Integracja europejska SKRYPT, Europeistyka


I Etapy rozwoju koncepcji zjednoczeniowych

  1. wczesne propozycje zjednoczeniowe XIV-XVII w.

  2. propozycje zjednoczeniowe okresu oświecenia XVIIIw.

  3. Nowe uwarunkowania dla rozwoju koncepcji zjednoczeniowych w Europie w XIX w. I poł. XIX w i II poł XIX w to etapy zróżnicowane i inne koncepcje były prezentowane:

  4. XIX/XX w.- to rozwój nacjonalistycznego nurtu w teorii zjednoczenia E, czyli teorie niemieckie: MittelEuropa

Mitteleuropa, koncepcja polityczna II Rzeszy w okresie I wojny światowej, polegająca na integracji Europy Środkowej (w tym Polski) pod wpływami niemieckimi. Za jej autora uważa się politologa niemieckiego F. Neumanna (1915).
W wyniku wyczerpania wojną starano się tworzyć wasalne państwa, zależne od Niemiec, których armie, jako sojusznicze, wzięłyby udział w kampaniach przeciw Entencie. Powstały w ten sposób marionetkowe państwa: Królestwo Polskie, Litwa i Ukraina.

  1. Okres m/wojenny: Coundenhove Kalergi

Doktor filozofii Uniwersytetu Wiedeńskiego uważany jest za pierwszego przedwojennego ideologa zjednoczenia Europy i twórcę ruchu paneuropejskiego. Swoją ideę przedstawił po raz pierwszy w 1920 roku, a następnie wyłożył w książce zatytułowanej "Paneuropa" z 1923 roku. Każdy egzemplarz książki Coudenhove-Kalergiego zawierał podanie o członkostwo w Ruchu Paneuropejskim

  1. Aristide Briand

W 1930 r. wystąpił z propozycją utworzenia europejskiego stowarzyszenia państw o charakterze federacyjnym, co można uznać za przejaw dążenia do integracji wśród państw europejskich.

Plan Briandt'a. Zawiera on w sobie 2 propozycje:

  1. Utworzenie Unii Federalnej, zwanej Unią Polityczną, ale przy zachowaniu niezależności państw wchodzących do tej unii.

  2. Gospodarcza, - której celem byłoby znoszenie barier handlowych.

II. Motywy rozwoju koncepcji zjednoczeniowych:

  1. Zapewnienie bezpieczeństwa

  2. Umocnienie pozycji politycznej

  3. Motywy ekonomiczne

  4. Motywy kulturowe

2. Od Traktatu rzymskiego do Nicejskiego

9 maja 1950 roku deklarację, która stała się podstawą Planu Schumana, uchodzącego za oficjalny początek historii Wspólnot Europejskich.

Inicjatywy przedstawione w Planie Schumana spotkały się z pozytywnym przyjęciem sześciu rządów europejskich: Francji, Niemieckiej Republiki Federalnej, Belgii, Holandii, Luksemburga i Włoch. Stały się one podstawą wszczęcia negocjacji przez sześć wymienionych państw, które doprowadziły do podpisania, w dniu 18 kwietnia 1951 roku, Traktatu Paryskiego ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS). Traktat ten wszedł w życie 25 lipca 1952 roku.


  TRAKTAT PARYSKI

Według Traktatu Paryskiego, do głównych zadań Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali należy racjonalizacja produkcji oraz dystrybucji w ramach wspólnego rynku węgla, stali i żelaza. Składający się z preambuły i 100 artykułów Traktat Paryski określił podstawowe zasady współpracy między państwami członkowskimi, które opierają się na czterech zakazach:

Traktat ustanowił ponadpaństwową strukturę organizacyjną Wspólnoty. Jej organami odtąd były:

Ponieważ Traktat o EWWiS podpisano na 50 lat od momentu wejścia w życie, wygaśnie on w dniu 23 lipca 2002 roku. Wolą państw członkowskich jest nie przedłużanie czasu jego obowiązywania i włączenie treści tego aktu w ramy Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej.

Zachęcone sukces EWWiS, państwa członkowskie nie ustawały w poszukiwaniu nowych formuł integracyjnych. Jednak nie wszystkie z nich doszły do skutku. Nie ziściły się, między innymi, plany wojskowego zintegrowania państw członkowskich w ramach Europejskiej Wspólnoty Obronnej (EWO), zainicjowane w lutym 1951 roku, ani nieco późniejsze plany politycznego zintegrowania poprzez powołanie Europejskiej Wspólnoty Politycznej (EWP). Projekt Traktatu o EWP został przyjęty w 1953 roku, lecz nie został on ratyfikowany przez Francję. Tak, więc zarówno sukcesy, jak i porażki, które zdeterminowały proces integracji, doprowadziły z jednej strony do rezygnacji z integracji politycznej i wojskowej, z drugiej zaś do zacieśnienia współpracy państw członkowskich w kolejnych dziedzinach gospodarki.

W dniach 1-2 czerwca 1955 roku w Messynie odbyło się spotkanie ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich EWWiS. Podjęto tam decyzję o poszerzeniu zakresu materialnego integracji gospodarczej poprzez utworzenie nowych wspólnot (tzw. rezolucja z Messyny). Na konferencji powołano komitet międzyrządowy pod kierownictwem ministra spraw zagranicznych Belgii Paula-Henriego Spaaka, który zajął się opracowaniem koncepcji stworzenia integracji sektorowej w dziedzinie energii atomowej oraz wzmocnienia współpracy gospodarczej mającej doprowadzić do powstania wspólnego rynku. Efektem prac był tzw. Raport Spaaka z 1956 roku, który stał się podstawą negocjacji zmierzających do opracowania nowych traktatów integracyjnych.

W dniu 25 marca 1957 roku w Rzymie sześć państw członkowskich należących do EWWiS podpisało Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) oraz Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM). Oba Traktaty Rzymskie weszły w życie 1 stycznia 1958 roku.
 

TRAKTATY RZYMSKIE

Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą, liczący w wersji oryginalnej 248 artykułów, wyposażył Wspólnotę w osobowość prawną, umożliwiając jej podejmowanie działań zarówno w sferze prawa krajowego państw członkowskich, jak i na arenie międzynarodowej. Ponadto, w odróżnieniu od Traktatu Paryskiego mającego obowiązywać przez 50 lat, Traktat o EWG został zawarty na czas nieokreślony, co sprawia, że utworzenie Wspólnoty i przeniesienie na nią praw suwerennych jej członków jest nieodwołalne i nieograniczone czasowo.

Głównymi celami przyświecającymi sygnatariuszom Traktatu było:

Stworzenie wspólnego rynku dla wszystkich towarów i usług, nie zaś tylko dla wyselekcjonowanych sektorów gospodarki, stało się odtąd podstawowym zadaniem ekonomicznym i politycznym. Traktat o EWG postulował w tym celu potrzebę stopniowego znoszenia wszelkich barier i ograniczeń dotychczas dzielących rynki sześciu państw członkowskich, tak aby ostatecznie wprowadzić wspólną taryfę celną i ustanowić Unię Celną (co nastąpiło 1 lipca 1968 roku). Traktat o EWG wprowadził ponadto cztery podstawowe swobody mające za zadanie zwiększenie elastyczności funkcjonowania Wspólnoty. Były to:

Traktat przewidywał realizację celów Wspólnoty przez, między innymi:

Traktat ustanowił cztery instytucje Wspólnoty:

Funkcje pomocnicze miały ponadto pełnić Komitet Gospodarczy i Społeczny (ECOSOC) oraz Trybunał Obrachunkowy.

Drugi z Traktatów Rzymskich ustanawiający EURATOM, w przeciwieństwie do Traktatu o EWG, regulował wyłącznie problematykę jednego specyficznego sektora - produkcji i eksploatacji energii atomowej. Traktat ten, liczący 225 artykułów, został zawarty na czas nieokreślony, zaś głównym jego zadaniem było zapewnienie szybkiego wzrostu przemysłu nuklearnego i tym samym ukształtowanie wspólnego rynku energii atomowej. Cel ten miał być wspierany przez rozwój badań, ujednolicenie norm bezpieczeństwa oraz ułatwianie inwestycji służących rozwojowi energetyki jądrowej we Wspólnocie. Traktat o EURATOMIE przewidział powołanie odrębnych struktur organizacyjnych, odzwierciedlających układ instytucjonalny zaproponowany przez Traktat o EWG.

Od chwili wejścia w życie Traktatów Rzymskich funkcjonowały równolegle trzy wzajemnie powiązane Wspólnoty: EWWiS, EWG i EURATOM. Utrzymywanie olbrzymiego aparatu administracyjnego, powielanego w strukturze i odrębnego dla każdej ze Wspólnot nie było właściwym rozwiązaniem, dlatego też, wraz z podpisaniem Traktatów Rzymskich, przeprowadzono fuzję niektórych instytucji Wspólnot, mianowicie Zgromadzeń Parlamentarnych i Trybunałów Sprawiedliwości. W konsekwencji pojawił się jednolity Parlament Europejski (ta nazwa obowiązywała od 1962 roku) i wspólny dla wszystkich trzech organizacji Trybunał Sprawiedliwości. Fuzja pozostałych instytucji nastąpiła w momencie podpisania Układu o Fuzji w dniu 8 kwietnia 1965 roku. Na mocy tego Traktatu utworzono jednolitą Radę Ministrów Wspólnot i jednolitą Komisję Europejską. 

JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI

Rozwój terytorialny Wspólnot oraz materialne postępy w procesie integracji sprawiły, iż od połowy lat 80-tych, pilnym zadaniem stała się rewizja struktur i celów współpracy między państwami członkowskimi. W maju 1985 roku Konferencja w Mediolanie formalnie rozpoczęła cykl negocjacji nad zmianami podstaw funkcjonowania Wspólnot oraz nad przygotowaniem nowego traktatu o współpracy politycznej i bezpieczeństwie europejskim.

Dyskusja trwała do lutego 1986 roku. Pomimo panującej zbieżności poglądów wśród uczestników rozmów, nie zwyciężyły odważniejsze projekty konstrukcji przyszłej Unii. Wobec tego, skupiono się na budowaniu realnych podstaw dla osiągnięcia tego celu w przyszłości. Realnym efektem negocjacji stał się Jednolity Akt Europejski, podpisany w Luksemburgu 17 lutego 1986 roku i w Hadze 28 lutego tego samego roku. Akt wszedł w życie 1 lipca 1987 roku.

Jednolity Akt Europejski to Traktat stosunkowo krótki, liczy zaledwie 34 artykuły. Stanowi on jednak najbardziej istotny dokument prawny o charakterze konstytucyjnym od czasu powołania Wspólnot. Znaczący jest fakt, że już w artykule 1 dokumentu, jego sygnatariusze dają wyraz swej zdecydowanej woli przekształcania całości łączących ich stosunków w Unię Europejską. Jednolity Akt Europejski daje ponadto wyraz ideologii leżącej u podstaw systemów politycznych państw członkowskich. Deklaruje on:

Ponadto, na podstawie Jednolitego Aktu Europejskiego został rozwinięty i zmodyfikowany system prawa Wspólnot poprzez:

TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ

Jednolity Akt Europejski stał się nowym impulsem do pogłębiania więzi integracyjnych, które miały w rezultacie doprowadzić do stworzenia Unii Europejskiej. Po przeprowadzeniu wstępnej debaty, podjęto decyzję o zorganizowaniu szeregu równoległych konferencji międzyrządowych dotyczących przede wszystkim podstawowych założeń Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Unii Politycznej. Pierwsze dwie konferencje rozpoczęły swe obrady w Rzymie 15 grudnia 1990 roku.

Negocjacje przygotowawcze wyraźnie pokazały, że nie da się zrealizować koncepcji Unii bez wzajemnych ustępstw i kompromisów ze strony państw członkowskich. Wyrazem takich ustępstw i kompromisów stał się Traktat o Unii Europejskiej podpisany w Maastricht 7 lutego 1992 roku. Traktat ostatecznie wszedł w życie po jego ratyfikowaniu przez wszystkie państwa członkowskie w dniu 1 listopada 1993 roku.

Główne cele Traktatu z Maastricht zostały określone następująco:

Konstrukcja Traktatu z Maastricht opiera się na trójczłonowej strukturze tematycznej, podzielonej na "filary". Pierwszy filar tworzą przepisy powiększające zakres kompetencji już istniejących Wspólnot Europejskich. Drugi filar stanowią postanowienia dotyczące Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, zaś trzeci filar obejmuje postanowienia dotyczące koordynowania polityk w ramach wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

TRAKTAT AMSTERDAMSKI

Mimo głębokich zmian jakie wprowadzono w Maastricht wiele kwestii pozostało otwartych lub niesprecyzowanych. Sam Traktat o Unii Europejskiej przewidywał wyraźnie konieczność zwołania kolejnej konferencji międzyrządowej w 1996 roku (Maastricht 2), chociaż nie ustalał dokładnie problematyki, którą miałaby się ona zająć. Spotkanie inauguracyjne konferencji odbyło się 29 marca 1996 roku w Turynie. Zasadnicze rozbieżności między państwami członkowskimi doprowadziły do przyjęcia projektu nowelizacji Traktatów Założycielskich Wspólnot oraz Unii Europejskiej dopiero 17 czerwca 1997 roku, podczas szczytu Rady Europejskiej w Amsterdamie. Ostateczny tekst Traktatu zaaprobowano 2 października 1997 roku. Po zakończeniu trwającej ponad półtora roku procedury ratyfikacyjnej Traktat wszedł ostatecznie w życie w dniu 1 maja 1999 roku.

Traktat Amsterdamski, liczący 11 artykułów, odwołuje się do struktury trzech filarów Unii, zmieniając nieco ich zawartość. Na przykład pewne kwestie dotyczące polityki imigracyjnej i azylowej zostały przesunięte z filara trzeciego do filara pierwszego, i tym samym poddane jurysdykcji Trybunału Sprawiedliwości.

Jednakże oczekiwania, które łączono z tym Traktatem zostały, pod wieloma względami, niespełnione. Przede wszystkim nie zdołano wypracować kompromisu co do reform instytucjonalnych, jak również struktur decyzyjnych w Unii. Dotyczyło to zwłaszcza kwestii:

Stosunkowo niewielkie zmiany instytucjonalne zmodyfikowały jedynie zakres uprawnień Parlamentu Europejskiego oraz wzmocniły pozycję Przewodniczącego Komisji Europejskiej. Przewidziano również powołanie Wysokiego Przedstawiciela do Spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, pełniącego jednocześnie obowiązki Sekretarza Rady UE.

Niemniej jednak, szczyt Amsterdamski wskazał główne kierunki dalszych reform Unii, które miały się skupić na zagadnieniach dotyczących:

TRAKTAT NICEJSKI

Wobec pewnych niedostatków Traktatu Amsterdamskiego, kwestie koniecznej reformy instytucjonalnej stały się głównym priorytetem państw członkowskich. Ponadto, należało również sformalizować zamiar rozszerzenia Unii Europejskiej. W związku z tymi postulatami, Komisja Europejska przedstawiła na szczycie Rady Europejskiej w Luksemburgu, w dniu 13 grudnia 1997 roku, dokument zwany Agendą 2000. Określa on strategię wzmocnienia Unii Europejskiej w kontekście rozszerzenia, a ponadto, zakłada przeprowadzenie reformy systemów zatrudnienia, wspólnej polityki rolnej i instytucji Unii. Dodatkowo, Agenda 2000 podkreśliła konieczność rozwoju badań naukowych, społeczeństwa informacyjnego i skutecznej ochrony środowiska naturalnego. Po wielu sporach i dyskusjach, Agenda 2000 została ostatecznie zaaprobowana przez Radę Europejską na szczycie w Berlinie w dniach 24 - 25 marca 1999 roku. Z kolei na szczycie w Kolonii, który odbył się 4 czerwca 1999 roku, ustalono, iż nowa konferencja międzyrządowa poświęcona kwestiom instytucjonalnym odbędzie się w roku 2000.

Seria konferencji międzyrządowych rozpoczęła się w dniu 14 lutego 2000 roku pod patronatem prezydencji portugalskiej, a dalsze przygotowania prowadzono pod nadzorem prezydencji francuskiej. Doprowadziły one do szczytu Rady Europejskiej w Nicei, w dniach 7 - 11 grudnia 2000 roku, gdzie został ostatecznie zatwierdzony tekst nowego Traktatu.

Traktat Nicejski, podobnie jak Traktat Amsterdamski, jest serią zmian nowelizujących Traktat z Maastricht oraz Traktat o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej. Poprawki wniesione do istniejących Traktatów dotyczą między innymi:

Poza poprawkami do poszczególnych artykułów poprzednich Traktatów, podjęto również nowe postanowienia dotyczące ściślejszej współpracy pomiędzy państwami członkowskimi. Większość zmian jest wynikiem rozszerzenia zakresu decyzji podejmowanych przy zastosowaniu większości kwalifikowanej. Zmiany te dotyczą funkcjonowania Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej, Trybunału Obrachunkowego, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. W sposób zasadniczy zmodyfikowano przede wszystkim zasady funkcjonowania Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji. Zmiany te nie są bezpośrednio uzależnione od faktu rozszerzenia Unii Europejskiej i staną się obowiązujące wraz z wejściem w życie Traktatu Nicejskiego.

Ponadto, szczyt Nicejski przedstawił rozwiązania powiązane wprost z perspektywą przyjęcia nowych członków do Unii Europejskiej. Dotyczą one przede wszystkim procedur głosowania i podziału wpływów w poszczególnych instytucjach rozszerzonej Unii. Na przykład, zmiana w ważeniu głosów w Radzie UE spowodowała przyznanie Polsce takiej samej liczby głosów, którą dysponować będzie Hiszpania (27), sytuując Polskę w gronie sześciu największych państw członkowskich, mających zasadniczy wpływ na decyzje podejmowane w ramach Rady UE.

  1. Typy, formy i poziomy Integracji

  1. strefa wolnego handlu- to obszar wewnątrz którego zniesiono cła i inne opłaty na wszystkie lub niektóre towary. Utworzenie strefy wolnego handlu, w przeciwieństwie do unii celnej, nie pociąga za sobą określenia wspólnej zewnętrznej taryfy celnej, wymaga więc utrzymania kontroli celnej na granicach podmiotów tworzących strefę w celu zbadania pochodzenia towaru.

  2. wolny rynek- jest to rynek, na którym wymiana dóbr dokonuje się w wyniku dobrowolnie zawieranych transakcji pomiędzy kupującymi a sprzedającymi przy dobrowolnie ustalonej przez nich cenie. Na wolnym rynku kupujący i sprzedający nie podlegają żadnym ograniczeniom ani przymusowi ze strony podmiotów zewnętrznych a warunki transakcji - w szczególności cena - zależą jedynie od ich obopólnej zgody

  3. Unia celna- obszar, wewnątrz którego zniesiono cła i inne opłaty na wszystkie lub niektóre towary i ustalono wspólną zewnętrzną taryfę celną na te towary

  1. Główne koncepcje teoretyczne

A) Federalizm

- suwerenna władza- przyczyna nieszczęścia w Europie, takich jak wojny, konflikty

- zadania ograniczenia niezależności narodowej państwa rzecz organów ponadpaństwowych

- suwerenne państwa SA bezsilne wobec problemów społeczno- politycznych

- integracja- polegać powinna na centralizacji określonych funkcji na szczeblu rządu federalnego raz na decentralizacji na poziomie regionalnym i lokalnych

- W. Churchill, Paul H. Spaak, Alchiok de Gospe, Alfredo Spinelli, Leon Blum

- rozwinął się na zasadzie poddawania w wątpliwość wprowadzenia w życie federacji

- federaliści brali pod uwagę polityczne przesłanki i byli za tworzeniem instytucji ponadnarodowych

- Funkcjonaliści - za integracją gospodarczą Europy i w tej dziedzinie współpraca. Ale najpierw należy rozwijać współpracę-

- prymat gospodarki nad polityką

- zapoczątkowanie procesu w jednej dziedzinie, powoduje dalszy rozwój- samomodernizacja

C) koncepcja konfederacyjna

- przedstawiciel- Charles de Gaulle

- wprowadzenie metody współpracy miedzy suwerennymi rządami, polegająca na konsultacjach, wypracowaniu wspólnego stanowiska

- siła napędowa procesu zjednoczenia to stała wymiana poglądów, uzgadnianie stanowisk miedzy rządami

- „Europa państw”- każdy deputowany w parlamencie reprezentuje swój kraj

- metoda wspólnot w kręgu europejskiego współdziałania w sferze polityki zagranicznej

D) Neofunkcjonalizm- est koncepcją, która rozwija i modyfikuje dorobek funkcjonalistów, ukierunkowując go na wyjaśnienie warunków integracji regionalnej. Neofunkcjonalizm kładzie nacisk na układ instytucjonalny i organizację polityczną integracji europejskiej, a nie tylko na struktury społeczne i socjopsychologiczną wspólnotę, których rolę eksponował funkcjonalizm. W rezultacie Neofunkcjonalizm jest bliższy teorii polityki, natomiast tradycyjny funkcjonalizm jest bliższy socjologii.

  1. Akty Prawa Unijnego

Prawo pierwotne

- traktaty założycielskie, powołujące trzy wspólnoty

- aneksy, protokoły, zmiany, uzupełnienia do tych traktatów

Prawo wtórne

- stanowione przez instytucje wspólnoty w postaci aktów prawnych wg zasad:

a) subsydiarności- Wspólnota podejmuje działania nie podlegającym jej wyłącznej kompetencji, jeśli państwa członkowskie nie mogą skutecznie tych celów osiągnąć

b) bezpośredniego skutku- kat prawny ma bezpośredni wpływ na wewnętrzny porządek prawny państwa

c) prymatu prawa wspólnotowego nad krajowym

Inne

- ogólne zasady prawa i prawo zwyczajowe- orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości

- umowy międzynarodowe, zawierane przez Wspólnoty z krajami trzecimi

- umowy miedzy krajami członkowskimi, zawierane, gdy kwestie dotyczą funkcjonowania wspólnoty, ale uprawnienia w tym zakresie nie zostały przekazane instytucjom Wspólnoty

6. Instytucje i ograny EU.

1. Parlament Europejski

Skład i działanie

Parlament Europejski składa się z 732 przedstawicieli narodów Państw Członkowskich, wybranych w wyborach powszechnych bezpośrednich na okres pięciu lat. Liczba przedstawicieli wybranych w każdym Państwie Członkowskim jest różna w zależności od liczby ludności. Członkowie Parlamentu nie obradują w delegacjach narodowych, tylko zgrupowani są, zgodnie ze swą przynależnością polityczną, w grupach międzynarodowych. Członkowie Parlamentu rozdzieleni są na wiele komisji i delegacji specjalnych. Sprawozdania sporządzane przez komisje parlamentarne poddawane są głosowaniu na posiedzeniu plenarnym. Posiedzenie to poświęcone jest również interpelacjom skierowanym do Komisji i do Rady, obradom pilnym i oświadczeniom prezydencji. Posiedzenia plenarne są publiczne.

Kompetencje

Władza ustawodawcza

Parlament uczestniczy w tworzeniu wspólnotowych aktów ustawodawczych na różnych szczeblach, w zależności od dziedzin: może zostać poproszony o wydanie opinii niewiążących (procedura konsultacyjna) lub wiążących (procedura zgodnej opinii); może narzucić Radzie zatwierdzenie poprawek do wniosków Komisji, przyjętych bezwzględną większością głosów i przejętych przez Komisję (procedura współpracy); wreszcie, częściej, teksty ustawodawcze przyjmowane są za wspólną zgodą Parlamentu i Rady, a zgoda Parlamentu na tekst końcowy jest niezbędna do jego przyjęcia (procedura współdecyzji).

Kontrola budżetu

Parlament dzieli władzę budżetową z Radą i ma ostateczny głos w sprawie wydatków nieobowiązkowych. Zatwierdza ostatecznie budżet, kontroluje jego wykonanie i udziela absolutorium z jego wykonania.

Kontrola władzy wykonawczej

Komisja ponosi polityczną odpowiedzialność przed Parlamentem. Mianowanie przewodniczącego i członków Komisji podlega wcześniejszemu zatwierdzeniu Parlamentu Europejskiego. Przyjęcie przez Parlament Europejski wniosku o wotum nieufności w sprawie zarządzania Komisji pociąga za sobą równoczesną dymisję wszystkich jej członków.

Z bardziej ogólnego punktu widzenia, Parlament dokonuje kontroli, badając regularnie sprawozdania, które przekazuje mu Komisja. Ponadto parlamentarzyści często przekazują Komisji i Radzie zapytania pisemne i ustne.

Parlament może również utworzyć tymczasowe komisje śledcze w celu kontrolowania domniemania wykroczeń lub niewłaściwego stosowania prawa wspólnotowego.

W dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz współpracy policyjnej i sądowej Parlament ma prawo do systematycznej informacji i może przesyłać Radzie zapytania lub zalecenia. Zasięga się jego opinii w kwestii podstawowych aspektów i najważniejszych wyborów w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz w kwestii każdego planowanego środka, za wyjątkiem wspólnych stanowisk w dziedzinie współpracy politycznej i sądowej.

Parlament rozpatruje petycje, jakie są do niego kierowane przez obywateli Unii, na tematy należące do obszaru działań Komisji.

Parlament Europejski mianuje Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, upoważnionego do otrzymywania skarg dotyczących przypadków złego administrowania działaniami instytucji bądź organów wspólnotowych.

2 Rada Unii Europejskiej

Skład i działanie

Rada Unii Europejskiej składa się z przedstawicieli rządów Państw Członkowskich. Jej skład zmienia się w zależności od dziedzin będących na porządku dnia, a każde państwo reprezentowane jest przez członka rządu odpowiedzialnego za określoną dziedzinę (sprawy zagraniczne, finanse, sprawy społeczne, transport, rolnictwo itd.).

Prace Rady przygotowywane są przez komitet składający się ze stałych przedstawicieli Państw Członkowskich (COREPER); komitet ten z kolei wspomagany jest przez grupy robocze składające się z urzędników administracji krajowych.

