Integracja EU

J. Barcz, E. Kawecka-Wyrzykowska, K. Michałowska-Gorywoda

1. POJĘCIE, FORMY, EFEKTY I KONCEPCJE INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

1.1 Pojęcie i formy międzynarodowej integracji gospodarczej

Międzynarodowa regionalna integracja gospodarcza = scalanie gospodarek narodowych, w wyniku czego powstaje nowa jakościowo całość, nowe ugrupowanie

- nacisk na ekonomiczne aspekty, ale polityczne motywacje też b ważne

- przekonanie, że integracja przynosi korzyść, poprzez integrację państwa świadomie dążą do poprawy swojego dobrobytu

Integracja funkcjonalna: kluczową rolę w procesie odgrywa mechanizm rynkowy, a rola państw polega na usuwaniu barier w obrocie międzynarodowym i zapewnieniu swobodnego przepływu towarów oraz czynników produkcji

Integracja instytucjonalna: konieczne zgodne działanie państw oraz zbliżenie polityczne, powołanie jednolitych instytucji o uprawnieniach międzynarodowych celu realizacji wspólnych działań, konieczne jest też wspólne prawa oraz obowiązki

Integracja negatywna: tylko usuwanie barier

Integracja pozytywna: usuwanie oraz pogłębianie/poszerzanie procesu

Zasada rozlewania się (spill-over) = z biegiem czasu pojawiają się nowe cele i zadania, integracja nie może się zatrzymać

Integracja wg B.Balassy to proces i stan.

Proces: pogłębianie więzi

Stan: pełne zintegrowanie gospodarek narodowych oraz polityki, powstanie nowej struktury z ponadnarodowymi władzami nigdy nie osiągnięto takiego stanu, UE jest najbliższa

Etapy integracji :

- strefa wolnego handlu (free trade are) : zniesienie ceł i innych barier w obrocie towarami

- unia celna (customs union) : zniesienie barier + utworzenie wspólnej taryfy celnej oraz ujednolicenie polityki handlowej wobec państw trzecich

- wspólny rynek (common market) : zniesienie barier w obrocie towarami oraz w przepływie czynników produkcji (kapitał i osoby) np. Mercosur '91 (Wspólny Rynek Południa)

- unia gospodarcza (economic union) : wspólny rynek + ograniczanie dyskryminacji między partnerami, która wynikała z odmiennych polityk

- pełna integracja gospodarcza (total economic integration) : unifikacja polityki pieniężnej, fiskalnej, antykryzysowej, społecznej i wymaga powołania władz ponadnarodowych

Integracja gospodarcza: proces, w ramach którego ma miejsce współoddziaływanie zjawisk rynkowych oraz zmian instytucjonalno-regulacyjnych, obejmujących coraz to nowe dziedziny powiązań, w efekcie czego zacieśniają się więzi gospodarcze oraz inne, a wyłaniająca się z tego nowa struktura jest zasadniczo odmienna od jej elementów składowych

1.2 Liberalizacja handlu (preferencje wzajemne) a dyskryminacja w ugrupowaniach integracyjnych

By ograniczyć dyskryminację międzynarodowy system handlowy GATT/WTO 1948 wprowadził klauzulę najwyższego uprzywilejowania. Uznał też strefę wolnego handlu oraz unię celną za wyjątki, mniejsze zło (second best solution), ponieważ urzeczywistniają ideę wolnego handlu. Państwo przyznające tę klauzulę innemu państwu zapewnia mu uprawnienia i udogodnienia nie mniejsze niż jakiemukolwiek innemu państwu, z którym handluje. Stosowanie klauzuli bezwarunkowej obowiązuje państwa należące do Światowej Organizacji Handlu.

1.3 Efekty integracji handlowej, będące następstwem zniesienia barier w handlu

Efekt kreacji handlu: pojawienie się na obszarze ugrupowania nowych strumieni handlu (droższy produkt krajowy zostaje zastąpiony tańszym z innego państwa członkowskiego), korzyść dla konsumentów = efekt konsumpcyjny = wzrost gospodarczy, mniejszy popyt na droższą produkcję krajową sprawia, że kapitał i praca na nią przeznaczone zostają zastosowane w innych, bardziej efektywnych, dziedzinach = efekt produkcyjny

Efekt przesunięcia handlu: zastąpienie efektywnego importu z państw trzecich droższymi towarami z państwa członkowskiego, które jednak po zniesieniu ceł stają się równie opłacalne (rowery z Chin zastąpione węgierskimi) = państwa trzecie tracą udziały, dyskryminacja

