Opracowanie zagadnień na egzamin z gospodarki komunalnej.
Opracował: Adam Górka
1. Podstawy prawne i zasady prowadzenia gospodarki komunalnej w Polsce.
Do głównych, najważniejszych podstaw prawnych prowadzenia gospodarki komunalnej w Polsce możemy zaliczyć:
ustawę z 20 grudnia 1996 roku o gospodarce komunalnej
ustawę z 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych
ustawę z 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego
ustawy samorządowe (z 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym, z 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym i z 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa)
ustawę z 19 grudnia 2008 roku o partnerstwie publiczno-prywatnym
ustawę z 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych
ustawę z 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych
Poza tym, prowadzenie gospodarki komunalnej opiera się o szereg innych ustaw jak: Prawo ochrony środowiska, Prawo wodne, o swobodzie działalności gospodarczej, o gospodarce nieruchomościami, o zagospodarowaniu przestrzennym, Prawo budowlane, Kodeks postępowania administracyjnego, o odpadach, o drogach publicznych, Prawo energetyczne, Prawo przewozowe, o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Przed przejściem do dalszej części opracowania należy koniecznie zapoznać się dokładnie z treścią wszystkich wyżej wymienionych ustaw.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z 20 grudnia 1996 roku o gospodarce komunalnej, ona właśnie określa zasady prowadzenia gospodarki komunalnej. Ponieważ jednak nie znajdziemy tam wyliczenia tych zasad, należy pod tym pojęciem rozumieć ogół przepisów ustawy.
2. Pojęcie gospodarki komunalnej.
Definicja ustawowa: obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.
Chodzi więc po prostu o usługi jakie samorząd, najczęściej gminny, świadczy swoim mieszkańcom aby gmina rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej.
Możemy wymienić kilka cech charakteryzujących usługi z zakresu gospodarki komunalnej:
ciągłość i powszechność świadczenia
powszechna dostępność
ukierunkowanie na zaspokojenie potrzeb publicznych
brak ukierunkowania na zysk
konieczność istnienia odpowiedniej infrastruktury technicznej
wysoka kapitałochłonność cyklu inwestycyjnego
jednoczesność produkcji, dostawy i konsumpcji
znaczne zróżnicowanie zapotrzebowania w czasie
wysoki stopień nieelastyczności popytu względem ceny
3. Zadania samorządu terytorialnego a wykonywanie gospodarki komunalnej.
Organy samorządu terytorialnego mają za zadanie wykonywanie tak zwanych usług publicznych, dzielących się na trzy człony i mających zaspokoić potrzeby społeczności lokalnej. Pierwszy z tych członów to usługi społeczne. Są one ukierunkowane na rozwój życia wspólnoty lokalnej, zaspokajanie społecznych potrzeb mieszkańców (opieka społeczna, ochrona zdrowia, edukacja, kultura, bezpieczeństwo, regulowanie rynku pracy). Drugi człon to usługi administracyjne. Ich istotą jest samo dokonanie czynności administracyjnej przez jednostkę samorządu terytorialnego, a nie dostarczenie konkretnej usługi czy dobra materialnego. Przykładem może być wydanie dokumentu. Trzecim wreszcie, najbardziej nas interesującym członem są usługi komunalne. Koncentrują się one na zaspokajaniu zbiorowych potrzeb bytowych społeczności.
4. Kompetencje organów samorządu terytorialnego w sferze gospodarki komunalnej.
Funkcje organów będą omawiane w kolejnych zagadnieniach. Uogólniając można uznać, że pozycję dominującą ma organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, ponieważ to jemu ustawa o gospodarce komunalnej daje w artykule 4 kompetencje decyzyjne w sprawach formy prowadzenia gospodarki komunalnej, które mogą być co najwyżej oddelegowane do organu wykonawczego.
5. Praktyczne przykłady podmiotów gospodarki komunalnej.
Podmiotami zobligowanymi do wykonywania gospodarki komunalnej są jednostki samorządu terytorialnego. Mogą one ją wykonywać przez szereg form organizacyjnych, które zostaną omówione w dalszej części opracowania. Do podmiotów gospodarki komunalnej można zaliczyć też osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które wykonują zadania z zakresu gospodarki komunalnej w drodze zlecenia lub partnerstwa publiczno-prywatnego.
6. Formy organizacyjno-prawne prowadzenia gospodarki komunalnej.
Dzielimy je na formy budżetowe oraz formy pozabudżetowe. Do form budżetowych zaliczamy: jednostki budżetowe, zakłady budżetowe oraz gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych. Do form pozabudżetowych natomiast: spółki prawa handlowego, partnerstwo publiczno-prywatne oraz zlecanie zadań innym podmiotom.
7. Formy budżetowe gospodarki komunalnej.
Jednostka budżetowa - jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych, która swoje wydatki pokrywa bezpośrednio z budżetu jednostki samorządu a wypracowane dochody odprowadza na jej rachunek. Oprócz omawianych poniżej jednostek o charakterze samorządowym, występują też jednostki państwowe.
Powstawanie: tworzone w drodze uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Uchwała zawiera statut jednostki budżetowej oraz wykaz mienia przekazywanego jej w zarząd. Aby póxniej przekształcić jednostkę należy ją zlikwidować i powołać nową w jej miejsce.
Podstawa działalności: statut określający nazwę, siedzibę oraz przedmiot działalności, w tym przedmiot działalności podstawowej.
Finanse: oparte na rocznym planie dochodów i wydatków i uzależnione od jednostki macierzystej. Istnieje jednak możliwość uzyskiwania własnych dochodów z opłat za udostępnienie dokumentacji przetargowej, ze spadków, zapisów i darowizn w formie pieniężnej oraz z odszkodowań i wpłat za uszkodzone bądź utracone mienie, które było w zarządzie danej jednostki budżetowej.
Przykłady: szkoła podstawowa, gminny ośrodek sportu i rekreacji, dom pomocy społecznej,
Zakład budżetowy - jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych, która odpłatnie wykonuje powierzone zadania a koszty działalności pokrywa z przychodów własnych.
Powstawanie: tworzone w drodze uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. W ten sam sposób przekształcane.
Podstawa działalności: uchwała powołująca zakład zawierająca jego nazwę, siedzibę, przedmiot działalności, część budżetu z którą ma się rozliczać, źródła przychodów własnych, stan wyposażenia w środki obrotowe, majątek przekazywany w użytkowanie.
Finanse: oparte na rocznym planie finansowym obejmującym przychody, koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu rozliczeniowego oraz tak zwane rozliczenia z budżetem. Przychody zakładu budżetowego pochodzą z pięciu źródeł:
opłaty za wykonywanie zadań
dotacje podmiotowe
dotacje przedmiotowe
dotacje celowe
jednorazowa dotacja dla nowo powstałego zakładu na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe
Zastrzega się, że zakład budżetowy nie może otrzymać dotacji w kwocie wyższej niż 50% kosztów jego działalności, chyba że jest to dotacja inwestycyjna lub dotacja na realizację projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej. Zakład budżetowy podlega budżetowaniu netto, co oznacza, że na koniec każdego roku wpłaca na rachunek jednostki macierzystej nadwyżki środków obrotowych.
Przykłady: żłobek, dom kultury, ośrodki sportu i rekreacji, zakłady dostarczające wodę
Zalety:
łatwość tworzenia i zarządzania właścicielskiego
łatwość w dotowaniu
uproszczona księgowość, ewidencja i sprawozdawczość
łatwość przeprowadzania przekształceń wewnętrznych
brak obciążenia VAT w przypadku realizacji zleceń od innych jednostek organizacyjnych samorządu
Wady:
niska racjonalność działania
tendencja do zawyżania kosztów
brak samodzielności prawnej
pełna odpowiedzialność gminy za działania zakładu
podatność na nieracjonalne decyzje władz samorządowych
sztywny, niezależny od efektów system wynagrodzeń
brak możliwości amortyzacji, kapitalizacji majątku
roczny system finansowania uniemożliwiający plany długofalowe
Gospodarstwo pomocnicze jednostki budżetowej - wyodrębniona z jednostki budżetowej pod względem organizacyjnym i finansowym część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna.
Powstawanie: tworzone (a także likwidowane i przekształcane) przez kierownika jednostki budżetowej przy zgodzie organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego.
Finanse: oparte na rocznym planie finansowym obejmującym przychody, koszty oraz inne obciążenia, rachunek zysków i strat, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu rozliczeniowego oraz rozliczenie z budżetem. Gospodarstwo powinno zgodnie z założeniem utrzymywać się z własnych dochodów ale może otrzymywać dotacje przedmiotowe oraz dotację jednorazową dla nowo powstałego gospodarstwa na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Jest ono budżetowane metodą netto - na koniec roku wpłaca do budżetu 50% wypracowanego zysku.
Przykłady: akademik, bursa, stołówka szkolna, świetlica, hala sportowa przy szkole.
8. Formy pozabudżetowe gospodarki komunalnej.
Spółki prawa handlowego - w przypadku gospodarki komunalnej dozwolone są jedynie: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna, spółka komandytowa i spółka komandytowo-akcyjna.
Partnerstwo publiczno-prywatne - jest to forma długoletniego współpracowania podmiotów sektora publicznego i prywatnego, w wyniku którego obie strony wnoszą wkład do wspólnego procesu świadczenia usług lub zadań publicznych. Idea partnerstwa pochodzi z USA, podobnie jak hamburger. W Europie w oparciu o nią powstał na przykład tunel pod kanałem La Manche.
Zlecanie zadań w formie zamówień publicznych - są to umowy odpłatne zawierane między zamawiającym a wykonawcą, których przedmiotem są usługi, dostawy bądź roboty budowlane.
9. Zasady prawno-organizacyjne funkcjonowania jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych.
Omówione w punkcie 7.
