Internetowy miesięcznik dla harcerzy starszych i wędrowników

_____________________

NOWE INSTRUMENTY METODYCZNE

Spis treści:

• OD REDAKCJI:

Wstępniak. Leśna emigracja - Redakcja ............................................................................................................... 2

• WAŻNY TROP - Nowe instrumenty metodyczne

Na czym polegają zmiany w instrumentach metodycznych - hm. Ryszard Polaszewski ..................................... 3

System stopni harcerskich ................................................................................................................................. 3

Sprawności harcerskie ......................................................................................................................................12

Zasady zdobywania znaków służb ....................................................................................................................14

• „RÓŻNYM TROPEM”

Na tropie wychowania duchowego. Atrakcyjna agresja - phm. Agnieszka Jabłońska .............................................. 15

Skauci czyli my. Skautowe podsumowanie - phm. Agnieszka Ogrocka-Klepacz ..................................................... 16

Na tropie referendum. ... i po referendum - phm. Paweł Smardz .......................................................................... 17

Tylko dla dorosłych. Magiczny kominek - HO Piotr Kowalczewski .......................................................................... 19

„Czyste Tatry” - GŁODÓWKA 2003 .................................................................................................................. 20

W Wielkim Namiocie Przyrody pod Błękitnym Niebem - Rafał Łoziński .......................................................... 21

• Z ARCHIWUM „NA TROPIE”

„Ognisko” ............................................................................................................................................................ 24

OD REDAKCJI

Wstępniak

LEŚNA EMIGRACJA

Lato a wraz z nim nierozerwalnie związane wakacje jest szczególnym okresem dla harcerzy. Dla niezorientowanych wydawać by się mogło, że na lato harcerstwo zamiera, bo niby pustoszeją harcówki, przerzedza się w harcerskich komendach... Jednak każdy wie, że tak naprawdę to czas wytężonej pracy obozowej dla kadry i uciechy dla uczestników obozów.

Wraz z radosną migracją harcerskiej braci z miast do lasów, nad jeziora, w góry nie przestają jednak istnieć kwestie, które nas nurtowały przez cały harcerski rok. Dlatego też kierując się starą ludową mądrością iż „błogosławieni przygotowani, albowiem tylko oni skorzystać mogą z nadchodzących zmian” ruszamy ważnym tropem nowych instrumentów metodycznych, którymi przyjedzie nam grać od września (vide: Na czym polegają zmiany w instrumentach metodycznych?) W skład odnowionej orkiestry wejdą nowe systemy stopni i sprawności oraz znaki służb. Jak będzie brzmieć grana przez nie muzyka? Nie wiem. Ale mam nadzieję, że nie będzie to marsz żałobny.

Wspomniana już wyżej reforma wytyczyła wyraźną linię pomiędzy jej zwolennikami a przeciwnikami. Prowadzona przez rok dyskusja metodyczna, której efektem są wprowadzane zmiany, im bliżej było jej finału co raz bardziej przeradzała się w pyskówkę, które nie miała nic wspólnego z harcerskim stylem życia. Cóż jednak poradzić na osobę, która zamiast w racjonalny sposób łagodzić potencjalny konflikt jeszcze go podsyca? To pytanie postawione przez phm. Agnieszkę Jabłońską (vide: Atrakcyjna agresja) jest jak najbardziej aktualne zwłaszcza w perspektywie faktu iż jesteśmy przecież organizacją wychowawczą... Czyż to właśnie nie BP powiedział, że gdy ludzie przestają ze sobą rozmawiać to zaczynają do siebie strzelać?

W 1996 roku ZHP ponownie stało się członkiem WOSM i WAGGGS. Czytając „Skautowe podsumowanie” podobnie jak phm. Agnieszka Ogrocka - Klepacz zastanawiam się czy po siedmiu latach członkostwa w światowych organizacjach skautowych możemy powiedzieć, że czerpiemy pełnymi garściami z wypracowanego przez nie dorobku, czy tylko jesteśmy członkami drugiej kategorii z jakiegoś tajemniczego kraju? Czasem podczas rozmów przy ognisku odnoszę wrażenie, że nasze członkostwo w WOSM i WAGGGS oraz wynikające z tego możliwości są dla części z nas czymś równie odległym co możliwość wzięcia udziału w kolejnej misji na Marsa. Choć jakby się bliżej przyjrzeć to myślę, że przyczyna tego stanu jest bardziej trywialna i polega na zwykłej niewiedzy i braku umiejętności do korzystania z pojawiających się możliwości.

Kilka miesięcy temu ruszyliśmy tropem referendum europejskiego. Jesteśmy już po głosowaniu i oczekujemy na faktyczne przyjęcie w poczet członków UE. ZHP zaangażowało się intensywnie w kampanię na rzecz Unii wzbudzając tym samym burzliwe dyskusje w szeregach swoich członków na temat upolitycznienia naszej organizacji. Czytając „... i po referendum” dowiecie się jak bardzo zaangażowaliśmy się w całe przedsięwzięcie. Czy wyjdzie nam to na dobre? Czas pokaże.

Wobec tych wszystkich problemów czasem koniecznie trzeba „podładować akumulatory” a najlepiej wychodzi to w gronie tych, którzy są nam bliscy (vide: Magiczny kominek) lub „W wielkim namiocie przyrody pod błękitnym niebem” tam gdzie czystym tchnieniem ciepłego wiatru oczyszcza duszę. Zanim przyjdzie kres naszej letniej „Leśnej emigracji” jeszcze wielokrotnie zasiądziemy przy ognisku by zakończyć dzień i przygotować się do następnego (vide: ognisko). Niech takich ognisk będzie dużo, bo to właśnie ich płomienie, uścisk dłoni i szczerze wypowiedziane CZUWAJ łączą nas silniej niż jakiekolwiek więzy.

phm. Marek Piegat

WAŻNY TROP

NOWE INSTRUMENTY METODYCZNE

NA CZYM POLEGAJĄ ZMIANY

W INSTRUMENTACH METODYCZNYCH 

W dniu 15 czerwca 2003 roku Rada Naczelna ZHP przyjęła nowe regulaminy stopni harcerskich i sprawności harcerskich oraz nowe zasady zdobywania znaków służb. Będą one obowiązywały od 1 września 2003 roku. Jakie nastąpiły zmiany?

Zwiększona została liczba stopni do 6. Wprowadzono nowy stopień (pomiędzy tropicielką/wywiadowcą a samarytanką/ćwikiem) pod nazwą pionierka/odkrywca. Zmieniono nawę stopnia "wędrowniczka" na "harcerka orla". Zmieniono wymagania wszystkich stopni. Doprecyzowano zasady działania kapituł stopni harcerskich. Zmieniono sposób oznaczania stopni na naramiennikach. Wprowadzono sprawności mistrzowskie dla wędrowników. Główna Kwatera w najbliższym czasie przyjmie podstawowy zestaw sprawności.

W związku z przeznaczeniem znaków służb dla wędrowników została zlikwidowana nazwa „starszoharcerskie znaki służb”. Maksymalny czas trwania próby został z 6 miesięcy wydłużony do 12 miesięcy. Poza tym zostały doprecyzowane zasady przeprowadzania próby. W najbliższym czasie na podstawie nowego regulaminu Główna Kwatera zatwierdzi programy poszczególnych znaków. Prawdopodobnie nie zajdą w nich żadne większe zmiany. Nadal będziemy zdobywać 10 znaków służb.

hm. Ryszard Polaszewski

SYSTEM STOPNI HARCERSKICH

Dla harcerki i harcerza (w takim kontekście nazw: harcerka i harcerz używamy w odniesieniu do harcerki i harcerza, harcerki starszej i harcerza starszego, wędrowniczki i wędrownika) stopień jest wyzwaniem, które pozwala zmierzyć się z samym sobą. Kolejne stopnie wskazują im pożądane cechy charakteru i wyznaczają etapy osiągnięć życiowych. Każdy stopień jest dla harcerki i harcerza także celem, którego osiągnięcie jest dostrzegane w środowisku.

Czas zdobywania stopnia nazywamy próbą, bo daje możliwość sprawdzenia siebie, wykazania się w konkretnym działaniu postawą, wiedzą i umiejętnościami.

Dla drużynowych stopnie harcerskie są instrumentem wychowawczym, czyli środkiem, za pomocą którego realizują podstawowy program harcerskiego wychowania i uwzględniają indywidualny rozwój harcerki i harcerza. Przez zdobywanie stopni drużynowi wprowadzają harcerki i harcerzy na drogę systematycznej pracy nad sobą, uczą ich pokonywania kolejnych progów i łączenia własnych dążeń z działaniem w zespole.

System składa się z próby harcerki/harcerza i sześciu stopni: ochotniczki/młodzika, tropicielki/wywiadowcy, pionierki/odkrywcy, samarytanki/ćwika, harcerki orlej/harcerza orlego, harcerki Rzeczypospolitej/harcerza Rzeczypospolitej.

Kolejne stopnie przeznaczone są dla harcerek i harcerzy w określonym wieku:

- harcerki i harcerze: ochotniczka/młodzik, tropicielka/wywiadowca

• harcerki starsze i harcerze starsi: pionierka/odkrywca, samarytanka/ćwik

• wędrowniczki i wędrownicy: harcerka orla/harcerz orli, harcerka Rzeczypospolitej/harcerz Rzeczypospolitej.

Układ wymagań kolejnych stopni różni się ze względu na specyfikę poszczególnych grup wiekowych.

Próba harcerki/harcerza

Próba harcerki/harcerza przygotowuje do złożenia Przyrzeczenia Harcerskiego. Idea i wymagania próby harcerki/harcerza dotyczą kształtowania harcerskiej postawy oraz podstawowej wiedzy o harcerstwie i Związku. W każdym indywidualnym przypadku wymagania powinny być sformułowane odpowiednio do etapu rozwoju (wieku) harcerki i harcerza realizujących próbę.

Próba harcerki/harcerza nie powinna trwać krócej niż 3 miesiące i dłużej niż 6 miesięcy. W przypadku zuchów trzeciej gwiazdki należy uwzględnić przygotowanie, jakie otrzymały w gromadzie zuchowej i umożliwić im odbycie krótszej próby.

Idea stopnia

Idea próby harcerza oraz idee poszczególnych stopni określają postawę, do jakiej harcerka i harcerz powinni dążyć, zdobywając dany stopień. Postawa ta jest zawsze zgodna z Przyrzeczeniem i Prawem Harcerskim:

Próba harcerki/harcerza

Stara się zasłużyć na miano harcerki/harcerza. Chce poznać harcerstwo i dostosować się do jego wymagań, określonych w prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Chce uczestniczyć w życiu zastępu (patrolu) i drużyny.

Ochotniczka/młodzik

Poznaje smak harcerskiej przygody. W swoim postępowaniu kieruje się Prawem Harcerskim. Pamięta o codziennym dobrym uczynku. Chętnie zdobywa nowe wiadomości i umiejętności przydatne w zastępie, drużynie, domu i szkole. Jest zaradna /zaradny, dzielna / dzielny i pogodna/ pogodny.

Tropicielka/wywiadowca:

Przestrzega Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego w codziennym życiu. Zdobywa harcerską wiedzę i doskonali umiejętności z różnych dziedzin. Tropi sytuacje, w których może być pożyteczna/ pożyteczny. Ćwiczy swoją spostrzegawczość i sprawność. Aktywnie uczestniczy w zadaniach zastępu i drużyny.

Pionierka/odkrywca

Ocenia siebie i swoje postępowanie odwołując się do Prawa Harcerskiego. Potrafi radzić sobie w różnych sytuacjach. Można na niej/nim polegać. Jest uczynna/ uczynny, odważna/ odważny, samodzielna / samodzielny. Wywiązuje się z obowiązków, wynikających z miejsca w drużynie.

