TEMAT I: ETYMOLOGIA,GENEZA I ZAKRES TREŚCIOWY ANDRAGOGIKI

(ander)andros- mężczyzna, mąż, człowiek dorosły

(agein) ago - prowadzę

Stąd pochodzi nazwa ped.dorosłych, a zatem andrag. oznacza naukę „o prowadzeniu dorosłych”.

Andrag. to jedna z nauk, która wyodrębniła się z pedag. ogólnej i filozofii wychow., jako samodzielna dyscyplina mająca ściśle określony przedmiot, problematykę i metody badań.

Po raz pierwszy terminu andrag. użył w 1833 r. niem. ped. Aleksander Kapp. Wyodrębnienie nastąpiło dopiero w II poł. XIX w. W Polsce termin ten pojawił się po raz

pierwszy w Roku 1935 w pracy Andrzeja Niesiołowskiego i Hekeny Radlińskiej „Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego”. Autorzy traktowali ten temat zamiennie z terminem pedag.społ.. Do dzisiaj andrag.jest dla wielu osób zagadką, ponieważ jedni utożsamiają ją z pedag., inni z filozofią.

Przyczyny powstania Andragogiki?

Przeobrażenia w sferze: warunków pracy, życia, odkrycia i wynalazki spowodowały, że w XIX w nastąpił intensywny rozwój upowszechniania kultury w formach pozaszkolnych.

Doskonalenie masowej produkcji, powstają: nowe technologie, nowe zawody, wzrasta zapotrzebowanie na wykwalifikowaną kadrę (na specjalistów).

Powstają kursy, wykładu powszechne, uniwersytety ludowe oraz uniwersytety powszechne.

Nowe formy kształcenia uzupełniają i rozszerzają system kształcenia szkolnego (zinstytucjonalizowanego) Był to jakby odzew na narastającą potrzebę do przygotowania człowieka w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości: zawodowej, technologicznej, społecznej, kulturowej, cywilizacyjnej poprzez:

• permanentne aktualizowanie wiedzy i umiejętności

• umiejętności efektywnego działania

Współcześnie andragogikę traktuje się jako: Jedną z nauk pedagogicznych zajmujących się kształceniem, samokształceniem, wychowaniem i samowychowaniem dorosłych Stawia ona w centrum zainteresowania młodzież pracującą i dorosłych. Ustala uniwersalne prawidłowości rządzące procesami ich kształcenia i wychowania, samokształcenia, doskonalenia i samodoskonalenia.

Propozycja Mieczysława Marczuka

Andragogikę należy potraktować jako „ogólną teorię procesów edukacyjnych ludzi dorosłych, procesów przebiegających w różnych formach aktywności oświatowej i kulturalnej - w edukacji szkolnej dorosłych na różnych jej szczeblach, od szkoły podstawowej do szkoły wyższej dla pracujących, w pozaszkolnej edukacji zawodowej dorosłych, mającej na celu głównie doskonalenie i modernizacje kwalifikacji, w pozaszkolnej ogólnokształcącej edukacji dorosłych, związanej przeważnie z osobistymi, indywidualnymi potrzebami i zainteresowaniami, a także w różnych edukacyjnych przejawach uczestnictwa w kulturze”.

Andrag .określa zatem cele tych procesów. Warunki optymalizujące ich przebiegi i skutki, jak również rozwiązania w zakresie: doboru treści, kształcenia, form organizacyjnych, metod i środków.

Resime:Andragogika to nauka o kształceniu, samokształceniu, wychowaniu i samowychowa:niu młodzieży pracującej i dorosłych. Jest to system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i Hipotez dotyczących zjawisk, zależności, prawidłowości kształcenia, samokształcenia, wychowania i samowychowania, doskonalenia i samodoskonalenia oraz przekształceniach przez człowieka.

Przedmiot, funkcje i zadania andragogiki
Przedmiot Andragogiki
Po pierwsze: edukacja młodzieży pracującej dorosłych, rozumiana jako ogół procesów oświatowo-wychowawczych obejmujących kształcenie i samokształcenie, wychowanie i samowychowanie oraz wielostronnie pojmowana działalność oświatową.
Po drugie: wszelakie zjawiska wychowawcze odnoszące się do młodzieży pracującej i dorosłych (procesy) planowania i celowego wychowania człowieka, wpływy wychowawcze zamierzone i niezamierzone.
Po trzecie: celowe wychowanie, dobór treści kształcenia i wychowania dorosłych, formy organizacyjne, metody i środki ogólne i szczegółowe w odniesieniu do różnego typu instytucji i placówek kulturalno-oświatowych.
Po czwarte: analiza funkcjonowania systemów oświaty dorosłych w kontekście rozwoju społeczno-oświatowych.

(BERGER, LUCKMAN) Internalizacji, eksternalizacji

Obiektywizacji zasadnicze znaczenie dla istoty Rozumienia wychowania socjalizacja pierwotna i wtórna.

Socjalizacja pierwotna (to zaznajamianie się człowieka z uzgodnioną w jego środowisku społecznym koncepcją świata i jej stopniowa Internalizacja - uwewnętrznianie).

Socjalizacja wtórna (to podtrzymanie efektów socjalizacji pierwotnej oraz nabywanie wiedzy, umiejętności i postaw niezbędnych do pełnienia rozlicznych ról społ.)

Na rzeczywistość wychowawczą - internalizacja, ekstenalizacja składa się całość wydarzeń, w których uczestniczył wychowanek wychowawca organizuje tylko część jego doświadczeń musi zdobyć decydujący wpływ na kierunek tego rozwoju, interweniuje w dialektyczny związek człowieka i świata wpływając na ich wzajemne stosunki.

W wyniku procesów oświatowych powinien postępować rozwój człowieka czyli: Układanie Stosunków Człowieka Ze Światem oraz Regulacja Ich Wzajemnych Związków.

… zakres wiedzy i umiejętności przyswojonej przez nas w okresie dzieciństwa, młodości jest funkcją naszego bytu w strukturze społecznej.

Socjoekonomiczny cykl życia człowieka (Duncan)

Środowisko > Szanse

Rodzinne > życiowe

Kształcenie > Poziom życia

Zawód > Zdrowie, zamożność

Dochód > Status społeczny

Konsumpcja > Satysfakcja, morale

FUNKCJE ANDRAGOGIKI
POZNAWCZA (teoretyczna) - Wszechstronnie ustala i odkrywa fakty pośrednio lub bezpośrednio związane z przedmiotem swoich badań. Uogólnia je, systematyzuje, tłumaczy, ustala ilościowe i jakościowe zależności między nimi.
PRAKTYCZNA (utylitarna) - Dostarcza określonej wiedzy o pewnych prawidłowościach, normach, środkach warunkach realizacji celów, które uwzględnione w pracy andragoga podnoszą efektywność jego działań tzn. procesu wychowania i kształcenia, itd. Funkcja zastępcza, właściwa, integracyjna, adaptacyjna, ideologiczna, konstruktywna Andrag. nie tylko opisuje fakty z kształcenia i wychowania , ale także wyjaśnia je i poszukuje odpowiedzi na pytanie
Jak powinny być organizowane procesy oświatowo-wychowawcze , aby uzyskać harmonijny, fizyczny i duchowy rozwój jednostki, znajdującej sens życia w więzi z innymi ludźmi , dorównującej kroku rozwojowi współczesnej cywilizacji.

Zadania Andragogiki

• opracowanie innych rozwiązań, doboru treści, metod, zasad, środków, form organizacyjnych, kształcących i wychowawczych dorosłych.

• wykorzystanie środków masowego przekazu (TV, radio, prasa)

• ustalanie racjonalnych odstępów między okresami bardziej intensywnego kształcenia (kursy, studia) w zależności od rodzaju pracy zawodowej.

MIEJSCE PEDAGOGIKI WŚRÓD INNYCH NAUK PEDAGOG.

a) Pedagogika ogólna

• metodologia pedagogiki

• aksjologia pedagogiczna

b) Teoria nauczania

• dydaktyka ogólna

• dydaktyka szczegółowa

• dydaktyka szkoły wyższej

• dydaktyka zawodowa

• dydaktyka wojskowa

• technologia dydaktyczna

c) Teoria wychowania

• t. w. umysłowego

• t. w. moralnego

• t. w . estetycznego, muzycznego

• t. w . fizycznego

• t. w . religijnego

• t. w .obywatelskiego

• wychowanie przedszkolne

• wychowanie szkolne

• wychowanie w domu dziecka

• wych. równoległe

• wych. zdrowotne

• wych. w organizacjach młodzieżowych

• wych. przez pracę

• wych. seksualne

d) Historia wychowania

• historia oświaty i szkolnictwa

• historia myśli pedagogicznej

e) Pedagogika społeczna

• pedagogika opiekuńcza

f) Pedagogika dorosłych

• andragogika ogólna

• teoria wychowania dorosłych

• teoria upowszechniania kultury

• historia praktyki i teorii oświaty dorosłych

g) Pedagogika specjalna:

• pedagogika resocjalizacyjna

• pedagogika rewalidacyjna

• pedagogika lecznicza

• logopedia

h) Pedagogika porównawcza

i) Pedagogika pracy

j) Pedeutologia

DZIAŁY ANDRAGOGIKI:

Andragogika ogólna, Teoria wychowania dorosłych, Teoria upowszechniania kultury, Teoria porównań systemów Oświaty dorosłych, Teoria kształcenia formalnego i nieformalnego, Historia praktyki teorii oświaty dorosłych.