Prezydencję Rady obejmują kolejno wszystkie Państwa Członkowskie na okres sześciu miesięcy, zgodnie z porządkiem ustalonym przez Radę. Prezydencję wspiera Sekretariat Generalny Rady, który przygotowuje i zapewnia właściwy przebieg prac. Sekretarz Generalny Rady jest również Wysokim Przedstawicielem na rzecz Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa.

Z zasady decyzje Rady przyjmowane są większością głosów jej członków. Traktat narzuca jednogłośność w ograniczonej liczbie sytuacji. W większości przypadków Rada obraduje większością kwalifikowaną: by został przyjęty, wniosek musi zebrać minimalną liczbę głosów. Każde państwo posiada liczbę głosów określoną w zależności od liczby ludności.

Kompetencje

Rada pełni sześć podstawowych obowiązków:

*na podstawie wniosków przedstawionych przez Komisję Rada przyjmuje ustawodawstwo wspólnotowe; w wielu dziedzinach Rada posiada władzę ustawodawczą wspólnie z Parlamentem Europejskim;

*zapewnia koordynację ogólnych polityk gospodarczych Państw Członkowskich;

*zawiera, w imieniu Wspólnoty Europejskiej, umowy międzynarodowe między Wspólnotą a jednym lub kilkoma państwami lub organizacjami międzynarodowymi;

*sporządza budżet Unii Europejskiej wspólnie z Parlamentem Europejskim;

*określa wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa Unii Europejskiej na podstawie kierunków wytyczonych przez Radę Europejską;

*koordynuje współpracę między organami sądowymi i siłami policji narodowych w sprawach karnych.

3 Komisja Europejska

Skład i działanie

Komisja składa się z 27 członków (jeden z każdego Państwa Członkowskiego), wybranych z powodu ich ogólnych kompetencji i oferujących wszelkie gwarancje niezależności. Członkowie Komisji są mianowani przez Radę po zatwierdzeniu przez Parlament Europejski na okres pięciu lat.

Przewodniczącego Komisji wyznacza Rada, zebrana na szczeblu szefów państw lub rządów; kandydatura ta jest następnie zatwierdzana przez Parlament Europejski.

Komisja jest podzielona na dyrekcje generalne, a każda z nich jest odpowiedzialna za konkretną dziedzinę działania.

Kompetencje

Komisja Europejska sprawuje cztery podstawowe zadania.

*Posiada niemal monopol na inicjatywę ustawodawczą: Komisja odpowiada za sporządzanie wniosków w sprawie nowych aktów ustawodawczych, które przedkłada Parlamentowi i Radzie. Uczestniczy ona ponadto aktywnie w kolejnych etapach procedur legislacyjnych.

*Wdraża polityki i wykonuje budżet Unii: Komisja zapewnia zarządzanie i stosowanie budżetu Unii; wdraża polityki i programy przyjęte przez Parlament i Radę.

*Jest strażniczką traktatów: Komisja czuwa nad wprowadzaniem przepisów prawa wspólnotowego przez osoby prywatne, przez Państwa Członkowskie i przez inne instytucje. Przy sprawowaniu swych kompetencji, Komisja może w szczególności narzucić sankcje osobom prywatnym i przedsiębiorstwom za naruszanie prawa wspólnotowego. Może wszczynać postępowania o przestępstwo przeciwko Państwom Członkowskim, w ramach których wzywa Państwa Członkowskie do naprawienia zaistniałej sytuacji w określonym terminie. Wreszcie, Komisja może złożyć do Trybunału Sprawiedliwości odwołanie w sprawie naruszenia prawa wspólnotowego przez Państwa Członkowskie lub przez inne instytucje.

*Reprezentuje Wspólnotę: Komisja prowadzi, w imieniu Wspólnot, negocjacje w celu zawarcia umów międzynarodowych z państwami trzecimi lub z organizacjami międzynarodowymi, w powiązaniu z komitetami specjalnymi wyznaczonymi przez Radę oraz w ramach dyrektyw sporządzonych przez Radę.

4 Trybunał Sprawiedliwości i Sąd Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich

Skład

Trybunał Sprawiedliwości składa się z 27 sędziów i 8 rzeczników generalnych, wyznaczonych za wspólną zgodą przez rządy Państw Członkowskich na okres sześciu lat, z możliwością ponownego wyboru.

Osoby te wybierane są spośród prawników oferujących wszelkie gwarancje niezależności i posiadających warunki niezbędne dla sprawowania, w ich poszczególnych krajach, najwyższych stanowisk w sądownictwie lub których kompetencje są znane.

Rzecznicy generalni wspomagają Trybunał i pomagają mu w wykonywaniu jego zadań. Są zobowiązani do publicznej prezentacji, w sposób całkowicie bezstronny i całkowicie niezależny, uzasadnionych wniosków dotyczących spraw, które wymagają ich zaangażowania się. Pełnionej przez nich funkcji nie należy mylić z funkcją prokuratora ani innego równorzędnego organu.

Sąd Pierwszej Instancji liczy co najmniej jednego sędziego na jedno Państwo Członkowskie. Sędziowie mianowani są za wspólną zgodą na sześć lat przez rządy Państw Członkowskich i wybrani spośród osób oferujących wszelkie gwarancje niezależności oraz posiadających umiejętności niezbędne do sprawowania wysokich stanowisk w sądownictwie.

Traktat nicejski przewiduje ponadto możliwość utworzenia przy Sądzie Pierwszej Instancji izb pomocniczych, stanowiących sądy wyspecjalizowane w konkretnych dziedzinach.

Kompetencje

Trybunał Sprawiedliwości i Sąd Pierwszej Instancji mają za zadanie zapewnić przestrzeganie prawa przy interpretowaniu i stosowaniu traktatów prawotwórczych Wspólnot Europejskich oraz przepisów uchwalonych przez właściwe instytucje wspólnotowe.

Trybunał i Sąd sprawują władzę sądowniczą w ramach różnych typów skarg:

*skarga o niedotrzymanie zobowiązania (skierowana przeciwko Państwom Członkowskim w przypadku naruszenia zobowiązań, które przypadają im na mocy traktatów),

*skarga o unieważnienie (aktów instytucji wspólnotowych),

*skarga o niewypełnienie zobowiązań (przeciwko instytucji wspólnotowej w przypadku jej bezczynności),

*skarga o odszkodowanie (dążąca do naprawy szkód spowodowanych przez działanie lub przez nielegalne wstrzymanie się od działania przez instytucję wspólnotową),

*skarga w dziedzinie odpowiedzialności umownej (spory dotyczące umów prawa publicznego lub prywatnego, zawartych przez Wspólnotę),

*skarga w dziedzinie Służby Cywilnej (spory między Wspólnotą a jej urzędnikami i pracownikami),

*odesłanie przedwstępne (na wniosek sądów Państw Członkowskich, Trybunał lub Sąd orzekają o interpretacji prawa wspólnotowego lub o ważności aktów uchwalonych przez instytucje i Europejski Bank Centralny).

Trybunał rozpoznaje odwołania i powództwa wszczęte przez instytucje wspólnotowe lub przez Państwa Członkowskie przeciw aktom instytucji lub błędnym zachowaniom Państw Członkowskich. Trybunał jest właściwy dla rozpatrywania odesłań przedwstępnych, poza szczególnymi dziedzinami, w których kompetencja została przyznana Sądowi. Sąd rozpatruje skargi wnoszone przez osoby fizyczne i prawne przeciwko decyzjom instytucji wspólnotowych. Decyzje Sądu mogą być przedmiotem odwołania przed Trybunał Sprawiedliwości, ograniczonego do kwestii prawnych.

5 Europejski Trybunał Obrachunkowy

Skład

Trybunał Obrachunkowy składa się z obywateli wszystkich Państw Członkowskich (po jednym na państwo), wybranych spośród osób należących obecnie lub w przeszłości do instytucji kontroli zewnętrznej lub posiadających szczególne kwalifikacje do pełnienia tej funkcji i oferujących wszelkie gwarancje niezależności. Członkowie Trybunału Obrachunkowego sa mianowani przez Radę, orzekającą większością kwalifikowaną, po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego, na okres sześciu lat.

Kompetencje

Zadaniem Trybunału Obrachunkowego jest sprawdzanie wszystkich kont wpływów i wydatków Wspólnoty i każdego organu wspólnotowego w celu zagwarantowania zgodności wydatków Unii z zasadami i przepisami budżetowymi, a także przestrzeganie zasad administracji i rachunkowości. Trybunał Obrachunkowy odpowiedzialny jest za dbanie o jakość zarządzania finansowego.

Kontroli Trybunału Obrachunkowego podlegają instytucje wspólnotowe i Państwa Członkowskie oraz każdy organ zarządzający wpływami lub wydatkami w imieniu Wspólnoty oraz każda osoba fizyczna lub prawna, która korzystała z wpłat z tytułu budżetu wspólnotowego. Kontrole w Państwach Członkowskich przeprowadzane są we współpracy z właściwymi instytucjami lub służbami krajowymi, które zobowiązane są do przekazywania Trybunałowi Obrachunkowemu wszystkich dokumentów bądź informacji, których Trybunał zażąda.

Trybunał Obrachunkowy przedkłada co roku Radzie i Parlamentowi Europejskiemu oświadczenie o zabezpieczeniu, dotyczące wiarygodności kont oraz legalności i zgodności z przepisami operacji ukrytych. Coroczne sprawozdanie prezentujące obserwacje Trybunału Obrachunkowego, dotyczące zarządzania finansami wspólnotowymi, przekazywane jest instytucjom wspólnotowym i publikowane w Dzienniku Urzędowym. Sprawozdanie podkreśla zagadnienia, które byłoby możliwe, a wręcz wskazane, poprawić. Odpowiedzi instytucji na obserwacje Trybunału są także publikowane w Dzienniku Urzędowym.

Trybunał Obrachunkowy posiada także uprawnienia doradcze. Pozostałe instytucje Unii mogą, a w niektórych przypadkach powinny zażądać opinii Trybunału Obrachunkowego.

Wreszcie, Trybunał Obrachunkowy może przedstawiać komentarze dotyczące konkretnych zagadnień w formie specjalnych sprawozdań, również publikowanych w Dzienniku Urzędowym.

6 Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny

Skład

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny składa się z przedstawicieli różnych części składowych o charakterze ekonomicznym i społecznym zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, w szczególności producentów, rolników, przewoźników, pracowników, handlowców i rzemieślników, osób wykonujących wolne zawody, konsumentów oraz innych grup interesów.

Członków Komitetu Ekonomiczno-Społecznego mianuje Rada, orzekając kwalifikowaną większością głosów, na wniosek Państw Członkowskich, na okres czterech lat. Są podzieleni na trzy grupy, reprezentujące kolejno pracodawców, pracowników i rozmaite interesy ekonomiczne i społeczne.

Kompetencje

Komitet Ekonomiczno-Społeczny ma uprawnienia doradcze. Ujawnia opinię swoich członków i broni ich interesów w dyskusjach politycznych z Komisją, Radą i Parlamentem Europejskim.

Komitet stanowi część składową europejskiego systemu decyzyjnego: należy zasięgnąć jego opinii przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji w dziedzinie polityki ekonomiczno-społecznej. Może również wydawać opinie ze swej własnej inicjatywy na inne tematy, które uzna za ważne lub na prośbę instytucji.

7 Komitet Regionów

Skład i organizacja

Komitet Regionów składa się z przedstawicieli organów regionalnych i lokalnych. Członkowie Komitetu oraz taka sama liczba ich zastępców są mianowani przez Radę,

orzekającą kwalifikowaną większością głosów, na wniosek poszczególnych Państw Członkowskich, na okres czterech lat.

Kompetencje

Komitet Regionów jest organem doradczym. Jego zadanie polega na przedstawianiu lokalnych i regionalnych punktów widzenia na temat ustawodawstwa europejskiego. Wydaje w tym celu opinie dotyczące wniosków Komisji.

Komisja i Rada powinny zasięgnąć opinii Komitetu Regionów, gdy wchodzą w grę szczególne interesy regionalne, oraz mogą również zasięgnąć jego opinii za każdym razem, gdy uznają to za stosowne. Komitet może wydawać opinie z własnej inicjatywy i przedkładać je Komisji, Radzie i Parlamentowi.

8 Europejski Bank Centralny

Skład i organizacja

Europejski Bank Centralny składa się z dwóch organów:

*Rady Gubernatorów, składającej się z członków Zarządu EBC i z gubernatorów centralnych banków krajowych strefy euro;

*Zarządu, składającego się z Prezesa, Zastępcy Prezesa i czterech innych członków mianowanych za wspólną zgodą przez Państwa Członkowskie, na zalecenie Rady i po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego. Mandat Zarządu trwa osiem lat i nie jest odnawialny.

Oba organy podejmują decyzje zwykłą większością głosów, każdy członek dysponuje jednym głosem, a w przypadku równego rozłożenia głosów głos Prezesa jest decydujący.

Kompetencje

Europejski Bank Centralny (EBC) stanowi część Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW).

Jest odpowiedzialny za stabilność euro, dla którego określa wielkość emisji i, z innymi centralnymi bankami krajowymi, określa i wdraża politykę walutową Unii.

W celu wykonywania swych zadań korzysta z całego szeregu prerogatyw:

*Kontroluje płynność poprzez kupno i sprzedaż papierów wartościowych lub poprzez operacje kredytowe z bankami bądź z podmiotami działającymi na rynku walutowym, lub jeszcze poprzez ustalenie rezerwy obowiązkowej, którą instytucje kredytowe muszą posiadać w centralnych bankach krajowych lub w EBC;

*Sprawuje nadzór nad instytucjami kredytowymi w oparciu o zasadę ostrożności.

EBC powierzane są również funkcje doradcze i ustawodawcze:

Opinii banku zasięgają - dla dziedzin wchodzących w zakres jego kompetencji - instytucje europejskie lub władze Państw Członkowskich przy wykonywaniu swoich poszczególnych zadań legislacyjnych. Bank może także przedstawiać opinie na tematy dotyczące tych dziedzin instytucjom wspólnotowym.

EBC posiada inicjatywę ustawodawczą w dziedzinach dotyczących polityki walutowej i wydaje rozporządzenia w stopniu niezbędnym dla realizacji pewnych zadań, które są mu powierzane.

W celu umożliwienia EBC wykonywania jego zadań, wiele przepisów gwarantuje jego niezależność: EBC nie może żądać ani przyjmować instrukcji ze strony instytucji, Państw Członkowskich ani innych podmiotów.

7. Polityka strukturalna, regionalna ( spójności)

Nadrzędnym celem polityki regionalnej (strukturalnej) jest wzmocnienie spójności gospodarczej i społecznej Wspólnoty, a w szczególności zmniejszenie dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów oraz zmniejszenie zacofania regionów lub obszarów najmniej uprzywilejowanych, w tym stref wiejskich. Cele służące osiągnięciu spójności społeczno-gospodarczej Unii Europejskiej. Liczba i definicja celów polityki strukturalnej ulegają zmianom w kolejnych okresach budżetowych. Celem Wspólnoty na lata 2000-2006 jest wzrost spójności społeczno-gospodarczej w odniesieniu do obecnej sytuacji. Główny cel Wspólnoty realizowany jest przez trzy cele priorytetowe:

Celem 1 jest promowanie rozwoju i strukturalnego dostosowania regionów opóźnionych w

rozwoju.

Celem 2 jest wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu

problemów strukturalnych.

Celem 3 jest wspieranie adaptacji i modernizacji polityk i systemów kształcenia, szkolenia i

zatrudnienia.

Aktualnie prowadzona jest debata w sprawie kształtu polityki strukturalnej UE w latach 2007-2013, w tym także na temat ilości i zakresu nowych celów polityki strukturalnej. Zgodnie z propozycją Komisji Europejskiej w okresie programowania 2007-2013 realizowane będą trzy cele priorytetowe:

Celem 1.będzie konwergencja i konkurencyjność,

Celem 2. będzie konkurencyjność i zatrudnienie w regionach,

Celem 3. będzie europejska współpraca terytorialna.

Zasady:

1. Zasada pomocniczości (subsydiarności) - podstawowa zasada funkcjonowania UE: polityka strukturalna jest jedynie uzupełnieniem działań podejmowanych na poziomie lokalnym, regionalnym lub krajowym (wspierane są te przedsięwzięcia na które brakuje środków).

2. Zasada koncentracji - wynika z niej, że środki płynące z Unii Europejskiej są przeznaczone dla regionów, które znajdują się w najtrudniejszej sytuacji ekonomicznej; do tej grupy kwalifikują się regiony objęte pomocą w ramach celów polityki strukturalnej.

3. Zasada partnerstwa - polega na współpracy Komisji Europejskiej z odpowiednimi władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi; dzięki temu środki pomocowe kierowane są do obszarów, które potrzebują największego wsparcia.

4. Zasada programowania - wynika z niej, że pomoc przeznaczona jest na program trwałego rozwiązywania problemów danej gałęzi gospodarki lub danego regionu.

5. Zasada współfinansowania - oznacza, że dofinansowanie z UE ma uzupełniać fundusze z budżetu krajowego; nie powinny ich więc zastępować.

Elementem polityki regionalnej są tzw. inicjatywy wspólnotowe (Community Initiatives),

których celem jest rozwiązywanie problemów dotyczących całego terytorium Wspólnot, a nie tylko określonych regionów. W ramach inicjatyw realizowane są cztery programy:

• Interreg III - współpraca ponadgraniczna pomiędzy regionami (4,875 miliarda euro),

• Urban II - pomoc w rozwoju obszarów miejskich znajdujących się w kryzysie (0,7 miliarda

euro),

• Leader+ - pomoc dla obszarów wiejskich (2,847 miliarda euro),

• Equal - zwalczanie dyskryminacji i nierówności w dostępie do rynku pracy (2,02 miliarda

euro).

Do polityki regionalnej wliczane są również działania w ramach Finansowego Instrumentu

Orientacji Rybołówstwa (pomoc dla obszarów związanych z rybołówstwem; 1,1 miliarda euro w latach 2000-2006) oraz działania innowacyjne w zakresie polityki regionalnej (wsparcie takich eksperymentalnych projektów jak: oparcie gospodarki regionalnej o wiedzę i innowacje technologiczne, rozwój społeczeństwa informacyjnego na poziomie regionalnym oraz wspieranie tożsamości regionalnej i zrównoważonego rozwoju; na co przeznaczono 1 miliard euro w latach 2000-2006).

Ponadto do polityki regionalnej zalicza się działania realizowane w ramach Funduszu Spójności, utworzonego w 1994 r. w celu wsparcia państw członkowskich spełniających dwa warunki: PKB na osobę jest poniżej 90% średniej dla wszystkich państw Unii Europejskiej oraz dane państwo ma program umożliwiający osiągnięcie celu zapisanego w art. 104 TWE (unikanie nadmiernego deficytu budżetowego). W odróżnieniu od funduszy strukturalnych, Fundusz Spójności współfinansuje duże, oddzielne projekty inwestycyjne (a nie całe programy regionalne) w dziedzinie środowiska naturalnego i sieci transeuropejskich. W 2002 r. - w związku z tragicznymi powodziami jakie dotknęły latem 2002 r. Austrię, Czechy, Niemcy i Słowację - na mocy rozporządzenia Rady nr 2012/2002 został utworzony Fundusz Solidarności Unii Europejskiej (EUSF, European Union Solidarity Fund). Jego celem jest interweniowanie w wypadku poważnych klęsk żywiołowych powodujących zagrożenie dla warunków życia, dla środowiska naturalnego lub gospodarki w jednym lub w wielu regionach państw członkowskich lub państw kandydujących do UE. Za „poważną klęskę” uznano „każdą klęskę powodującą, w co najmniej w jednym z dotkniętych państw, szkody ocenione na ponad 3 miliardy euro w cenach z 2002 r. lub na ponad 0,6% jego dochodu narodowego brutto”. Fundusz ten jest nowym instrumentem działań UE o charakterze regionalnym.

Finansowanie polityki regionalnej

Wspólnotowa polityka regionalna jest realizowana przede wszystkim za pomocą funduszy

strukturalnych (Structural Funds):

• Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (European Regional Development Fund) -

służy finansowaniu działań z zakresu: rozwoju infrastruktury, inwestycji tworzących nowe

miejsca pracy, projekty rozwoju lokalnego oraz wsparcie dla małych firm,

• Europejski Fundusz Społeczny (European Social Fund) - służy finansowaniu projektów

związanych ze zwalczaniem bezrobocia (przede wszystkim szkolenia zawodowe),

• Instrument Finansowy Orientacji Rybołówstwa (Financial Instrument for Fisheries

Guidance) - służy do wspierania modernizacji i restrukturyzacji rybołówstwa,

• Sekcja Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (European

Agricultural Guidance and Guarantee Fund - Guidance Section) -służy finansowaniu

programów wsparcia dla zacofanych obszarów rolniczych. Z Sekcji Gwarancji tego

Funduszu jest finansowana wspólna polityka rolna. Źródłami finansowania polityki regionalnej są również dwa fundusze, nie należące do funduszy strukturalnych. Są to:

• Fundusz Spójności,

• Fundusz Solidarności UE - jego budżet roczny wynosi 1 miliard euro.

8. Fundusze strukturalne, inicjatywy wspólnotowe.

Fundusze strukturalne są instrumentami Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej. Ich zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów UE. W ten sposób wpływa się na zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej Unii. Fundusze kierowane są do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie są w stanie dorównać do średniego poziomu ekonomicznego w UE. W skład Unii wchodzą regiony dobrze rozwinięte, takie jak południowa Anglia, okolice Paryża, czy Holandia oraz te, których poziom rozwoju znacznie odbiega od "średniej europejskiej". Są nimi Grecja, Irlandia, Portugalia, Północna Skandynawia i Południowe Włochy oraz nowe kraje członkowskie UE. Polityka Strukturalna i Fundusze mają pomóc władzom centralnym i regionalnym słabiej rozwiniętych regionów w rozwiązaniu ich najważniejszych problemów gospodarczych. W latach 2000-2006 istniały cztery Fundusze strukturalne, realizujące cele polityki spójności UE:

Europejski Fundusz Społeczny

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa

EFS — Europejski Fundusz Społeczny

Zadaniem Europejskiego Funduszu Społecznego jest przede wszystkim aktywizacja osób bezrobotnych i zagrożonych bezrobociem. W tym celu fundusz finansuje projekty, które przyczyniają się do podnoszenia kwalifikacji pracowników i bezrobotnych i wpływają bezpośrednio lub pośrednio na zwiększanie ich szans na rynku pracy. EFS wspiera także sektor małych i średnich przedsiębiorstw, ponieważ to one przede wszystkim tworzą miejsca pracy i przyczyniają się głównie do wysokiej wartości PKB. W latach 2007-2013 Polska otrzyma w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ponad 9,7 mld euro.

Europejski Fundusz Społeczny (EFS) został utworzony w 1957 roku na podstawie traktatów rzymskich. Kolejne lata jego funkcjonowania to wielokrotne zmiany samego funduszu i nabieranie coraz większego znaczenia w gospodarce europejskiej. Systematycznie powiększano środki na interwencje EFS, rozszerzano jego możliwości i zadania, a także regionalne i sektorowe możliwości wspierania.

*zasadą koncentracji — wykorzystanie funduszy musi koncentrować się na ograniczonych, precyzyjnie określonych celach,

*zasadą programowania — wszelkie działania muszą być oparte na wieloletnich, strategicznych programach rozwoju. Fundusze nie wspierają bezpośrednio konkretnie wskazanych projektów, lecz projekty ujęte w ramy długofalowych strategii,

*zasadą partnerstwa — realizacja projektów i ich monitorowanie odbywa się przy ścisłej współpracy Komisji wraz z krajowymi, regionalnymi i lokalnymi władzami oraz partnerami społecznymi i gospodarczymi,

*zasadą dodatkowości — środki funduszu mają uzupełniać środki przeznaczone na ten cel przez kraje członkowskie, a więc nie mogą zastępować w całości środków państwowych.

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

Powstał w 1964 roku na mocy Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą (1957). Zajmuje się wspieraniem przekształceń struktury rolnictwa oraz wspomaganiem rozwoju obszarów wiejskich. Na Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej jest przeznaczana największa część budżetu Unii Europejskiej (w 1999 przeznaczono na ten cel 42,2 procenta budżetu). Ponadto środki Funduszu pochodzą z opłat nakładanych na importowane spoza Unii Europejskiej produkty rolne.

EAGGF składa się z dwóch sekcji: Sekcji Gwarancji, która finansuje wspólną politykę rolną (zakupy interwencyjne produktów rolnych, dotacje bezpośrednie dla rolników) oraz Sekcji Orientacji, która wspiera przekształcenia w rolnictwie w poszczególnych państwach UE i jest instrumentem polityki strukturalnej. W ramach Sekcji Orientacji EAGGF realizuje się następujące zadania:

*rozwój i modernizacja terenów wiejskich

*wspieranie inicjatyw służacych zmianom struktury zawodowej na wsi (w tym kształcenia zawodowego rolników i ich przekwalifikowania do innych zawodów)

*wspomaganie działań mających na celu zwiększenie konkurencyjności produktów rolnych

*restrukturyzacja oraz dostosowanie potencjału produkcyjnego gospodarstw do wymogów rynku

*pomoc przy osiedlaniu się młodych rolników

*wspieranie rozwoju ruchu turytycznego i rzemiosła

*rozwój i eksploatacja terenów leśnych

*inwestycje w ochronę środowiska

*wyrównywanie szans gospodarstw położonych na terenach górzystych i terenach dotkniętych kataklizmami

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego powstał w 1975 roku jako reakcja na coraz głębsze rozbieżności w rozwoju regionów (spowodowane kryzysem gospodarczym i przystąpieniem do Wspólnoty Wielkiej Brytanii i Irlandii). Jego głównym zadaniem jest niwelowanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionalnego krajów należących do Unii Europejskiej.