Samarytanka/ćwik

Poszukuje wzorów do naśladowania zgodnych z harcerskimi wartościami. Szuka sytuacji, w których może pomóc zgodnie z wyrażoną w Przyrzeczeniu szczerą wolą. Pracuje nad swoim charakterem. Poszukuje swoich zainteresowań i pasji. Rozwija je zdobywając wiedzę i umiejętności w wybranych dziedzinach. Współtworzy życie drużyny.

Harcerka orla/ harcerz orli

Kierując się Prawem Harcerskim buduje swój własny system wartości. Sama/ sam wyznacza swoje cele. Wybiera swoją drogę życiową. Dąży do mistrzostwa w wybranych dziedzinach. Podejmuje wyzwania. Znajduje pole stałej służby.

Harcerz Rzeczypospolitej/harcerka Rzeczypospolitej

Ma własny system wartości wynikający z Prawa Harcerskiego. Kieruje się nim we wszystkich aspektach swojego życia. Potrafi godzić pełnione przeze siebie role, np. w rodzinie, w szkole, w pracy, w działalności społecznej. Osiąga mistrzostwo w wybranych dziedzinach aktywności. Jest świadomą obywatelką/świadomym obywatelem RP. Swoim życiem daje świadectwo o harcerstwie.

Zasady i tryb zdobywania stopni harcerskich

1. Harcerka i harcerz zdobywają stopnie indywidualnie. Zdobywanie stopni rozpoczyna się po złożeniu Przyrzeczenia Harcerskiego.

2. Harcerka i harcerz przystępują do zdobywania stopni odpowiednich do etapu swojego rozwoju.

3. Zadania na stopnie ochotniczki/młodzika, tropicielki/wywiadowcy harcerki i harcerze realizują głównie przez aktywny udział w życiu drużyny. Nad ich zdobywaniem czuwają opiekunowie, którymi są zgodnie ze zwyczajem środowiska, np. zastępowi, przyboczni, drużynowy.

4. Zdobywanie stopni pionierki/odkrywcy, samarytanki/ćwika poprzedza sformułowanie przez harcerkę i harcerza indywidualnych zadań zgodnych z ideą i wymaganiami danego stopnia. W sformułowaniu tych zadań pomagają im opiekunowie, zgodnie ze zwyczajem środowiska, np. zastępowi, przyboczni, drużynowy.

5. Zdobycie stopni harcerki orlej/harcerza orlego i harcerki Rzeczypospolitej/harcerza Rzeczypospolitej wymaga ułożenia indywidualnej próby na stopień. Planowanie i realizację prób na te stopnie wspiera opiekun próby. Może nim być harcerz w stopniu równym zdobywanemu albo wyższym lub instruktor (w przypadku stopnia harcerki orlej/harcerza orlego w stopniu przewodnika, a w przypadku stopnia harcerki Rzeczypospolitej/harcerza Rzeczypospolitej minimum w stopniu podharcmistrza).

6. W szczególnych przypadkach drużynowy może dostosowywać wymagania stopnia do indywidualnych możliwości harcerki i harcerza (np. zdrowotnych), specyfiki pracy drużyny, warunków środowiska itp.

7. Przy zamknięciu próby należy wziąć pod uwagę realizację wymagań na stopnie i postawę harcerki/harcerza.

8. Decyzje w sprawie zatwierdzenia programu próby oraz o przyznaniu stopnia podejmują:

• w drużynie harcerskiej - drużynowy przy współudziale rady drużyny

• w drużynie starszoharcerskiej - rada drużyny

• w drużynie wędrowniczej - członkowie drużyny zgodnie z konstytucją drużyny

Program próby musi być zapisany w karcie próby.

9. Do prowadzenia prób HO i HR (zatwierdzenia programu próby oraz podjęcia decyzji o przyznaniu stopnia) można powołać kapitułę stopni przy drużynie, szczepie, związku drużyn lub hufcu. W skład kapituły mogą wchodzić tylko posiadający ten stopień harcerze i instruktorzy. Kapituła składa się przynajmniej z trzech członków. Szczegółowe zasady funkcjonowania kapituły określają członkowie kapituły, a zatwierdza komendant jednostki, przy której działa kapituła.

9. Decyzje o otwarciu próby, zamknięciu i przyznaniu stopnia ogłasza drużynowy w rozkazie.

10. Podsumowanie realizacji próby może odbywać się w sposób przyjęty w danym środowisku, np. bieg harcerski, ocena przez kapitułę stopni.

11. Zdobycie stopnia potwierdza się wpisem do książeczki harcerskiej i oznaczeniem na pagonach (lub patkach w drużynach wodnych) munduru harcerskiego:

• ochotniczka i młodzik - jedna belka,

• tropicielka i wywiadowca - dwie belki,

• pionierka i odkrywca - jedna krokiewka

• samarytanka i ćwik - dwie krokiewki

• harcerka orla i harcerz orli - jedna gwiazdka

• harcerka Rzeczypospolitej i harcerz Rzeczypospolitej - dwie gwiazdki.

Dodatkowo stopnie można oznaczać nabiciem na krzyżu harcerskim:

• pionierka i odkrywca - srebrna lilijka,

• samarytanka i ćwik - złota lilijka,

• harcerka orla i harcerz orli - złota lilijka i złoty okrąg,

• harcerka Rzeczypospolitej i harcerz Rzeczypospolitej - złote: lilijka, okrąg i wieniec.

Próba haRcerki/próba harcerza

Staram się zasłużyć na miano harcerki/harcerza. Chcę poznać harcerstwo i dostosować się do jego wymagań, określonych w prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Chcę przebywać w zastępie (patrolu) i drużynie.

Zalecany czas trwania próby: 3 - 6 miesięcy

Wymagania próby

1. Znam i rozumiem treść Przyrzeczenia Harcerskiego.

2. Znam i rozumiem Prawo Harcerskie.

3. Znam i rozumiem symbolikę krzyża harcerskiego, lilijki i koniczynki. Potrafię wyjaśnić, do czego zobowiązuje harcerskie pozdrowienie „Czuwaj”.

4. Znam hymn harcerski i umiem go zaśpiewać.

5. Kompletuję swój mundur harcerski.

6. Systematycznie uczestniczę w zbiórkach zastępu i drużyny.

7. Wykonałam/em z zastępem (patrolem) przynajmniej jedno zadanie zespołowe (lub projekt).

8. Znam nazwę drużyny, imię i nazwisko zastępowego i drużynowego i wiem, jak się z nimi skontaktować.

Uwaga. Próbę można poszerzyć o dodatkowe wymagania przyjęte w drużynie.

Załącznik

TRYB PRZEJŚCIOWY

W sytuacji, gdy harcerz/harcerka posiada już stopień harcerski i nie ma otwartej próby na stopień kolejny, zachowuje swój dotychczasowy stopień według odpowiednika z nowego
systemu, według wzoru (modyfikując odpowiednio oznaczenia):

stopień wg starego systemu	zmiana oznaczenia		stopień wg nowego systemu
		wg starego systemu		wg nowego systemu
młodzik/ochotniczka	I	I	młodzik/ochotniczka
wywiadowca/ tropicielka	II	II	wywiadowca/ tropicielka
-----------------------------------	-----------	>	odkrywca/pionierka
samarytanka/ćwik	III	>>	samarytanka /ćwik
HO	*	*	HO
HR	**	**	HR

Następnie otwiera próbę na kolejny stopień według nowego systemu.

W sytuacji gdy harcerz/harcerka ma już otwartą próbę na stopień według dotychczasowych wymagań, kończy realizację próby wg starego systemu stopni.

.

WYMAGANIA NA STOPNIE

ochotniczka/młodzik

Z ochotą poznaję smak harcerskiej przygody. W swoim postępowaniu kieruję się Prawem Harcerskim. Pamiętam o codziennym dobrym uczynku. Chętnie zdobywam nowe wiadomości i umiejętności przydatne w zastępie, drużynie, domu i szkole. Jestem zaradna/y, dzielna/y i pogodna/y.

Do próby może przystąpić harcerka/harcerz, która/y:

• złożyła/ył Przyrzeczenie Harcerskie,

• aktywnie uczestniczy w życiu zastępu i drużyny.

Zalecany czas trwania próby: 6 - 9 miesięcy

Wymagania stopnia

Praca nad sobą

1. Staram się postępować zgodnie z Prawem Harcerskim.

2. W każdym widzę bliźniego. Dostrzegam potrzeby bliźnich, wyrażam to przez spełnianie dobrych uczynków.

3. Mam swoją ulubioną książkę. Korzystam z biblioteki.

4. Mam swoje hobby, zaprezentowałem je w zastępie, drużynie.

Życie rodzinne

1. Mam stały obowiązek domowy i wywiązuję się z niego.

2. Znam daty świąt rodzinnych (imieniny, urodziny, rocznice) i pamiętam o nich.

3. Dziele się z rodzicami moimi radościami i niepowodzeniami.

Zaradność życiowa

1. Noszę mundur zgodny z regulaminem obowiązującym w ZHP.

2. Zaoszczędziłam/em niedużą sumę pieniędzy i wydałam/em ją na zaplanowany wcześniej cel.

3. Znam okolice swego domu i szkoły. Wiem, gdzie jest przychodnia lekarska, apteka, poczta, posterunek policji, dworzec autobusowy i dworzec kolejowy. Potrafię wskazać drogę do tych miejsc.

4. Dbam o własny wygląd i czystość, utrzymuję porządek wokół siebie. Przyszyłam/em guzik, plakietkę do munduru.

5. Systematycznie uczestniczę w zajęciach ruchowych (np. gimnastyka, gra w piłkę, jazda na rowerze, aerobik, jazda na rolkach).

6. Dbam o higienę osobistą i zapobiegam przeziębieniom, odpowiednio się ubierając.

Wiedza harcerska

1. Wiem, kiedy powstał skauting, kto był jego twórcą oraz kto tworzył harcerstwo na ziemiach polskich. Wiem, czym wsławiły się Szare Szeregi.

2. Wiem, kto jest bohaterem mojej drużyny (szczepu).

3. Potrafię zachować się w kręgu i podczas ogniska. Znam zwyczaje i obrzędy mojego zastępu i drużyny.

4. Wiem, jak oznacza się funkcje pełnione w zastępie, drużynie, szczepie.

5. Znam podstawy musztry harcerskiej. Stanę w postawie zasadniczej i swobodnej, wykonam zwroty. Ustawię się na zbiórce, zachowam się w szyku i zamelduję się. Odpowiednio zachowam się podczas hymnu i wobec sztandaru.

6. Mam śpiewnik harcerski. Znam przynajmniej 5 piosenek harcerskich i pląsów.

Techniki harcerskie

1. Umiem zaradzić w przypadku skaleczenia, otarcia nogi, zachłyśnięcia, niewielkiego oparzenia i stłuczenia, krwotoku z nosa, użądlenia przez pszczołę lub osę. Odpowiednio wykorzystuję dostępne środki opatrunkowe. Znam prawidłową temperaturę człowieka i potrafię ją zmierzyć. Znam numery telefonów pogotowia ratunkowego, policji, straży pożarnej oraz ogólnopolski numer alarmowy. Wiem, jak wezwać pomoc w nagłym wypadku.

2. Uczestniczyłam/em w grze terenowej. Wyznaczyłam/łem strony świata za pomocą słońca, przedmiotów terenowych i busoli. Dotarłam/em do wyznaczonego miejsca po znakach patrolowych.

3. Uczestniczyłam/em w wycieczce, przygotowałam/em swój ekwipunek wycieczkowy, odpowiedni do warunków atmosferycznych i terenowych. Potrafię bezpiecznie poruszać się po drodze (samodzielnie i w grupie).

4. Rozstawiłam/em namiot turystyczny, ułożyłam/em i rozpaliłam/em bezpiecznie ognisko. Znam trzy węzły.

5. Byłam/em z zastępem lub drużyną na wycieczce w lesie. Umiem się w nim zachować. Rozpoznałam/em po sylwetce i liściach 5 drzew.

