Wypadki WYPADEK - CO ROBIĆ ?

Pracodawca

1. Zapewnić poszkodowanym pierwszą pomoc i podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie (wyłączenie maszyn i urządzeń z ruchu, odcięcie zasilania maszyn energią, materiałami itp.).
   

2. Zabezpieczyć miejsce wypadku
   Miejsce wypadku należy  zabezpieczyć przed dostępem osób niepowołanych i możliwością uruchomienia - bez potrzeby - maszyn i innych urządzeń technicznych, których ruch wstrzymano w związku z tym zdarzeniem. Należy wykluczyć możliwość zmian usytuowania maszyn i urządzeń oraz innych przedmiotów, które spowodowały wypadek, jeżeli na podstawie ich położenia i stanu będzie można odtworzyć okoliczności, przebieg i ustalić przyczyny.
   Zgodę na uruchomienie maszyn i urządzeń lub inne zmiany w miejscu wypadku, wydaje pracodawca, w uzgodnieniu ze społecznym inspektorem pracy, po dokonaniu oględzin miejsca wypadku oraz po sporządzeniu, jeśli zajdzie potrzeba, szkicu lub fotografii miejsca wypadku itp.
   Po wypadku śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym, zgoda może być wydana po ustaleniu z inspektorem pracy i prokuratorem. W razie wypadków w zakładzie górniczym, wymagana jest także zgoda właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.
   
   Wprowadzanie zmian w miejscu wypadku bez wymaganej zgody jest dopuszczalne tylko wówczas, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób lub mienia albo zapobieżenia niebezpieczeństwu.
   

3. Zawiadomić o wypadku właściwego inspektora pracy i inne organy
   Pracodawca ma obowiązek niezwłocznego zawiadomienia właściwego, ze względu na miejsce zdarzenia, inspektora pracy Państwowej Inspekcji Pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał takie skutki, a mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
   Inspektora pracy PIP można powiadomić o wypadku drogą telefoniczną. W każdym okręgowym inspektoracie pracy prowadzone są całodobowe dyżury pod telefonem.
   
   Zaniechanie obowiązku powiadomienia o wypadku przy pracy (śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym) wymienionych organów, w tym inspektora pracy, stanowi wykroczenie z art. 283 § 2 pkt 6 Kodeksu pracy i jest zagrożone karą.
   

4. Przeprowadzić postępowanie powypadkowe 
   Postępowanie to, zwane też dochodzeniem powypadkowym, przeprowadza podmiot, na rzecz którego poszkodowany świadczył pracę lub ZUS, a w przypadku rolników indywidualnych - KRUS.

Poszkodowany

1. Zgłosić wypadek
   Zgłoszenia wypadku dokonuje poszkodowany, jeśli jego stan zdrowia na to pozwala.
   Pracownik, który uległ wypadkowi, niezwłocznie zawiadamia o tym fakcie swojego przełożonego, a świadczący pracę na innej podstawie - odpowiednie osoby reprezentujące podmiot, na rzecz którego świadczyły pracę. Wypadek przy pracy rolniczej zgłasza się właściwej jednostce organizacyjnej (oddziałowi regionalnemu lub placówce, w której poszkodowany jest ubezpieczony) Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) - bezpośrednio w jej siedzibie albo za pośrednictwem poczty, telefonicznie lub pocztą elektroniczną.
   

2. Zgłosić ewentualne roszczenia z tytułu skutków wypadku.
   Uprawnienia poszkodowanego nie są realizowane „z urzędu”. W sprawach tych wymaga się złożenia odpowiednich wniosków - bezpośrednio do ZUS lub do płatnika składek.
   Zgłoszenie wypadku przy pracy rolniczej - do KRUS - jest traktowane jako równoczesne zgłoszenie roszczenia o jednorazowe odszkodowanie

 Nagłe zdarzenie

Pojęcie „nagłość” -  pierwszy warunek uznania określonego zdarzenia za wypadek przy pracy - zostało ukształtowane przez orzecznictwo sądowe. Przełomowe znaczenie dla rozstrzygnięcia tej kwestii miał wyrok Trybunału Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 września 1958 r. (nr IR III 140/58). Przyjęto wówczas, że cechę „nagłości” ma zdarzenie, którego czas trwania nie przekracza jednej dniówki roboczej. Zdarzeniem nagłym jest więc zarówno trwający kilka sekund kontakt dłoni stolarza z piłą tarczową, jak i kilkugodzinne oddziaływanie na palacza kotłów centralnego ogrzewania tlenku węgla (czadu). „Nagłość” określa czas oddziaływania czynnika niebezpiecznego na organizm człowieka. Skutki tego oddziaływania mogą ujawnić się natychmiast lub dopiero po pewnym czasie - po kilku dniach, a nawet tygodniach. Przyjęty pogląd utrwalił się w orzecznictwie sądowym.