CHARAKTERYSTYKA ZWIĄZKÓW ANDRAG. Z INNYMI NAUKAMI

Socjologia: kultury i wychowania

• umożliwia orientację w zagadnieniach celu i społecznej funkcji kształcenia,

• bada proces kształcenia dorosłych

• wyjaśnia fakty zachodzące w zespołach ludzi uczących się

• wyjaśnia powstawanie nieformalnych grup społ. i ich przebieg i wyniki procesów kształcenia

Filozofia: antropologia

• formułuje ogólne cele życiowe

• określa ideał wychowawczy

• określa wartośc procesów kształcenia, wychow.

• bada warunki prawidłowego poznania

• ustala stopień ważności naszej wiedzy

• ma wpływ na dobór treści kształcenia

Psychologia człowieka dorosłego:

• bada niektóre aspekty psychiczne procesów nauczania i uczenia się ludzi dorosłych

• bada psychologiczne aspekty funkcjonowania ludzi dorosłych i starszych

• wyjaśnia zjawiska psychiczne powstające w trakcie rozmaitych sytuacji kształceniowych

Logika:

• dostarcza sprawdzianów przebiegu myślenia

• umożliwia budowę twierdzeń

• pozwala ustalić zasady rozumowania dostępne na różnych szczeblach rozwoju

PODSTAWOWE POJĘCIA ANDRAGOGIKI

Definicja OŚWIATY DOROSŁYCH - To cykl kształcenia dorosłych w celu wyposażenia ich w odpowiednią wiedzę. Definicja ta przetrwała do lat 70. Rozszerzenie zadania oświaty dorosłych doprowadziła do sformułowania w latach 70 nowego pojęcia Edukacja Ustawiczna albo Edukacja Permanentna. Jedną z nich sformułowały media, a drugą UNESCO.

EDUKACJA USTAWICZNA to proces ciągłej adaptacji intelektualnej, zawodowej i psychicznej, które ma dotrzymać kroku zmianom jakie dokonują się w kulturze, społeczeństwie, nauce i technice, stąd konieczne jest: ciągłe doskonalenie wykształcenia, ciągłe doskonalenia kwalifikacji, ciągłe doskonalenie samego siebie do zmieniających się realiów życia społecznego i kulturalnego.

UNESCO NAIROBI 1976 ROK

Oświata dorosłych to całokształt procesów stanowiących przedłużenie lub uzupełnienie wykształcenia nabytego w szkołach jak również kształcenie praktyczne, któremu dorośli zawdzięczają rozwój umiejętności, wzbogacenie wiedzy, doskonalenie kwalifikacji zawodowych czy nabycie nowych kwalifikacji oraz wzbogacenie życia osobistego, a zarazem możliwość uczestnictwa w socjalnym, ekonomicznym i kulturalnym rozwoju społeczeństwa.

Oświata dorosłych:

• to wszelka działalność mająca na celu kompensację zaniżonego poziomu wykształcenia

• to wszelka działalność zmierzająca do rozwijania twórczej osobowości

• to działalność, która ma pobudzić do aktywnego uczestnictwa w życiu zbiorowości:

• społecznych, lokalnych, regionalnych

Kształcenie ustawiczne: to działalność, która podkreśla potrzeby i zakresy kształcenia, które wynikają z przyśpieszonych zmian w kulturze, społeczeństwie, wiedzy i technice

odnosimy nie tylko do generacji ludzi dorosłych. Ma ono obejmować całe życie człowieka, a więc wszystkie Formy jego rozwoju i wszystkie szczeble kształcenia.

UTYLITARYZM ANDRAGOGIKI

Praktyczną wartością andragog. można sprowadzić do:

- umożliwienia rozwijania oświaty i wychowania dorosłych i zapewnienia im warunków umożliwiających bardziej skuteczne realizowanie programów kształcenia i przygotowania dorosłych do rozwiązywania problemów zawodowych, społ., państwowych i osobistych,

- badania i kształtowania celów wychowania w taki sposób, aby były one zgodne z potrzebami dorosłych oraz odpowiadały ich możliwościom.

Wymienia się tu podstawowe kryterium ich kształtowania wynikające z zaleceń sprawnościowych odnoszących się do tzw. ”dobrej roboty”. Należą do nich:

dokładność, ścisłość, poprawność, bezbłędność, wzorcowość, prostota, niezawodność, dokładność, operatywność, solidność, wydajność, pracowitość.

KRYTERIA:

naukowej prawdziwości i aktualności idei i

twierdzeń naukowych,

użyteczność wiedzy

dostosowania wiedzy do możliwości umysłowych

spójności wiedzy naukowej

stymulacji rozwoju osobowości

intelektualnej atrakcyjności treści

związku treści między życiem i pracą dorosłych

TematII:GENEZA I PRAWIDŁOWOŚCI ROZWOJU OŚWIATY DOROSŁYCH

1. Geneza edukacji ustawicznej w świecie i w Polsce

2. Tendencje rozwojowe oświaty dorosłych

3. Hamburska deklaracja edukacji dorosłych

4. Prawidłowości współczesnych przemian w oświacie dorosłych

OD.1. GENEZA EDUKACJI USTAWICZEJ W ŚWIECIE I W POLSCE

Edukacja ustawiczna kształcenie ustawiczne jest pojęciem, które rozpowszechniało się w latach 60-70 i spowodowało powszechne odczucie, że jest wytworem współczesnej myśli pedagogicznej. Kształcenie ustawiczne jest ideą tak starą jak historia rodzaju ludzkiego. Oto prekursorzy koncepcji ustawicznej: SOLO, KOFUCJUSZ, HIPOKRATES, SOKRATES, PLATO.

Uważali edukację za proces cało życiowy. Mimo, że pojęcie jest aż tak stare nigdy przedtem nie było używane i nie miało wpływu dla systemów tak ja to ma miejsce dziś.

R. Kidd

Rok 1960. II Światowa Konferencja Oświaty Dorosłych

UESCO - MOTREAL

Idee edukacji ustawicznej sformułowano podczas drugiej Konferencji Oświaty Dorosłych-Montreal 1960:

• kształcenie przez całe życie nie jest dalszym kształcenie, lecz ciągłym

• zgodnie z tą ideą wszystkie aspekty edukacji powinny ulec procesowi pełnowartościowania

Wniosek - Edukacja to proces trwający przez całe życie, i nie jest to tylko przygotowanie do życia.

• III ŚWIATOWEJ KOFERECJI OŚWIATY DOROSŁYCH. Tokio 1972

• Raport Edgara Faure'a (Learning to be) Uczyć się, aby być 1972

Raport Klubu Rzymskiego, „Uczyć się bez granic. Jak zewrzeć „Lukę Ludzką” Botkin, Elmandjra,

Malitz. 1981

Uznano potrzebę kształcenia ustawicznego jako konieczny warunek egzystencji ludzkiej. Znalazło wyraz w haśle „Ucz się lub zginiesz”

Rok 1919 A. L. Smith „Raport Smitha”

Kształcenie jest procesem całożyciowym a oświata dorosłych jest ustawiczną koniecznością narodową, dlatego powinna być powszechna i trwać przez całe życie

Rok 1929 A. BASIL YEAXLEE; Tytuł Książki: „LIFELONG EDUCATION”

Popularyzuje ideę kształcenia ustawicznego w Anglii i częciowo w Europie

Rok 1929 W.H.KILPATRICK (USA) i wszechświatowa konferencja Kształcenia dorosłych, Cambridge.

Referat, pt. „Pojęcie i zakres oświaty dorosłych”

• uzasadnienie potrzeb edukacji ustawicznej

• określa miejsce edukacji ustawicznej jako nieprzerywalnego procesu edukacyjnego

Rok 1934 R. Pers - Tytuł książki: „Oświata dorosłych w praktyce”, Propaguje kształcenie przez całe życie.

POLSKA

XVI w. Szymon Marycjusz - Wyraża pogląd, że zamiłowanie do nauki nie ogranicz się do czasów szkolnych, ale kończy się wraz z życiem człowieka

Rok 1773 Grzegorz Piramowicz; Antoni Popławski - Przedstawiają koncepcje powtórnej edukacji po ukończeniu szkoły, a potem na samokształcenie.

XIX w. Jędrzej Śniadecki; Józef Dietl; Aleksander Heflich; Stanisław Michalski - Wydają poradnik dla SAMOUKÓW

Rok 1913 Ludwik Krzywicki - Prezentuje rozprawy, w których koncepcje nowego ujmowania oświaty nazywa cało życiowym artykułem: „ System wykształcenia i o wykształceniu ogólnym” oraz „Drogi oświaty”.

Rok1913 Helena Radliska - Oświata ma za zadanie docierać do każdego i ma budować mosty nad przepaściami różnic wykształcenia

Rok 1932 Antonii Bronisław Dobrowolski - Prezentuje koncepcje całego systemu oświatowego:

- X letnie gimnazjum, - koła samokształcenia, - szkoły wyższe, - Instytut Wyższej Kultury Umysłowej dla dorosłych.