6. Zaopiekowałam/em się zwierzęciem lub rośliną.

7. Znam co najmniej dwa sposoby szyfrowania wiadomości.

Postawa obywatelska

1. Znam historię godła i barw narodowych. Wiem, co oznaczają i potrafię się wobec nich zachować. Zaśpiewam hymn państwowy.

2. Odszukam na mapie Polski miejsca, które dotąd odwiedziłem lub chciałbym odwiedzić.

3. Wyrobiłem w sobie pożyteczne domowe nawyki ekologiczne.

W okresie próby uczestniczyłam/em w realizacji co najmniej dwóch zadań zespołowych zastępu. Zdobyłam/em w czasie próby przynajmniej dwie sprawności.

Uwaga. Próbę można uzupełnić o dodatkowe wymagania przyjęte w środowisku.

Tropicielka/wywiadowca

Jestem na tropie harcerskiej przygody. Przestrzegam Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego w życiu codziennym. Mam oczy i uszy otwarte. Ćwiczę swoją spostrzegawczość. Aktywnie uczestniczę w zadaniach zastępu i drużyny. Zdobywam harcerską wiedzę i doskonalę umiejętności z różnych dziedzin harcerskiego życia.

Do próby może przystąpić harcerka lub harcerz, która/y:

• zdobyła/ył stopień ochotniczki/młodzika. Jeśli nie posiada stopnia ochotniczki/młodzika, realizuje próbę tropicielki/wywiadowcy poszerzoną o wiadomości i umiejętności zawarte w wymaganiach poprzedniego stopnia,

• aktywnie uczestniczy w życiu zastępu i drużyny.

Zalecany czas trwania próby: 6 - 12 miesięcy

Wymagania stopnia

Praca nad sobą

1. Notuję sytuacje, w których postąpiłam/em zgodnie i niezgodnie z Prawem Harcerskim i na ich podstawie dokonałam/em wyboru punktu Prawa Harcerskiego, nad którym szczególnie chciałabym/łbym mocno popracować.

2. Robię codzienny rachunek dobrych i złych uczynków.

3. Ukończyłam/em próbę silnej woli, np. przez tydzień zrezygnowałam/em ze słodyczy, oglądania telewizji, gier komputerowych.

Życie rodzinne

1. Przygotowałam/em uroczysty posiłek dla domowników lub uczestniczyłam/em w przygotowaniach świąt rodzinnych.

2. Znam historię swojej rodziny.

3. Rozmawiam z rodziną o swoich problemach.

Zaradność życiowa

1. Osiągnęłam/em dobre wyniki w grach na spostrzegawczość.

2. Uczestniczyłam/em w akcji zarobkowej drużyny.

3. Wiem, jakie zmiany rozwojowe zachodzą u dziewcząt (u chłopców) w moim wieku. Staram się poznać potrzeby i możliwości swojego organizmu.

4. Znam szkodliwe skutki palenia papierosów, picia alkoholu i zażywania narkotyków.

5. Regularnie uprawiam wybraną dziedzinę sportu lub aktywności ruchowej. Poprawiłam/em swoje osiągnięcia.

6. Systematycznie ćwiczę znajomość języka obcego.

7. Korzystałam/em z informacji PKS, PKP, uzyskałam/em potrzebny numer telefoniczny i znalazłam/em potrzebną informację w internecie.

Wiedza harcerska

1. Znam najważniejsze wydarzenia z dziejów harcerstwa. Potrafię wskazać kilka postaci zasłużonych dla ruchu harcerskiego.

1. Wiem, jak powstała tradycja Dnia Myśli Braterskiej.

2. Wiem, co oznaczają skróty WOSM i WAGGGS, wyjaśnię, dlaczego harcerki noszą na mundurze plakietkę WAGGGS, a harcerze plakietkę WOSM.

3. Znam historię swojej drużyny (szczepu) oraz bohatera drużyny (szczepu). Wiem, jakie cechy bohatera drużyny (szczepu) warto naśladować.

4. Wiem, kto jest bohaterem mojego hufca i mojej chorągwi.

5. Znam nazwy stopni harcerskich i instruktorskich oraz sposób ich oznaczania na mundurze. Wiem, jakie sznury noszą instruktorzy komendy hufca, komendy chorągwi, Głównej Kwatery i Przewodniczący ZHP. Znam ich miejsce w strukturze ZHP.

6. Przeczytałam/em minimum dwie książki o tematyce harcerskiej.

Techniki harcerskie

1. Znam skład apteczki drużyny i wiem, jak stosować znajdujące się w niej środki. Potrafię udzielić pierwszej pomocy w przypadku krwotoku, stłuczenia, oparzenia, odmrożenia, skręcenia stawu, złamania kończyny, wystąpienia ciała obcego w oku, omdlenia, udaru słonecznego. Pełniłam/em służbę samarytańską, np. na wycieczce, biwaku, festynie.

2. Wyznaczyłam/em azymuty w terenie. Wykonałam/em szkic drogi, zaznaczając azymuty, charakterystyczne obiekty i odległości. Posługując się busolą i mapą dotarłam/em do wyznaczonego miejsca. Wyznaczyłam/em w nocy kierunek północny. Prawidłowo oceniłam/em „na oko” odległość w terenie, długość przebytej drogi oraz czas marszu. W pomiarach wykorzystałem wymiary swojego ciała, np. wzrost, rozpiętość ramion i długość stopy.

3. Znam oznakowanie szlaków turystycznych oraz zasady poruszania się po nich. Przeszłam/przeszedłem oznaczonym szlakiem.

4. Uczestniczyłam/em w rozstawianiu obozu. Zbudowałam/em proste urządzenie obozowe lub wykonałam/em element zdobnictwa obozowego. Znam osiem węzłów, wykorzystałam/em je w praktyce (np. przy budowie urządzeń, w zdobnictwie obozowym lub podczas wędrówki). Przygotowałam/em posiłek dla zastępu na kuchni polowej lub kuchence turystycznej.

5. Kompletuję ekwipunek turystyczny odpowiedni na różne pory roku.

6. Nadałam/em i odebrałam/em wiadomość przekazaną alfabetem Morse`a.

7. Odnalazłam/em w środowisku naturalnym 5 roślin chronionych.

8. Obserwowałam/em wybrane zwierzę i opowiedziałam/em innym (w zastępie, w drużynie lub w klasie) o swoich spostrzeżeniach.

9. Wykonałam/em pożyteczną pracę na rzecz przyrody.

Postawa obywatelska

1. Znam obszar swojej gminy i jej siedzibę. Sprawnie posługuję się planem lub mapą swojej okolicy, na jej podstawie dotrę we wskazane miejsce.

2. Znam daty świąt narodowych, wiem, jakie wydarzenia te święta upamiętniają. Przygotuję z zastępem zbiórkę z okazji jednego z nich.

3. Potrafię wskazać na mapie krainy geograficzne Polski.

4. Wiem, kto jest protektorem ZHP.

5. Znam flagę Unii Europejskiej. Potrafię wymienić kilka państw, które należą do Unii Europejskiej.

W okresie próby uczestniczyłam/em w realizacji co najmniej czterech zadaniach zespołowych i jednym biwaku.

Zdobyłam/em w czasie trwania próby przynajmniej trzy sprawności, w tym przynajmniej jedną dwugwiazdkową.

Uwaga. Próbę można uzupełnić o dodatkowe wymagania przyjęte w środowisku.

PIONIERKA/ODKRYWCA

Uczestnicząc w harcerskim życiu, odkrywam swoje zainteresowania. Oceniam siebie i swoje postępowanie odwołując się do Prawa Harcerskiego. Potrafię radzić sobie w różnych sytuacjach działając samodzielnie i odpowiedzialnie. Można na mnie polegać. Jestem uczynna/ny, odważany, samodzielna/ny.

Do próby może przystąpić harcerka/harcerz, która/y:

• zdobyła/ył stopień tropicielki/wywiadowcy. Jeśli nie posiada stopnia tropiciela/wywiadowcy, realizuje próbę pionierki/odkrywcy poszerzoną o wiadomości i umiejętności zawarte w wymaganiach poprzednich stopni,

• aktywnie uczestniczy w życiu zastępu i drużyny.

Zalecany czas trwania próby: 9 - 12 miesięcy

Wymagania stopnia

Praca nad sobą

1. Określiłam/em swoją największą słabość i podejmę próbę wyeliminowania jej.

2. Aktywnie realizuję obowiązki wynikające z mojej wiary.

3. Wykazałam/em, że potrafię poświęcić własną przyjemność na rzecz obowiązku.

1. Zdobyłam/em nową umiejętność przydatną w gospodarstwie domowym.

2. Rzetelnie wykonuję swoje obowiązki domowe.

1. Zapisuję ustalone terminy i wyznaczone zadania, jestem punktualna/ny i obowiązkowa/ny.

2. Wzięłam/ąłem udział w zaplanowaniu i zorganizowaniu akcji zarobkowej dla drużyny.

3. Dbam o sprzęt drużyny. Brałam/em udział w jego konserwacji.

4. Dbam o zdrowie i pamiętam o aktywnym odpoczynku, odpowiedniej ilości snu, prawidłowym odżywianiu się, umiem radzić sobie z problemami okresu dojrzewania.

5. Załatwiłam/em powierzoną mi sprawę w instytucji lub urzędzie.

6. Zorganizowałam/em wyjście zastępu lub drużyny (grupy koleżanek lub kolegów) do kina, teatru, na koncert, do muzeum lub inną imprezę kulturalną.

7. Potrafię w prostych sytuacjach porozumieć się w języku obcym.

8. Umiejętnie korzystam z Internetu (wyszukuję potrzebne informacje, posiadam adres e-mail).

Doskonalenie harcerskie

7. Potrafię wskazać główne etapy w dziejach harcerstwa.

2. Odwiedziłam/em komendę mojego hufca. Znam adres komendy mojej chorągwi i Głównej Kwatery. Wiem, jak nazywa się komendant hufca, komendant chorągwi, Naczelnik ZHP i Przewodniczący ZHP.

3. Wiem, jakie inne organizacje harcerskie działają w Polsce.

4. Czytam książki o tematyce harcerskiej.

5. Znam strukturę ZHP.

6. Potrafię ocenić czynności życiowe (tętno i oddech), znam prawidłowe tętno dzieci i dorosłych. Potrafię postąpić w przypadku utraty przytomności, ułożyć chorego w pozycji bocznej bezpiecznej. Umiem zastosować różne sposoby przenoszenia poszkodowanych. Potrafię postępować w przypadku zatrucia pokarmowego.

1. Odnalazłam/em na mapie miejsce, w którym się znajduję, poprowadziłam/em w czasie gry terenowej lub wycieczki zastęp wg mapy topograficznej. Na podstawie mapy topograficznej określiłam/em długość trasy, nachylenie terenu, przybliżony czas marszu, azymut na dany punkt. Zmierzyłam/em w terenie odległość i wysokość.

2. Kierowałam/em budową urządzenia obozowego wg własnego projektu. Umiem sprawnie posługiwać się sprzętem pionierskim. Potrafię zawiązać co najmniej 10 węzłów i ich zastosowanie.

3. Brałem udział w organizacji wycieczki zastępu lub drużyny.

4. Wyrobiłam/em w sobie pożyteczne nawyki ekologiczne (oszczędzam wodę, gaszę światło, segreguję odpady).

5. Wiem, co to jest park narodowy, park krajobrazowy i rezerwat przyrody. Wymienię kilka polskich parków narodowych oraz wskażę występujące w nich osobliwości przyrodnicze. Odwiedziłam/em jeden z parków narodowych, krajobrazowych lub rezerwatów.

Poszukiwanie pól służby

1. Poznaję historię swojej miejscowości. Wiem, co wyróżnia ją spośród innych (np. znane postacie, historyczne wydarzenia, zabytki, sztuka ludowa).