PRZYCZYNY WYPADKÓW WEDŁUG SYSTEMATYKI TOL

Systematyka TOL opiera się na podziale przyczyn wypadków na tkwiące w:

• czynniku materialno-technicznym (T)

• organizacji pracy (O)

• czynniku ludzkim (L)

Przyczyny wypadków - czynniki materialno-techniczne

Przyczyny wypadków przy pracy w ramach czynników materialno-technicznych:

A. Niewłaściwy stan czynnika materialnego, np.:

•  wady konstrukcyjne maszyn i urządzeń technicznych oraz narzędzi,

•  nieodpowiednia stateczność, wytrzymałość czynnika materialnego,

•  brak lub niewłaściwe urządzenia zabezpieczające.

B. Niewłaściwe wykonanie czynnika materialnego (zastosowanie materiałów zastępczych, niedotrzymanie wymaganych parametrów technicznych).
C. Wady materiałowe czynnika materialnego.
D. Niewłaściwa eksploatacja czynnika materialnego

•   -  nadmierna eksploatacja czynnika materialnego,

•   -  niedostateczna konserwacja,  

•   - niewłaściwe naprawy i remonty).

Przyczyny wypadków - czynniki organizacyjne

Przyczyny wypadków przy pracy w ramach czynników organizacyjnych:

A. Niewłaściwa ogólna organizacja pracy, np.:

• nieprawidłowy podział pracy lub rozplanowanie zadań,

• niewłaściwe polecenia przełożonych,

• brak nadzoru, niewłaściwa koordynacja prac zbiorowych,

• dopuszczenie do pracy pracownika z przeciwwskazaniami lekarskimi lub bez badań lekarskich.

B. Niewłaściwa organizacja stanowiska pracy:

• niewłaściwe usytuowanie urządzeń na stanowisku pracy,

• nieodpowiednie przejścia lub dojścia,

• nieodpowiednie rozmieszczenie i składowanie przedmiotów pracy, brak lub niewłaściwy dobór ochron osobistych.

Przyczyny wypadków - czynniki ludzkie

Przyczyny wypadków przy pracy w ramach czynników ludzkich:

A. Brak lub niewłaściwe posługiwanie się czynnikiem materialnym przez pracownika, np.:

• używanie nieodpowiedniego do danej pracy czynnika materialnego,

• udostępnienie przez pracownika czynnika materialnego osobie nieupoważnionej.

B. Nieużywanie sprzętu ochronnego przez pracowników
    ochron indywidualnych,środków ochrony zbiorowej lub urządzeń zabezpieczających).

C. Niewłaściwe samowolne zachowanie się pracownika:

•  wykonywanie pracy niewchodzącej w zakres obowiązków,

•  niewłaściwe operowanie kończynami w strefie zagrożenia itp.

D. Stan psychofizyczny pracownika nie zapewniający bezpiecznego wykonania pracy spowodowany:

•  nagłym zachorowaniem, 

• niedyspozycją fizyczną,

• przewlekłą lub ostrą chorobą,

• zmęczeniem, zdenerwowaniem,

• nadużyciem alkoholu lub innego środka odurzającego

E. Nieprawidłowe zachowanie się pracownika spowodowane m.in.:

• nieznajomością lub lekceważeniem zagrożenia,

•  nieznajomością zasad bezpiecznej pracy, n

•  lekceważeniem poleceń przełożonych

Ergonomia zajmuje się związkami zachodzącymi pomiędzy człowiekiem a jego zajeciem, sprzętem i otoczeniem (materialnym) w najszerszym znaczeniu, wlaczajac w to prace, wypoczynek, sytuacje w domu i w podrozy
Podstawowe zadanie - optymalne kształtowanie systemu pracy w celu zapewnianie wysokiej wydajności pracy wykonywanej w warunkach, nie tylko pelnego bezpieczeństwa, ale również pozwalających na wszechstronny, intelektualny, psychiczny, społeczny, rozwój pracownika. Określenie takich warunków pracy, by osiagnac taka efektywność/wydajność, która nie będzie obnizala poziomu bezpieczeństwa.

