Egzamin

METODY WSPOMAGANIA ROZWOJU OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

1.Postępowanie diagnostyczne w autyzmie

Diagnoza w autyzmie opiera się na objawach, a postępowanie diagnostyczne może przebiegać trojako:

a)Na podstawie objawów osiowych (zgodnie z klasyfikacją DSM IV lub ICD-10.

b)Poprzez identyfikowanie pojedynczych cech zachowania dziecka, służy temu:

-diagnostyczna lista kontrolna Rimranda

-kwestionariusz CHAT B. Koena

c)Na bazie oceny dokonanej w wyniku bezpośredniej obserwacji zachowań: skala oceny autyzmu dziecięcego (CLARS)

2.Triada objawów

W ICD-10 i w DSM-IV za podstawę nieprawidłowości przyjęto triadę nieprawidłowości opisaną przez Wing. U osób przejawiających zaburzenia zaliczane do autystycznego spektrum zaburzeń występują:

-nieprawidłowości w rozwoju społecznym, zwłaszcza w zdolności do uczestnictwa w naprzemiennych interakcjach społecznych;

-deficyty i dysfunkcje w porozumiewaniu się - zarówno werbalnym, jak i niewerbalnym

-obecność sztywnych wzorców zachowania, aktywności i zainteresowań.

3.Klasyfikacja DSM-IV

A)Jakościowe zaburzenia interakcji społecznych, manifestujące się przez co najmniej dwa z następujących objawów:

1.znaczne zaburzenia złożonych niewerbalnych zachowań, tj. kontakt wzrokowy, ekspresja twarzy, postawa ciała i gestykulacja, w celu regulowania interakcji społecznych,

2.brak związków rówieśniczych właściwych dla danego poziomu rozwoju,

3.brak spontanicznego współdzielenia radości, zainteresowań lub osiągnięć z innymi ludźmi (np. brak pokazywania, przynoszenia, wskazywania obiektów zainteresowania)

4.brak społecznej lub emocjonalnej wzajemności (wymiany)

B)Jakościowe zaburzenia w komunikacji, manifestujące się przez przynajmniej jeden z następujących objawów:

1.opóźnienie lub brak rozwoju językowego, połączone z brakiem prób kompensowania przez alternatywne sposoby komunikacji, tj. gestykulacja czy mimika

2.u jednostek z prawidłowym rozwojem mowy znaczne zaburzenia zdolności inicjowania lub podtrzymywania konwersacji,

3.stereotypie i powtarzanie lub język idiosynkratyczny

4.brak zróżnicowanej spontanicznej zabawy z udawaniem lub zabawy opartej na społecznym naśladowaniu, właściwej dla danego poziomu rozwoju.

C)Ograniczone, powtarzalne i stereotypowe zachowania, zainteresowań i działania, manifestujące się przez przynajmniej jeden z następujących objawów:

1.zaabsorbowane jednym lub kilkoma stereotypowymi i ograniczonymi wzorcami zainteresowań, których intensywność lub przedmiot są nietypowe,

2.sztywne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych zwyczajów lub rytuałów,

3.stereotypowe i powtarzane manieryzmy ruchowe (np. trzepotanie palcami, rękoma, kręcenie się lub złożone ruchy całego ciała)

4.uporczywe zajmowanie się częściami obiektów.

Łącznie wystąpić musi 6 lub więcej objawów z obszarów A, B, C w tym co najmniej 2 z A i po 1 z B oraz C. Przed ukończeniem 3 r.ż. musi wystąpić opóźnienie lub nieprawidłowe funkcjonowanie w przynajmniej 1 z następujących obszarów: interakcje społeczne, język wykorzystywany w społ. komunikacji i zabawa symboliczna lub wyobrażeniowa.

4.Charakterystyka rozwoju społecznego

-ograniczone zdolności naśladowania

-brak kontaktu wzrokowego lub ograniczony kontakt wzrokowy

-ignorowanie innych osób lub słabe reagowanie na ich obecność

-brak zainteresowania zabawą społeczną

-preferowanie samotności

-małe zainteresowanie kontaktem fizycznym z inną osobą

-nieuśmiechanie się w sytuacjach społecznych

-zubożona mimika

5.Charakterystyka komunikacji

Deficyty językowe w komunikowaniu się dzieci autystycznych:

1.Deficyty ilościowe: brak mowy łącznie z brakiem gestykulacji, opóźnienia w rozwoju mowy, krótkie lub długotrwałe np. wieloletnie, mowa ograniczona występuje na zasadzie łańcuch bodziec-reakcja

2.Deficyty jakościowe: echolalia natychmiastowa lub opóźniona, odwracanie zaimków, neologizmy, metaboryczne użycie języka, język stereotypowy, deficyty w artykułowaniu

3.Deficyty w fragmentarycznym użyciu języka: niezdolność do naprzemiennego wysławiania się, brak komunikowania się w stosunku do dorosłych, rówieśników, niezdolność do symbolicznego używania przedmiotów, słabe używanie prozodii, słabe wykorzystanie bodźców wzrokowo-twarzowych dla meta komunikacji

6.Problemy sensoryczne u dzieci z autyzmem

Niektóre osoby z autyzmem wykazują zaburzenia funkcjonowania jednego lub kilku zmysłów. Zaburzenia te mogą dotyczyć zarówno zmysłu słuchu, wzroku, dotyku, smaku, węchu jak i czucia proprioceptywnego. Reakcje zmysłowe mogą być nadmiernie podwyższone (nadwrażliwość) lub obniżone (zbyt mała wrażliwość), może też występować interferencja sensoryczna („białym szumem”). Wszystko to sprawia, że osoba z autyzmem ma kłopoty z prawidłowym przetwarzaniem docierających do mózgu sygnałów zmysłowych. Osoby z autyzmem w mniejszym stopniu poznają świat patrząc i słuchając. Zdarza się, że by rozpoznać coś, muszą tego dotknąć, opukać, posmakować, powąchać. Wiele z nich, aby stłumić napływający napór bodźców, zatyka rękami uszy, zasłania palcami oczy, izoluje przed chaosem otoczenia, ucieka w własny świat. Niektórzy mają podwyższony próg bólu, ale jednocześnie mogą przesadnie reagować na zimno czy gorąco. Osoby z autyzmem nie potrafią przyjąć do wiadomości faktu, że inni ludzie inaczej myślą, czym innym się interesują, nie podzielają ich upodobań. Trudno im wyobrazić sobie stan umysłu innego człowieka. Nie mają wykształconej „teorii umysłu”, specyficznej właściwości, dzięki której potrafimy przewidywać i wyjaśniać motywy zachowania ludzi nie wynikające z bezpośrednich fizycznych przesłanek.

7.Diagnoza różnicowa:

a)autyzm a schizofrenia

AUTYZM:

-upośledzenie umysłowe występuje często u dzieci z autyzmem

-wśród krewnych dzieci z autyzmem rzadkie są przypadki schizofrenii

-autyzm to zaburzenie chroniczne - zmiany w symptomatyce wiążą się głównie z fazami rozwoju dziecka (triada charakterystycznych objawów jest zawsze obecna)

-symptomu autyzmu pojawiają się wcześniej

SCHIZOFERENIA:

-upośledzenie umysłowe rzadko występuje w połączeniu ze schizofrenią

-wśród krewnych dzieci ze schizofrenia znacznie częściej występuje schizofrenia

-obraz choroby jest uzależniony od fazy rozwoju dziecka, zmiany w funkcjonowaniu mogą być jednak większe, zwłaszcza gdy u dziecka występuje ostry zespół psychotyczny.

-symptomy schizofrenii pojawiają się później

b)autyzm a Zespół Reta

AUTYZM

-wystąpienie symptomów przed 36 miesiącem życia, zazwyczaj wcześniej (w 1-2 r.ż., przy czym wcześniejszy rozwój też mógł być zaburzony)

-rzadko występuje utrata wcześniej nabytych umiejętności komunikacyjnych, nie ma też ona charakteru postępującego

-czasami brak mowy; specyficzne zaburzenia w tym obszarze

-rozwój fizyczny zazwyczaj prawidłowy

-stereotypie ruchowe bardziej zróżnicowane i bardziej kompleksowe (dotyczące nie tylko rąk)

-unikanie kontaktu wzrokowego lub kontakt niewłaściwy

-większe zróżnicowanie poziomu rozwoju intelektualnego

-stereotypowe zachowani, często bardzo sprawne, choć nietypowe manipulowanie obiektami

-padaczka u około 20-30% osób

-czterokrotnie częściej u chłopców niż u dziewcząt

-niepełnosprawność umysłowa u ok. 70% przypadków o bardzo różnym stopniu nasilenia

-zachowania te są nieobecne lub nietypowe

-rozwój motoryczny nieharmonijny, ale w zakresie dużej motoryki mieszczący się na ogół w normie

ZABURZENIE RETA

-normalny wczesny rozwój (do 6-18 miesiąca życia)

-postępująca utrata zdolności mówienia

-brak mowy

-mikrocefalia, małogłowie, opóźnienie wzrostu i wagi ciała

-zawsze występują specyficzne stereotypie w zakresie ruchów rąk (ręka, ręka lub ręka usta, trzepotanie, skubanie, wykręcanie, stukanie opuszkami palców

-kontakt wzrokowy obecny, czasami bardzo intensywny

-głębsze upośledzenie umysłowe, rozwój równomierny

-małe zainteresowanie manipulowaniem obiektami

-padaczka u ok. 70% osób

-występuje tylko u dziewcząt

-niepełnosprawności umysłowa ale jej stopień jest trudny do określenia

-bezdechy, hiperwentylacja, apraksja

-poważne zaburzenia motoryki w wielu przypadkach + skoliozy

c)autyzm a niepełnosprawność umysłowa

AUTYZM:

-komunikacja werbalna i niewerbalna służy do kontaktów interpersonalnych ale jest zaburzona

-zaburzony rozwój społeczny nieodpowiadający wielkości umysłowej

-dzieci sprawiają problemy wychowawcze związane z zaburzonym zachowaniem, stereotypami

-dzieci nie tworzą głębszej więzi z matką

-rozwój postępuje skokami, jest on nieharmonijny, obserwuje się w nim częste regresy

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ UMYSŁOWA

-mowa służy do komunikacji ale jej rozumienie zależy od stopnia niepełnosprawności umysłowej, komunikacja niewerbalna kompensuje ograniczenia w ekspresji słownej

-rozwój społeczny jest odpowiedni do wieku umysłowego

-problemy wychowawcze są uzależnione od głębokości upośledzenia i najpoważniejsze w stopniu głębokim

-dobry kontakt emocjonalny z matką i innymi osobami z otoczenia

-rozwój harmonijny, systematyczny, ograniczony jedynie stopniem niepełnosprawności

d)autyzm a Zespół Aspergera

AUTYZM

-wczesne wystąpienie symptomów

-gorsze rokowania

-rozwój poznawczy przebiega nieprawidłowo

-częste jest opóźnienie mowy oraz liczne nieprawidłowości (echolalia, odwracanie zaimków, neologizmy)

-opóźnienia rozwoju mowy, zaburzenia uniemożliwiające logiczną komunikację

-profil zdolności intelektualnych - u osób z autyzmem lepiej rozwinięte zdolności niewerbalne niż werbalne

-rozwój motoryczny nieharmonijny, ale w zakresie dużej motoryki mieszczący się na ogół w normie

-mniejsze nasilenie problemów emocjonalnych i problemów w zachowaniu

ZESPÓŁ ASPERGERA

-późniejsze wystąpienie symptomów

-lepsze rokowania

-rozwój poznawczy przebiega prawidłowo

-brak opóźnienia rozwoju mowy i innych istotnych jej zaburzeń uniemożliwiających logiczną komunikację

-profil zdolności intelektualnych - brak dysproporcji

-specyficzne cechy rozwoju motorycznego: „niezgrabność” w ruchach

-większe nasilenie problemów emocjonalnych i problemów w zachowaniu

8.Przyczyny autyzmu

-komplikacje w przebiegu ciąży i warunki porodu - bardziej zaawansowany wiek matki (czynnik powiązany z uszkodzeniem CUN u dzieci), kolejność urodzeń wiążąca się z większym ryzykiem, krwawienie w 1 lub 2 trymestrze, niska waga urodzeniowa, ciąża niedonoszona lub przenoszona, zażywanie leków w czasie ciąży, poród z użyciem narzędzi.

-czynniki genetyczne - częste współwystępowanie autyzmu u bliźniąt jednojajowych, częste występowanie autyzmu u osób spokrewnionych (np. u rodzeństwa), częstsze występowanie innych głębokich zaburzeń rozwoju u krewnych (np. Zespół Aspergera), występowanie zaburzeń poznawczych (np. opóźnienia rozwoju mowy, trudności u uczeniu się, upośledzenie umysłowe) u najbliższych krewnych, poziom rozwoju intelektualnego rodzeństwa dzieci autystycznych jest niższy niż porównywanych z nimi rówieśników nie mających braci ani sióstr z autyzmem, autyzm stosunkowo często występuje z innymi zaburzeniami o charakterze genetycznym

-łagodny autyzm u krewnych - zaburzenia o charakterze społecznym (tendencja do izolowania się, trudności w zawieraniu przyjaźni itd.); takie same zaburzenia jak u dzieci autystycznych występują też u ich rodzeństwa, tyle, że przybierają znacznie łagodniejszą postać; „szerszy fenotyp autyzmu” - cechuje go występowanie jakościowo podobnych, choć mniej nasilonych zachowań jak u dzieci z autyzmem; sztywność i obsesyjność zachowań jednego z rodziców, czasem połączona z trudnościami w kontaktach z innymi osobami, izolowaniem się; presja środowiska, w jakiej żyją rodzice w związku z problemami w rozwoju dziecka

-czynniki neurologiczne i neurochemiczne - zaniki tkanki mózgowej (charakterystyczne dla uszkodzeń, które nasilały się w okresie płodowym), uszkodzenia: pnia mózgu, płatów skroniowych i czołowych, móżdżku, ciało migdałowe, hipokamp, przegroda i kora oczodołowa. Mózgi dzieci autystycznych są większe i cięższe niż przeciętne. W układzie limbicznym stwierdzono nadmiar komórek, są one też zbyt małe. Mówi się o niedojrzałości neuronów i nieprawidłowościach w budowie dendrytów. Nieprawidłowości te powstają przed 30 tygodniem ciąży.

-rola rodziców - chłód emocjonalny, niezdolność do okazywania uczuć, skoncentrowanie na karierze zawodowej, traktowanie dziecka w sposób pozbawiony uczuć, brak ciepła i miłości rodziców

9.Rola rodziców w terapii

10.Tendencje w terapii dziecka z autyzmem

11.Met. Teacch

Filozofia (założenia)

Met. Teacch jest programem, który oferuje dzieciom autystycznym i dzieciom z zaburzeniami rozwoju diagnostykę i poradnictwo. Programem objęte są dzieci jeż w najwcześniejszym okresie życia, poprzez okres przedszkolny, szkołę, aż do końca ich dni. Program Teacch to podejście całościowe obejmuje oddziaływania skierowane na dziecko oraz uwzględnia oczekiwania rodziców i wymogi otoczeni. Dla każdego dziecka konstruuje się indywidualny program nauczania, który realizowany jest w przedszkolu i w domu. Podstawą jest dobrze dobrze udokumentowana diagnoza oparta na wyniku testu PEP-R. Wynik testu ilustruje profil rozwoju. Aby zapewnić efektywność uczenia się, terapia odbywa się przy wykorzystaniu wzmocnień, a zajęcia terapeutyczne w szkole i w domu odbywają się o tej samej porze, w tym samym miejscu i z tą samą osobą. W programie szczególną uwagę zwraca się na 3 aspekty życia społ.:

1.komunikacja

2.trening edukacji i samodzielnej pracy

3.trening aktywności w grupie

Zasady pracy

Zasady programu koncentrują się na: polepszeniu możliwości adaptacyjnych do życia w warunkach domowych, kształceniu rodziców do bycia współterapeutami poprzez troskę rodzicielską i pomoc emocjonalną osiąga się sukcesy, oszacowaniu i ustaleniu programu indywidualnej terapii, określeniu struktur nauczania, zastosowaniu terapii behawioralnej i percepcyjnej, podnoszeniu umiejętności dzieci i rodziców w duchu holiostycznego stanowiska terapeutycznego. 

Wizualizacja w metodzie

Cele

Zadania:

Nauczanie obejmuje funkcjonowanie dziecka w 7 dziedzinach:

1.Zadania nauczania na niższym poziomie:

-naśladowanie

-motoryka duża

-motoryka mała

2.Zadania na wyższym poziomie

-koordynacja wzrokowo-ruchowa

-czynności poznawcze

-komunikacja

Organizacja zajęć

1.Aby pomóc dziecku w nauczeniu się zajęć danego dnia, każdego ranka układamy z nim plan dnia za pomocą piktogramów i obrazków przymocowanych na rzepach. Daje to dzieciom możliwość przewidywania zdarzeń, planowania i zauważania następstw czasowych.

2.Miejsce wybrane do nauki powinno być wygodne, wolne od zakłóceń przez hałas i ruch, kojarzone tylko i wyłącznie z nauką.

3.Czas jaki wybieramy do nauki powinien obejmować porę przedpołudniową, długość trwania zajęć i tempo przechodzenia od 1 czynności do 2 zmienione w zależności od kondycji i chęci dziecka.

4.Materapiały prezentowane na zajęciach powinny być przechowywane w pojemnikach i podawane dziecku w sposób uporządkowany. Dziecko powinno widzieć tylko te materiały, które są konieczne do przeprowadzenia danej czynności. Kładą przedmioty na stole należy je tak ułożyć by wizualnie określić porządek przedstawionego zadania. Praca postępuje wg reguły od lewej strony do prawej.

Budowa profilu psych-eduk PEP-R

Jest skutecznym środkiem do oceny możliwości dziecka z zaburzeniami rozwoju, bo:

1.większość zadań testowych niezależny od poziomy rozwoju mowy

2.elastyczność w przeprowadzeniu testu pozwala na przystosowanie go do specyficznych zachowań dziecka

3.poszczególne zadania testowe nie są ograniczone czasowo

4. materiały testowe są konkretne i interesujące

5.dzięki dużej skali poziomów rozwoju uwzględnionych w teście każde dziecko może uzyskać dobre wyniki

6.językowe elementy testu są oddzielone od zadań sprawnościowych

PEP-R składa się ze skali rozwoju (131 prób dotyczących 7 sfer rozwoju) oraz skali zachowań (ma to na celu rozpoznanie nietypowych sposobów zachowań charakterystycznych dla autyzmu: 42 zadania podzielone są na 4 kategorie)

12.Met. Behawioralna

Cele:

-zwiększenie zachowań, które są deficytowe.

-redukowanie zachowań niepożądanych trudnych

-generalizowanie i utrzymywanie efektów terapii.