Działalność Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego koncentruje się na następujących dziedzinach:

* inicjatyw na rzecz rozwoju lokalnego oraz zatrudnienia, jak też działalności średnich i małych przedsiębiorstw

*rentownych inwestycji produkcyjnych umożliwiających tworzenie lub utrzymywanie trwałego zatrudnienia,

*infrastruktury,

*rozwoju turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury,

*ochrony i poprawy stanu środowiska,

* rozwoju społeczeństwa informacyjnego.

Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 2004-2006

Racjonalna gospodarka żywymi zasobami wód i poprawa efektywności sektora rybackiego oraz podniesienie konkurencyjności polskiego rybactwa i przetwórstwa rybnego. Produkty rybołówstwa oraz chowu i hodowli ryb, produkty przetwórstwa powinny odpowiadać zapotrzebowaniu rynku krajowego pod względem ceny i jakości oraz powinny być konkurencyjne na rynkach zagranicznych.

Priorytety 1

*dostosowanie nakładu połowowego do zasobów

*złomowanie statków rybackich

*przeniesienie statków do krajów trzecich lub zmiana ich przeznaczenia (Działanie wygasło z dniem 01.01.2005)

*wspólne przedsięwzięcia (Działanie wygasło z dniem 01.01.2005)

Priorytet 2. Odnowa i modernizacja floty rybackiej

*budowa nowych statków rybackich (działanie wygasło z dniem 01.01.2005)

*modernizacja istniejących statków rybackich

*wycofanie (bez pomocy publicznej) związane z odnową

Priorytet 3. Ochrona i rozwój zasobów wodnych, chów i hodowla, rybacka infrastruktura portowa, przetwórstwo i rynek rybny, rybołówstwo śródlądowe

*ochrona i rozwój zasobów wodnych

*chów i hodowla ryb

*rybacka infrastruktura portowa

*przetwórstwo i rynek rybny

*rybołówstwo śródlądowe

Priorytet 4. Inne działania

*rybołówstwo przybrzeżne

*działania społeczno-ekonomiczne

*znajdowanie oraz promowanie nowych rynków zbytu na produkty rybne

*działanie organizacji obrotu rynkowego

*czasowe zawieszenie działalności

*działania innowacyjne i inne

Priorytet 5. Pomoc techniczna

Ponadto istnieje Fundusz Spójności będący instrumentem finansowym UE, nienależącym do Funduszy strukturalnych i wdrażany na poziomie wybranych państw a nie regionów. Jego celem jest ułatwienie integracji słabiej rozwiniętych krajów poprzez budowę sieci transportowych oraz obiektów ochrony środowiska o znaczeniu ponadregionalnym.

W latach 2007-2013, w wyniku reformy polityki spójności, liczba Funduszy strukturalnych została ograniczona do dwóch: Europejski Fundusz Społeczny oraz Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Do głównego nurtu programowania został włączony również Fundusz Spójności, który w latach 2007-2013 będzie podlegał podobnym zasadom, jak Fundusze strukturalne. Z kolei Fundusze wspierające inwestycje w zakresie rolnictwa i rybołówstwa zostały włączone odpowiednio do Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej.

Fundusze w Polsce w latach 2007-2013

Dokumentem określającym kierunki i wysokość wsparcia finansowego ze strony Funduszy na realizację zamierzeń rozwojowych w Polsce w latach 2007-2013 jest Narodowa Strategia Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia). Narodowa Strategia Spójności (NSS) to dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności w Polsce w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007-13.

Łączna suma środków zaangażowanych w realizację NSS w latach 2007-2013 wyniesie około 85,6 mld euro, z czego 67,3 mld euro będzie pochodziło z budżetu UE.

Narodowa Strategia Spójności będzie realizowana za pomocą następujących programów operacyjnych:

Program Infrastruktura i Środowisko - 27,9 mld euro,

Program Kapitał Ludzki - 9,7 mld euro,

Program Innowacyjna Gospodarka - 8,3 mld euro,

Program Rozwój Polski Wschodniej - 2,3 mld euro,

Program Pomoc Techniczna - 0,5 mld euro,

Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej - 0,7 mld euro,

16 regionalnych programów (1 dla każdego z województw) - 16,6 mld euro.

Fundusze w Polsce w latach 2004-2006

Dokumentem określającym kierunki i wysokość wsparcia finansowego ze strony Funduszy strukturalnych na realizację zamierzeń rozwojowych w Polsce w latach 2004-2006 są Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW). Jest to dokument przedstawiający strategię i priorytety działań funduszy i państwa członkowskiego UE, ich cele szczegółowe, wielkość wkładu funduszy i innych środków finansowych.

PWW w Polsce są wdrażane za pomocą pięciu jednofunduszowych sektorowych programów operacyjnych (SPO), w ramach których beneficjenci mogą ubiegać się o dofinansowanie. Dotyczą one:

*wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw (SPO WKP),

*rozwoju zasobów ludzkich (SPO RZL),

*restrukturyzacji i modernizacji sektora żywnościowego oraz rozwoju obszarów wiejskich (SPO ROL),

*rybołówstwa i przetwórstwa ryb (SPO Ryby),

*infrastruktury transportowej i gospodarki morskiej (SPO Transport).

9. Fundusze spójności.

Przyczyny powstania

Fundusz Spójności powstał na mocy Traktatu z Maastricht o utworzeniu Unii Europejskiej z 1991 r., który wszedł w życie w 1993 r. Fundusz Spójności został powołany w celu zmniejszania różnic w poziomie gospodarczo-społecznym krajów i regionów Unii Europejskiej. Różnice w poziomie ekonomicznym pojawiły się wraz z przyjmowaniem do Unii kolejnych państw członkowskich, których wyniki gospodarcze odbiegały od państw najbardziej rozwiniętych. W dalszej perspektywie zapewnienie równowagi gospodarczej i społecznej krajów członkowskich wiązało się z planami wprowadzenia unii gospodarczo-walutowej. Fundusz Spójności miał dostarczyć wsparcia finansowego na realizację dużych inwestycji związanych z rozwojem lub modernizacją infrastruktury transportowej i ochrony środowiska.

Przed rozszerzeniem Unii Europejskiej w maju 2004 r. z pomocy w ramach Funduszu Spójności korzystały cztery kraje: Grecja, Hiszpania, Irlandia i Portugalia. Od 1 styczna 2004 r. do wsparcia z Funduszu Spójności przestała kwalifikować się Irlandia. Dzięki pomocy z Funduszu Spójności kraje te mogły osiągnąć kryteria konwergencji dla unii gospodarczej i walutowej, a także kontynuować inwestycje infrastrukturalne. Od dnia 1 maja 2004 r., oprócz wyżej wymienionych państw członkowskich, z pomocy Funduszu Spójności korzysta 10 nowych państw członkowskich, w tym Polska.

Cele

Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej, lecz nie zalicza się do funduszy strukturalnych. Pomoc z Funduszu Spójności ma zasięg krajowy, a nie regionalny jak w przypadku funduszy strukturalnych. Celem nadrzędnym funduszu jest wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej Unii poprzez finansowanie dużych projektów tworzących spójną całość w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej. Pomoc Unii Europejskiej dla sektora środowiska i sektora transportu odzwierciedla filozofię trwałego i zrównoważonego rozwoju. Polega ona na zwiększaniu produktywności i konkurencyjności gospodarki głównie poprzez rozwój infrastruktury transportowej, lecz zarazem nie kosztem środowiska i jego zasobów, a przez to - kosztem przyszłych pokoleń.

Fundusz Spójności współfinansuje przede wszystkim projekty służące rozwojowi infrastruktury publicznej. Pomiędzy projektami z zakresu ochrony środowiska i infrastruktury transportowej musi być zachowana równowaga podziału funduszy, która została ustanowiona na poziomie 50% dla każdego sektora.

Warunki pomocy

Środki Funduszu Spójności są kierowane do państw członkowskich, w których produkt narodowy brutto (PNB) na jednego mieszkańca jest niższy niż 90% średniej w państwach Unii Europejskiej, oraz w których opracowany został program zmierzający do spełnienia kryteriów konwergencji ustalonych w art. 104 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. W przypadku, gdy kraj członkowski nie dotrzyma programu konwergencji dla unii gospodarczej i walutowej, przyznane fundusze mogą zostać wstrzymane. Projekty finansowane z Funduszu Spójności powinny być zgodne z postanowieniami traktatów, przyjętymi zgodnie z nimi instrumentami oraz politykami wspólnotowymi łącznie z polityką ochrony środowiska, transportową, w dziedzinie sieci transeuropejskich, polityką konkurencji oraz polityką zamówień publicznych.

Budżet

Przy wyznaczaniu alokacji środków z Funduszu Spójności dla danego kraju brana jest pod uwagę liczba ludności, PNB na jednego mieszkańca, powierzchnia kraju oraz inne czynniki społeczno-ekonomiczne np. deficyt w obszarze infrastruktury transportowej w kraju odbiorcy wsparcia. Pomoc z Funduszu wraz z transferami z funduszy strukturalnych nie powinna przekroczyć 4% PKB kraju beneficjenta.

Zgodnie z postanowieniami Traktatu o Przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej na zobowiązania (commitments) podejmowane przez nowe Państwa Członkowskie w ramach interwencji Funduszu Spójności, Unia Europejska przeznaczyła na lata 2004 - 2006 środki finansowe w wysokości 7 590,5 mln euro według cen z 1999 r.

Biorąc pod uwagę kryteria stosowane przy wyznaczaniu wstępnej alokacji oraz wysokość środków finansowych przeznaczonych na zobowiązania w obecnym okresie programowania alokacja dla Polski, określona w Traktacie Akcesyjnym, waha się w przedziale od 45,65 % do 52,72 % całości środków. Oznacza to, że począwszy od 2004 r. roczne zobowiązania dla Polski będą wahać się w następujących przedziałach (według cen z grudnia 2003 r.):

Rok

Przedziały zobowiązań dla Polski w mln euro

Średnie zobowiązania dla Polski w mln euro

2004

1312,9 - 1516,3

1 414,6

2005

1086,5 - 1254,7

1 170,6

2006

1478,9 - 1707,9

1 593,4

2004-2006

3878,3 - 4478,9

4178,6

Tak więc średnia alokacja dla Polski w latach 2004-2006 wynosi 4178,6 mln euro. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady 1164/94/WE przyznane Polsce środki Funduszu Spójności będą w równym stopniu wspierać obydwa obszary priorytetowe: środowisko i transport.

10. Polityka rolna.

Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej

Podstawowe zasady Wspólnej Polityki Rolnej realizowanej przez państwa członkowskie Unii Europejskiej zostały ustanowione w Traktacie o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej z dnia 25 marca 1957 roku, czyli w Traktacie Rzymskim. Państwa założycielskie w chwili tworzenia EWG dążyły do zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego obywatelom Wspólnoty oraz zwiększenia dochodów rolniczych. Z uwagi na specyfikę produkcji rolnej, rolnictwo uznano za szczególną dziedzinę gospodarki. Regulacje dotyczące rynku rolnego wydzielono ze wspólnego rynku innych towarów i usług zapewniając mu system ochrony oparty na działaniach interwencyjnych i protekcjonistycznych.

Cele i zasady Wspólnej Polityki Rolnej

Europejska Wspólnota Gospodarcza została zobowiązana do prowadzenia Wspólnej Polityki Rolnej poprzez realizację wytyczonych w niej podstawowych celów. Do celów Wspólnej Polityki Rolnej zgodnie z art. 33 Traktatu Amsterdamskiego (dawniej: art. 39 Traktatu Rzymskiego) należy:

*podniesienie wydajności produkcji rolnej i jej racjonalny rozwój poprzez promocję postępu technicznego oraz pełne wykorzystanie środków produkcji i siły roboczej

*zapewnienie odpowiednich dochodów i poziomu życia społeczności wiejskiej

*zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw żywności oraz ustalenie umiarkowanych cen

*stabilizacja rynku produktów rolnych.

Wspólny rynek rolny w ramach Unii Europejskiej obejmuje rolnictwo oraz handel produktami rolnymi, za które uznano: płody rolne i produkty wstępnie przetworzone (tzw. pierwszego przetworzenia) oraz niektóre produkty przekraczające stopień pierwszego przetworzenia np. mąkę ziemniaczaną. Wykaz produktów rolnych, które korzystają ze szczególnej ochrony w ramach Wspólnej Polityki Rolnej jest sporządzony w formie Aneksu I do Traktatu Rzymskiego. W odniesieniu do towarów nie znajdujących się w tym wykazie stosowane są postanowienia ogólne Traktatu.

Wspólny europejski rynek rolny funkcjonuje w oparciu o następujące zasady:

*Zasadę jedności rynku wewnętrznego w powiązaniu ze swobodnym obrotem towarowym i kapitałowym w ramach Wspólnoty, przy zniesieniu ceł wewnętrznych (od 1 VIII 1968) oraz innych barier handlowych np. kontyngentów towarowych. Rynek ten funkcjonuje więc na zasadzie równego traktowania towarów pochodzących z państw członkowskich Unii Europejskiej.

*Zasadę wspólnej polityki zagranicznej w handlu produktami rolnymi przy jednoczesnym preferowaniu produktów własnych. Tym samym produktom rolnym pochodzącym ze Wspólnoty przyznano pierwszeństwo nad produktami importowanymi z krajów trzecich.

*Zasadę stosowania jednolitych mechanizmów interwencji rolnej w odniesieniu do płodów i produktów rolnych, poprzez niwelowanie różnic w poziomie cen krajowych do poziomu dochodów rolniczych oraz ścisłej kontroli importu towarów spoza Wspólnoty. W rezultacie, organy Wspólnoty otrzymały kompetencje do podejmowania decyzji w zakresie ustalania cen rolnych i stosowania innych instrumentów interwencji.

Solidarny współudział wszystkich państw członkowskich w finansowaniu Wspólnej Polityki Rolnej.

W Agendzie 2000 zapewniono finansową pomoc w zakresie:

*inwestycji w gospodarstwach rolnych, spełniających ściśle określone prawem warunki, w wysokości do 40% ich wartości lub 50% na obszarach położonych na terenach o trudnych warunkach naturalnych

*umożliwienia startu młodym rolnikom (poniżej 40 roku życia), posiadających odpowiednią wiedzę i umiejętności zawodowe, w postaci jednorazowej premii, dopłaty do spłaty odsetek kredytu

*szkoleń zawodowych rolników i osób zaangażowanych w gospodarkę rolną lub leśną,

*systemu wcześniejszego przechodzenia na emeryturę rolników i robotników rolnych,

*wprowadzenia metod produkcji rolniczej mających na celu ochronę środowiska, utrzymanie terenów wiejskich (tzw. agro-środowisko), poprawy jakości krajobrazu, zasobów naturalnych, gleby i różnorodności genetycznej,

*reorientacji produkcji zgodnie z trendami rynkowymi, rozwoju nowych rynków zbytu na produkty rolne, poprawy i monitorowania jakości produktów i ich walorów zdrowotnych.

Wsparcie dla powyższych działań ma służyć wzrostowi dochodów z rolnictwa, poprawie warunków życia, pracy i produkcji z jednoczesnym prowadzeniem gospodarki rolnej w sposób przyjazny dla środowiska naturalnego. Rada Europejska i Komisja zostały zobowiązane do prowadzenia Wspólnej Polityki Rolnej w latach 2000-2006 w taki sposób, aby całkowite koszty jej realizacji, z wyłączeniem rozwoju struktur agrarnych i weterynarii nie przekroczyły 40,5 mln euro rocznie.

W związku z procesem rozszerzenia Unii, w Agendzie 2000 przewidziano zwiększenie pomocy finansowej w dla krajów ubiegających się o członkostwo. W latach 2000 - 2006 w ramach programu SAPARD (Special Accession Programme for Agriculture and Rural Development) Komisja Europejska przekaże 10 krajom Europy Środkowej i Wschodniej pomoc w wysokości 520 mln euro rocznie, z czego Polsce przypadnie ponad 168 mln. euro rocznie. Z funduszy tych będą wspomagane działania mające na celu zmianę struktury agrarnej, usprawnienie obrotu towarami rolnymi oraz kontrolę jakości żywności.

Prawne instrumenty interwencji rolnej prowadzone przez Unię Europejską w ramach polityki strukturalnej to:

*wyłączanie gruntów rolnych z produkcji (np. odłogowanie, zalesienie),

*ekstensyfikacja i konwersja produkcji (tj. stosowanie metod ekstensywnych w produkcji rolniczej ó np. poprzez ograniczanie zastosowania nawozów sztucznych),

*system premii przy przeznaczeniu produkcji rolnej na cele niespożywcze, - system pomocy finansowej dla inwestycji mających na celu zmianę charakteru produkcji (np. przetwórstwo, agroturystyka).

Wprowadzenie przez rolnika powyższych instrumentów, zgodnie ze szczegółowymi regulacjami UE, uprawnia go do otrzymania odpowiedniej pomocy finansowej.

Działania prowadzone przez Unię Europejską w ramach Wspólnej Polityki Rolnej zarówno w jej aspekcie rynkowym jak i strukturalnym zmierzają do rozwoju wsi nie tylko jako środowiska produkcji rolnej, ale również do poprawy warunków życia i pracy jej mieszkańców, jakości produktów rolnych, zapewnienia ochrony środowiska naturalnego i zachowania równowagi krajobrazowej.

Narzędzia, za pomocą których realizuje się wyżej wymienione zasady, to:

- ustalanie przez Wspólnotę co roku jednakowych cen zbytu dla większości

artykułów rolnych (poziom tych cen jest zawsze wyższy od cen światowych),

- interwencyjny zakup nadwyżek (po cenach gwarancyjnych) - wprowadzony

po to, aby utrzymać wysoki poziom cen oraz zredukować nadwyżki,

- stosowanie instrumentów polityki handlowej (cła, kontyngenty itd.),

- subsydiowanie eksportu rolnego poza Wspólnotę (eksporterzy uzyskują rekompensatę równą różnicy między wysoką ceną Wspólnoty a niższą ceną na rynku światowym, po której sprzedawane są nadwyżki rolne).

WPR jest finansowana z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF). Wydatki na realizację WPR stanowią ponad 40% budżetu UE i obecnie przekraczają 40 mld euro rocznie.

Jedną z głównych metod wspierania dochodów rolników unijnych są dopłaty bezpośrednie. System dopłat obejmuje m.in.: zboża, rośliny oleiste,

rośliny wysokobiałkowe, chmiel i tytoń, z produktów zwierzęcych zaś wołowinę i baraninę. Ostatnio system rozszerzono rolnictwo ekologiczne oraz o dopłaty z tytułu ochrony środowiska w rolnictwie i niekorzystnych warunków naturalnych do produkcji rolnej. Od 2005 roku mają być wprowadzone dopłaty dla gospodarstw, które prowadzą chów bydła mlecznego. W wielu dziedzinach produkcji rolnej obowiązuje limitowanie (kwotowanie) produkcji. Pozwala to na stabilizację cen na rynku wewnętrznym Unii i zapobiega powstawaniu nadwyżek. W toku negocjacji akcesyjnych Polska podjęła decyzję o zastosowaniu uproszczonego systemu dopłat bezpośrednich (który polega na dopłatach nie do wielkości produkcji, ale do obszaru gospodarstwa). System taki UE zaproponowała krajom kandydującym w kolejnych wspólnych stanowiskach negocjacyjnych. System ten będzie mógł funkcjonować przez trzy pierwsze lata członkostwa, z możliwością przedłużenia o dwa kolejne lata, do 2008 roku włącznie.

Wprowadzenie systemu uproszczonego pozwoli na pełniejsze wykorzystanie

środków finansowych, jakie UE daje Polsce do dyspozycji w pierwszych latach członkostwa. System ten pozwoli także na zebranie doświadczeń niezbędnych do efektywnego wdrożenia skomplikowanych procedur w ramach systemu standardowego tych dopłat. W systemie uproszczonym dopłat bezpośrednich nie będzie obowiązkowego odłogowania części gruntów (10%). Uzyskanie dodatkowej dopłaty powierzchniowej do łąk i pastwisk nie będzie z kolei uwarunkowane koniecznością udowodnienia, że ma się bydło i owce (tylko w okresie przejściowym stosowania uproszczonego systemu mieszanego).

Przewidywane kierunki zmian WPR

- założenia reformy WPR uzgodnionej w Luksemburgu 26.06.2003 roku

Od kilku lat Wspólna Polityka Rolna jest coraz głośniej krytykowana przez te państwa, które więcej wpłacają do unijnego budżetu, niż z niego dostają (m.in. Niemcy, Wielka Brytania, Holandia). Krytykujący chcą znacznego zmniejszenia dopłat bezpośrednich do produkcji rolnej. Natomiast obecnego systemu WPR bronią te państwa, które, dzięki bezpośrednim dopłatom oraz funduszom spójnościowym i strukturalnym, otrzymują więcej z budżetu UE, niż do niego wpłacają (m.in. Francja, Hiszpania, Grecja, Portugalia, Irlandia). Reforma uzgodniona w Luksemburgu przez ministrów rolnictwa przewiduje zmianę formy wsparcia sektora rolnego oraz wzmocnienie pozycji przetargowej UE na forum WTO podczas toczących się negocjacji handlowych. Nowa WPR będzie w większym stopniu uwzględniać oczekiwania konsumentów i podatników. Jednocześnie pozwoli rolnikom na swobodny wybór kierunku produkcji, jeśli oczywiście uwzględnią oni wymagania rynku. W przyszłości większość dotacji będzie wypłacana rolnikom niezależnie od wielkości produkcji, co poprawi konkurencyjność i zwiększy orientację rynkową producentów rolnych, a jednocześnie zapewni rolnikom stabilizację dochodów. Kluczowe elementy zreformowanej WPR obejmują:

- Jednolitą Płatność na Gospodarstwo (JPG) niezależną od produkcji,

- powiązanie otrzymywania JPG z obowiązkiem spełnienia określonych

standardów przez gospodarstwo - zasadę współzależności (cross-compliance),

Instrumenty WPR

Osiągnięciu wspólnych celów służy wspólna organizacja rynków rolnych oraz pozostałe środki wspólnej polityki rolnej

Można wyróżnić cztery główne instrumenty wspierania rolnictwa w ramach WPR. Są to: podtrzymywanie cen rynkowych, ograniczenia ilościowe, bezpośrednie podtrzymywanie dochodów oraz tzw. inne formy wspierania rolnictwa.

1.Podtrzymywanie cen rynkowych (market price suppart) prowadzi do kształtowania się cen unijnych na poziomie wyższym od cen światowych. osiągane jest to poprzez:

*stosowanie instrumentów polityki handlowej (cła, kontyngenty, itp.)

*zakupy interwencyjne

*subsydiowanie eksportu rolnego (jeden ze sposobów pozbywania się nadwyżek produktów rolnych),

*zagospodarowywanie zadwyżek (dotowanie konsumpcji - mleko i masło, konwersja - przeznaczenie proszku mlecznego na pasze, niszczenie - owoce i warzywa)

Podtrzymywanie ceny rynkowej podnosi zarówno ceny płacone producentom krajowym, jak i ceny płacone przez konsumentów za żywność, powoduje wzrost produkcji oraz ogranicza konsumpcję.

2.Ograniczenia ilościowe (cukier, mleko, zboża i nasiona oleiste - warunkowo) stosowane są w połączeniu z podtrzymywaniem cen i/lub dotacjami wyrównawczymi. Polegają one na ograniczeniu produkcji (przy danym poziomie wsparcia cenowego) na poziomie nizszym od tego, jaki miałby miejsce bez stosowania ograniczeń. Pozwala to na zmniejszenie "zakłóceń" w handlu oraz ogranicza wydatki budżetowe państwa na supsydiowanie eksportu.

3.Bezposrednie podtrzymywanie dochodów rolniczych polega na tym, że produceńci w UE o-trzymują pewną sumę pieniędzy ponadto, co uzyskują ze sprzedaży swych produktów na rynku (płatność na ha zbóż i nasiona oleiste i na szt. zwierząt - bydło i owce). Zwiększa ono dochody rolnicze, nie wpływając jednocześnie na ceny konsumenta czy producenta.

4.Inne formy wspierania rolnictwa można podzielić generalnie na dwie grupy:

*redukcję kosztów produkcji (instrumenty polityki kredytowej, dotacje do środków produkcji, polityka podatkowa),

*usługi ogólne, tj. działania, które na dłuższą metę redukują koszty w sektorze rolnym, a korzyści z których nie trafiają bezpośrednio do producentów rolnych (badania, doradztwo, inspekcja sanitarna, zwalczanie szkodników i chorób, działania w zakresie poprawy struktur rolnych i infrastruktury, marketingu i promocji itd.).

Wspólna polityka rynkowa obejmuje:

· System cen gwarantowanych na produkty rolne;

System cen płodów rolnych obejmuje trzy rodzaje cen:

· Cena "docelowa" (kierunkowa, podstawowa) - cena, która według ustaleń wspólnotowych powinna się ukształtować na rynku wewnętrznym, biorąc pod uwagę warunki rynkowe. Nie jest to cena obowiązkowa, ale cena która ma pomóc producentom w planowaniu produkcji.

· Cena "interwencyjna" (skupu) - cena gwarantowana, którą producent otrzyma sprzedając swój produkt instytucji interwencyjnej, w sytuacji gdy podaż artykułów rolnych będzie tak wysoka, że zagrozi obniżeniem ceny rynkowej poniżej przewidywanego poziomu. Cena interwencyjna jest niższa od ceny docelowej, aby zachęcić producentów do poszukiwania odbiorców na rynku.

· Cena "progowa" - cena minimalna, po której produkt sprowadzony z kraju trzeciego może zostać sprzedany na rynku Wspólnoty. Jest ona zbliżona do ceny docelowej. Jeżeli cena światowa importowanego towaru jest niższa od ceny progu, importer musi pokryć różnicę.

· Interwencyjne zakupy na rynku rolnym - skup płodów rolnych przez instytucje interwencyjne w sytuacji, gdy wysoka podaż artykułów rolnych zagraża spadkiem ceny rynkowej poniżej określonego poziomu. Interwencja może być automatyczna lub uznaniowa.