OBCIAZENIE PSYCHICZNE W SRODOWISKU PRACY

1. Obciazenie psychiczne jako cehca zadnia środowiska pracy

2. Obiazenie psychiczne jako stan człowieka.
   może być oruzmiane jako wysulek umysłowy bedacy skutkiem zewnętrznego obciążenia związanego z wymaganiami pracy.

3. Jako niezgodność wymagan i możliwości.
   może być rozumiane jako zakres rozbieznosci pomiędzy wymaganiami pracy a mozluiwosci sprostania im przez pracownika/ potrzeby czlowiak a możliwości zaspokojenia ucgh przez srodowisko i warunki pracy.

sRODOWISKO PRACY MOŻE BYĆ ZRODLEM STRESU:

1. Przeciążenie lub niedociążenie praca

2. Ograniczony zakres kontroli

3. Niejasność i konflikt roli zawodowej

4. Niewlasciwy styl zarzadzania

5. Niepewność pracy i perspektyw zawodowcyh

6. Zle stosunki międzyludzkie

7. Czynniki fizyczne środowiska pracy.

• Dlugosc cykli pracy

• Monotonia zadań

• Czastkowosc pracy

• Wymagania emocjonalne

• Wymagania czasy

• Jakos organizacji pracy

• Wspolpraca z innymi wydziałami

• Oprzyrządowanie

• Zakres kontroli pracy

• Dysponowanie sprzętem, maszynami

• Możliwość uzyskania wsparcia

• Dostepnosc informacji zwrotnej o wynikach pracy

• Intensywność konfliktow w pracy   

Czynniki te mogą twkic w:
Lista czynnikow decydujących o stopniu obciążenia psychicznego

• niejasny cel zadania

• zlozonosc wymagan stawianych przez zadanie

• oblusga

• adekwatność informacji

• wieloznaczność informacji

• rozroznialnosc sygnalow

• redundancja/ NADMIAR

• kompatybilność

• dokladnonsc przetwarzania informacji

• rownolegla contra porzadkowa prezentacja informacji

• dzielenie czasu pomiędzy dwa lub więcej zadań

• odroczone w czasie reakcje systemu

• modele umysłowe funkcji systemu

• formułowanie sadow absolutnych contra względnych

• obciążenie pamięci operacyjnej i pamięci trwalej

• rozpoznawanie contra przypominanie

• wsparcie decyzji

• kontrolowalność systemu

• wymiary dzialan motorycznych

• dynamika kontroli

• tolerancja bledu

• konsekwencje bledu

• aspekty środowiska

• interakcje społeczne

• zaleznosc od innych w trakcie wykonywania zadania

• presja czasu

CHRONOMETRAZ - wyodrębnienie na danym stanowisku pracy czynności roboczych, pogrupowanie ihc w cykle i określenie czasu trwania tych czynności. Jest warunkiem prawidłowego obliczenia wydatku energetycznego na stanowisku pracy, w zakładach nazywany również `fotografia pracy' lub `sciezka stanowiska'.

Zakłada się , ze nadmierne obciążenie psychiczne obniża sprawność wykonania zadań.
oceniając wiec takie parametry wykonania, jak predkosc, dokladnosc, liczba bledow przed rozpoczęciem pracy i po jej zakończeniu, jesteśmy w stanie oszacować wielkość obciążenia psychicznego.

We wszystkich trzech etapach procesu pracy, istotnymi parametrami wysiłku psychicznego w odniesieniu do informacji, decyzji i czynność sa:

Zlozonosc, Zmienność, Powtarzalność, Waznosc, Dokladnosc, Szybkość przebniegu danego zjawiska

ZASADY DOTYCZACE ODBIORU INFORMACJI

1. Przeciążenie kanalu informacyjnego powoduje szybkie zmeczenie psychiczne i może doprowadzić do blokady kanalu, polegającej na zerwaniu transmisji miedzy narządem zmysłu a układem centralnym

2. Przekazywanie ciagle tego samego bodźca przez dluzszy okres wywoluje zjawisko habituacji czyli swoistego `uodpornienia się' narządu zmysłu na ten bodziec i zanik reakcji.