Zasady:

-małych kroków

-stopniowania trudności

-stosowania wzmocnień

Etapy pracy:

1.Wczesne rozumienie mowy i przygotowanie dziecka do ucznia się - uczymy rozumienia i wykonywania prostych poleceń, np. daj, chodź.

-zaczynamy od nauki prawidłowego siedzenia na krześle, tzw. trening krzesełkowy, jest to pierwsza okazja do zdobycia kontroli nad dzieckiem,

-popatrz na mnie - trening koncentracji uwagi,

-ukierunkowanie i utrzymywanie uwagi dziecka - dziecko uczy się zwracać uwagę na twarz drugiej osoby oraz na wybrane przez nas przedmioty w otoczeniu

2.Trening imitacji (naśladowanie) - naśladowanie prostych działań, reakcji ruchowych, pozycji ciała, sekwencji ruchowych. Dzieci uczą się przez imitację np. podnoszenie rąk, klaskanie w dłonie, stukanie kołatką, uderzanie w bębenek a także poleceń, typu postaw kubek pod stołem, włącz światło.

3.Dopaswoywanie i sortowanie. Praca na materiale konkretnym obrazkach i literach, np. dopasuj figury, zwierzęta, posortuj zabawki i ubrania. Dziecko uczy się kategoryzowania obiektów znajdujących się w jego otoczeniu.

4.Imitacja werbalna

5.Rozwój rozumienia mowy biernej i czynnej.

6.Nazywanie obiektów i czynności.

7.Pojęcia abstrakcyjne.

8.Budowanie zdań i odpowiedzi na pytania.

Techniki redukcji zachowań niepożądanych

1.Manipulowanie bodźcami dyskryminującymi lub zmiana kontekstu np. zmiana rozkładu dnia.

2.Współzawodnictwo zachowań, zwiększenie zachowań społecznie akceptowanych będących alternatywą.

3.Wygaszanie - to procedura redukcyjna w której zostają wycofane wszelkie konsekwencje wzmacniające.

4.Karanie

-pozytywne - podanie bodźca awersyjnego po zachowaniu trudnym (hiperkorekcja - dziecko naprawia szkody, które samo wyrządziło)

-negatywne - wycofanie pozytywnego bodźca wzmacniającego, natychmiast po wystąpieniu zachowania trudnego (odebranie nagrody, wykluczenie - time out - z odosobnieniem lub bez)

5.Nagradzanie - metoda żetonowa (dziecko po wystąpieniu pożądanego zachowania otrzymuje żeton, gdy zbierze wcześniej określoną ilość żetonów może wybrać sobie nagrodę)

Rola kar i nagród w procesie ucznia:

13.Met. Opcji

Rola rodziców

Uczy jak opracować i wdrożyć domowy, skoncentrowany na dziecku program terapeutyczny. Program Son-Rise zakłada, że to rodzice są dla dziecka najlepszym źródłem informacji więc program edukacyjny jest ukierunkowany nie tylko na dzieci, ale również na rodziców. Rodzice uczeni są konkretnych narzędzi dotyczących edukacji i postawy oraz technik pomocnych w tym, aby być jak najbardziej efektywnym nauczycielem oraz terapeutą jakiegokolwiek dziecko może mieć. Umożliwia to dziecku wyjątkowe postępy we wszystkich obszarach nauki, rozwoju, komunikacji i zdobywaniu różnych umiejętności.

Jak zasady działania i stosowane w programie Son-Rise techniki pracy pomagają dzieciom specjalnej troski?

* Dołączanie do rytualistycznych i powtarzających się zachowań dziecka daje klucz do rozwiązania tajemnicy tych zachowań i ułatwia kontakt wzrokowy, rozwój socjalny i włączenie się do zabawy z innymi.

* Używanie własnej motywacji dziecka doskonali jego proces nabywania wiedzy i buduje fundament pod edukację i nabywanie umiejętności

* Nauka poprzez zabawę interaktywną owocuje efektywną i sensowną socjalizacją oraz postępami w interakcji.

* Stosowanie entuzjazmu, energii i ekscytacji zwraca uwagę dzieci oraz budzi w nich stałą chęć do nauki i kontaktu.

* Wolne od sądów i optymistyczne nastawienie w programie Son-Rise podnosi w dzieciach do maksimum poziom uwagi, radości i życzeń.

* Usytuowanie rodzica jako najważniejszego i trwałego fundamentu prowadzi do najbardziej spójnej i konsekwentnej koncentracji odnośnie terapii, inspirowania dziecka i jego edukacji.

• Stworzenie bezpiecznego, wolnego od zakłóceń obszaru dla pracy / zabawy daje optymalne środowisko dla nauki i rozwoju

Użytkownicy:

- dzieci z ograniczonymi zdolnościami mowy lub niemówiące
- dzieci z zachowaniami autostymulującymi
- dzieci z szerokim zakresem słownictwa i mówiące całymi zdaniami, ale z ograniczoną zdolnością używania mowy w sytuacjach społecznych
- agresja (krzyk, płacz, uderzanie, rzucanie przedmiotami)
- dzieci niechętne lub niezdolne do udziału w codziennej aktywności (np. mycie zębów, korzystanie z toalety, higiena osobista, przygotowywanie posiłków, ubieranie się)

14.Met. Holding

Fazy terapii

Metodę można podzielić na 3 fazy, a jej przebieg jest ściśle określony i powinien rozpocząć się w momencie, kiedy zachowanie dziecka świadczy o występowaniu u niego silnego lęku.

1.  Konfrontacja(przyjęcie  postawy wymuszającej bliskość) : matka trzyma dziecko na kolanach « twarzą w twarz », dziecko powinno  obejmować ją w pasie nogami, a rękami pod ramionami. Zadaniem matki jest przytrzymanie rąk dziecka przez przyciskanie ich do tułowia i uniemożliwienie mu ucieczki. Matka musi nawiązać i utrzymać z dzieckiem stały  kontakt wzrokowy, w tym celu trzyma jego głowę i nakłania go do patrzenia w oczy. Może być wspomagana przez ojca lub inną bliską osobę, która siedząc z tyłu przytrzymuje ręce dziecka na jej plecach. Jest to dla niej istotne wsparcie psychiczne. Początkowo ta faza może ograniczać się do łagodnych pieszczot i przytulania, stopniowo jednak rośnie napięcie, dziecko protestuje i chce się wyzwolić.
2.  Odrzucenie: dziecko autystyczne najczęściej stawia silny opór, nie chce kontaktu fizycznego ani wzrokowego. Wyrywa się, płacze, krzyczy, może kopać, drapać i pluć. Niektóre dzieci wymiotują i moczą się. Matka jest zmuszona do użycia siły i okazania swojej przewagi fizycznej. Zachęcana przez terapeutę daje upust swoim emocjom, może płakać i krzyczeć na równi z dzieckiem. Uważa się, że ta demonstracja przewagi fizycznej przez matkę powoduje, iż dziecko może poczuć się  bezpiecznie i pod koniec tej fazy wycisza się i uspokaja.
3.  Rozwiązanie (nawiązanie bliskości): opór dziecka został przełamany i nie wzbrania się już ono przed kontaktem fizycznym z matką. Należy wziąć tu uwagę  istotne znaczenie mechanizmów biochemicznych. W czasie walki matki z dzieckiem (faza 2) uwalniana jest adrenalina i noradrenalina, w fazie 3 uwalniane są endorfiny, które obniżają poziom lęku dziecka i wspomagają nawiązanie kontaktu z matką. Pełny kontakt matki z dzieckiem trwa około 30 minut.

Cele

Celem metody „holding” jest budowanie lub przywrócenie więzi emocjonalnej pomiędzy matką a dzieckiem, poprzez wymuszanie bliskiego kontaktu fizycznego.

Zasady (2)

Rola rodziców

15.Piktogramy

Grupy użytkowników alternatywnych form komunikacji:

1.GRUPA JĘZYKA EKSPRESYJNEGO

-rozumienie mowy: dobry odbiór mowy, dobre rozumienie treści wypowiedzi, krótkich tekstów oraz kontekstu społecznego mowy

-ekspresja wokalna: ograniczona centralnie (mpdz, z. Downa), ograniczona obwodowo (rozszczep podniebienia wargi), cechy: mowa uboga, słownictwo ograniczone, artykulacja niezrozumiała

-funkcjonowanie psychomotoryczne: norma rozwojowa, niepeł. umysł., dysfunkcje anatomiczne, mpdz, rozszczep podniebienia, z. Downa

2.GRUPA WSPARCIA JĘZYKOWEGO

a)grupa rozwojowa:

-rozumienie mowy: cechy: umiejętność rozpoznawania dźwięków mowy, kojarzenia treści, ale dotyczy to tylko pojedynczych wyrazów

-ekspresja wokalna: ograniczenie wokalnej, które dotyczy emisji głosu, artykulacji grup głoskowych lub też wyeliminowania czasowego ekspresji głosu np. przez operację

-funkcjonowanie psychomotoryczne: niepeł.umysł(od lekkiego do znacznego), autyzm i zaburzenia zachowania, patologie anatomiczne, dysfunkcje laryngologiczne- bezkrtaniowcy, mpdz.

b)grupa sytuacyjna:

-rozumienie mowy: różnorodne sytuacje społeczne powodują lepsze lub gorsze rozumienie mowy

-ekspresja wokalna: poważne uszkodzenie stałe lub czasowe narządów artykulacyjnych, użytkownik uczy się mowy artykułowanej, ale wymaga wsparcia

3.GRUPA JĘZYKA ALTERNATYWNEGO

-rozumienie mowy: brak umiejętności rozpoznawania dźwięków mowy, tak aby tworzyły one stabilne struktury akustyczno- znaczeniowe, którym przypisane są treści(głuchota na słowa)

- ekspresja wokalna: ograniczona umiejętność wokalizacji, najczęściej realizują samogłoski, bogaty repertuar dźwięków pozajęzykowych, szeptów, krzyków

-funkcjonowanie psychomotoryczne: niepełn.umysł(znaczny i umiarkowany), mpdz, autyzm, psychozy

Etapy wprowadzania Piktogramów:

1.Wyrażanie „tak” i „nie”

2.Kształtowanie pojęcia „ja”

3.Budowanie słownika dziecka.