· System wysokich ceł importowych i opłat wyrównawczych - wprowadzając produkt na rynek Wspólnoty importer płaci opłatę wyrównawczą (lub cło importowe), która stanowi różnicę pomiędzy ceną progową, a niższą ceną na rynkach światowych. Opłaty wyrównawcze wpływają do budżetu Wspólnoty jako środki własne. Zgodnie ze wskazówkami porozumienia końcowego Rundy Urugwajskiej Układu Ogólnego w sprawie Ceł i Handlu GATT opłaty wyrównawcze zastępowane są cłami importowymi, które faktycznie pełnią funkcję stosowanych wcześniej opłat.

· Kontyngenty importowe - ilościowe ograniczenia importu.

· Subsydia do eksportu - eksporter sprzedając produkty do krajów trzecich otrzymuje dopłatę w wysokości różnicy pomiędzy wyższą ceną na rynku Wspólnoty, a niższą ceną na rynku światowym.

· System kwot produkcyjnych (progów gwarancji) - określona wielkość produkcji w danym sektorze, która stanowi granicę gwarantującą skup po pełnej cenie interwencyjnej. Jeżeli produkcja przekroczy ustalony limit, gwarantowana cena interwencyjna zostaje obniżona, przy ustalaniu cen na następny rok.

· System ekonomicznej współodpowiedzialności producentów, którzy przekroczyli przydzielony im pułap produkcji. Przekroczenie progu gwarancji powoduje utratę gwarancji cenowej na produkcję ponad przydzielony limit lub też ukaranie producentów dodatkowymi opłatami.

Plan Mansholta

18 grudnia 1968 r. przedstawiono program reformy polityki rolnej (Plan Mansholta). Obejmował on przede wszystkim poprawę struktury agrarnej przez powiększanie wielkości gospodarstw, likwidację słabych mało wydajnych gospodarstw oraz zmniejszenie nadwyżek produktów rolnych. Plan ten nie został jednak w pełni zrealizowany. Dopiero w 1972 r. wprowadzono trzy dyrektywy, z których pierwsza dotyczyła pomocy w modernizacji gospodarstw rolniczych, druga ułatwiała rolnikom powyżej 55 lat rezygnację z działalności rolniczej i dołączanie ich gruntów do innych gospodarstw w zamian za finansową pomoc, a trzecia z dyrektyw popierała edukację osób zawodowo czynnych w rolnictwie. Dyrektywa z 1975 r. wprowadziła również pomoc dla rolnictwa w regionach górskich i innych regionach o niekorzystnych warunkach naturalnych, co miało zapobiec wyludnieniu obszarów geograficznie niekorzystnych.

Plan McSharry'ego

W 1992 r. kraje członkowskie przyjęły kolejne propozycje reformy WPR, przedstawione przez komisarza do spraw rolnictwa Ray'a McSharry'ego. Plan McSharry'ego zakładał zmianę form i instrumentów wspierania rolnictwa w celu zrównoważenia podaży produktów rolnych z istniejącym popytem, zmniejszenia kosztów finansowania zapasów oraz obniżenia cen i poprawy konkurencyjności rolnictwa Wspólnoty na rynkach światowych. Na pierwszym planie znalazły się, obok funkcji produkcyjnych, również ogólnospołeczne funkcje rolnictwa. Wprowadzane zmiany miały prowadzić do utworzenia modelu wydajnego, konkurencyjnego rolnictwa, opartego o gospodarstwa rodzinne, które będą zajmowały się nie tylko produkcją, lecz także ochroną środowiska oraz zachowaniem dziedzictwa kulturowego wsi. Wdrażanie pierwszego etapu reform rozłożono do 1996 r. Na koniec tego okresu zaplanowano podsumowanie efektów oraz podjecie decyzji dotyczących kolejnego etapu. W ramach reformy zastosowano następujące rozwiązania dotyczące wspólnej organizacji niektórych rynków branżowych:

· obniżono ceny regulowane podstawowych produktów rolnych w ciągu trzech

lat o 15 % - 30 % (zboża rośliny oleiste, strączkowe, bydło rzeźne),

· wyeliminowano wsparcie cenowe dla nasion oleistych i wysokobiałkowych,

· wprowadzono subwencje bezpośrednie, które miały zrekompensować rolnikom spadek dochodów, powstały w wyniku obniżki cen,

· uzależniono możliwość uzyskania subwencji kompensacyjnych od zmniejszenia powierzchni upraw lub obniżenia intensywności produkcji zwierzęcej,

· wprowadzono system przymusowego wyłączenia z uprawy 15 % ziemi w

zamian za opłaty kompensacyjne (dotyczy rolników produkujących ponad 92 to zbóż rocznie),

· zmniejszono kwoty mleczne (prawo do produkowania) każdorazowo o 1 % przez 2 lata,

· obniżono ceny gwarantowane na masło o 5 % w latach 1993 - 1995,

· wprowadzono zachęty finansowe dla rolników ograniczających chów krów mlecznych.

Zaostrzono przy tym warunki uzyskiwania pomocy przez gospodarstwa, które są w stanie samodzielnie sprostać konkurencji. Pomoc w większym stopniu skierowano do słabych, najbardziej potrzebujących gospodarstw. Opracowano program poprawy struktury rolnictwa. Wprowadzono instrumenty wspierające rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich z uwzględnieniem ochrony środowiska naturalnego. Promowano ekstensyfikację stosowanych technik produkcji, produkcję surowców, które będą przetwarzane na produkty nieżywnościowe oraz tworzenie pozarolniczych miejsc pracy w gospodarstwach i w ich otoczeniu np. rozwój gospodarstw agroturystycznych. Przewidziano wsparcie finansowe dla rolników, którzy wprowadzają w swoich gospodarstwach zmiany w celu ochrony środowiska lub przeznaczają posiadane grunty na cele leśne. Stworzono system wcześniejszych emerytur dla rolników, którzy ukończyli 55 lat i zdecydowali się przekazać ziemię w użytkowanie innym rolnikom, co umożliwiło młodym rolnikom powiększanie gospodarstw. Okres wdrażania Planu McSharry`ego zakończył się w 1996 r. Rezultaty reformy zostały pozytywnie ocenione przez Komisję Europejską, co sprawiło, że była ona kontynuowana także w latach 1997 - 1999. W wyniku wprowadzanych zmian rosły dochody i poziom życia rolników. Poziom produkcji rolnej obniżył się, a jednocześnie wzrosło zużycie zbóż na cele paszowe. Korzystnym zjawiskiem było zwiększenie obszaru gruntów wyłączonych z użytkowania. Udało się także znacznie zredukować zapasy. Politykę ochrony środowiska zaczęto traktować jako część polityki rolnej. Działania takie jak ekstensyfikacja produkcji, spadek zużycia nawozów sztucznych i środków ochrony roślin, odłogowanie i zalesianie gruntów korzystnie wpłynęły na stan środowiska naturalnego. Pomimo wielu pozytywnych zmian nie udało się jednak doprowadzić do znacznej obniżki cen produktów rolnych i wzrostu ich konkurencyjności. Problem poprawy konkurencyjności rolnictwa europejskiego na rynkach światowych nadal pozostawał nierozwiązany. Jednocześnie zgodnie z postanowieniami porozumienia końcowego Rundy Urugwajskiej Układu Ogólnego w sprawie Ceł i Handlu (GATT) z 1993 r. Wspólnota przyjęła na siebie szereg zobowiązań dotyczących liberalizacji handlu artykułami rolno-spożywczymi. Do najważniejszych należały: obniżenie stawek celnych, zastąpienie wszystkich środków ochrony zewnętrznej cłami (np. opłat wyrównawczych, zakazów importu), niepodnoszenie ceł powyżej istniejącego poziomu, zmniejszenie nakładów na subsydiowanie eksportu, zmniejszenie ogólnej kwoty wewnętrznej pomocy rynkowej dla rolnictwa (nie dotyczy to ustanowionych w ramach reformy WPR rekompensat), redukcja bezpośredniego wsparcia wewnętrznego (dopłat do cen, do środków produkcji).

11. Polityka walutowa.

W Traktacie Rzymskim o EWG nie przewidziano wspólnej polityki walutowej, a jego zapisy w tym zakresie odnosiły się tylko do ogólnych zagadnień współpracy walutowej. Z czasem jednak okazało się, że dla stabilizacji europejskich gospodarek i uczynienia ich odpornymi na wpływy zewnętrzne, bliskie współdziałanie w sferze walutowej jest niezbędne. W 1972 r. państwa członkowskie ówczesnej EWG utworzyły tzw. "węża walutowego" (), który miał zapobiec nadmiernym wahaniom ich pieniądza wobec dolara; w kwietniu 1973 r. powołano Europejski Fundusz Współpracy Walutowej, a w 1979 r. - Europejski System Walutowy (ESW) (z europejską jednostką walutową - ECU, mechanizmem kursowym i systemem wzajemnych kredytów między bankami centralnymi).

W czerwcu 1989 r. w Madrycie, Rada Europejska określiła zasady i warunki przejścia do Unii Gospodarczej i Walutowej (Economic and Monetary Union - EMU). 7 lutego 1992 r. podpisano Traktat z Maastricht, zawierający ustalenia dotyczące budowy Unii Gospodarczej i Walutowej. W pierwszym etapie EMU (1990 - 1993 r.) przewidziano: liberalizację przepływu kapitału, umocnienie koordynacji w sferze polityki walutowej, przystąpienie wszystkich państw członkowskich do ESW, realizację rynku wewnętrznego. Najważniejszym elementem drugiego etapu EMU (początek w 1994 r.) było utworzenie Europejskiego Systemu Banków Centralnych. Trzecia faza przewidywała przejście do stałych kursów wymiany wobec jednolitej waluty. Do trzeciego etapu zakwalifikowało się w maju 1998 r., po spełnieniu ustalonych kryteriów konwergencji, jedenaście państw - Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia i Włochy, a w czerwcu 2000 r. - Grecja. Z własnej woli poza strefą euro pozostaje Dania, Szwecja i Wielka Brytania.

Trzeci etap EMU został pomyślany jako czas dochodzenia do pełnej Unii Gospodarczej i Walutowej. Rozpoczął się on 1 stycznia 1999 r. i ma trwać do końca 2001 r. Z początkiem trzeciego etapu została wprowadzona wspólna waluta - euro oraz nastąpiło nieodwołalne usztywnienie centralnych kursów walut jedenastu zakwalifikowanych państw wobec euro, a w konsekwencji także wobec siebie. Grecja zostanie włączona do strefy euro 1 stycznia 2001 r. Euro wyprze w sposób ostateczny waluty narodowe z początkiem 2002 r., z tym, że banknoty narodowe będą dopuszczone jeszcze do obiegu, równolegle z euro, do końca czerwca 2002 r. Utworzono Europejski Bank Centralny (który zastąpił Europejski Instytut Walutowy). Bank ten jest od 1 stycznia 1999 r. odpowiedzialny za politykę pieniężną i walutową we Wspólnocie Europejskiej. Wprowadzenie EMU ma przyczynić się do lepszego funkcjonowania rynku wewnętrznego UE oraz podnieść konkurencyjność Unii w skali globalnej.

Budowanie Unii walutowej

Etap pierwszy - od 1 lipca 1990 przystąpiono do wzmocnienia współpracy państw członkowskich w ramach polityki gospodarczej i walutowej (nadzór sprawował Komitet Walutowy). 1 listopada 1993 roku zamrożono stosunek walut narodowych do ECU (przeliczeniowej Europejskiej Jednostki Monetarnej).

Etap drugi - integracja gospodarcza posuwała się coraz dalej. Od 1 stycznia 1994 roku narodowe Banki Centralne zyskiwały coraz większą niezależność. Funkcjonowanie systemu nadzorował Europejski Instytut Walutowy we Frankfurcie. Jesienią i wiosną każdego roku kontrolował on politykę gospodarczo-walutową poszczególnych państw.

W grudniu 1995 roku w Madrycie wspólnej monecie nadano nazwę euro. Ustanowiono też system TARGET - system automatycznych przeliczeń monet narodowych na euro.

Dwa pierwsze etapy unii gospodarczo-walutowej miały przygotować państwa Unii do przystąpienia do trzeciego etapu. Jego pokonanie uzależnione było od wypełnienia kryteriów zbieżności, przewidzianych przez traktat z Maastricht:

Kryteria z Maastricht:

Jest to pięć kryteriów określających, czy dane państwo UE jest gotowe do przyjęcia euro. Kryteria te to:

Stabilność cen:

stopa inflacji nie może być wyższa niż 1,5 punktu procentowego powyżej średniej z trzech państw UE o najniższej inflacji w poprzednim roku;

Deficyt budżetowy:

(patrz powyżej): ogólnie powinien wynosić mniej niż 3% produktu krajowego brutto (PKB);

Dług:

dług publiczny nie powinien przekraczać 60% PKB. Jednak państwa, w których dług jest wyższy, wciąż mogą przyjąć euro, o ile wysokość długu stale spada;

Stopy procentowe:

długoterminowa stopa procentowa nie może wynosić więcej niż 2 punkty procentowe powyżej średniej z trzech państw UE o najniższej inflacji w poprzednim roku;

Stabilność kursu walutowego:

wahania kursu waluty krajowej powinny mieścić się w ściśle określonych granicach w ostatnich dwóch latach.

Etap trzeci Rozpoczął się 1 stycznia 1999 wprowadzeniem wspólnej waluty - euro w jedenastu państwach Piętnastki (Wielka Brytania, Szwecja i Dania nie wyraziły chęci przystąpienia do wspólnej waluty, Grecja nie spełniła kryteriów konwergencji). Formalnie rozpoczął swoją działalność Europejski Bank Centralny - (EBC), który wraz z bankami centralnymi państw członkowskich stworzył Europejski System Banków Centralnych (ESBC). Podstawą istnienia unii walutowej miała być całkowita niezależność Banku Centralnego od rządów narodowych. Kapitał EBC - 5 miliardów euro znajduje się w gestii narodowych Banków Centralnych. W trzeciej fazie unii walutowej Komitet Walutowy został zastąpiony przez Komitet Gospodarczy i Finansowy. KGiF nadzoruje finansową i gospodarczą sytuację w państwach członkowskich.

Trzeci etap Unii Walutowej zakończył się 1 stycznia 2002 roku, kiedy to euro weszło do powszechnego obiegu. Zastąpiło ono około 12 miliardów banknotów i 70 miliardów monet narodowych.

W dwunastu państwach strefy euro (Austria, Belgia, Finlandia, Francja,Grecja Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia i Włochy) żyje 310 mln ludzi, którzy wytwarzają blisko 20 proc. światowego produktu i 20 proc. światowego eksportu. Od 1 stycznia 1999 o stabilność cen krajów strefy euro dba Bank Centralny we Frankfurcie, który wraz z Systemem Europejskich Banków Centralnych zarządza polityką monetarną Unii.

Celem polityki walutowej jest m.in.:

*stabilność cen

*regulowanie stosunków euro do innych walut (przede wszystkim koordynacja kursów wymiany)

*stabilność waluty europejskiej

Tzw. Pakt Stabilności i Wzrostu został przyjęty przez Radę Europejską w czerwcu 1997 r. i jest częścią Traktatu z Maastricht. Pakt stanowi zabezpieczenie dla krajów będących w strefie euro przed nadmiernymi deficytami budżetowymi.

Zgodnie z filozofią Paktu, polityka fiskalna powinna oddziaływać stabilizująco na gospodarkę tylko poprzez działanie tzw. automatycznych stabilizatorów koniunktury, uruchamianych np. poprzez spadek wpływów podatkowych czy zwiększenie wypłat z tytułu zasiłków dla bezrobotnych. Kraje członkowskie, z wyjątkiem sytuacji nadzwyczajnych, nie powinny próbować oddziaływać na gospodarkę za pomocą dyskrecjonalnych środków polityki fiskalnej.

Reguły Paktu Stabilności i Wzrostu mają przede wszystkim za zadanie zapobiec rozluźnianiu polityki fiskalnej w okresie dobrej konuinktury gospodarczej, kiedy pokusa wykorzystania rosnących wpływów podatkowych do zwiększania wydatków jest szczególnie duża. Skonsolidowanie finansów publicznych ma umożliwić krajom członkowskim przeciwdziałanie cyklicznemu osłabianiu koniunktury gospodarczej, przy jednoczesnym nieprzekraczaniu wartości referencyjnej relacji deficytu do produktu krajowego brutto i tym samym unikanie wszczęcia wobec nich procedury nadmiernego deficytu.

Pakt zobowiązuje wszystkie kraje członkowskie UE do systematycznego przedkładania i aktualizowania programów makroekonomicznych, na podstawie których Komisja Europejska ocenia ich sytuację gospodarczą (w tym przede wszystkim kondycję finansów publicznych). Dla krajów członkowskich strefy euro nieprzestrzegających dyscypliny fiskalnej Pakt przewiduje składanie nieoprocentowanych depozytów, a także kary finansowe.

Pakt zaleca, by w okresie normalnej koniunktury budżety publiczne były zrównoważone, natomiast w okresie gorszej koniunktury deficyt nie przekraczał 3% produktu krajowego brutto (PBK). Sankcje za przekroczenie tego wskaźnika będą polegać na obowiązku złożenia nieoprocentowanego depozytu stabilizacyjnego, który przemieni się w ostateczną karę finansową, jeśli danemu krajowi nie uda się w ciągu 2 lat zlikwidować nadmiernego deficytu. Wysokość tych kar zawiera się w przedziale od 0,2 do 0,5% PKB, w zależności od skali przekroczenia referencyjnego wskaźnika 3%. Sankcje te nie będą stosowane w sytuacji, gdy w danym państwie wystąpi recesja gospodarcza charakteryzująca się spadkiem PKB większym niż 2%.

Po przystąpieniu do Unii Europejskiej Polska została objęta postanowieniami Paktu Stabilności i Wzrostu, choć nie jest narażona na sankcje finansowe przewidziane dla krajów strefy euro. Niemniej jednak utrzymując deficyt budżetowy na poziomie przekraczającym 3% PKB, Polska może stracić część środków finansowych przyznawanych przez Wspólnotę, m.in. na rozbudowę infrastruktury drogowej i ochronę środowiska w ramach funduszu spójności (na mocy Rozporządzenia Rady UE 1164/94, ustanawiającego Fundusz Spójności).

12. Droga Polski do UE

Droga prowadząca do Unii Europejskiej miała swój początek we wrześniu 1988 roku, kiedy to Polska nawiązała oficjalne stosunki dyplomatyczne z Europejską Wspólnotą Gospodarczą (EWG). Pierwsze negocjacje dotyczyły umowy o handlu i współpracy gospodarczej, którą ostatecznie podpisano 19 września 1989 roku. Realizacja umowy spowodowała, iż od 1990 roku państwa członkowskie Wspólnoty stały się głównym partnerem handlowym Polski.

W dniach 14 - 15 lipca 1989 roku na paryskim szczycie siedmiu najbardziej uprzemysłowionych państw świata zapadła decyzja o przyznaniu pomocy gospodarczej Polsce i Węgrom1. Za zarządzanie oraz koordynację pomocy odpowiedzialna została Komisja Wspólnot Europejskich (obecnie Komisja Europejska), która zainicjowała ją w postaci programu PHARE (Poland, Hungary - Assistance for Restructuring of their Economies - Polska i Węgry - Pomoc na Rzecz Restrukturyzacji Gospodarki). Choć w kolejnych latach krąg beneficjantów programu poszerzył się o inne państwa Europy Środkowej i Wschodniej, nazwa programu pozostała taka sama (pisownię skrótu zmieniono z PHARE na Phare).

Phare jest obecnie największym programem bezzwrotnej pomocy finansowej Unii Europejskiej dla Europy Środkowej i Wschodniej. Z programu korzysta 10 państw stowarzyszonych z UE oraz Albania, Macedonia, Bośnia i Hercegowina. W krajach, które wystąpiły z wnioskiem o przystąpienie do UE program Phare ma na celu wspieranie działań przygotowujących do członkostwa. W pozostałych krajach wspiera proces transformacji politycznej i ekonomicznej. W latach 1990 - 1999 środki pomocowe dla wszystkich krajów wyniosły 10,31 mld euro, natomiast w budżecie Unii na lata 2000 - 2006 przewidziano sumę 1,56 mld euro rocznie. W ramach Phare funkcjonują programy krajowe, programy dla beneficjantów w kilku krajach oraz programy współpracy przygranicznej (np. Phare Cross - Border Co - operation)2.

Równolegle do powstania programu PHARE powołano do życia Przedstawicielstwo RP przy Wspólnotach Europejskich w Brukseli. Pierwszym ambasadorem został Jan Kułakowski, który pełnił tę funkcję od 1990 do 1996 roku.

25 maja 1990 roku Polska złożyła w Brukseli oficjalny wniosek o rozpoczęcie negocjacji umowy o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi. W tym samym kwartale 1990 roku jako pierwszy kraj Europy Środkowej i Wschodniej Polska przedłożyła Komisji projekt tekstu układu o stowarzyszeniu, który miał postać memorandum Rządu RP.

W konsekwencji tych działań w styczniu następnego roku Rada Ministrów powołała Urząd Pełnomocnika Rządu do Spraw Integracji Europejskiej oraz Pomocy Zagranicznej (nominację na to stanowisko otrzymał Jacek Saryusz-Wolski), a w sierpniu z inicjatywy Dyrekcji Generalnej X Komisji Wspólnot Europejskich, Przedstawiciela Komisji Wspólnot Europejskich w Polsce oraz Pełnomocnika Rządu ds. Integracji Europejskiej oraz Pomocy Zagranicznej stworzono polski TEAM EUROPE (zespół wykładowców informujących o Wspólnotach Europejskich, integracji europejskiej i stowarzyszeniu Polski ze WE).

Po ośmiu rundach negocjacji nad przedłożonym projektem układu o stowarzyszeniu, 16 grudnia 1991 wicepremier Leszek Balcerowicz w imieniu polskiego rządu podpisał Układ Europejski. Układ Europejski (Układ o Stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi) zakładał powstanie w ciągu dziesięciu lat strefy wolnego handlu towarami przemysłowymi między Polską a Unią Europejską. Układ został ratyfikowany 20 października 1992 przez Prezydenta RP Lecha Wałęsę. W preambule strony układu podkreślają, iż pragną umocnić powstałe więzi oraz ustanowić ścisłe i trwałe stosunki oparte na zasadzie wzajemności, które umożliwią Polsce uczestniczenie w procesie integracji europejskiej. Mając na uwadze fakt, że końcowym celem Polski jest członkostwo we Wspólnocie, sygnatariusze aktu uznają także, że zawarte porozumienie pomoże Polsce przygotować się do wejścia w skład Unii Europejskiej.

Układ poza częścią handlową regulował również zasady dostosowania polskiej gospodarki do jednolitego rynku europejskiego w takich sferach jak: przepływ pracowników, zakładanie przedsiębiorstw, przepływ kapitału i płatności, ochrona własności intelektualnej oraz dostęp do zakupów publicznych. Na mocy Układu została powołana Rada Stowarzyszenia odpowiedzialna za realizację jego postanowień 3. Rada miała zbierać się na szczeblu ministerialnym, a jej skład stanowić mieli członkowie rządu kraju stowarzyszonego ze Wspólnotami oraz krajów członkowskich Unii Europejskiej. Forum Rady służyć miało rozpatrywaniu wszystkich istotnych kwestii wynikających z ram Układu oraz wszystkich innych problemów dwustronnych lub międzynarodowych stanowiących przedmiot wzajemnego zainteresowania. Rada została wyposażona w prawo podejmowania wiążących dla stron decyzji i zaleceń. Szczególną kompetencję stanowiło prawo do podejmowania decyzji o rozpoczęciu procedury arbitrażowej w sprawach, których wypracowanie zadawalającego dla obu stron rozwiązania było niemożliwe na szczeblu Komitetu Stowarzyszenia, a które dotyczyły stosowania lub interpretacji Układu Europejskiego. Posiedzenia Rady umożliwiały wymianę poglądów na temat polityki zagranicznej oraz ogólne omówienie stanu stosunków międzynarodowych. 4

Widocznym efektem stowarzyszenia z Unią Europejską był wyraźny wzrost inwestycji bezpośrednich krajów "Piętnastki" w Polsce. Polska stabilizując swój system polityczny i prowadząc przekształcenia w kierunku gospodarki rynkowej stała się atrakcyjnym obszarem dla kapitału zagranicznego, w tym szczególnie pochodzącego z państw Unii Europejskiej.

Mając na uwadze zapis Układu Stowarzyszeniowego mówiący o docelowej integracji Polski z Unią Europejską w styczniu 1993 roku Rada Ministrów przyjęła program działań dostosowawczych polskiego systemu prawnego do wymagań Układu Europejskiego. W czerwcu tego samego roku podczas spotkania Rady Europejskiej w Kopenhadze, szefowie państw i rządów "Piętnastki" stwierdzili, iż przystąpienie w przyszłości krajów Europy Środkowej i Wschodniej do Unii Europejskiej jest wspólnym celem, ale uwarunkowanym spełnieniem przez państwa określonych kryteriów politycznych i ekonomicznych (tzw. kryteria kopenhaskie: stabilność instytucji gwarantujących demokrację, rządy prawa, poszanowanie praw człowieka oraz poszanowanie i ochrona praw mniejszości narodowych, istnienie gospodarki rynkowej, zdolność sprostowania warunkom konkurencji i siłom rynkowym w Unii, zdolność przyjęcia obowiązków wynikających z członkostwa, w tym założeń unii politycznej, gospodarczej i walutowej). Pozytywna ocena realizowanego przez Polskę programu dostosowawczego umożliwiła wystąpienie z formalnym wnioskiem w sprawie akcesji do Wspólnot Europejskich. Z takim wnioskiem z upoważnienia Rady Ministrów wystąpił Prezes Rady Ministrów RP Waldemar Pawlak, natomiast Minister Spraw Zagranicznych RP Andrzej Olechowski złożył go 8 kwietnia 1994 roku w Atenach na ręce Przewodniczącego Rady Unii Europejskiej Theodorosa Pangalosa.