Korzyści integracji:

- wzmocnienie konkurencji i efektywności

- korzyści skali działania, można produkować więcej etc

- rozwój handlu wewnątrzgałęziowego

1.4 Koncepcje integracji europejskiej

1.4.1. Okres do II wojny światowej

Imperium Rzymskie - Pax Romana

Karol Wielki - chrystianizacja, ujednolicenie prawa etc

Napoleon, Erazm z Rotterdamu, Garibaldi, Hugo

XIX w: Mitteleuropa, Niemiecki Związek Celny, po raz pierwszy pojawiły się motywy ekonomiczne zjednoczenia

Międzywojnie:

- Stany Zjednoczone Europy by Richard Coudenhove-Kalergi - ruch pan europejski, Rosja zagrożeniem, celem pokój, powołano nawet Unię Paneuropejską, ale kryzys etc skazał inicjatywę na niepowodzenie

- koncepcja Brianda, filary F, N i WB, integracja ekonomiczna, by przeciwstawić się presji gospodarki amerykańskiej, chciał też powołania UE w ramach Ligi Narodów, ale także w tym przypadku kryzys wszystko zniszczył

1.4.2. Przyczyny i uwarunkowania tworzenia ugrupowań integracyjnych w Europie Zachodniej

Dopiero po II wojnie pojawiły się warunki do pokojowego urzeczywistnienia idei integracji regionalnej w Europie, skupiającej się głównie na gospodarce

Za integracją:

- nowy porządek i układ sił, USA i ZSRR hegemonami

- zniszczenia wojenne zbyt ogromne dla pojedynczych państw

- upadek kolonii

- postępująca rywalizacja

Plan Marshalla (Plan Pomocy Europie) - kredyty oraz darowizny dla państw, które opracują wspólny plan odbudowy i rozwoju w duchu liberalnym oraz stworzą potrzebne instytucje

- Europa zachodnia powołała do życia Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej 1948 (OEEC), jednak nie udało się stworzyć wspólnego programu odbudowy

Ruch Europejski - pozarządowa federacja organizacji proeuropejskich 1948, W. Churchill, K. Adenauer, A. Spinelli, P.H. Spaak, R. Schuman, J. Monnet, A. de Gasperi (ojcowie duchowi), wszyscy byli za koncepcją federalistyczną

Koncepcja konfederacyjna: Ch. De Gaulle i „Europa Ojczyzn”

Beneluks 1947: unia celna, a w 1958 Unia Ekonomiczna Beneluksu (Belgia, Holandia, Luksemburg)

Rada Europy 1949: z inicjatywy Ruchu Europejskiego, założyciele Belgia, Dania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Norwegia, WB, Włochy, Szwecja, nie zajmuje się gospodarką, sprzyja na innych płaszczyznach (kulturalna, społeczna, prawna) integracji

NATO 1949: Organizacja Paktu Północnego Atlantyku, North Atlantic Treaty Organsiation, Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, WB, Włochy, Kanada, USA, RFN od 1955

Rada Nordycka 1952: współpraca gospodarczym socjalna, prawna etc i koordynacja udzielania pomocy państwom rozwijającym się Nordycka Rada Ministrów 1971

1.4.3. Próby integracji polityczno-gospodarczej w Europie Środkowej i Wschodniej

RWPG 1949: współpraca militarna, polityczna i gospodarcza państw socjalistycznych, przeciwwaga dla Planu Marshalla i OEEC, działanie narzucone przez ZSRR, rubel transferowy, rozwiązana w 1991

Układ Warszawski 1955: Albania, Bułgaria, Czechosłowacja, NRD, Rumunia, Węgry, ZSRR, współpracował z RWPG dla „socjalistycznej obronności”

1.5 Utworzenie Wspólnot Europejskich jako fundamentu współczesnej integracji europejskiej

EWWiS 1950 w Paryżu (`52) by J. Monnet i R. Schuman (plan Schumana)

- J.Monnet uważał, że integracja musi przebiegać sektorowo oraz stopniowo, na początek zaproponował integrację Francji oraz Niemiec w dziedzinie węgla i stali, by kontrolować rozwój gosp. Niemiec i zapewnić Europie pokój

- 1950 konferencja w Paryżu: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN i Włochy traktat o ustanowieniu EWWiS: zawarty na 50 lat

