notatki - koncepcje zarzadzania w, Semestr I


KONCEPCJE ZARZĄDZANIA - W

EWOLUCJA KONCEPCJI ZARZĄDZANIA

Istnieją różne podejścia, co do traktowania ewolucji zarządzania. Poniżej przedstawione zostaną 3podejścia.

EWOLUCJA KONCEPCJI ZARZĄDZANIA - Fazy rozwoju zarządzania - I PODEJŚCIE

Główny problem

Niedostatki w:

Czas

Sposób rozwiązywania

Gospodarce kadrami wykwalifikowanymi

1990

?

(Zarządzanie dynamiczne)

Dostosowaniu do otoczenia

1980

Zarządzanie strategiczne

Orientacjach strategicznych

1970

Strategia / Planowanie

Popytowej orientacji rynku

1960

Marketing / Sprzedaż

Stanie obecnym i pożądanym (mechanizmy sterujące)

1955

Controlling / Planowanie w przedsiębiorstwie

Orientacje kosztowe

1950

Rachunek kosztów / Ekonomika przedsiębiorstwa

Ujęcie ilościowe

Racjonalizacja / Organizacja

W ujęciu ilościowym chodziło o to, aby produkować w dużej skali.

Racjonalizacja polegała na szukaniu najlepszego rozwiązania, obejmowała m.in. maksymalizację zysków, czas pracy maszyn, szukała rozwiązania OPTYMALNEGO.

Organizacja związana była z usprawnianiem struktur organizacyjnych przedsiębiorstwa.

W przypadku orientacji kosztowych chodziło o to, jak produkować w dużej skali po niskim koszcie. Zadawano sobie pytania o rachunek kosztów. Wypracowano rachunek kosztów, jednak dawał on wyniki już po zakończeniu procesu, nie mógł więc być stosowany do optymalizacji.

Następnie zaczęto sobie zadawać pytanie, jak wykorzystać znane informacje i mechanizmy do sterowania procesem i zmiany stanu na pożądany.

Controlling to technika zarządzania oparta o rachunek kosztów i wykorzystująca mechanizm sterowania głównymi wielkościami ekonomicznymi. Regulacja to pojęcie szersze, sterowanie to odmiana regulacji.

Regulacja:

0x08 graphic
Obiekt 1 Obiekt 2

Regulator

Regulator sprzęga: jedna przyczyna => jeden skutek

Z controllingiem związana była ewolucja planowania w kierunku wykorzystywania planów operacyjnych oraz wprowadzenia tzw. elastycznego planowania (tworzenie pewnych wariantów).

Jako, że rynek ulegał ciągłemu różnicowaniu zaczęto brać pod uwagę popytową orientację rynku. Powstała koncepcja zarządzania, w której zróżnicowano paletę sprzedaży oferowanych towarów (hurt, półhurt, sprzedaż wyłącznie na zamówienie; pojawia się akwizycja).

Kolejnym dylematem było, jaką orientację strategiczną powinna przyjąć firma, jak ją wybrać, jak ją określić, utrzymać i modyfikować. Związane z tym jest pojęcie STRATEGII - to system pewnych wartości, przy pomocy których przedsiębiorstwo określa i wybiera pojawiające się dla niego szanse i zagrożenia oraz określa ścieżkę dojścia do celu. Orientacje strategiczne wybiera się w oparciu o strategię.

Związane z tym było planowanie strategiczne. Dotyczyło ono głownie przewidywania przyszłości firmy w oparciu o znajomość pewnych trendów danych zjawisk w otoczeniu (np. trend popytu).

Z czasem zaczęto zwracać uwagę na dostosowywanie orientacji firmy do otoczenia. Zastanawiano się, jak mając daną orientację dopasować się do otoczenia.

Postało zarządzanie strategiczne - przyjęto, że dla rozwoju przedsiębiorstwa równoważne są dwie sfery: otoczenie i wnętrze firmy. Są to sprzężenia zwrotne. Obecnie zarządzanie strategiczne, jako koncepcja, wchodzi w strefę zmierzchu.