2. Wiem, na czym polega demokracja. Brałam/em udział w demokratycznym podejmowaniu decyzji.

W okresie próby uczestniczyłam/em w obozie lub zimowisku harcerskim oraz w co najmniej dwóch biwakach lub rajdach, zrealizowałam/em co najmniej trzy projekty, w tym przynajmniej jeden na rzecz środowiska (np. szkoły, osiedla). Zdobyłam/em w tym czasie przynajmniej trzy sprawności (dwugwiazdkowe lub trzygwiazdkowe).

Uwaga. Próbę można uzupełnić o dodatkowe wymagania przyjęte w środowisku.

SAMARYTANKA/ĆWIK

Poszukuję wzorów do naśladowania zgodnych z harcerskimi wartościami zawartymi w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Szukam sytuacji, w których mogę pomóc. Pracuję nad swoim charakterem. Wywiązuję się ze swoich obowiązków. Poszukuję swoich zainteresowań i pasji. Rozwijam je zdobywając wiedzę i umiejętności w wybranych dziedzinach. Współtworzę życie drużyny.

Do próby może przystąpić harcerka/harcerz, która/y:

• zdobyła/ył stopień pionierki/odkrywcy. Jeśli nie posiada stopnia pionierki/odkrywcy, realizuje próbę samarytanki/ćwika poszerzoną o wiadomości i umiejętności zawarte w wymaganiach poprzednich stopni,

• aktywnie uczestniczę w życiu zastępu i drużyny,

Zalecany czas trwania próby: 9 - 12 miesięcy

Praca nad sobą

1. Znam swoje dobre strony. Rozwijam je i potrafię je wykorzystać na rzecz innych.

2. Poszukuję autorytetów. Czerpię z nich motywację do pracy nad sobą.

3. Czynnie uczestniczę w formach rozwoju duchowego, np. kuźnica, dyskusja, rekolekcje, pielgrzymka.

4. Racjonalnie organizuję własny czas. Planuje przebieg dnia, tygodnia.

5. Znam zasady dobrego wychowania, potrafię ubrać się odpowiednio do sytuacji.

6. Potrafię korzystać z osiągnięć postępu technicznego, przestrzegam przy tym zasad kultury (np. znam zasady netykiety, wiem, jak korzystać z telefonu komórkowego w miejscach publicznych, kontroluję czas spędzany przy komputerze).

7. Udoskonaliłam/em swoją technikę uczenia się lub poprawiłam/em oceny z wybranych przedmiotów szkolnych.

8. Systematycznie oszczędzam pieniądze na określony cel.

9. Uczę się języka obcego i potrafię wykorzystać jego znajomość (np. przetłumaczyłam/em artykuł, nawiązałam/em korespondencję ze skautem lub skautką).

10. Zrobiłam/em przegląd swego tygodniowego jadłospisu pod kątem wartości odżywczych, wyciągnęłam/wyciągnąłem wnioski i wprowadziłam/em poprawki na przyszłość. Znam skutki niedożywienia i przejadania się.

11. Potrafię udzielić pierwszej pomocy, w razie potrzeby potrafię zastosować resuscytację (ogól czynności

prowadzących do przywrócenia podstawowych czynności życiowych )

12. Włączyłem się do prowadzenia gospodarstwa domowego. W trakcie próby przejąłem na siebie dodatkowe obowiązki.

13. Załatwiłam/em sprawy organizacyjne biwaku, wycieczki, obozu (np. zakup biletu zbiorowego, ubezpieczenie, przygotowanie wykazu potrzebnego sprzętu, prowadzenie rachunków).

Doskonalenie harcerskie

1.Wyspecjalizowałam/em się w wybranej dziedzinie harcerskiej (techniki harcerskie lub inna dziedzina pomocna w pracy drużyny). Kierowałam/em projektem dotyczącym tej dziedziny.

2. Przeczytałam/em przynajmniej jedną książkę, która pogłębiła moją wiedzę o dziejach ruchu harcerskiego lub skautowego. Zaprezentuję innym (w zastępie, drużynie lub w klasie) wybrane zagadnienie lub znaczącą postać z dziejów harcerstwa.

3. Zorganizowałam/em według własnego pomysłu akcję zarobkową w drużynie lub nawiązałam/am pożyteczne dla drużyny kontakty (z osobą, instytucją).

4. Znam cele działania Związku Harcerstwa Polskiego.

Poszukiwanie pól służby

1. Jestem wrażliwa/wy na potrzeby drugiego człowieka - świadomie i odpowiedzialnie podejmuje stałą służbę.

2. Sporządziłam/em „mapę potrzeb” występujących w najbliższej okolicy i uczestniczyłam/em w projekcie (zadaniu) odpowiadającym na którąś ze wskazanych potrzeb.

3. Orientuję się w bieżących wydarzeniach politycznych, gospodarczych i kulturalnych kraju.

4. Znam najważniejsze prawa i obowiązki obywateli RP.

5. Przeprowadziłam/em zwiad tematyczny (np. poznając przyrodę, kulturę, historię, współczesne życie społeczne i gospodarcze, poznając ciekawe osoby, mało znane miejsca, zapomniane pamiątki historyczne). Sporządziłam/em dokumentację zwiadu (zawierającą np. opisy, wywiady, pamiątki, fotografie, spis lektur na wybrany temat). W interesujący sposób przedstawiłam/em ją w drużynie.

W okresie próby uczestniczyłam/em w co najmniej trzech projektach. W czasie próby zdobyłam/em co najmniej trzy sprawności (dwugwiazdkowe i trzygwiazdkowe).

Uwaga. Próbę można uzupełnić o dodatkowe wymagania przyjęte w środowisku.

Harcerka orla / harcerz orli

W harcerskiej wędrówce przez życie odnajduje wzory do naśladowania. Kierując się Prawem Harcerskim buduję swój własny system wartości. Sama/m wyznaczam swoje cele. Wybieram swoją drogę życiową. Dążę do mistrzostwa w wybranych dziedzinach. Podejmuję wyzwania. Znajduję pole stałej służby.

Do próby może przystąpić harcerka/harcerz, która/y:

• zdobyła/ył stopień samarytanki/ćwika. Jeśli nie posiada stopnia samarytanki/ćwika, realizuje próbę harcerki orlej/harcerza orlego poszerzoną o wiadomości i umiejętności zawarte w wymaganiach poprzednich stopni,

• aktywnie uczestniczy w życiu drużyny,

• zrealizowała/ał próbę wędrowniczą i otrzymała/ał naramiennik wędrowniczy,

• wspólnie z opiekunem przygotowała/ał indywidualny program próby.

Zalecany czas trwania próby: 12 - 18 miesięcy

Wymagania stopnia wyznaczają płomienie wędrowniczej watry

Siła ciała

1. Prowadzę higieniczny tryb życia i doskonalę swoją sprawność fizyczną. Znam granice swojej wytrzymałości fizycznej.

2. Zaplanowałam/em i zorganizowałam/em wędrówkę o charakterze wyczynu.

Siła rozumu

1. Samodzielnie planuję swój czas. Znam podstawowe zasady dobrego planowania czasu.

2. Rozsądnie gospodaruję własnymi i powierzonymi zasobami finansowymi. Opracowałam/em sposób sfinansowania wybranego przedsięwzięcia i zrealizowałam/em go.

3. Pogłębiam swoją wiedzę i umiejętności w różnych dziedzinach aktywności (nauka i kultura).

4. Znalazłam/em dziedzinę, w której chcę osiągnąć mistrzostwo. Mam już w niej osiągnięcia.

Siła ducha

1. Na podstawie Prawa Harcerskiego buduję swój system wartości. Potrafię otwarcie i konsekwentnie go bronić.

2. Samodzielnie podejmuję stałą służbę w dziedzinie życia duchowego.

3. Staram się zrozumieć innych i uznaję ich prawo do odmienności. Poznałam/em kilka kultur (np. narodowych, wyznaniowych).

4. Staram się żyć w harmonii z naturą.

5. Pielęgnuję więzi rodzinne.

6. Znalazłam/em swoje miejsce w grupie rówieśniczej (dokonując świadomych wyborów i zachowując własny system wartości).

7. Pokonałam/em jedną ze swoich słabości.

8. Dziedziny swoich zainteresowań porównałam/em z potrzebami środowiska. W ten sposób określiłam/em swoje pole służby. Pełniłam/em służbę przez wyznaczony czas.

Formą zakończenia próby jest wędrówka umożliwiająca własne, wewnętrzne podsumowanie próby. Sposób odbywania wędrówki zależy od tradycji środowiska.

Uwaga. Próbę można uzupełnić o dodatkowe wymagania przyjęte w środowisku.

HARCERKA RZECZYPOSPOLITEJ/HARCERZ RZECZYPOSPOLITEJ

Mam własny system wartości wynikający z Prawa Harcerskiego. Kieruję się nim we wszystkich aspektach swojego życia. Potrafię godzić pełnione przeze mnie role, np. w rodzinie, w szkole, w pracy, w działalności społecznej. Osiągam mistrzostwo w wybranych dziedzinach aktywności. Jestem świadomą/ym obywatelką/em RP. Swoją postawą i postępowaniem prezentuję harcerski styl życia.

Do próby może przystąpić harcerka/harcerz, która/y:

• zdobyła/ł stopień harcerki orlej/harcerza orlego,

• wspólnie z opiekunem przygotowała/ał indywidualny program swojej próby.

Zalecany czas trwania próby: 12 - 24 miesiące

Wymagania na stopień wyznaczają polana wędrowniczej watry:

• Praca nad sobą

• Służba

• Poszukiwanie swojego miejsca w społeczeństwie

Indywidualne zadania próby harcerki Rzeczypospolitej/harcerza Rzeczypospolitej harcerka/harcerz buduje zgodnie z trzema wymienionymi kierunkami pracy wędrowniczej. W pracy nad sobą umacnia swoje zalety i niweluje wady oraz słabości. Dba o zdrowie i kondycję fizyczną. Rozwija swoją osobowość przez udział w różnych formach życia duchowego i kulturalnego. Pełni stałą służbę, która przynosi wymierne efekty. Poszukując swojego miejsca w społeczeństwie, konsekwentnie realizuje swój pomysł na życie: w nauce i w pracy, w rodzinie, rozwijając pasje i zainteresowania. Zna swoje prawa i obowiązki, wynikające z pełnionych ról społecznych, stara się wywiązywać z nich jak najlepiej. Wie, na czym opiera się system państwa prawa, zna w nim swoje miejsce. Szuka drogi osiągnięcia samodzielności ekonomicznej.

SPRAWNOŚCI HARCERSKIE

„Harcerka bez sprawności może dużo i dobrze chce, ale mało i źle może”

/J.Falkowska/

Sprawność to zdobyta i udowodniona działaniem umiejętność, którą harcerka lub harcerz (tu i dalej w takim kontekście nazw: harcerka i harcerz używamy w odniesieniu do harcerki i harcerza, harcerki starszej i harcerza starszego, wędrowniczki i wędrownika) potrafi posłużyć się w razie potrzeby. Zdobywanie sprawności jest formą samokształcenia. Służy budzeniu, rozwijaniu i pogłębianiu zainteresowań, umożliwia przyswojenie przydatnych w życiu umiejętności i ćwiczenie zaradności oraz uczy rzetelności w działaniu. Przyznanie sprawności jest uznaniem umiejętności harcerki i harcerza w danej dziedzinie.

Zdobyte sprawności wskazują, że harcerka lub harcerz wykonali określone zadania, zdobyli niezbędne umiejętności z pewnej dziedziny i potrafią z nich korzystać.

Sprawności odgrywają ważną rolę w harcerskim wychowaniu. Aby w pełni wykorzystać możliwości wychowawcze, jakie stwarza zdobywanie sprawności, drużynowy powinien wiedzieć, że zdobywając je, harcerka i harcerz:

• zdobywają konkretną wiedzę i umiejętności,

• rozwijają swoje zdolności,

• odkrywają nowe zainteresowania,

• uczą się zaradności, przedsiębiorczości i rzetelności,

• uczą się szacunku dla ludzkiej pracy,

• sprawdzają swoje możliwości.