- stworzenie wspólnego rynku węgla, żelaza i stali udało się już w 1953

- EWWiS zakończyła działalność w 2002, w traktacie nicejskim państwa członkowskie nie przedłużyły jej istnienia, majątek EWWiS przeszedł na UE i został przeznaczony na badania nad węglem i stalą

Monnet zakładał stworzenie 3 organizacji: EWWiS oraz Europejskiej Wspólnoty Obronnej i Europejskiej Wspólnoty Politycznej, jednak nie udało mu się tego planu zrealizować

Unia Zachodnioeuropejska 1954: powstała w wyniku rozszerzenia o RFN składu Unii Zachodniej utworzonej w 1948 (WB, Beneluks, F), nie była istotna, NATO miało monopol na kwestie militarno-polityczne

EWG 1957 traktat w Rzymie: Raport Spaaka (minister SZ Belgii), utworzenie unii celnej i wspólnego rynku, sygnatariuszami założyciele EWWiS

Euroatom (Europejska Wspólnota Energii Atomowej) 1957 Rzym

Traktat fuzyjny (ustanawiający jedną Radę i jedną Komisję) 1965 Bruksela: by ujednolicić organy 3 Wspólnot - krok do połączenia w 1 irganizację

Jednolity Akt Europejski Luksemburg/Haaga 1986

Traktat z Maastricht (o UE) 1992

Traktat z Amsterdamu 1997

Traktat z Nicei 2001

Traktat Konstytucyjny 2004 Rzym: nie wszedł życie

Traktat Lizboński 2007: reforma UE, nie wszedł w życie

1.6 Rozwój składu członkowskiego Wspólnot Europejskich

Członkowie-założyciele: Beneluks, Francja, Niemcy, Włochy

WB obawiała się, że EWG ograniczy jej kompetencje i podporządkuje ją, dlatego zaproponowała luźniejszą formę współpracy, którą jednak EWG odrzuciła 1960 EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, European Free Trade Association) wraz z Austrią, Danią, Norwegią, Portugalią, Szwajcarią oraz Szwecją. Jednak już w 1961 WB (i szybko potem reszta państw) zgłosiła wniosek o przyjęcie do EWG. Początkowo Francja i de Gaulle byli przeciwni WB (bali się konkurencji), co opóźniło integrację o 11 lat.

1973: WB, Dania, Irlandia (Norwegia odrzuciła propozycję w referendum)

1981: Grecja

1986: Hiszpania i Portugalia

1995: Austria, Finlandia i Szwecja (Norwegia ponownie odrzuciła udział w referendum)

1.05.2004: Cypr, Malta, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry

1.01.2007: Bułgaria i Rumunia

Temat 3.

1. Pojęcie integracji ekonomicznej

2. Ekonomiczne teorie integracji

3. Polityczne modele integracji

4. Unia Europejska a modele integracji

5. 3 filary integracji

6. Wspólny rynek a rynek wewnętrzny

7. Wolności rynku wewnętrznego

8. Zasady rynku wewnętrznego

1.Pojęcie integracji ekonomicznej:

Integracja ekonomiczna- scalanie gospodarek narodowych w jedną całość- większe korzyści, eliminowanie barier, zapewnienie pokoju.

2.Ekonomiczne teorie integracji:

• Teoria liberalna- integracja jako swoboda gospodarki opartej na prawach rynkowych i wolnej konkruencji.

• Teoria idealistyczna- integracja powinna zmierzać do większej równości na świecie i pełniejszego udziału poszczególnych krajów we współczesnej cywilizacji

• Teoria integracji instytucjonalnej- integracja może się odbywać tylko w formie instytucjonalnej lub też przy podstawowym udziale powiązań instytucjonalnych określanych przez państwa, które regulują gospodarcze procesy integracyjne

• Teoria polityki integracji- wszelka integracja odbywa się na gruncie polityki dospodarczej lub polityki w ogóle, i w tym sensie integracja gospodarcza jest przede wszystkim środkiem do integracji politycznej

• Teoria powiązań rzeczowych- integracja gospodarcza jest procesem powstawania wzajemnych powiązań między państwami, których gospodarka stanowi jednolity i wewnętrznie spoisty organizm na wysokim szczeblu rozwoju gospodarczego, prowadzący do wyodrębnienia się ich w widoczny sposób z całokształtu gospodarki światowej

3.Polityczne teorie integracji:

• Teoria federalistyczna- państwa uczestniczące w integracji dokonują cesji części praw suwerennych w pewnuch dziedzinach na rzecz wspólnoty, do których należą m.in. polityka monetarna i fiskalna, handel zagraniczny, a w innych zachowują swoje dotychczasowe prerogatywy.