• postuluje stworzenie równoległego do systemu szkolnego - całego systemu pomocy samouctwa i samokształcenia

• proponuje, aby uczniów nauczać uczenia się samodzielnego

• określa wizję oświaty ustawicznej

Sergiusz Essen - Przedstawia cało życiową koncepcje edukacji człowieka

Kazimierz Korniłowicz - Formułuje koncepcje kreatywnej metody pracy; „Pomoc w tworzeniu”

Irena Drozdowicz-Jurgielewicz - Zajmuje się specyfiką dydaktyki ludzi dorosłych

Andrzej Niesiołowski - Tworzy ruch kół wychowawczych dla ludzi dorosłych

Józef Chałasiński - Studium „tło socjologiczne pracy oświatowej”. Prezentuje koncepcje wychowania jako procesu trwającego przez całe życie

Odwoływali się oni do: A.B. Yeaxlee; E. Thordika; A. Measbridg; F. Gruber; H. Soreso

Odwoływali się również do określenia zadań dydaktycznych i wychowania człowieka w perspektywie uznawanego poglądu, że edukacja ma charakter ciągły, trwający przez całe jego życie

Idee samokształcenia: Michał Wiszniewski; Józef Kalasanty Szaniawski; Jan Jeleński; Adolf Dygasiński; Władysław Okiński; Władysław Spasowski; Stefan Rudniański; Jadwiga Baranowska

Resimé

• Polscy pedagodzy, androlodzy, działacze oświatowi nie tylko akceptowali edukacje ustawiczną, ale też twórczo ją rozwijali

• W rozmaitych ujęciach idei E.U. znalazły się problemy i zagadnienia, które współcześnie stanowią cześć koncepcji

Agnieszką Stopińską - Pająk

• wiązanie edukacji ustawicznej z całym systemem oświatowym

• rozbudzanie potrzeb i pomoc w samokształceniu dorosłych

• traktowanie oświaty dorosłych nie tylko w kategoriach zastępczych, kompensacyjnych, braku oświaty powszechnej, ale jako kolejnego etapu kształcenia ciągłego, mającego swe odmienne cele i zadania, szczególnie odnoszące się do rozbudzania aktywności poznawczej dorosłych

• ukazanie idei kształcenia ustawicznego jako łącznika międzypokoleniowego

• przekonanie o kreacyjnych możliwościach człowieka

• próby praktycznej realizacji omawianych koncepcji

OD. 2. TENDECJE ROZWOJOWE OŚWIATY DOROSŁYCH

Słowenia Lublana 1993 Rok - Międzynarodowa Konferencja Edukacji Dorosłych

Dyskutowano na temat współczesnego rozumienia edukacji dorosłych i jej przemian w końcu XX w.

po pierwsze:

Raport UNESCO pod redakcją Jacques'a Delorsa „Uczenie Się Nasz Ukryty Skarb”. Była to propozycja UNESCO rozwoju oświaty dorosłych w XXI w. Oto hasła UNESCO: „Uczyć Się, Aby Wiedzieć”; „Ucz Się, Aby Działać”; „Ucz Się, Aby Wspólnie Żyć”; „Uczyć Się, Aby Być”

po drugie:

V Międzynarodowa Konferencja Edukacji Dorosłych w Hamburgu 1997

OD. 3. HAMBURSKA DEKLARACJA EDUKACJI DOROSŁYCH

Uczenie się przez całe życie jest jednym z kluczy XXI w, stanowi zarówno rezultat aktywnego

obywatelstwa, jak i warunek pełnego uczestnictwa w społeczeństwie.

EDUKACJA DOROSŁYCH oznacza całościowe ujecie procesów szkoleniowych (formalnych

nieformalnych) gdzie ludzie dorośli:

• rozwijają swoje zdolności

• wzbogacają swoja wiedzę

• doskonala techniki i zawodowe klasyfikacje i nadają im nowy kierunek

Niezbędnym elementem nowej wizji edukacji jest, aby kształcenie faktycznie trwało przez

całe życie i w całej jego rozciągłości.

Cele EDUKACJA DOROSŁYCH powinny:

• rozwijać autonomie i odpowiedzialność ludzi

• wzmacniać zdolności dorosłych do zajmowania się przemianami mającymi miejsce społeczeństwach ekonomii, kulturze i społeczeństwie

• promować świadomie i twórcze uczestnictwo obywateli społeczeństwach ich wspólnocie

W społeczeństwach opartych na wiedzy EDUKACJA DOROSŁYCH i KSZTAŁCENIE USTAWICZNE staje się instrumentem w społeczeństwie i miejscu pracy. Wzrastają

oczekiwania wymagające od każdego człowieka kontynuowania oraz odnawiania wiedzy i

umiejętności — przez całe życie.

Podstawowym celem EDUKACJA DOROSŁYCH jest stworzenie uczącego się społeczeństwa.

EDUKACJA DOROSŁYCH powinna przyznać priorytet rozszerzaniu i stwarzaniu możliwości

kształcenia się kobiet, oraz winna eliminować uprzedzenia i stereotypy, które

ograniczają ich dostęp do EDUKACJI DOROSŁYCH

EDUKACJA DOROSŁYCH musi odzwierciedlać bogactwo kulturalnej różnorodności,

szanować tradycje i indywidualną wiedzę.

Globalizacja: (zmiany w produkcji, wzrastające bezrobocie, trudności z uzyskaniem środków

na życie) wzywają do bardziej aktywnej polityki pracy i wzrostu inwestowania w

rozwijanie niezbędnych zdolności mężczyzn i kobiet

Należy wytyczyć „plan działania na przyszłość” XXI wiek.

OD.4. PRAWIDŁOWOŚCI WSPÓŁCZESNYCH PRZEMIA W OŚWIACIE DOROSŁYCH

TRWAŁOŚĆ; POWSZECHNOŚĆ; RÓŻORODOŚĆ; USPOŁECZNIENIE;

Trwałość - Edukacja dorosłych nie jest działalnością przejściową, nie akcją na potrzeby pokolenia czy też czasu, staje się procesem wieloletnim POWSZECHNOŚĆ bogatych tradycjach i stale rozwijających się formach działalności

Powszechność - Edukacja ustawiczna w praktyce, możliwości kształcenia wszystkich dorosłych. 80% Ludzi kształci się i dokształcają podnosząc swoje kwalifikacje.

Różnorodność - W XX wieku powstały autonomiczne uczelnie wyższe dla dorosłych; rozwijają się formy poradnictwa zawodowego, tzw. formy doradztwa

W II kwartale XX wieku powstają:

• formy kształcenia na odległość

• systemy multimedialne (AGLIA - OPE UIVERITY), Chiny - DIAA, Niemcy -TELEKOLEG, UIWERSYTET ZAOCZNY w Hagen, Hiszpania - UED

• Rozwijają się różne formy poradnictwa zawodowego, tzw. formy doractwa

Resimé

Trwałość, Powszechość, Rózorodość edukacji dorosłych to podstawowe prawidłowości tej aktywności w krajach gdzie kształcenie dorosłych zyskało szeroki zakres i wysoki poziom.

USPOŁECZNIENIE

Uspołecznienie przewija się w rozwoju szerokiego frontu opieki i pomocy społecznej w formie:

• towarzystw oświatowych

• aktywności lokalnych władz

• ruchu społecznego

Powstają międzynarodowe formy porozumień w skali całego globu oraz poszczególnych regionów:

Międzynarodowa Rada Edukacji Dorosłych (ICAE); Europejskie Biuro Edukacji Dorosłych (EBAE); Europejskie Stowarzyszenie Edukacji Dorosłych (EAEA); Międzynarodowy Kongres Akademickiej Edukacji Dorosłych (ICUAE); Międzynarodowa Rada Edukacji Na Dystans (ICDE).

W wielu krajach powołano Rady Edukacji Dorosłych niezależnie od funkcji Towarzystw Oświatowych, które decydują o całokształcie edukacji dorosłych. Powstają również:

• Stowarzyszenie Uniwersytetów Ludowych

• Ośrodki badawcze w formie Instytutów ustawicznej Edukacji Dorosłych ( Norwegia, Rosja, Francja, Niemcy, Japonia, Indie)

• systemy zarządzania Edukacją dorosłych ( Austria, Australia, Anglia, Japonia, Kanada, Nowa Zelandia)

Wszystkie zaprezentowane rozwiązania:

• Wspierają społeczny wysiłek na rzecz rozwoju edukacji Dorosłych, które staja się oraz bardziej społeczne i uspołeczniają

• Stanowią propozycje współczesnej myśli pedagogicznej i andragogicznej

TematIII: ANDRAGOGIKA A DOSKOKONALE ROZWÓJ „CZŁOWIEKA DOROSŁEGO”

1. Relacje społeczne człowiek dorosły i inni

2. Kompetencje człowieka dorosłego

3. Wspomaganie, doskonalenie rozwoju człowieka

4. Proces nauczania - uczenie się człowieka

5. „Człowiek dorosły” i jego specyfika

OD. 1. RELACJE SPOŁECZE CZŁOWIEK DOROSŁY I INNI

Skuteczna realizacja przez człowieka w każdym etapie jego rozwoju zależy od:

• prawidłowej orientacji w otoczeniu, w którym funkcjonuje

• rozpoznania własnych możliwości

Dialektycza Jedność Oddziaływań

Jeżeli chcemy skutecznie działać musimy umiejętnie korzystać z:

• naszych zasobów tkwiących w nas samych (predyspozycji intelektualnych, czynnościowych, umiejętności, zdolności)

• zasobów tkwiących w otoczeniu (społecznym, kulturalnym, technicznym)

Podstawowym zadaniem człowieka jest:

• wypełnianie określonych ról społecznych: rodzinnych, zawodowych, towarzyskich;

• dbanie o swój własny, indywidualny rozwój.