10. Spółki prawa handlowego jako formy prowadzenia gospodarki komunalnej.
Spółki prawa handlowego działają w oparciu o ustawę z 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych. Zgodnie z nią spółki kapitałowe powstają na podstawie umowy w postaci aktu notarialnego. Podlegają one wpisaniu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Posiadają osobowość prawną. Wspólnicy tworzący spółkę nie ponoszą pełnej odpowiedzialności za jej działalność. W razie niepowodzenia, ryzykują jedynie wysokością wkładu w kapitał spółki. Majątek osobisty nie może być przeznaczony na zaspokojenie roszczeń wierzycieli. Każda spółka posiada organizacyjnie wyodrębnione władze.
Charakterystyka poszczególnych typów spółek:
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.):
istotna rola rady nadzorczej oraz komisji rewizyjnej
nie może emitować udziałów w postaci papierów wartościowych
zbywanie udziałów może być ograniczone postanowieniami umowy spółki
wnoszenie aportów jest prostsze niż w spółkach akcyjnych
wspólnicy mogą wnosić dopłaty zasilające środki spółki
kapitał zakładowy musi być zgromadzony w momencie rejestracji spółki
zarząd może zostać pociągnięty do osobistej odpowiedzialności majątkowej za niezapłacone zobowiązania spółki w przypadku niezgłoszenia w określonym terminie wniosku o upadłość
kapitał zakładowy do założenia spółki musi wynosić minimum 5 000 zł a minimalna wartość pojedynczego udziału to 50 zł
Spółka akcyjna (S.A.):
osoba prawna typu korporacyjnego i kapitałowego
może realizować cele gospodarcze zarówno zarobkowe jak i niezarobkowe
założenie istnienia dużej liczby akcjonariuszy
możliwość emisji papierów wartościowych typu typu udziałowego będących przedmiotem obrotu giełdowego i pozagiełdowego
utrudnione wnoszenie wkładu finansowego do spółki
brak osobistej odpowiedzialności majątkowej akcjonariuszy
11. Zasady tworzenia i działalność spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością:
Etapy tworzenia:
Krok 1 - Zawarcie umowy spółki w formie aktu notarialnego. Zawiera ona:
nazwa
siedziba
przedmiot działalności
wysokość kapitału zakładowego
ilość udziałów przypadająca na każdego ze wspólników
liczba i wartość nominalna udziałów
czas trwania spółki (jeżeli jest oznaczony)
Krok 2 - Wniesienie przez wspólników wkładu na pokrycie całego kapitału zakładowego a w razie objęcia udziałów za cenę wyższą od wartości nominalnej, wniesienie nadwyżki.
Krok 3 - Powołanie zarządu. Możliwe jest też powołanie rady nadzorczej i komisji rewizyjnej. Komisja rewizyjna jest obligatoryjna gdy liczba wspólników przekroczy 25 a kapitał zakładowy 500 000 zł. Rada nadzorcza jest obligatoryjna we wszystkich spółkach komunalnych. Wybierana jest przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.
Krok 4 - Wpis do rejestru przedsiębiorców KRS nadający spółce osobowość prawną
Organy:
Zarząd - wybierany jest przez zgromadzenie wspólników. Może być jedno- lub wieloosobowy. Jest organem reprezentującym spółkę i prowadzącym jej sprawy. Każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia praw spółki. Może wtedy bez odpowiedniej uchwały zarządu prowadzić sprawy nieprzekraczające zwykłej kompetencji zarządu. Obowiązuje zakaz konkurencji - członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako członek organu lub wspólnik.
Rada nadzorcza (komisja rewizyjna) - składa się z co najmniej 3 osób powoływanych i odwoływanych uchwalą wspólników najczęściej na rok (chyba że umowa spółki stanowi inaczej). Zajmuje się bieżącą kontrolą działalności finansowej i merytorycznej spółki, analizą sprawozdania finansowego. Jej członkowie mają prawo przeglądania ksiąg i dokumentów spółki oraz żądania wyjaśnień od członków zarządu. W przypadku braku komisji rewizyjnej, uprawnienia kontrolne przysługują każdemu ze wspólników.
Spółka akcyjna:
Etapy tworzenia:
Krok 1 - utworzenie spółki przez podpisanie statutu przez założycieli
Krok 2 - wniesienie przez wspólników wkładu na pokrycie całości kapitału zakładowego
Krok 3 - ustanowienie zarządu i rady nadzorczej
Krok 4 - dokonanie wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS
Elementy statutu:
1. nazwa i siedziba spółki (w nazwie musi być zawarta forma prawna - „S.A.” lub „spółka akcyjna”)
2. przedmiot działalności spółki według PKD
3. czas trwania spółki
4. określenie kapitału zakładowego spółki oraz kwoty wpłaconej przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego
minimalna wysokość kapitału zakładowego to 100 000 zł
minimalna wartość pojedynczej akcji to 1 gr
jeżeli akcje są emitowane po cenie wyższej od nominalnej, nadwyżka powinna być uiszczona w całości przed założeniem spółki
jeżeli wnoszone są aporty, powinny być pokryte w całości nie później niż rok po zarejestrowaniu spółki
w postaci pieniężnej należy przed założeniem uiścić 25% kapitału zakładowego
wycena wkładów niepieniężnych musi być zaopiniowana przez biegłego rewidenta
5. określenie wartości nominalnej akcji i ich liczby ze wskazaniem rodzajów akcji
6. określenie liczby akcji określonych rodzajów i związanych z nimi uprawnień
7. określenie nazwisk i imion założycieli
8. określenie liczby członków zarządu i rady nadzorczej
Organy:
Zarząd - może być jedno- lub wieloosobowy, wyłoniony spośród akcjonariuszy lub spoza ich grona. Członków powołuje i odwołuje rada nadzorcza (ale może to też zrobić walne zgromadzenie na maksymalnie 5-letnią kadencję). Chociaż są powoływani przez radę nadzorczą, która również ustala ich wynagrodzenie to nie mogą otrzymywać od niej poleceń.
Rada nadzorcza - sprawuje stały nadzór nad działalnością zarządu, a w szczególności kontroluje sprawozdania finansowe i merytoryczne. Wnioskuje do zarządu w sprawie sposobu podziału zysków lub pokrycia straty za dany rok budżetowy. Co rok składa walnemu zgromadzeniu pisemne sprawozdanie z działalności spółki. Rada może badać wszystkie dokumenty spółki i żądać wyjaśnień od członków zarządu. Ma możliwość zawieszania członków zarządu na okres do 3 miesięcy. Rada musi składać się z co najmniej 3 członków w w spółkach państwowych z minimum 5 powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie na kadencję trwającą do 5 lat.
Walne zgromadzenie - są to wszyscy zebrani akcjonariusze spółki. Do ich kompetencji należy wybieranie rady nadzorczej, przyjmowanie jej sprawozdań, udzielanie absolutorium członkom zarządu. Uchwała walnego zgromadzenia jest też potrzebna do emisji nowych akcji, nabycia własnych akcji, transakcji na nieruchomościach, zbycia lub wydzierżawienia części lub całości przedsiębiorstwa.
Zalety prowadzenia gospodarki komunalnej w tej formie:
możliwość pozyskania zewnętrznego kapitału
większa racjonalność działania wynikająca z praw rynku
swobodne kształtowanie wewnętrznych procesów gospodarczych
możliwość uczestniczenia w innych osobach prawnych
możliwość dokapitalizowania spółki
możliwość emisji akcji
większa przewidywalność zachowań gospodarczych (brak ograniczenia rocznym planem finansowym)
Wady prowadzenia gospodarki komunalnej w tej formie:
pełne opodatkowanie
konieczność zwrotu oprocentowania kapitału właścicielom
długi okres tworzenia
trudność zmiany wadliwego statutu
12. Cywilno prawne formy prowadzenia gospodarki komunalnej.
Należą do nich partnerstwo publiczno-prywatne i zamówienia publiczne. Zostaną one omówione w punktach od 16 do 30.
13. Zasady i dopuszczalność prowadzenia działalności gospodarczej przez jednostki samorządu terytorialnego.
Działalność gospodarcza stanowi jeden ze sposobów realizacji podstawowych zadań samorządu terytorialnego. Istnieje wręcz obowiązek prowadzenia przez samorząd działalności gospodarczej, która prowadzi do zaspokojenia zbiorowych potrzeb mieszkańców jeżeli nie ma innej możliwości zaspokojenia tych potrzeb. Należy jednak podkreślić różnicę miedzy gospodarką komunalną a działalnością gospodarczą opartą na tym, iż ta pierwsza nie jest ukierunkowana na zysk a często jest wręcz nieopłacalna z czysto finansowego punktu widzenia.
Polskie prawo przewiduje możliwość prowadzenia przez jednostki samorządu terytorialnego działalności gospodarczej poza sferą użyteczności publicznej, w celach wyłącznie zarobkowych. Uprawnienia takie przysługują jednak jedynie gminom i tylko w przypadku gdy spełnione są jednocześnie dwa warunki:
istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym
występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa w sposób ujemny na poziom życia wspólnoty samorządowej a zastosowanie innych działań i wynikających z przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia
Poza tym, gmina może prowadzić działalność gospodarczą poza sferą użyteczności publicznej jeżeli zbycie składnika majątkowego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową. Innymi słowy, gmina może wykorzystać element swojego mienia do prowadzenia działalności gospodarczej gdy nie opłaca się jakiekolwiek inne rozporządzenie nim.
Wszystkie powyższe warunki nie dotyczą jednak pewnych sfer działalności gminy takich jak działalność wydawnicza, promocyjna, doradcza, edukacyjna i czynności ubezpieczeniowe.
Gmina może prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza sferę użyteczności publicznej wyłącznie w postaci spółek kapitałowych.