-wariant konfederalistyczny- (Europa ojczyzn -Ch. de Gaulle) priorytetem poszanowanie odrębności państw i ich suwerenności. Podstawą wspólne działanie w celu osiągnięcia określonych celów ekonomicznych.

• Teoria funkcjonalizmu- (David Mitrany) rozszerzająca się sieć międzynarodowych porozumień o współpracy w dziedzinach niepolitycznych (techniczno- ekonomicznych) prowadzi w sposób nieuchronny do osłabienia roli państw, sprzyjając w ten sposób pokojowi i stabilności międzynarodowej. Prymat gospodarki nad polityką (oraz ich rozdzielenie)- widząc pożytki płynące z integracji ekonomicznej obywatele będą respektować funkcjonalne instytucje międzynarodowe.

-wariant neofunkcjonalizmu-(Ernest Haas) nacisk na prointegracyjne motywy działań uczestników integracji, ponieważ integracja jest produktem działań politycznych.

• Teoria komunikacji (K. Deutsch)- poczucie wspólnoty prowadzi do powołania i wyposażeni a wspólnych instytucje w odpowiednie prerogatywy. Podstawą są transakcje i komunikowanie się jednostek, grup społecznych i państw w obszarach handlu, migracji i turystyki.

Integracja gospodarcza a integracja europejska.

Międzynarodową regionalną integrację gospodarczą rozumie się jako proces scalania sie gospodarek narodowych.

Fazy integracyjne:

-strefa wolnego handlu

-unia celna

-unia gospodarcza

-pełna integracja gospodarcza

Istota procesu integracji: świadome dążenie państw do poprawy dobrobytu gospodarczego i społecznego w połączeniu ze stabilizacją ekonomiczną, traktowaną jako odporność wobec kryzysów i recesji o szerszym niż tylko regionalnym oddziaływaniu.

Początek integracji europejskiej stanowi przykład integracji kilku państw tzw. Szóstki (Francja, RFN, Włochy, Beneluks), które w oparciu o Deklarację Schumana przyjęły katalog celów, zasad i wartości, mających być podstawą przyszłej integracji , na początek sektorowej, w związku z powołaniem do życia w 1951r. Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. W Deklaracji oraz preambule Traktatu ustanawiającego EWWiS łączono cele polityczne i ekonomiczne.

Cele integracji:

-przeciwstawienie się wszelkim nacjonalizmom i totalitaryzmom w celu ugruntowania demokracji w Europie

-połączenia narodowych potencjałów gospodarczych państw członkowskich w celu przeciwstawienia się eskalacji komunizmu

-osiągnięcia wspólnym wysiłkiem dobrobytu i wysokiego stopnia rozwoju cywilizacyjnego

-osiągnięcia przez społeczeństwa Europy Zachodniej poczucia bezpieczeństwa na kontynencie.

Modele integracji regionalnej:

-model liberalno-funkcjonalny: gospodarka liberalna, rola państw instytucji to usuwanie barier w obrocie międzynarodowym i zapewnienie swobodnego przepływu towarów

-model regulacyjno-instytucjonalny: rola państw to wspieranie wspólnych polityk oraz ich harmonizacja, podporządkowanie się wspólnym instytucjom o uprawnieniach ponadnarodowych, które będą realizować wspólne działania w oparciu o przekazane im kompetencje państw członkowskich.

4.Unia Europejska, a modele integracji:

Unia Europejska łączy cechy obydwu modeli, charakteryzuje się:

-postępem w rozwoju mającym cechy trwałego procesu integracyjnego obejmującego kolejne dziedziny powiązań integracyjnych

-pod jej dachem dostrzegalne jest współdziałanie zjawisk wolnorynkowych ze zjawiskami instytucjonalno regulacyjnymi

-zacieśnianiem więzów integracyjnych poprzez więzi gospodarcze i społeczne w unijnych ramach

-wyłonieniem integralnego systemu prawnego opartego na podwójnym reżimie prawa wspólnotowego i międzynarodowego z tendencją uwspólnotowienia obszarów i współpracy międzyrządowej.