Zarządzanie dynamiczne, które wykorzystuje zarządzanie strategiczne, ale działa na gruncie niepewności, ryzyka, kładzie nacisk na gospodarowanie wykwalifikowanymi kadrami.

EWOLUCJA KONCEPCJI ZARZĄDZANIA - II PODEJŚCIE

0x08 graphic

2000 organizacja inteligentna

fraktalna fabryka

reengineering

1990 organizacja ucząca się

kształtowanie kultury organizacji

zarządzanie kompetencjami

Lean - Management

1980 zarządzanie jakością

just in time

kazein

TOM

kultura organizacyjna

1970 planowanie strategiczne

analiza wartości

budżet o podstawie zerowej

zarządzanie partycypacyjne

1960 zarządzanie przez cele

praca grupowa

wzbogacenie pracy

(1950)

Powszechna wówczas była koncepcja Douglasa McGregora - teoria X/Y. McGregor zauważył, że to co sądzimy o danym człowieku, może przyczynić się do jego zachowania w taki właśnie sposób (samospełniająca się przepowiednia). Człowiek w teorii X jest leniwy, nie lubi brać na siebie inicjatywy ani przejawiać inicjatywy, najważniejsze są dla niego materialne korzyści (wynagrodzenie etc.), pracuje tylko dlatego, że musi, a praca jest dla niego złem koniecznym. Człowiek w teorii Y jest chętny do pracy, inteligentny lubi odpowiedzialność i chętnie sam tworzy sobie nowe zadania, jeśli tylko widzi jakiś sens - niekoniecznie w postaci wynagrodzenia, potrafi sam się motywować do pracy (nie musi mieć nad sobą "ręki szefa"). Twierdził on, że takich ludzi trzeba motywować do pracy.

(1960)

Teoria wzbogacania pracy odpowiadała na mankamenty zbyt wysokiej specjalizacji pracy. W ślad za tym pojawia się problem pracy zespołowej, pracy w grupie (przedtem istniała raczej praca indywidualna). Stąd koncepcja zarządzania przez cele, która wprowadziła pojęcie PARTYCYPACJI w zarządzaniu - pracownik miał cele narzucone, ale starano się współpracować z podwładnym.

(1970)

Rozwój zarządzania partycypacyjnego, zwanego również zarządzaniem uczestniczącym. Jego celem było stworzenie osobom zatrudnionym możliwości wysuwania inicjatyw i przejmowania przez nich odpowiedzialności w procesie pracy.

Planowanie strategiczne dotyczyło całości firmy, dotyczy również roli firmy w otoczeniu. Było to proces długofalowy stosowany do określania i realizacji celów organizacji.

Analiza wartości związana z usprawnianiem stanowisk pracy, procesów technologicznych oraz cech wyrobu. Szczególnie lata 60/70 to rozkwit tej koncepcji. Zakładała ona stopniowe, ergonomiczne usprawnianie.

Budżet o podstawie zerowej to koncepcja ta powstała w USA Zakładała, ona że dana jednostka organizacyjna (zakład, wydział itd.), w każdym kolejnym okresie ponownie stara się o budżet, uzasadniając celowość swojego istnienia. Koncepcje tą po raz pierwszy prowadzono w odniesieniu do Agencji Administracji Federalnej USA.

(1980)

Od zarządzania partycypacyjnego przechodzimy do kultury organizacji. Oparte są na niej różne koncepcje, filozofie dotyczące zarządzania firmą. Ma ona sprzyjać efektywności. Ważne jest monitorowanie procesów kulturotwórczych, jako ważnych czynników wpływających na organizacje.

Ze sferą jakości związane jest kazein, czyli koncepcja zakładająca stopniowe poprawianie jakości. W myśl tej filozofii jakość sprowadza się do stylu życia - niekończącego się procesu ulepszania. Podstawową regułą tej filozofii jest ciągłe zaangażowanie oraz chęć ciągłego podnoszenia jakości firmy i produktu.