3. Czas reakcji na bodźce słuchowe i dotyk  wynosi 0,16-0,21sek na bodźce wzrokowe  0,19-0,26 a na sygnal zlozony, np. układ swiatel, zespolow tonow, nawet około 1sek.

4. Informacja do odbioru jednym rzutem oka nie może skladac się z więcej niż pieciu elementow.

5. Należy unikac presji czasu w procesach percepcji informacji oraz podejmowania decyzji.

6. Jezli wymagana jest duza szybkość reakcji to należy stosować sygnaly dzwiekowe, krótkie i intensywne.

Praca człowieka to powiązane ze sobą układy:

- człowiek - maszyna,

- człowiek - środowisko materialne,

- człowiek - stanowisko robocze.

Celem ergonomii jest kształtowanie warunków pracy niezbędnych do ochrony pracownika przed przedwczesną utratą sił biologicznych w następstwie pracy oraz warunków do ich regeneracji w toku pracy.

„Ergonomia {gr. ergon = praca, dzieło + nomos = prawo} - nauka zajmująca się badaniem

warunków pracy, dostosowaniem środowiska pracy, maszyn i urządzeń technicznych do

potrzeb pracownika z punktu widzenia zapewnienia optymalnych warunków wykonywania

pracy.”

- definicja przyjęta w statucie Międzynarodowego Stowarzyszenia Ergonomicznego

(IEA): „Ergonomia lub czynnik ludzki określa stosunki powstające między człowiekiem

a jego zajęciem, sprzętem i środowiskiem w najszerszym tego słowa znaczeniu, włączając

w to sytuacje związane z pracą, zabawą, rekreacją i podróŜą

Polskiego Towarzystwa Ergonomicznego Ergonomia jest to nauka stosowana, zmierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów codziennego użytku

do wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka

Międzynarodowego Stowarzyszenia Ergonomicznego (IEA)

Ergonomia zajmuje się związkami zachodzącymi pomiędzy człowiekiem a jego pracą, sprzętem i otoczeniem (materialnym) w najszerszym znaczeniu, włączając w to pracę,

wypoczynek, sytuację w domu i w podróży

System: człowiek-obiekt techniczny jest typowym tzw. systemem działania i jako taki wyróżnia się następującymi cechami:

• realizuje celowe działanie,

• może współpracować z innymi systemami,

• może składać się z innych systemów,

• może się zmieniać i doskonalić (rozwijać się),

• trwa w czasie i ma skończoną trwałość,

• zużywa się i wymaga odnowy itd.

Elementarny system człowiek - obiekt techniczny to system złożony z jednego

człowieka oraz określonej liczby i rodzajów środków technicznych, którymi on posługuje się przy wykonywaniu zaplanowanego zadania w określonym czasie i w określony sposób

Celem ergonomii

Ergonomia zmierza do dostosowania narządów, maszyn, urządzeń, technologii, materialnego środowiska pracy i życia oraz przedmiotów powszechnego użytku do wymogów fizycznych i psychicznych człowieka.

Nauki współtowarzyszące ergonomii:

* o człowieku:

- fizjologia pracy (użytkowanie energia)

- psychologia pracy

- antropometria (zmierzyć człowieka, aby coś zaprojektować)

- nauki medyczne (higiena pracy)

* nauki techniczno-organizacyjne

- technika i technologia

- organizacja pracy

- ekonomia

- nauki o jakości

Ochrona prawna:

- wypadek przy pracy

- wypadek równoznaczny z wypadkiem przy pracy

- wypadek w drodze do lub z pracy

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, która nastąpiła w związku z pracą:

1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych

2. podczas lub w związku z wykonywaniem czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia

3. w czasie pozostawienia pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze miedzy siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunków pracy.

Na równi z wypadkiem przy pracy w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

1. w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określonych w ust.1, chyba ze wypadek spowodowany został postępowanie pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań

2. podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony

3. przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacji związkowe.

Przyczyna zewnętrzna to inna niż wewnętrzna.

Nagłe zdarzenie zamknie się w podstawowym czasie pracy (czyli normalnie 8h lub więcej, jeśli w czasie nadgodzin).

Za przyczynę wewnętrzną przyjmuje się stan zdrowia pracownika.