• współcześnie mamy do czynienia z narastającym procesem destabilizacji (zachwiania równowagi) między zadaniem dla siebie lub zadaniem dla innych

Destabilizacja - to zadania dla siebie a zadania dla innych. Zakłócenie tej równowagi dobija się niekorzystnie na:

Po pierwsze: Na zdrowiu psychicznym (jeżeli inwestujemy więcej w innych niż w siebie)

po drugie: Na relacjach z otoczeniem (najpierw na jakości relacji), gdy swój interes przekładamy nad interes społeczny, a potem w konsekwencji na naszym samopoczuciu i zdrowiu psychicznym

„Błędne Koło” - niezaspokojenie własnych potrzeby nie pozwalają na sprawne społeczne relacje (funkcjonowanie) wobec innych ludzi, z kolei zaburzone relacje społeczne nie pozwalają na prawidłowe zaspokajanie własnych potrzeb.

Odn. 2. KOMPETENCJE CZŁOWIEKA DOROSŁEGO

1. Osobiste - dot. jakości osobistego funkcjonowania człowieka

2. Interpersonalno - organizacyjne- wiążą się z jakością jego społecznego funkcjonowania w grupach i organizacjach społecznych

3 Realizacyjne - są to różnorodne umiejętności i nasze sprawności

Przykład:

Człowiek o słabo rozwiniętych kompetencjach osobistych:

• nie będzie umiał nawiązać i podtrzymywać kontaktu z innymi ludźmi,

• będzie mało elastyczny w swoich działaniach,

• będzie miał tendencję do stosowania wąskiego repertuaru podobnych stereotypowych technik

• działania,

• sytuacje trudne będą wywoływały u niego stany silnego napięcia,

• nie będzie w stanie modyfikować swojego stylu działania np. w zależności od zmieniającej się

• sytuacji (np. zawodowej, towarzyskiej, środowiskowej),

• będzie „sztywny”, pryncypialny, z uporem broniący swych przekonań, poglądów, oporny na

• jakiekolwiek kontrargumenty.

Co jest powodem takiego zachowania: powodem jest to, że jego styl działania „nie wyrasta z niego”, że nie ma oparcia we własnych osobistych kompetencjach i nie stanowi naturalnego przedłużenia.

Gdy mówimy o doskonaleniu rozwoju dorosłego człowieka to mamy na względzie kompetencje osobiste i interpersonalno-organizacyjne, które stanowią podstawę:

• uczenia się od innych

• tworzenia przez nas skutecznych strategii i technik działania

• budowanie własnego sposobu działania

• kształcenia swojego własnego indywidualnego stylu działania

Indywidualny styl działania, to:

• gotowość jak i umiejętność korzystania z różnorodnych dostępnych jednostce potencjalnie zasobów społecznych

• gotowość oraz umiejętność tworzenia sieci wsparcia dla siebie i innych

Resimé

Człowiek świadomy własnych kompetencji mający wgląd we własne możliwości i ograniczenia, potrafimy zachować równowagę pomiędzy działaniem dla innych i działanie dla siebie, mający poczucie, że jest częścią naturalnej społecznej sieci:

- jest bardziej otwarty, plastyczny, - chętniej się uczy, - przyjmuje nowe informacje, - nabywa nowe umiejętności, - jest gotowy do zmian, do działania w warunkach nowych, niestandardowych, wywołujących trudne stany emocjonalne i napięcie, - jest wolnym w podejmowaniu decyzji, - staje się sprawcą, podmiotem własnego działania, - sprawuje pełną kontrolę nad sobą i sytuacją (i dlatego może być niezależny od innych ludzi).

Odn.3. WSPOMAGANIE, DOSKONALENIE ROZWOJU CZŁOWIEKA

W pracy andragoga na pierwszy plan wysuwa się zarówno wspieranie i doskonalenie rozwoju człowieka.

OD wzmacniania, doskonalenia, modyfikowania już posiadanych kompetencji osobistych POPRZEZ wzmacnianie, modyfikowanie i budowanie nowych kompetencji interpersonalno - organizacyjnych DO wzmacniania, modyfikowania i kształtowania nowych kompetencji realizacyjnych.

Resimé

Tylko wtedy proces edukacji dorosłych będzie skuteczny, kiedy zwróci się uwagę nie tylko na kompetencje realizacyjne, ale również osobiste, interpersonalne i organizacyjne (działanie systemowe).

Odn.4. PROCES NAUCZANIA - UCZENIA SIĘ CZŁOWIEKA

Uczeniem się człowieka żądzą pewne zasady i prawa w związku z powyższym można zaprezentować pewne obszary relacji uczenia się dorosłych i dzieci.

Obszary relacji

1. Zmiany w zakresie struktury wiedzy

2. Funkcje psychiczne uczestniczące w procesie nauczania - uczenia się

3. Motywacja do uczenia się

4. Nastawienie uczącego się do tego, czego się uczy

5. Podatność na zmiany u dzieci i dorosłych

6. Rola kontroli i oceny w procesie nauczania - uczenia się

1. Zmiany w zakresie struktury wiedzy

DZIECKO

• Wiedza ma charakter naturalny, potoczny, zdroworozsądkowy

• Wiedza wyrasta głównie z ich własnego doświadczenia (dotyczy bardziej tego jak coś działa, co z tym zrobić, niż jak to jest)

• Wiedza ma charakter wiedzy typu „jak”

• Wiedza uboga i mało zróżnicowana, bo i doświadczenie życiowe dziecka jest ubogie, mało zróżnicowane

DOROSŁY

• Wiedza ma charakter naturalny, potoczny ale też mniej lub bardziej oparta jest na przesłankach racjonalnych, naukowych

• Wiedza wyrasta z własnego doświadczenia ale i z przekazu społecznego (przekaz: pośredni: książki, środki m. p. ale i bezpośredni: wykłady, ćwiczenia)

• Wiedza ma charakter wiedzy typu „że”

• Wiedza jest odpowiednio ustrukturyzowana

• Podawana jest bardzo często w postaci gotowej do przyswojenia

Gotowa wiedza nie wzrasta z bezpośredniego działania człowieka ( z jego doświadczenia) w konsekwencji tworzą to w jego umyśle tzw. struktury izolowane, które są trudne do zrozumienia oraz przełożenia na dyrektywy działania.

Powstaje rozdźwięk między: TEORIA a PRAKTYKA

Teoria: utożsamiona jest z wiedzą mało lub wcale nie użyteczną

Praktyka: utożsamiona jest z wiedzą, która bezpośrednio zda się na działania przełożyć

Resimé

Nie od dziś wiadomo, że wiedza dyrektywna ma służyć rozumieniu tego co się dzieje, wcale nie musi być w pełni przekładana na dyrektywy działania, jednak w naszym odczuciu musi ona mieć jakiś sens pojawia się wówczas gdy posiadając taka wiedzę jesteśmy w stanie cos odkryć, zrozumieć, wyjaśnić sobie i innym

2. Funkcje psychiczne uczestniczące w procesie nauczania-uczenia się

DZIECKO

• Funkcja spostrzegania

• Funkcja pamięci itd.

DOROSŁY

• Funkcje wyższe związane z myśleniem pojęciowym, które organizują proces nauczania-uczenia się

Sytuacje stresowe wyzwalają nasze negatywne emocje wówczas:

• powracamy do dziecinnej organizacji działania

• podejmujemy czynniki manipulacyjne

• aktywnie badamy, eksperymentujemy

3. Motywacja do uczenia się

Osiągnięcie dobrych efektów w działaniu i uczeniu się to skutek działania (niezależnie od wieku) motywacji wewnętrznej sterowanej: ciekawością, zainteresowaniami, własnymi potrzebami, własnym interesem.

Uczymy się efektywnie, gdy proces uczenia się (program zewnętrzny) jest zgodny z naszym programem wewnętrznym (interioryzacja).

DZIECKO

• Potrafi się uczyć tylko wg programu wewnętrznego (wczesny wiek przedszkolny)

• Stopniowo staje się gotowe do uczenia się pod kierunkiem (nauczyciel program zewnętrzny).

DOROSŁY

• Uczy się akceptując program zewnętrzny, często też uwewnętrznia go.

• Często też nie przekłada programu zewnętrznego na wewnętrzny co w konsekwencji powoduje uczenie się izolowanych struktur wiedzy. Bruner mówi wręcz o pamięciowej kolekcji wiadomości.