4.Budowanie wyrażeń i zdań.

Budowa piktogramu:

To czrno-białe obrazki, mające kształt kwadratu o rozmiarach 10x10 cm, wydrukowane na kartonie, znaczenie każdego obrazka jest opisane słownie, pismem drukowanym w postaci wyrazu znajdującego się nad wizerunkiem symbolu, każdy Piktogram ma na rewersie umieszczoną literę oznaczającą kategorię, którą przedstawia.

Funkcje:

-służy nawiązani kontaktu z drugim człowiekiem, prowadzeniu rozmów wyrażaniu opinii, emocji, sądów

-służy poznaniu świata.

Cele:

-przełamanie bariery komunikacyjnej

-otworzenie się dziecka z niepeł. intel. na świat i przybliżenie dziecku tego świata, który do tej pory pozostawał nieznany, niezrozumiały, niedostępny.

Wykorzystanie piktogramów w praktyce:

-zeszyty do korespondencji - rodzice codziennie krótko opisują, co ważnego wydarzyło się w domu poprzedniego dnia, nauczyciel wykorzystuje te informacje do rozmowy z uczniem; nauczyciel też opisuje w zeszycie korespondencji, część dnia spędzonego przez ucznia w szkole. Jest to waż a informacja dla rodziców, dzięki temu mogą uczestniczyć w procesie edukacyjnym swego dziecka;

-kącik poranny - stałymi elementami kącika porannego jest powitanie, sprawdzenie listy obecności, rozdanie zeszytów korespondencji i osobistych słowników do porozumiewania się; uczniowie mają okazję do rozmowy, poprzez dobór konkretnych Piktogramów na temat tego, co np. wydarzyło się w domu

-tablica czasu i pogody - tablica czasu może zawierać dni tygodnia, pory dnia, roku; można łączyć symbole Piktogramów z kolorowymi obrazkami zwłaszcza, wówczas gdy wprowadza się nowe pojęcia zjawisk przyrody, by dzieci łatwiej je rozumiały i zapamiętały

-układanie planu dnia - na początku każdego dnia uczniowie układają na tablicy szereg symboli oznaczających kolejne zajęcia szkolne. Może to też być odsłanianie czy dokładanie Piktogramu do stałego gotowego planu zajęć klasy;

-tablica wyborów - może to być jedna kartka, która będzie zawierała najistotniejsze dla dziecka informacje, np. Piktogram -„tak", „nie", „jestem smutny"- „jestem wesoły", „jestem głodny", „nie jestem głodny", „chcę do WC", „chce pić" itp. Posiadanie tej osobistej tablicy pozwala dziecku na podejmowanie decyzji, dokonanie pewnego wyboru, a co najważniejsze, umożliwia wyrażenie swej woli; uczniowie, których poziom rozwoju na to pozwala, mogą mieć wiele tablic wyboru;

-tablice tematyczne - na nich mogą się znajdować bardzo szczegółowe symbole dotyczące danego zagadnienia; przykładami tematycznymi, przy których korzystamy z tablic mogą być: aktywność w czasie wolnym, spowiedź św., wizyta u lekarza, kawiarnia;

-zeszyty szkolne - różne tematy zajęć realizowane przez nauczyciela z klasą mogą być wzbogacane umieszczaniem w zeszytach szkolnych symboli Piktogramów; istotną informacją również dla rodziców Jest przekazywanie w ten sposób treści, czy rodzaju aktywności, w której ich dziecko brało udział;

-oznaczanie przedmiotów Piktogramami - uczniowie mogą doskonalić umiejętności orientacji w otoczeniu poprzez umieszczanie, naklejanie na przedmiotach symboli;

-planowanie czynności - przed wykonaniem czynności ułożymy z uczniami symbole Piktogramów oznaczające plan pracy;

-czytanie i opowiadanie książek - formą pracy może być wklejanie symboli Piktogramów w czasie czytania przez nauczyciela tekstu, na tablicę opowiadającą o danej książce;

-kronika klasy - wydarzenia i uroczystości szkolne warto utrwalać, tworząc z symboli Piktogramów zapisy tych ważnych dla ucznia zdarzeń;

16.Makaton

BUDOWA GESTÓW I SYMBOLI

Gesty polskiej wersji Makatonu, choć nie wszystkie, pochodzą głównie z Polskiego Języka Migowego. Niektóre zostały zmodyfikowane i dostosowane do możliwości osób niep. lub zastąpione gestami bardziej ikonicznymi. wykonywanym gestom powinna (w miarę możliwości) towarzyszyć mowa, zgodna z regułami gramatyki.

Symbole stanowią graficzną reprezentacje pojęć. Są to proste biało - czarne rysunki liniowe, skonstruowane, aby można było bez większego trudu narysować je odręcznie. Symbole Makaton wykorzystują grubą linię dla oznaczenia podstawy znaku np. wszystkie znaki określające relacje rodzinne wykorzystują koło, pytania - znaki zapytania, czas - linię pionową.

ETAPY NAUKI

Naukę można rozpocząć w każdym wolnym momencie, lecz należy zacząć od rzeczy najważniejszych aby osiągalny efekt motywował do dalszej nauki. Naukę rozpoczyna się od poziomu I- czyli rzeczy, które są w najbliższym otoczeniu dziecka. Etap ten ma na celu osiągnięcie porozumienia. Gdy dziecko przyswoi słownictwo z tego zakresu można je rozszerzyć począwszy od poziomu II i III- pojęcia związane z domem.

A następnie przejść do poziomu IV- VI czyli konteksty edukacyjne, aż po poziom VII i VIII-kontekst społeczny. Po opanowaniu słownictwa podstawowego przechodzimy do poziomu dodatkowego (7000 pojęć).Znaki te usystematyzowane są tematycznie: zwierzęta, religia, obyczaje, kuchnia.

CELE

- pozytywnie wpływa na naukę mówienia;

- redukuje frustrację i napięcia powodowane niemożnością skutecznego porozumiewania się;

- daje szanse budowania relacji z innymi ludźmi, zwłaszcza więzi emocjonalnej z rodziną;

- umożliwia rodzicom poznanie własnego dziecka;

- dziecku daje możliwość rozwijania kompetencji komunikacyjnych;

- wspomaga proces poznawania pojęć; stymuluje rozwój intelektualny;

- daje poczucie samodzielności kreatywności, przyczyniając się do lepszego rozwoju.

UŻYTKOWNICY METODY

Są to osoby które z różnych przyczyn potrzebują przystosowanych form do skutecznego porozumiewania się. Ludźmi najczęściej doświadczającymi trudności komunikacyjnych są przede wszystkim osoby z:

-niepeł. intel., niedosłuchem lub głuchotą

-porażeniem mózgowym, autyzmem

-ze specyficznymi zaburzeniami rozwoju mowy i języka

Na ogół są to pacjenci, którzy posługują się językiem werbalnym w niewielkim stopniu bądź w ogóle się nim nie posługują.

Problemy w porozumiewaniu się występują również z powodu:

- urazów psychicznych i emocjonalnych

- mechanicznych uszkodzeń mózgu lub krtani

- wylewów

- chorób ( np. choroba Parkinsona, SM.)

17.Vojty

Celem rehabilitacji jest: torowanie ścieżek przebiegu ruchu; skierowanie mięśni na właściwy tor działania i włączenie ich do łańcucha ruchowego; koordynacja postawy ciała, sterowanie narządem równowagi;

Wskazaniami do stosowania metody Vojty są :zaburzenia centralnej koordynacji nerwowej (między 3 a 6 miesiącem życia dziecka daje bardzo duże szanse całkowitego wyleczenia), przepuklina oponowo rdzeniowa, przepuklina mózgowo - rdzeniowa, porażenie nerwów obwodowych i splotów nerwowych, skolioza wrodzona (osteogenna) i skolioza młodzieńcza, artrogrypoza wielopostaciowa wrodzona, mózgowe porażenie dziecięce, kręcz mięśniopochodny wrodzony i kręcz kostny, neurogenne dysplazje stawów biodrowych, choroba Pertesa, zaniki rdzeniowe mięśni (dystrofie mięśniowe), stwardnienie rozsiane (SM),wylewy do mózgu u dorosłych, złamania kręgosłupa z uszkodzeniem rdzenia, porażenie nerwu twarzowego okołoporodowe.

