omdi (1), Bibliotekoznawstwo, Bibliotekoznawstwo 2, Informacja naukowa

♦Biblioteki jako źródła wiedzy i ośrodki jej upowszechniania

Książka w historycznym rozwoju jako środek przekazu wiedzy: pismo obrazkowe, tabliczki gliniane, zwoje papirusu, kodeksy pergaminowe, papierowe księgi, mikrodokumenty, „nośniki komputerowe”.

Pierwsza, najważniejsza biblioteka - książnica króla Assurbanipala w Niniwie. (25tys. Dzieł). Ważnym ośrodkiem była również biblioteka Museion w Aleksandrii.

♦Bibliografia - pierwsza forma informacji naukowej

Początki są związane z dynamicznym rozwojem twórczości naukowej, wzrostem potrzeb informacyjnych co spowodowało konieczność opracowania narzędzi pozwalających na sprawne, dokładne, i szybkie wykorzystywanie różnorodnych źródeł wiedzy. Stwierdzono, iż każda dziedzina wiedzy powinna mieć system bieżących i retrospektywnych bibliografii. Pierwotna formą bibliografii były katalogi, ale przeznaczone tylko dla pracowników biblioteki i nielicznych zainteresowanych. Np. w bibliotece Assurbanipala zbiory uporządkowane wg działów( wróżbiarstwo, astrologia, rytuały itp.) Doskonalszą formą katalogu były tzw. Pinakles (tablice) Kallimacha z Kyrene (Biblioteka Aleksandryjska- nie tylko inwentaryzacja dok. ale ustalanie autorstwa, autentyczności i poprawności tekstu). W końcu średniowiecza ważnym narzędziem inf. były centralne katalogi bibliotek klasztornych.

Bibliografia księgarska- wynalazek druku(ok.1440) zwiększył szybkość produkcji książki, ich nakład, obniżono ceny, możliwość dotarcia do szerokiego społ. Wszystko to miało wpływ na powstanie b. Księgarskiej. Najpierw były to cenniki, ulotki reklamowe itp., porządkowane wg kryteriów formalnych, później wg treściowych. Targi książki odbywały się we Frankfurcie od 1473 r. i w Lipsku od 1545r. W Holandii od poł. 17w. Publikowano katalogi aukcyjne. B. Księgarska w postaci katalogów zainicjowała powstanie bieżącej b. Narodowej.

Retrospektywne b. Specjalne- spisy bibliogr. W 15 i 16 w. Zaczęły pełnić funkcję narzędzia inf. przyczyniającego się do rozwoju nauki, techniki i działalności praktycznej. Pierwsze bibliogr. Specjalne były spisami piśmiennictwa wykorzystywanego przy pisaniu dzieł naukowych. Duże znaczenie miała treść, a nie dane bibliogr. Uwaga opracowujących skupiała się na biografiach autorów i na krytyce treści. Najstarsza bibliogr. Specjalna - dzieło Johannesa Tritheima (opat klasztoru, wykaz ok. 1000 pisarzy chrześcijańskich)

Bibliografie ogólne - bibliografie narodowe zawierały wykazy nazwiska pisarzy lub pism opublikowanych w jęz. Narodowym. Ich celem było zapoznanie czytelników z krajowym piśmiennictwem. W Polsce pierwszy spis bibliogr. Mający charakter bibliogr. Narodowej, zestawił Szymon Starowolski ( dwa modele: 1- poinformowanie czytelników o twórcach i ich książkach oraz zarejestrowanie całego dorobku lit. Europejskiej. 2- elogium chwalące życie i dzieła pisarza.

Czasopisma naukowe i pierwsze bibliografie czasopism -(17 i 18 w.) czasopisma były opatrzone spisami treści i indeksami, co spowodowało powstanie bibliogr. Analitycznej, recenzyjnej. Dzięki postępowi nauki powstawały również bibliogr. Bieżące, bibliofilskie, czasopism, b. Bibliografii, zawartości czasopism. Ważne czasopismo pełniące rolę informatora „Journal des Savants” .

Bieżące bibliogr. Ogólne i specjalne - (18w) najwięcej w Anglii, Francji i Holandii. Polsce pierwszym czasop. Naukowym, a zarazem bibliograficznym była redagowana przez Lengnicha „Polnische Bibliothek” (historia Polski i Prus). W „Gazecie Literackiej Wileńskiej” wydawano pierwszą polską bibliogr. Bieżącą adnotowaną. Ważnym wydarzeniem było powstanie w 19w. Bieżącej bibliografii analitycznej (od 1830)

Bibliografie retrospektywne - od 1742 nad koncepcją polskiej b.r. pracował Józef A. Załuski ( Bibliotheca Polona magna universalis). Na początku 19w. J.M. Ossoliński rozpoczął wydawanie bibliogr. Narodowej w postaci słownika bibliograficznego. Potem bibliogr. Piśmiennictwa polskiego opracował Feliks Bentkowski, a następnie Adam Jocher.

♦Kryzysy bibliograficzne i ich wpływ na rozwój inf. Naukowej

Sądzi się powszechnie, że pojawienie się dokumentacji wynikło z Kryzysu bibliograficznego w 19w. Jego przyczyną była szybko rosnąca liczba publikacji. Biblioteki naukowe nie były w stanie opanować zalewu piśmiennictwa. Rozwój nauk przyrodniczych i technicznych w poł 19 w., specjalizacja wiedzy doprowadziły do usamodzielnienia się nowego kierunku - dokumentacji (inf. naukowej). Oczekiwano szybkiej, aktualnej i kompletnej inf. Potrzebne okazały się bibliogr. Bieżące specjalne. I sprawne narzędzia poszukiwań. Informacyjne wartości działalności bibliograficznej dostrzegł Joachim Lelewel (Bibliograficznych ksiąg dwoje). Coraz częściej odczuwano brak szybkiej inf., dlatego powstała nowa dyscyplina - informacja naukowa(ukształtowała się dzięki procesowi wyszukiwania inf.)Początki zinstytucjonalizowanej inf. nauk. -poł. 19w. Drugi kryzys - 20w. wynikał z tego, że ludzie musieli wykorzystać elektroniczne maszyny cyfrowe

♦Henri La Fontaine i Paul Otlet

Pierwsi teoretycy dokumentacji oraz założyciele najstarszej międzynarodowej organizacji w dziedzinie bibliografii. W 1889r. La Fontaine wystąpił z koncepcją opracowania światowej bibliogr. Piśmiennictwa poświęconego wspinaczce górskiej, a dwa lata później opublikował bibliogr. Dotyczącą pokoju światowego. Natomiast w tym czasie Otlet brał udział w pracach nad wydaniem wykazu artykułów prawniczych. Początki ich współpracy wiążą się z działalnością w Towarzystwie Studiów Społecznych i Politycznych. La Fontaine pełnił tam rolę sekretarza i kierował sekcją bibliograficzną, a w 1891 do brukselskiego Towarzystwa dołączył Otlet. Otlet uważał, że opis treści dok. jest ważniejszy niż opis formalny. W zw. Z tym zasugerował analizowanie piśmiennictwa wg 4 gł. Kategorii inf.: fakty, ich interpretacja, statystyki i źródła. Informacje te należy uzupełnić streszczeniem i gromadzić na kartach dokumentacyjnych, zestawionych na kształt encyklopedii i powiązanych ze sobą odsyłaczami. Idea ta zastała wykorzystana później w oprac. UKD.

♦Międzynarodowy Instytut Bibliografii Socjologicznej

W 1893 r. La Fontaine i Otlet przekształcili sekcję bibliogr. W Międzynarodowy Instytut Bibliografii Socjologicznej (Institut International de Bibliographie Sociologique).

Główne zadanie:

Instytut miał centralizować i koordynować prace badaczy z zakresu nauk społecznych, zapewniając im odpowiedni warsztat bibliograficzny. Zamierzano to osiągnąć poprzez zgromadzenie obszernej bazy obiektywnych danych z zakresu socjologii i tworzenie bibliografii, kart dok, i biblioteki.

Działania w tym kierunku:

-przejęcie od Picarda publikacji „Sumariusza periodycznego przeglądów prawa”

-rozpoczęcie oprac. podobnego sumariusza w zakresie socjologii (1894)

Obydwa wyd. ukazywały się jako miesięcznik, obejmowały wszystkie artykuły i studia publikowane w periodykach belgijskich i zagranicznych.