Następnym krokiem na drodze integracji było przyjęcie przez Radę Europejską na konferencji w Essen w grudniu 1994 roku strategii przedczłonkowskiej, w której zostały określone nowe płaszczyzny i formy współpracy z państwami stowarzyszonymi, nie przewidziane wcześniej w Układzie Europejskim. Jednym z punktów programu obejmował opracowanie "Białej Księgi" Komisji Europejskiej w sprawie przygotowania krajów stowarzyszonych Europy Środkowej i Wschodniej do integracji z jednolitym rynkiem Unii Europejskiej. "Biała Księga" została zaakceptowana na szczycie Rady Europejskiej w Cannes w czerwcu 1995 roku.

W kwietniu 1996 roku Komisja Europejska przesłała rządowi polskiemu kwestionariusz, który miał posłużyć Komisji do przygotowania Opinii (Avis) na temat złożonego wniosku o członkostwo w UE. Niecałe trzy miesiące później strona polska przekazała Komisji Europejskiej odpowiedzi na zapytania zawarte w kwestionariuszu - dokument liczył 2600 stron.

Zanim jeszcze Komisja Europejska przedstawiła swoją Opinię na temat członkostwa Polski w UE, w sierpniu 1996 roku Parlament RP przyjął ustawę powołującą Komitet Integracji Europejskiej (szefem została sekretarz stanu Danuta Huebner), a w styczniu 1997 roku Rada Ministrów przyjęła Narodową Strategię Integracji.

Urząd Komitetu Integracji Europejskiej (UKIE) pełni funkcje koordynujące wobec wszystkich resortów i instytucji bezpośrednio zaangażowanych w proces integracji Polski z UE. Jest kontynuacją Biura do Spraw Integracji Europejskiej i Biura do Spraw Pomocy Zagranicznej stanowiących komórki organizacyjne Urzędu Rady Ministrów. Podstawowym zadaniem UKIE jest zapewnienie realizacji zadań Komitetu Integracji Europejskiej związanych z programowaniem i koordynowaniem polityki w sprawach dotyczących integracji Polski z UE, realizacji działań dostosowawczych Polski do standardów europejskich oraz koordynacji działań w zakresie otrzymywanej pomocy zagranicznej. Do priorytetowych zadań UKIE należą przede wszystkim:

*przyspieszenie prac nad harmonizacją prawa polskiego z prawem wspólnotowym,

*wzmocnienie koordynacji resortowej - sprawne przeprowadzanie procesu niezbędnych zmian legislacyjnych, jak i innych działań dostosowawczych związanych z przygotowaniem instytucjonalnym,

*rozwój działalności informacyjnej rządu na temat procesu integracji. 5

Narodowa Strategia Integracji była programem systematyzującym wcześniej podjęte działania integracyjne i ustalającym priorytety działań na okres przedakcesyjny. Zakładała przygotowanie Polski do integracji we wszystkich obszarach życia gospodarczego i społecznego. W jej ramach opracowano kalendarz działań implementacyjnych precyzujący zadania poszczególnych segmentów administracji państwowej.

W lipcu 1997 roku Komisja Europejska przedstawiła na forum Parlamentu Europejskiego swoją Opinię (Avis) na temat wniosku o członkostwo Polski w UE. Polska została oceniona jako kraj, w którym dokonały się głębokie zmiany ustrojowe (demokratyzacja), reformy gospodarcze (wolny rynek), wzrost gospodarczy, postęp społeczny, a także zaawansowanie procesu zbliżenia się do standardów unijnych. Avis identyfikował również te obszary, w których Polska nie była jeszcze gotowa przyjąć obowiązków wynikających z przynależności do UE i w których wymagane były dalsze regulacje. Ogólnie jednak Opinia była na tyle pozytywna, iż Komisja Europejska zaleciła otwarcie negocjacji z Polską o przystąpienie do UE 6.

W związku z powyższą Opinią Komisji Europejskiej, 18 marca 1998 roku Radu Unii Europejskiej wydała rozporządzenie w sprawie pomocy państwom kandydującym w ramach strategii przedczłonkowskiej, a w szczególności ustanowienia Partnerstwa dla Członkostwa (Association Partnership). Program Partnerstwo dla Członkostwa był zasadniczym elementem wzmocnionej strategii przedczłonkowskiej, jego zadaniem polegało na ujęciu w jednolite ramy dziedzin priorytetowych, wymagających dalszych dostosowań, które zostały wskazane w Opinii Komisji Europejskiej. Program sprecyzował krótko- i średnioterminowe priorytety wdrażania działań dostosowawczych, z którymi związane były dostępne środki finansowe dla ich realizacji oraz warunki konieczne do spełnienia przy tego rodzaju wsparciu.7

Po ogłoszeniu Opinii Komisji Europejskiej, w końcu marca 1998 roku powstały zespoły negocjacyjne. Po stronie polskiej Rada Ministrów powołała na stanowisko Pełnomocnika Rządu do Spraw Negocjacji o Członkostwo w Unii Europejskiej sekretarza stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Jana Kułakowskiego. Natomiast w Komisji Europejskiej został stworzony Zespół Zadaniowy ds. Negocjacji Akcesyjnych (TFAN), którego kierownictwo objął Nicolaus van der Pas (funkcję tę przejął później Guenter Verheugen), za negocjacje z Polską odpowiedzialna została Françoise Gaudenzi-Aubier.

Były to ostatnie kroki podjęte przed formalnym rozpoczęciem właściwych negocjacji akcesyjnych. Integracja Polski i pozostałych dziewięciu państw Europy Środkowej i Wschodniej oraz Cypru i Malty prowadzone były w ramach wielostronnego forum konsultacji międzynarodowych kierowanego przez Prezydencję Rady Unii Europejskiej pod nazwą Konferencji Europejskiej. Uroczyste otwarcie negocjacji z pierwszą grupą państw kandydujących, tzw. grupą luksemburską tj. z Polską, Węgrami, Czechami, Estonią, Słowenią i Cyprem, nastąpiło 31 marca 1998 roku w Brukseli. Z tej okazji minister spraw zagranicznych RP Bronisław Geremek wygłosił w imieniu Rządu RP Oświadczenie, w którym podkreślił, iż zaproszenie Polski do negocjacji członkowskich było wynikiem konsekwentnych działań kolejnych rządów i wysiłków całego społeczeństwa polskiego. Zaakcentował również, że Polska przystępuje do negocjacji z przekonaniem do członkostwa w Unii Europejskiej jest najkorzystniejszym wyborem z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa, stabilności demokratycznego porządku, utrwalania podstaw szybkiego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego oraz budowania nowoczesnego społeczeństwa obywatelskiego, dokonuje tego wyboru jako państwo w pełni suwerenne, w oparciu o jednomyślność sił politycznych i szeroką akceptację społeczeństwa polskiego, będąc przekonaną, że przyjęcie Polski do Unii leży w ogólnym interesie europejskim.8

Podstawą prawną negocjacji akcesyjnych jest Traktat o Unii Europejskiej określający procedury i warunki członkostwa. Rezultatem negocjacji jest Traktat Akcesyjny określający indywidualne warunki dla każdego państwa stanowiący najwyższej rangi umową międzynarodową, który wymaga jednomyślnej zgody stron i podlega ratyfikacji parlamentów narodowych obu stron. Po ratyfikacji staje się nadrzędnym aktem prawnym w stosunku do prawa krajowego. Negocjacje dotyczą 31 obszarów wyodrębnionych przez Radę Unii Europejskiej, obejmują głównie tempo harmonizacji prawa krajowego z prawem wspólnotowym oraz wszelkich niezbędnych działań dostosowawczych w tym zakresie. Przyjęcie acquise comminautaire (dorobku prawnego Wspólnot Europejskich) oznacza bowiem uznanie nadrzędności prawa unijnego wobec prawa krajowego wraz z jego jednolitą wykładnią.

Na szczycie w Luksemburgu ustalono miejsce i kalendarz negocjacji. W kwietniu, czerwcu i październiku negocjacje odbywały się w Luksemburgu, w pozostałe miesiące w Brukseli. Instytucją obsługującą negocjacje był Sekretariat Konferencji Europejskiej, powołany przy Sekretariacie Generalnym Rady UE w Brukseli.

Pierwszy etap negocjacji rozpoczął się 3 kwietnia 1998 roku i dotyczył tzw. screeningu, czyli przeglądu i porównania prawa krajowego z prawem unijnym. W ramach przeglądu dorobku prawnego wprowadzono podział zagadnień według następujących kryteriów:

*akty, które zostały lub zostaną wdrożone i nie budzą wątpliwości stron,

*akty, których przeniesienie do regulacji kraju akcesyjnego wymaga zmian technicznych w prawie wspólnotowym,

*akty, które wymagają uzgodnień negocjacyjnych9.

Proces screeningu został zakończony w październiku 1999 roku.

Od 1 września 1998 roku do końca 1999 roku Polska złożyła w Brukseli wszystkie stanowiska negocjacyjne dotyczące wskazanych przez Radę UE obszarów. W lutym 2000 roku Sejm podjął uchwałę w sprawie przygotowań Rzeczpospolitej do członkostwa w UE wzywając Rząd RP do aktywniejszego działania na rzecz osiągnięcia spójności polskiego systemu prawnego z prawem unijnym. Sejm zalecił również nadanie zdecydowanego priorytetu procesom dostosowawczym. Natomiast w maju Marszałkowie Sejmu i Senatu oraz Prezes Rady Ministrów RP podpisali wspólną deklarację - Trójporozumienie dla przyspieszenia procesu dostosowywania prawa polskiego do prawa unijnego. Efekty tych działań były zauważalne jesienią w serii Raportów Okresowych opublikowanych przez Komisję Europejską. W Raporcie dotyczącym Polski Komisja podkreśla znaczące postępu w dostosowywaniu prawa krajowego do acquis communauitaire, wzywając zarazem Polskę do wzmożonych wysiłków w zakresie rozbudowy potrzebnych struktur i wzmocnienia instytucji w związku z zamierzonym przystąpieniem do UE. Komisja po raz pierwszy uznała Polskę za kraj, który wkrótce będzie zdolny do sprostowania presji konkurencji na Jednolitym Rynku (co stanowiło znaczący postęp w stosunku do roku poprzedniego).

W ramach dalszego procesu integracji z UE w grudniu 2000 roku Prezydent powołał w Kancelarii Prezydenta Biuro Integracji Europejskiej, którego kierownictwo objął podsekretarz stanu Jan Truszczyński, były ambasador RP przy Unii Europejskiej, a w styczniu 2001 roku Rząd RP, reprezentowany przez sekretarza Komitetu Integracji Europejskiej Jacka Saryusza-Wolskiego, podpisał umowę z Akademią Prawa Europejskiego w Trewirze (ERA), reprezentowaną przez Jacquesa Santera, na mocy której Polska przystępuje do Akademii i rozwija kształcenie kadr w zakresie prawa europejskiego.

W czerwcu 2001 roku podczas posiedzenia w Göteborgu Rada Europejska potwierdziła nieodwracalność procesu poszerzenia UE i uznała za możliwe zakończenie negocjacji z krajami członkowskimi do końca 2002 roku, tak aby kraje te mogły wziąć udział w wyborach Parlamentu Europejskiego w 2004 roku jako członkowie Unii Europejskiej.

W listopadzie 2001 Rada Ministrów przyjęła Europejską Strategię Rządu RP. Za nadrzędny cel Strategia uznaje wejście Polski do Unii Europejskiej w 2004 rok. Rząd zapowiedział, iż będzie dążył do tego, by Polska była dobrze przygotowana do członkostwa i skutecznie współkształtowała działalność Unii Europejskiej oraz, że nadrzędnym celem będzie zakończenie negocjacji do końca 2002 roku, tak by było możliwe przystąpienie do UE w 2004 roku. Władze państwowe postarają się także zapewnić szeroki udział społeczeństwa w procesie przystępowania Polski do UE, a także przygotują stanowisko Polski wobec wszystkich zagadnień dotyczących przyszłości UE i wspólnych polityk.

Rada Europejska na posiedzeniu w Laeken potwierdziła swoje zdecydowanie w kwestii zakończenia negocjacje z gotowymi do członkostwa krajami przed końcem 2002 roku. Na tym samym posiedzeniu przyjęła Deklarację dotyczącą przyszłości Unii Europejskiej. Na mocy tej Deklaracji powołany został Konwent Europejski, który przeprowadzić ma debatę nad przyszłością Unii Europejskiej w przygotowaniu do Konferencji Międzynarodowej 2004. Przewodniczącym Konwentu mianowano Valery Giscard d'Estaing. Wszystkie kraje zarówno członkowskie, jak i kandydujące miały prawo do delegowania do Konwentu po trzech przedstawicieli (jednego przedstawiciela rządu i dwóch przedstawicieli parlamentu) oraz ich zastępców. Z ramienia Polski wybrani zostali: sekretarz stanu Danuta Huebner i jej zastępca prof. Janusz Trzciński, z ramienia Sejmu RP - przewodniczący sejmowej Komisji Europejskiej - poseł Józef Oleksy i jego zastępca - posłanka Marta Fogler, a z ramienia Senatu - senator Edmund Wittbrodt i jego zastępca - senator Genowefa Grabowska - przewodnicząca senackiej Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej10. Sesja inauguracyjna Konwentu Europejskiego miała miejsce 28 lutego 2002 roku w Brukseli. Działania Konwentu Europejskiego mają utorować drogę instytucjonalnym reformom poszerzonej Unii Europejskiej. Prace Konwentu wspiera międzynarodowy Sekretariat, który przygotowuje dokumenty na sesje, opracowuje sprawozdania z debat oraz zajmuje się techniczną organizacją posiedzeń. Główne tematy debaty to m.in. podział uprawnień pomiędzy Unię i jej państwa członkowskie, podział kompetencji między instytucje Unii, skuteczność polityki zewnętrznej Unii Europejskiej i legitymacja demokratyczna Unii. Efektem pracy Konwentu ma być projekt lub kilka alternatywnych projektów usprawnienia funkcjonowania Unii Europejskiej. Przyjęty projekt ma stworzyć konstytucję Unii Europejskiej, która uporządkuje i uprości regulacje zawarte w traktatach. Spotkania Konwentu odbywają się regularnie w Brukseli, a zakończenie prac planowane jest na 2003 rok. Przedstawi wówczas wnioski - w formie rekomendacji - na temat reform UE. Konkluzje z prac Konwentu staną się podstawą Konferencji Międzyrządowej w 2004, na której mają zapaść decyzje co do dalszych zmian w funkcjonowaniu Unii Europejskiej11.

W lutym 2002 roku Prezes Rady Ministrów Leszek Miller wydał Zarządzenie w sprawie Narodowej Rady Integracji Europejskiej. Narodowa Rada Integracji Europejskiej jest organem opiniodawczo - doradczym Prezesa Rady Ministrów, której zadaniem jest:

*udział w opiniowaniu procesów dochodzenia Polski do członkostwa do Unii Europejskiej,

*wspieranie dialogu społecznego w zakresie problematyki integracji europejskiej,

*działania na rzecz społecznego porozumienia w sprawie strategii integracji.

Członkowie Rady powoływani są przez Prezesa Rady Ministrów spośród przedstawicieli organizacji społeczno - zawodowych oraz środowisk opiniodawczych i naukowych. W Narodowej Radzie Integracji zasiada obecnie 70 członków, jej obsługą zajmuje się Departament Komunikacji Społecznej i Informacji Europejskiej Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej.12

W ostatniej serii Raportów Okresowych opublikowanych w październiku 2002 roku Komisja Europejska stwierdza, że dziesięć państw kandydujących, w tym Polska, będzie gotowych do akcesji w planowanym terminie. Zgodnie z kalendarzem wyznaczonym przez Komisję podpisanie Traktatu miałoby nastąpić na wiosnę 2003 roku, co pozwoli na wygospodarowanie wystarczającej ilości czasu na ratyfikowanie go do końca 2003 roku lub najpóźniej w pierwszych miesiącach 2004 roku.

Zgodnie z kalendarzem negocjacji w dniach 12 - 13 grudnia 2002 Rada Europejska spotkała się w Kopenhadze z delegacjami najwyższego szczebla z dziesięciu krajów kandydujących w celu zamknięcia negocjacji akcesyjnych. W skład polskiej delegacji wchodzili: premier Leszek Miller, trzej wicepremierzy: Jarosław Kalinowski, Grzegorz Kołodko i Marek Pol, minister spraw zagranicznych Włodzimierz Cimoszewicz, Danuta Huebner - sekretarz KIE i sekretarz stanu MSZ, Jan Truszczyński - pełnomocnik Rządu RP ds. negocjacji o członkostwo Polski w Unii Europejskiej oraz Jarosław Pietras - podsekretarz stanu w UKIE. Premier RP oficjalnie oświadczył, że w imieniu Rządu RP przyjmuje uzgodnione warunki członkostwa Polski w Unii Europejskiej i wyraża gotowość do przystąpienia do niej.

W czasie tego samego zjazdu Rada Europejska postanowiła, również iż Traktat Akcesyjny zostanie podpisany w Atenach 16 kwietnia 2003 roku, a rozszerzenie Unii nastąpi po zakończeniu niezbędnej procedury ratyfikacyjnej w dniu 1 maja 2004 roku.

W dniu 16 kwietnia w Atenach wynegocjowany Traktat Akcesyjny został podpisany. 7-8 czerwca 2003 Referendum ogólno krajowe w sprawie przystapienia Polski do Unii za 77,45% przeciw 22.85% frekwencja 58,85%

Polska staje się członkiem Unii 1 maja 2004

Układ Europejski cele

1. ustanowienie odpowiednich ram dialogu polit. w celu rozwoju bliskich stos. Między stronami.

2. popieranie rozw. handlu w celu sprzyjania rozwojowi gosp. I dobrobytowi w Polsce

3. stworzenie podstawy dla pomocy finansowej i technicznej dla Pl

4. stw. Właściwych ram dla stopniowej integracji

5. popieranie wsp. W dziedzinie kultury.

Zasady Układów Europejskich

1. Asymetrii - UE pierwsza liberalizuje bariery rynkowe

2. Niezmienności stawek celnych oraz innych opłat podobnych stand- still

3. Pochodzenia towaru:

• Całkowicie uzyskany wew.

• Mat. Z krajów trzecich ale poddany obróbce lub przetworzeniu (inne CN), jeśli duży udział procentowy lub wymaga spec. Obróbki

• Towar ma dokument o pochodzeniu z członkowskiego

• Tow. Został przywieziony w kraju objętego umową o wolnym handlu

AGENDA 2000

1. wzmocnienie struktur administracyjnych, pomoc w rozbudowie ww., szkolenie specjalistów, zwalczanie imigracji, narkotyków i mafii

2. dostosowanie przedsiębiorstw do standardów wspólnotowych.

CANNES 24.06.1995 - Biała Księga

1. wymienia acqis rynku wewnętrznego, głownie co do 4 swobód przepływów

2. sugeruje sekwencje dostosowań do rynku wew.

3. mówi o wprowadzeniu w życie legislacji rynku wew.

KOPENHAGA 22.06.1993:

1. osiągnięcie przez kraj kandydujący stabilności instytucji gwarantujących demokrację, rządy prawa, przestrzeganie praw człowieka oraz poszanowanie i ochr mniejszości narodowych

2. funkcjonowanie gospodarki rynkowej i istnienie potencjału mogącego sprostać rynkowi unii

3. zdolność do przyjęcia zobowiązań wynikających z członkostwa, w tym podzielanie celów unii politycznej, gospodarczej i walutowej.

Obszary negocjacyjne

1. Swobodny przepływ towarów

Rozdział ten jest jednym z czterech filarów jednolitego rynku Unii Europejskiej i obejmuje uregulowania prawne tworzące podstawy swobodnego obrotu towarami między państwami członkowskimi, w tym uregulowania o charakterze horyzontalnym dotyczące systemu oceny zgodności, bezpieczeństwa towarów, normalizacji i nadzoru rynku, zasad niedyskryminacji i znoszenia barier w handlu oraz zamówień publicznych.

Otwarcie negocjacji w obszarze "Swobodny przepływ towarów" nastąpiło 21 czerwca 1999 r., a ich zamknięcie 29 marca 2001 r.

W wyjściowym stanowisku negocjacyjnym, przekazanym 29 stycznia 1999 r., Polska złożyła deklarację przyjęcia w całości dorobku prawnego Wspólnot Europejskich w tym obszarze i nie zgłaszała wniosków o przyznanie rozwiązań przejściowych.

Kończąc rokowania Polska zastrzegła sobie możliwość wystąpienia o okres przejściowy dotyczący implementacji dyrektywy 65/65/EWG odnoszącej się do procedury rejestracyjnej farmaceutyków w związku z koniecznością zharmonizowania prawa w zakresie produktów farmaceutycznych z dorobkiem prawnym UE. Jednocześnie Polska uzyskała okres przejściowy dotyczący ważności certyfikatów na wyroby medyczne, wydanych na podstawie poprzednio obowiązującego prawa.

W dniu 28 listopada 2001 r. dokonano ponownego otwarcia i jednoczesnego zamknięcia rozmów z uwzględnieniem wniosku Polski o okres przejściowy do 31 grudnia 2008 r. w odniesieniu do terminu zakończenia procedury rejestracji leków. Zgoda UE na uzyskanie okresu przejściowego została uzależniona od podjęcia przez Polskę następujących zobowiązań:

dopuszczenie do obrotu wszystkich produktów farmaceutycznych na rynku polskim w dniu 31 grudnia 2008 r. będzie odbywać się zgodnie z wymogami dorobku prawnego UE. Po upływie tego terminu produkty farmaceutyczne, nie spełniające tego warunku zostaną wycofane z rynku;

Polska uznaje uprawnienie przyznane krajom członkowskim w prawie UE, polegające na nie dopuszczeniu do obrotu na rynek UE produktów polskich do chwili dopuszczenia ich do obrotu w oparciu o procedurę zawartą w prawie unijnym;

uzyskania dopuszczenia do obrotu produktów, wobec których nie stosuje się takiego obowiązku w UE;

do dnia członkostwa Polska będzie w pełni stosować scentralizowaną procedurę dopuszczenia do obrotu oraz procedurę wzajemnego uznawania dla produktów farmaceutycznych, dostępnych na rynkach w krajach UE;

Polska zapewni utrzymanie dotychczas obowiązującego okresu ochrony danych.

W toku negocjacji Unia Europejska priorytetowe znaczenie przywiązywała do konieczności wdrożenia przez Polskę do dnia uzyskania członkostwa całości prawodawstwa wspólnotowego. Dostosowanie prawa polskiego do wymogów wspólnotowych wymagało znacznych wysiłków związanych z diametralną zmianą dotychczas stosowanego podejścia. Niezgodności dotyczyły zarówno kwestii horyzontalnych, jak i wąskich zagadnień sektorowych, utrudniających - w świetle prawodawstwa UE - swobodny przepływ towarów.

W związku z tym konieczne było wprowadzenie szeregu rozwiązań horyzontalnych i proceduralnych oraz stworzenie odpowiedniej struktury instytucjonalnej pozwalającej na wdrożenie całości legislacji w obszarze "Swobodny przepływ towarów", w szczególności w zakresie wdrożenia dyrektyw nowego podejścia, systemu nadzoru rynku oraz regulacji sektorowych. Przede wszystkim należy tu wymienić ustawę o normalizacji, ustawę o systemie oceny zgodności, pakiet tzw. ustaw farmaceutycznych (ustawa prawo farmaceutyczne, ustawa o Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych), jak również akty prawne dotyczące bezpieczeństwa żywności (znowelizowana ustawa o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia oraz ustawa o materiałach przeznaczonych do kontaktu z żywnością).

Najpoważniejszym problemem negocjacyjnym była konieczność dostosowania do standardów unijnych obowiązującej w Polsce procedury rejestracyjnej oraz związany z tym obowiązek uzupełniania dokumentacji produktów farmaceutycznych do dnia akcesji. Wymagało to nie tylko istotnych zmian w przepisach prawnych, ale również zwiększenia wydatków budżetu państwa, jak i wydatków ponoszonych przez przedsiębiorców - producentów produktów farmaceutycznych. Dostosowanie systemu rejestracji wymagało przeszkolenia personelu zarówno w organie rejestracyjnym, jak i w sektorze wytwórców.

Uzyskanie przez Polskę okresu przejściowego na wprowadzenie wspólnotowej procedury rejestracyjnej ma duże znaczenie dla polskiego sektora farmaceutycznego, ma także istotny wymiar społeczny i budżetowy. Pozwoli na utrzymanie na polskim rynku po przystąpieniu do UE dużej liczby produkowanych w Polsce leków. Dzięki temu nie nastąpi zwiększenie kosztów budżetowych na cele refundacji, nie ulegnie pogorszeniu sytuacja polskich przedsiębiorstw farmaceutycznych, nie wzrosną też wydatki ponoszone przez konsumentów na zakup farmaceutyków. Polska uzyskała najdłuższy spośród państw przystępujących do UE okres przejściowy na dostosowanie dokumentacji rejestracyjnej do wymogów wspólnotowych.

2. Swobodny przepływ osób

Obszar negocjacyjny "Swobodny przepływ osób" składa się z następujących grup tematycznych: wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych, swobodny przepływ pracowników, zachowanie przez pracowników migrujących praw do emerytur dodatkowych. Odnosi się także do koordynacji systemów zabezpieczeń społecznych w rozumieniu art. 51 TWE i Rozporządzenia 1408/71 EWG oraz reguluje niektóre kwestie z zakresu praw obywatelskich, przede wszystkim dotyczące prawa pobytu i praw wyborczych.

Negocjacje w obszarze "Swobodny przepływ osób" rozpoczęły się 26 maja 2000 roku, a ich tymczasowe zamknięcie nastąpiło 21 grudnia 2001 roku.