Jeśli przyczyna wewnętrzna i zewnętrzna to prowadzi się dokładne badanie miejsca wypadku, czy przyczyniła się wewnętrzna czy zewnętrzna.

Uraz - wypadek z naruszeniem funkcji i tkanek.

Wypadek śmiertelny - wypadek w wyniku, którego nastąpiła śmierć w miejscu wypadku lub w okresie nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku (na skutek obrażeń związanych z wypadkiem).

Wypadek ciężki w wyniku, którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała takie jak:

- utrata wzroku, mowy, słuchu

- zdolności rozrodczej

- inne uszkodzenie ciała

- rozstrój zdrowia naruszającego podstawowe funkcje organizmu

- choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu

- trwała choroba psychiczna

- całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zakładzie

- trwałe istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

Wypadek zbiorowy przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

Jeśli mamy wypadek musimy zgłosić śmiertelny do prokuratora, inspekcji pracy, organu nadzoru.

Zespół powypadkowy dwuosobowy:

- pracownik służby BHP, pracodawca, pracownik przy innej pracy

- społeczny inspektor pracy, przedstawiciel pracowników z aktualnym przeszkoleniem BHP, specjalista spoza zakładu pracy.

Zespól musi działać w miejscu wypadku, sporządzenie dokumentacji, przesłuchania (od poszkodowanego i świadków, informacje od lekarzy), sporządzenie protokołu powypadkowego.

Terminy:

- niezwłocznie podjąć działania powypadkowe

- nie później niż w ciągu 14 dni od uzyskania zawiadomienia od wypadku sporządzić protokół powypadkowy

- zapoznać poszkodowanego lub rodzinę z protokołem przed jego zestawieniem

- w ciągu 5 dni pracodawca zatwierdza protokół

- jeśli nie potwierdzi to zespół w ciągu 5 dni sporządza nowy

- protokół powypadkowy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową pracodawca przechowuje 10 lat.

Zespół powypadkowy niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o wypadku jest zobowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku a w szczególności:

- dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku;

- jeżeli jest to konieczne, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku;

- wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala;

- zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku;

- zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku, (katastrofa, zagrożenie bezpieczeństwa publicznego, problemy techniczne lub technologiczne);

- zebrać inne dowody dotyczące wypadku;

- dokonać prawnej kwalifikacji wypadku zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych;

- określić środki profilaktyczne oraz wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.

Uwagi, zastrzeżenia, uzasadnienia:

- członek zespołu powypadkowego ma prawo złożyć do protokołu powypadkowego zdanie odrębne, które powinien uzasadnić.

- w przypadku rozbieżności zdań członków zespołu powypadkowego o treści protokołu powypadkowego decyduje pracodawca.

- poszkodowany ma prawo wglądu do akt sprawy oraz sporządzania z nich notatek i odpisów oraz kopii.

- zespól powypadkowy jest obowiązany zapoznać się z treścią protokołu powypadkowego poszkodowanego przed jego zatwierdzeniem,

- poszkodowany ma prawo zgłaszania uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym, o czym zespól powypadkowy jest obowiązany pouczyć poszkodowanego

- w przypadku śmierci pracownika członków rodziny zmarłego pracownika, o którym mowa w artykule 12 ustawy, oraz pouczyć ich o prawie zgłoszenia uwag i zastrzeżeń co do ustaleń zawartych w protokole.

- stwierdzenie w protokole powypadkowym, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy albo że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku, wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia.

Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia:

- zasiłek chorobowy,

- świadczenie rehabilitacyjne,

- zasiłek wyrównawczy,

- jednorazowe odszkodowanie: * za stały uszczerbek na zdrowiu

* za długotrwały uszczerbek na zdrowiu

- renta z tytułu niezdolności do pracy, w tym renta szkoleniowa,

- renta rodzinna,

- dodatek pielęgnacyjny,

- dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej,

- pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Świadczenia z ubezpieczenia społecznego nie przysługuje ubezpieczonemu, gdy:

- wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa,

- ubezpieczony, będąc w stanie nietrzeźwości albo pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku,

- ubezpieczony odmówił bez uzasadnionej przyczyny poddania się badaniu w celu ustalenie zawartości w organizmie alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych albo przez swoje zachowanie uniemożliwił przeprowadzenie takiego badania.

Wypadek w drodze do pracy lub z pracy - nagłe zdarzenie, przyczyna zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana.