Prowadzenie działalności gospodarczej przez gminy obwarowane jest tyloma obostrzeniami ze względu na jej uprzywilejowany charakter na rynku lokalnym. Może ona nadawać ulgi i zwolnienia jednostkom organizacyjnym, które pozostają jej własnością. Gmina ma też stosunkowo duże zasoby finansowe w porównaniu z innymi podmiotami. Poza tym, jej jednostki organizacyjne mogą działać w różnych branżach i dotować jedną gałąź działalności wpływami z innej. Umożliwia to stosowanie cen dumpingowych (czasem nawet nieumyślnie) co psuje lokalny rynek. Kolejnym aspektem dominacji jednostek organizacyjnych gminy jest ich wiedza na temat zmian jakie mogą być zainicjowane przez samorząd. Wiedzy takiej podmioty prywatne nie posiadają. Poza tym, jednostki gminne mogą korzystać z mienia komunalnego, co powoduje, że do ich założenia nie potrzebne są tak daleko idące i ryzykowne inwestycje jak w sektorze prywatnym.
Gmina, rozpoczynając prowadzenie działalności komunalnej lub zakładając spółkę komunalną, staje się przedsiębiorcą. W związku z tym podlega karom jakie może na nią nałożyć Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Co istotne, Urząd rzeczywiście prowadzi postępowania przeciw gminom i nakłada na nie kary. Przykładami nieuczciwej konkurencji i wykorzystywania swej dominującej pozycji są zakaz zatrzymywania się na przystankach gminnych dla prywatnych przewoźników (chociaż mają teoretycznie zezwolenie na prowadzenie działalności to nie mają jak legalnie podjąć pasażerów), wydawanie zezwoleń na wywóz i składowanie odpadów na zaledwie kilka miesięcy (chociaż opłacalne jest tylko prowadzenie takiej działalności przez kilka lat) czy ustalanie różnych stawek czynszu za najem nieruchomości komunalnych.
14. Działalność gospodarcza samorządu terytorialnego w sferze użyteczności publicznej.
W dużej mierze, problem ten został omówiony w zagadnieniu 13.
Jeżeli istnieje jakaś niezaspokojona dziedzina potrzeb publicznych, jednostka samorządu terytorialnego zobowiązana jest do podjęcia działalności gospodarczej w tym kierunku o ile nie ma podmiotu prywatnego, który podjął by się realizacji zadania.
W tej dziedzinie, specyficzną formą działalności jest zakład budżetowy. W myśl artykułu 7 ustawy o gospodarce komunalnej, w formie zakładu budżetowego prowadzona może być tylko działalność ze sfery użyteczności publicznej.
15. Mienie jednostek samorządu terytorialnego (nabywanie, gospodarowanie).
Przepisy dotyczące mienia komunalnego w gminie znajdują się w ustawie z 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym, w szczególności w jej rozdziale piątym.
Mieniem komunalnym jest według artykułu 43 ustawy, własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i ich związków oraz mienie innych gminnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw.
Artykuł 44 ustawy przewiduje sześć form nabycia mienia komunalnego:
Na podstawie ustawy wprowadzającej samorząd terytorialny w Polsce (przejmowanie mienia od jednostek państwowych na początku lat 90. XX wieku).
W przypadku zmian granic gmin rozporządzeniem Rady Ministrów, przekazanie mienia następuje na podstawie porozumienia zainteresowanych gmin. Jak się nie dogadają to decyduje za nie Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
W wyniku przekazania przez administrację rządową (ustawa odsyła do przepisów szczegółowych, znajdujących się w rozporządzeniu Rady Ministrów).
W wyniku własnej działalności gospodarczej.
Przez inne czynności prawne.
W inny sposób na mocy odrębnych przepisów (furtka dla ustawodawcy).
Jednostki samorządu terytorialnego cieszą się samodzielnością w gospodarowaniu mieniem komunalnym. Wymagane jest jedynie spełnienie kryterium legalności.
Mieniem komunalnym w gminie gospodaruje wójt, burmistrz lub prezydent miasta oraz osoby przez niech upoważnione, w szczególności jego zastępca. Niekiedy, gdy może wystąpić powstanie zobowiązań pieniężnych, organ wykonawczy potrzebuje kontrasygnaty skarbnika lub osoby upoważnionej przez skarbnika.
Art. 48 zabezpiecza uprawnienia jednostek pomocniczych do korzystania z mienia komunalnego. Ich zakres zapisany jest w statucie jednostki pomocniczej i nie może być uszczuplany bez zgody zebrania wiejskiego.
Art. 50 nakazuje szczególną staranność osobom zarządzającym mieniem komunalnym.
16. Partnerstwo publiczno-prywatne z udziałem jednostek samorządu terytorialnego.
Partnerstwo publiczno prywatne to forma współpracy podmiotów sektora publicznego i prywatnego, w wyniku którego obie strony wnoszą wkład do procesu świadczenia usług lub wykonywania zadań publicznych.
Podmiot publiczny wnosi zazwyczaj majątek (szczególnie nieruchomości), gwarancje i poręczenia. Pomaga w załatwieniu koncesji i pozwoleń. Oferuje przywileje, ulgi oraz monopolizację wycinka rynku lokalnego.
Podmiot prywatny wnosi pieniądze, nołchał (wiedzę, pomysł na działalność), możliwość zabezpieczenia inwestycji, zaangażowanie w przedsięwzięcie i doświadczenie w zarządzaniu inwestycjami.
Wyróżniamy trzy modele praktyczne partnerstwa publiczno-prywatnego:
Niemiecko-holenderski (jak sama nazwa wskazuje, pochodzi on z USA a najlepiej przyjął się w Belgii) - samorząd jest właścicielem i operatorem infrastruktury. Partner prywatny zapewnia dofinansowanie inwestycji i ma udział w jej zyskach.
Brytyjski - właścicielem i operatorem infrastruktury jest partner prywatny. Samorząd uczestniczy w pierwszym etapie inwestycji. Przypomina to trochę już zamówienie publiczne.
Francuski - gmina jest właścicielem infrastruktury komunalnej. Operatorem jest podmiot prywatny wybrany w drodze przetargu. Umowa jest zawierana na 10-30 lat. Gminie przysługuje prawo określania cen za usługi.
Istnieją też modele teoretyczne partnerstwa publiczno-prywatnego:
BOT (Build Operate Transfer) - partner publiczny finansuje i pozostaje właścicielem budowanej infrastruktury. Partner prywatny ma zaprojektować i wybudować infrastrukturę a następnie użytkować ją i zarządzać nią przez określony czas, po którym oddaje ją do dyspozycji partnera publicznego.
DBFO (Design Build Finance Operate) - w tym przypadku partner prywatny finansuje, projektuje i buduje infrastrukturę, którą zarządza przez określony czas. Po jego upływie, jest ona przekazywana partnerowi publicznemu.
BOO (Build Own Operate) - jest to rozszerzenie modelu DBFO. Partner prywatny pobiera opłaty za korzystanie z infrastruktury, przez co zwracana mu się koszt jej wybudowania. Jest on też jej właścicielem a nie tylko operatorem (przez czas obowiązywania umowy).
BTL (Build Transfer Lease) - partner prywatny finansuje i realizuje inwestycję biorąc na siebie całe ryzyko. Następnie prawo własności przekazane jest podmiotowi publicznemu a podmiot prywatny ma zapewnioną dzierżawę infrastruktury oraz występowanie w charakterze przedstawiciela strony publicznej.
BOR (Build Operate Renewal) - zadaniem partnera prywatnego jest sfinansowanie, budowa, eksploatacja i utrzymanie infrastruktury. Przywilejem partnera prywatnego jest możliwość wystąpienia o odnowienie koncesji po zakończeniu obowiązywania umowy.
W Polsce podstawą prawną partnerstwa publiczno-prywatnego jest ustawa z dnia 19 grudnia 2008 o partnerstwie publiczno-prywatnym.
17. Podmioty partnerstwa publiczno-prywatnego.
Podmiotem prywatnym partnerstwa jest po prostu przedsiębiorca prywatny.
Podmiotem publicznym może być jednostka sektora finansów publicznych lub inna osoba prawna utworzona w celach związanych z zaspokojeniem potrzeb o charakterze powszechnym, nie mającym charakteru przemysłowego lub handlowego, jeżeli jednostki sektora finansów publicznych finansują te osoby prawne w co najmniej 50%, posiadają ponad połowę udziałów lub akcji, sprawują nadzór nad organem zarządzającym lub mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu zarządzającego lub nadzorczego (czyli są zależne od jednostek sektora finansów publicznych).
Warto też wspomnieć o przedmiocie partnerstwa publiczno-prywatnego, którym jest wspólna realizacja zadań i podział ryzyka pomiędzy obu partnerów a w szczególności:
budowa lub remont obiektu budowlanego
świadczenie usług
wykonanie dzieła a w szczególności wyposażenie składnika majątkowego w urządzenia podwyższające jego wartość lub użyteczność
inne świadczenia połączone z utrzymaniem lub zarządzaniem składnikiem majątkowym, który jest wykorzystywany do realizacji przedsięwzięcia publiczno prywatnego lub jest z nim związany
18. Zasady tworzenia partnerstwa publiczno-prywatnego.
Inicjatywa tworzenia partnerstwa należy do pomiotu publicznego. Według starej ustawy był to podmiot prywatny jednak była to sytuacja korupcjogenna.
Źródłami warunków stawianych przy tworzeniu partnerstwa publiczno-prywatnego są dwie ustawy:
Prawo zamówień publicznych z 29 stycznia 2004 - we wszystkich przypadkach
o koncesjach na roboty budowlane lub usługi z 9 stycznia 2009 - w przypadkach gdy wynagrodzeniem partnera prywatnego jest prawo pobierania pożytków z wytworów partnerstwa
Istotą umowy tworzącej partnerstwo jest zobowiązanie partnera prywatnego do realizacji przedsięwzięcia za określonym wynagrodzeniem i do poniesienia w całości lub części wydatków na jego realizację oraz zobowiązanie partnera publicznego do współdziałania w osiągnięciu celu, w szczególności przez wniesienie wkładu własnego.
Jeżeli wkład podmiotu publicznego przekracza kwotę 100 000 000 zł, potrzebna jest zgoda ministra finansów.
Etapy tworzenia partnerstwa:
Inicjatywa podmiotu publicznego.