Koncepcja Just In Time to system organizacji działania "akurat na czas". Związana z nią była minimalizacja zapasów, zmniejszenie liczby magazynów wyrobów gotowych. W koncepcji tej następuje odwrócenie tradycyjnego podejścia, w którym najpierw producent stara się wytworzyć dużą serię wyrobów po jak najniższych kosztach a następnie poszukuje nabywcy.

Koncepcja logistyczna warunkuje równoczesne osiąganie wysokiej skali produkcji, niskie koszty, związane również z produkcją bezzapasową.

(1990)

Ważna staje się nie tyle sama kultura, co kształtowanie kultury organizacji. Powstaje zarządzanie międzykulturowe.

Lean Marnagement (tłumaczenie brzmiałby: ,,zarządzanie wyszczuplające") to koncepcja szczupłej organizacji. Koncepcja Lean to najprościej ujmując eliminacja czynności, które wykonywane są przy tworzeniu produktu lub usługi, a które nie dodają wartości temu produktowi lub usłudze, celem osiągnięcia produkcji odchudzonej z niepotrzebnych czynności.

Nurt zarządzania kompetencjami jest sposobem prowadzenia polityki personalnej w firmie, gdzie najważniejszy czynnik przy podejmowaniu decyzji pełnią kompetencje.

Organizacja ucząca się to koncepcja, która zakłada, że nie wystarczy tylko mieć doświadczenie (ono często wręcz przeszkadza). Podstawą kompetencji i kultury organizacji jest wiedza. Organizacja inspiruje i wspomaga uczenie się wszystkich jej członków i sama ciągle przekształca się stosownie do posiadanych możliwości i potrzeb otoczenia, korzystając z doświadczeń zarówno własnych pracowników, konkurencji jak i innych narodów i społeczeństw.

(2000)

Koncepcja reengineeringu polega na aktualizacji potrzeb klientów, celem jej jest optymalizacja podstawowych wyznaczników efektywności: jakości, kosztu i terminu realizacji. Metoda ta w sposób gruntowny przekształca i usprawnia całościowe procesy zachodzące w przedsiębiorstwie.

Fraktalna fabryka to koncepcja Fraktala zapożyczona z fizyki. Generalnie ujmując to taka całość, której części mają identyczną strukturę morfologiczną - czyli część całości ma taką samą strukturę, jak i całość (np. kostka kubika ma taką budowę). Tę właściwość wykorzystuje się w przedsiębiorstwie (np. centra kosztów, centra zysków, ośrodki odpowiedzialności itd.)

Organizacja inteligentna zakłada, że wiedzą należy odpowiednio zarządzać. To właśnie kapitał intelektualny tworzy wartość firmy.

EWOLUCJA KONCEPCJI ZARZĄDZANIA - III PODEJŚCIE

RODZAJ KOOPERACJI

Pozytywna

(współdziałanie)

Negatywna

(rywalizacja, konkurencja)

ZAKRES KOOPERACJI

zewnętrzny

Stategic sourcing

Outsourcing

Holding

Alianse strategiczne

Oizacja wirtualna

Pozytywna kooperacja zewnętrzna

Koncepcja przewag konkurencyjnych

Teorie konkurencji

Negatywna kooperacja zewnętrzna

wewnętrzny

Naukowa organizacja pracy

Kierunek administracyjny

Stosunki międzyludzkie

Zarządzanie systemowe

Pozytywna kooperacja wewnętrzna

Rozwój organizacji

Zarządzanie przez konflikt

Koncepcje socjologiczne

Koncepcje zachowań organizacyjnych

Negatywna kooperacja wewnętrzna

ZARZĄDZANIE JAKO SYSTEM DZIAŁAŃ

Zarządzanie to stałe rozwiązywanie problemów firmy w relacjach, interakcjach z otoczeniem.

Zarządzanie to pewien rodzaj kierowania w systemach opartych na podziale pracy (w organizacjach dochodowych - przedsiębiorstwach).

Cel przedsiębiorstwa traktowany jako zdolność do generowania zysków w długiej perspektywie.