W stanowisku otwierającym negocjacje, Polska zadeklarowała akceptację całości dorobku prawnego UE w tym obszarze oraz zobowiązała się do jego wdrożenia przed uzyskaniem członkostwa.

Zgodnie z oczekiwaniami najtrudniejszą kwestią po stronie UE okazało się przyznanie polskim obywatelom prawa do podejmowania pracy w państwach członkowskich UE od dnia uzyskania członkostwa. Mimo zróżnicowanego podejścia tych państw do problemu (część z nich - m. in. Holandia, Irlandia, Szwecja, Dania - akceptowała pełnię swobody zatrudnienia), wobec sprzeciwu Niemiec i Austrii obawiających się destabilizacji na swoim rynku pracy, UE przyjęła wspólne stanowisko w sprawie konieczności zastosowania rozwiązań przejściowych.

Polska nie akceptowała takiego podejścia argumentując, że nie istnieje rzeczywiste zagrożenie destabilizacji rynku pracy UE po akcesji przez polskich obywateli, a problem ma przede wszystkim wymiar psychologiczny i polityczny. Apelowała o ustanowienie swobody przemieszczania się osób od dnia akcesji jako jednej z podstawowych zasad funkcjonowania jednolitego rynku.

W rezultacie, na wniosek UE, ustanowiony został 7-letni okres przejściowy (w formule 2+3+2) ograniczający polskim obywatelom swobodę podejmowania pracy w UE. Tym niemniej podczas dwóch pierwszych lat okresu przejściowego państwa członkowskie UE będą miały możliwość otwierania swoich rynków pracy, aż do zniesienia wszelkich ograniczeń.

Ponadto w trakcie trwania okresu przejściowego obywatele nowo przyjętych państw członkowskich będą mogli skorzystać z rozwiązania dającego im pierwszeństwo w dostępie do rynków pracy Unii przed obywatelami krajów trzecich.

Najpóźniej pod koniec drugiego roku członkostwa Polski, obecne państwa członkowskie UE będą miały prawo zgłoszenia Komisji Europejskiej zamiaru przedłużenia obowiązywania okresu przejściowego o kolejne trzy lata. Jeżeli po upływie tego okresu zagrożenie destabilizacji rynku pracy nie ustąpi, państwa członkowskie będą mogły wystąpić do Komisji o utrzymanie regulacji ograniczających dostęp do rynków pracy o kolejne dwa lata. Okres 7 lat stanowi więc maksymalny możliwy wymiar długości trwania okresu przejściowego. Większość państw członkowskich złożyła deklaracje o gotowości do skrócenia okresu lub wręcz odstąpienia od jego zastosowania. Praktyka UE wskazuje, iż nigdy nie było potrzeby pełnego wykorzystania okresów przejściowych w zakresie swobody przepływu osób.

W toku negocjacji Polska uzyskała możliwość stosowania klauzuli wzajemności podczas obowiązywania okresu przejściowego. Oznacza to, że w odniesieniu do państwa członkowskiego, które będzie stosować wobec niej środki ograniczające, Polska będzie mogła przedsięwziąć podobne działania.

Istotnym zagadnieniem w trakcie negocjacji było wzajemne uznawanie kwalifikacji i tytułów zawodowych. Polska zaakceptowała dorobek prawny UE w tej dziedzinie. Dlatego też została wyrażona zgoda na zmianę tytułu zawodowego "lekarz stomatologii" na "lekarz dentysta".

W wyniku podjęcia przez Polskę licznych działań na poziomie eksperckim, kontynuowanych w trakcie rozmów politycznych z przedstawicielami Komisji Europejskiej i Prezydencji, a zwłaszcza intensywnych negocjacji na szczycie Rady Europejskiej w Kopenhadze uzyskano potwierdzenie wcześniej ustalonego uznawania w państwach członkowskich Unii Europejskiej polskich dyplomów pielęgniarskich, zarówno magisterskich jak i licencjackich. W trakcie rozmów w Kopenhadze rozwiązano problem dotyczący uznawania dyplomów szkół średnich. W przypadku pielęgniarek i położnych z wykształceniem średnim wymagany będzie 5-letni okres praktyki pielęgniarskiej w ciagu siedmiu lat od wydania przez Polskę specjalnego certyfikatu stwierdzającego posiadanie dyplomu. Odpowiednie zapisy potwierdzające powyższe ustalenia zostaną umieszczone w Traktacie Akcesyjnym.

W odniesieniu do wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych dostosowanie polskiego prawa do prawa UE wymagało przyjęcia m.in. ustawy o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych oraz ustawy o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do podejmowania lub wykonywania niektórych działalności.

W odniesieniu do praw obywatelskich Polska zobowiązała się do wdrożenia odpowiednich regulacji prawnych w zakresie prawa wyborczego do dnia 31 grudnia 2002 r.

W zakresie koordynacji systemów ubezpieczeń społecznych Polska zobowiązała się do usprawniania struktur administracyjnych w celu dalszego efektywnego wdrażania prawa UE.

Mimo wprowadzenia okresu przejściowego w zakresie dostępu polskich obywateli do wspólnotowego rynku pracy, ogólny wynik negocjacji w tym obszarze należy ocenić pozytywnie. Takie rozwiązanie było konieczne dla zakończenia negocjacji na temat swobody przepływu osób. Czasowe ograniczenie dostępu do unijnego rynku pracy było niezbędne dla neutralizacji obaw społeczeństw UE (zwłaszcza Niemiec i Austrii, w tym w regionach przygranicznych). Jednocześnie należy podkreślić, że wiele państw UE (Szwecja, Dania, Irlandia, Grecja, Wielka Brytania) zadeklarowało gotowość do liberalizacji rynku pracy od dnia przystąpienia Polski do UE, a Włochy i Francja zliberalizują rynek pracy po 2 latach od przystąpienia Polski do UE.

3. Swoboda świadczenia usług

Podstawą dorobku prawnego UE w tym obszarze jest zasada niedyskryminacji, tj. wolność zakładania przedsiębiorstw na terenie całej UE oraz zakaz stosowania przez państwa członkowskie ograniczeń w transgranicznym świadczeniu usług. Oznacza to m.in., że każdy kto chce świadczyć usługi na terenie innego państwa członkowskiego UE, niż to, w którym znajduje się siedziba jego przedsiębiorstwa ma do tego prawo i nie mogą być wobec niego stosowane ograniczenia wynikające z wymogu posiadania obywatelstwa, zameldowania czy członkostwa w organizacji zawodowej.

Negocjacje rozpoczęły się 12 listopada 1999 r., a ich zamknięcie nastąpiło 14 listopada 2000r.

Polska zadeklarowała gotowość wdrożenia całości dorobku prawnego UE w tym obszarze do dnia uzyskania członkostwa, z wyjątkiem kwestii, w odniesieniu do których wystąpiła o rozwiązania przejściowe lub stałe wyłączenia spod działania prawa UE.

Polska uzyskała okres przejściowy do 31 grudnia 2007 r. dla wdrożenia art. 5 dyrektywy 2000/12/EC, który ustala minimalny poziom funduszy własnych banków spółdzielczych w wysokości 1 mln euro.

Ustalono harmonogram dochodzenia do wymaganego poziomu funduszy własnych, zgodnie z którym banki spółdzielcze zobowiązane są do osiągnięcia następującego poziomu funduszy własnych:

do 31 grudnia 2000 r. równowartość 300 000 EURO;

do 31 grudnia 2005 r. równowartość 500 000 EURO;

do 31 grudnia 2007 r. równowartość 1 000 000 EURO.

Polska zobowiązała się, że poziom funduszy własnych banków spółdzielczych po przystąpieniu do UE nie będzie niższy od najwyższego poziomu osiągniętego przed datą uzyskania członkostwa.

Do 31 grudnia 2007 r. wdrożone zostaną do polskiego prawa regulacje dotyczące systemu zabezpieczającego ochronę inwestorów na rynku kapitałowym zgodnego z prawem unijnym (art. 4 dyrektywy 97/9/EC).

Polska uzyskała rozszerzenie listy instytucji wymienionych w art. 2 dyrektywy 77/780/EEC, tzw. Pierwszej Dyrektywy Bankowej (obecnie dyrektywa 2000/12/EC), które są wyłączone spod działania tej dyrektywy. Znalazły się na niej 2 polskie instytucje: Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe (SKOK) oraz Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK).

Ze względu na charakter działalności Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych została wyłączona spod działania prawa UE (art. 2 dyrektywy 73/239/EEC).

Swoboda świadczenia usług, wraz ze swobodą przepływu towarów, osób i kapitału, tworzy fundament jednolitego rynku UE, który stanowi z kolei jedną z sił napędowych europejskiej integracji. Przyjęcie przez Polskę regulacji dotyczących obszaru "Swoboda świadczenia usług" wiąże się z ogromnym wysiłkiem dostosowawczym w tak istotnych dziedzinach działalności gospodarczej jak bankowość, ubezpieczenia, rynek papierów wartościowych i usługi inwestycyjne, ochrona danych osobowych, usługi społeczeństwa informacyjnego. Z drugiej strony da to polskim instytucjom i operatorom gospodarczym możliwość niezakłóconego włączenie się w funkcjonowanie jednolitego rynku UE oraz uzyskanie nowych perspektyw rozwoju.

4. Swobodny przepływ kapitału

Prawodawstwo Unii Europejskiej ustanawia swobodny przepływ kapitału między państwami członkowskimi, a także zakaz ustanawiania nowych barier w przepływie kapitału z państwami trzecimi po 31 grudnia 1993 r. Oznacza to swobodę dokonywania inwestycji we wszelkich dziedzinach, jak też swobodę dokonywania płatności w obrocie między państwami członkowskimi. Dotyczy to także inwestycji polegających na nabyciu nieruchomości. Ponadto ten obszar negocjacyjny obejmuje kwestie zapobiegania praniu brudnych pieniędzy oraz płatności elektronicznych.

W prawie polskim sprawy te reguluje przede wszystkim ustawa Prawo dewizowe, która weszła w życie 1 października 2002 r., a która zapewnia swobodę przepływu kapitału i płatności (w tym kapitału krótkoterminowego) oraz w zakresie przeciwdziałania praniu brudnych pieniedzy, ustawa z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majatkowych pochodzacych z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu. Istotne znaczenie mają też niektóre przepisy ustawy o działalności gospodarczej. Szczegółowe uregulowania znajdują się także w aktach prawnych dotyczących niektórych działów gospodarki. Sprawy nabywania nieruchomości reguluje ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Wymienić tu należy również niektóre umowy międzynarodowe, w tym zwłaszcza umowy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji.

Negocjacje w obszarze "Swobodny przepływ kapitału" rozpoczęły się 15 lipca 1999, zostały zakończone 22 marca 2002 r.

W pierwotnym stanowisku negocjacyjnym Polska zadeklarowała pełne dostosowanie prawa polskiego do prawa UE z dniem uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej, z wyjątkiem przepisów dotyczących nabywania nieruchomości przez cudzoziemców oraz inwestycji w sektorze transportu lotniczego. Ten ostatni problem był przedmiotem negocjacji w obszarze "Polityka transportowa".

W odniesieniu do kwestii nabywania nieruchomości, strona polska zgłosiła wniosek o okres przejściowy umożliwiający utrzymanie krajowych zasad nabywania nieruchomości przez cudzoziemców w stosunku do obywateli UE, przy zachowaniu wymogu uzyskania zezwolenia na nabycie nieruchomości. Wnioski o okres dotyczyły nabywania nieruchomości na cele inwestycyjne oraz nieruchomości rolnych i leśnych, a także tzw. drugich domów.

Strona polska argumentowała swoje postulat w dwojaki sposób: podstawowe znaczenie miały argumenty o charakterze ekonomicznym - obawa przed gwałtownym wzrostem cen nieruchomości po przystąpieniu Polski do UE i dostępności nieruchomości dla obywateli polskich, oraz o charakterze prawnym - zagrożenie spekulacją nieruchomościami w przewidywaniu znacznego wzrostu ich cen. Dodatkowo, Polska wskazywała na emocje i obawy, jakie rodzi w społeczeństwie nabywanie przez cudzoziemców nieruchomości w Polsce, a które mają podłoże nie tylko ekonomiczne, ale także historyczne. Dodatkowym argumentem był brak uporządkowania kwestii własności nieruchomości rolnych, szczególnie na dawnych tzw. Ziemiach Odzyskanych.

Strona wspólnotowa nie była z zasady przeciwna polskim postulatom, jednak zakwestionowała ich zakres. Nie do przyjęcia było dla UE objęcie okresem przejściowym nieruchomości na cele inwestycyjne, gdyż godziłoby to w zbyt znacznym stopniu w funkcjonowanie jednolitego rynku, w tym w pozostałe tzw. podstawowe wolności (przepływu towarów, osób i usług). Komisja Europejska proponowała początkowo okresy przejściowe o jednakowej długości dla wszystkich krajów kandydujących: 5 lat w odniesieniu do tzw. drugich domów i 7 lat w odniesieniu do nieruchomości rolnych i leśnych. Jednocześnie strona wspólnotowa uzależniała zgodę na okresy przejściowe od wyłączenia spod ich działania rolników indywidualnych osiedlających się i prowadzących działalność rolniczą na zasadach samozatrudnienia w nowych państwach członkowskich.

W wyniku niezwykle trudnych negocjacji Polski, w stosunku do innych kandydatów, uzyskała dłuższy okres przejściowy w odniesieniu do nieruchomości rolnych i leśnych.

Polska otrzymała zgodę na dwa okresy przejściowe:

przez okres pięciu lat od daty uzyskania członkostwa Polska będzie mogła stosować wobec obywateli Unii Europejskiej (oraz państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego) przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (co oznacza utrzymanie wymogu uzyskania zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na nabycie nieruchomości) w odniesieniu do tzw. drugich domów. Wyłączone z tej kategorii będą nieruchomości o charakterze rekreacyjnym nabywane w celu prowadzenia działalności gospodarczej (traktowane jako nabywane w celach inwestycyjnych). Okresem przejściowym nie będą objęte osoby zamieszkałe na terenie Polski przez okres czterech lat przed nabyciem nieruchomości;

przez okres dwunastu lat od daty uzyskania członkostwa Polska będzie mogła stosować wobec obywateli Unii Europejskiej (oraz państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego) przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (co oznacza utrzymanie wymogu uzyskania zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na nabycie nieruchomości) w odniesieniu do nieruchomości rolnych i leśnych. Okres przejściowy nie obejmie rolników indywidualnych osiedlających się i prowadzących działalność rolniczą na zasadach samozatrudnienia w Polsce, pod warunkiem dzierżawy i uprawiania przez nich nieruchomości przez okres trzech, a w województwach warmińsko-mazurskim, pomorskim, kujawsko-pomorskim, zachodniopomorskim, lubuskim, wielkopolskim, dolnośląskim i opolskim siedmiu lat przed nabyciem nieruchomości.

Ponadto Polska zobowiązała się wprowadzić jasne, przejrzyste, stabilne i obiektywne kryteria wydawania zezwoleń na nabywanie nieruchomości na czas trwania okresów przejściowych.

Rozciągnięcie na Polskę swobody przepływu kapitału i przyjęcie dorobku prawnego UE w tym obszarze pozwoli w pełni włączyć nasz kraj w europejski, a także światowy obieg kapitału Ułatwi to znacznie zarówno inwestycje zagraniczne w Polsce, jak i działalność polskich przedsiębiorstw za granicą. Umożliwi to Polakom uczestnictwo w rynku kapitałowym na terenie całej Europy.

Uzyskane przez Polskę okresy przejściowe w sprawie nabywania nieruchomości, pozwalające zachować kontrolę nad obrotem najbardziej newralgicznymi kategoriami nieruchomości, uchronią polski rynek przed ewentualnymi negatywnymi zjawiskami, jakich można byłoby się obawiać w związku z pełną liberalizacją tego rynku dla cudzoziemców od dnia członkostwa. W szczególności chodzi tu o zapobieżenie spekulacyjnym działaniom na rynku ziemi rolnej, której potencjalna wartość, w związku ze wzrostem rentowności produkcji rolnej, wzrastać będzie w pierwszych latach członkostwa szybciej, niż faktyczna cena uzyskiwana na rynku.

5. Prawo spółek

Obszar "Prawa spółek" składa się z pięciu grup tematycznych: prawa spółek, rachunkowości spółek, ochrony własności intelektualnej, w tym ochrony własności przemysłowej oraz konwencji brukselskiej i konwencji z Lugano o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, oraz konwencji rzymskiej o prawie właściwym dla umownych stosunków zobowiązaniowych.

Prawodawstwo wspólnotowe w tym obszarze ma na celu m.in. zniesienie wszelkich ograniczeń w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej wewnątrz UE poprzez harmonizację prawa spółek krajów członkowskich.

Otwarcie negocjacji w obszarze "Prawo spółek" nastąpiło 19 maja 1999 roku, zaś ich zamknięcie 28 listopada 2001 roku.

Polska zadeklarowała przyjęcie dorobku prawnego UE w tym obszarze i nie wystąpiła o okresy przejściowe.

W wyniku negocjacji Polska wyraziła zgodę na:

wprowadzenie dodatkowego świadectwa ochronnego na leki i środki ochrony roślin (SPC) z datą uzyskania członkostwa w UE, w drodze nowelizacji ustawy Prawo własności przemysłowej. Dodatkowe prawo ochronne przyznawane będzie dla produktów, które w dniu przystąpienia Polski do UE będą chronione ważnym patentem i w stosunku do których pierwsze pozwolenie na wprowadzenie do obrotu zostało wydane po 1 stycznia 2000 r. Wniosek o przyznanie dodatkowego prawa ochronnego będzie musiał zostać złożony w ciągu sześciu miesięcy od dnia uzyskania pozwolenia na wprowadzenie do obrotu. W przypadku produktów, dla których okres sześciu miesięcy minie przed datą akcesji, a które dopuszczono do obrotu po 1 stycznia 2000 r., wniosek o przyznanie SPC będzie musiał zostać złożony w ciągu sześciu miesięcy od uzyskania przez Polskę członkostwa w UE;

dostosowanie do prawa wspólnotowego w zakresie prowadzenia badań w trakcie trwania ochrony patentowej;

wprowadzenie specjalnego mechanizmu w zakresie równoległego importu produktów farmaceutycznych.

W końcowej fazie rokowań ujawniło się bardzo wyraźnie wzajemne powiązanie rozdziału "Prawa spółek" z problematyką "Swobody przepływu towarów" w części dotyczącej farmaceutyków. Rezultaty rozmów w obu obszarach należy postrzegać łącznie i ocenić jako zadowalające z punktu widzenia interesów sektora leków w Polsce. W ocenie sektora wprowadzenie specjalnego mechanizmu importu równoległego nie spowoduje negatywnych implikacji dla polskich producentów farmaceutyków.

7. Rolnictwo

Obszar negocjacyjny "Rolnictwo" reguluje kwestie włączenia polskiego rynku towarów rolno-spożywczych w obszar europejskiego jednolitego rynku oraz objęcia polskiego rolnictwa pełnym zakresem Wspólnej Polityki Rolnej, rozwoju rynku pracy, na obszarach wiejskich, kształcenia, poprawy infrastruktury technicznej, społecznej i agrarnej na wsi. Obszar "Rolnictwo" obejmuje także sprawy związane z kontrolą weterynaryjną i fitosanitarną, stworzeniem ewidencji obrotu towarami rolno-spożywczymi z państwami trzecimi, nadzorem trafiającej do obrotu żywności.

Negocjacje w obszarze "Rolnictwo" rozpoczęły się 14 czerwca 2000 r., zakończyły 13 grudnia 2002 r.

Polska dążyła w toku negocjacji do znalezienia rozwiązań pozwalających na objęcie polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich pełnym instrumentarium Wspólnej Polityki Rolnej, tj. wsparciem cenowym, dochodowym i strukturalnym, w tym także korzystaniem z płatności bezpośrednich.

Do istotnych problemów negocjacyjnych należało ustalenie limitów produkcyjnych mleka, cukru i izoglukozy, skrobi ziemniaczanej, suszu paszowego i surowca tytoniowego. Wysokość przyznanych limitów decyduje bowiem o skali wykorzystania istniejącego w Polsce potencjału produkcyjnego, utrzymania miejsc pracy oraz źródeł dochodów w polskim rolnictwie.

Akceptując mechanizmy handlu obowiązujące na jednolitym rynku UE, Polska wystąpiła o ustanowienie niezbędnych mechanizmów ochronnych w sytuacji, w której wymiana handlowa pomiędzy Polską i Unią Europejską, w pierwszych latach członkostwa, powodowałaby poważne zakłócenia na rynku rolnym.

Ważnymi celami Polski w negocjacjach akcesyjnych było zapewnienie polskim rolnikom równych warunków konkurencji na jednolitym rynku UE oraz uzyskanie mechanizmów gwarantujących pełne wykorzystanie środków finansowych UE przyznanych Polsce na lata 2004 - 2006.

Uzgodnione warunki finansowe członkostwa, zakładają przeznaczenie w budżecie UE środków na dopłaty bezpośrednie dla nowych państw członkowskich w wysokości 25% pełnego poziomu w 2004 roku, 30% w 2005 roku, 35% w 2006 roku, 40% w 2007 roku wraz z ich stopniowym wzrostem o 10% w kolejnych latach. Należy zwrócić w tym kontekście uwagę, że w swym wyjściowym stanowisku, opartym o ramy finansowe ustalone w Berlinie w 1999 roku, UE nie przewidywała w ogóle przyznania nowym państwom członkowskim płatności bezpośrednich.

Mając na celu wyrównanie pozycji konkurencyjnej polskiego rolnictwa po akcesji, Polska wystąpiła o przesunięcie części środków finansowych przewidzianych na rozwój wsi i obszarów wiejskich na rzecz podniesienia poziomu dopłat bezpośrednich. Uzyskano zgodę UE na realokację na ten cel maksimum 20% środków na zobowiązania przewidziane w ujęciu rocznym w okresie 2004-2006 lub 25% w 2004 roku, 20% w 2005 roku oraz 15% w 2006 roku. Przesunięcie to doprowadzi do podwyższenia stopnia absorpcji dostępnych po akcesji środków UE.

Polska uzyskała zgodę na sumaryczne podniesienie wysokości dopłat bezpośrednich do następujących poziomów:

w roku - 2004 - 55%,

w roku - 2005 - 60%,

w roku - 2006 - 65%

poziomu obowiązującego w obecnych państwach członkowskich UE.

Na wielkość dopłat składają się środki przewidziane w budżecie UE na dopłaty bezpośrednie, środki uzyskane w rezultacie przesunięcia z funduszy na rozwój wsi oraz ewentualne dopłaty z budżetu krajowego. Od 2007 roku Polska będzie mogła uzupełniać poziom dopłat bezpośrednich o 30 % ponad poziom odpowiedni dla danego roku.

Analiza potrzeb sektora rolnego oraz efektywności wykorzystania przyznanych środków na dopłaty bezpośrednie spowodowała, iż Polska wybrała uproszczony system wypłacania dopłat bezpośrednich, polegający na wsparciu finansowym dla gospodarstw rolnych proporcjonalnie do ich powierzchni, niezależnie od rodzaju prowadzonej działalności rolniczej. System ten umożliwia pełniejsze wykorzystanie i łatwiejszy dostęp do środków finansowych przyznanych na dopłaty bezpośrednie, nie wymaga skomplikowanych procedur stosowanych przy systemie standardowym. System uproszczony będzie można stosować przez okres 5 lat. Możliwe będzie także wcześniejsze przejście na system standardowy.

Polska utrzyma większość dotychczas stosowanych form pomocy państwa dla sektora rolnego, wycofując jedynie niektóre z nich w związku z istnieniem analogicznych instrumentów pomocy w ramach Planu Rozwoju Wsi i Rolnictwa finansowanego ze środków Wspólnej Polityki Rolnej. Oprócz dotychczas stosowanych instrumentów, UE, pod naciskiem Polski podwyższyła instrument dodatkowego wsparcia finansowego dla gospodarstw niskotowarowych do wysokości 1250 euro rocznie na gospodarstwo, to jest znacznie powyżej poziomu pierwotnej propozycji w wysokości 750 euro. Ponadto UE przyznała Polsce pomoc finansową na tworzenie grup producentów (Polska uzyskała 5-letni okres przejściowy w zakresie spełnienia wymogów tworzenia organizacji producentów), wsparcie inwestycji w produkcyjnych gospodarstwach rolnych na dostosowanie się do standardów UE oraz finansowanie pomocy technicznej. Uproszczone zostały zasady i podniesiony zakres wsparcia z funduszy UE na inwestycje w gospodarstwach rolnych, poprawę marketingu artykułów rolnych oraz wsparcie służb doradztwa rolnego.

Na wniosek Polski Unia Europejska wyraziła zgodę na umieszczenie w Traktacie Akcesyjnym postanowień dotyczących klauzuli ochronnej w rolnictwie, która może być uruchomiona w przypadku wystąpienia poważnych i długotrwałych utrudnień w funkcjonowaniu sektora rolnego albo powodujących istotne pogorszenie sytuacji w tym sektorze. Biorąc pod uwagę specyficzne problemy sektora rolnictwa w Polsce, środki stosowane przez Komisję Europejską dla zapobieżenia zakłóceniom na rynku mogą obejmować monitorowanie strumieni handlu między Polską a innymi państwami członkowskimi UE.

Negocjacje w obszarze "Rolnictwo" były trudne ze względu na brak do ostatniej fazy rokowań stanowiska UE w kwestiach finansowych, w tym - w sprawie dopłat bezpośrednich. Stanowisko to UE przyjęła dopiero 24 października 2002 r. Do tego czasu UE utrzymywała, iż Agenda 2000 nie przewiduje środków na dopłaty bezpośrednie dla rolników nowych krajów członkowskich. Do połowy 2002 r. UE nie zajmowała również konkretnego stanowiska wobec większości naszych postulatów dotyczących nie tylko zasadniczych kwestii, jak wielkość plonu referencyjnego i powierzchni bazowej, lecz także w odniesieniu do kwot produkcyjnych. Większość polskich postulatów była w całości odrzucana, lub też proponowane wielkości znacznie odbiegały od polskich postulatów.