Wybór sprawności zależy od indywidualnej decyzji harcerki i harcerza. Zadaniem drużynowego jest przedstawienie harcerzom oferty sprawności i stworzenie warunków do ćwiczenia wybranych przez nich umiejętności. Drużynowy powinien także troszczyć się o to, aby zdobywanie sprawności umożliwiało harcerkom i harcerzom osiągnięcie pewnego zasobu podstawowych umiejętności z różnych dziedzin, potrzebnych w codziennym życiu, przydatnych społecznie i wszechstronnie wspierających rozwój młodego człowieka.

Drużynowy powinien motywować do zdobywania sprawności. Musi przy tym pamiętać, że nieuzasadnione obniżanie wymagań podważa wychowawczy sens sprawności. Do zadań drużynowego należy także troska o to, aby zdobyte przez harcerki i harcerzy umiejętności znalazły zastosowanie w ich codziennym życiu oraz w pracy drużyny.

Wymagania sprawności

1. Każda sprawność składa się z wymagań, dotyczących poznania lub zrozumienia określonej dziedziny oraz z zadań, umożliwiających ćwiczenie, sprawdzenie i zaprezentowanie konkretnych umiejętności.

2. Każda sprawność opisana jest w postaci 4-5 wymagań, wyrażonych najczęściej za pomocą czasowników „wykonał”, „pokazał”, „przedstawił”, „zorganizował”, „przygotował” lub innych wskazujących na zadaniowy charakter wymagania.

3. Podstawowy zestaw sprawności, zatwierdzony przez Główną Kwaterę ZHP, zawiera wymagania sprawności, dotyczących tradycyjnych obszarów harcerskiego działania, odpowiadających na wyzwania współczesnego życia, rozwijających najpopularniejsze dziedziny zainteresowań harcerek i harcerzy.

Poziomy sprawności

Sprawności występują w czterech poziomach trudności.

1. Sprawności oznaczone jedną gwiazdką - dla początkujących w danej dziedzinie. Pozwalają zdobyć podstawowe harcerskie umiejętności lub na poziomie elementarnym poznać jakąś inną dziedzinę. Ich zdobywanie nie wymaga szczególnych predyspozycji i warunków ani długiego czasu próby. Sprawności te najbardziej odpowiednie są dla harcerek i harcerzy (10-13 lat).

2. Sprawności oznaczone dwiema gwiazdkami - dla pogłębiających wiedzę i doskonalących umiejętności, rozwijających swoje zainteresowania. Motywują do zdobywania podstawowej wiedzy z wybranej dziedziny poza programem pracy drużyny lub zastępu i do samodzielnego poszukiwania możliwości ich praktycznego wykorzystania. Mogą je zdobywać harcerki i harcerze (10-13 lat) oraz harcerki i harcerze starsi (13-16 lat).

3. Sprawności oznaczone trzema gwiazdkami - zakładają zdobycie ponadprzeciętnej, rozległej wiedzy i umiejętności z wybranej dziedziny, wymagają umiejętności samodzielnego, konsekwentnego doskonalenia się w tej dziedzinie, a także zorganizowania do działania innych (np. zastępu, drużyny, klasy). Najbardziej odpowiednie są dla harcerek i harcerzy starszych (13-16 lat).

4. Sprawności mistrzowskie - wymagają umiejętności na poziomie niemal profesjonalnym (w przypadku dziedzin związanych z aktywnością zawodową), liczącym się w dorosłym życiu. Mogą stanowić istotny atut przy podejmowaniu pracy zawodowej. Sprawności mistrzowskie stanowią świadectwo zaawansowanych zainteresowań i dużej aktywności społecznej w wybranej dziedzinie. Przeznaczone są dla wędrowniczek i wędrowników. Osoby, które zdobyły sprawności mistrzowskie, to potencjalni eksperci (w drużynie, w szczepie, w hufcu), służący pomocą zdobywającym sprawności niższego stopnia. W niektórych dziedzinach odpowiednikiem sprawności mistrzowskich są uprawnienia związkowe (np. odznaka „ratownika medycznego ZHP”), państwowe, specjalistyczne, potwierdzenia umiejętności wydawane przez odpowiednie instytucje (np. prawo jazdy, certyfikaty językowe, odznaki turystyki kwalifikowanej PTTK, uprawnienia żeglarskie).

Wymagania kolejnych sprawności mogą stanowić program indywidualnego rozwoju harcerki lub harcerza w wybranej dziedzinie - drogę dochodzenia do mistrzostwa. Drogę tę można rozpocząć od sprawności dowolnego poziomu, najlepiej odpowiadającej etapowi rozwoju, zaangażowaniu, poziomowi zainteresowań, wiedzy i umiejętności harcerki lub harcerza.

Tworzenie sprawności poza podstawowym zestawem

1. Drużyny, szczepy i namiestnictwa mogą opracowywać własne sprawności. Wymagania tych sprawności należy opracowywać zgodnie z zasadami przedstawionymi w „Regulaminie sprawności”. Należy również określić ich poziom i zaprojektować znak graficzny. Opracowane w środowiskach sprawności po zatwierdzeniu w komendzie hufca należy przesyłać do Głównej Kwatery w celu ich upowszechnienia.

2. Drużyny specjalnościowe mogą tworzyć własne programy sprawności, o ile to jest potrzebne w ich pracy. Sprawności drużyn specjalnościowych nie powinny jednak zastępować istniejących uprawnień czy odznak specjalistycznych ani zawierać wymagań związanych ze zdobyciem takich uprawnień lub odznak.

3. Drużyny Nieprzetartego Szlaku mogą adaptować do możliwości swoich harcerek i harcerzy sprawności z podstawowego zestawu i tworzyć własne sprawności, odpowiadające ich potrzebom.

Zasady i tryb zdobywania sprawności

1. Harcerka i harcerz zdobywają sprawności indywidualnie, działając w zastępie i drużynie. W czasie zdobywania sprawności harcerz lub harcerka powinni korzystać z pomocy fachowców, książek i czasopism (to odnosi się szczególnie do sprawności oznaczonych dwiema lub trzema gwiazdkami oraz mistrzowskich).

2. Po dokonaniu wyboru sprawności harcerka lub harcerz zgłasza drużynowemu (zastępowemu, przybocznemu) chęć jej zdobywania, układa indywidualny plan jej zdobywania i przygotowuje kartę próby.

3. Sprawność przyznaje drużynowy na wniosek rady drużyny. Wskazane jest korzystanie przy tym z pomocy i opinii ekspertów - posiadaczy sprawności mistrzowskich (w przypadku sprawności jedno-, dwu- i trzygwiazdkowych), instruktorów specjalistów w danej dziedzinie, innych fachowców spoza drużyny.

4. Zdobycie sprawności ogłasza się w rozkazie drużynowego i potwierdza wpisem do książeczki harcerskiej oraz umieszczeniem na mundurze znaczka sprawności.

5. Sprawności jedno-, dwu- i trzygwiazdkowe, tworzące jeden ciąg tematyczny (np. higienista*, sanitariusz**, ratownik***), mają taki sam znak graficzny. Poziom trudności oznaczany jest odpowiednim kolorem obwódki znaczka:

• sprawności jednogwiazdkowe - kolor granatowy,

• sprawności dwugwiazdkowe - kolor zielony,

• sprawności trzygwiazdkowe - kolor czerwony,

• sprawności mistrzowskie - kolor czarny.

Sprawności oznacza się za pomocą kółek o średnicy 30 mm z odpowiednim symbolem graficznym, noszonych na prawym rękawie munduru.

ZASADY ZDOBYWANIA ZNAKÓW SŁUŻB

IDEA ZNAKÓW SŁUŻB

1. Znaki służb przygotowują do świadomego podjęcia stałej służby i uczą pracy w zespole. Przez zdobywanie znaków służb wędrownik poznaje dziedziny, w których ma możliwość pełnić służbę na rzecz organizacji i społeczeństwa.

2. Zdobywanie znaków służb ma być szkołą odpowiedzialności za siebie i zespół, pokazywać, jak indywidualny wysiłek składa się na efekty pracy zespołowej, ma wyzwalać aktywność społeczną młodych ludzi, budować postawy obywatelskie. Zdobywanie znaku jest podjęciem służby na rzecz innych, swojego otoczenia, wspólnoty lokalnej, regionu, kraju, społeczności międzynarodowej.

3. Zadania podejmowane przy zdobywaniu znaków służb przez zespół wędrowniczy mają stworzyć pole do indywidualnego rozwoju każdego członka tego zespołu. Zadania, których podejmuje się wędrownik w zespole zdobywającym znak służby, powinny być zapisywane jako zadania w indywidualnych próbach na stopnie harcerskie.

PRZEPROWADZANIE PRÓB

4. Wybrany znak służb mogą zdobywać wędrownicy w zespole istniejącym stale lub zorganizowanym specjalnie dla zdobywania znaku.

5. Przystąpienie do próby zdobycia znaku jest dobrowolne. Zespół zamierzający zdobywać wybrany znak służby opracowuje wspólnie plan realizacji próby oparty na programie znaków służb. Opracowując plan realizacji próby, zespół kieruje się przede wszystkim potrzebami swojego własnego środowiska. Formułując zadania może korzystać z propozycji zawartych w programie wybranego znaku służby. Zadania należy formułować tak, aby polegały na podejmowaniu działań (pełnieniu służby) na rzecz innych i swojego otoczenia, np. społeczności lokalnej, regionalnej.

6. Próba polega na wykonaniu zaplanowanych zadań w okresie nie dłuższym niż jeden rok. Zamiast zadań, które okażą się niemożliwe do realizacji, zespół może wykonać inne, zastępcze, o podobnym stopniu trudności.

7. Realizacje zadań zespół odnotowuje w “Karcie próby znaku służby”. Karta powinna zawierać:

• nazwę zdobywanego znaku,

• imię, nazwisko kierującego zespołem,

• wykaz członków zespołu,

• program próby (z uwzględnieniem osób odpowiedzialnych za poszczególne zadania),

• czas trwania próby.

8. Prawo do przeprowadzania prób na znaki służb mają rady:

• drużyny wędrowniczej,

• drużyny wielopoziomowej,

• szczepu,

• kręgu instruktorskiego lub akademickiego.

9. Przeprowadzający próbę podejmuje decyzję o jej otwarciu po zaprezentowaniu przez zespół planu realizacji próby. Decyzja ta jest ogłaszana w rozkazie drużynowego, przewodniczącego kręgu lub komendanta szczepu. Przeprowadzający próbę mogą zaproponować zespołowi zmianę niektórych zadań lub uzupełnienie programu próby o inne ważne zadania.

10. Zespół zdobywający znak służby w dowolnej formie dokumentuje przebieg próby.

11. Po zrealizowaniu zadań lub po upływie czasu próby zespół podsumowuje swoją pracę, dokonuje samooceny i występuje do prowadzącego próbę z wnioskiem o przyznanie znaków służby. Zespół zdobywający znak przedstawia w tym celu dokumentację realizacji próby.

12. Na podstawie przedłożonej dokumentacji i po zaprezentowaniu przez zespół przebiegu próby przeprowadzający próbę podejmuje decyzję o przyznaniu znaku. Decyzja o zamknięciu próby i przyznaniu znaku ogłaszana jest w rozkazie i wpisana do książeczki harcerskiej.

13. Zespół może wnioskować o przyznanie znaków służb tylko niektórym członkom zespołu - jeżeli taki był wynik samooceny zespołu.

14. Jeżeli zespół zdobywający znak nie wykonał zaplanowanych zadań lub zrezygnował ze zdobywania znaku, przeprowadzający próbę podejmuje decyzję o jej zamknięciu, nie przyznając znaku.

UWAGI KOŃCOWE

15. Symbolem zdobycia znaku służby jest metalowa odznaka wykonana według wzorów zatwierdzonych przez Główną Kwaterę ZHP. Każdy znak ma odrębny symbol. Odznaki umieszcza się na mundurze zgodnie z obowiązującymi regulaminami.