Za chorobę zawodową uważa, się chorobę określoną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy. Może być też spowodowana sposobem wykonywania pracy.

Schemat układ człowiek - maszyna

oświetlenie hałas wibracje zanieczyszczenia promieniowanie

środowisko naturalne pracy

psychospołeczne

środowisko pracy;

zasilanie stosunki międzyludzkie;

urządzenia sygnalizujące receptory

MASZYNA CZŁOWIEK - stan emocjonalny

urządzenia stymulujące efektory (analiza; system kierowania;

pamięć; instrukcje, informacje

cel decyzja)

organizacja pracy

- rytm i tępo pracy

- podstawy pracy; przerwy.

Układ człowiek - maszyna - to wzajemne powiązanie pracującego człowieka ze światem rzeczy, a wiec z narzędziami, maszynami, urządzeniami, stanowiskiem roboczym, a także warunkami materialnymi środowiska pracy, tj. oświetlenie, hałas, mikroklimat i inne.

Zadaniem tego układu jest wykonanie jakiejś pracy, przy czym udział i względną ważność obu stron tego układu mogła być bardzo różna.

Pojecie „maszyna” oznaczać może najprostsze urządzenie tj. nóż, młotek, jak i najbardziej skomplikowane elektroniczne maszyny cyfrowe czy pojazdy kosmiczne.

Pojecie „człowiek” również obejmuje zarówno robotnika wykonującego pracę fizyczną za pomocą prymitywnych narzędzi, jak tokarza, kierowcę samochodu, pilota i innych automatach procesu produkcyjnego na wskaźnikach i aparatach kontrolnych.

Są dwa typy układu człowiek - maszyna:

1. zdeterminowany - pracujący dokładnie według programu; np. działanie automatu, człowiek operator kontroluj maszynę.

2. niezdeterminowany - nie posiadający sztywnego programu kierowania; np. sterowanie dźwigiem, kierowanie samolotem.

W pierwszym typie układu, człowiek znajduje się przy nim i spełnia funkcje pasywne, ograniczające się do kontroli i korekty jego działań. W drugim człowiek to główny element wchodzący w strukturę układu bez którego jest niemożliwe funkcjonowanie całości.

Lista Fittsa

a) przewaga maszyny nad człowiekiem

- szybkość działania

- wielkość dysponowanej siły, mocy i ich stabilności

- niezmienność wykonywania stereotypowych czynności i zadań

- przechowywanie informacji w postaci skróconej i kasowania informacji

- zdolność do wykonywania wielu operacji równocześnie

- odporność na warunki środowiska zewnętrznego

b) przewaga człowieka nad maszyną

- wykrywanie słabszych sygnałów wzrokowych, słuchowych

- wykrywanie sygnałów przypadkowych pojawiających się na tle szumów

- odbiór, interpretacja i scalanie informacji cząstkowej oraz uzupełnienie brakujących informacji

- wykonywanie płynnych operacji sterowania

- przechowywanie dużych ilości informacji przez długi czas i wykorzystywanie ich w odpowiedniej chwili oraz umiejętność kojarzenia ze sobą różnorodnych informacji

- myślenie indukcyjne (wyciąganie wniosków i formułowanie uogólnień na podstawie dokonanych obserwacji i przesłanek stanowiących poszczególne przypadki wniosków i uogólnień)

- zmiany w zakresie wykonywanych funkcji w wyniku uczenia się - poprawa w toku pracy

- zdolność do działania w sytuacjach nieoczekiwanych i mało prawdopodobnych, działanie intuicyjne

- wykrywanie i poprawianie błędów.

T: Zarządzanie bezpieczeństwem pracy.

Zarządzanie jest działalnością kierowniczą polega na ustalaniu celów i powodowaniu ich realizacji przez organizację zasobów, procesów informatycznych w istniejących warunkach zewnętrznych jej działania w sposób sprawny i skutecznych oraz zgodny ze społeczną racjonalnością działań gospodarczych.

Bezpieczeństwo i higiena pracy - stan warunków organizacji oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony życia i zdrowia przed zagrożeniami występującymi w środowisku.

System zarządzania BHP - to cześć ogólnego systemu zarządzania organizacją, która obejmuje strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialności, zasady postępowania, procedury, procesy, zasoby potrzebne do opracowania, wdrażania, przeglądu, i utrzymywania polityki bezpieczeństwa pracy.