4. Nastawienie do tego czego się uczymy

DZIECKO

• Koncentruje się na samym procesie uczenia się, na samym procesie działania.

• W miarę rozwoju jego uwaga zaczyna obejmować również rezultat działania (końcowy wynik).

DOROSŁY

• Koncentruje się głównie na efekcie działania.

• Nie uzyskanie efektu jaki zamierzał bądź uzyskanie go w dłuższym niż zamierzał czasie itd. Bywa miarą nie powodzenia a nawet porażki czy wręcz klęski

Nastawienie się na efekt często pozbawia dorosłych przeżyć radości, doznanie sukcesu z odkrycia „że można inaczej” nie lepiej, ale właśnie inaczej

5. Podatność na zmiany

DZIECKO

• Otwarte na nowe rozwiązania

• Plastyczne w działaniu

• Pomysłowe

• Bardziej twórcze niż dorośli

Jest to wyrazem:

• słabej strukturalizacji posiadanej wiedzy,

• posiadaniem niewielkiego zakresu doświadczeń,

• niskiej zdolności przewidywania konsekwencji bliższych i dalszych przyjmowanych rozwiązań,

• silnej tzw. pierwotnej postawy twórczej (Maslow),

• gotowości do bawienia się,

• nastawienia głównie na proces działania,

DOROSŁY

• Silny opór wobec wszystkiego, co nowe

Jest wyrazem:

• zindywidualizowanej struktury posiadanej wiedzy,

• „poprzerastania” wiedzy życiowej i wiedzy naukowej, zdobywanej na kolejnych szczeblach formalnej edukacji,

• mocnego nastawienia na efekt,

• słabej gotowości do bawienia się,

• stosowania całego systemu mechanizmów obronnych w wielu sytuacjach życiowych,

• wypracowanego w toku życia pewnego stylu obrony przed nowym,

• doświadczenia z którego wynika, że nowe może nieść zagrożenie, niebezpieczeństwo, niekorzystnie pogarszając dotychczasowy stan rzeczy,

• nieufności wobec wszelkich prób zmiany istniejącego stanu rzeczy i odrzuceniem tego co nowe przed zapoznaniem się z nim.

6. Rola kontroli i oceny w procesie nauczania- uczenia się

DZIECKO

• Ma słabą orientację co do samego siebie (jego świadomość dopiero się kształtuje)

• Jest bezbronne wobec kontrolno - oceniających działań innych ludzi

• Cała odpowiedzialność spoczywa tu na dorosłych

DOROSŁY

• Dominuje poczucie własnej odrębności jako osoby i poczucie godności

Efektem tego jest:

• duża wrażliwość na wszelką kontrolę i ocenę, która nie oddziela osoby od jej zachowania czy wytworów,

• kontrola i formułowana w jej efekcie ocena może być zaakceptowana jedynie wtedy, gdy mają one wyraźnie formatywny charakter (tzn. gdy wiążą się z udzieleniem informacji zwrotnej o orientacji prospektywnej, przyszłościowej - mówią nie tylko o tym, jak jest, ale jak mogłoby być i w jakim kierunku można to zmienić, doskonalić),

• doświadczenie życiowe dorosłych czynią ich podejrzliwymi wobec wszelkich form sprawdzania ich wiedzy czy umiejętności, budzą obawy co do czystości intencji osób kontrolujących, także obawy o swe dalsze losy, gdyby kontrola przebiegła dla nich nie pomyślnie,

Warto zaznaczyć, że gdy mówimy o wspomaganiu, doskonaleniu rozwoju edukacji ludzi dorosłych to ludzie dorośli:

Po pierwsze: Dysponują środkami obranych przez samych siebie

Po drugie: Potrafią w sposób świadomy zachować się konformistycznie zgodnie z przestrzeganymi przez siebie oczekiwaniami i innych ludzi

Po trzecie: Potrafią zyskiwać pochlebne oceny i powodować by wyniki kontroli wypadły dla nich pomyślnie

0dn. 5. CZŁOWIEK DOROSŁY I JEGO SPECYFIKA

• Rozwój człowieka nie ma charakteru liniowego jest to nabywanie nowych, złożonych kompetencji z wykorzystaniem tego, co człowiek opanował już wcześniej.

• nabywanie nowych kompetencji „wyrasta” i jest możliwe na gruncie

• tego, co już wiemy i co umiemy

• formy wyższe kształtują się tylko dla tego, że poprzedzają je w rozwoju formy niższe

• nabywanie nowych kompetencji to doskonalenie, wzbogacanie posiadanego repertuaru kompetencji już posiadanych

Repertuar kompetencji stanowią nasze potencjalne bogactwo gotowe do użycia w zależności od … kompetencje niższe-proste (dzieciństwo) działające na poziomie nawyku jak i wyższe (dorośli) wymagają skomplikowanych procesów myślowych. Przeplatają się i uzupełniają pozwalają zaplanować określone działania

ZMIANY ROZWOJOWE DZIECKO-DOROSŁY (BRZEZIŃSKA)

Obszar zmian:

1. Dominacja funkcji psychicznych

2. Motywacja do zmiany

3. Nastawienie na działanie

4. Podatność na zmiany

5. Struktura wiedzy

6. Kontrola i ocena

Zmiany rozwojowe

DZIECKO

Spostrzeganie, pamięć (1); Program wewnętrzny (interioryzacja) (2); Na sam proces (3); Pierwotna postawa twórcza, gotowość do bawienia się, otwartość, plastyczność (4); Słabo zróżnicowana wiedza naturalna. Słaba jej strukturyzacja. Źródło wiedzy: własne doświadczenie (5); Brak zróżnicowania: ocena osoby zachowania potrzeba oceny afirmatywnej (promujące postępowanie) (6)

DOROSŁY

Myślenie pojęciowe (1); Program zewnętrzny (eksterioryzacja) (2); Na efekt końcowy (3); Postawa bycia efektywnym, użytecznym, obrona, sztywność (4); Dobrze zróżnicowana wiedza naukowa. Wysoka strukturyzacja wiedzy. Źródło wiedzy: przekaz społeczny (5); Silne zróżnicowanie ocena osoby zachowania potrzeba oceny formatywnej (6)

Resimé

Dorosły tym się różni od dziecka, że w jego dyspozycji pozostają zarówno kompetencje opanowane we wcześniejszym okresie życia (w formie wprost dziecięcej) jak i kompetencje zmodyfikowane, udoskonalone, nowe, opanowane już w okresie dorosłości.

Wielu z nas nie ma wystarczającej gotowości do korzystania z tkwiących w człowieku zasobach dzieciństwa, stanowią w nich tylko zasoby potencjalne. Stąd lepiej jest mówić o różnych specyficznych cechach dorosłego, a nie o specyfice oświaty dorosłych (andragogiki). To nie edukacja jest specyficzna a przede wszystkim uczenie na określonym etapie ich rozwoju.

TematIV: EDUKACJA USTAWICZNA JAKO PODSTAWOWY KOMPONENT EDUKACJI EUROPEJSKIEJ XXI WIEKU

1. Technologia informatyczna a edukacja ustawiczna

2. Edukacja ustawiczna a jakość życia współczesnego człowieka

0DN.1. TECHNOLOGIA INFORMATYCZNA A EDUKACJA USTAWICZNA

W społeczeństwach tradycyjnych przyszłość nadawała kształt teraźniejszości i powtarzała się w przeszłości. Konsekwencje tego: - raz wyuczone umiejętności przygotowują do życia dorosłego w teraźniejszości. Było tak do czasów industrializacji (Anglia), która zburzyła ten porządek.

Powstaje Społeczeństwo Przemysłowe

W XXI w. następują ogromne zmiany społeczne, kulturowe, polityczne, obyczajowe; odejście od społeczeństwa przemysłowego; przejście od nowej cywilizacji wyznaczonej rozwojem informacji i wiedzy; coraz większego znaczenia nabiera rola oświaty (kształcenie):

• nauczyć człowieka żyć w cyberprzestrzeni, nowej cywilizacji społecznej, ekonomicznej, politycznej,

• przygotować człowieka do niezwykłych zmian cywilizacji XXI wieku,

• nauczyć radzenia sobie z wyborem najbardziej optymalnych opcji postępowania niemalże w

• każdej sprawie,

• przygotować człowieka do efektywnej współpracy z innymi ludźmi (bez podziałów na granice,

• uprzedzenia narodowe),

• nauczyć człowieka rozwiązywania konfliktów (mediacji).