-kontynuacja wydawania „Przeglądu Społecznego i Politycznego”

-opracowywanie pięciu obszernych kartotek dokumentacyjnych: powszechnej bibliogr. Prawniczej, wykazu literatury z zakresu nauk społecznych, prawoznawstwa porównawczego, statystyki porównawczej i bibliogr. Ogólnej. Podstawowym narzędziem inf. stała się karta dokumentacyjna zawierająca poza podst. Opisem bibliogr. Analizę dokumentacyjną

♦Międzynarodowa Konferencja Bibliografii w Brukseli(1895)

Otlet i Fontaine zdołali przetłumaczyć część tablic Klasyfikacji Dziesiętnej (część z podziałami zagadnień socjologii i prawa) i oprac. Do niej indeksy w jęz. Francuskim, niemieckim i angielskim. Przygotowali również 400tys. Kart dok.

Konferencja odbyła się 2-5 września. Wytoczono dwa gł. (+1) Kierunki działania w zakresie bibliografii:

-podkreślono potrzebę oprac. Powszechnej bibliografii, rejestrującej piśmiennictwo naukowe ze wszystkich dziedzin wiedzy w skali światowej, tym samym zatwierdzone zostały plany utworzenia RBU(Reportoire Bibliographique Universel)

-zaaprobowano koncepcję zastosowania klasyfikacji dziesiętnej jako podstawy uporządkowania RBU, oraz jako systematyki obowiązującej w międzynarodowej współpracy intelektualnej

-ponad to zaproponowano utworzenie międzyrządowej Unii Bibliograficznej, wspierającej rozwój RBU poprzez prenumeratę jej kopii

W wyniku uchwał konf. Utworzone zostały dwie organizacje:

•Międzynarodowy Instytut Bibliograficzny (IIB Institut International de Bibliographie)

Instytut otrzymał status stowarzyszenia międzynarodowego nieposiadającego osobowości prawnej.

Podstawowe zadania instytutu:

-organizowanie międzynarodowej współpracy nad tworzeniem światowego rejestru bibliogr. -RBU

-dostosowanie Klasyfikacji Dziesiętnej do potrzeb powstałej kartoteki

-popieranie badań w zakresie klasyfikacji, a szczególnie propagowanie idei jednolitego, międzynarodowego systemu klasyfikacji

•Międzynarodowe Biuro bibliograficzne (OIB Office International de Bibliographie)

Powstanie usankcjonowane królewskim dekretem z dnia 12 września 1895r.

-do kompetencji OIB należało przede wszystkim gromadzenie i publikowanie RBU

Wspólną siedzibę stanowiły pomieszczenia w Bibliotece Królewskiej

♦Działalność Międzynarodowego Instytutu Bibliograficznego do 1914r.

Do wybuchu IWŚ działalność IIB rozwijała się w bardzo szybkim tempie. Szczególnie rozwijały się prace zw. Z przygotowaniem kartotek dok. i UKD. Już w 1914 r. było 11mln kart.

•1906- założenie Uniwersalnego Rejestru Ikonografii (podobne zasady co RBU)

•1907- Encyklopedyczny Rejestr Dokumentacji (pełnotekstowa baza zawierająca różne materiały źródłowe, np. broszury, ulotki itp.)

•prowadzono Główny Katalog Bibliotek (lista sygnatur książek i czasopism obejmujących najważniejsze biblioteki narodowe i współpracujące nad RBU)

•Główny Rejestr Stowarzyszeń i Instytutów (międzynarodowy wykaz adresowy, obejmujący wszystkie dziedziny wiedzy)

♦Rozwój dokumentacji i inf. naukowej w okresie międzywojennym

IWŚ przerwała dobrą passę IIB. Jego liderzy opuścili Belgię. W 1920r. Otlet i La Fontaine zorganizowali Międzynarodowe Spotkania Dwutygodniowe, podczas których ogłoszono powstanie Uniwersytetu Międzynarodowego. Znaczenie IIB osłabło (problemy finansowe, przerwana kooperacja z Biblioteką Kongresu, zabrano pomieszczenia instytutu na potrzeby targów handlowych, duża część zbiorów uległa całkowitemu zniszczeniu)

♦Udział przedstawicieli Polski w pracach Międzynarodowego Instytutu Dokumentacji

Ze strony Polski w pracach IID od 1929r. aktywnie uczestniczyła Sekcja Bibliograficzna Stowarzyszenia Techników Polskich jako polska sekcja narodowa. Oficjalnym przedstawicielem Sekcji na Kongresach IID był inżynier Stanisław Rodowicz - organizator biblioteki Stowarzyszenia, zwolennik klasyfikacji dziesiętnej, entuzjasta międzynarodowej współpracy na rzecz rozwoju nauki i techniki. Dzięki polskiej sekcji narodowej w 1938r. ukazało się pierwsze polskie wyd. tablic UKD pod tytułem „Skróty Klasyfikacji Dziesiętnej”

♦Praca P. Otleta

Kulminacją dokonań naukowych w obszarze dok. jest „Traktat o dokumentacji. Książka o książce. Teoria i praktyka.” Z 1934r. Jest to obszerna publikacja o charakterze encyklopedycznym, szczegółowo referująca i systematyzująca w porządku chronologicznym wszystkie jego przemyślenia dotyczące tej dziedziny. W pracy tej Otlet rozpatrywał dok. z trzech punktów widzenia: po pierwsze jako naukę teoretyczną po drugie jako technikę, a po trzecie systematyczną metodę organizacji pracy umysłowej.

♦Rozwój prac dokumentacyjnych i informacyjnych w bibliotekach. Próby koordynacji tych prac w skali międzynarodowej. Powołanie Komitetu Ekspertów Bibliotecznych (1925)

Problemem koordynacji prac w tym zakresie na skalę międzynarodową zajął się Komitet Ekspertów Bibliotecznych, założony w 1925 r. Komitet ten postulował utworzenie międzynarodowej i krajowej sieci bibliotek, umożliwiającej efektywną współpracę w zakresie inf. o zbiorach, wymiany wydawnictw oraz międzybibliotecznych wypożyczeń. . Sieć ta powinna się opierać na prężnie działających krajowych ośrodkach inf., zorganizowanych przy bibliotekach narodowych (lub innych centralnych). Ośrodki te miałyby służyć zwłaszcza pracownikom nauki i zaspokajać ich potrzeby w oparciu o katalogi centralne, bibliografie, biografie itp. Jednostką koordynującą działanie tegoż systemu miałby być centralny ośrodek dla bibliotek usytuowany przy Międzynarodowym Instytucie Współpracy Intelektualnej Ligi Narodów(IICI)

♦Rola Światowego Kongresu Dokumentacji Powszechnej (1937)

Kongres odbywał się w dniach 16-21 sierpnia 1937r. Głównym organizatorem był IICI i Francuska Unia Organizacji Dokumentacyjnych (UFOD). W centrum dyskusji znalazły się ówczesne problemy dokumentacji(np. wytwarzanie dok., gromadzenie, rejestrowanie i przechowywanie). Postulowano konieczność zunifikowania w skali światowej formalnych wymagań wobec publikacji naukowych oraz ujednolicenia terminologii z tego zakresu. Podjęte zostały problemy standaryzacji zasad oprac. Bibliografii narodowych i specjalnych, regulacji prawnych dot. Egzemplarza obowiązkowego czy normalizacji w zakresie klasyfikacji i przepisów klasyfikowania. Stwierdzono potrzebę powołania sieci krajowych ośrodków nadzorujących i normalizujących prace bibliograficzne. Zaznaczono konieczność prac nad koordynacją wysiłków podejmowanych na polu dokumentacji.

♦Międzynarodowa Federacja Dokumentacji

Na kongresie, który odbył się w Oksfordzie w 1938r. podjęto decyzje o przemianowaniu IID na Federation Internationale de Documentation (FID) zadania:

-organizowanie w drodze federacyjnej placówek dokumentacji reprezentujących z jednej strony interesy poszczególnych narodów w tym zakresie, a z drugiej - interesy poszczególnych dziedzin wiedzy czy działalności praktycznej w skali międzynarodowej

-prowadzenie badań i studiów dotyczących metod i sposobów działania dokumentacji

-stworzenie ośrodka uniwersalnej wymiany dokumentacji

Donker Duyvis został mianowany wyłącznym sekretarzem generalnym, a sekretariat przeniesiono do Hagi. Ostatnia przedwojenna konferencja odbyła się w 1939r.