Etapy rozwoju lokomocji
a) przewracanie się z boku na bok.
b) przewracanie się z pleców na brzuszek i na odwrót ( 6 m-c)
c) pełzanie - wykorzystanie siły rąk, nogi odgrywają rolę pomocniczą
d) raczkowanie
e) samodzielne stanie, trzymając się czegoś (9 m-c)
f) pierwsze samodzielne kroki (około 1 roku)
g) dziecko samodzielnie chodzi - kroki krótkie i niepewne, dla utrzymania równowago pomaga sobie rękami
h) przed ukończeniem 2-go roku życia dzieci umieją chodzić bokiem, tyłem, stać na jednej nodze przy pewnej pomocy. Potrafią stąpać na czubkach palców
i) doskonalenie chodu - zanikają współruchy, dziecko uczy się uruchamiać jedną nogę przed postawieniem drugiej.
j) 2 lata - wspinanie się. Dziecko potrafi wejść i zejść ze schodów. Wchodzi w pozycji wyprostowane z pomocą poręczy schodów lub ręki osoby dorosłej. Do zrobienia kroku używa zawsze tej samej nogi. W tym wieku dziecko zbiegać i wbiegać na nieduże wzniesienia.
k) 3 lata - wchodzi po schodach, stawia nogi naprzemiennie, omija przeszkody
l) 6 lat - biegnąc unosi kolana, stawia nogi na palcach, kroki są dłuższe ruchu harmonijne.
ł) 7 lat - porusza się podobnie do człowieka dorosłego
m) 11-12 lat - dziecko opanowuje różnego rodzaju umiejętności sportowe (pływanie, jazda na łyżwach i nartach).
Jazda na rowerku 3- i 2-kołowym. Drugi rok życia dzieci pchają przed siebie rowerek. W 3 lub 4-tym roku życia przy dobrych warunkach (możliwości uczenia się) każde dziecko potrafi jeździć na rowerku 3-kołowym. Około 6-tego roku życia, a czasami wcześniej dzieci dorastają do roweru 2-kołowego. Umiejętność tę wymagającą równowagi i sprawności lokomocyjnych dzieci osiągają po okresie od 6-ciu m-cy do roku ćwiczeń.

Fazy:

Pełzanie odruchowe

Pozycja początkowa: dziecko leży na brzuchu z głową obróconą o 30^o. Następnie rękę, która leży po stronie, w którą skierowana jest buzia (strona twarzowa) układamy ponad głową dziecka a do dłoni podajemy dziecku drobny przedmiot do chwycenia. Nogę dziecka leżącą po stronie twarzowej skręcamy na zewnątrz. Drugą rękę, której dłoń pozostaje otwarta obracamy do wewnątrz i układamy wzdłuż ciała. Druga nogę układamy lekko przygiętą i obróconą na zewnątrz.

Lokalizacja stref wywołujących odruchy:po stronie twarzowej zlokalizowane są w: łokciu, łopatce, miednicy i kolanie ,po stronie ciemieniowej zlokalizowane są w: wyrostku barkowym, strefie grzbietowej, mięśniu pośladkowym średnim, nadgarstku i pięcie.

Przebieg ćwiczenia:Głowa cały czas jest przedłużeniem kręgosłupa ,Po stronie twarzowej: zginamy łokieć z jednocześnie obracając przedramię do wewnątrz, ten sam ruch wykonujemy w stawie ramiennym i w efekcie łopatka znajduje się w położeniu przykręgosłupowym. Nogę zginamy w stawie biodrowym jednocześnie skręcając ją na zewnątrz jednocześnie zginamy kolano oraz stopę w kierunku grzbietowym wykonując jednocześnie probację, Po stronie potylicznej: zginamy rękę w łokciu jednocześnie odwracając ją na zewnątrz, w stawie barkowym skręcamy ramię do wewnątrz. Następnie nogę zginamy w stawie biodrowym prostując kolano, natomiast stopę układając w zgięciu grzbietowym i probacji, Zmianę stref wyzwalających uzyskujemy dzięki cyklicznemu zmienianiu stron ciała ze strony twarzowej na potyliczna i z powrotem. Powoduje wzajemne przemieszczanie się kończyn przypominające ruchy powstające podczas ruchu do przodu,

Obrót odruchowy

To ćwiczenie składa się z kilku faz, które wykonywane są w zależności od istniejących wskazań.

Faza nr 1

Pozycja początkowa: dziecko leży na plecach z głową obrócona o 30^o, ręce układamy wzdłuż tułowia w położeniu początkowym a nogi wyprostowane w pozycji lekko odwiedzonej również w położeniu początkowym.

Lokalizacja stref wywołujących odruchy: w strefie piersiowej w okolicy szóstego łuku żebrowego, w kresie barkowej i w brodzie.

Przebieg ćwiczenia:

Głowa znajduje się pozycji fizjologicznej:Wykonujemy zwrot obręczy barkowej w kierunku ramienia znajdującego się po potylicznej stronie ciała, prostujemy miednicę po czym wykonujemy jej zwrot w kierunku nogi znajdującej się również po potylicznej stronie ciała, Nogę zginamy w stawie biodrowym i kolanowym pod kątem 90^o, a stopy układamy w zgięciu grzbietowym i pronacji.

Faza nr 2

Pozycja początkowa: dziecko leży na boku z twarzą zwróconą w kierunku podłoża. Ręka znajdująca się pod spodem leży zgięta w stawie ramiennym pod kątem 90^o. Górne ramię układamy wyprostowane wzdłuż tułowia jednocześnie lekko skręcając je do wewnątrz. Obie nogi zginamy w stawach biodrowych i kolanowych pod kątem 40^o.

Lokalizacja stref wywołujących odruchy:po stronie dolnej: w łokciu, kolanie i pięcie,po stronie górnej: w wyrostku barkowym, łopatce, nadgarstku, strefie piersiowej, mięśniu pośladkowym średnim i w kolanie.

Przebieg ćwiczenia:Głowa pozostaje w ułożeniu pośrodkowym,Po stronie dolnej umieszczamy łopatkę w położeniu przykręgosłupowym, obrócone na zewnątrz ramię przywodzimy, zginamy w łokciu i otwieramy dłoń. Nogę prostujemy w biodrze i kolanie lekko ją odwodząc. Stopa pozostaje w pozycji początkowej. Po stronie górnej ramię zginamy, odwodzimy i skręcamy na zewnątrz, łokieć pozostaje wyprostowany i skręcony na zewnątrz, nadgarstek zginamy grzbietowo. Nogę zginamy w stawie biodrowym do kąta 80^o, stopa pozostaje w pozycji początkowej, jednak rozwieramy jej palce.

Faza nr 3

Pozycja początkowa: dziecko leży tak jak na początku fazy drugiej jednak biodra i kolana zginamy do kąta 90^o.

Lokalizacja stref wywołujących odruchy:po stronie dolnej w: łopatce i po zewnętrznej stronie kolana ,po stronie górnej: w wyrostku barkowym i po wewnętrznej stronie kolana,

Przebieg ćwiczenia:podobnie jak poprzednio, przy czym ruchy dolnej nogi są powtórzeniem ruchów nogi górnej

Faza nr 4

Ćwiczenia tej fazy wykonywane są w celu poprawy ruchów w stawach biodrowych w przypadku porażeń obustronnych oraz aby wyprostować dolny odcinek kręgosłupa np. w skoliozie.

Pozycja początkowa: dziecko leży tak jak na początku fazy drugiej jednak górną nogę zginamy w stawie biodrowym i kolanowym do kąta 90^o. UWAGA: w przypadku porażenia jednego z bioder powinno się ono znaleźć się pod spodem- dziecko należy ułożyć na chorym stawie biodrowym.

Lokalizacja stref wywołujących odruchy:po stronie górnej: po wewnętrznej tronie kolana, po stronie dolnej: po zewnętrznej stronie kolana.

Przebieg ćwiczenia:Wykonujemy zgięcie w obu stawach biodrowych. Następnie odwodzimy nogi w stawach biodrowych równocześnie ze skręceniem ich do wewnątrz.

18.Bobatów

Cele:

-hamowanie patologicznych odruchów i nieprawidłowych wzorców ruchowych

-rozwijanie czynności ruchowych u dzieci z mpdz w kolejności w jakiej pojawiają się one w rozwoju dziecka zdrowego

Zasady:

-hamowanie odruchów patologicznych i normalizacja napięcia mięśniowego

-dążenie do wystąpienia prawidłowych ruchów poprzez przemieszczenie w przestrzeni tzw. punktów kluczowych- głowa, obręcz barkowa, obręcz miedniczna

-wszystkie ruchy kontrolowane są rękami terapeuty

-ruchy prowadzone są wolno, aby dziecko mogło włączyć się do pracy

-nie należy dążyć do opanowania statycznych pozycji, lecz umiejętnie prowadzić dziecko z jednej pozycji do drugiej

-sposoby wspomagania powinny być dobrane do potrzeb i możliwości dziecka

-wymagana jest ścisła współpraca z rodzicami

-program usprawniania powinien być dobrany indywidualnie do potrzeb i możliwości dziecka

-ciągłe powtarzanie i wykorzystywanie w życiu codziennym czynności, które dziecko już opanowało i nad opanowaniem których pracuje.

Grupy ćwiczeń:

1.ćwiczenia unoszenia i utrzymania głowy

2.ćw. przygotowujące do pełzania oraz zmiany pozycji z leżenia (obroty)

3.ćw. przygotowujące do czworakowania

4.chodzenie na czworakach

5.czworakowanie naprzemienne

6.siady

7.klęk prosty

8.chodzenie w klęku prostym

9.klęk jednonóż

10.wstawanie

11.chodzenie

19.Peto

Rola dyrygenta

Usprawnianie dzieci metodą Peto dokonuje się ono w systemie tzw. ”dyrygowanego nauczania”. Kluczową rolę w tym usprawnianiu pełni „dyrygent”, osoba prowadząca zajęcia z dziećmi. Jego zadaniem jest realizowanie wyznaczonego programu, łączącego elementy pedagogiki i terapii.
Podstawową formę pracy „dyrygenta” są ćwiczenia „rytmicznej stabilizacji”. Polegają one na głośnym, chóralnym i wspólnym z „dyrygentem” opisie słownym wykonywanych ruchów, w celu utrzymania uzyskanej pozycji.
Ważne jest, by podczas „rytmicznej stabilizacji” „dyrygent” nie wykonywał manualnych ćwiczeń z dzieckiem. Ruch dziecka sterowany jest jedynie głosem dla zwiększenia świadomości wykonywanej funkcji.