Polityka BHP - deklaracja organizacji dotycząca jej intencji i zasad odnoszących się do ogółów efektów, ale nie koniecznie wdrażanie.

Nowoczesny system zarządzania BHP:

→ cel - działanie powypadkowe

→ filozofia podejścia - ochrona człowieka

→ rozumienie podstaw systemu - robię co muszę

→ obszar działania - zagrożenie pracownika

→ rozumienie odpowiedzialności za bezpieczeństwo - odpowiedzialność wymuszona

→ rola stosowanych wskaźników bezpieczeństwa - sprawozdawczość

→ charakter dział w zakresie BHP - działania doraźne.

Ocena ryzyka zawodowego stanowi jeden z elementów polityki zarządzania przedsiębiorstwem. Właściwa polityka zarządzania BHP:

→ wymierne efekty finansowe

→ oszczędność czasu kadry kierowniczej

→ oszczędność czasu pracodawcy

→ oszczędność gospodarowania profilaktyką

→ skuteczne zapobieganie wypadkom i zdarzeniom prawie wypadkowym

→ niezbędne narzędzia do właściwego zarządzania jakością wg. standardów polskich, europejskich, światowych: certyfikaty ISO PN - N - 18001 i PN - N - 18002

→ realizowanie obowiązku prawnego stanowionego przez rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej.

Pracodawca - ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowa związane z ryzykiem zawodowym.

Ryzyko zawodowe - prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywana pracą.

Ryzyko resztkowe - pozostające po zastosowaniu środków zapobiegawczych.

Środki ochronne - środki ochrony zdrowia, indywidualne środki techniczne stosowane w celu zmniejszenia zagrożenia.

Analiza ryzyka - badanie ryzyka obejmujące określenie charakterystyki obiektu, identyfikacje zagrożeń i szacowanie ryzyka.

Charakterystyka stanowiska pracy - zespół cech określających (opisujących) obszar stanowiska pracy.

Działanie zapobiegawcze - działanie podjęte w celu usunięcia przyczyn potencjalnej niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji w celu niedopuszczenia do ich wystąpienia.

Ekspozycja (narażenie) - podleganie oddziaływaniu czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych związanych z wykonywaniem pracy.

Pracownik narażony na ryzyko - każdy pracownik, który może się znaleźć całkowicie lub częściowo w strefie niebezpiecznej.

Stanowiska pracy - przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę.

Strefa niebezpieczna - miejsce na terenie budowy, w którym występują zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi.

Strefa zagrożenia - przestrzeń w otoczeniu urządzenia produkcyjnego, w którym bezpieczeństwo lub zdrowie przebywających tam osób jest zagrożone.

Szkoda (strata, skutek) - fizyczny uraz lub/i utrata zdrowia lub majątku.

Zagrożenie - stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę.

Ryzyko zawodowe - jest określane prawdopodobieństwem wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

KROK 1 - określanie charakterystyki stanowiska pracy/ wykonywanej pracy

KROK 2 - identyfikacja zagrożeń

KROK 3 - szacowanie ryzyka

KROK 4 - wartościowanie ryzyka

Czy wymagane są działania ograniczające lub eliminujące ryzyko?

→ nie - okresowa ocena ryzyka

→ tak - KROK 5 - wybór działań określających lub eliminujących ryzyko; realizacja działań ograniczających lub eliminujących ryzyko.

Ogólne zasady planowania działań można przedstawić następująco:

oszacowane ryzyko zawodowe		dopuszczalność ryzyka	niezbędne działanie
ocena punktowa	ocena słowna
5	bardzo duże ryzyko	nieakceptowane (niedopuszczalne)	Na ocenianym stanowisku praca nie może być rozpoczęta. Praca wykonywana - wstrzymana do czasu zmniejszenia ryzyka do poziomu akceptowalnego.
4	duże ryzyko	nieakceptowane (niedopuszczalne)	natychmiastowe podjęcia działań zmniejszających ryzyko do poziomu akceptowalnego
3	średnie ryzyko	akceptowane (dopuszczalne)	należy możliwie najszybciej podjąć działania zmierzające do zmniejszenia ryzyka. Należy uwzględnić koszty obniżenia ryzyka.
2	małe ryzyko	akceptowane (dopuszczalne)	ryzyko należy utrzymać na tym poziomie i prowadzić dalszą analizę zagrożeń w celu obniżenia kategorii ryzyka do bardzo małego. Należy uwzględnić koszty obniżenia ryzyka.
1	bardzo małe ryzyko	akceptowane (dopuszczalne)	nie ma ……………. działań korygujących. Wymagana jest jednak ocena okresowa ryzyka.