Adam Łysakowski i jego prace

Referat pt.: organizacja oddziałów informacyjno -bibliograficznych. Wg niego służba inf-bibl jest najważniejsza i musi wychodzić poza granice bibl. Dobór pracowników: znajomość b-fii, aktywni, życzliwi dla użytkowników, potrafiący wszystko znaleźć, oddział powinien mieć zapewnioną fachową pomoc doradców, niezbędni są techniczni pomocnicy do kopiowania i innych prac mechanicznych. Aparat pomocniczy: b-fie, dzieła bibliotekarskie i księgoznawcze, materiały konferencyjne. Kwestie metodyczne i techniczne: trafna ocena potrzeb i poziomu klienta, wybór właściwych źródeł i odpowiedź w należytym zakresie. Wypożyczenia międzybiblioteczne były dla niego nieodłączną częścią procesu informacyjnego. Wystosował do dyr bibl uniwersyteckich apel o wprowadzenie w nich biur wywiadowczych dla studiujących

PROGRAMY w dziedzinie inf. naukowej

UNISIST-Międzynarodowy System Informacji Naukowej Narodów Zjednoczonych. Oprac. W 1971r.program wspomagający narody rozwijające się, opierał się na działaniach IFLA,ISO,FID. Obejmował normalizację opisów b-ficznych, stworzenie ISDS, powoływanie komitetów narodowych UNISIST.

NATIS-Narodowe Systemy Informacji Naukowej. Oprac. w 1965, zakładał zespolenie bibliotek i archiwów dla utworzenia spójnej infrastruktury informacyjnej. W Polsce realizacja tego progr. było SINTO

UBC-Powszechna Rejestracja Bibliograficzna, udostępnianie w skali międzynarodowej podstawowych danych b-ficznych o całym piśmiennictwie świata i umożliwienie dostępu do nich. W ramach UBC oprac. m.in. ISSN/ISBN.

PGI-Ogólny Program Informacyjny Narodów Zjednoczonych. Oprac. w 1977, na podstawie NATIS I UNISIST. Kierowane przez 36-osobową Międzynarodową Radę wdraża regionalne i międzynarodowe systemy informacyjne.

PRACE J.LELEWELA

Inf w bibliotece uzyskała 1-sze podstawy teoretyczne dzięki J.Lelewelowi:”Bibliograicznych ksiąg dwojgu”, w których określa bibliotekarza jaka osobę władającą różnymi językami, wykształconą, udzielająca inf.

INSTYTUT BIBLIOGRAICZNY PRZY B-CE W WARSZAWIE

W 1907 wyodrębniła się działalność inf w Polsce. Jego cel obejmował prace nad b-fią polską XXw, badania nad metodyką b-ficzną, oraz pełne opracowanie dorobku b-fii polskiej.

CENTRALNA B-KA WOJSKOWA I M. ŁODYŃSKI

Bibliotekarstwo specjalne, powstała z inicjatywy łodyńskiego w 1924r. Wyłoniono z niej oddział bibliograficzny z zadaniem prowadzenia inf. bibliograf. Powstały: kartoteka piśmienn. wojskowego, centr katalogi militariów i czasopism naukowych w bibl. warszawskich. OD 1929 biblioteka wydawła „Wojskowe Wiadomości B-ficzne”

DZIALALNOSC MIRY WILCZYNSKIEJ

W 1929 r w BP m. st. W-wy powstał dział informacyjny pod jej kierownictwem. Prowadziła poradnictwo b-ficzne, udzielalała inf administracyjno -bibliotecznych, rzeczowych. Zainicjowała w 1938 fotokopie wszystkich dokumentów.

STANISLAW RODOWICZ

Sekcja B-ficzna Stowarzyszenia Techników Polskich powołała w 1932r w W-wie Biuro Informacji Bibliografii Technicznej pod kierownictwem inicjatora - s. Rodowicza. Założono kartotekę w układzie UKD. Do 1939 Biuro zgromadziło 250 000 opisów

ŹRÓDŁA INFORMACJI ARCHIWALNEJ:

Trzy archiwa o charakterze centralnym z siedzibą w Warszawie:
Archiwum Główne Akt Dawnych - przechowujące wytworzone do 1918 r. akta władz centralnych i częściowo prowincjonalnych oraz archiwa rodzin o znaczeniu ogólnopolskim,
Archiwum Akt Nowych - przechowujące wytworzone po 1918 r. akta władz centralnych, instytucji i stowarzyszeń o charakterze ogólnopolskim, spuścizny po wybitnych działaczach politycznych i społecznych,
Archiwum Dokumentacji Mechanicznej - przechowujące dokumentacje foto- i fonograficzną oraz filmową powstałą od początków XX w.

30 archiwów państwowych z podlegającymi im 50 oddziałami zamiejscowymi i 4 ekspozyturami.
W archiwach państwowych i ich oddziałach gromadzone są archiwalia wytworzone przez lokalne władze i urzędy państwowe, instytucje wymiaru sprawiedliwości, administracje i instytucje samorządowe (w tym akta miast), instytucje i organizacje oświatowe, wyznaniowe oraz społeczne, przedsiębiorstwa przemysłowe i instytucje gospodarcze, archiwa rodzin i majątków ziemskich, spuścizny osób prywatnych, zbiory regionalne.
W większości tych archiwów przechowywane materiały pochodzą z XIX i XX w. W niektórych znajdują się materiały starsze - sięgające wieków średnich. Najcenniejsze i najstarsze zasoby posiadają archiwa państwowe w Gdańsku, Krakowie, Lublinie, Olsztynie, Poznaniu, Szczecinie, Wrocławiu.

Archiwa wyodrębnione, podlegające własnym władzom resortowym (Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Centralne Archiwum Wojskowe, a także Archiwum Sejmu, Senatu, Kancelarii Prezydenta oraz Instytutu Pamięci Narodowej). Gromadzą one głównie akta wytworzone przez siebie i podległe im jednostki organizacyjne

Archiwa z powierzonym zasobem (na stałe lub na określony okres) przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych w szkołach wyższych (np. Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego), innych instytucjach naukowych i państwowych (np. Archiwum Polskiej Akademii Nauk, Archiwum Głównego Urzędu Statystycznego, Zamku Królewskiego w Warszawie).

Archiwa zakładowe państwowych jednostek organizacyjnych (urzędów, instytucji, zakładów przemysłowych itp.), w których powstają materiały archiwalne (tzn. taka dokumentacja, która podlega wieczystemu przechowywaniu) wchodzą również do państwowej sieci archiwalnej. Obowiązane są one do przekazywania tych materiałów po 25 latach od chwili ich wytworzenia do archiwów państwowych, które sprawują nad nimi nadzór. W praktyce, na skutek braku miejsca w magazynach, okres ten w niektórych przypadkach bywa przedłużany.

Archiwa partii politycznych, związków zawodowych, stowarzyszeń i organizacji społecznych, kościołów i związków wyznaniowych (szczególnie zasobne w dawne akta są katolickie archiwa diecezjalne i klasztorne). Archiwa Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zostały w 1990 r., zgodnie z ustawą, włączone do zasobu archiwów państwowych. Archiwalia znajdują się również w zbiorach wielu bibliotek (głównie naukowych) oraz muzeów państwowych i samorządowych.

Archiwalia dotyczące Polski i Polonii gromadzone są także przez archiwa, biblioteki, instytuty i muzea polonijne działające poza granicami kraju (m. in. we Francji, w Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Brytanii).