Co obejmuje program zajęć

Dzieci korzystają każdego dnia nie tylko z intensywnego programu rehabilitacyjnego, ale również uczą się, przygotowując do normalnej edukacji szkolnej.
Podczas zabaw dzieci wykonują szereg ćwiczeń ułatwiających im osiągnięcie wyznaczonych na dany dzień celów. Przykładowo, nazwy kolorów, dni tygodnia, pór roku, zwierząt lub przedmiotów i czynności, pojawiać się mogą się w tekstach piosenek, wierszy, zagadki i podczas wykonywania zadania plastycznego. Forma ta dostarcza licznych okazji do poprawnego wymawiania, np. nazw zwierząt, naśladowania ich głosów i obserwacji w pozycji siedzącej, korzystnej do nauki. Towarzyszące wszystkim zadaniom ćwiczenia ruchowe, przeprowadzane w różnych pozycjach i sytuacjach, przygotowują dzieci do poprawnego wykonania czynności niezbędnych podczas schodzenia ze stołów PetĂś, a więc zastosowania właściwego chwytu i wykorzystania w możliwie pełnym zakresie ruchomości stawu łokciowego. Ćwiczenia doskonalą też inne umiejętności: kształtowanie świadomości lewej i prawej strony ciała oraz kierunków w przestrzeni (układanie przedmiotów lub obrazków w stosunku do linii pionowej poziomej, podnoszenie i opuszczanie drewnianych kół). Zajęcia uczą również współdziałania w grupie poprzez wspólne śpiewanie i mówienie oraz podawanie sobie przedmiotów; a także poprawnych wzorców pozycjonowania swojego ciała w różnych sytuacjach (płaszczyznach, przestrzeni sali).Dziecko usprawniane metodą PetĂś każdego dnia uczy się nowej czynności, a wcześniej opanowane umiejętności powtarza w ciągu kolejnych dni wykorzystując je w różnych sytuacjach. Intensywność powtórzeń ma doprowadzić do zautomatyzowania czynności, wyeliminowania nieprawidłowych wzorców ruchowych, niedopuszczenia do przykurczów mięśni i wtórnych deformacji w układzie kostno-stawowym.

Wyposażenie sali

Wyposażenie to proste meble domowego użytku które dzięki przemyślanej konstrukcji spełniają wiele funkcji:
1.prycza,ława - Prycza to stół wysokości około 45cm i szerokości 60cm, którego blat wykonany jest ze szczebelków ułatwiających dziecku chwytanie, co jest konieczne, aby nauczyło się ono wsuwać na ławę i zsuwać oraz siedzieć samodzielnie. Każde dziecko ma swoją ławę, która w dzień służy mu do ćwiczeń, posiłków i zajęć szkolnych, a w nocy do spania.
2.Krzesła- Każde dziecko ma własne krzesełko, proste, drewniane, ze szczebelkowym oparciem, które służy mu do siedzenia i chodzenia. Oprócz małych, są również krzesła z wyższymi oparciami, które spełniają rolę drabinki podczas ćwiczeń stania lub ćwiczeń rąk.
3.Taborety- Bez oparcia, ze szczebelkowym blatem służą do nauczenia dziecka siedzenia bez oparcia.
4.Podnóżki- Prostokątne, drewniane podstawki pod nogi, aby dziecko podczas siedzenia na krzesełku opierało prawidłowo całe stopy na podłożu.
5.Kijki, kółka, chwytanki- Do ćwiczeń rąk i stabilizacji ciała podczas siedzenia.

Na czym polega usprawnianie ruchowe, usamodzielnienie I samoobsługa

Głównym celem metody jest przygotowanie niepełnosprawnego dziecka do samodzielnego życia. W metodzie Peto najwięcej czasu przeznacza się na naukę samoobsługi. Dzieci uczą się samodzielnego jedzenia, ubierania, mycia, załatwiania potrzeb fizjologicznych. Stały rozkład dnia oraz powolne tempo zajęć pozwalają nadążyć za grupą wszystkim dzieciom, które mają większe trudności.
Metoda Peto kładzie nacisk na możliwie największe usamodzielnianie dzieci, by same mogły jeść i myć się, wiązać buty, ubierać i chodzić bez pomocy kul czy drabinek w klasie. Metoda ma też wyrobić u dzieci umiejętność pokonywania ograniczeń w sposób indywidualny, by uniezależnić je od wózków inwalidzkich i wszelkiej innej pomocy technicznej. W metodzie Peto dąży się do integracji oddziaływań polegających na tym, by przyswajanie nauki szkolnej było łączone razem z ćwiczeniami ruchowymi. Metoda ta jest bardzo skuteczna w usprawnianiu fizycznym dziecka. Stwarza ona warunki do równoległego i pełnego rozwoju, wywiera również wpływ na psychospołeczne postawy.

20.Muzykoterapia

Jest to dziedzina wykorzystująca muzykę w sposób ukierunkowany, wielofunkcyjny, kompleksowy i systematyczny w celach uzupełnienia leczenia zabiegowego, rehabilitacyjnego, psychoterapii i pedagogiki specjalnej.

Zasady:

-budowanie i odbudowywanie stosunków personalnych

-podnoszenie własnej wartości pacjenta

-wprowadzenie wewnętrznego ładu i harmonii

Rodzaje:

a)repctywna - oparta na percepcji (słuchaniu) muzyki

b)aktywna - jako forma ekspresji, polegająca na większym zaangażowaniu aktywności dziecka, jest oparta na takich formach aktywności muzycznej jak: ruch przy muzyce, śpiew i ćwiczenia mowy, gra na instrumentach, działania twórcze.

Cele:

1.ujawnianie i odreagowywanie negatywnych emocji

2.wyzwolenie potrzeby ekspresji

3.obniżenie poziomu leku

4.obniżenie napięcia mięśniowego

5.poprawa komunikacji

6.uwrażliwienie na kulturę

7.podniesienie- wzmocnienie poczucia własnej wartości

8.wzrost siły mięśniowej

9.stymulacja rozwoju psychoruchowego

Użytkownicy:

-osoby z trudnościami w nauce pisania i czytania

-osoby nadpobudliwe psychoruchowo i lękliwe

-osoby z niska koordynacja ruchową

-osoby niepeł. ruchowo, umysłowo, autystyczne, osoby z mpdz

Przebieg sesji terapeutycznej (FAZY):

1.odreagowania- polega na wykonaniu szybkich i krótkich ćwiczeń ruchowych mających na celu zmniejszenie napięcia psychofizycznego

2.rytmizacji- zawiera ćwiczenia muzyczno- ruchowe z udziałem instrumentów perkusyjnych, ma na celu pogłębienie napięcia psychofizycznego

3.uwrażliwienia- odbywa się podczas ćwiczeń z zakresu pantomimy i psychodramy muzycznej, jej celem jest uwrażliwienie percepcji słuchowej i wdrożenie do wyrażania uczuć poprzez wykonywanie prac plastycznych. Ćwiczenia te służą rozwijaniu wyobraźni, wzbogaceniu sfery uczuciowej, usprawnieniu umiejętności komunikacyjnych

4.relaksacji- polega na wywołaniu określonych obrazów i wizji (elementy wizualizacji). Jej celem jest poprawa sprawności ruchowej i redukcja napięcia nerwowego

5.aktywizacji- polega na wysłuchaniu utworu, analizowaniu swojego nastroju i wywołaniu procesów wyobrażeniowych skłaniających do dyskusji.

21.Arteterapia

To met. Terapeutyczna, która swoim zakresem obejmuje muzykę, sztukę, czyli szeroko rozumianą twórczość będącą podstawową potrzebą człowieka. Arteterapia przez działanie świadome artystyczne polega na rozwiązywaniu wielu problemów wykorzystując do tego celu formy plastyczne, muzyczne, literackie i teatralne.

Cele główne:

1) Diagnoza pozwalająca rozpoznać potrzeby emocjonalne, poznawczo - rozwojowe oraz możliwości manualne u dzieci.
2) Terapia polegająca na wzroście zdolności percepcyjno - poznawczych, socjalizacji, uzewnętrznianiu przeżyć i doznań, usprawnianiu możliwości ruchowych.
3) Relaksacja pozwalająca na odreagowanie wewnętrznych napięć, niepowodzeń, frustracji i agresji.
Cele szczegółowe:
1) Pobudzanie wszechstronnego rozwoju ucznia.
2) Rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych.
3) Stwarzanie możliwości do własnych wypowiedzi za pomocą różnorodnych środków artystycznych.
4) Wyposażenie w niezbędne umiejętności plastyczne oraz wiedzę z tego zakresu.
5) Rozwijanie sprawności manualnej.
6) Podnoszenie poziomu samoakceptacji.
7) Rozładowanie negatywnych napięć, emocji i agresji.
8) Poznanie różnego rodzaju materiałów do wykorzystania w procesie tworzenia.
9) Zrozumienie istoty samodzielności i odpowiedzialności za wykonane zadanie.
10) Uaktywnienie i otwarcie się ucznia mającego problemy z nawiązaniem kontaktów.
11) Przygotowanie do uczestnictwa i odbioru kultury.