5. 3 filary integracji

Integracja gospodarcza I filara UE:

1. Unię celną uzupełniono o Wspólną Politykę Handlową

2. Zaawansowaną realizacją wspólnego rynku i jego pogłębieniem przez rynek wewnętrzny

3. Zaawansowaną realizacją Unii Gospodarczej i Walutowej, w tym przejścia przez grupę państw członkowskich na wspólną walutę- euro

4. Daleko posuniętą implementację wspólnych polityk w tym zinstytucjonalizowaną programowo i instrumentalnie Wspólną Politykę Rolną

Integracja polityczna w II filarze:

Od 1993 -Europejska Wspólnota Polityczna

Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa

Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony

Integracja w zakresie spraw wewnętrznych III filarze:

Współpraca w Sprawach Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości

Współpraca Sądowa i Policyjna w Sprawach Karnych

„Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości”

6. Wspólny rynek a rynek wewnętrzny

Wspólny rynek: obejmuje podstawowe swobody: obrotu towarów i świadczenia usług, przemieszczania się, prowadzenia działalności gospodarczej i przepływu kapitału; oraz unię celną z jednolitą zewnętrzną taryfą celną i wspólnymi politykami oraz zasady konkurencji i koordynację polityk gospodarczych państw członkowskich na szczeblu wspólnotowym.

Rynek wewnętrzny: obejmuje obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału.

Różnice między wspólnym rynkiem, rynkiem wewnętrznym dotyczą sfery proceduralnej.

Wspólny rynek- decyzje przyjmowane jednomyślnie przez Radę UE, na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem Europejskim i Komitetem Ekonomiczno-Społecznym

Rynek wewętrzny- Rada UE po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno- Społecznym

7. Wolności rynku wewnętrznego:

• Swoboda przepływu towarów- wolny obrót towarami między państwami członkowskimi dzięki:

-ustanowieniu unii celnej

-zniesieniu kontroli granicznych

-dostosowaniu oraz wzajemnym uznawaniu norm towarowych i przepisów podatkowych

Zasada swobodnego przepływu towarów odnosi się do produktów pochodzących z państw Unii, oraz tych legalnie wprowadzonych na terytorium Unii- w stosunku do nich stosuje się Wspólną Taryfę Celną- nie obowiązuje produktów rolnych objętych wspólną organizacją rynku oraz produktów wyłączonych na mocy przepisów TWE.

Można wprowadzać ograniczenia w przepływie towarów, jeśli są one uzasadnione koniecznością ochrony moralności publicznej, porządku, lub bezpieczeństwa publicznego, ochrony życia i zdrowia ludzi itd..

Zasada standstill- zobowiązanie do niewprowadzania nowych ceł ani opłat, a także podnoszenia stawek już obowiązujących.

Wspólnotowy Kodeks Celny określa postępowanie organów celnych

Harmonizacja wymogów dopuszczenia towaru do obrotu handlowego:

Stare podejście- przyjmowanie dyrektyw, które szczegółowo określają normy unijne dla poszczególnych produktów.

Nowe podejście- określanie tylko zasadniczych wymogów dot. ochrony zdrowia, bezpieczeństwa, ochrony środowiska naturalnego i konsumenta,

O wyprodukowaniu towaru zgodnie z wymogami mogą świadczyć:

-certyfikaty i oznaczenia

-wyniki testów

-deklaracja zgodności wydana przez producenta

Globalne podejście- osiem modułów(A-H) oceny zgodności towaru z wymogami oznakowania CE

Zasada wzajemnego uznawania norm narodowych

Harmonizacja podatków pośrednich (vat i podatków akcyzowych)

VAT- nie ma ujednoliconej stawki, ale nie może być niższa niż 15%. Jest płacony w momencie zakupu towaru wg stawek obowiązujących w danym kraju. (wyjątek- zakup samochodów-vat płaci się w swoim kraju.)

Akcyza-dla każdego produktu objętego akcyzą ustalono stawkę minimalną (np. papierosy- 57%) podatek jest pobierany w momencie przeznaczenia towaru do konsumpcji i wpłacany do budżetu państwa będącego siedzibą nabywcy.

• Swoboda przepływu osób- prawo do osiedlania się, podejmowania pracy i korzystania ze wszystkich zabezpieczeń socjalnych obowiązujących w danym państwie członkowskim, podejmowania działalności gospodarczej i swobodnego przemieszczania się.

Na pocz. odnosiło się to do pracowników i ich rodzin- poza osobami z administracji publicznej

Prawa obywateli zgodnie z dorobkiem Schengen i Traktatem z Maastricht:

- prawo wyjazdu ze swojego panstwa i wjazdu do innego bez wiz

-prawo pobytu na terytorium innego państwa członkowskiego (do 3 miesięcy bez ograniczeń)

-prawo do zachowania prawa pobytu

• Swoboda przedsiębiorczości- stałe i rzeczywiste wykonywanie działalności gospodarczej przy pomocy trwałego urządzenia w innym państwie członkowskim. Działalność taka musi mieć charakter: stały, samodzielny, transgraniczny.