Stosunek pracy - przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie z wyraźnym określeniem rodzaju i warunków umowy a w szczególności powinna określać:

1. rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania oraz termin rozpoczęcia pracy

2. wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy.

Umowa o pracę rozwiązuje się:

- na mocy porozumienia stron,

- przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),

- przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia),

- z upływem czasu, na który była zawarta,

- z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:

1) ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,

2) popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,

3) zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie:

- nawiązania i rozwiązania stosunku pracy,

- warunków zatrudnienia,

- awansu zawodowego,

- dostępu do szkoleń, których celem jest podnoszenia kwalifikacji zawodowych;

a w szczególność bez względu na:

- płeć,

- wiek,

- niepełnosprawność,

- rasę,

- religię,

- narodowość,

- przekonania polityczne,

- przynależność związkową,

- pochodzenie etniczne,

- wyznanie,

- orientację seksualną,

- a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Równe traktowanie - oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpośrednio lub pośrednio z wymienionych wyżej przyczyn zwanych kryteriami dyskryminacyjnymi.

Dyskryminowanie bezpośrednie - pracownik był, jest lub mógłby być traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni pracownicy.

Dyskryminowanie pośrednie - istnieje wtedy, gdy na skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjętego działania występują dysproporcje w zakresie warunków zatrudnienia na niekorzyść wszystkich lub znacznej liczby pracowników należącej do grupy wyróżnionej ze względu na jedną lub kilka przyczyn wymienionych wyżej kryteriów dyskryminacyjnych, jeżeli dysproporcje te nie mogą być uzasadnione obiektywnymi powodami.

Przejawem dyskryminowania pośredniego lub bezpośredniego jest również:

1) działanie polegające na zachęcaniu innej osoby do naruszania zasady równego traktowania w zatrudnieniu,

2) molestowanie czyli zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności albo poniżenie lub upokorzenie pracownika.

Dyskryminowania ze względu na płeć jest także każde nieakceptowane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności lub poniżenie albo upokorzenie pracownika; na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy - molestowanie seksualne.

Za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu, uważa się różnicowanie przez pracodawcę sytuacji pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych wyżej jako kryteria dyskryminacyjne, którego skutkiem jest w szczególności:

- odmowa nawiązania lub rozwiązanie stosunku pracy,

- niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę lub innych warunków zatrudnienia albo pominięcie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą,

- pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe.

Nasz kręgosłup jest przygotowany do pozycji wyprostowanej (łatwiej wykonywać pewne czynności ale większym kosztem energetycznym). Pozycja siedząca mniej przyjazna organizmom, ale mniej energochłonna.

Antropometria - dział antropologii obejmujący metody określania budowy ciała ludzkiego za pomocą pomiaru odległości miedzy stałymi jego punktami i porównywania ich z odpowiednimi wskaźnikami. Przedmiotem badań może być żywy człowiek lub szkielet. Badaniami czaszki zajmuje się kraniometria, pozostałymi kośćmi - osteometria; np. mundury dla wojska - będą leżeć dobrze na niektórych, ponieważ są równego wzrosty mają różne długości nóg, rąk, szerokość szyi.

Atlas antropometryczny ludności dorosłej - zawiera pewne rozmiary/wymiary, którymi posługują się, np. twórcy ubrań.

Miart centylowe

Centyl np. 5 rzędu - jest to taka wartość cechy dla której 5% populacji ma wartość danej cechy mniejszą, a pozostała część czyli 95% stanowi większość. Do celów projektowych przyjmuje się 5-95 wartości te obejmują więc 90% populacji.

wyróżnia się wymiary ciała człowieka:

- długościowe

- szeroosciowe

- głębokościowe

- obwodowe.

Aby siedziska było ergonomiczne musi być:

- stabilne

- tak wyprofilowane, aby nie było wrażenia spadania z niego

- odchylone od poziomu 3-6º

- ……. pod plecy i pod łokietniki.

---