16. Szczegółowe programy znaków służb wynikają z aktualnych potrzeb programowych Związku Harcerstwa Polskiego. Programy znaków służb są zatwierdzone przez Główną Kwaterę ZHP i wprowadzone w życie rozkazem Naczelnika ZHP.

„RÓŻNYM TROPEM”

Na tropie wychowania duchowego

ATRAKCYJNA AGRESJA

Jest przerażająca, nieludzka, niewłaściwa i... pociągająca. Otacza nas zewsząd - widać ją, na ulicach, na plakatach, w telewizji, w kinie, w internecie i w hasłach wypisywanych na murach, czy w na drzwiach szkolnej toalety, a nierzadko we własnym domu. Agresja.

Niekoniecznie przejawia się ona w fizycznym ataku na drugiego człowieka, czasem wystarczy jakieś słowo, a nawet lekceważąca cisza, żeby zawisła w powietrzu, “zagęszczając” atmosferę. Budzi grozę, ale i przyciąga. Sprzedawcy różnych produktów wykorzystują tą atrakcyjność serwując już małym dzieciom “odpowiednią” dozę tego wątpliwego specyfiku w postaci kolorowych kreskówek, zabawek, komiksów itd. A jako, że jest to ciekawe (tak, tak - wstyd się przyznać, ale ciekawe), to gładko przechodzimy od nasyconych przemocą bajek, w których nota bene notuje się największą ilość, bo aż 26, scen przemocy na godzinę, do filmów akcji, gdzie można używać prawa pięści w dowolnych proporcjach, a nawet usprawiedliwiać jego stosowanie działaniem skierowanym na dobro.

No dobrze. A co my na to? My - harcerze, instruktorzy. My, którzy kierujemy się określonym systemem wartości, w którym krzywda ludzka uznawana jest jednoznacznie i niewątpliwie za zło. Udowodniono, że agresja, z jaką spotykamy się na co dzień, nawet jeśli świadomie ją negujemy, ma na nas wpływ, wpaja pewne wzorce postępowania w określonych sytuacjach. A uniknąć przemocy, choćby w formie symbolicznej, się nie da. W pewnym sensie mamy do czynienia z nią w życiu harcerskim, gdzie chowa się pod postacią różnorodnych gier wojenno-strategicznych, czy tzw. niezdrowej rywalizacji, a nawet wzajemnych relacjach między członkami drużyny, lub poszczególnych środowisk. Nie chodzi mi tutaj o promowanie tego, co powszechnie funkcjonuje pod nazwą ciepłego chowu oderwanego od rzeczywistości, ale o myślenie nad tym, co robimy. Przekraczając pewien magiczny próg wiekowy zaczynamy sami wiedzieć, które reguły gry nam pasują, a które zdecydowanie odrzucamy.

Oczywiście można zorganizować rewelacyjną grę z wątkiem wojennym, ale powinna ona mieć określony cel, i to nie taki, który brzmi: “trochę się pobić, pokrzyczeć na siebie, spocić i żeby było fajnie”. Takie rzeczy możemy sobie sprawić wypożyczając kasetę VHS z filmem typu “Rambo”. Tym bardziej nieciekawie robi się we wspomnianej już sytuacji konfliktów między:

1. Członami drużyny,

2. Rywalizującymi na pewnym określonym, lub nieokreślonym polu, środowiskami, a co chyba najgorsze

3. Instruktorami. Dlaczego najgorsze? Bo co poradzić na osobę, które zamiast łagodzić w racjonalny sposób konflikty, jeszcze je podsyca?

Kończąc - po prostu myślmy, analizujmy swoje reakcje i słowa! W świecie cierpiącym na przesyt agresji wdzierającej się w życie człowieka wszystkimi możliwymi kanałami, myślenie i zdolność do autorefleksji, zwłaszcza w kontekście wychowania, budowania własnego ja (i nie tylko własnego), jest postawą świadomego działania i oddziaływania. A o to przecież chodzi w pracy nad sobą i swoimi podopiecznymi.

phm. Agnieszka Jabłońska

_____________________

Skauci czyli my!

SKAUTOWE PODSUMOWANIE

Zaczynając pisanie tego podsumowania mam mieszane uczucia co do oceny ostatnich lat. Po pierwsze - zastanawiam się, jaką wartość ma uczestnictwo w ruchu skautowym dla mnie, dla mojej drużyny i szczepu, wreszcie - dla hufca i całego związku. I na każdym z poziomów ocena jest inna. Po drugie - myślę nad powodami, dlaczego tak mało wiem o zagranicznej działalności mojej chorągwi...

Zacznę od siebie. Niestety, nie udało mi się dotąd wyjechać na żadne skautowe seminarium czy konferencję. Co więcej - nie przypominam sobie, żeby ktokolwiek z mojego hufca, jak długo jestem instruktorką, wyjechał na jakąś formę szkoleniową do innej organizacji skautowej. Zwykle powody są prozaiczne - brak czasu, pieniędzy, sesje, egzaminy, a przede wszystkim wszechobecne sprawy hufca - kursy, imprezy, może brak konkretnych propozycji? Moim głównym zadaniem podczas prawie każdego spotkania ze skautkami i skautami - niemieckimi, francuskimi czy angielskimi było tłumaczenie.

Sprawa drużyny wygląda trochę lepiej. Dzięki pomocy Wydziału Zagranicznego udało nam się (szczepowi) napisać wraz z francuskimi skautami z EEDF wspólny wniosek w ramach Programu „Młodzież”. Efektem wniosku był wspólny obóz polsko-francuski latem 2002 roku w Polsce, w znacznym stopniu finansowany z pieniędzy Komisji Europejskiej. Już dziś wiemy, że władze EEDF szukają środków finansowych, żebyśmy mogli do nich przyjechać w roku 2004. Poza tym najbardziej spektakularnym przedsięwzięciem udział reprezentacji mojej drużyny w zlocie skautów słowackich, w jednym spotkaniu ze skautami czeskiego Junaka oraz w trzech imprezach z drużynami HPC [Harcerstwo Polskie w Republice Czeskiej]. Wiem też, że paru znanych mi harcerzy koresponduje ze skautami - po części dlatego, że jest takie wymaganie na jeden ze stopni harcerskich - ot, wszystko...

Czym dla mojego hufca jest członkostwo w WOSM i WAGGGS? Myślę, że do tej pory uczestnictwo w strukturach skautowych oznaczało przede wszystkim problem składek. Dla mnie, jako drużynowej czy namiestnika, wynika on wprost z braku świadomości drużynowych co to tego, czym może być dla nich korzystanie z zasobów skautingu. To z kolei nie pozostaje bez wpływu na „spływalność” składek. Jak myślę, jest to problem ogólnozwiązkowy. Nikt nie rozmawiał ze mną siedem lat temu (jako drużynową) o tym, czym jest WAGGGS i WOSM, i dlaczego ZHP do nich powróciło, nikt nie wskazał wymiernych korzyści. Kto rozmawia z drużynowymi dzisiaj?

Kontakty mojego hufca z innymi organizacjami skautowymi, aż wstyd napisać, są mierne. Dodam, że pracuję w hufcu przygranicznym. Ale tu wszystko zmierza w dobra stronę - Komenda Hufca właśnie powołała swojego pełnomocnika ds. zagranicznych, więc może Czesi naszym harcerzom przestaną się kojarzyć z wielkim sobotnim targowiskiem...

No właśnie - te spotkania ze skautami na pewno w jakiejś mierze przyczyniły się do przełamania stereotypów młodych Polaków dotyczących innych narodowości (przysłużyły się do tego zapewne obozowe sympatie), z drugiej strony zawsze pozostaje refleksja, w jaki sposób my jesteśmy widziani? I jako harcerze, i jako Polacy.

Kolejna rzecz, która stała się w ogóle możliwa, to dyskusja nad atrakcyjnością harcerskiego programu i munduru, który do tej pory był rzeczą „niedyskutowalną” i oczywistą jak 2 + 2 = 4. Teraz, kiedy zobaczyliśmy przerażone miny stojących naprzeciwko nas francuskich rówieśników w koszulkach, którzy wpatrywali się w nasze kompletne umundurowanie lub kiedy na zlocie Skautów Słowacji zapytano nas, oglądając z zaciekawieniem nasze mundury, czy nie jesteśmy przypadkiem z jakiegoś komunistycznego kraju, zaczęliśmy się zastanawiać, czy wstępujący do ZHP 15-latek chce taki mundur nosić, a czy dla zucha nie lepsza od nieestetycznego mundurka byłaby może bluza z kapturem i czapeczka z daszkiem.

Wszystkie moje skautowe spotkania pokazały też prostą zależność - korzyści i kontakty ze skautami mają te środowiska, które ich szukają. To pozytywne zjawisko, bo współpraca jest „oddolna” i odpowiada na „oddolne” potrzeby.

Za każdym razem spotkanie ze skautami jest dla mnie i znanych mi instruktorów powodem do refleksji nad naszym stowarzyszeniem. Czy tego chcemy czy nie, czy jesteśmy z tego dumni, czy wręcz odwrotnie - przepełnia nas uczucie wstydu - różnimy się od innych organizacji skautowych.

Zaglądam na stronę ZHP i co widzę? Że na Jamboree w Tajlandii, jak czytam, największe przedsięwzięcie programowe WOSM, jedzie reprezentacja naszego stowarzyszenia w liczbie 3 osób (słownie: trzy). A to raczej nie świadczy o nas dobrze - jako o członkach WOSM i jako o stowarzyszeniu.

phm. Agnieszka Ogrocka-Klepacz

członkini Komendy Hufca Ziemi Cieszyńskiej
przewodnicząca ZKK Hufca Ziemi Cieszyńskiej

współpracowniczka Zespołu ds. upowszechniania dorobku skautowego przy CSI

Na tropie referendum

... I PO REFERENDUM

7 i 8 czerwca odbyło się referendum, w którym obywatele Polski podjęli decyzję o wstąpieniu naszego kraju do Unii Europejskiej. Bez wdawania się w niepotrzebne spory, można powiedzieć, że była to jedna z najważniejszych decyzji naszego społeczeństwa. Najważniejszych bo zamykających etap długich zmian ustrojowych, bo otwierająca nowe perspektywy i możliwości ale także najważniejsza dlatego, że w pełni suwerenna i samodzielna.

Referendum to ukoronowanie pracy wielu osób, w tym członków ZHP. Zgodnie z uchwałą XXXII Zjazdu ZHP oraz uchwałą Rady Naczelnej ZHP w sprawie referendum europejskiego, nasza organizacja aktywnie włączyła się w przygotowanie młodych Polaków do integracji europejskiej. Działania podjęte przez członków naszej organizacji miały różny charakter ale wszystkie świadczyły o przywiązaniu do ideałów harcerskiej służby.

Wstąpienie do Unii Europejskiej, pomimo różnych zagrożeń jakie niesie i trudności jakie nas czekają będzie miało kapitalny wpływ na całe społeczeństwo, w tym harcerzy oczywiście. Oznacza to nowe wyzwania dla nas, dla ZHP i dla całego społeczeństwa, które oczywiście podejmiemy.

W ostatniej części naszego cyklu znajdziecie list Naczelnika ZHP oraz krótką informację o podjętych działaniach.