Uchwała Prezydium Rządu nr 697 z 1953 roku - powołano 3 stopniową sieć bibliotek, które miały także zapewnić obsługę informacyjną. Jej główna placówka - Centralna Biblioteka Techniczna nigdy nie powstała, uruchomiono główne biblioteki branżowe działające w instytutach przemysłowych i fachowe biblioteki zakładowe w fabrykach. 1950 - utworzono Główny Instytut Dokumentacji Naukowo-Techniczej - patronował powstawaniu ośrodków „działowych” (dla dziedzin wiedzy i gospodarki) oraz zakładowych „punktów dokumentacji naukowo-techniczej”, przekształcony w 1952 w Centralny Instytut Dokumentacji Naukowo-Techniczej, który miał koordynować działalność dokumentacyjną i informacyjną sieci ośrodków działowych, prowadził prace badawcze w zakresie metodyki prowadzenia działalności informacyjnej, świadczenie usług informacyjnych w odniesieniu do działalności racjonalizacyjnej i wynalazczej, gromadzenie, opracowywanie, rozpowszechnianie zasobów dokumentacji naukowo-techniczej, opracowywanie i wydawanie specjalistycznych wydawnictw informacyjnych, udział w kształceniu kadr służby dokumentacyjnej, współpraca z instytucjami z zagranicy, strukturę tą uzupełnia ogólnokrajowa sieć zakładowych bibliotek technicznych, powołana w 1953. na której czele miała stać Centralna Biblioteka Techniczna. Trzeci element systemu to sieć ośrodków informacji naukowej Polskiej Akademii Nauk, koordynowana przez Ośrodek Bibliografii i Dokumentacji Naukowej PAN (w latach 1961-91 OIN PAN). Akademia kierowała się w swym działaniu zasadą, że oddziaływać na rozwój nauki oznacza: osobisty wkład badawczy jej członków, badania naukowe instytutów, zakładów i placówek pomocniczych; rozwinięty system doradztwa naukowego i ekspertyz dla instytucji i organów państwowych; organizowanie i integrowanie wydziałów, oddziałów, komitetów i komisji naukowych; przedstawianie władzom państwowym spraw kierunków badawczych, form i metod ich realizacji oraz niezbędnych nakładów finansowych; prowadzenie działalności edukacyjnej, wydawniczej i upowszechniającej naukę oraz organizowanie i rozwijanie współpracy naukowej z międzynarodowymi instytucjami i krajowymi ośrodkami zagranicznymi. Koncepcja ta uzupełniona ustawą o PAN z 1960 pozostała w zasadzie do końca lat osiemdziesiątych bez zmian. OIN PAN gromadził i opracowywał dokumentacje naukową dla potrzeb placówek PAN. Reorganizacja struktur w 1960 roku na mocy uchwały nr 196 - termin „informacja naukowa” stał się nadrzędny względem sfery działalności dokumentacyjnej i bibliotecznej. Utworzono sieć ośrodków informacyjnych obejmujące: funkcjonujące w zakładach pracy zakładowe ośrodki informacji technicznej i ekonomicznej (ZOI), branżowe ośrodki informacji technicznej i ekonomicznej w poszczególnych działach i branżach gospodarki narodowej i techniki (DOI, BOI), działające w ministerstwach i organach centralnych resortowe ośrodki informacji (ROI), wojewódzkie ośrodki informacji naukowo technicznej i ekonomicznej (WOINTE) przy prezydiach ówczesnych wojewódzkich rad narodowych. Przekształcono także Centralny Instytut Dokumentacji Naukowo-Techniczej w Centralny Instytut Informacji Naukowo-Techniczej i Ekonomicznej. Kolejny etap Uchwały Ne 35 oraz 36 Rady ministrów z 1971r. zmiany wprowadzono gdyż chciano doskonalić krajowy system inte przez oddzielenie funkcji koordynacyjnych od naukowo-badawczych, czego symbolem było utworzenie Centrum Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej (Centrum INTE). Do zadań Centrum INTE należało: koordynacja działalności informacyjnej w istniejących ośrodkach informacji; propagowanie i planowanie rozwoju działalności informacyjnej w Polsce; wdrażanie nowoczesnych technologii informacyjnych do działalności informacyjnej; kontrola nad kształceniem pracowników służb informacyjnych; prowadzenie działalności wydawniczej; prowadzenie centralnej ewidencji ośrodków inte oraz informowanie o ich funkcjonowaniu za pomocą wydawnictw informacyjnych. Funkcje naukowo-badawcze powierzono Instytutowi INTE: prowadzenie prac badawczych zakresie prognozowania rozwoju działalności informacyjnej; inicjowanie studiów z zakresu teorii informacji i języków informacyjno-wyszukiwawczych; inicjowanie i realizowanie badań podstawowych i stosowanych w dziedzinie informacji naukowej w celu wdrażania nowych technologii informacyjnych; prowadzenie badań nad kształtowaniem się potrzeb użytkowników informacji; analizowanie tendencji rozwojowych informacji naukowej na świecie, oraz wdrażanie najnowocześniejszych rozwiązań w Polsce. Instytut INTE zajmował się także prowadzeniem prac normalizacyjnych na potrzeby działalności informacyjnej. System Informacji Naukowej, Technicznej i Organizacyjnej (SINTO). System ten zakładał, że placówki inte w polsce powinny tworzyć spójny układ trzech podsystemów - centralnego, profesjonalnego i terenowego. W skład układu centralnego miały wejść centralne i dziedzinowe ośrodki informacji (centralne oi miały koordynować prace w zakresie gromadzenia dokumentów pierwotnych, opracowywania dokumentów informacji pochodnej oraz ich rozpowszechnianie, ośrodki dziedzinowe miały gromadzić i udostępniać informacje z określonych dziedzin wiedzy - biblioteki resortowe, uczelni wyższych, oraz sieci PAN). W skład podsystemu profesjonalnego miały wejść branżowe i zakładowe ośrodki informacji, ich zadaniem było gromadzenie zasobów źródeł informacji, dokumentów pierwotnych, w ścisłej współpracy z bibliotekami naukowymi o profilu technicznym. Trzeci podukład - terytorialny miały współtworzyć ośrodki informacji naukowej usytuowane na poziomie poszczególnych jednostek administracyjnych państwa: województw, miast, gmin. Funkcje te miały spełniać wojewódzkie ośrodki informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej WOINTE, biblioteki publiczne oraz archiwa terenowe, na potrzeby państwowych władz w terenie. Plany te nie zostały zrealizowane - powód - zmiana ustroju państwa

Aktualne Problemy Informacji i Dokumentacji - wcześniej pod tytułem Aktualne Problemy Dokumentacji Naukowo-Technicznej”, pierwsze polskie czasopismo fachowe z dziedziny informacji naukowej, był to kwartalnik, zamieszczał oryginalne opracowania o ważniejszych wydarzeniach z życia organizacji związanych z dokumentacją oraz stałe rubryki: kronika; wiadomości z kraju; wiadomości z zagranicy. Wydawca - Centralny Instytut Dokumentacji Naukowo-Technicznej. W 1958 zmiana nazwy na Aktualne Problemy Dokumentacji, artykuły publikowane wraz ze streszczeniami w językach obcych. Uchwała 169 doprowadziła do zmiany nazwy czasopisma na Aktualne Problemy Informacji i Dokumentacji. Otworzył artykuł redaktora naczelnego Wojciecha Piróga Aktualne zadania CIINTE. W 1963 zmiana szaty graficznej, okładki. Od 1964 wkładka dokumentacyjna językach: polskim angielskim, rosyjskim, od 1968 także francuski. W 1972 APiD stał się naczelnym organem Centrum Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej - Jan Sygitowicz redaktor naczelny. 1974 redaktor naczelny - Mieczysław Derentowicz. , APiD czasopismem dla całej sieci inte, nowe działy: recenzje, normalizacja w inte, porady różnego rodzaju form informacyjnych, omówienia nowości w dziedzinie sprzętu informatycznego i innych urządzeń stosowanych w działalności informacyjnej. Od numeru 6/1983 redaktorem Zdzisław Nowak, a od 1989 Mirosław Kowalczyk. Ostatni numer - 4/1990

Zagadnienia Informacji Naukowej -kontynuacja wydawnictwa Ośrodka Dokumentacji Informacji Naukowej PAN „Biuletyn ODIN PAN”. 19 numerów tego biuletynu wyszło w latach 1962-71. w części problemowej - własne prace z dziedziny informacji naukowej, tłumaczenia artykułów obcych; w części informacyjnej - omówienie podstawowych przepisów prawnych dotyczących dokumentacji i informacji naukowej, wybrane informacje bibliograficzne, nabytki działu zbiorów ośrodka, nowości techniki reprograficznej oraz kronikę. W 1972 ukazał się 20 numer, który stanowił jednocześnie numer 1 „Zagadnień Informacji Naukowej”, utrzymano podstawowy zakres tematyczny, układ, częstotliwość (6mcy) i ciągłość numeracji zeszytów. Zawartość została podzielona na następujące działy: artykuły; od 1973 materiały i przyczynki(prace które powstały na podstawie innych opracowań); recenzje i omówienia; kronika. Redaktor naczelny Kazimierz Leski, w 1973 Bronisław Ługowski, od 1992 Bożena Bojar. W 1994 po likwidacji OIN PAN tytuł przejęty przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich i IBIN Uniwersytetu Warszawskiego, redaktorem pozostała Bojar, zmieniła się szata graficzna i format, materiały prezentowane w 3 częściach - rozprawy - badania - materiały, recenzje i omówienia, kronika.

Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej - ukazuje się od 1993, kwartalnik, organ Polskiego Towarzystwa Informacji Naukowej. Marian Surdyk - redaktor naczelny. Działy: Problemy-Badania-Przeglądy, z praktyki INT, placówki INT, kształcenie i szkolenie, wydarzenia krajowe, doniesienia z zagranicy, nowości wydawnicze. Czasopismo się rozwija a jego poziom merytoryczny i naukowy wzrasta.

*Dokument elektroniczny-„dokument istniejący w postaci elektronicznej, dostępny za pośrednictwem techniki komputerowej.

Dokument elektroniczny, posiada 3 podstawowe cechy:

1. zawartość - tekst, hipertekst, obraz, dźwięk,

2. logiczną strukturę, która nie musi być tożsama ze strukturą fizyczną, może być

zawarta bezpośrednio w dokumencie, w bazie danych, pliku DTD itp.