Intensywne negocjacje w finalnej fazie doprowadziły do zmiany stanowiska UE w odniesieniu do szeregu problemów. Podwyższona została proponowana przez UE powierzchnia bazowa z 9.217.667 ha do 9.454.277 ha, plon referencyjny z 2,96 t/ha do 3,0 t/ha. Istotny uzysk nastąpił w odniesieniu do kwoty mlecznej poprzez przesunięcie 1,5 mln ton do kwoty sprzedaży hurtowej, co nie tylko gwarantuje producentom indywidualnym zbyt mleka lecz również zaspokaja potrzeby surowcowe zakładów przetwórczych na poziomie uwzględniającym rozwój tego sektora w najbliższych latach. Polska wynegocjowała ponadto dodatkową kwotą produkcyjną w wielkości 416.000 ton jako rezerwę restrukturyzacyjną, co nie było przewidziane w wyjściowym stanowisku UE. Podstawowa kwota mleczna wynosić będzie 8 964 020 ton. Polska uzyskała także 1-roczny okres przejściowy na ustalenie indywidualnych kwot dla producentów surowca mlecznego.

Szereg kwot produkcyjnych Polska wynegocjowała pomimo wcześniejszej odmowy UE przyznania ich w jakiejkolwiek wysokości. Dotyczy to lnu i konopi na włókno, suszu paszowego (13 539 t). Przyznana kwota produkcyjna cukru -1 671 927 ton (w tym 1 580 210 ton w kwocie A i 91 926 ton w kwocie B - jest zbliżona do polskiego postulatu. W pełni uznany został polski postulat dotyczący kwoty pomidorów do przetwórstwa - 194 639 ton. Uzyskana kwota produkcyjna tytoniu wynosi 37 933 t, wysokość premii dla hodowli krów mamek - 325 581 sztuk, owiec maciorek - 335 880 sztuk.

Uzyskano znaczne podniesienie proponowanych przez UE kwot produkcyjnych izoglukozy z 2.493 ton do 26.781 ton oraz skrobi ziemniaczanej z 90.546 ton do 144.985 ton. Wysokość premii wołowej wzrosła z 857.700 do 926.000 sztuk.

UE zaakceptowała, początkowo odrzucany postulat przyznania okresu przejściowego (do 31 marca 2005) dotyczącego przestrzegania mechanizmów zarządzania kwotą mleczną (nie stosowanie kar wobec producentów przekraczających przyznane kwoty mleczne), 3-letni okres przejściowy na określenie minimalnej partii towaru podlegającej skupowi interwencyjnemu, 5- letni okres przejściowy na zawartość tłuszczu w mleku pitnym, 5-letni na minimalną wielkość produkowanego surowca tytoniowego wymaganego dla uznania grup producentów oraz 5 - letni na spełnienie wymogów uznania grup producentów. Unia Europejska przyznała Polsce 3 - letni okres przejściowy na kwalifikowanie ras mających prawo do premii dla krów mamek.

Dobrym wynikiem negocjacyjnym jest również akceptacja UE, pomimo wyrażonego uprzednio zdecydowanego sprzeciwu dla wytwarzania w Polsce wina z importowanego soku gronowego i moszczu pod nazwą "Polskie Wino/Polish Wine" oraz zapewnienie ochrony prawnej nazw kilku wytwarzanych w Polsce gatunków wódek.

Najistotniejszym osiągnięciem negocjacyjnym była akceptacja wprowadzenia dopłat bezpośrednich w sytuacji gdy opcja taka nie była rozważana w wyjściowym stanowisku UE, opierającym się na założeniach Agendy 2000. Szczególnym sukcesem było wyrażenie przez UE zgody na polski wniosek w sprawie podniesienia poziomu dopłat bezpośrednich poprzez realokację części środków przeznaczonych na rozwój wsi i obszarów wiejskich. Wymagało ono zmiany konsekwentnie podtrzymywanego przez UE stanowiska odrzucającego ten postulat.

Ważnym osiągnięciem negocjacyjnym jest także odrzucana początkowo przez UE klauzula ochronna polskiego rynku rolnego.

Uzyskane rezultaty negocjacyjne stwarzają dogodne warunki dla szybkiego integrowania się polskiego rolnictwa z jednolitym rynkiem UE w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. Przyśpieszeniu ulegnie proces restrukturyzacji polskiej wsi i rolnictwa, powstaną nowe, korzystniejsze warunki dla wymiany handlowej w ramach UE oraz z krajami trzecimi. Interesy polskiego rolnictwa reprezentowane będą na forum WTO przez Unię Europejską, zapewniając Polsce identyczne warunki udziału w handlu światowym, co będące udziałem państw UE, identyczny poziom ochrony celnej oraz możliwości korzystania z instrumentów wsparcia rynku rolnego, np. poprzez dopłaty do eksportu. Pierwsze lata po akcesji wymagać będą jednakże od Polski dużego wysiłku organizacyjnego w celu jak najszybszego efektywnego wejścia w struktury i mechanizmy UE, co warunkuje uzyskanie odpowiedniego poziom absorpcji środków finansowych postawionych do dyspozycji polskiego rolnictwa.

Sprawy weterynaryjne i fitosanitarne

Akty prawne Unii Europejskiej w dziedzinie weterynarii stanowią istotną część dorobku prawnego UE, najbardziej rozbudowaną w porównaniu z innymi dziedzinami. Legislacja horyzontalna reguluje kwestie dotyczące m.in. systemu informatycznego dla weterynaryjnej kontroli importu z krajów trzecich, identyfikacji i rejestracji zwierząt, weterynaryjnej kontroli żywych zwierząt i ich produktów pochodzących z krajów trzecich oraz państw członkowskich UE, certyfikacji weterynaryjnej i in. Pozostałe akty prawne należące do tzw. legislacji pionowej regulują m.in. wymagania sanitarno - weterynaryjne w zakresie obrotu zwierzętami i artykułami pochodzenia zwierzęcego, sprawy prewencji i zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, dobrostanu zwierząt, niektóre aspekty zootechniczne, nadzór nad środkami żywienia zwierząt i produktami pochodzenia zwierzęcego, sprawy związane z farmacją weterynaryjną oraz kompetencje organów i osób wykonujących nadzór weterynaryjny.

W wyjściowym stanowisku negocjacyjnym Polska zobowiązała się do wprowadzenia niezbędnych rozwiązań prawnych i instytucjonalnych, tak aby z dniem uzyskania członkostwa w UE zapewnić zgodność z wymogami prawa wspólnotowego w zakresie:

systemu kontroli weterynaryjnej i fitosanitarnej na granicy polskiej z państwami nie będącymi członkami UE oraz na granicy morskiej i w portach lotniczych;

systemu nadzoru nad bezpieczeństwem żywności dopuszczonej do obrotu;

weterynaryjnych i fitosanitarnych standardów produktów żywnościowych;

sanitarnych i higienicznych i technicznych warunków w zakładach przetwórstwa i produktów żywnościowych;

utworzenia systemu rejestracji i identyfikacji zwierząt;

systemu monitorowania chorób zakaźnych zwierząt;

zakładów utylizacji odpadów zwierzęcych.

W chwili rozpoczęcia negocjacji polski system kontroli weterynaryjnej nie spełniał wszystkich standardów wspólnotowych. Brak było również ogólnego systemu identyfikacji i rejestracji zwierząt. Istniała potrzeba całkowitego zharmonizowania polskich przepisów z unijnymi. W tym celu została uchwalona tzw. ustawa weterynaryjna z 25 lipca 2001 r., która znowelizowała ustawę 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej oraz ustawę z 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko - weterynaryjnych, a także wprowadziła do polskiego prawa normy unijne i umożliwiła pełną implementację legislacji pionowej w rozporządzeniach wykonawczych. Ponadto znowelizowane przepisy ustawy z 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia oraz ustawa z 23 sierpnia 2001 r. o środkach żywienia zwierząt w całości implementują postanowienia właściwych dyrektyw.

W dniu przystąpienia Polski do UE polska granica wschodnia stanie się zewnętrzną granicą Unii Europejskiej. W związku z tym konieczne było dostosowanie istniejących punktów kontroli granicznej do standardów unijnych oraz budowa dodatkowych przejść, gwarantujących właściwą kontrolę zwierząt i towarów. Realizacja tych celów, jak również budowa spełniającego wymogi wspólnotowe systemu identyfikacji zwierząt, odbywała się w ramach programów PHARE.

Wielkim wyzwaniem było wdrożenie wysokich standardów wspólnotowych w zakresie ochrony zdrowia publicznego, do których Unia Europejska - w trosce o bezpieczeństwo żywności i zdrowie konsumenta - przywiązuje szczególną uwagę. Większość zakładów sektora przetwórstwa produkcji pochodzenia zwierzęcego nie odpowiadała wymogom unijnym. Pomimo intensywnej restrukturyzacji przeprowadzonej w ostatnich latach w zakładach przetwórstwa, całkowite spełnienie wymogów unijnych do dnia uzyskania członkostwa przez wszystkie zakłady byłoby zadaniem niezmiernie trudnym.

W rezultacie trudnych negocjacji Polska uzyskała okresy przejściowe dotyczące dostosowania strukturalnego dla 113 zakładów przetwórstwa mleka - do 31 grudnia 2006 r., 332 zakładów przetwórstwa mięsnego - do 31 grudnia 2007 r. oraz 40 zakładów przetwórstwa rybnego - do 31 grudnia 2006 r. Produkty pochodzące z powyższych zakładów będą dopuszczone do obrotu i spożycia wyłącznie na terytorium Polski, do zakończenia okresów przejściowych.

Polsce przyznany został także okres przejściowy do końca 2006 r. na dostosowania strukturalne dla gospodarstw produkujących mleko.

Bardzo złożoną kwestią negocjacyjną, wiążącą się ze zdrowiem konsumenta, była konieczność osiągnięcia pełnej zgodności sektora mlecznego z wymaganiami wspólnotowymi. Oznaczało to obowiązek poprawienia jakości mleka surowego kierowanego do przerobu, pod względem zawartości bakterii i komórek somatycznych. Pomimo istotnego postępu dokonanego w ostatnim czasie oraz osiągnięcia wysokiego udziału mleka odpowiadającego normom unijnym w ogólnej skali przetwórstwa, uzyskanie pełnej zgodności byłoby procesem trudnym społecznie i ekonomicznie. Potrzeba wydłużenia w czasie dostosowań w tym zakresie spotkała się z brakiem zrozumienia po stronie UE, spowodowanym wysoką wrażliwością w odniesieniu do przestrzegania standardów produktów mleczarskich.

W efekcie długotrwałych negocjacji Polska uzyskała okres przejściowy do końca 2006 r., podczas którego mleko nie spełniające standardów wspólnotowych będzie mogło być przetwarzane nie tylko w zakładach objętych okresem przejściowym na dostosowanie, ale również w wielu zakładach, które spełniają standardy unijne i już uzyskały, bądź uzyskają w chwili uzyskania członkostwa certyfikaty dopuszczenia swoich produktów na rynek UE. Warunkiem uzyskania powyższego okresu przejściowego było zagwarantowanie, że produkty wytwarzane z mleka gorszej jakości będą dopuszczone wyłącznie na rynek krajowy. Polska jako jedyna wynegocjowała powyższe rozwiązanie, stanowiące istotne odstępstwo od wspólnotowych norm dotyczących produktów mleczarskich. Prawo do równoległego przetwarzania mleka spełniającego i niespełniającego standardy unijne uzyskało 56 zakładów mleczarskich dostosowanych do standardów wspólnotowych w dniu uzyskania członkostwa w UE.

Uzyskano także okres przejściowy w odniesieniu do wrażliwej społecznie w UE dziedziny - dobrostanu zwierząt, w zakresie dostosowania do norm wspólnotowych dotyczących kur-niosek. Powyższy okres przejściowy na dostosowanie parametrów baterii dla kur będzie trwał do końca 2009 r. Ze względu na długość okresu, jego dobrodziejstw nie będą mogli dyskontować wszyscy producenci. Ci, którzy nie będą mogli z niego skorzystać uzyskają wsparcie z budżetu państwa w celu wyrównania pozycji konkurencyjnej.

Polska wynegocjowała dwa rozwiązania przejściowe w zakresie problematyki fitosanitarnej, mające istotne znaczenie dla polskiego rolnictwa:

do końca 2006 r. na wydłużenie przewidzianego w prawodawstwie wspólnotowym terminu na dostosowanie dokumentacji rejestracyjnej następujących czterech substancji używanych w produkcji środków ochrony roślin produkowanych w Polsce: 2, 4 - D, MCPA, Carbendazim i Mecoprop (MCPP),

przyznanie 10- letniego okresu przejściowego, podczas którego możliwa będzie uprawa w Polsce wyłącznie odmian ziemniaka odpornych na raka ziemniaczanego.

W odniesieniu do większości przedstawionych wyżej kwestii z zakresu problematyki wererynaryjnej i fitosanitarnej Polska osiągnęła rezultaty zakładane w momencie rozpoczęcia rokowań. Jako jedyny kraj wśród pozostałych państw negocjujących Polska uzyskała tak liczne rozwiązania przejściowe ułatwiające polskim rolnikom oraz zakładom przetwórstwa żywności włączenie się do funkcjonowania w ramach jednolitego rynku UE.

8. Rybołówstwo

Obszar negocjacyjny " Rybołówstwo" obejmuje cztery grupy tematyczne: zarządzanie i kontrolę zasobów, organizację wspólnego rynku, pomoc państwa i politykę strukturalną oraz międzynarodowe umowy rybackie.

Negocjacje w tym obszarze rozpoczęły się 19 maja 1999 r., a ich zamknięcie nastąpiło 10 czerwca 2002 r.

W swym wstępnym stanowisku Polska zaakceptowała zasady Wspólnej Polityki Rybackiej w zakresie dostępu do zasobów biologicznych, w tym reguły względnej stabilności oparte na kwotach połowowych dla poszczególnych państw członkowskich. Oznacza to dostęp Polski do wszystkich łowisk Unii Europejskiej na Bałtyku oraz na innych obszarach morskich w oparciu o reguły Wspólnej Polityki Rybackiej. Polskie jednostki połowowe będą mogły także prowadzić działalność rybacką na łowiskach dalekomorskich, którymi dysponuje UE. Kutry rybackie UE uzyskują zaś dostęp do polskich łowisk, w ramach przyznanych kwot połowowych, z wyłączeniem pasa wód terytorialnych.

Z uwagi na wyłączne kompetencje Wspólnoty Europejskiej w zakresie polityki rybackiej, kwoty, jakimi dysponuje Polska na mocy umów międzynarodowych zostaną włączone do zasobów połowowych Wspólnoty. Polska zachowa jednakże prawo do połowów w dotychczasowych wielkościach posiadanych w ramach istniejących umów bilateralnych z krajami trzecimi.

W wyniku negocjacji UE zaakceptowała wniosek Polski o rozszerzenie regulacji prawnych UE poprzez włączenie szprota bałtyckiego do systemu interwencji rynkowej.

Wobec drastycznego obniżenia się wielkości żywych zasobów Morza Bałtyckiego, w szczególności dorsza, istnieje pilna konieczność zredukowania floty rybackiej na Bałtyku i ograniczenia połowów. Oznacza to restrukturyzację sektora rybackiego, która przeprowadzana jest przy znacznym wsparciu z funduszy UE. Największe wsparcie dla tego sektora udzielane jest poprzez jeden z funduszy strukturalnych, Finansowy Instrument Sterowania Rybołówstwem (FIFG). Celem funduszu jest utrzymanie równowagi pomiędzy

zasobami rybołówstwa i ich eksploatacją, poprawa rentowności i konkurencyjności sektora oraz zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionów zależnych od rybołówstwa wraz z pomocą socjalną dla rybaków.

Przekształcenia sektora rybackiego przy wsparciu funduszy strukturalnych UE spowodują poprawę jego rentowności i konkurencyjności dzięki modernizacji floty rybackiej, inwestycje w infrastrukturę portową oraz przetwórstwo rybne, a także promocję produktów rybołówstwa.

Integracja z Unią Europejską umożliwi polskim rybakom uzyskanie wyższych cen zbytu, a także zapewni dostęp do wydajniejszych obecnie łowisk zachodniego Bałtyku. Poprawi się sytuacja polskich portów rybackich i przetwórni ze względu na zniesienie barier i przyciągnięcie rybaków z nowych krajów członkowskich - Litwa, Łotwa, Estonia.

Polska uzyskała korzystne warunki udziału we Wspólnej Polityce Rybackiej poprzez :

zachowanie obecnych praw do kwot połowowych i uzyskanie dostępu do łowisk unijnych;

objęcie interwencjonizmem rynkowym podstawowych gatunków ryb poławianych w polskich obszarach morskich (rekompensaty za wycofywanie nadwyżek surowca z rynku);

zastosowanie instrumentów finansowych w ramach funduszy strukturalnych począwszy od pierwszego roku członkostwa.

6. Polityka konkurencji

Obszar ten obejmuje dwie zasadnicze części. Pierwsza z nich dotyczy ochrony konkurencji w stosunkach przedsiębiorstw między nimi oraz w ich stosunkach z konsumentami (reguły konkurencji skierowane do przedsiębiorstw). Chodzi przede wszystkim o porozumienia antykonkurencyjne, zachowania o charakterze monopolistycznym oraz o nadużywanie dominującej pozycji na rynku.

Druga grupa przepisów dotyczy ochrony konkurencji w stosunkach między przedsiębiorstwami a władzami publicznymi (reguły konkurencji skierowane do państwa). Chodzi w szczególności o kwestie pomocy publicznej dla przedsiębiorstw.

Negocjacje w obszarze "Polityka konkurencji" rozpoczęły się 19 maja 1999 r., zakończyły 20 listopada 2002 r.

W odniesieniu do reguł konkurencji skierowanych do przedsiębiorstw, Polska deklarowała pełne przejęcie i wdrożenie dorobku prawnego UE najpóźniej z dniem uzyskania członkostwa. Znaczna część przepisów prawa polskiego była zgodna z prawem wspólnotowym jeszcze przed rozpoczęciem negocjacji.

W odniesieniu do reguł konkurencji skierowanych do państwa, Polska deklarowała wdrożenie prawa wspólnotowego najdalej od dnia uzyskania członkostwa, jednakże z pewnymi wyjątkami. Strona polska postulowała utrzymanie dotychczasowych zasad funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych (SSE) w odniesieniu do przedsiębiorstw, które rozpoczęły działalność w tych strefach przed dostosowaniem zasad ich funkcjonowania do prawa wspólnotowego, tj. przed 1 stycznia 2001 r. Ponadto Polska wnioskowała o wyższe niż wynikające z prawa wspólnotowego limity pomocy publicznej dla przedsiębiorstw dokonujących inwestycji celem dostosowania się do standardów ochrony środowiska.

Strona wspólnotowa stała na stanowisku konieczności pełnego dostosowania reguł pomocy publicznej w Polce do prawa europejskiego, w tym także w odniesieniu do pomocy publicznej dla wszystkich przedsiębiorstw działających w SSE. Miało to zapewnić uniknięcie zakłóceń w funkcjonowaniu jednolitego rynku.

Ostatecznie uzgodniono rozwiązanie kompromisowe, pozwalające z jednej strony w maksymalnym stopniu uwzględnić prawa nabyte przedsiębiorców w specjalnych strefach ekonomicznych oraz potrzeby dostosowania do standardów ochrony środowiska, a z drugiej zapewnić niezakłócone funkcjonowanie konkurencji na jednolitym rynku.

W odniesieniu do specjalnych stref ekonomicznych uzgodniono:

okresy przejściowe dla małych oraz średnich przedsiębiorstw, odpowiednio do 2011 i 2010 r.,

zwiększony do 75% kosztów inwestycji pułap pomocy publicznej dla tych dużych przedsiębiorstw, które uzyskały zezwolenia na działalność w SSE do końca 1999 roku oraz do 50% dla inwestorów, którzy uzyskali w trakcie roku 2000. Pomoc naliczana będzie od 1 stycznia 2001 r.

pułap pomocy dla przedsiębiorstw z sektora motoryzacyjnego na poziomie 30% kosztów inwestycji.

W zakresie pomocy publicznej związanej z inwestycjami dostosowującymi do standardów ochrony środowiska, Polska otrzymała zgodę na zwiększony pułap pomocy w zakresie analogicznym do okresów przejściowych uzgodnionych w obszarze "Środowisko":

w odniesieniu do dyrektywy nr 76/464/WE ws. zanieczyszczenia powodowanego przez niektóre niebezpieczne odprowadzane do środowiska wodnego Wspólnoty i "dyrektyw córek" pomoc w granicach pułapów pomocy regionalnej (podwyższonych o 15% dla małych i średnich przedsiębiorstw),

w odniesieniu do istniejących instalacji zgodnych z systemem Zintegrowanego Zapobiegania Zanieczyszczeniom i Kontroli objętych okresami przejściowymi w obszarze "Środowisko" pomoc w wysokości 30% kosztów inwestycji do 31 grudnia 2010 r., a dla instalacji nie objętych tymi okresami do 31 października 2007 r.

w odniesieniu do dużych obiektów spalania (dyrektywa 2001/80/WE) pomoc odpowiednia do okresu przejściowego w obszarze "Środowisko".

Uzgodniono także zasady restrukturyzacji hutnictwa, przewidujące redukcję mocy i zatrudnienia w polskich zakładach, rekompensującą pomoc publiczną udzieloną celem restrukturyzacji oraz osiągnięcie rentowności sektora do roku 2006. Pomoc publiczna udzielona hutom w okresie 1997-2003 będzie mogła wynieść w sumie 3,38707 mld złotych (836 mln euro). Redukcja mocy produkcyjnych wynieść ma 1 231 000 ton, w tym 330 000 ton w okresie 1997-2001 i 901 000 ton do 2006 r. Towarzyszyć ma temu redukcja kosztów, w tym redukcja zatrudnienia pozwalająca na osiągnięcie wydajności pracy porównywalnej z wydajnością w hutach zachodnioeuropejskich.

Przejęcie i wdrożenie nowoczesnych europejskich reguł konkurencji jest niezbędne dla właściwego funkcjonowania gospodarki polskiej w realiach jednolitego rynku. Pozwoli to na lepszą ochronę interesów konsumentów oraz przedsiębiorców działających na polskim rynku, tak krajowych, jak zagranicznych. Uzgodnione w toku negocjacji wyjątki od zasad udzielania pomocy publicznej, w szczególności dopuszczalny pułap pomocy publicznej związanej z inwestycjami na poziomie 50% kosztów inwestycji, a dla niektórych przedsiębiorstw w SSE 75% i więcej (praktycznie nieograniczony dla małych i średnich przedsiębiorstw, które rozpoczęły działalność w SSE przed 2000 r.), oznaczają, że warunki inwestowania w Polsce, pod względem reguł pomocy publicznej, będą jednymi z najkorzystniejszych w poszerzonej Unii Europejskiej. Program restrukturyzacji hutnictwa stali, przyjęty przez polski rząd pozwoli na uzdrowienie tego sektora i postawienie go na poziomie nowoczesności produkcji porównywalnym z poziomem zachodnioeuropejskim.

14. Stowarzyszenie poszczególnych państw.

WNP powstała na mocy tzw. układu białowieskiego z 8 grudnia 1991 r. podpisanego przez prezydentów Borysa Jelcyna, Leonida Krawczuka i Stanisława Szuszkiewicza. WNP obejmowała wówczas jedynie trzy kraje słowiańskie: Rosję, Ukrainę i Białoruś. Na mocy protokołu z Ałma Aty z 21 grudnia 1991 do organizacji przystąpiło kolejnych osiem republik rozwiązanego ZSRR: Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Turkmenistan, Uzbekistan, Tadżykistan, Armenia i Azerbejdżan. W organizacji nie znalazły się państwa bałtyckie oraz Gruzja.

Podczas konferencji białowieskiej delegacja rosyjska zaproponowała nazwę Wspólnota Demokratycznych Państw, uzasadniając to tym, że proponowana przez ukraińską delegację nazwa Wspólnota Niepodległych Państw, zawierała dwa synonimy, gdyż państwo z samej natury jest niepodległe. Jednak ze względu na istniejącą w czasach ZSRR niepełną niepodległość państw satelickich, delegacje wszystkich trzech państ zdecydowały się na ukraińską propozycję.[1] Statut WNP podpisany został 22 stycznia 1993 r., wszedł w życie dwa lata później, do tej pory nie ratyfikowała go Ukraina, co powoduje, że formalnie Ukraina posiada status członka obserwatora.

W grudniu 1993 akces do WNP zgłosiła Gruzja, po tym jak obalony został rząd Zwiada Gamsachurdii. Od tego czasu wspólnota liczy 12 członków. W lutym 2006 Gruzja wystąpiła z Rady Ministrów Obrony WNP ze stwierdzeniem "Gruzja obrała kurs na członkostwo w NATO i nie może być członkiem dwóch struktur militarnych jednocześnie"[2].

12 sierpnia 2008 prezydent Gruzji Micheil Saakaszwili ogłosił, że jego kraj występuje ze Wspólnoty Niepodległych Państw, 14 sierpnia gruziński parlament jednomyślnie przyjął odpowiednią uchwałę w tej sprawie. 18 sierpnia 2008 Ministerstwo Spraw Zagranicznych Gruzji poinformowało Sekretariat Wykonawczy WNP o wystąpieniu Gruzji ze wspólnoty. Decyzja wejdzie w życie po upływie roku, 18 sierpnia 2009.

Celem WNP jest prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej państw (ze wspólnej polityki wyłączone są kwestie obronne, uregulowane odrębnym traktatem taszkenckim z maja 1992 roku), stworzenie wspólnej przestrzeni gospodarczej, wspólnego systemu komunikacyjnego, jak również ochrona środowiska, prowadzenie wspólnej polityki migracyjnej i zwalczania przestępczości. Kwestie te reguluje deklaracja ałmacka oraz statut z 1993 roku.