Zmiany cywilizacyjne:

• szybki rozwoju technologii informatycznej (staje się ona szybsza w działaniu, tańsza, łatwo dostępna, wielostronna i przyjazna użytkownikowi)

• globalizacja produkcji, finansów, rynków, oczekiwań — zwłaszcza tych, którzy są pozbawieni

• wszelkich środków,

• nowe wyzwania, dotyczące roli suwerenności państw narodowych, zacieśniających się więzi

• między strukturami krajowymi a międzynarodowymi,

• szybki rozwój innowacji i przedsiębiorczości w skali światowej, po przezwyciężeniu tradycyjnych

• barier dystansu, czasu, granic, a nawet języka (R. Pachociński)

Alwin Toffler „Szop przyszłości”

• w świecie XXI wieku zwycięży ten, który będzie miał dostęp do informacji i umiejętności przetwarzania i stosowania

• wiedza stanie się pojęciem dynamicznym, lecz zdolności łączenia, modyfikacja i wykorzystania myśli i idei

• każdy z nas będzie tworzył nowe użyteczne idee i teorie

• powstaje społeczeństwo informatyczne

Społeczeństwo Informatyczne, Cywilizacja Informatyczna

Następstwa:

• zmiana sposobu produkcji-praca i kapitał zostaną zastąpione przez informacje i wiedze

• wiedza i informacja zdewaluują rolę i znaczenie posiadania ziemi, pracy i kapitału-podstawowych składników bogactwa społeczeństwa przemysłowego

• zmiana sposobu życia-wydłużenie czasu wolnego w 2020 w przodujących krajach zapotrzebowanie na robotników zmaleje o 2%. W to miejsce wejdą inteligentne roboty: praca 24h bez płacy, roszczeń i strajków ( związków zawodowych i konfliktów pracownik - pracodawca

• nastąpi podniesienie roli i znaczenia wiedzy w wykonywaniu pracy, ponieważ nowe technologie

• wiązać się będzie ze zwiększeniem umiejętności w wykonywaniu pracy,

• powstanie wiele nowych stanowisk pracy w ramach sektora wiedzy

• pracownicy działów informacji naukowej - podstawowa rola w społeczeństwie informatycznym

• wykształcenie stanie się centrum zainteresowań wszystkich (wiedza i wysoki poziom umiejętności technicznych

• stworzymy świat zaawansowanego rozwoju technologii

Wnioski:

Dążymy do cywilizacji, której symbolem nie będą piramidy, „ drapacze chmur”, a zdematerializowana informacja. Wiedza będzie miała wpływ na prace człowieka w 2 zakresach:

• wiedza specjalistyczna

• wiedza jako stanowisko pracy

Konsekwencje świata zaawansowanej technologii: (ŚZT)

• ŚZT. przyczyni się do tego, że w ciągu 25-30 lat pomału zanikać będzie praca naukowa (ludzie zajmą się uczeniem historii, literatury, spędzaniem czasu wolnego),

• ŚZT. gwałtownie obniży zapotrzebowanie na ludzi,

• ŚZT. obniży zapotrzebowanie na ludzi zajmujących się pracą umysłową (np. praca biurowa - sekretarki i inni)

• ŚZT. spowoduje zanik wielu dzisiejszych zawód np. programisty komputerowego przejmą inteligentne maszyny (już dzisiaj sztuczna inteligencja rozwiązuje problemy w naukach przyrodniczych, fizyce czy matematyce),

• ŚZT. przyczyni się do tego, że tylko wąski krąg ludzi będzie miał dostęp do najbardziej złożonych technologii doprowadzi to w konsekwencji do zmian w społeczeństwie, wartościach, postawach wobec innych ludzi itd.,

• ŚZT. wymusi zwolnienia z pracy i ciągłe przekwalifikowania się co najmniej raz na 10 lat.

Szkoła Przyszłości

Czy czytanie, pisanie, liczenie będą stanowić podstawowe umiejętności człowieka? (…) A może etyka, sport, dynamika grupowa, estetyka, uczenie się przyjemności,. Prawdopodobnie będzie to kształcenie w aspekcie humanistycznym, uspołeczniającym, kulturalnym.

Resimé

Można wątpić czy cele i treści programowej szkoły będą miały jakiekolwiek znaczenie w szybko zmieniającej się cywilizacji XXI w.. Nie ulega wątpliwości, że wraz z postępującą złożonością życia i pracy będą zacierać się różnice między nauką w szkole a poza nią.

Zwolennicy I Przeciwnicy, Społeczeństwa Informatycznego

Zwolennicy: STONIER, TOFFLER, TRABER

Społeczeństwo informacyjne — nowa era doprowadzi do:

• tanich towarów i usług wysokiej jakości,

• wolnego czas dla ludzi (kształcenie się dla przyjemności przez całe życie),

• powstania potężnego narzędzia kontroli nad działalnością ludzką,

• powstania nowej formy produkcji,

• powstania nowego lepszego życie

Dzisiaj największe zmiany w wyniku stosowania technologii informatycznej wystąpiły już nie tylko w pracy i produkcji, ale w dziedzinie konsumpcji i sposobach spędzania wolnego czasu.

Przeciwnicy: I.FQRESTER, C. J. HAMELINK

Społeczeństwo informacyjne:

• to zjawisko iluzoryczne służące interesom tych, którzy inicjują i kreują rewolucję informacyjną,

• rozwój i udostępnianie technologii nie doprowadziły do sformułowania fundamentalnie nowych zasad i kierunków myślenia społeczeństw,

• nowa technologia została dopasowana do starego społeczno - ekonomicznego kontekstu,

• nowa technologia nie przyczyniła się do powstania nowego społeczeństwa (to naturalna kolej ewaluacji z dołu do góry),

• istniejące nierówności społeczne zostały utrzymane, a nawet zwiększyły się,

• poszerza się przepaść w dostępie do informacji między producentami a użytkownikami,

• stajemy się biernymi konsumentami nowej technologii,

• choć informacja nas zalewa to jednak niewiele się robi by ją przetworzyć na wiedzę,

• technologia globalnie jako pewna całość jest złożona i kosztowna. Wymaga dużych inwestycji kapitałowych i podjęcia wielu badań. Jedynie państwa rozwinięte gospodarczo mogą z niej w pełni korzystać,

• tym czym dzisiaj zajmuje się w 80% technologia informatyczna to zautomatyzowane biuro, fabryka robotów, gry elektroniczne,

• będzie zwiększać się przepaść między „ponadrozwojem technologicznym” a naszym niedorozwojem społecznym ( zagubienie, destrukcja, samozagłada rodzaju ludzkiego) — stąd tarcia społeczne, konflikty między władzą a jednostką.

Resimé

Mimo wszystko nie trudno zauważyć iż kształcenie parlamentarne jest nieodłącznie związane z dzisiejszą technologią informacyjną

ODN.2. EDUKACJA USTAWICZNA, A JAKOŚĆ ŻYCIA WSPÓŁCZESNEGO CZŁOWIEKA

Pojęcie jakości życia jest złożone i jak dotychczas nie doczekało się precyzyjnej decyzji

Jakość życia wiąże się z:

po pierwsze: posiadaniem i zaspokajaniem przez nas potrzeb. Potrzeby te odzwierciedlają nasz system

i hierarchię wartości, a sposoby zaspokajania potrzeb są wyrazem indywidualnych możliwości

psychofizycznych i warunków społecznych, ekonomicznych, kulturowych i cywilizacyjnych w jakich

żyjemy.

po drugie: dążeniem do realizacji takich wartości jak: szczęście, sukces, uznanie, szacunek społeczny,

sława, zadowolenie, poczucie dobrze spełnionego obowiązku, służba ojczyźnie, miłość, rodzina,

małżeństwo, praca zawodowa, aktywność społeczna;

W każdej z tej dziedzin możliwe jest osiągnięcie wysokiego poziomu egzystencji, manifestowanie własnej indywidualności, mocy i satysfakcjonującego istnienia

po trzecie: indywidualną koncepcją życia udanego, pomyślnego, zgodnego z dążeniami i pragnieniami danej jednostki ludzkiej

Poświęcenie się dla innych służenie państwu, uczestnictwo w kulturze tworzenie nauki i sztuki

po czwarte: jakość życia człowieka, to nasze indywidualne możliwości, zdolności, zaradność, wytrwałość itd.

Osiągnięcie wysokiej jakości życia wymaga od ludzi wyraźnego samookreślenia aksjologicznego, którym można odpowiedzieć na pytanie: Kim Jestem I Na, Czym Mi Najbardziej Zależy?

• jestem miłośnikiem przyrody i chcę podziwiać jej piękno i tajemnice

• członkiem rodziny i w miłości dla niej znajdę najgłębszą wartość mojego życia

Józef Tischner

Określenie „Ja aksjologicznego” stanowi konieczny warunek ukierunkowania życia jednostki ludzkiej na te cele i wartości, których realizacja wpływa na jakość życia. Jakość życia związana jest z warunkami pozwalającymi na bycie sobą. Godziwe warunki życia świadczą o tym: czy ludzie są w stanie realizować swoje marzenia i toczyć grę z losem o swoje szczęście. Obejmują one warunki:

• ekonomiczne (płace)

• społeczno-polityczne (prawa, wolności, obowiązki)

• kulturowe( dostęp do wartości kultury)

Mamy tutaj do czynienia z pewna prawidłowością:

• skrajne ubóstwo, nędza- obniżają jakość życia materialnego i przyczyniają się do upadku duchowej bierności, degradacji i potrzeb wyższego rzędu, a nawet nihilizmu

• skrajne bogactwo-utrudnienie zrozumienia sytuacji i potrzeb społeczeństwa

Mamy trzy etapy kształcenia

I ETAP

Przedszkole-uczymy się rozwijać swoje uzdolnienia, zainteresowania, zamiłowania plastyczne, muzyczne, techniczne, literackie, taneczne

II ETAP

Główne kierunki zainteresowań i najważniejsze zdolności kształtuje szkoła:

• rozwijają się pasje twórcze,

• marzenia,

• krystalizują się zdolności.