3. kontekst, czyli metadane techniczne określające w jakiej postaci dokument

będzie prezentowany.

E-dokument składa się z dwóch warstw: widocznej dla oka treści i czytelnych dla maszyn cyfrowych metadanych1, wśród których powinny znaleźć się następujące informacje określające:

-twórców i współtwórców dokumentu,

-rozmiar dokumentu (ilość znaków, ilustracji, rozmiar w bajtach itp.

-datę i czas powstania dokumentu,

-status dokumentu (roboczy, wstępnie zatwierdzony, zatwierdzony)

-datę i czas zatwierdzenia dokumentu oraz osobę/instytucję upoważnioną do zatwierdzenia

-tytuł dokumentu

-powiązania/relacje z innymi dokumentami,

-tematykę dokumentu

-język dokumentu

-cel powstania dokumentu (w szczególności adresatów dokumentu)

-dostępność treści dokumentu (ograniczenia dotyczące czasu lub osób

upoważnionych do odczytania treści)

-prawa autorskie (czy dokument jest chroniony prawem autorskim, ewentualne

ograniczanie dotyczące czasu, lub obszaru eksploatacyjnego praw autorskich)

-typ dokumentu (np. rozporządzenie, sprawozdanie, kwestionariusz, raport)

kategorię archiwalną dokumentu /informację o długoterminowym

-przechowywaniu (obowiązkowy czas przechowywania dokumentu wraz z

kompletem metadanych, czas przekazania do archiwum państwowego)

-unikatowy numer dokumentu nadany przez system teleinformatyczny

-numer kancelaryjny dokumentu określony zgodnie z obowiązującą w instytucji publicznej instrukcją kancelaryjną.

*Podpis elektroniczny-dane w postaci elektronicznej (kod algorytmu), które wraz z innymi

danymi, do których zostały dołączone lub z którymi są logicznie powiązane, służą do

identyfikacji osoby składającej podpis. Bezpieczny podpis elektroniczny posiada 3 główne cechy:

1. Jest przyporządkowany wyłącznie do osoby składającej podpis

2. Sporządzany jest przy pomocy urządzeń podlegających wyłącznej kontroli

osoby składającej podpis i służących do składania takiego podpisu

3. Jest w ten sposób powiązany z danymi, do których został dołączony, że

wszelkie zmiany tych danych są rozpoznawalne.

W ten sposób podpis elektroniczny zarówno ustala tożsamość jednostki tworzącej

dane, jak i gwarantuje integralność tych danych. Nie jest to dosłowny odpowiednik

podpisu tradycyjnego, ponieważ każda ingerencja w dane (zmiana danych) pociąga za

sobą zmianę danych tworzących podpis elektroniczny.

Jego ważność zależy tylko od danych służących do weryfikacji i zawartych w

certyfikacie. Powoduje to, że podrobienie takiego podpisu staje się znacznie trudniejsze od

podpisu odręcznego, w większości przypadków zaś praktycznie niemożliwe.

Wydawnictwa informacyjne

*Z punktu widzenia rodzaju wiadomości:

-informatory bezpośrednie-wiadomości faktograficzne (encyklopedie, słowniki)

-informatory pośrednie-wiadomości o piśmiennictwie

*Z punktu widzenia zakresu:

-informatory ogólne

-informatory specjalne

*Z punktu widzenia zasięgu terytorialnego:

-informatory międzynarodowe

-informatory krajowe

-informatory regionalne

*Z punktu widzenia formy wydawniczej:

-wydawnictwa zwarte

-wydawnictwa ciągłe

Informator-typ dok. piśm., który umożliwia dzięki odpowiedniej, przejrzystej konstrukcji szybkie dotarcie do potrzebnej informacji. Nie są przeznaczone do systematycznego studiowania lecz do doraźnych poszukiwań informacyjnych.

*ZAKRES: ogólne/specjalne

*ZASIĘG: międzynarodowe/narodowe/regionalne/lokalne

*ZASIĘG CHRONOLOGICZNY: bieżące/retrospektywne/prospektywne

*ZASIĘG FORMALNY: formy wydawnicze/formy piśmiennicze

Informator pośredni-skierowuje do innych źródeł: bibliografie, katalogi biblioteczne, drukowane wykazy nabytków, drukowane katalogi centralne, katalogi księgarskie, wydawnictwa aukcyjne

Informator bezpośredni-przedstawia wiadomości faktograficzne: encyklopedie, słowniki (definicyjne, etymologiczne, poprawnościowe, ortograficzne, wyrazów obcych, synonimów, definicyjno-przekładowe), informatory biograficzne, informatory międzynarodowe, narodowe, regionalne, lokalne, informatory osobowe, słowniki biograficzne, herbarze, spisy osobowe, inf. o wielkich cmentarzach, kalendaria życia i twórczości, informatory geograficzne, informatory statystyczne, spisy instytucji i organizacji.

W latach 1990 nastąpiły zmiany ustrojowe i społeczne oraz przekształcenia gospodarcze, które miały wpływ na kierunki rozwoju organizacji działalności informacyjnej. Po uzyskaniu dostępu do rozległych sieci komputerowych dało możliwość przeszukiwania zasobów informacyjnych na odległych serwerach.

Rozwój systemów informacyjnych, uwarunkowany był udziałem rządu w zakresie koordynacji i finansowania, tworzeniem ustaw z organizacji naukowej, oraz udziałem polskich ośrodków w projektach międzynarodowych, unijnych, najważniejszym ich celem było tworzenie i rozwój zasobów informacyjnych w oparciu o najnowsze technologie informatyczne i teleinformatyczne. Systemy powinny się uzupełniać w 3 obszarach:Nauki i techniki, Zarządzania państwem ( np.inf.dla rządu), Przemysłu i handlu ( np.in.o rynku prawnym)

KOMITET BADAŃ NAUKOWYCH i ministerstwo nauki i informatyzacji:

Komitet Badań Naukowych (KBN) - zgodnie z zapisem Ustawy z 12 stycznia 1991 był to naczelny organ administracji rządowej do spraw polityki naukowej i naukowo-technicznej Polski. Ustawa z dnia 8 października 2004 r. o zasadach finansowania nauki przekazała jego zadania w zakresie finansowania ministrowi właściwemu dla spraw nauki.

KBN został ostatecznie włączony w struktury Ministerstwa, 5 lutego 2005 r. stając się jej Radą Nauki. Jego ostatnim przewodniczącym był prof. Michał Kleiber, który równocześnie był Ministrem Nauki. Struktury KBN przeszły do Ministerstwa w formie nieco zmienionej, choć w zasadniczych zrębach Rada Nauki jest w dużym stopniu kopią struktur KBN.

Najważniejszą częścią działania KBN było rozdzielanie niemal całości środków finansowych przeznaczanych przez budżet państwa na rozwój i utrzymanie nauki w Polsce. KBN rozdzielał pieniądze na tzw. cele statutowe uczelni i państwowych instytutów naukowych, na rozwój infrastruktury naukowej (biblioteki, sieci komputerowe itp.), organizował wymianę międzynarodową oraz uczestniczył w pracach związanych z integracją Polski z Unią Europejską. W oczach szeregowych pracowników nauki najważniejszymi zadaniami KBN było bezpośrednie finansowanie badań naukowych w postaci grantów(dotacje państwowe). Granty te stanowiły w latach 1991-2005 znaczną część środków budżetowych na naukę (ok 30%), a polityka ich przyznawania określała w dużym stopniu kierunki rozwoju nauki w Polsce.

Rolę decyzyjną w KBN pełnił jej Komitet, w którym większość (13 osób z 19) mieli przedstawiciele środowisk nauki. Organami Komitetu było 12 zespołów zajmujących się poszczególnymi dziedzinami nauki. Członkowie tych zespołów byli wybierani przez wszystkich pracowników nauki w Polsce, posiadających minimum tytuł doktora. Członkowie tych zespołów mieli decydujący wpływ na przyznawanie grantów na określone projekty badawcze.