SYSTEMOWE UJĘCIE ZARZĄDZANIA

Proces zarządzania może być potraktowany systemowo: 2 rodzaje działań + 2 rodzaje racjonalności wykorzystywane równocześnie:

0x08 graphic
0x01 graphic
działanie korzystne, gdy różnica jest dodatnia

Racjonalność subiektywna /Simon/ odnoszona jest z reguły do osoby kierownika lub też zespołu kierowniczego, polegająca na zadawalaniu się rozwiązaniami suboptymalnymi (czyli dopuszczalnymi). Kierownicy zadowalają się takim rozwiązaniem, ze względu na czas, koszty, informację.

Zarządzanie jako system działań opiera się na 4 głównych założeniach:

Założenia systemowego ujęcia procesu zarządzania:

    1. Przedsiębiorstwo jest systemem działań - utrzymuje się wobec złożonego (turbulentnego) otoczenia (turbulencja otoczenia - coraz bardziej zmienne, nieokreślone, słabo ustrukturyzowane, dużo tempo zmian, otoczenie rozmyte)

    2. Systemy (przedsiębiorstwa) konstytuują się (tworzą) poprzez tworzenie i zachowanie różnic względem otoczenia.

    3. Systemu tworzą swoje granice poprzez własne działania, np. przedsiębiorstwo przechodzi z sytuacji firmy wyspecjalizowanej i wchodzi do nowych domen.

KONKLUZJA:

Wytyczając granicę systemu (przedsiębiorstwa) konstytuują swoje specyficzne otoczenie, czyli ustalają:

Każdy system realizuje 4 funkcje, przy założeniu, że głównym kryterium jest relacja pomiędzy przedsiębiorstwem a otoczeniem:

    1. Adaptacji

    2. Realizacji celów

    3. Scalania (integracji)

    4. Zachowania bazowego wzorca orientacji (stanowi on bowiem trzon biznesu)

Podstawowe zalety tworzenia systemu przedsiębiorstwa:

  1. Selekcja w systemie zarządzania - system:

Złożoność systemu wymusza selekcję.

  1. Losowość w sensie nieokreśloności

  1. Rozwój systemu

  1. Samozłożoność systemu działania

System ma 2 głowne sposoby redukcji złożoności otoczenia:

    1. Ustalenie celów

    2. Kształtowanie struktur

Struktury stosowane w zarządzaniu strategicznym:

      1. Elastyczne - dostosowane do potrzeb, sytuacji

      2. Tzw. organiczne - mało sformalizowane, mało zbiurokratyzowane

      3. Dywizjonalne - struktura dywizjonalna zakłada istnienie komórek obsługujących całość firmy (np. komórki planowania strategicznego, komórki zarządcze). Trzon tej struktury stanowią dywizje, czyli zespoły komórek organizacyjnych według kryterium wyrobu, obsługiwanego rynku lub specyficznej grupy klientów.

      4. Projektowe - budowane wokół projektu; zarządzanie w przedsiębiorstwie składa się z zarządzania poszczególnymi projektami.

      5. Macierzowe - struktura macierzowa zakłada, że każdy podwładny ma równocześnie 2 kierowników: 1 rodzaj to kierownik przedsięwzięcia, 2 rodzaj to kierownik funkcjonalny.

Orientacja globalna w zarządzaniu firmą z punktu widzenia przedsiębiorstwa:

ROLA WZROSTU I ROZWOJU W ZARZĄDZANIU STRATEGICZNYM

WZROST : konieczny warunek rozwoju firmy. Dlaczego? Bo większość współczesnych rynków ma charakter wzrostowy.

Pojęcie ROZWOJU FIRMY

Oznacza zmiany jakościowe w systemie, skoordynowane zmiany jakościowe, które dostosowują firmę do zmiennego otoczenia. Zmiany te oparte są na pojęciu zmiany organizacyjnej. Jakie zmiany:

Wzrost jest to kategorią ilościową w odniesieniu do firmy. Jest to również powiększenie zasobów, które:

Wzrost może być mierzony przez:

    1. Dynamikę