Warszawa, 11 czerwca 2003 Druhny i Druhowie! W dniach 7 i 8 czerwca polskie społeczeństwo opowiedziało się w referendum europejskim za wstąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej. Decyzja ta ma wielkie znaczenie dla Polski i Polaków, w tym harcerek i harcerzy, członków Związku Harcerstwa Polskiego. Pragnę podziękować wszystkim instruktorkom i instruktorom za zaangażowanie w ciągu ostatnich miesięcy. Dziękuję wszystkim środowiskom, które podjęły się realizacji ogólnopolskiego zadania Święto Flag. Liczne festyny, jarmarki, rajdy i zloty były doskonałą okazją do poznania kultur Polski i krajów europejskich i przygotowania do udziału w referendum. Dziękuję także pełnoletnim członkom ZHP za zaangażowanie w prace obwodowych komisji wyborczych, która dawała okazję prawdziwego zaangażowania się w historyczne referendum. ZHP stanął na wysokości zadania i podjął się niezliczonej liczby inicjatyw, które przygotować miały młode Polki i Polaków do świadomego podjęcia decyzji w referendum europejskim. Wszystkie te działania były najlepszym przykładem realizacji harcerskich ideałów służby ojczyźnie i drugiemu człowiekowi. Rok 2003 został ogłoszony przez Radę Unii Europejskiej Rokiem Osób Niepełnosprawnych, to także święto Nieprzetartego Szlaku, który obchodzi teraz 45 rocznica istnienia w Związku Harcerstwa Polskiego. Dziękuję wszystkim, którzy pomagali osobom niepełnosprawnym w dotarciu do lokali wyborczych. Myślę, że zadanie postawione przez Radę Naczelną w uchwale w sprawie referendum europejskiego udało się zrealizować w najwyższym stopniu. Teraz czekają nas nowe wyzwania związane z przygotowaniem siebie i naszych najbliższych do pełnego uczestnictwa w zjednoczonej Europie. Jestem pewien, że harcerki i harcerze aktywnie podejmą się nowego wyzwania. Czuwaj! hm. Wiesław Maślanka

Przedreferendalna aktywność ZHP

Podstawowym impulsem do działań GK ZHP oraz wszystkich jednostek w przeddzień referendum europejskiego była przyjęta 2 marca 2003 roku przez Radę Naczelną ZHP Uchwała w sprawie referendum europejskiego w Polsce. Uchwała ta wyznaczyła ramy europejskich działań Głównej Kwatery oraz innych jednostek ZHP. Uchwała zwracała się m.in. do członków oraz sympatyków i przyjaciół ZHP o powszechny udział w referendum. To przesłanie było najmocniej akcentowane w kolejnych podejmowanych działaniach ZHP.

Zaraz po przyjęciu ustawy o przeprowadzaniu referendów GK ZHP wystąpiła do Państwowej Komisji Wyborczej o prawo do prowadzenia kampanii referendalnej w programach radiowych i telewizyjnych nadawców publicznych. Prawo to zostało przyznane. Na tej podstawie GK ZHP jak i komendy chorągwi ubiegały się o czas radiowy i telewizyjny w trakcie audycji referendalnych. GK ZHP przygotowała spot radiowy i telewizyjny, który w imię odpowiedzialności zachęcał do udziału w referendum.

Otrzymanie przez ZHP prawa do prowadzenia kampanii referendalnej dało też pełnoletnim członkom ZHP możliwość zasiadania w obwodowych komisjach wyborczych. Z prawa tego skorzystało wielu członków ZHP.

Głównym przedsięwzięciem programowych ZHP przed referendum europejskim było ogólnopolskie zadanie programowe Święto Flag. Zadanie to stawiało sobie za cel m.in. aktywizację społeczności lokalnych przed referendum europejskim, ale także promocję ZHP na zewnątrz.

Główne obchody Święta Flag zorganizowane zostały przez Komendę Śląskiej Chorągwi ZHP i odbyły się w dniu 8 maja 2003 roku w Katowicach. W ramach przedsięwzięcia odbyła się między innymi konferencja instruktorska Wyzwania młodych, oraz kilkanaście propozycji towarzyszących (konkursy, pokazy, prezentacje krajów, pokazy policyjne itp.) W obchodach wzięło udział około 800 harcerek i harcerzy.

Chorągwiane i hufcowe obchody Święta Flag odbyły się w całej Polsce. We Wrocławiu blisko 1400 harcerek i harcerzy z Dolnego Śląska szyło wielkie flagi Polski i Europy. W Łodzi harcerki i harcerze uszyli najdłuższą flagę Polski (122 metry). Obchody odbyły się także między innymi w Bielsku Podlaskim, Dzierżoniowie, Bydgoszczy, Chełmży, Jabłonowie Pomorskim, Lublinie, Kłodzku, Szczecinie, Koninie, Opatowie, Ostrowie Wielkopolskim, Łasku, Węgorzwie, Szczecinku i Sochaczewie.

Harcerki i harcerze wzięli także udział w X Polskich Spotkaniach Europejskich, organizowanych przez Polską Fundację im. Roberta Schumana. W ramach Spotkań członkowie ZHP wzięli udział w Paradzie Schumana zaś GK ZHP przygotowała stoisko informacyjne na temat edukacji europejskiej w ZHP i działań przedreferendalnych.

Główna Kwatera wraz z Komendą Śląskiej Chorągwi ZHP ogłosiła konkurs plastyczny i filmowy pod tytułem Moja Polska w Mojej Europie. Do konkursu przystąpiło kilkadziesiąt środowisk harcerskich.

W kwietniu 2003 roku GK ZHP nawiązała współpracę z Inicjatywą Obywatelską TAK w Referendum. Przedstawiciele ZHP byli na bieżąco informowani o działaniach Inicjatywy. GK wsparła działania poprzez pomoc w transporcie materiałów. Sekretariat Inicjatywy podkreślał znaczenie wsparcia jakie otrzymał od ZHP.

Naczelnik ZHP w dniu 21 maja 2003 wydał rozkaz specjalny, w którym nawoływał członków ZHP do służby na rzecz osób niepełnosprawnych. Apel ten został ogłoszony na konferencji prasowej. Ta cześć służby harcerek i harcerzy była najmocniej akcentowana w większości relacji medialnych.

W dniu 4 i 5 maja 2003 na stronie internetowej ZHP prowadzone było także pra-referendum. Wzięło w nim udział kilkuset internautów.

W dniu 29 maja w siedzibie Łódzkiej Chorągwi ZHP odbyło się spotkanie Prezesa Rady Ministrów Leszka Milera z osiemdziesięcioosobową grupą instruktorek i instruktorów. Spotkanie poświęcone było korzyściom jakie niesie integracja europejska dla młodzieży. Podobne spotkanie odbyło się w dniu 1 czerwca w Opatowie.

Zebrał

phm. Paweł Smardz

kierownik Zespołu

Edukacji Obywatelskiej i Europejskiej GK ZHP

_____________________

Tylko dla dorosłych

MAGICZNY KOMINEK

Był sobie kiedyś pewien niesamowity drużynowy wędrowniczy. Dlaczego niezwykły? Gdyż rozwijał duchowo swoich wędrowników, dzięki niemu wędrowanie było łatwiejsze. I czynił to zupełnie świadomie. Dlaczego w takim razie to takie nadzwyczajne? Powód jest jeden: dlatego, że nie jest dobrze z wychowaniem duchowym w Związku Harcerstwa Polskiego.

Czym jest rozwój duchowy? Odpowiedź niby oczywista, ale jednak kusi do pewnej refleksji... To rozwój własnej osobowości, próba zrozumienia otaczającego nas świata, wyrabianie wrażliwości, umiejętność kontaktów z innymi ludźmi i funkcjonowania w pewnej społeczności.

I chodzi tutaj przede wszystkim o rozwój harcerzy starszych i wędrowników. Oczywiście harcerze młodsi i zuchy (druhno Aniu, nie zapomniałem o zuchach) również muszą rozwijać się w sferze duchowej, jednak pomóc im w tym rozwoju jest znacznie łatwiej. I o ile w tym drugim przypadku młodszy drużynowy jest w stanie podołać zadaniu, o tyle w przypadku wędrowników trzeba być kimś naprawdę niesamowitym. Nasuwa się tu bardzo prosty wniosek: drużynowy, instruktor musi w pierwszej kolejności rozwijać swoją duchowość, żeby coś mógł przekazać swoim podopiecznym.

Wiele razy spotkałem się z opinią, że jednym z powodów spadku liczebności naszego Związku jest za mała liczba „prawdziwych” instruktorów, niebanalnych osobowości. Nie będę ukrywał, że ja również jestem podobnego zdania. A przecież właśnie takich osób potrzebują wędrownicy, młodzi drużynowi, początkujący instruktorzy. W jaki sposób młodzi drużynowi maja pomagać w rozwoju swoim harcerzom, jeżeli wielokrotnie nie znajdują instruktora, który pomógłby im. Tacy drużynowi mogą wypalić się bardzo szybko. Taką motywująco - rozwojową rolę powinno spełniać namiestnictwo z charyzmatycznym namiestnikiem na czele. Problem w tym, że wielokrotnie do namiestnictwa i namiestnika przykłada się zbyt mało uwagi.

Mam to niesamowite szczęście, że w moim hufcu, mimo, że obecnie nie ma namiestnika harcerskiego, jest silne środowisko drużynowych (takie namiestnictwo bez „wodza”). Jest to grupa młodych drużynowych, którzy sami potrafią dla siebie zorganizować kominek, spotkać się, wyjść wspólnie na Yapę itd. Gdy czyjś słoik z motywacją jest pusty, znajdzie się osoba, która go napełni. A to jest już coś. I właśnie po to, między innymi, istnieją namiestnictwa.

Byłem całkiem niedawno na magicznym kominku przygotowanym przez jedną z drużynowych mojego hufca - wspomnianą wyżej druhnę Anię. Po kominku postanowiliśmy porozmawiać, wszyscy byli praktycznie w tym samym wieku: młodzi przyboczni i drużynowi. Rozmowa miała określony temat, ale bardzo często od niego odchodziliśmy, dyskutując na dobrą sprawę o wielu rzeczach związanych z harcerstwem. Ta rozmowa była naprawdę niesamowita, skończyła się dopiero w momencie, kiedy świeczki zaczęły przygasać, za oknem opadały mgły, a na przystanku zaczęły zakwitać pierwsze tramwaje.

Pozornie od kilku już zdań odchodzę od tematu… ależ nie. Przecież to jest właśnie rozwój duchowy. To jest to, czego potrzebują młodzi drużynowi. Hufiec jest w stanie działać prawidłowo tylko wtedy, gdy istnieje taka silna wspólnota wędrowników, drużynowych.

Można tutaj bardzo wiele teoretyzować, tworzyć materiały programowe „mające pomóc w rozwoju duchowym”, narzędzie metodyczne i dużo innych rzeczy. Ależ „narzędzie metodyczne” są: spotkanie, dyskusja przy świeczkach, wiersz Stachury, piosenka „Bez Jacka”, opowiadanie z „Balsamu dla duszy” i tak dalej. Niby całkiem banalne, a jednak…

Świetna jest ideologia ruchu wędrowniczego w naszym Związku. Wszak „wędrówką jedną życie jest człowieka”. To jest właśnie sposób na rozwój starszych harcerzy. Muszą jednak być instruktorzy, którzy w tej wędrówce będą pomagać, a wielokrotnie ich właśnie brakuje.

A kim był ów drużynowy wędrowniczy, o którym wspomniałem na początku? Nie wiem. Może powstał tylko w mojej wyobraźni…

Piotr Kowalczewski HO

Drużynowy 17 ŁDH „Płomienie”

[e-mail]

_____________________

SŁUŻBA HARCERSKA W TATRACH

W RAMACH AKCJI „CZYSTE TATRY”

„GŁODÓWKA” 2003

Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Głównej Kwatery ZHP ”Głodówka” i Dyrekcja Tatrzańskiego Parku Narodowego zapraszają harcerzy starszych do udziału w kolejnej edycji akcji „Czyste Tatry”, która odbędzie się w terminie 27 czerwca do 31 sierpnia 2003r. Honorowy patronat nad akcją objął Główny Konserwator Przyrody Pani Minister Ewa Symonides.