Zamieszczenie ogłoszenia o planowanym partnerstwie publiczno-prywatnym w Biuletynie Zamówień Publicznych lub odpowiednim dzienniku urzędowym Unii Europejskiej oraz dodatkowo w Biuletynie Informacji Publicznej.
Składanie ofert przez podmioty prywatne.
Ocena ofert i wybór najkorzystniejszej przez podmiot publiczny. Oferta najkorzystniejsza to taka, która przedstawia najkorzystniejszy bilans wynagrodzenia i innych kryteriów odnoszących się do przedsięwzięcia:
- podział zadań i ryzyka
- terminy i wysokość przewidywanych płatności lub innych świadczeń podmiotu publicznego jeżeli są planowane
- podział dochodów
- stosunek wkładu partnera publicznego do wkładu partnera prywatnego
- efektywność realizacji przedsięwzięcia, w tym efektywność wykorzystania składników majątkowych
- jakość, funkcjonalność, parametry techniczne, poziom oferowanych technologii, koszt utrzymania i serwis produktu przedsięwzięcia
Podpisanie umowy.
19. Zalety i wady partnerstwa publiczno-prywatnego.
Zalety:
zmniejszenie ryzyka ponoszonego przez podmiot publiczny
sprowadzenie kapitału zewnętrznego
korzystanie z doświadczeń rynkowych w realizacji zadań z zakresu gospodarki komunalnej
przyspieszenie przebiegu inwestycji
korzystniejsze umowy z podwykonawcami
obniżenie kosztów realizacji inwestycji
Wady:
utrata pełnej kontroli nad inwestycją
bardziej skomplikowany proces przygotowania inwestycji
zagrożenie obniżenia poziomu usług
zagrożenie podwyżki cen usług
zmniejszenie liczby miejsc pracy w administracji samorządowej
20. Zamówienia publiczne jednostek samorządu terytorialnego.
Zamówienia publiczne to umowy odpłatne zawierane między zamawiającym a wykonawcą, których przedmiotem są dostawy, usługi lub roboty budowlane. Podstawą zamówienie publicznego jest zawsze zawierana umowa oparta o prawo cywilne. Umowy te mają charakter odpłatny - następuje świadczenie pieniężne.
W Polskim systemie prawa zamówienia publiczne pojawiły się w 1994 roku. Ustawa z 10 czerwca 1994 roku, która je wprowadzała, była wynikiem podpisania przez Polskę w roku 1993 układu stowarzyszeniowego i konieczności dostosowania naszego prawa do prawa Unii Europejskiej.
Obecnie obowiązującą w tym zakresie ustawą jest Prawo zamówień publicznych z 29 stycznia 2004 roku. Ustawa ta odsyła miejscami do swoich rozporządzeń wykonawczych a także do innych ustaw jak: Kodeks cywilny, Prawo budowlane i ustawa o finansach publicznych.
Można wyróżnić etapy postępowania przetargowego na podstawie ustawy Prawo zamówień publicznych:
Przygotowanie przetargu.
Prace przygotowawcze trwają najdłużej w przypadku przetargów na roboty budowlane ze względu na dużą ilość wymaganych dokumentów.
Przygotowanie Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ).
Opisana szerzej w zagadnieniu 25.
Ogłoszenie o zamówieniu.
Opisane szerzej w zagadnieniu 24.
Składanie ofert.
Od 7 do 47 dni od ogłoszenia.
Wybór oferty najkorzystniejszej.
Podpisanie umowy.
Opisana szerzej w zagadnieniu 29.
Realizacja zadania.
21. Zasady zamówień publicznych.
uczciwej konkurencji - postępowanie w ramach zamówienia publicznego powinno być prowadzane z uwzględnieniem równego traktowania podmiotów
bezstronności i obiektywizmu - postępowanie powinny prowadzić osoby, które w ten właśnie sposób dokonają wyboru oferty najkorzystniejszej
równości - zamawiający ma obowiązek równego traktowania podmiotów na każdym etapie postępowania przetargowego
pisemności - wszystkie czynności powinny być wykonywane w formie pisemnej
języka polskiego - postępowanie prowadzi się w języku polskim, chociaż w szczególnych przypadkach dopuszcza się inny język powszechnie przyjęty na arenie międzynarodowej
legalności - zamówienie powinno zostać dokonane zgodnie z obowiązującym prawem
jawności - wszystkie czynności w postępowaniu i dokumenty powinny być jawne, z wyjątkiem sytuacji gdy w grę wchodzi ważna tajemnica przedsiębiorstwa albo tajemnica handlowa
przetargu ograniczonego lub nieograniczonego - wskazuje na tryby podstawowe dokonywania zamówień publicznych
22. Podmiot i przedmiot zamówień publicznych.
Wyróżniamy zawsze dwa podmioty zamówień publicznych. Są nimi zamawiający i wykonawca. Zamawiającym, zobligowanym do stosowania przepisów o zamówieniach publicznych może być:
jednostka sektora finansów publicznych
osoby prawne podlegające jednostkom sektora finansów publicznych (takie w których jednostka ma 50% udziałów, powołuje 50% organu nadzorczego itd.)
inne podmioty, które dysponują środkami publicznymi w związku z realizacją zadania
Wykonawcą może być każda osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która ubiega się o udzielenie zamówienia publicznego finansowanego ze środków publicznych. Musi ona mieć umocowanie prawne do występowania w obrocie gospodarczym.
Wśród przedmiotów zamówień publicznych wyróżnia się trzy kategorie:
dostawy - różnego rodzaju czynności polegające na dostarczaniu różnego rodzaju dóbr materialnych lub niematerialnych, w szczególności na podstawie umowy sprzedaży, najmu leasingu, pożyczki czy kredytu. Przykładem może być zakup sprzętu sportowego do szkoły lub zaciągnięcie kredytu przez gminę.
roboty budowlane - zaprojektowanie lub wykonanie prac budowlanych, określonych w ustawie z 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (nowelizowana 15 października 2009 roku)
usługi - wszelkiego rodzaju czynności wykonywane na rzecz zamawiającego, które nie są dostawami ani robotami budowlanymi
23. Wyłączenia ustawowe zamówień publicznych.
A) wyłączenia przedmiotowe - wiążą się z określoną kategorią usług świadczonych przez podmioty publiczne. Są to usługi związane z obrotem papierami wartościowymi, obsługa długu publicznego, gromadzenie rezerw dewizowych, prowadzenie rachunków bankowych przez NBP. Wyłącza się też usługi arbitrażowe i pojednawcze. Poza tym przepisów zamówień publicznych nie stosujemy do usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych, dostawy uprawnień do emisji do powietrza gazów cieplarnianych ani umów prawa pracy.
B) wyłączenia podmiotowe - zamówienia, które są udzielone na podstawie szczególnej organizacji międzynarodowej określonej w innym akcie prawa. Wyłącza się też umowy miedzy Rzeczpospolitą a innymi podmiotami międzynarodowymi dotyczące różnych przedsięwzięć jeżeli w tej umowie określona jest procedura ich realizacji (lex specialis derogat legi generali).
C) wyłączenia kwotowe - przepisów o zamówieniach publicznych nie stosujemy gdy wartość zamówienia nie przekracza 14 000 euro (przy kursie ustalonym rozporządzeniem ministra finansów aktualnie na 3,8771 zł za 1 euro)
24. Zasady ogłaszania o zamówieniach publicznych.
Ogłoszenie musi być zawsze:
zamieszczone w siedzibie zamawiającego, w miejscu powszechnie dostępnym
zamieszczone na stronie internetowej zamawiającego oraz na jego stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej
przesłane do Urzędu Zamówień Publicznych, który dokonuje publikacji w Biuletynie Zamówień Publicznych.
Gdy wartość zamówieni przekracza kwotę wynikającą z art. 10 ust. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych (jest ona ustalana w drodze rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów, obecnie wynosi 60 000 euro przy kursie ustalonym na 3,8771 zł za 1 euro), ogłoszenie musi też zostać przesłane do Urzędu Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, który dokonuje publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Gdy wartość zamówienia przekracza 10 000 000 euro lub 20 000 000 euro dla robót budowlanych, konieczne jest też zamieszczenie ogłoszenia w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim.
Wraz z zamieszczeniem ogłoszenia, udostępniona musi być też specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia.
25. Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia.
Jest bardzo istotnym dokumentem w postępowaniu zgodnym z Prawem zamówień publicznych. Zawiera 17 elementów obligatoryjnych i kilka fakultatywnych. Elementy obligatoryjne:
Nazwa i adres zamawiającego.
Określenie trybu postępowania.
zostaną omówione w zagadnieniu 27
Opis przedmiotu zamówienia.
Termin wykonania zamówienia.
Opis warunków udziału w postępowaniu oraz sposobu dokonywania oceny spełnienia tych warunków.
Wykaz oświadczeń lub dokumentów jakie mają dostarczyć wykonawcy w celu potwierdzenia spełnienia warunków udziału w postępowaniu.
Informacja o sposobie porozumiewania się zamawiającego z wykonawcami a także wskazanie osób uprawnionych do porozumiewania się z wykonawcami po stronie zamawiającego.
Ustalenie wadium przetargowego. Omówione szerzej w zagadnieniu 26.
Termin związania ofertą. Ustawa wyróżnia trzy terminy uzależnione od wartości zamówienia:
30 dni od momentu złożenia - zamówienia do progu z art. 10 ust. 8 ustawy
60 dni od momentu złożenia - zamówienia do 10 000 000 euro lub 20 000 000 euro w przypadku robót budowlanych
90 dni od złożenia - zamówienia powyżej 10 000 000 euro lub 20 000 000 w przypadku robót budowlanych.
Opis sposobu przygotowania ofert - kwestie techniczne.
forma pisemna (maszynopis lub wydruk), język polski, numeracja stron, zszycie w sposób trwały, wskazanie charakterystyki podpisującego (kto to ma być), sposób przygotowania załączników, sposób potwierdzenia oryginalności kopii dokumentów
Brak numeracji na jednej stronie jest wystarczającą podstawą do odrzucenia oferty jako niespełniającej wymogów formalnych.