Główne zadania KBN to:

opracowywanie projektów założeń polityki naukowej i naukowo-technicznej państwa, w tym propozycji udziału nakładów budżetowych na naukę w produkcie krajowym brutto

określanie kierunków badań naukowych i prac rozwojowych szczególnie ważnych dla postępu cywilizacyjnego, nauki, techniki, gospodarki narodowej, zdrowia społeczeństwa, kultury oraz obronności i bezpieczeństwa państwa, z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju

opracowywanie projektów założeń polityki innowacyjnej państwa wspólnie z ministrem właściwym do spraw gospodarki oraz innymi ministrami właściwymi w tej sprawie

opracowywanie wniosków dotyczących zawierania i kontynuacji umów międzyrządowych w zakresie dwustronnej i wielostronnej współpracy naukowej i naukowo-technicznej

dokonywanie - na podstawie wniosków właściwych zespołów Komitetu - podziału środków finansowych pomiędzy jednostki naukowe

ocenianie realizacji badań naukowych i prac rozwojowych oraz ich wyników, działalności wspomagającej badania i innych zadań finansowanych lub dofinansowywanych przez Komitet

rozpatrywanie odwołań od uchwał zespołów Komitetu dotyczących przyznania środków finansowych

tworzenie zespołów opiniodawczo-doradczych

inicjowanie i opiniowanie projektów aktów normatywnych, a także rozwiązań ekonomiczno-finansowych dotyczących nauki, rozwoju techniki i działalności innowacyjnej.

W skład Komitetu wchodzą:

Przewodniczący, którym jest minister właściwy do spraw nauki

Sekretarz powoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego Komitetu

12. uczonych pochodzących z wyboru, pełniących funkcję przewodniczących zespołów KBN, spośród których Komitet wybiera dwóch zastępców przewodniczącego KBN

5. ministrów powołanych przez Premiera spośród członków Rady Ministrów.

Organami Komitetu są:

Przewodniczący Komitetu

12 zespołów Komitetu; w skład każdego zespołu wchodzi:

5. członków pochodzących z wyboru

osoba wyznaczona przez Premiera reprezentująca praktykę gospodarczą lub społeczną

oraz zespoły:

Zespół Badań na rzecz Obronności i Bezpieczeństwa

Zespół do Spraw Działalności Wspomagającej Badania

Zespół Interdyscyplinarny do spraw Projektów Badawczych Zamawianych

Zespół Interdyscyplinarny do spraw Regionalnych Strategii Innowacji

zespoły interdyscyplinarne.

Kadencja obieralnych członków zespołów KBN trwa 4 lata (obecna rozpoczęła się w maju 2000 roku).

Komitet powołał szereg opiniodawczo-doradczych zespołów na okres do 31 grudnia 2000 roku, co związane jest z przewidywanym terminem wejścia w życie nowych przepisów zamieszczonych w projekcie ustawy o zmianie ustawy o utworzeniu KBN:

Zespół do Spraw Upowszechniania Nauki i Informacji Naukowej KBN, którym kieruje prof. Alicja Ryżewska . Nie jest to zespół decyzyjny, lecz opiniodawczo-doradczy, którego opinie są wykorzystywane w pracy KBN. Opiniuje on wnioski o dofinansowanie z DOT. Z projektami takimi zgłaszają się różne podmioty, od ministerstw - głównie MEN, i Polskiej Akademii Nauk, które przedstawiają setki wniosków - po regionalne towarzystwa naukowe. Są im potrzebne środki na utrzymanie bibliotek, wydawanie biuletynów, organizację konferencji, wystaw, ekspertyzy a czasem też prace badawcze.

Do zadań Zespołu należy:

1) przedstawianie propozycji dotyczących kierunków i obszarów finansowania działalności wspomagającej badania w zakresie informacji i upowszechniania nauki w szczególności, w zakresie finansowania przedsięwzięć dotyczących promocji i popularyzacji osiągnięć nauki;

2) ocena wniosków o finansowanie działalności wspomagającej badania w zakresie informacji i upowszechniania nauki, ministrów kierujących działami administracji rządowej, w tym wniosków wynikających z potrzeb własnych Ministra Nauki i Informatyzacji, wniosków kierowników centralnych organów administracji rządowej, Prezesa Polskiej Akademii Nauk oraz podmiotów działających na rzecz nauki;

3) ocena raportów oraz rozliczeń umów z wykonania zadań objętych finansowaniem w zakresie działalności wspomagającej badania dotyczącej informacji i upowszechniania nauki.

W marcu 2003 r. zostało powołane do życia Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, które przejęło zadania Komitetu Badań Naukowych

Ministerstwo Nauki i Informatyzacji -"działalność szkoleniowa, informacyjna i badawcza" programy są dofinansowane przez Komitet Badań Naukowych ze środków przeznaczonych na działalność wspomagającą badania. Przedsięwzięciami tymi są w szczególności:

wykonywanie ekspertyz, opinii i ocen naukowych;

tworzenie i gromadzenie, przechowywanie, przetwarzanie, udostępnianie i upowszechnianie informacji naukowej i naukowo-technicznej, w tym tworzenie i utrzymywanie baz i banków danych o zasięgu co najmniej krajowym;

upowszechnienie i popularyzacja osiągnięć naukowych i naukowo-technicznych, w tym organizowanie konferencji, wystaw, targów i konkursów oraz przedsięwzięcia szkoleniowe wspomagające prowadzenie badań naukowych lub prac rozwojowych;

Instytucje podrzędne:

Departament Badań na Rzecz Bezpieczeństwa i Obronności Państwa
Departament Badań na Rzecz Gospodarki
Departament Badań Naukowych
Departament Bazy Badawczej
Departament Ekonomiczny
Departament Funduszy Strukturalnych
Departament Informacji i Promocji
Departament Integracji Europejskiej
Departament Prawny
Departament Społeczeństwa Informacyjnego
Departament Strategii i Rozwoju Nauki
Departament Systemów Informatycznych Administracji Publicznej
Departament Systemów Informatycznych Nauki
Departament Współpracy Międzynarodowej

Rząd Kazimierza Marcinkiewicza zlikwidował Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, kierowane przez nie zagadnienia związane z nauką włączając w zakres obowiązków nowopowstałego Ministerstwa Edukacji i Nauki, jednocześnie przenosząc dział infomatyzacja do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

5 maja 2006 r. premier Marcinkiewicz powołał Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, które powstało w wyniku podziału Ministerstwa Edukacji i Nauki.

PROGRAM ROZWOJU INFRASTRUKTURY INFORMATYCZNEJ DLA POLSKICH ŚRODOWISK NAUKOWYCH

Celem niniejszego dokumentu jest przedstawienie i przyjęcie przez KBN programu rozwoju infrastruktury informatycznej dla polskich środowisk naukowych w latach 1995-97 oraz zarysowania jej rozwoju w perspektywie do 2000 roku.

Celem rozwoju infrastruktury informatycznej nauki w Polsce jest stworzenie nowoczesnych warunków pracy końca XX wieku. Polityka informatyczna środowiska naukowego i akademickiego powinna promować i wspomagać rozwój nowoczesnych gałęzi wiedzy, jak i działanie Państwa w kierunku tworzenia globalnego społeczeństwa informatycznego.

Przedstawiany program stanowi kontynuację przedsięwzięć w zakresie rozwoju infrastruktury informatycznej, realizowanych na podstawie decyzji KBN podjętej 17 listopada 1993 roku w dokumencie "Strategia KBN w zakresie rozwoju informatyki".

Należy podkreślić, że w latach 1993-94 zrealizowano założenia i zalecenia tego dokumentu:

Komitet Badań Naukowych w początkowym okresie koncentrował swą uwagę na zapewnieniu sieciowych usług komunikacyjnych. Przy poparciu KBN rozwinęła się Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa (NASK), zapewniająca komunikację ze światem większości polskich regionalnych środowisk naukowych.

W 1993 i '94 roku działania KBN w zakresie budowy infrastruktury informatycznej nauki objęły inwestycje w miejskich komputerowych sieciach naukowych (MAN) w 11 ośrodkach regionalnych. Jednocześnie KBN dofinansowywał jak i zachęcał jednostki sfery nauki do wykorzystania środków z różnorodnych źródeł w celu budowy lub rozbudowy własnych sieci lokalnych (LAN). W największych ośrodkach regionalnych (Warszawa, Kraków, Poznań, Gdańsk) utworzono w 1994 roku centra komputerowe wyposażone w komputery dużej mocy (KDM). Podjęto decyzje i zawarto kontrakty na dostawy serwerów sieciowych dla Warszawy, Poznania, Szczecina, Łodzi i Śląska. Dokonano centralnych zakupów oprogramowania sieciowego.

Opracowane zostały podstawowe struktury organizacyjne zapewniające rozwój NASK i sieci miejskich. Podjęte zostały działania wspomagające rozwój sieci lokalnych oraz wyposażenia centrów komputerowych w oprogramowanie sieciowe.

Powołana została Jednostka Badawczo Rozwojowa NASK (JBR NASK).

Dalszy rozwój infrastruktury informatycznej środowisk naukowych wymaga podjęcia następujących działań:

Wybór priorytetów i strategicznych kierunków rozwoju.

Uregulowanie zagadnień formalno - prawnych.

Uregulowanie zagadnień organizacyjnych.