Funkcje:

-rekreacyjnej - ma na celu tworzenie odpowiednich warunków wypoczynku, sprzyjających nabraniu nowych sił pomocnych w przezwyciężeniu problemów życiowych jednostki; pozwala osiągnąć stan wyciszenia, radości, rozluźnienia, wewnętrznego spokoju, a przez to wyzwolenia energii życiowej;

-edukacyjnej - dostarczenie dziecku dodatkowych wiadomości, a także umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach;

-korekcyjnej - przekształcenie szkodliwych mechanizmów na bardziej wartościowe; przejawia się w różnych formach niesienia pomocy dzieciom mającym problem z niedostosowaniem się do otaczającego świata, przestrzeganiu i akceptacji siebie i innych, wyrównaniu braków i ograniczeń psychofizycznych.

Metody wykorzystywane w arteterapii:

Dobór metod jest uzależniony od grupy wiekowej, możliwości oraz rodzaju zajęć. Do metod zalicza się:

1.Pokaz - angażujący wzrok, dotyk i inne zmysły

2.Praca z książką - albumy, lektura, poezja

3.Obserwacja eksperyment - dzięki którym dzieci są wdrażane do logicznego myślenia i zapamiętywania

4.Pogadanka - polega choć w niewielkim stopniu na wymianie informacji nauczyciel-uczeń

5.Projetowanie, modelowanie, kopiowanie - czyli metody praktycznego działania

22.System Blissa

Główne założenia:

System Komunikacji Symbolicznej Bliss to metoda porozumiewania się w której słowa przedstawione są w postaci rysunku (np. koło, kwadraty, linie, strzałki) jeden symbol oznacza kilka wyrazów pokrewnych, bliskich znaczeniowo. Jest możliwe budowanie wypowiedzi zgodnie ze składnią danego języka. Możliwe jest budowanie pełnych zdań, prowadzenia rozmowy, wyrażania opinii i przeżyć. System umożliwia nazywanie pojęć abstrakcyjnych ale również konkretnych.

Jak się porozumiewać:

-za pomocą indywidualnych tablic Blissa bądź książek do komunikacji

-nad każdym symbolem umieszcza się napis, by rozmówca, który nie zna symboli mógł przeczytać ich znaczenie

-osoba wskazuje symbole palcem lub wskaźnikiem umieszczonym na głowie lub wzrokiem

-rozpoczynając od ograniczonej liczby symboli użytkownik stopniowo rozszerza swoje słownictwo

-wprowadzenie symboli traktuje się bardzo indywidualnie.

Użytkownicy to osoby:

-u których w wyniku uszkodzenia OUN występują zaburzenia mowy lub jej całkowity brak,

-u których mowa jest niewyraźna lub mało dla otoczenia wyniku nasilonej spastyczności i trudności oddechowych

-u których zaburzeniom mowy towarzyszy niepełnosprawność ruchowa i brak możliwości porozumiewania się za pomocą gestów

-u których iloraz inteligencji nie odbiega w znacznym stopniu od normy, gdyż system jest dość skomplikowany i trudny, wymagający myślenia na poziomie abstrakcyjnym.

23.Domana

Etapy nauki czytania:

-etap 1 - pojedyncze słowa,

-etap 2 - wyrażenia dwuwyrazowe,

-etap 3 - wypowiedzenie pierwszych zdań,

-etap 4 - rozbudowuje się wcześniej wykorzystane zdania,

-etap 5 - samodzielne czytanie przez dzieci książek.

Zasady w trakcie przebiegu zajęć:

1.Rozpoczynamy do rzeczy znanych i konkretnych

2.Podążamy do nowych i nieznanych

3.Aż do abstrakcyjnych.

Cele:

-stwarzanie warunków do wykorzystania tkwiących w dziecku możliwości intelektualnych

-stymulowanie rozwoju aktywności dzieci poprzez prowadzenie różnorodnych ćwiczeń i zabaw prowadzących do nabycia umiejętności czytelniczych

-wyzwalanie pozytywnych emocji wpływających na rozwinięcie zainteresowania kodem literowym

-całościowe rozpoznawanie wyrazów

-umożliwienie wybrania najodpowiedniejszego dla danego dziecka momentu rozpoczęcia nauki czytania

24. Integracja sensoryczna

Integracja Sensoryczna to proces neurologiczny organizujący wrażenia płynące z ciała i środowiska w taki sposób by mogły być użyte do celowego działania. W procesie tym mózg informacje otrzymane ze wszystkich zmysłów segreguje , rozpoznaje , interpretuje, łączy ze sobą i wcześniejszymi doświadczeniami odpowiadając na wymagania płynące ze środowiska. Zmysły dostarczają informacji o fizycznej kondycji naszego ciała i otoczenia wokół nas. Dane te pochodzą z receptorów wzrokowych, słuchowych , przedsionkowych -z błędnika, dotykowych z powierzchni całej skóry, proprioceptywnych z zakończeniach nerwowych znajdujących się głębiej pod powierzchnią ciała ,w mięśniach, ścięgnach, torebkach stawowych i okostnej oraz węchowych i smakowych. Mózg nieustannie organizuje te wiadomości - lokalizując je, rozpoznając, segregująci integrując. Gdy płyną one w prawidłowej organizacji, mózg może je użyć do formułowania percepcji, planowania ruchu, napięcia mięśniowego, postawy, emocji, uczenia się i wielu innych.

Cel terapii
- poprawienie jakości przesyłania i organizacji informacji sensorycznej (tego, co jest odbierane przez różne zmysły naszego ciała).

- następnie wytworzenie odpowiedniej reakcji adaptacyjnej (to efektywne reagowanie, odpowiednie do wymogów otoczenia)

Terapia SI obejmuje integrację podstawowych reakcji posturalnych, integrację obu stron ciała stymuluje rozwój reakcji równoważnych, praksji, orientacji przestrzennej i lateralizacji, czucia powierzchniowego i głębokiego (w zależności od potrzeb danego dziecka). Wpływa na sprawność w zakresie dużej i małej motoryki, koncentrację uwagi, zdolności wzrokowe i słuchowe, poprawia funkcjonowanie emocjonalne, samoświadomość i samoocenę. Stymulacja procesu integracji jest możliwa dzięki - „plastyczności mózgu” - zdolność mózgu do zmian i modyfikacj .

Uszkodzenia mózgu mogą spowodować zakłócenia pracy komórek sensorycznych na pierwszy z trzech sposobów:

1. nadwrażliwość- do mózgu przedostaje się zbyt dużo informacji sensorycznych, aby mogły one być odpowiednio przetworzone( nieodpowiednio przefiltrowane) co powoduje, że są zbyt intensywne a tym samym wywołujące chaos i ból

2. zbyt mała wrażliwość-drogi sensoryczne nie są wystarczająco "otwarte" co prowadzi do derywacji sensorycznej; dzieci artystyczne o zmniejszonej wrażliwości, potrzebują dostymulowania a więc intensywnych wrażeń zmysłowych, aby mogły być one zarejestrowane i przyjęte.

3. "biały szum"- wadliwe działanie kanałów sensorycznych powoduje, że wytwarzają one własne bodźce; sygnały płynące z wewnątrz organizmu nakładają się na sygnały pochodzące z otoczenia, powstaje trudność uporządkowania sygnałów wg. Ich ważności co zakłóca orientację w środowisku.

Po raz pierwszy procesy sensoryczne u dzieci autystycznych opisał E. Schopler wskazując na nieprawidłowe reakcje tych dzieci na bodźce wzrokowe, przedsionkowe i słuchowe. Ayers opisała dwa typy dysfunkcji integracji sensorycznej u dzieci autystycznych:

- pierwszy to zaburzenia rejestracji bodźców sensorycznych - zaburzenia rejestracji dotyczą przede wszystkim bodźców wzrokowych i słuchowych, ale czasem również węchowych, smakowych, przedsionkowych i dotykowych

- drugi to zaburzenia modulacji impulsów sensorycznych - zaburzenia modulacji przejawiają się obronnością dotykową niebezpieczeństwem grawitacyjnym i nietolerancją ruchu, przyczyną nieprawidłowych reakcji na bodźce sensoryczne u dzieci autystycznych najprawdopodobniej jest słaba współpraca między jądrem migdałowatym, zwojami podstawy mózgu i hipokampem w procesach przetwarzania bodźców sensorycznych.

Diagnoza procesów integracji sensorycznej zwykle przebiega w trakcie 3 spotkań, trwających ok.60 minut każde (w zależności od indywidualnych możliwości dziecka). Pierwsze dwa to spotkania z dzieckiem i rodzicami - zbieranie wywiadu, przeprowadzanie prób i testów, trzecie to spotkanie z rodzicami - omówienie diagnozy.

Diagnoza SI składa się z kilku części:

--Wywiad z rodzicami - terapeuta zadaje rodzicom szereg pytań dotyczących przebiegu ciąży, porodu, rozwoju dziecka w niemowlęctwie, przebytych chorób, problemów zdrowotnych dziecka.

--Kwestionariusze - rodzice są proszeni o wypełnienie szczegółowych kwestionariuszy dotyczących funkcjonowania dziecka w życiu codziennym. Pamiętajmy, że to rodzic najlepiej zna swoje dziecko i jest jego najlepszym obserwatorem.

--Próby kliniczne - terapeuta prosi dziecko o wykonanie kilku prób - zadań, które mają na celu sprawdzenie, czy u dziecka występują symptomy przetrwałych odruchów tonicznych, jak wygląda jego napięcie mięśniowe, równowaga, praca oczu, koordynacja ruchowa.