Miejsce oraz termin składania i otwarcia ofert.
Miejsce określa się bardzo dokładnie (który pokój, u którego urzędnika).
Otwarcie ofert powinno odbyć się tego dnia, w którym upływa termin składania ofert.
Przy otwarciu mogą być wszyscy zamawiający.
Zamawiający, w czasie otwarcia podaje nazwę wykonawcy, cenę (gdy wszystkie są zbyt wysokie to już przy otwarciu można unieważnić przetarg), termin realizacji, inne kwestie związane z kryteriami oceny oferty.
Ocena ofert jest publiczna.
Opis sposobu obliczania ceny.
Często zamawiający żąda podania kwoty rozbitej na części składowe.
Opis kryteriów, jakimi będzie się kierował zamawiający przy wyborze oferty wraz z podaniem znaczenia poszczególnych kryteriów (procentowy ich udział w ostatecznej ocenie). Zabronione jest podawanie kryteriów, które naruszałyby zasady uczciwej konkurencji. Przykładowe kryteria:
cena (kryterium najważniejsze, czasami jedyne)
jakość
warunki gwarancji i serwis
termin realizacji zamówienia
warunki płatności
Informacja o formalnościach jakie powinny być załatwione po wyborze oferty, w celu zawarcia umowy.
miejsce i czas podpisania umowy
wymogi co do reprezentanta wykonawcy
wymogi co do dokumentów jakie powinny być dostarczone przy podpisywaniu umowy
Wymogi co do zabezpieczenia należytego wykonania umowy. Opisane szerzej w zagadnieniu 26.
Istotne dla stron postanowienia, które zostaną wprowadzone do treści umowy.
Często do SIWZ dołącza się ramowy wzór umowy.
Pouczenie o środkach ochrony prawnej przysługujących wykonawcy w toku postępowania przetargowego. Opisane szerzej w zagadnieniu 30.
Fakultatywne elementy SPIZ:
informacja o zamówieniach częściowych (możliwość zgłoszenia się do realizacji tylko wydzielonej części zamówienia)
informacja o możliwości składania ofert wariantowych (możliwość złożenia kilku różnych ofert przez jednego wykonawcę, wszystkie jednak muszą opiewać na tą samą cenę). Brak takiej możliwości również należy zaznaczyć.
26. Wadium przetargowe, zabezpieczenie należytego wykonania umowy.
Wadium jest obligatoryjne, gdy wartość zamówienia przekracza kwotę z art. 10 ust. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych. Gdy wartość jest mniejsza, decyzja o żądaniu wadium należy do zamawiającego.
Wadium musi zostać wniesione przed upływem terminu składania ofert. Może ono wynosić od 0,5% do 3% wartości zamówienia. W przypadku, gdy możliwe jest składanie ofert częściowych, zamawiający określa wadium dla każdej części zamówienia. Ustawa zezwala na następujące formy wnoszenia wadium:
pieniądz (transakcja bezgotówkowa)
poręczenia bankowe
gwarancje bankowe
gwarancje ubezpieczeniowe
poręczenia innych podmiotów określonych w ustawie z 9 listopada 2000 o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości
Zwrot wadium następuje po zakończeniu lub unieważnieniu postępowania (i rozpatrzeniu wszystkich protestów) o udzielenie zamówienia a także po podpisaniu umowy z podmiotem, który został wybrany w postępowaniu i który wniósł zabezpieczenie należytego wykonania umowy.
Wykonawca może wnioskować o zwrot wadium gdy wycofał się z postępowania przed upływem terminu składania ofert, gdy został z niego wykluczony lub gdy jego oferta została odrzucona. Jeżeli wykonawca wnosi o zwrot wadium, nie przysługuje mu prawo do wniesienia protestu.
Wadium wniesione w formie pieniężnej jest zwracane wraz z odsetkami, w uszczupleniu o koszty bankowe.
Wadium zostaje zatrzymane gdy wykonawca, który został wybrany w postępowaniu odmawia podpisania umowy, gdy nie wniósł zabezpieczenia należytego wykonania umowy oraz gdy zawarcie umowy stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy (np. umyślnie uciął sobie prawą rękę w wyniku czego nie może złożyć podpisu).
Zabezpieczenie należytego wykonania umowy ma charakter podobny do wadium przetargowego. Może być wniesione w tych samych formach. Wnosi je wykonawca wyłoniony w drodze postępowania o przyznanie zamówienia publicznego w kwocie od 2% do 10% ceny oferty (w SIWZ podaje się odsetek ceny a nie kwotę).
27. Tryby przetargowe, organizacja, przesłanki wyboru trybu.
Ustawa wyróżnia dwa zasadnicze i sześć warunkowych trybów przetargowych:
Przetarg nieograniczony.
Jeden z zasadniczych trybów przetargowych.
Oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy.
Przetarg ograniczony.
Jeden z zasadniczych trybów przetargowych.
Różnica między nim a przetargiem nieograniczonym polega na tym, że najpierw wykonawcy składają wnioski o dopuszczenie do udziału w przetargu.
Zamawiający musi zaprosić do przetargu co najmniej 5 wykonawców.
Negocjacje z ogłoszeniem.
Tryb warunkowy - dozwolony gdy wartość zamówienia jest niższa od kwoty określonej w art. 10 ust. 8 ustawy i gdy nie można z góry określić szczegółowych cech zamawianych usług.
Etapy:
Publikacja ogłoszenia.
Zaproszenie dopuszczonych wykonawców do składania ofert wstępnych.
Negocjacje z wykonawcami.
Zaproszenie do składania ofert.
Negocjacje bez ogłoszenia.
Tryb warunkowy - dozwolony szczególnie w sytuacji niepowodzenia uprzednio prowadzonych postępowań lub wobec pilnej potrzeby udzielenia zamówienia.
Etapy:
Zaproszenie wybranych wykonawców do składania wniosków.
Negocjacje warunków umowy z wykonawcami.
Zaproszenie co najmniej 5 wykonawców do składania ofert.
Zapytanie o cenę.
Tryb warunkowy - stosowany wyłącznie gdy przedmiotem zamówienia są dostawy lub usługi powszechnie dostępne, o ustalonych standardach jakościowych a wartość zamówienia jest mniejsza od kwoty wynikającej z art. 10 ust. 8 ustawy.
Etapy:
Wybór wykonawców.
Wysłanie zapytania o cenę.
Zaproszenie wybranych wykonawców do składania ofert.
Jedynym kryterium oceny ofert jest cena.
Licytacja elektroniczna.
Tryb warunkowy - stosowany gdy wartość zamówienia jest mniejsza od kwoty wynikającej z art. 10 ust. 8 ustawy.
Etapy:
Ogłoszenie publiczne.
Kwalifikacja wykonawców składających wnioski o udział w licytacji.
Licytacja przez składanie kolejnych ofert przez specjalny formularz umieszczony na stronie internetowej.
Klasyfikacja ofert następuje automatycznie a jedynym kryterium jest cena.
Dialog konkurencyjny.
Tryb warunkowy - w sytuacjach gdy nie można przeprowadzić przetargu z powodu szczególnie złożonego charakteru zamówienia, który uniemożliwia opisanie przedmiotu zgodnie z wymogami ustawowymi oraz gdy nie można obiektywnie ustalić uwarunkowań prawnych lub finansowych wykonania zamówienia a cena nie jest jedynym kryterium wyboru najkorzystniejszej oferty.
Etapy:
Wybór wykonawców.
Prowadzenie dialogu na temat warunków zamówienia (finansowych i technicznych).
Zaproszenie wykonawców do składania ofert.
Zamówienie z wolnej ręki.
Tryb warunkowy - szczególnie w sytuacjach gdy przedmiot zamówienia może być świadczony tylko przez jednego wykonawcę.
Etapy:
Negocjacje z jednym, arbitralnie wybranym wykonawcą.
Udzielenie zamówienia.
Tryb najmniej sformalizowany - negocjacje mogą dotyczyć dowolnego elementu oferty a dokumenty mogą być złożone w dowolnym terminie przed podpisaniem umowy.
Pewne szczególne zamówienia, np. z dziedziny architektury i urbanistyki można poprzedzić konkursem ofert.
Domyślnymi trybami są przetarg ograniczony i przetarg nieograniczony. Każdy z pozostałych trybów może być zastosowany tylko, gdy zostaną spełnione odpowiednie, opisane przesłanki.
28. Warunki udziału w postępowaniu przetargowym.
Istnieją warunki jakie należy spełnić aby wziąć udział w postępowaniu przetargowym zarówno jako wykonawca jak i jako członek komisji przetargowej.
Członkami komisji przetargowej nie mogą być:
wykonawcy
małżonkowie, krewni, powinowaci w linii prostej wykonawców
osoby, które przed upływem 3 lat do dnia wszczęcia postępowania pozostawały w stosunku pracy z którymś z wykonawców
osoby pozostające z którymś z wykonawców w takim stosunku faktycznym lub prawnym, że może to budzić wątpliwości co do ich bezstronności
skazani prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo związane z postępowaniem o udzielenie zamówienia
Wymogi co do wykonawców:
posiadanie uprawnień do wykonywania czynności będących przedmiotem zamówienia
niezbędna wiedza, doświadczenie, potencjał techniczny i zasoby kadrowe do realizacji zamówienia
sytuacja finansowa pozwalająca na wykonanie zamówienia
nie podlegają żadnemu z wykluczeń:
podmioty, które w ciągu 3 lat przed przed wszczęciem postępowania wyrządziły szkodę nie wykonując zamówienia lub wykonując je nienależycie
podmioty, wobec których wszczęto likwidację lub ogłoszono upadłość
podmioty zalegające z opłacaniem składek lub podatków
podmioty, które nie wniosły wadium przetargowego
podmioty, które podały nieprawdziwe informacje mające wpływ na wynik postępowania
Spełnienie wymogów weryfikowane jest przez zamawiającego przez żądanie dostarczenia odpowiednich dokumentów. Gdy wartość zamówienia przekracza kwotę wynikającą z art. 10 ust. 8, żądanie dostarczenia określonych dokumentów staje się obligatoryjne.