Opracowanie jednakowych zasad obiegu dokumentów, w tym wniosków o finansowanie inwestycji (NASK, MAN, LAN, KDM, SPUB), kryteriów ich oceny i zasad rozdziału środków.

Koordynacji rozwoju infrastruktury technicznej.

Koordynacji zakupów i utrzymania oprogramowania i baz danych.

Promocji i wspierania działalności naukowej w zakresie zarówno rozwoju infrastruktury informatycznej jak i jej efektywnego wykorzystania.

Podjęcia prac nad stworzeniem wizji społeczeństwa informatycznego XXI wieku.

Opracowania zasad finansowania i utrzymania utworzonej infrastruktury informatycznej, w tym form opłat za korzystanie z sieci i centrów KDM.

Opracowania mechanizmów bezpieczeństwa i poufności pracy sieci i centrów KDM.

Jako priorytet ogólny przyjmuje się, że w ramach inwestycji finansowanych przez KBN należy dalej rozwijać nowoczesną sieć krajową oraz środowiskowe sieci miejskie tam, gdzie występują największe potrzeby w tym zakresie, stopniowo obejmując programem całą Polskę. Inwestycje te powinny zapewnić najpierw odpowiednie usługi komunikacyjne, a następnie rozwój innych usług, w tym usług obliczeniowych dużej mocy. Bardzo duże potrzeby w zakresie rozwoju sieci lokalnych w poszczególnych jednostkach badawczych nie mogą być w pełni zaspokajane w trybie inwestycji KBN. Dlatego też należy zachęcać wszystkie jednostki do pozyskiwania środków na te cele z różnych możliwych źródeł, w miarę możliwości wspomagając ten rozwój także ze środków inwestycyjnych KBN.

Program rozwoju infrastruktury informatycznej polskiego środowiska naukowo-akademickiego na lata 2001-2005

Powstał program rozwoju infrastruktury informatycznej polskiego środowiska naukowo-akademickiego na lata 2001 - 2005 "PIONIER: Polski Internet Optyczny - Zaawansowane Aplikacje, Usługi i Technologie dla Społeczeństwa Informacyjnego". Na zlecenie kierownictwa KBN opracował go w 1999 roku zespół w składzie: prof. Jacek Rychlewski, prof. Jan Węglarz, dr Stanisław Starzak, dr Maciej Stroiński i mgr Mścisław Nakonieczny.

Sformułowano tu obszary i cele badań i wdrożeń elementów infrastruktury informatycznej mającej służyć polskiemu środowisku naukowo-akademickiemu na lata 2001 - 2005. Założono, że w roku 2000 szczegółowo zostaną opracowane poszczególne obszary badań (aplikacje, zaawansowanie usług).

Od 1991 roku zbudowano w Polsce infrastrukturę informatyczną nauki, wytworzono struktury techniczne i organizacyjne, które będą stanowić bazę do podjęcia programu PIONIER.

W styczniu opracowanie zostało skierowane do dyskusji środowiskowej. Otrzymali je przewodniczący Rad Użytkowników 22 Miejskich Sieci Komputerowych (MAN), kierownicy 5 Centrów Komputerowych Dużej Mocy (KDM) oraz członkowie zespołów komisji KBN.

Prezydium Polskiej Akademii Nauk z 8 lutego br. powołało Komitet Problemowy ds. Internetu dla Nauki. Może to wskazywać, że PAN włączy się intensywnie w prace nad dalszym rozwojem naukowej sieci informatycznej nie tylko pracami Komitetu, ale również zaangażowaniem zespołów twórczych i środków finansowych.

Główne cele zostały sformułowane jako:

dalszy rozwój łączności komputerowej dla środowiska naukowego,

rozwój usług sieciowych,

aplikacje z zakresu zastosowania technologii informatycznych w wybranych obszarach takich jak: telekomunikacja, nauki obliczeniowe, wspomaganie nauczania dostępem do Internetu, nauczanie zdalne, systemy informacji przestrzennej, systemy zarządzania zasobami środowiska, telemedycynę i systemy pracy grupowej.

Cele te mają być realizowane przez konsorcja naukowe z udziałem podmiotów gospodarczych, organów administracji przy założeniu współfinansowania osiągania wymienionych celów.

Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa

NASK czyli Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa - jednostka badawczo-rozwojowa, która pełni funkcję rejestru domen internetowych. Powołanie do życia NASK, pierwotnie jako Zespołu Koordynacyjnego Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej przy Uniwersytecie Warszawskim (marzec 1991), i nawiązanie po raz pierwszy w Polsce łączności przy wykorzystaniu protokołu IP (sierpień 1991) było kluczowym momentem w historii polskiego Internetu.

Starania grupy entuzjastów z polskiego środowiska naukowego i akademickiego o przyłączenie Polski do EARN ( European and Academic Research Network) - europejskiego odgałęzienia sieci BITNET ( Because It's Time Net) oraz spontaniczne działania na rzecz przełamania amerykańskiego embarga na eksport nowoczesnych technologii komputerowych i telekomunikacyjnych do krajów byłego bloku wschodniego.

Decyzja o zniesieniu embarga i zezwoleniu na przyłączenie Polski do EARN / BITNET. Nastąpiło to w kwietniu 1990 roku. Polski węzeł sieci nosił nazwę PLEARN i mieścił się w budynku CIUW - Centrum Informatycznego Uniwersytetu Warszawskiego na Krakowskim Przedmieściu.

NASK powstał w 1995 r. przy Uniwersytecie Warszawskim jako zespół koordynacyjny ds. rozwoju akademickich sieci komputerowych. Zespół ten odegrał istotną rolę w podłączeniu Polski do internetu: nawiązanie po raz pierwszy łączności przy użyciu protokołu IP pomiędzy Instytutem Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego a Centrum Komputerowym Uniwersytetu w Kopenhadze miało miejsce 17 sierpnia 1991 r. W trakcie swojego rozwoju rozrósł się jednak do dużej firmy teleinformatycznej. Obecnie NASK jest członkiem konsorcjum PIONIER wnosząc istotny wkład merytoryczny w jego prace.

W grudniu 1993r.nastapiło przekształcenie dawnego NASKu w powołaną do życia przez Komitet Badań Naukowych: jednostkę badawczo-rozwojową Naukową i Akademicką Sieć Komputerową.

W 1994r. NASK działa już pełną parą, m.in. rozbudowuje swoją ogólnopolską sieć rozległą WAN ( Wide Area Network) i rozpoczyna budowę sieci WARMAN - pierwszej polskiej sieci MAN ( Metropolitan Area Network) dla Warszawy.
Po długich analizach podjęto decyzję o budowie sieci w technologii ATM ( Asynchronous Transfer Mode ), która w owym czasie była jeszcze w stadium eksperymentów. Decyzja okazała się trafna. WARMAN rozpoczął swój żywot w 1995 roku.

W drugiej połowie lat 90. NASK, pozostając wciąż formalnie państwową jednostką badawczo-rozwojową, uzyskał formalne prawo do prowadzenia działalności czysto komercyjnej, zachowując jednocześnie prawo do obsługi centralnego rejestru domen w domenie . pl

W ramach NASK działa również zespół reagowania na incydenty w sieci - CERT Polska - zajmujący się problematyką bezpieczeństwa w internecie

. Z inicjatywy tego zespołu powstał przy NASK punkt kontaktowy ds. zwalczania nielegalnych treści w Internecie.

Ośrodek Przetwarzania Informacji

(OPI). został utworzony w 1990 r. jako jednostka badawczo - rozwojowa nadzorowana przez Komitet Badań Naukowych, obecnie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (wcześniej przez Komitet Badań Naukowych)

Przedmiotem działania Ośrodka jest prowadzenie prac badawczo -rozwojowych, projektowych, wdrożeniowych i usługowych w zakresie systemów informacyjnych, a w szczególności:

projektowanie, wdrożenie, eksploatacja i doskonalenie systemów informacyjnych dla potrzeb finansowania nauki z budżetu państwa,

pozyskiwanie i opracowywanie informacji zbiorczej, przekrojowej i syntetycznej dotyczącej badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych,

technologiczne wspomaganie procesów organizacji oraz finansowania badań naukowych, a także jednostek działających na rzecz badań naukowych lub prac badawczo-rozwojowych,

gromadzenie i wymiana informacji naukowej i naukowo-technicznej.