• nabywamy umiejętności samooceny tych zdolności

• kształtuje się świadomość własnych możliwości co tym samym otwiera drogę EU ( wspólnie z domem rodzinnym)

III ETAP

Dorosłość — największego znaczenia nabiera edukacja ustawiczna

Resimé

Po pierwsze: - EU wpływa na kulturę pracy i tym samym na podniesienie poziomu życia. Nabyta wiedza może uświadomić społeczny sens pracy, jej uwarunkowania i rolę, jaką czynnika samorealizujemy. Dzięki EU możemy w pracy pełnej wykorzystać swój talent, wykształcenie, kwalifikacje, doświadczenia itd.

Po drugie: - EU racjonalizuje stosunek dorosłych do pracy. Uczy ich efektywnego jej organizowania

Po trzecie: - Eu pomaga w optymalizacji stosunków międzyludzkich ich humanizacji i racjonalizacji. Pomaga w tworzeniu atmosfery wspólnej współpracy, wzajemnej pomocy, koleżeństwie, solidarności

Po czwarte: - KU sprzyja w tworzeniu się świadomości ludzi wiedzy o optymalnych warunkach prawidłowego funkcjonowania rodziny i podejmowania prób doskonalenia współżycia we własnej rodzinie a zwłaszcza w spełnieniu określonych funkcji (opiekuńczych, wychowawczych, ochronnych, prokreacyjnych, kulturotwórczych. Przyczynia się rym samym do ponoszenia jakości życia rodzinnego i jej kulturotwórczej roli

TEMATV: WYCHOWANIE DOROSŁYCH

1. Podstawy biologiczne, psychologiczne, i społeczne wychowania człowieka dorosłego

2. Współczesne koncepcje wychowania ludzi dorosłych

3. Główne założenia koncepcji wychowawczych M.F.S. Gruntdviga i L. Solarza

4. Współczesna koncepcja wychowania dorosłych

5. Istota i dylematy wychowania dorosłych

ODP.1. PODSTAWY BIOLOGICZNE, PSYCHOLOGICZNE I SPOŁECZNE WYCHOWANIA CZŁOWIEKA DOROSŁEGO

Wychowanie to nic innego jak tylko dokonywanie zmian zachowania drugiego człowieka.

Freeman Dyson - trzy problemy etyczne, przed jakimi staje ludzkość

WIEK INFORMACJI - dzięki technice komputerowej i pamięci cyfrowej następuje coraz szybszy przekaz różnorodnych informacji.

WIEK BIOTECHNOLOGII - nastąpi na początku następnego stulecia, gdyż możliwe będzie sekwencjonowanie DNA, a w związku z powyższym nastąpi rozwój tzw. inżynierii genetycznej

WIEK NEUROTECHNOLOGII - który wystąpi w następnym stuleciu, kiedy zbudowane zostaną czujniki nerwowe i możliwe będzie wywierania wpływu na ludzkie emocje i osobowość

Pytanie: Co nam wolno zmieniać w człowieku i w jakim stopniu oddziaływania edukacyjne są uprawnione i możliwe do przeprowadzenia tych zmian, tym bardziej, że:

• człowiek dorosły podlegał w dzieciństwie i młodości różnym oddziaływaniom wychowawczym,

• człowiek dorosły to w znacznej mierze zapisana karta,

• w wyniku tych zmian wytworzyły się określone struktury, postawy

Psychika ludzka ma ukształtowane mechanizmy utrzymujące ją w stanie względnej stałości: trwałe ślady pamięciowe, postawy, systemy wartości, nawyki, zrutynizowane zachowania, stereotypy.

POSTAWY:

CENTRALNE - Odporne na wszelkie próby zmian

PERYFERYJNE - Ulegają szybkim przekształceniom, takim jak: transfer wprawy, czyli przenoszenia nawyków z jednego typu czynności na drugą

• Najbardziej złożoną a zarazem trwałą strukturą człowieka jest struktura osobowości.

• Osobowość jest najmniej podatna na zmiany i przekształcenia

Poprzez odpowiednie techniki i zabiegi człowiek potrafi doskonalić swoją naturę, np.:

• Zwiększać zakres wrażliwości na różne bodźce,

• Zwiększać zakres pamięci

Istnieją zatem biologiczne przesłanki ku temu, aby modyfikować i przekształcać struktury i procesy wewnętrzne.

Argumenty moralne i społeczne uzasadniające ingerencję wychowawczą w życie dorosłego człowieka?

Czy zatem obnażanie złudzeń ludzi dorosłych co do pewności i wystarczalności swego wychowania nie jest prawem moralnym wychowawcy, tym bardziej, że wiek dorosłości to raczej okres przekształcania świata niż jego poznawania.

ODP.2. WSPÓŁCZESNE KONCEPCJE WYCHOWANIA LUDZI DOROSŁYCH

Najbardziej płodne i oryginalne koncepcje wychowania powstały poza obszarem pedagogiki. Najprostszy podział koncepcji wychowania jest taki, że dzieli się te teorie na negatywne i pozytywne albo statyczne i dynamiczne.

W. James - negatywna teoria wychowania ludzi dorosłych. Teoria oparta jest na założeniach paralelizmu zjawisk psychicznych i fizycznych (równoległości rozwoju). Założenia:

• Człowiek rozwija się jako całość psychofizyczna

• Skoro fizycznie rozwija się do 21 roku życia, to i psychicznie po tym okresie nie zmienia się

• Zachowanie człowieka jest zdeterminowane społecznie

Pogląd ten nie jest wynikiem jakichkolwiek badań empirycznych, lecz raczej uogólnieniem społecznych doświadczeń kilku tysięcy lat. Aktualna jest natomiast teza o znaczeniu socjalizacji w rozwoju człowieka.

E. Thorndike - Proces rozwoju opierający się na działaniu sił wewnętrznych, zostaje w większości zakończony około 20 roku życia lub nawet wcześniej. Jeśli czynniki zewnętrzne takie jak szkoła, mają go przyspieszyć, kierować nim lub w jakikolwiek sposób zmieniać, to muszą one działać głównie w ciągu lat wcześniejszych, przed 20 rokiem życia.

E. Thorndike obalił twierdzenia W. Jamesa dowodząc, że krzywa uczenia się w okresie między 15 a 45 r.ż. posiada w przybliżeniu kształt podobny. A zatem przy uczeniu się sam wiek jako taki odgrywa małą rolę zarówno w powodzeniu jak i w niepowodzeniu.

F. Znaniecki 1929 - Tezy:

• Tylko dorośli mogą być przedmiotem celowego wychowania

• Przy odpowiedniej umiejętności wychowawczej działanie na dorosłych może być skuteczniejsze z punktu widzenia zgodności wyników z zamiarami niż działanie na młodzież i dzieci

• Samokształcenie jest jedynie możliwą formą pełnego rozwoju indywidualności, gdyż wychowanie celowe tworzy tylko fragmenty

• Wychowanie to działalność celowa, w której dla osiągnięcia zamierzonego wyniku dobieramy odpowiednie środki

• Każda działalność celowa opiera się na prawie przyczynowości, wg którego odpowiednio dobrane przyczyny dadzą z góry określone skutki

• Osobowość ludzka nie jest układem ograniczonym gdyż ciągle się rozwija, ani odosobnionym, gdyż nieustannie podlega nieoczekiwanym wpływom zewnętrznym

• Osobowość ludzka w swej całości nie może być zatem przedmiotem celowego wychowania czy kształcenia. Są jednak w tej osobowości względnie trwałe układy zamknięte (doświadczeń, czynności, przyzwyczajeń, norm, ideałów). W ich obrębie znajduje zastosowanie zasada przyczynowości, czyli możliwe jest celowe działanie kształcące (przekształcające) na owe układy zamknięte.

Tą teorię Znanieckiego można zaliczyć do teorii rewolucyjnych, ponieważ pierwszy docenił znaczenie własnego wysiłku człowieka w kształtowaniu swojej osobowości. Z punktu widzenia współczesnej psychologii prawdziwa jest teza o trwałych strukturach osobowości, które dominują w osobowości dorosłego.

Czy człowiek jest istotą podlegającą prawom przyczynowym, a więc czy nakreślona pobudka wywołuje określone postępowanie?

W zależności od odpowiedzi na to pytanie, wychowanie jest bądź bezgranicznie możliwe, bądź zupełnie niemożliwe. Skrajne stanowiska w tym względzie Watsona i Stinnera mówią, ze zasady przyczynowości nie stosuje się do zjawisk przyczynowości.

ODP.3. GŁÓWNE ZAŁOŻENIA KONCEPCJI WYCHOWAWCZYCH M.F.S. GRUNTDVIGA I L. SOLARZA

Wychowanie to proces budzenia poczucia własnej wartości, to rozbudzenie intelektualne, emocjonalne, aktywność zaś i wspólnota to czynniki rozwoju.