--Testy - badają one następujące funkcje: zdolność planowania czynności ruchowej (praksje), umiejętność lokalizacji bodźca dotykowego, płynność i koordynację ruchu, zdolność do utrzymania równowagi, czucie ciała i pracę ręki. Większość testów można wykonywać u dzieci powyżej 4 roku życia. Dzieci młodsze i te wobec których nie można zastosować testów (np. z upośledzeniem umysłowym, autystyczne, lub nie współpracujące z innych powodów) badane są próbami z obserwacji klinicznej i dodatkowymi testami sprawnościowymi.

--Podsumowanie diagnozy - rozmowa z rodzicami na temat wyników diagnozy i wniosków z nich płynących. Poszczególne wyniki są wyjaśniane i omawiane. Rodzice otrzymują również diagnozę na piśmie. Zawiera ona: dane z wywiadu, dane z kwestionariuszy, wyniki prób klinicznych, wyniki testów, wnioski, program terapii.

PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA:

• łowienie w grochu, kaszy czy piasku, wyszukiwanie drobnych przedmiotów w wypełnionych nimi pojemnikach

• ścieranie gąbką, pędzlem, dłonią pianki naniesionej na różne części ciała

• wyszukiwanie i odklejanie nalepek i plastrów przyklejonych na ciele

• chodzenie po podłożu o zmiennej fakturze kąpiele w tzw. suchym basenie wypełnionym piłeczkami,

• wyciąganie przez dziecko takich piłeczek włożonych pod koszulę

• malowanie palcami z użyciem różnorodnych substancji - farb, kremów, mogą być mieszane z piaskiem mycie

• wycieranie poszczególnych części ciała materiałami o różnej fakturze.

25,Dogoterapia

Dogoterapia czyli kynoterapia to jedna z metod rehabilitacji, w której odpowiednio przeszkolony Pies-terapeuta wspomaga w wieloprofilowym usprawnianiu dzieci i dorosłych a także pomaga osobom starszym czy zagubionym w zachowaniu lub wręcz nawiązaniu kontaktów ze światem zewnętrznym. Bezpośredni kontakt z psem pomaga osobom chorym w kształtowaniu umiejętności okazywania emocji oraz rozwija spontaniczną aktywność ruchową.

Zadaniem dogoterapii jest pomoc w przywróceniu ludziom zdrowia, uśmiechu i wiary we własne siły

Cele dogoterapii
- przełamanie bariery lęku przed kontaktem z psem,
- akceptowanie obecności psa w bliskim otoczeniu,
- nawiązanie i pogłębianie kontaktu z psem, 
- kształtowanie pozytywnych emocji dziecka,
- pobudzanie zmysłów: wzroku, słuchu, dotyku i węchu,
- koncentrację uwagi,
- rozpoznawanie części ciała człowieka i psa,
- podejmowanie różnych form działań ruchowych w obecności
  psa i w kontakcie z nim,
- naukę relaksacji w obecności psa,
- umożliwienie dziecku wykonywanie wybranych czynności
  pielęgnacyjnych przy psie,
- jeżeli to możliwe - rozwijanie mowy, wzbogacanie
  słownictwa oraz nazywanie własnych emocji,
- wykonywanie czynności porządkowych w kontakcie z psem,   - uczenie zasad bezpiecznego postępowania z psem, itp.
Podczas zajęć wykonuje się wiele rodzajów ćwiczeń i zabaw mających służyć podstawowemu celowi dogoterapii: rozwojowi dziecka, pobudzeniu jego zmysłów i pozytywnych emocji.

Użytkownicy: mózgowe porażenie dziecięce, nerwice, autyzm, ADHD, Zespół Downa, niedowład kończyn różnego pochodzenia, wady postawy, zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe, różnorodne zaburzenia emocjonalne, rehabilitacja dzieci, trudności w szkole (problemy z rówieśnikami, rodzicami), zaburzenia mowy i wzroku

Na czym polega: poznawanie budowy ciała psa; kształtowanie orientacji w schemacie własnego ciała; doskonalenie sprawności ruchowej; stymulowanie zmysłów: słuchu, wzroku, dotyku; ćwiczenie koncentracji uwagi; wyzwalanie spontanicznej aktywność dziecka w zabawie z psem; nauka troski o higienę własną i psa - mycie rąk, czesanie, karmienie; okazywania emocji i uczuć związanych z kontaktem ze zwierzętami; naśladowania ruchu poprzez obserwowanie czynności wykonywanych przez psa i naśladowanie ich np. chodzenie, siadanie, leżenie; nauka samodzielności - samodzielne wykonywanie zadań z udziałem psa (chodzenie na smyczy, czesanie, elementy tresury); ćwiczenia relaksacyjne.

W zależności od stopnia niepełnosprawności, diagnozy i zaleceń lekarskich zajęcia są indywidualnie dopasowywane do konkretnych osób.

26.Hipoterapia

Hipoterapia jest to ukierunkowane działanie terapeutyczne mające służyć poprawie funkcjonowania człowieka w sferach fizycznej, emocjonalnej, poznawczej i/lub społecznej, podczas którego, specjalnie przygotowany koń, stanowi integralną część procesu terapeutycznego.

Realizowana jest przez wykwalifikowanego hipoterapeutę zgodnie z zaleceniami lekarza kierującego na hipoterapię i we współpracy z innymi specjalistami prowadzącymi danego pacjenta.

Cele główne

Przywrócenie sprawności fizycznej i psychicznej w możliwym do osiągnięcia zakresie przy wykorzystaniu form hipoterapii.

Cele szczegółówe

-normalizacja napięcia mięśniowego (wywołana łagodnym rytmicznym kołysaniem podczas chodu konia oraz ciepłem jego ciała)

-kodowanie w mózgu prawidłowego wzorca ruchu miednicy podczas chodu

-hamowanie odruchów patologicznych(przez odpowiednie ułożenie lub posadzenie dziecka na koniu)

-doskonalenie równowagi i koordynacji wzrokowo- ruchowej, a także orientacji w przestrzeni (konieczność utrzymania się na ruchomym podłożu)

-poprawa reakcji obronnych (opieranie rąk na grzbiecie konia)

-stymulacja i normalizacja czucia powierzchniowego.

-zwiększenie poczucia własnej wartości

-zmniejszenie zaburzeń emocjonalnych

-rozwijanie pozytywnych kontaktów emocjonalnych.

Organizacja zajęć

Zajęcia prowadzone są przez co najmniej dwie osoby: terapeutę (rehabilitanta z dodatkowym przeszkoleniem zdobytym na kursie hipoterapii) oraz osobę prowadzącą konia. Osoba ta powinna znać konia, umieć go prawidłowo prowadzić, trzymać podczas wsiadania jeźdźca, podprowadzać do rampy i czuwać nad jego zachowaniem podczas ćwiczeń dziecka.

Zajęcia składają się z trzech części:

1.część wstępna

-przygotowanie do jazdy, powitanie,

-wsiadanie,

-oswojenie z ruchem konia, skorygowanie dosiadu;

2.część główna

-ćwiczenia indywidualne realizujące cel zajęć;

3część końcowa

-ćwiczenia uspokajające (mogą to być rozluźniające pozycje ułożeniowe),

-zsiadanie,

-pomoc przy czyszczeniu koni.

Formy hipoterapii

1.Fizjoterapia na koniu - przywracanie sprawności fizycznej poprzez odpowiednią gimnastykę leczniczą wykonaną na koniu poruszającym się stępem, zalecana i nadzorowana przez lekarza, prowadzona przez fizjoterapeutę. Jest uzupełnieniem klasycznej fizjoterapii.

2.Psychopedagogiczna jazda konna - zespół działań jeździeckich, pedagogicznych i psychologicznych podejmowanych w celu usprawnienia intelektualnego, poznawczego, emocjonalnego i fizycznego. Podczas jazdy konnej i czynności z nią związanych stosowane są działania edukacyjne, pedagogiczne, elementy psychoterapii, terapii zajęciowej i logopedii. Zajęcia prowadzone są przez pedagogów, psychologów, terapeutę zajęciowego lub pod ich kierunkiem.

3.Terapia kontaktem z koniem - to umożliwienie pacjentowi poznania zwierzęcia i nawiązania z nim kontaktu. Efektem terapeutycznym jest poprawienie komunikacji pacjenta ze światem zewnętrznym. Sama jazda konna może, ale nie musi, być jednym z elementów tej formy terapii. Zajęcia prowadzone są przez pedagogów, psychologów i psychiatrów lub pod ich kierunkiem.

4.Jazda konna dla osób niepełnosprawnych - sport i rekreacja - nie stanowi części hipoterapii, ale jest z nią ściśle związana i ma aspekt terapeutyczny. Umożliwia aktywność sportową osobom niepełnosprawnym, wyrabia w nich nawyk i potrzebę aktywnego spędzenia wolnego czasu w otoczeniu przyrody. Zajęcia prowadzone są przez specjalnie przygotowanych instruktorów jazdy konnej i instruktorów hipoterapii.

Specyfika:

1.koń daje wrażenie chodu ludzkiego

2.koń zmniejsza spastyczność mięsni

3.hamuje przetrwałe, patologiczne odruchy postawy

4.przywraca zaburzoną symetrie mięśni tułowia

5.koryguje postawę ciała

6.zapobiega przykurczą i ograniczeniom ruchomości w stawach

7.zwiększa możliwości lokomocyjne

8.pobudza zmysłu

9.usprawnia, uaktywnia

10.usprawnia prace organów wewnętrznych

11.relaksuje, mobilizuje

---