Rodzaje wymaganych dokumentów:
potwierdzenia uprawnień (licencje, zezwolenia, koncesje)
wypis z ewidencji działalności gospodarczej lub KRS (potwierdzenie prowadzenia działalności gospodarczej)
roczne zeznanie podatkowe, sprawozdanie finansowe, wyciągi z rachunków bankowych (potwierdzenie sytuacji finansowej)
zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o niezaleganiu z podatkami, z ZUS o niezaleganiu ze składkami, z KRS o niekaralności
Wszystkie dokumenty jakich można żądać są wyszczególniane w rozporządzeniu Rady Ministrów.
29. Zasady zawierania umów w sprawie zamówienia publicznego.
Umowa jest podstawą realizacji zadania w ramach zamówień publicznych. Jej spisanie jest obligatoryjne. Następuje to minimum 7 dni po wyborze wykonawcy na zasadach i w miejscu określonym w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia. Umowa oparta jest na prawie cywilnym. Jej niepodpisanie z winy wykonawcy pociąga za sobą przepadek wadium przetargowego.
30. Środki ochrony prawnej (protest, odwołanie skarga).
Są to trzy środki dostępne wykonawcom biorącym udział w postępowaniu z zakresu zamówień publicznych.
Protest kierowany jest do zamawiającego i może dotyczyć treści ogłoszenia o zamówieniu, czynności podjętych przez zamawiającego w toku postępowania lub zaniechania przez niego czynności, do których zobowiązuje go ustawa. Protest może być wniesiony w ciągu 7 dni od otrzymania wiadomości o okolicznościach będących podstawą jego wniesienia. Istnieją przepisy szczegółowe, mogące określić inny termin. Protest składa się ze wskazania oprotestowanej czynności lub zaniechania, sformułowania żądania i zwięzłego uzasadnienia. Protest wnieść można tylko przed zawarciem umowy. Wniesienie protestu powoduje zawieszenie postępowania i wezwanie wykonawców przez zamawiającego do przedłużenia ważności wadiów. Zamawiający ma obowiązek przedstawienia kopii protestu wszystkim wykonawcom. Wykonawcy mogą przyłączać się do protestu w terminie 3 dni od jego otrzymania jeżeli dostrzegają w nim swój interes prawny. Zamawiający może ale nie musi rozpatrzyć protestu. Jeżeli tego nie zrobi, uważa się go za oddalony. Jeżeli protest zostanie uwzględniony, należy powtórzyć oprotestowaną czynność lub dokonać czynności zaniechanej.
Od oddalonego protestu przysługuje odwołanie do Krajowej Izby Odwoławczej. Może ona wydać wyrok lub zakończyć postępowanie bez wydawania wyroku (oddalić odwołanie).
Istnieje możliwość złożenia skargi do sądu okręgowego na decyzję Krajowej Izby Odwoławczej. Skargę taką może złożyć nie tylko wykonawca ale również zamawiający.
31. Gospodarka nieruchomościami komunalnymi.
Podstawą prawną gospodarki nieruchomościami w samorządzie lokalnym jest ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami. Reguluje ona kwestie związane z nieruchomościami stanowiącymi własność jednostek samorządu terytorialnego, zasady podziału i scalania nieruchomości komunalnych, zasady pierwokupu nieruchomości, wywłaszczanie i zwrot wywłaszczonych nieruchomości, udział w kosztach budowy urządzeń infrastruktury technicznej, wycenę nieruchomości, kwestie dotyczące nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa.
Organami reprezentującymi jednostki samorządu terytorialnego w kwestii gospodarki nieruchomościami są organy wykonawcze. Organem reprezentującym Skarb Państwa w powiecie w kwestii nieruchomości należących do Skarbu Państwa jest starosta.
32. Obrót nieruchomościami w jednostkach samorządu terytorialnego.
Jednostki samorządu terytorialnego gospodarują nieruchomościami za pomocą tak zwanego obrotu nieruchomościami. Oznacza on w szczególności:
sprzedaż
zamianę
zrzeczenie się
oddanie w użytkowanie wieczyste
oddanie w najem lub dzierżawę
użyczenie
oddanie w trwały zarząd
ograniczenie prawami rzeczowymi
wniesienie jako aportu do spółek
przekazanie jako wyposażenia tworzonych przedsiębiorstw
33. Umowy jednostek samorządu terytorialnego ze Skarbem Państwa.
Pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego a Skarbem Państwa mogą być zawierane specyficzne umowy w zakresie gospodarki nieruchomościami. Uregulowane jest to w artykule 14 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Może dochodzić do zawierania umów kupna/sprzedaży nieruchomości po cenie niższej od rynkowej lub oddawania w użytkowanie wieczyste bez pobierania pierwszej opłaty. Co więcej może dochodzić do nieodpłatnego obciążania nieruchomości Skarbu Państwa prawami rzeczowymi na rzecz jednostek samorządu terytorialnego i na odwrót. Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego mogą też zawierać umowy zamiany nieruchomości bez konieczności dokonywania dopłat w przypadku różnych wartości tych nieruchomości.
Zawarcie wszystkich tych umów wymaga wyrażenia zgody wojewody w imieniu Skarbu Państwa i organu stanowiącego ze strony jednostki samorządu terytorialnego.
34. Gminny zasób nieruchomości.
Tak zwane zasoby nieruchomości tworzone są przez jednostki samorządu terytorialnego w celu gospodarowania nieruchomościami. Samorządowy zasób nieruchomości stanowią nieruchomości stanowiące przedmiot własności jednostki samorządu terytorialnego oraz nieruchomości będące przedmiotem użytkowania wieczystego jednostki samorządowej.
Cele funkcjonowania samorządowego zasobu nieruchomości:
rozwój gmin
zorganizowana działalność inwestycyjna, a w szczególności rozwój budownictwa mieszkaniowego i związanych z nim urządzeń infrastruktury technicznej
inne ważne cele publiczne związane z realizacją zadań jednostek samorządu terytorialnego
Podstawą tworzenia zasobów nieruchomości są studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin uchwalane na podstawie przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Odpowiada za to organ wykonawczy gminy.
35. Gospodarowanie gminnym zasobem nieruchomości.
Gospodarowanie gminnym zasobem nieruchomości polega na:
wykonywaniu czynności zarządczych w stosunku do nieruchomości
przygotowywaniu opracowań geodezyjno - prawnych i projektowych
dokonywaniu podziałów oraz scaleń nieruchomości
wyposażaniu nieruchomości w niezbędne narzędzia infrastruktury technicznej
Zadania te mogą być powierzane zarządom nieruchomości, rzeczoznawcom majątkowym, pośrednikom w obrocie nieruchomościami oraz firmom, które zatrudniają takie osoby.
36. Zbywanie nieruchomości w drodze bezprzetargowej.
Wyszczególnione są rodzaje nieruchomości komunalnych, które można zbywać bez konieczności organizowania przetargu. Należą do nich:
nieruchomości zbywane na rzecz osoby, której przysługuje pierwszeństwo w jej nabyciu
nieruchomości zbywane pomiędzy Skarbem Państwa a jednostką samorządu terytorialnego lub miedzy dwiema jednostkami samorządu terytorialnego
nieruchomości zbywane na rzecz osób prowadzących działalność charytatywną
nieruchomości podlegające zamianie lub przekazywane w drodze darowizny
nieruchomości zbywane na rzecz użytkownika wieczystego
nieruchomość lub jej część mogąca poprawić warunki funkcjonowania nieruchomości przyległej stanowiącej własność osoby, której jest sprzedawana
nieruchomości wnoszone do spółki w charakterze aportu
nieruchomość znajdująca się na terenie specjalnej strefy ekonomicznej, zbywana zarządcy tej strefy
udział w nieruchomości zbywany na rzecz innych jej właścicieli
nieruchomości zbywane na cele sakralne kościołów lub związków wyznaniowych
nieruchomości zbywane na rzecz podmiotu prywatnego w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego
37. Organizacja przetargu.
Procedura przetargu zbycia nieruchomości komunalnych różni się od procedury przetargu na powierzenie zamówienia publicznego. Jej etapy są następujące:
Ogłoszenie.
Miejsce zamieszczenia: Biuletyn Informacji Publicznej, siedziba i prasa lokalna lub ponadlokalna.
Treść: czas, miejsce i warunki przetargu, informacje co do przedmiotu przetargu oraz terminy poprzednich przetargów jeżeli takie miały miejsce.
Rozpatrywanie wniosków osób upoważnionych do nabycia bezprzetargowego.
najemcy lokali mieszkalnych
poprzedni właściciele nieruchomości przed 5 grudnia 1990 roku
osoby, którym przysługuje roszczenie o nabycie nieruchomości na podstawie odrębnych przepisów
Wpłata wadium przez oferentów.
Licytacja.
Przetarg uważa się za zakończony ze skutkiem negatywnym gdy:
nikt do niego nie przystąpił
żaden z uczestników przetargu nie wykazał gotowości do wyjścia ponad cenę wywoławczą
komisja przetargowa stwierdziła, że żadna z ofert nie spełnia warunków przetargu
W ciągu 7 dni od ogłoszenia wyników przetargu możliwe jest zaskarżenie go do organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, która przetarg organizowała.
38. Przetargowe formy zbycia nieruchomości.
W przypadku zbywania nieruchomości komunalnych wyróżniamy 4 typy przetargów:
przetarg ustny nieograniczony
przetarg ustny ograniczony
przetarg pisemny nieograniczony
przetarg pisemny ograniczony
Forma ustna przetargu ma na celu uzyskanie jak najwyższej ceny, natomiast forma pisemna ma na celu wybór najkorzystniejszej oferty, nie tylko pod względem cenowym ale też na przykład pod względem planowanego zagospodarowania nieruchomości przez nabywcę (żeby nie sprzedać przypadkiem nieruchomości obok katedry na dom publiczny).
