujaca całokształt zagadnien teoretycznych i praktycznych związanych związanych z działalnością informacyjna.
METAINFORMACJA- informacja o informacji
UŻYTKOWNIKCY INFORMACJI-(odbiorcy informacji)-osoby lub instytucje korzystające z usług służb informacyjnych biblioteki lub z działalności ośrodków informacji. Podział użytkowników informacji z punktu widzenia:1-instytucji świadczące usługi,2)osobowości prawnej,3)profilu zawodowego,4)przynależności organizacyjnej,5)stopnia przygotowania informacyjnego użytkowników,6)stopnia ich wykształcenia, 7)typowych lub indywidualnych cech użytkownika,8)potrzeb i zainteresowan
ZRODLO INFORMACJI- material z którego czerpane SA informacje zaspakajające określone potrzeby informacyjne; w szerszym znaczeniu źródłem informacji mogą być dokumenty, osoby lub instytucje
SPECJALISTYCZNE ZRODLA INFORMACJI NAUKOWEJ: NORMA- 1)dokument określający wymagania jakościowe lub ilościowe poszczególnych wyrobow oraz czynności związanych z ich wytwarzaniem lub uzytkowaniem. Opracowane w oparciu o rozwiązania sprawdzone i uznane za najkorzystniejsze z punktu widzenia nauki, techniki i praktyki.2)dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony przez upowazniona jednostke organizacyjna ustalający- do powszechnego i wielokrotnego stosowania-zasady,wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do roznych rodzajow działalności lub ich wynikow i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie. Zaleca się aby normy były oparte na osiągnięciach zarówno nauki, techniki jak i praktyki oraz mialy na celu uzyskanie optymalnych korzyści społecznych.
PKN(polski komitet normalizacyjny) organizuje i nadzoruje dzialania związane z opracowywaniem i rozpowszechnianiem Polskich Norm i innych dokumentow normalizacyjnych, zatwierdza i wycofuje polskie normy oraz inne dokumenty normalizacyjne. Stosowanie polskich norm jest dobrowolne, polskie normy mogą być powoływane w przepisach prawnych po ich opublikowaniu w jezyku polskim. Polskie normy korzystaja z ochrony jak utwory literackie, a autorskie prawa majatkowe do nich przysługują krajowej jednostce normalizacyjnej czyliPKN.
OPIS PATENTOWY-dokument wydany przez kompetentny organ państwowy, zawierający podane zgłoszenia z przepisami prawa, informacje o chronionym wynalazku, opis dotychczasowego stanu techniki w danym zakresie, krytyczna ocene poprzednich rozwiązań, szczegółowe przedstawienie istoty wynalazku, rysunki, zastrzezenia patentowe oraz dane bibliograficzne.
Urząd Patentowy RP orzeka w sprawach udzielania patentow i praw ochronnych oraz prowadzi rejestr patentowy i rejestr wzorow uzytkowych.
LITERATURA FIRMOWA-sa to wszelkie dokumenty o producentach i ich wyrobach zawierające przede wszystkim opis budowy i dzialania wyrobów, ich zastosowanie, podstawowe parametry techniczne oraz wskaźniki o charakterze ekonomicznym, np. cena wyrobu, wielkość produkcji. Są to również wydawnictwa informacyjne, jak katalogi, prospekty, cenniki, publikacje reklamowe. Ukazują się w formie ulotek, broszur, obszernych wydawnictw i zazwyczaj bogato ilustrowane. Wymagaja stalej aktualizacji.
Dokument dotykowy - np. książki drukowane pismem Braille'a
Dokument hipertekstowy - dokument zawierający informacje strukturalizowaną w postaci hipertekstu
Dokument multimedialny - dokument elektroniczny powstały w wyniku połączenia różnych plików lub ich części kodujących, komunikaty odbierane przez użytkownika różnymi kanałami informacyjnymi: optycznym np. teksty pisane w języku naturalnym, obrazy, filmy, animacje. Akustycznym, np. teksty mówione języka naturalnego, muzyka, inne dźwięki. Dotykowym(np. dla niewidomych, a także technologia Force Feedback)np. gra komputerowa.
Informacja - w matematycznej teorii informacji, a także cybernetyce termin pierwotny.
Informacja dokumentacyjna - w informacji naukowej termin używany w opozycji do terminu informacja faktograficzna obejmujący swym zakresem wszelką metainformację dotyczącą dokumentów a więc np. opis formalny dokumentu, charakterystykę formalną dokumentu, charakterystykę słowną, charakterystykę wyszukiwawczą dokumentu, analizę dokumentacyjną. Informację dokumentacyjną można uważac jako podkładkę informacji faktograficznej o zakresie ograniczonym do specyficznego rodzaju faktów, za jakie można uznać dokumenty.
Informacja faktograficzna - w informacji naukowej termin używany w opozycji do terminu informacja dokumentacyjna, obejmujący swym zakresem wszelką informację o rzeczywistości nie będącą informacją dokumentacyjną. Za informację faktograficzną można uważać wszelką informację przetwarzaną w systemach informacyjno - wyszukiwawczych, a wtedy informacja dokumentacyjna stanowiłaby jej podkładkę o zakresie ograniczonym do specyficznego rodzaju faktów za jakie można uznać dokumenty.
Makrodokument - w opozycji do mikrodokumentu dokument o szerokim zakresie tematycznym, zazwyczaj w formie książki, termin ten został wprowadzony w celu odróżnienia dokumentów omawiających tematy, których miejsce w strukturze wiedzy jest względnie stabilne i dobrze określone, od dokumentów charakterze przyczynkarskim(mikrodokumentów) prezentujących tematy wąskie, które na ogół nie znalazły jeszcze stałej pozycji w strukturze wiedzy.
Wartość informacji - ocena informacji zawartej w danym komunikacie dotycząca następnych jej cech dystynktywnych: prawdziwości informacji, a więc zgodności ze stanem faktycznym tego wycinka, rzeczywistości pozatekstowej, którą ten komunikat odwzorowuje - jest to wartość bezwzględna informacji, nie zależy bowiem od wiedzy odbiorcy komunikatu, choć jej wymaga.
Szum informacyjny - każdy sygnał nie będący wykładnikiem informacji relewatywnej dla odbiorcy informacji. Szum informacyjny zawsze towarzyszy przekazywaniu komunikatu. w kanale informacyjnym znajdują się bowiem sygnały wpływające na zniekształcenie lub wygaszenie sygnału relewatywnego, stąd ilość informacji odebranej jest w praktyce mniejsza od ilości informacji nadanej.szum informacyjny jest przyczyną strat informacji, którym zapobiega redundacja - zjawisko charakteryzujące proces wyszukiwania informacji polegające na wyszukiwaniu informacji przez system odpowiedzi na zapytanie informacyjne informacji nierelewatywnych
5