M.F.S. Grundtvig

• Najlepszym okresem do kształcenia i wychowania są lata 18-25, bo w wieku 15-18 dojrzewanien pochłania wszystkie siły życiowe i nie ma miejsca na wytężoną pracę umysłową

• U podstaw idei wychowania legła idea wolności człowieka, prawa do decydowania o własnym losoe, czy też wyboru własnej filozofii życia

• Budulcem wychowawczym dla M.F.S. Grundtviga są: historia, mitologia, kultura narodowa i ludowa oraz język

L. Solarz

• Wychowanie pojmował jako proces budowania życia duchowego ludzi, jako przekształcanie człowieka z istoty biernej w aktywną, jako proces kontaktowania się z wartościami kultury i z drugim człowiekiem

• Wychowanie ma budzić ludzi z letargu duchowego, wyzwalać w nim moce twórcze, pomagać w duchowym rozwoju i społecznym zaangażowaniu

• Proces wychowania to także działania ukazujące człowiekowi coraz to nowe tereny aktywności i zadania

• Tworzywem wychowawczym ma tu być: historia, kultura, literatura piękna, współżycie ludzi itd.

ODP.4. WSPÓŁCZESNA KONCEPCJA WYCHOWANIA DOROSŁYCH

Na dzisiejszym etapie rozwoju pedagogiki i psychologii mamy do czynienia dopiero z poszukiwaniem ogólnych teorii człowieka dorosłego.

Psychologia:

• Poznawcza teoria człowieka

• Teoria „śladów” i „wzorców”

Poznawcza teoria człowieka

I czynnik - sterujący zachowaniem człowieka

• Człowiek jest samodzielnym podmiotem przyjmującym postawę badawczą wobec rzeczywistości

• Procesy psychiczne i zachowanie zależą od informacji

• Człowiek jest sterowany przez informacje zakodowane uprzednio w pamięci

• Informacje są materiałem, który jest przetwarzany w procesie myślenia i działania

• W zależności od tego skąd pochodzą informacje mamy do czynienia ze sterowaniem zewnętrznym i wewnętrznym

• Postawą regulacji wewnętrznej są struktury poznawcze, które są zakodowane w pamięci człowieka

• Wyniki uczenia się i myślenia tworzą sieć struktur poznawczych

• System struktur poznawczych jest głównym składnikiem osobowości człowieka w dużej mierze zależy od formalnej organizacji struktur

• Zachowanie człowieka zależy od organizacji tych struktur

II czynnik - to informacje znajdujące się w środowisku, zredukowanie bodźców zawartych w środowisku prowadzi do zaburzeń percepcyjnych.

Podstawową metodą modyfikacji ludzi (w myśl koncepcji poznawczej) jest celowe i systematyczne wychowanie polegające na:

• Rozwijaniu tych struktur

• Rozwijaniu systemu orientacyjnego

• Kształceniu systemu wartości

• Kształceniu realistycznych aspiracji

• Kształceniu sfery emocjonalnej

TEORIA „śladów” i „wzorów” T. Tomaszewski

W procesie regulacji przez człowieka swoich stosunków ze światem otaczającym i w procesie sterowania własną aktywnością szczególną rolę pełni wiedza człowieka utrwalona w postaci „śladów pamięciowych” tego co było, tego co jest, tego co powinno być, tego co jest możliwe.

Dwa podstawowe elementy:

Przystosowanie się to proces historyczny, prowadzący do ukształtowania się trwałej struktury organizmu jako całości, zapewniający mu zachowanie się skuteczne w określonym środowisku.

Uczenie się polega na czasowych i fragmentarycznych zmianach struktury przez powstawanie nowych połączeń odruchowych zapewniających jej skuteczne zachowanie się w określonych sytuacjach.

Osobowość to układ, który powstaje w trakcie ludzkiej aktywności i działalność tę optymalizuje:

• Przekształcenie doświadczenia

• Odrywanie się od nowych śladów

• Realizacja marzeń, tworzenie wizji stanów pożądanych

• Tworzenie wizji stanów pożądanych i idealnych

Pedagogika humanistyczna:

• Jest podstawą teorii wychowania dorosłych

• Jest ściśle związana z systemem wartości

• Jest budowana wokół koncepcji osobowości, humanizmu i jakości życia

• Jest to edukacja interioryzująca, uruchamiająca takie mechanizmy jak: empatia, wrażliwość, wyobrażenia i twórczość

ODP.5. ISTOTA I DYLEMATY WYCHOWANIA DOROSŁYCH

Myślenie nad istotą wychowania można podzielić na 3 orientacje:

1. eksponuje zagadnienia intencjonalnego wpływu na rozwój ludzi dorosłych

2. mówi o wychowaniu dorosłych w kontekście działalności ludzkiej

3. eksponuje problemy samoregulacji i samowychowania

I orientacja

Jej przedstawiciele eksponują organizowanie procesu wychowania dorosłych tj. tworzenia odpowiednich do założonych celów sytuacji wychowawczych, czyli układów bodźców oraz zadań w celu oddziaływania na osobowość. Szczególnie wyważone są tu sytuacje wyzwalające aktywność, kształtujące nowe zainteresowania, oddziaływujące na sferę poznawczą i emocjonalną.

II orientacja

Wychodzi się z założenia, że osobowość to struktura, która organizuje się stosownie do zadań, jakie człowiek przed sobą stawia, a zmiany w rozwoju osobowości są następstwem przekształcania świata.

• Orientacja nawiązuje do marksowskiej maksymy: zmieniając świat człowiek zmienia sam siebie

• Proces wychowania dorosłych naturalnie łączy się z pracą i życiem człowieka

• Jest to typ wychowania uczestniczącego

W tym ujęciu wychowanie jako produkt uboczny jest konsekwencją praktycznej działalności człowieka ukierunkowanej na zmiany w otaczającym świecie.

III orientacja

U podstawy tej orientacji leżą stwierdzenia typu:

• W miarę rozwoju człowieka zdolny jest on sam świadomie kierować swoim rozwojem

• Im bardziej rozwinięta osobowość, tym większy udział w procesie wychowania biorą procesy samowychowania, czyli urabiania własnej osobowości przez określoną pracę nad sobą

• Nie może być kształtowania osobowości bez refleksji nad sobą

• Każda zmiana zachowania jest procesem aktywnym. Poprzedza ją niepokój wychowanka z aktualnego swego zachowania

• W procesie wychowania musi nastąpić moment wglądu w siebie, co może wywołać niepokój i zapoczątkować proces zmian

Zwolennicy tej orientacji przestrzegają jednakże przed zamknięciem się w kręgu problemów związanych z własną osobą, własnymi stanami i interesami. Jeżeli bowiem tzw. „ja idealne” staje się celem działania, łatwo wyzwala dążność do perfekcjonizmu, do sukcesów osobistych, do izolacji od otaczającego świata.

Dylematy wychowania ludzi dorosłych

Nie ulega wątpliwości, że wychowanie spełnia inną rolę w poszczególnych etapach rozwoju człowieka. Wychowanie dorosłych ma głównie charakter uzupełniający, kompensacyjny i korekcyjny, a zatem jego cele to:

• Wzbogacanie osobowości - kształtowanie nowych cech

• Wzmacnianie cech posiadanych, modyfikowanie ich struktur

• Eliminowanie lub hamowanie cech niepożądanych (reedukacja)

Celem wychowania może być również terapia np. motywacja do aktywności, przywracanie wiary we własne siły, poprawianie stanu psychicznego. Wśród czynników rozwojowych 2 wyróżniają się na plan pierwszy: aktywność własna środowiska i społeczeństwa, co w konsekwencji stawia znak zapytania w stosunku do teorii determinizmu klasycznej nauki.

Współczesny pogląd

• Czyny ludzkie nie są z góry zdeterminowane przez żadne ogólne prawa, ale pozostają funkcją naszych swobodnych wyborów

• Żadne warunki zewnętrzne nie determinują jednoznacznie naszych zachowań

• Nie istnieje wrodzona potrzeba rozwoju, choć drogą odpowiednich zabiegów można wytworzyć nastawienie na rozwój

• Człowieka charakteryzuje natomiast potrzeba aktywności

• Rozwój osobowości jest jednym z czynników realizowania potrzeby aktywności

• Podejmowanie aktywności, jej rodzaj, natężenie, przesądzać będzie o mniejszych lub większych szansach rozwoju człowieka

• Człowi4ek jest aktywny i rozwija się nie dlatego, że musi się rozwijać, ale podlega rozwojowi dlatego, że musi być aktywny

• Człowiek zatem, reguluje swoje stosunki ze środowiskiem zmieniając siebie lub zmieniając otoczenie. Inaczej mówiąc uczy się albo przekształca świat

• Ucząc się rozwija stronę intelektualną, wzbogaca przekonania i świat wartości

Wychowanie to w znacznym stopniu kształtowanie woli.

• Bez odpowiedniej wiedzy nie można czegoś chcieć, choć z drugiej strony wiedzieć nie oznacza chcieć

• Wychowanie człowieka dorosłego jest w dużej mierze ubocznym skutkiem szeroko rozumianej aktywności człowieka (uczenia się, działania)

• Jest to rodzaj wychowania spontanicznego

Wielu badaczy uznaje, że strategia wychowania dorosłych w systemie edukacji i intencjonalnej i instytucjonalnej powinna polegać przede wszystkim na: inspirowaniu procesu samowychowania sprzężonego z procesem samokształcenia.

---