Do zadań Ośrodka Przetwarzania Informacji należy m.in.:

opracowywanie i wdrażanie systemów informacyjnych dotyczących organizacji i finansowania badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych,

ewidencjonowanie wyników prac naukowych i badawczo-rozwojowych,

upowszechnianie wyników badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych,

prowadzenie międzynarodowej wymiany informacji naukowej i naukowo-technicznej, w zakresie wynikającym z porozumień międzyrządowych oraz bieżących potrzeb organów państwa,

opracowywanie kierunków rozwoju krajowej działalności międzynarodowych komputerowych sieci informacji naukowej i technicznej,

prowadzenie działalności dotyczącej upowszechniania oraz rozpowszechniania informacji o nauce i technice polskiej w kraju i za granicą,

wykonywanie obsługi informacyjnej, informatycznej, edytorskiej, poligraficznej i wydawniczej dotyczącej nauki, a przede wszystkim organizacji konkursów na realizację projektów badawczych.

Ośrodek posiada zbiory, które mogą być wykorzystane do kreowania polityki naukowej i innowacyjnej państwa oraz do sporządzania analiz i statystyk. Realizowane w OPI prace związane są z dostosowaniem norm obowiązujących w kraju, w zakresie informacji naukowej, do norm i standardów Unii Europejskiej.

OPI w ramach działalności wydawniczej publikuje "Informator Nauki Polskiej" w wersji książkowej wydawany jest od połowy lat pięćdziesiątych, początkowo przez Wydawnictwo Naukowe PWN, od roku 1976 przez (nieistniejące już) Centrum Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej, a od 1990 roku przez Ośrodek Przetwarzania Informacji. Ostatnio wydana, XXVIII edycja Informatora powstała na podstawie danych zawartych w zintegrowanej bazie danych "Nauka Polska", stworzonej Ośrodku w roku 1999

Informator składa się z czterech tomów i zawiera informacje o instytucjach, organach decyzyjnych, przedstawicielskich i doradczych funkcjonujących w sferze nauki (tom 1), instytucjach naukowych (tom 2), społecznym ruchu naukowym (tom 3) oraz o pracownikach ze stopniem naukowym co najmniej doktora habilitowanego, zatrudnionych w placówkach naukowych (tom 4).
Ostatnio (grudzień 2003) ukazało się XXIX wydanie książkowe Informatora.

Od 1994 roku "Informator Nauki Polskiej" wydawany jest również w języku angielskim (pod tytułem " Polish Research Directory "). Wersja angielska różni się od wersji wydawanej w języku polskim - zawiera tylko opisy jednostek naukowych i badawczo - rozwojowych, oraz informacje o pracownikach naukowych ze stopniem naukowym co najmniej doktora habilitowanego, zatrudnionych w placówkach naukowych.

"Informator Nauki Polskiej" w wersji elektronicznej wydawany jest od roku 1997. Od roku 2000 ukazuje się niezależnie od wydania książkowego, gdyż jego zawartość jest okresowo aktualizowana.
Dane zawarte w obecnie dostępnym Informatorze obrazują stan bazy na czerwiec 2004.

Elektroniczna wersja Informatora jest dwujęzyczna, zawiera ponadto informacje o pracownikach naukowych posiadających stopień naukowym doktora (około 70000 opisów).

Wydanie "Informatora Nauki Polskiej" dofinansowywane jest przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (dawniej: Komitet Badań Naukowych).

OPI prowadzi następujące bazy danych:

Projekty badawcze Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego-zawiera inform. o projektach badawczych: „własne i promotorskie”, „rozwojowe”, „zamawiane”.

Badania Naukowe "SYNABA"- Opisy prac naukowo-badawczych i badawczo-rozwojowych, rozpraw doktorskich i habilitacyjnych oraz ekspertyz naukowych wykonanych w polskich jednostkach naukowych i badawczo-rozwojowych. W prezentowanym serwisie dostępne są dwa zakresy danych:

SYNABA I - to zbiór liczący 69 586 opisów wprowadzanych do bazy w latach 1990-1998. Jest to zbiór statyczny, tzn. nie są do niego wprowadzane żadne nowe rekordy. Nie istnieją również powiązania znajdujących się tu danych z innymi danymi znajdującymi się w bazie "Nauka polska".

SYNABA II- to stale rosnący (obecnie ponad 50 tys.) zbiór opisów prac wprowadzanych systematycznie od 1999 roku do bazy "Nauka polska" powiazania "Ludzie nauki" "Instytucje naukowe” "Instytucje decyzyjne i doradcze"

Rozprawy doktorskie i habilitacyjne - Informacje o nadanych stopniach: doktora, doktora habilitowanego oraz nostryfikacjach, Ok.50 000 opisów. Generalnie baza zawiera doktoraty i habilitacje przeprowadzone po 1990 r.
Dane o doktoratach z wcześniejszego okresu to informacje niepełne, uzyskiwane na ogół za pośrednictwem zawiadomienia o habilitacjach.

Instytucje naukowe - Informacje o instytucjach naukowych (placówkach PAN i jednostkach szkół wyższych), jednostkach badawczo-rozwojowych oraz o instytucjach wspierających naukę, takich jak archiwa, muzea i biblioteki naukowe Ok. 7300 opisów.

Instytucje decyzyjne i doradcze - Opisy instytucji i urzędów administracji centralnej odpowiedzialnych za politykę naukową, a także organizacji pozarządowych, pełniących funkcje doradcze, ale wpływające na kształt i realizację polityki naukowej państwa. Znajdują się tu między innymi informacje o Komitecie Badań Naukowych, Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności. W serwisie nie ma opisów wszystkich jednostek danego urzędu, lecz jedynie opisy tych komórek organizacyjnych, które zajmują się szeroko pojętą polityką naukową.ok 400 opisów.

Społeczny ruch naukowy - Opisy towarzystw, stowarzyszeń naukowych, naukowo-zawodowych oraz fundacji działających na rzecz nauki. Ok. 450 opisów. Dane są gromadzone i aktualizowane na bieżąco.

Ludzie nauki - Informacje o żyjących osobach związanych z nauką w Polsce (głównie pracownikach jednostek naukowych i badawczo-rozwojowych), posiadających co najmniej stopień naukowy doktora.
Nieliczne osoby bez stopnia naukowego (i na ogół bez szczegółowych danych) to kierownicy prac badawczych lub osoby pełniące funkcje kierownicze w jednostkach zaplecza naukowego. Ok. 90 000 opisów.

Uczeni polscy za granicą - Biogramy naukowców polskiego pochodzenia pracujących poza granicami kraju. Ok.1000 opisów.

Konferencje, targi i wystawy - Informacje o krajowych i międzynarodowych imprezach organizowanych przez krajowe jednostki naukowe i badawczo - rozwojowe.
Baza powstała w 2001 r. i jest aktualizowana na bieżąco. Ok.2000 opisów.

Krajowy system informacji o szarej literaturze "POLSIGLE"- Opisy dokumentów trudno dostępnych i niekonwencjonalnych, takich jak: sprawozdania i raporty z badań naukowych, materiały konferencyjne, dokumentacja techniczna, promocyjna i reklamowa, tłumaczenia niepublikowane, normy i zalecenia techniczne, niektóre dokumenty urzędowe itp. Dane gromadzone są od 2001 r. Baza zasilana jest przez współpracujące z systemem biblioteki i ośrodki informacji.

Aparatura Badawcza - Informacje o aparaturze badawczej będącej wyposażeniem placówek PAN, szkół wyższych oraz jednostkach badawczo-rozwojowych ok. 2600 opisówOPI prowadzi również bazę projektów badawczych finansowanych przez MNiSW .

2 zagadnienie:

Analiza treści jest to jedna z metod badawczych, polegająca na badaniu zapisanych w książkach, dokumentach, wspomnieniach, utworach muzycznych itp. przekazów.

Dobór próby, czyli fragmentów analizowanych przekazów uzależniony jest tego, co jest jednostką analizy. Mogą być to np. postacie literackie, poszczególne słowa, wyrażenia czy tematy. Początkowym etapem analizy treści jest kodowanie materiału, zarówno treści jawnych, jak i ukrytych. W kolejnym etapie następuje zliczanie zakodowanych według kategorii treści, a następnie analiza porównawcza zebranego materiału empirycznego.

Analiza dokumentacyjna (abstrakt) - informacja o treści dokumentu zwykle będąca jego streszczeniem, dokonana zgodnie z kryteriami przyjętymi w danym systemie informacyjno - wyszukiwawczym, towarzysząca opisowi bibliograficznemu lub bezpośrednio dokumentowi.

ADNOTACJA: 1. Zwięzła charakterystyka dokumentu dotycząca jego treści i (lub) cech poza treściowych (formalno-wydawniczych) specyficznych dla danego dokumentu Stosowana np. w bibliografii odnotowanej. katalogu obrazkowym. 2. Potocznie: uwaga, dopisek. przypis, notatka - sporządzone w postaci pisemnej.

Rodzaje adnotacji: Wyjaśniająca - Zawartościowa - księgoznawcza - zalecająca -