Celem akcji jest harcerska służba dla Tatrzańskiego Parku Narodowego, w ramach której mamy do wykonania następujące zadania:

1. Służba patrolowa na szlakach turystycznych ( patrole harcerskie mają za zadanie w ramach patrolowania szlaków, udzielać informacji i pomocy turystom, sporządzać meldunki dla TPN)

2. Propagowanie właściwych zachowań na szlakach wśród turystów (akcje promocyjne pod wspólnym hasłem - turysto zabierz swoje śmieci - zostaw góry czyste)

3. Badania frekwencji na szlakach turystycznych.

Zapraszamy do udziału w akcji patrole harcerskie ( jeden dorosły opiekun na 10 osób)

Zapewniamy nieodpłatnie wszystkie świadczenia związane z wykonywaniem zadań w ramach akcji w tym bezpłatne wejście do Parku. Ze względu na sporządzanie grafików służb, oczekujemy zgłoszeń do służby na okres tygodnia lub jego wielokrotności (tzn. 1 tydzień, 2, 3...)

Miejsce zakwaterowania:

Tatry Wysokie - O.S.W. ZHP ”Głodówka”

Tatry Zachodnie - Polana Rogoźniczańska

Koszty pobytu w ramach akcji:

Nocleg 5,00 zł od osoby

( zapewniamy sprzęt biwakowy )

Wyżywienie w O.S.W. ZHP ”Głodówka”

śniadanie i kolacja 6,00 zł obiad 8,00 zł od osoby.

Wyżywienie na Polanie Rogoźniczańskiej w swoim zakresie (zapewniamy dostęp do pomieszczenia w którym można przygotować posiłek )

Zainteresowanych prosimy o kontakt:

O.S.W.ZHP „Głodówka”

Polana Głodówka

34-530 Bukowina Tatrzańska

tel/fax [phone]

e-mail: [e-mail]

_____________________

W WIELKIM NAMIOCIE PRZYRODY POD BŁĘKITNYM NIEBEM

Puszczaństwo jest mądrością życia!

E. Th. Seton

Czuwaj, Haou Kola!

Spotkanie miłośników idei puszczaństwa - woodcraftu czyli leśnej mądrości w Wielkim Namiocie Przyrody pod Błękitnym Niebem od 5 - 7 dnia miesiąca łowów i kwitnienia wrzosów (IX). Przesyłam do Was wampum z apelem od Ducha Lasów. Druhny i Druhowie, Siostry i Bracia oraz wszyscy młodzi leśni wędrownicy. Wzywam Was do opuszczenia zimnych, martwych miast i udania się do lasu nad jezioro Studzieniczne 4 km od Miastka i 63 km na południe od Słupska w celu wspólnego obozowania, poznawania leśnej wiedzy i umiejętności.

W PROGRAMIE:

• Rozniecanie ognia: krzesiwem oraz tarciem drew łukiem i dłońmi.

• Kręcenie lassem.

• Wypiekanie chleba w piecu ziemnym.

• Obrzędowa sauna.

• Indiańskie gry.

• Wieczorna msza święta.

• Uroczyste, obrzędowe ognisko.

ODCZYTY I DYSKUSJE:

• Ernest Thompson Seton - Czarny Wilk: Życie i twórczość. Dzieło i osobowość.

• Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość puszczaństwa wśród harcerzy polskich.

• System szczepowy jako alternatywa dla systemu zastępowego.

• Puszczaństwo dla kogo?

• Historie młodzieżowych organizacji woodcrafterskich.

• Puszczańska obrzędowość.

EKWIPUNEK:

• Sprzęt biwakowy, strój harcerski lub obrzędowy, żywność.

• Zakwaterowanie w namiotach wojskowych.

SPOTKANIE JEST NIEODPŁATNE.

Jeśli tęsknicie za tym wszystkim, przybywajcie!

Czekam na wasze zgłoszenia, uwagi, pytania do końca lipca pod adresem elektrycznej poczty: [e-mail] lub numerem telefonu: 71 - 357.77.27, Rafał Łoziński.

W załącznikach znajduje się mapa (dostępna na stronie Na Tropie), rozkłady jazdy z Wrocławia, Warszawy, Łodzi i Krakowa oraz informacja dla tych, którzy chcieliby skorzystać z pięćdziesięcioprocentowej ulgi na przejazd żelaznym koniem. W sprawie zamówień na bilety proszę kontaktować się z druhem Grzegorzem Braczkowskim pod adresem e-mail: [e-mail] lub numerem telefonu: 0691305760

Do zobaczenia!

Żegnam się z Wami puszczańskim pozdrowieniem: Z błękitnym niebem!

Rafał Łoziński

_____________________

Z ARCHIWUM „NA TROPIE”

Artykuł ukazał się po raz pierwszy w "Drużynie - Na Tropie" nr 6/10 - czerwiec 1983

OGNISKO

Przed tegorocznym latem wra­camy pamięcią do ubiegłorocz­nej Starszoharcerskiej Akcji Szkoleniowej. Znów czekają nas harcerskie ogniska.

Tak jak harcerstwo polskie kojarzyć się może z rycer­stwem, tak z kolei ogień harcerski z życiem Słowian. I chyba tutaj właśnie należałaby szukać recepty na to, dlaczego płomienie Są dla nas tak ważne. Chciałabym opowiedzieć o kilku obrzędach, towarzyszącym naszym przeżyciom w Kręgu Rady w Drużynie SAS-owskiej "Watra s".

Gdy kończy się obozowy dzień, słońce się chyli ku zachodowi, gdy brzmi głos fanfary - zastępy cichutko podchodzą do kręgu (ci, którzy są pokłóceni, podają sobie dłonie). Harcerze stają jeden przy drugim wokół stosu, chorążowie wbijają proporce przed zastępami i wszyscy w ciszy czekają... Gdy wszyscy już do Kręgu podejdą druhna przyboczna toporkiem mianuje strażnika ognia. Strażnikiem ognia zostaje najlepszy harcerz, który sobie na tę służbę naprawdę zasłużył. Gdy zostanie wypowiedziane jego imię - wychodzi przed krąg, klęka na lewym kolanie, kładzie dłoń na sercu - i wtedy zostaje zamianowany słowami:

"Mianuję Cię strażnikiem ognia. Strzeż tego ognia jak oka w głowie".

Gdy wstanie - otrzymuje cztery zapałki, z których trzema ma skrzesać ogień (jeżeli mu się to nie uda, czwartą ostatnią zapałkę przekazuje drużynowemu), którego od rej pory staje się strażnikiem. Salutuje i staje za kręgiem, spoza którego wraca do ognia, by dołożyć bierwion, by zmienić wysokość płomienia, by wreszcie pozostać i przy nim do końca gdy inni już będą spać głębokim snem.

Ogień zapłonął. Drużynowy pierwszy, a wszyscy pozostali za jego przykładem zdejmują z głów rogatywki i śpiewają „płonie ognisko i szumią knieje”. Po pieśni siadają w kręgu, wpijając wokół płonących płomieni wszystkie finki może - na znak zgody i braterstwa, kładą czapki przed sobą. Głowy bez nakryć symbolizują nasz szacunek do ognia, a co za tym idzie, do całej braci harcerskiej.

Ogień płonie, jest cicho, cichutko, śpiewa tylko las i szumi jezioro. Wtem zaczyna mówić druh drużynowy. Od gawędy zależy wiele, zależy przede Wszystkim nastrój. Ognisko się pali płyną pieśni, trwa Krąg Rady.

Zdarzyć się komuś może, że się spóźnił, podchodzi do krę­gu, wrzuca do ognia gałązkę jałowca, salutuje - na znak przeprosin i szacunku dla kręgu ognia - i siada z nami w kręgu. Zdarzyć się też może, że ktoś chce wcześniej opuścić krąg - wstaje wtedy, salutuje i odchodzi. Przy ogniu jest dobrze, nastrojowo, później coraz weselej, radośniej i znów smutno, ale dobrze. Ktoś zaczyna śpiewać "Budzika". Znak, że koniec watry już blisko. Słowa "Budzika" kończą się, a rozpoczynają nasze marzenia, smutki i radości. To druh drużynowy podał bierwiono, które przechodzi z rąk do rąk razem z tym "co w sercu". Rachunek sumienia. Ktoś kogoś przeprasza, ktoś komuś dziękuje za coś, a jeszcze inny duma przez moment, myśli o ogniu, o harcerstwie i wszystkim tym - co w tym momencie dla niego najważniejsze. Gdy gałązka jałowca wraca do drużynowego - jako ostatnia płonie w ogniu. Druh drużynowy zaczyna śpiewać "Już do odwrotu", wszyscy podejmują pieśń. Wstają przy słowach "staje wiara w ordynku szczęśliwa ...". Po pieśni zalega cisza. Potem - "Szkodka" i związany krąg. A w kręgu „Bratnie słowo", "idzie noc" i iskra ze słowem „Czu­waj" na ustach.

Harcerki i harcerze w ciszy odchodzą. Idą wprost do na­miotów - cisza nocna już ogłoszona, chociaż fanfara nie grała hejnału. "Idzie noc" śpiewana w kręgu jest właśnie hejnałem, który w naszej sa­sowskiej drużynie - kończy dzień.

Ci którym jest źle i smutno, ci którzy chcą pobyć w kręgu jeszcze troszkę, by podumać, porozmyślać mają prawo zostać razem ze strażnikiem o­gnia. Zostać do momentu, gdy ostatnia iskierka zgaśnie. Wtedy strażnik ognia zdejmu­je pasek czapki z brody. Służ­ba zakończana. Czas iść spać. Czuwaj!

Dzień obozowy nad jeziorem Szklistym zakończył się na do­bre. Ale przed nami inne dni i wiele innych ognisk. Ognisk w naszych macierzystych dru­żynach i nie tylko.

Na pewno w każdej drużynie obrzędy Kręgu Ognia są różne. Jest ich bardzo wiele. Ale jest coś w ogniu, co nas wszyst­kich, całą brać harcerską w Polsce łączy - to coś to płomienie, uścisk dłoni, słowo CZUWAJ i ta pewność, że o­bok siedzą przyjaciele.

CZUJ-DUCH

phm Ewa BARBARA OSTASZEWSKA "Zośka" - Białystok

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i opracowania nadesłanych materiałów. Materiałów nie zamawianych redakcja nie zwraca.

Redakcja i stali współpracownicy

Redakcję "Na Tropie" tworzą:

hm. Ryszard Polaszewski [radaktor naczelny ;-) ]

pwd. Daria Siwka [sekretarz redakcji]

phm. Katarzyna Krawczyk [wydział programowy GK ZHP]

phm. Marek Piegat [redaktor strony WWW]

hm. Ewa Polaszewska [grafika i archiwum]

Stale współpracują:

hm. Marcin Wysmułek i pwd. Dominika Wysmułek [redagują NT.pdf]

phm. Jolanta Łaba

HO Damian Kozłowski

pwd. Ligia Basińska - radio.zhp.org.pl

HO Piotr Kowalczewski

Informacje o sposobie rozpowszechniania Na Tropie

• Każdy numer ukazuje się 22 dnia każdego miesiąca.

• Na stronie internetowej " www.natropie.zhp.org.pl " można przeczytać nasz magazyn oraz „ściągnąć” go sobie na domowy komputer (w wersji NT.doc, NT.pdf, oraz jako spakowana www).

• Na stronie internetowej można również "zaprenumerować" Na Tropie. Wystarczy tylko podać swój adres internetowy oraz podstawowe dane o sobie i jednostce organizacyjnej, do której należymy. Do takich osób wysyłamy co miesiąc Na Tropie we wskazanym przez abonenta formacie (w wersji NT.doc, NT.pdf, lub jako spakowana WWW).

• Wersja NT.doc - zredagowana jest w taki sposób, aby można było wydrukować ją w formacie A4 i "puścić w obieg" np. w drużynie. Można ją bez problemu wysyłać do wszystkich bo pliki są "małe". Jest za to uboga graficznie.

• Wersja NT.pdf - redagowana jak normalne drukowane czasopismo z grafiką i zdjęciami. Niestety w wyniku tego pliki są bardzo "duże".

_____________________

1

NR 6

czerwiec

2003

NA TROPIE

---