39. Opłata adiacencka.
Jest to opłata dotycząca właścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomości, których wartość wzrosła w wyniku scalenia lub podziału nieruchomości oraz w wyniku budowy infrastruktury technicznej z udziałem skarbu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.
Opłata adiacencka w przypadku podziału lub scalenia nieruchomości uchwalana jest przez radę gminy i nie może przekroczyć 30% wzrostu wartości nieruchomości. W pozostałych przypadkach uchwalana jest przez organ wykonawczy gminy i nie może przekroczyć 50% wzrostu wartości nieruchomości.
40. Zasady wywłaszczania nieruchomości na rzecz jednostki samorządu terytorialnego.
Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy. Jednocześnie wywłaszczenie jest możliwe wyłącznie w stosunku do nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo do nieruchomości, dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.
Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej.
Wywłaszczeniem objęta może być nie tylko całość ale także jedynie część nieruchomości. Gdy po takiej operacji pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele to na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego, organ wywłaszczający ma obowiązek nabycia tej części w drodze umowy.
Przed dokonaniem wywłaszczenia obowiązkowe są próby rokowania na rzecz wykupu nieruchomości w drodze umowy.
Etapy procesu wywłaszczenia są następujące:
Rokowania.
Prowadzone są przez starostę.
To jak czasem z rozbojem - zanim grupa złych ludzi cię pobije, najpierw da ci szansę oddania wszystkich wartościowych rzeczy po dobroci.
Postępowanie wywłaszczeniowe.
Zostaje wszczęte na wniosek organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego.
Może to nastąpić dopiero po dwóch miesiącach przeznaczonych na rokowania.
Rozprawa administracyjna.
Prowadzona przez starostę lub upoważnionego przez niego pracownika.
Stronami są przedstawiciel administracji i użytkownik wieczysty lub właściciel nieruchomości.
Decyzja o wywłaszczeniu.
Podejmowana przez starostę.
Określa nieruchomość objętą wywłaszczeniem, cel wywłaszczenia i należne odszkodowanie.
Moment wywłaszczenia.
Następuje po uprawomocnieniu się decyzji o wywłaszczeniu, to jest po 14 dniach.
Zwrot nieruchomości.
Jeżeli przez 7 lat nieruchomość nie zostanie wykorzystana do celu, w którym była wywłaszczona to jej dawny właściciel lub użytkownik wieczysty może domagać się zwrotu.
41. Zadania gmin w zakresie utrzymania czystości i porządku w gminach.
Podstawą prawną katalogu zadań gminy z zakresu utrzymania porządku jest ustawa z 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Przewiduje ona następujące kategorie zadań z tego zakresu:
Tworzenie warunków do wykonywania prac.
Np. tworzenie odpowiednich służb.
Zapewnienie budowy i eksploatacji:
stacji zlewnych związanych z siecią kanalizacyjną
urządzeń i instalacji do transportu i utylizowania zwłok zwierzęcych lub ich części
szaletu publicznego (jednego w gminie, nawet jeżeli gmina ma kilkaset tysięcy mieszkańców)
Oczyszczanie ulic i zapobieganie ich zanieczyszczeniu .
Pozbywanie się śniegu, lodu, błota, liści i innych zanieczyszczeń uprzątanych przez właścicieli nieruchomości.
Określanie obowiązków wobec osób utrzymujących zwierzęta domowe w zakresie bezpieczeństwa i czystości w miejscach publicznych.
Zabezpieczanie przed zwierzętami bezdomnymi.
Znakowanie terenów zagrożonych odzwierzęcymi chorobami zakaźnymi (np. wścieklizną).
Oczyszczanie ścieków komunalnych.
Budowa infrastruktury - sieci kanalizacyjnej.
Budowa oczyszczalni.
Budowa przyłączy.
Na terenach gdzie nieopłacalne jest budowanie tradycyjnej sieci kanalizacyjnej, możliwe jest wprowadzanie systemu małych, przydomowych oczyszczalni ścieków.
Wywóz nieczystości komunalnych.
Wydawanie zezwoleń dla firm prywatnych na określone prace z zakresu utrzymania czystości i porządku w gminie.
42. Obowiązki właścicieli nieruchomości.
Określone są one w rozdziale 3 ustawy z 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Należą do nich:
wyposażenie nieruchomości w urządzenia służące do gromadzenia odpadów komunalnych oraz utrzymywanie tych urządzeń w odpowiednim stanie sanitarnym i porządkowym oraz przyłączenie do istniejącej kanalizacji sanitarnej
gromadzenie powstałych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych w wyżej wymienionych urządzeniach
usuwanie i unieszkodliwianie odpadów komunalnych
oczyszczanie ze śniegu i lodu oraz usuwanie błota i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości
Jeżeli chodzi o usuwanie i unieszkodliwiane odpadów komunalnych, właściciel nieruchomości zazwyczaj nie robi tego sam ale korzysta z usług specjalistycznej firmy. Ma on wtedy obowiązek przechowywania umowy i dowodów wpłaty za składowanie odpadów na składowisku odpadów komunalnych oraz przedstawienia ich na żądanie organowi wykonawczemu gminy.
43. Warunki udzielania zezwoleń na świadczenie usług w zakresie utrzymania czystości i porządku w gminach.
Warunki te uregulowane są w rozdziale 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Ustawa mówi o dwóch rodzajach działalności w art. 7 ust. 1 - gospodarka odpadami komunalnymi (ich usuwanie, wykorzystywanie i unieszkodliwianie) oraz ochrona przed bezdomnymi zwierzętami.
Podmiotem uprawnionym do udzielania zezwoleń jest organ wykonawczy gminy.
Elementy wniosku o udzielenie zezwolenia:
oznaczenie podmiotu ubiegającego się o zezwolenie wraz z jego siedzibą i pełnomocnikami (jeżeli zostali wyznaczeni)
oznaczenie przedmiotu i obszaru działalności
określenie środków technicznych będących w dyspozycji wnioskodawcy zapewniających mu prawidłowe wykonywanie działalności
określenie czasu na jaki zezwolenie ma być udzielone
Podmiot ubiegający się o zezwolenie na usuwanie odpadów komunalnych powinien dodatkowo przedstawić dowód na istnienie podmiotu gotowego odbierać odpady w celu ich unieszkodliwienia lub wykorzystania.
Podmiot ubiegający się o zezwolenie na unieszkodliwianie lub wykorzystywanie odpadów komunalnych powinien dołączyć do wniosku informację o stosowanej technologii, miejscu przetwarzania odpadów i udowodnić swoje prawo do tego terenu.
Kwestie określane przez zezwolenie:
podmiot, któremu udziela się zezwolenia i jego siedziba
przedmiot oraz zakres wykonywanej działalności
miejsce unieszkodliwiania odpadów
okres ważności zezwolenia
niezbędne zabiegi z zakresu ochrony środowiska i ochrony sanitarnej jakie mają zostać dokonane po zakończeniu działalności
Podmiot, który mimo upomnień nie wywiązuje się ze swoich obowiązków może mieć cofnięte zezwolenie bez prawa do odszkodowania.
Wygaśnięcie lub odebranie zezwolenia nie zwalnia podmiotu z wywiązania się z norm dotyczących ochrony sanitarnej i ochrony środowiska.
44. Mieszkaniowy zasób gminy.
Przez mieszkaniowy zasób gminy należy rozumieć lokale stanowiące własność gminy albo gminnych osób prawnych lub spółek handlowych utworzonych z udziałem gminy, z wyjątkiem towarzystw budownictwa społecznego, a także lokale pozostające w posiadaniu samoistnym tych podmiotów. Lokale stanowiące mieszkaniowy zasób gminy, z wyjątkiem lokali socjalnych i lokali przeznaczonych do wynajmowania na czas trwania stosunku pracy, mogą być wynajmowane tylko na czas nieoznaczony.
Kwestie związane z mieszkaniowym zasobem gminy reguluje ustawa z 21 czerwca 2001 r. o ochronnie praw lokatorów, mieszkaniowy zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego.
45. Lokale socjalne.
Lokal socjalny to według ustawy z 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, lokal nadający się do zamieszkania ze względu na stan techniczny i wyposażenie, którego powierzchnia pokoi przypadająca na członka gospodarstwa domowego najemcy nie może być mniejsza niż 5 m2 a w przypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego 10 m2. Gmina przeznacza część lokali z zasobu mieszkaniowego na wynajem jako lokale socjalne.
O lokal socjalny mogą starać się osoby, które nie mają zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych i znajdują się w niedostatku a ich dochody nie pozwalają na wynajem mieszkania na zasadach rynkowych. Szczegółowe kryteria mogą się znacząco różnić, ponieważ są ustalane w osobnej uchwale przez radę gminy.
Pierwszeństwo do uzyskiwania lokali socjalnych mają osoby, które utraciły mieszkania w wyniku zdarzeń losowych.
Lokale socjalne mogą być wynajmowane tylko na czas określony a stawka czynszu nie może przekroczyć połowy stawki najniższego czynszu obowiązującego w gminnym zasobie mieszkaniowym.
46. Program ochrony środowiska - raport oddziaływania na środowisko.
???