WNP jest typową organizacją międzyrządową, brak w niej organów ponadnarodowych. Nie doszło bowiem do skutku przekształcenie Międzyrządowego Komitetu Ekonomicznego w organ podejmujący decyzje ważoną większością głosów.

Do organów decyzyjnych WNP zaliczyć można Radę Szefów Państw (skupiającą prezydentów) i Radę Szefów Rządów. Podejmują one strategiczne decyzje co do rozwoju Wspólnoty, zarysowują cele do osiągnięcia przez kraje "dwunastki".

Do organów branżowych należą:

Siedziba Sekretariatu Wykonawczego WNP, który wykształcił się z Komitetu Koordynacyjno-Konsultacyjnego, znajduje się w Mińsku. Dotychczasowi sekretarze (przewodniczący Komitetu) to:

Sekretarza powołuje i odwołuje jednomyślnie Rada Szefów Państw, choć w historii zdarzało się, iż czynił to samodzielnie prezydent Rosji.

Pozostałe organy WNP to:

Wyróżnić możemy też organy pomocnicze, tj. Zgromadzenie Parlamentarne WNP z siedzibą w Petersburgu, Komisję Praw Człowieka WNP oraz Trybunał Gospodarczy.

Członkami założycielami WNP są trzy kraje (Białoruś, Rosja i Ukraina), które podpisały porozumienie białowieskie o likwidacji ZSRR w grudniu 1991 roku. Członkostwo zwyczajne posiada obecnie jedenaście krajów: Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Rosja, Tadżykistan, Ukraina i Uzbekistan. Turkmenistan był członkiem zwyczajnym do 2005 roku, od tego czasu posiada status członka stowarzyszonego, którym zostać może każdy kraj byłego ZSRR, nie należący do WNP (potencjalnie Litwa, Łotwa lub Estonia, choć kraje te raczej nie wystąpią z prośbą o przyjęcie do WNP, gdyż należą już do Unii Europejskiej i NATO). Przewiduje się również status obserwatora (kraje spoza regionu).

Do WNP należy większość krajów byłego ZSRR, jednak inicjatywy rozwijające i konkretyzujące współpracę krajów dwunastki nie spotkały się z pozytywnym odzewem. Zdecydowanie odrzucona (nawet przez Rosję) została idea utworzenia Związku Euroazjatyckiego zgłoszona przez Nursułtana Nazarbajewa oraz propozycje integracyjne Alaksandra Łukaszenki. Bliższą integracją w ramach Wspólnoty zainteresowana jest (oprócz Rosji) głównie Białoruś oraz kraje azjatyckie tj. Kazachstan, Kirgistan i Tadżykistan. Wraz z Rosją należą one do Unii Celnej WNP oraz są stronami Euroazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej (EaWG).

Na spoistość WNP negatywnie wpływają istniejące na jej terenie organizacje subregionalne, tj. GUAM (inaczej zwany Związkiem Środkowoazjatyckim), w którego skład wchodzą Gruzja, Ukraina, Azerbejdżan i Mołdowa.

We wrześniu 2003 podpisano na Krymie Układ o Budowie Wspólnej Przestrzeni Gospodarczej, obejmujący oprócz Ukrainy Rosję, Białoruś, Kazachstan. Jego sygnowanie fetowane było w Rosji jako znaczący krok na drodze do integracji gospodarczej krajów byłego ZSRR, tym bardziej, że traktat podpisała niechętna dotąd zacieśnianiu ekonomicznych więzów Ukraina.

Bazuje głównie na Traktacie o bezpieczeństwie zbiorowym z Taszkentu i obejmuje jedynie część krajów WNP (formalnie umowy te nie są częścią dorobku prawnego WNP). Układ Taszkiencki podpisało sześć państw w maju 1992 roku: Rosja, Armenia, Uzbekistan, Kirgistan, Tadżykistan i Kazachstan. W grudniu 1993 roku do Układu dołączyła Białoruś (zrywając z polityką neutralności prowadzoną przez socjaldemokratów i konserwatystów), Gruzja i Azerbejdżan. Dwa ostanie państwa wraz z Uzbekistanem wystąpiły z porozumienia w maju 1999 roku. Do Układu nie przystąpiły Ukraina, Turkmenistan i Mołdawia. W 2002 roku sygnatariusze Układu utworzyli Organizację Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym.

TACIS (ang. Technical Assistance for the Commonwealth of Independent States) - Program Pomocy Technicznej dla Wspólnoty Niepodległych Państw (WNP)

Program Wspólnot Europejskich (występujących od 1 listopada 1993 jako Wspólnota Europejska, WE) mający wspierać reformy demokratyczne i prorynkowe w państwach wschodniej Europy i centralnej Azji przyjęty w grudniu 1990 i uruchomiony w 1991.

W programie brało udział 12 państw regionu: Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Rosja, Tadżykistan, Turkmenistan, Ukraina, Uzbekistan, a także, w latach 1991-2003, Mongolia.

W latach 1991-1999 udzielono pomocy na kwotę 4,2213 mld euro (w tym dla Rosji 1,3016 mld). Alokacja pomocy na lata 2000-2006 wynosi 3,138 mld euro.

Ze środków programu finansowana jest m.in. ukraińska i białoruska część Programu Sąsiedztwa Polska - Białoruś - Ukraina Interreg III A/TACIS CBC 2004 - 2006 (na ten cel przeznaczono 8 mln euro).

AKP (ang. ACP) - Afryka, Karaiby, region Pacyfiku.

Grupa państw - głównie byłych kolonii krajów EWG - zrzeszonych na mocy porozumienia z Georgetown (1975) w celu koordynacji polityki względem EWG (obecnie WE). Pierwotnie grupa składała się z 46, a obecnie z 79 krajów członkowskich.

Najwyższą instytucją grupy jest Rada (ACP Council), działa również Komitet Ambasadorów, Sekretariat Generalny AKP w Brukseli i Wspólna Rada UE-AKP (Joint EU-ACP Council). Grupą kieruje i reprezentuje ją na zewnątrz sekretarz generalny.

Stosunki handlowe pomiędzy państwami AKP a Unią Europejską zostały ustalone w konwencjach z Lome (stolica Togo, 1975, 1979, 1984, 1989) i Kotonu (miasto w Beninie, 2000, zawarta na 20 lat). Umowy te regulują również zasady pomocy gospodarczej udzielanej krajom AKP przez UE (do 2000 r. ich istotną częścią były mechanizmy STABEX i SYSMIN).

Mała dygresja :D

Ogólnym cele powołania WNP jest utrzymanie wpływów rosyjskich po upadku ZSRR, asymetryczna odpowiedzią struktur europejskich jest stworzenie programu pomocowego TACIS, który z jednej strony ma za zadanie ustabilizowanie przestrzenia buforowej miedzy Europa a eurazja/Rosja/, z jednoczesnym ukierunkowanie polityki europejskiej na rozszerzenie wspólnoty europejskiej.

AKP - nie możemy władać, ale wystarczy że będziemy zarządzać zasobami ekonomicznych tych afrykańskich farm

PODSUMOWANIE

UKŁAD EUROPEJSKI - CELE:

  1. ustanowienie odpowiednich ram dialogu polit. w celu rozwoju bliskich stos. Między stronami.

  2. popieranie rozw. handlu w celu sprzyjania rozwojowi gosp. I dobrobytowi w Polsce

  3. stworzenie podstawy dla pomocy finansowej i technicznej dla Pl

  4. stw. Właściwych ram dla stopniowej integracji

  5. popieranie wsp. W dziedzinie kultury.

ZASADY UKŁADÓW EUROPEJSKICH:

  1. Asymetrii - UE pierwsza liberalizuje bariery rynkowe

  2. Niezmienności stawek celnych oraz innych opłat podobnych

  3. Pochodzenia towaru:

    • Całkowicie uzyskany wew.

    • Mat. Z krajów trzecich ale poddany obróbce lub przetwortzeniu (inne CN), jeśli duży udział procentowy lub wymaga spec. Obróbki

    • Towar ma dokument o pochodzeniu z członkowskiego

    • Tow. Został przywieziony w kraju objętego umową o wolnym handlu

WSPÓLNA POLITYKA ROLNA:

  1. Zwiększenie produktywności rolnictwa poprzez większą efektywność zasobów

  2. Poprawa war. Życia ludzi zatrudnionych w rolnictwie

  3. Stabilizacja rynku prod. Rolnych i surowcowych

  4. Zapewnienie ciągłej i stabilnej podaży prod. Rolnych

  5. Konsumenci będą mogli nabywać produkty po przystępnych cenach.

SZANSE PO PRZYSTĄPIENIU DO ROLNEGO:

  1. Dostęp do dużego rynku zbytu

  2. Wzrost exportu

  3. Dostęp do importu nowych technologii

  4. Wsparcie finansowe (dopłaty)

  5. Będziemy mieli głos (wpływ na decyzje)

WSPÓLNA POLITYKA ROLNA:

  1. Jednolitość rynku

  2. preferencje wspólnotowe (pierwszeństwo zbytu)

  3. solidarność finansowa

INSTRUMENTY

  1. system regulacji rynkowej

  2. syst instrumentów polityki strukturalnej

  3. system finansowania w polityce rolnej (ERDF, ESF, EAGGF, EIB)

WYMOGI DO SPEŁNIENIA:

  1. Zorganizowanie AIACS

  2. jednolity system rachunkowości FADN

  3. zorg krajowego systemi informacji i sytuacji na rynkach rolnych

  4. przygotowania do wprowadzenia mechanizmów rynkowcyh

CELE UE NA LATA 2000-2010:

  1. Rozwój społeczeństwa informacyjnego

  2. Stworzenie Europ. Obszaru badań i innowacji

  3. Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw.

  4. Realizacja jednolitego rynku UE.

  5. Zintegrowane rynki finansowe

  6. Koordynacja polityki makroekonom. (polit. Fiskalna i finanse publiczne)

  7. Europ. Polityka społeczna (inwestowanie w zasoby ludzkie)

  8. Rozwój aktywnej polit. Zatrudnienia

  9. Zabezp. Społeczne i promowanie integracji społecznej

  10. Walka z marginalizacja społeczną i ubóstwem.

OGRANICZENIA W IMPORCIE DO UE:

  1. Gdy import może wyrządzić szkodę produkcji UE

  2. Ochrona przed nieleg. Praktykami handlowymi.

  3. Inne pilne przypadki

WSPÓLNA POLIT. HANDLOWA:

  1. zmiany stawek celnych

  2. zawiranie porozumień taryfowych i handlowych

  3. jednolitość działań w zakresie liberalizacji handlu, polityki eksportowej oraz środków ochronnych (dumping i subsydia)

KOPENHAGA 22.06.1993: (o rozszerzeniu)

  1. osiągnięcie przez kraj kandydujący stabilności instytucji gwarantujących demokrację, rządy prawa, przestrzeganie praw człowieka oraz oszanowanie i ochr mniejszości narodowych

  2. funkcjonow gosp rynkowej i istnienei potencjału mogącego sprostać rynkowi unii

  3. zdolność do przyjęcia zobowiązań wynikających z członkostwa, w tym podzielanie celów unii politycznej, gosp i walutowej.

ESSEN, 10.12.1994:

  1. wprowadzenie kumulacji regół pochodzenia

  2. informowanie oskarżonego o zamiaże postepowania ochronnego i natydumpingowego

  3. przygotowanie białej księgi

  4. pomoc techniczna i prawna w PHARE

CANNES 24.06.1995 - BIAŁA KSIĘGA:

  1. wymienia acqis rynku wewnętrznego, głownie co do 4 swobód przepływów

  2. sugeruje sekwencje dostosowań do rynku wew.

  3. mówi o wprowadzeniu w życie legislacji rynku wew.

GRUPA REFLEKSYJNA - RAPORT WESTENDORPA:

  1. unia bliższa obywatelom

  2. z powodu rozszerzenia - zachowac zdlność do sprawnego podejmowania decyzji.

  3. zapewnienie większej zdolności do działań w stos. Zewnętrznych (bezpieczeństwo)

ZASADA ELSTYCZNOŚCI:

  1. możliwość zacieśnianai integracji z niektórymi państwami w sprawach wykraczających poza rynek wew.

  2. nie może naruszać wspólnotowego dorobku prawnego

  3. potrezba zgoda większości państw członkowskich

  4. środek ostateczny

KWESTIONARIUSZ:

  1. czy państwo obywaleskie

  2. czy jest wolny rynek

  3. czy można stosować rozwiązania prawne z UE

AGENDA 2000 - PROBLEMY PRIORYTETOWE:

  1. wzmocnienie struktur administracyjnych, pmoc w rozbudowie ww., szkolenie specjalistów, zwalczanie imogracji, narkotyków i mafii

  2. dostosowanie przedsiębiorstw do standardów wspólnotowych.

NARODOWA STRATEGIA INTEGRACJI:

  1. czlonkostwo w unii obejmie integrację we wszystkich obszarach

  2. integracja umożliwi maks. Tempa wzrostu gosp., przy jednoczesnym dążeniu do unii gosp. I walutowej

  3. integracja przynosi kożyści obu stronom

  4. z intetgr wiążą się koszty dostosowawcze

poprzez:

  1. kontynuowanie zmian systemowych, prywatyzacji, restrukturyzacji i ref ubezp społecznych

  2. kontyn polityki wzrostu gospodarzcego

  3. usprawnienie działania instyt wdrazających nowe rozwiązania prawne

  4. zwiększenie konkurencyjności polskiej gospodarki

  5. rozwijanie infrastruktury, transportu i telekominikacji

  6. wspieranie nauki i techniki

  7. wzrost wykształcenia

  8. szkolenia w dzieninie ue

  9. realizowanie postanowień bialej księgi

NARODOWY PROGRAM PRZYGOTOWANIA DO CZŁONK:

  1. wzmocnienie kontroli granicy wschodniej

  2. rozpoczęcie decentralizacji państwa poprzez programy pilotażowe

  3. ograniczenie deficytu

  4. poprawa ściągalności podatków

  5. instytucje monitorowania pomocy bublicznej

  6. poprawa pracy służb celnych

  7. wdrożenie ustawy o ochronie danych osobowych

  8. kontrola fitosanitarna i weterynaryjna

  9. wzmocnienie slużb ochrony środowiska

NPPC 1998-2002:

  1. opracowanie polityki strukturalnej

  2. rozwój obszarów wiejskich

  3. wymogi fitosanitarne i weterynaryjne

  4. unowocześnienie zakładów przeywórczych

WSPÓLNA TARYFA CELNA:

  1. przyjęcie wspólnotowych stawek konwencyjnych i autonomicznych

  2. związanie stawek celnych w zakresie, jaki ma unia

  3. przyjęcie stawek preferencyjnych

TENDENCJE W POLITYCE WSPÓLNOTY:

  1. stopniowe obniżanie taryfy celnej

  2. uściślanie procedur i zasad stosowania środków pozataryfowych

  3. wyeliminowanie kontroli granicznych

  4. utrzymywanie instrumentów w handlu z krajami o gosp nierynkowej

  5. wprowadzenie systemu pref celnych GSP

  6. rozszerzenie zakresu wzajemnie preferencyjnych umów w stos z roznymi grupami krajow

  7. rozszerzenie zakresu przedmiotowego polityki handlowej

KORZYŚCI ELIMINACJI BARIER:

  1. wzrost efektywności wykorzystania zasobów, rozszerzenia skali działania, oferty produktów

  2. obniżenie kosztow transakcyjnych

  3. zwiększenie presji konkurencyjnej

  4. ułatwiony dostep do technologii

  5. harmonizacja przepisów technicznych

ZAŁOŻENIA REF ROLNEJ Z 1992:

  1. sektor prod roslinnej: redukcja o 1/3 ceny interwencyjnej zbóż, eliminacja subwencji dla nasion roślin oleistych i wysokobiałkowych, rekompensata w postaci subwencji wyrownawczych zależnych od plonow w regionie

  2. sektor prod zwierzęcej: redukcja ceny interwencyjnej żywca wołowego o 15 % w 3 fazach, rekompensata w postaci bezp dopłaty za sztukę bydła prxzy zachowaniu limitu stada, zwiększenie premii za zmniejszenie liczebności pogłowia

  3. instrumenty towarzyszące: działanaia na rzecz ochr srodowiska, wsparcie zalesianaia gruntór rolnych, zachecanie do rezygnacji z rolniczej działalności

POLITYKA REGIONALNA:

  1. koncentracja środków - połącznie finansowania budżetowego z kredytowaniem

  2. dodatkowość - pomoc wspólnoty to tylko uzupełnienie

  3. wieloletnie programowanie

  4. partnerstwo - wszystko wspólnie uzgadniane

CELE POLITYKI STRUKTURALNEJ:

  1. wspieranie regionów opóźnionych w rozwoju (pkb mniejszy niż 75 % sredniej)

  2. rekonwersja upadających regionow przemysłowych (poziom bezrob. Wyższy niż 15 % srdniej)

  3. zwalczanie długotrwałego bezrobocia oraz bezrobocia modzieży

  4. wdrażanie wspólnej polit rolnej

  5. strukturalne dostosowania do wymogów reformy prod rolnej

  6. wspieranie regionow opóźnionych innych niż pkt 1

  7. pmoc dla regionów słabo zaludnionych

INACZEJ:

Cel 1 regionalny - promowanie rozwoju i dostosowań strykt. W regionach słabiej rozwinietych (ERDF, ESF, EAGGF, FIFG)

Cel 2 - regionalny - wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu probl strukturalnych (ERDF, ESF, EAGGF)

Cel 3 - horyzaontalny - wspieranie adaptacji i modernizacji polityk i systemow kształcenia, szkolenia i zatrudnienia (ESF)

ROZDZIAŁ ŚRODKÓW ISPA:

  1. wielkość środków zależy od liczby ludności, pkb per capita oraz pow kraju

  2. projekty nie mogasubsydiować ad hoc, maja mobilizować współfinansowanie projektow przez sektor prywatny

  3. realizacja ma być zgodna z ogólnymi zasadami polit strukturalnej

  4. projekty mogą być dofinansowane przez EBI, EBOIR i bank światowy

  5. monitorin i ocene prowadzą komisja i beneficjent

FORMA ISPA:

  1. bezwrotna pomoc bezpośrednia

  2. pomoc zwrotna

  3. subsydiowanie stóp procentowych

  4. udzzial w kapitale o dużym ryzyku

ZASADY KORZYST. ZE STRUKTURALNYCH:

Zas koncentracji - pomoc dla regionu najsłabszego

Zas partnerstwa - współpraca z władzami krajowymi i lokalnymi

Zas programowania

Zas kompatybilności

Zas wspólfinansowania

Zas pomocniczości

ŚRODKI POLITYKI REGIONALNEJ:

  1. Programowanie rozwoju regionalnego

  2. instrumenty finansowe (kredyty, dotacje, ulgi)

  3. rozbudowa infrastruktury technicznej

  4. niematerialne sposoby wspierania (informacja, szkolenia itp.)

MODELE ZRÓŻNICOWANIA INTEGRACJI:

  1. Wiele szybkości - wszystkie państwa członkowskie są zobligowane do realizacji wspólnych zadań przyjętych przez wspólnotę, ale w różnym tempie. Stos do acqis - odmienna szybkość. Akceptowane przez amsterdamski. Np. unia gosp i walutowa

  2. zmienna geometria - kraje zainteresowane współpracują ścislej i podejmuja inicjatywy. Acquis: przekraczają normalny zakres. Amsteram: akceptacja ale w granicahc przepisów o wzmocnionej współpracy. Np. airbus

  3. indywidualne opcje - poszczególne kraje mnogą wybierać i oprzyjmować zadania. Wybór z menu. Absterdam - odrzucenie. Np. gb i dania wobec UGW

LICZBA GŁOSÓW W PARLAMENCIE:

50 deputowanych na 732

EFEKTY:

Dymaniczne - szybki wzrost przepływu kapitału i inwestycji

Statyczne - znoszenie ceł i barier w handlu

ACQIS COMMUNATUIRE:

Wspólny dorobek prawny obejmujący:

  1. traktat rzymski + maastricht i amsterdam

  2. rozporządzenia i dyrektywy uchwalone przez rade ministrów

  3. orzeczenia europ. Trybunału sprawiedliwości

ŹRÓDŁA PRAWA EUROPEJSKIEGO:

  1. Akty prawa pierwotnego - traktaty założycielskie, + traktaty nowelizujące + o przystąpieniu nowych członków

  2. akty prawa wtórnego - dyrektywy (nie mają odp. W polsce) + rozporządzenia (stos. Bezp w państwach członkowskich) + decyzje (skierowane do konkretnego adresata)

  3. dok. O charakterze niewiążącym - opinie (stanowiska poszcz instytucji wspólnotowych)

coś o zaleceniach (e są wiążące, ujednolicają prawo),

uchwały - zmieniają uzodnienia państw, istotne z punku widzenia parlamentu eur)

zielone księgi - komunikat, celem jest dyskusja, oprac przez komisję eur

biała księga - z zielonychkonkretne propozycje, jeśli przyjęte to jest program

programy dziełań - spis działań

KALENDARIUM POLSKI W UE:

19.09.1989 - umowa o handlu i współpacy gospz ewg

16.12.1991 - układ europejski

01.03.92 - wejście w życie umowy przejściowej (czesc handlowa układów)

22.06.93 - kryteria kopenhaskie - ocena stopnia dostosowania

01.02.94 - wejście w życie ukł europejskiego

08.04.94 - złożenie wniosku o członkostwo

16.07.97 - pozytywna opinia komisji europ

25.03.98 - przyjęcie przez komisję partenrsta dla członkostwa

31.03.98 - rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych

12.99 - zakończenia przedstawiania stanowiska negoc

06.2000 - negocjajce otwarte we wszystkich obszarach (29)

12.2002 - zamknięcie negocjacji

KROKI W PROCESIE PRZYSTĘPOWANIA:

Złożenie wniosku o członkostwo, opinia omisji eur o członku, podjęcie decyzji przez radę o rozpoczęcieu negoc, zaproszenie kraju do negocjacji, negocjacje, zapisanie rezulal\tatu negocjajci w traktacie, przyjęcie projektu przez parlkaent eur i zatwierdzenie przez rade ue, podpisanie traktatu akcesyjnego, ratyfikacja traktatu, wejście w życie traktatu o akcesji.

FORMY INTEGRACJI:

  1. strefa wolnego handlu - brak ceł

  2. unia celna - + wspólna taryfa celna

  3. wspólny rynek - + przepływ 4 swobód

  4. unia gospodarcza - + harmoniacja polit gosp i walutowa, kursowa

GŁÓWNE ZADANIA UE:

  1. org w sposób spójny i solidarny stosm między państwami i narodami

  2. sprzyjanie zrównoważonemu wzrostowi gospodarczemu poprzez utworzenie obsazru bez wew granic

  3. potwierdzenie swojej tożsamości na arenie międzyn poprzez politykę zagraniczną i bezpieczeństwa

  4. wzmocnienie praw obywateli przaez wprowadzenie obywatelstwa unii

  5. rozwój wspólpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wew.

NARZĘDZIA POLIT. PRZEMYSŁOWEJ

  1. horyzontalne - usuwanie barier, wspieranie badań, rozwój małych i średnich przedsiębiorstw

  2. regionalne

  3. strukturalne

PRIORYTETY POLITYKI KONKURENCYJNOŚCI:

  1. promocja inwestycji nienamacalnych

  2. rozwój kooperacji przemysłowej

  3. zapewnienie właściwej konkurencji

  4. nowa rola władz publicznych

KYOTO - REDUKCJA ZASOBÓW CIEPLARNIANYCH:

  1. przeciwdziałanie zmianom klimatycznym

  2. ochrona ntury i ddzikiego życia

  3. działanie skier na ochronę środowiska i zdrowia

  4. ochr nat zasobów i gospodarowanie odpadami

UMOWY:

  1. sektorowe - hutnictwo, przemysł stalowy i włókienniczy

  2. handlowe i współpracy w pańtswami trezcimi

  3. o preferencjach: o stowarzyszeniu, efta, utworzenie europejskiego obszaru gospodarczego z norwegia, islangia i lichtenstainem

ZASADA POLIT. EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA:

Zrównoważony rozwój, zasada praworządności, likwidacja zanieczyszczeń u źródła, uspłecznienie, ekonomizacja, zanieczyszczający płaci, wspólne rozwiązywanie globalnych problemów, regionalizacja, etapowanie


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ś z integracji europejskiej, Studia, STUDIA PRACE ŚCIĄGI SKRYPTY
Integracja Europejska, Studia, STUDIA PRACE ŚCIĄGI SKRYPTY
integracja europejska, SKRYPTY, Integracja europejska
Integracja Europejska - zakres, Studia, STUDIA PRACE ŚCIĄGI SKRYPTY
integracja europejska, SKRYPTY, Integracja europejska
instytucje UE, zagadnienia, skrypt, INSTYTUCJE OPRACOWANE ZAGADNIENIA, INTEGRACJA EUROPEJSKA - PYTAN
integracja europejska, SKRYPTY, Integracja europejska
integracja europejska, SKRYPTY, Integracja europejska
integracja europejska, SKRYPTY, Integracja europejska
integracja europejska, SKRYPTY, Integracja europejska
integracja europejska, SKRYPTY, Integracja europejska
integracja europejska, SKRYPTY, Integracja europejska
integracja europejska, SKRYPTY, Integracja europejska
skrypt integracja, Studia, SM, Rok III, Integracja europejska
integracja europejska, SKRYPTY, Integracja europejska
PRAWO WSPLNOTOWE I INTEGRACJA EUROPEJSKA-JAKIS SKRYPT, Europeistyka
integracja europejska, SKRYPTY, Integracja europejska
Ś z integracji europejskiej, Studia, STUDIA PRACE ŚCIĄGI SKRYPTY

więcej podobnych podstron