47. Zadania jednostek samorządu terytorialnego w zakresie gospodarki odpadami.
Do zadań jednostek samorządu terytorialnego w zakresie gospodarki odpadami należy:
nadzór nad eksploatacją składowisk odpadów komunalnych, stacji zlewnych nieczystości płynnych oraz innych obiektów służących unieszkodliwianiu odpadów
planowanie i koordynacja prac związanych z selektywną zbiórką odpadów
nadzór nad wywozem odpadów stałych i nieczystości ciekłych prowadzonym przez różne podmioty gospodarcze
nadzór nad działalnością związaną z wywozem i gromadzeniem odpadów
ewidencja dzikich wysypisk oraz podejmowanie działań w celu ich usunięcia
wydawanie zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odbierania od właścicieli nieruchomości odpadów komunalnych oraz opróżniania zbiorników bezodpływowych i przewozu nieczystości ciekłych
wzywanie podmiotów wykonujących zadania zakresu gospodarki odpadami do zaprzestania działalności niezgodnej z wydanym zezwoleniem
wydawanie zezwoleń na prowadzenie grzebowisk
prowadzenie kontroli w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących utrzymania czystości i porządku na terenie jednostki samorządu terytorialnego
nadzór i koordynacja działań mających utrzymać porządek i czystość
opracowanie planów dotyczących poprawy czystości i estetyki
prowadzenie bazy danych dotyczącej gospodarowania odpadami w mieście
48. Programy/plany gospodarki odpadami.
Art. 14 ustawy o odpadach z 27 kwietnia 2001 roku wprowadza obowiązek opracowania w Polsce planów gospodarki odpadami na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Mają one na celu prowadzenie polityki ekologicznej państwa w sposób z zasadami gospodarowania odpadami oraz stworzenie zintegrowanej i wystarczającej sieci urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów spełniających wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska.
Przedmiotem planów są wszystkie odpady powstające i zwożone na teren danej jednostki a w szczególności odpady komunalne z podziałem na różne kategorie.
Elementy składowe planów gospodarki odpadami:
aktualny stan gospodarki odpadami
prognozowane zmiany
działania zmierzające do poprawy sytuacji
instrumenty finansowe służące do realizacji zamierzonych celów
system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów
rodzaj, ilość i źródło odpadów, które mają być poddane procesom odzysku lub unieszkodliwiania
rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wraz z wykazem podmiotów prowadzących działalność w tym zakresie
działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich uciążliwości oraz prawidłowego postępowania z nimi, w tym zmniejszenie ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na składowiska
projektowany system gospodarowania odpadami
Gminny plan gospodarki odpadami powinien dodatkowo zawierać:
rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć
harmonogram uruchomienia środków finansowych i ich źródła.
Plany gospodarki odpadami są opracowywane przez organy wykonawcze jednostek samorządu terytorialnego (krajowy przez ministra odpowiedniego do spraw środowiska) i uchwalane przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego (krajowy przez Radę Ministrów).
49. Kompetencje jednostek samorządu terytorialnego w zakresie administrowania drogami.
Za zarządzanie drogami w jednostkach samorządu terytorialnego odpowiedzialne są ich organy wykonawcze. Zarządy województw zajmują się drogami wojewódzkimi, zarządy powiatów drogami powiatowymi a organy wykonawcze gmin wszystkimi pozostałymi kategoriami dróg. W miastach na prawach powiatu zarządcą wszystkich rodzajów dróg jest prezydent miasta. Wyjątkiem są drogi krajowe, ekspresowe i autostrady (poza autostradami płatnymi), których zarządcą jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad.
50. Finansowanie gospodarki komunalnej ze środków zewnętrznych.
Gospodarka komunalna może być finansowana z wielu źródeł zewnętrznych. Przykładami na najbardziej nas interesującym poziomie gminy mogą być:
subwencje ogólne z budżetu państwa
środki otrzymane ze struktur europejskich
środki pochodzące od partnera prywatnego w drodze partnerstwa publiczno-prywatnego
środki pochodzące ze sprzedaży akcji lub udziałów w komunalnych spółkach prawa handlowego
51. Programy i fundusze Unii Europejskiej dla samorządów terytorialnych na lata 2007 - 2013.
Jednostki samorządu terytorialnego mogą dostać od Unii Europejskiej naprawdę dużo pieniędzy w ramach różnych funduszy i programów.
Dla jednostek samorządu terytorialnego różnych stopni, przewidziane są różne działania sektorowych programów operacyjnych. Przykłady:
SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich.
Działania dla gmin:
odnowa wsi
zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego
Działania dla powiatów:
scalanie gruntów
SPO Zintegrowany program operacyjny rozwoju regionalnego.
Działania dla gmin:
rozwój transportu publicznego w aglomeracjach
rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich poprzemysłowych i powojskowych
Działania dla powiatów:
wyrównanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne
Działania dla województw:
regionalna infrastruktura społeczna
Działania dla jednostek samorządu terytorialnego wszystkich stopni:
infrastruktura ochrony środowiska
rozwój turystyki i kultury
rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie
promocja przedsiębiorczości
lokalna infrastruktura społeczna
SPO Rozwój zasobów ludzkich.
Działania dla jednostek samorządu terytorialnego wszystkich stopni:
przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia
integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych
perspektywy dla młodzieży
i wiele, wiele innych.
52. Fundusze dla samorządów w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego.
Norweski Mechanizm Finansowy podzielony jest na obszary priorytetowe, z których samorząd terytorialny może zdobyć fundusze między innymi na:
promowanie odnawialnych źródeł energii
transport publiczny
odnowę miast
wzmacnianie procesów demokratycznych oraz idei służby cywilnej w samorządzie
W szczególny sposób do jednostek samorządu terytorialnego skierowany jest priorytet Rozwój zasobów ludzkich poprzez m.in. promowanie wykształcenia i szkoleń, wzmacnianie w samorządzie i jego instytucjach potencjału z zakresu administracji lub służby publicznej, a także wzmacnianie wspierających go procesów demokratycznych. W ramach tego priorytetu można liczyć na sfinansowanie takich zadań jak:
szkolenia zawodowe dla pracowników administracji samorządowej wszystkich szczebli
modernizacja administracji poprzez wykorzystanie najnowszego oprogramowania i technologii informatycznych
wspieranie działań tworzących płaszczyznę stałej współpracy i wymiany doświadczeń między pomiędzy podmiotami działającymi w tej samej sferze (np. samorząd i organizacje pozarządowe)
Samorządy mogą też liczyć na pomoc finansową z innych priorytetów.
53. Obligacje przychodowe.
Obligacje przychodowe to specyficzny typ obligacji, które mogą przyznać obligatariuszowi prawo do zaspokojenia swoich roszczeń z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami eminenta.
W Polsce do emisji takiego rodzaju obligacji uprawnione są między innymi jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki i co istotniejsze spółki komunalne zajmujące się działalnością z zakresu użyteczności publicznej.
Obligacje przychodowe są interesującą możliwością finansowania dużych inwestycji, w tym inwestycji współfinansowanych przez Unię Europejską, przez miejskie przedsiębiorstwa komunalne.
Obligacje przychodowe zapewniają eminentowi finansowanie długoterminowe - na 20 lub nawet 25 lat, podczas gdy przeciętne obligacje korporacyjne na naszym rynku emituje się na okres od 5 do 7 lat. Co więcej nie są one zaliczane do ogólnego zadłużenia jednostki więc można dzięki nim ominąć przepisy ustawy o finansach publicznych.
Inwestycje komunalne cechują się dużą przewidywalnością strumienia dochodów i niskim ryzykiem biznesowym, w związku z tym obligacje przychodowe z nimi powiązane cieszyły by się prawdopodobnie popytem wśród inwestorów charakteryzujących się długookresowym horyzontem inwestycyjnym jak na przykład fundusze emerytalne.
54. Partnerstwo publiczno-prywatne.
Omówione w zagadnieniach od 16 do 19.
55. Sekurytyzacja.
Jest to proces wykupu wierzytelności ze środków uzyskanych z emisji obligacji. Emitowane papiery wartościowe zabezpieczone są przez wybrane aktywa i są sprzedawane bezpośrednio inwestorom.
W Polsce regulacje prawne uczyniły proces sekurytyzacji opłacalnym dopiero w 2004 roku.
56. Fundraising.
Jest to zdobywanie funduszy przez zwracanie się bezpośrednio do różnych podmiotów, tak osób prywatnych jak i przedsiębiorstw czy organów państwa. Pojęcie to związane jest z działalnością charytatywną i nie jestem do końca pewien w jaki sposób może być powiązane z gospodarką komunalną.
Być może chodzi o namawianie podmiotów prywatnych do finansowania przedsięwzięć komunalnych o wysokim stopniu popularności w społeczeństwie w zamian za powiązanie z tym przedsięwzięciem wizerunku podmiotu go finansującego. Na przykład namówienie kilku przedsiębiorców na zakup autobusu dla przedsiębiorstwa komunalnego zajmującego się transportem publicznym w zamian za wypuszczenie go później na ulice obklejonego reklamami sponsorów.
57. Weksle inwestycyjne i leasing.
Idea weksli inwestycyjnych polega na zmienianiu struktury zadłużenia jednostki. Weksle inwestycyjne służą do opłacenia obligatariuszy. Jeżeli dana jednostka wypuściła wcześniej obligacje a teraz nie ma kapitału na ich wykup chociaż zbliża się termin, może ona uzyskać kapitał wypuszczając właśnie weksle inwestycyjne. Powoduje to, że jednostka nie jest już zadłużona u obligatariuszy, z którymi ma ustabilizowane relacje pod względem finansowym, ale u posiadaczy weksli (chociaż de facto mogą to być te same podmioty). Wydawać by się mogło, że jest to tylko branie nowego zobowiązania na potrzeby spłaty starego i prosta droga do wpadnięcia w pułapkę kredytową jednak weksle inwestycyjne mają tą przewagę nad obligacjami, z punktu widzenia jednostki zadłużonej, ponieważ weksle są podzielone na transze, których terminy zapadalności są różne, dzięki czemu zadłużenie może być spłacane bardziej stopniowo.
Skoro to zagadnienie się tu znalazło, to pewnie mogą takie operacje wykonywać jednostki zajmujące się gospodarką komunalną.
Leasing to umowny stosunek cywilnoprawny, w ramach którego jedna ze stron umowy przekazuje drugiej prawo korzystania z jakiejś rzeczy na pewien ustalony w umowie okres, w zamian za ustalone ratalne opłaty. Leasing może być atrakcyjną formą nabywania majątku przez jednostki samorządu terytorialnego jednak wciąż nie jest zbyt popularny.