Uprawnione są osoby fizyczne oraz przedsiębiorstwa

Ograniczenia: jeżeli jest związana z wykonywaniem władzy publicznej, lub w przypadku powołania się państwa na ochronę porządku, bezpieczeństwa i zdrowia publicznego.

• Swoboda przepływu usług- prawo do świadczenia i prawo do korzystania z usług, charakteryzują ją: odpłatność, transgraniczność, czasowość, nie jest regulowana przez przepisy dotyczące swobody przepływu towarów, kapitału, pracowników i przedsiębiorczości.

Transgraniczność usługi w świetle GATS-Układ Ogólny w Sprawie Handlu Usługami (część WTO) usługa staje się przedmiotem wymiany m/n, gdy:

1. Przekracza granicę (transgraniczność)

2. Usługobiorca przekracza granicę

3. Uslugodawca przekracza granicę

4. Występuje tzw. Obecność handlowa, czyli założenie za granicą przedsiębiorstwa uslugowego.

Zasada równego traktowania

8. Zasady rynku wewnętrznego

1. zasada zakazu dyskryminacji

1. pośrednia

2. bezpośrednia

2. zasada ograniczeń

3. reguła subsydiarności

4. reguła lojalności

5. reguła proporcjonalności

Temat 4

Podstawowe polityki wspólnotowe

1. Podział kompetencji przy realizacji polityk wspólnotowych.

2. Polityka ochrony konkurencji.

3. Wspólna polityka handlowa.

4. Wspólna polityka rolna.

5. Wspólna polityka regionalna.

AD. 1.

Kompetencje wspólne:

-unia celna

-unia walutowa

-wspólna polityka rolna

-wspólna polityka rybołóstwa

Kompetencje państwa:

-edukacja

-obronność

-polityka zagraniczna

-kultura

Kompetencje dzielone:

-polityka socjalna

-zdrowotna

-sprawiedliwość

AD.2.

Polityka ochrony konkurencji

Cel: w związku z likwidowanymi barierami celnymi i ograniczeniami ilościowymi, a także wszelkimi innymi ograniczeniami w handlu m/y państwami członkowskimi nie doszło stworzenia innych barier wynikających zarówno z autonomii prywatnych przedsiębiorstw, jak i innych, idących w kierunku działań państw członkowskich pragnących chronić gospodarki narodowe przed wzrastającą konkurencją wewnątrzwspólnotową.

Prawo konkurencji obejmuje wszystkie dziedziny gospodarki oprócz rolnictwa. Szczególne reguły (sektorowe) odnoszą się do energetyki,usług finansowych, pocztowych, audiowizualnych, w dziedzinie komunikacji. Wyłączone spod działania reguł polityki konkurencji są: produkcja i handel bronią, amunicją i innymi materiałami wojennymi.

Odpowiedzialność za przestrzeganie tych regulacji zostało przeniesione z Komisji Europejskiej na same przedsiębiorstwa oraz właściwe organy krajowe antymonopolowe i krajowe sądy. 2 grupy reguł konkurencji:

-skierowane do przedsiębiorstw

-skierowane do państw członkowskich

5 podstawowych reguł:

1. Zakaz porozumień ograniczających konkurencję: zakaz karteli(czyli wszystkich porozumień m/y przedsiębiorstwami , decyzji związków przedsiębiorstw oraz innych praktyk,które mogą wpłynąć na handel Wspólnoty, o ile celem lub skutkiem tych działań jest zapobieganie, ograniczanie, zniekształcenie konkurencji.) Zakazane są przede wszystkim:

-zmowy cenowe

-porozumieniia kontyngentowe

-porozumienia o podziale rynku lub źródeł zaopatrzenia

- porozumienia dyskryminacyjne itd

Porozumienia horyzontalne- między przedsiębiorstwami na tym samym szczeblu produkcji

Porozumienia wertykalne- między przedsiębiorstwami nie konkurującymi ze sobą

Wyłączenia:

-porozumienia o bagatelnym charakterze

-przedsięwzięcia prowadzące do polepszenia produkcji

2. Niedopuszczenie do wykorzystywania przez przedsiębiorstwa pozycji dominującej

Oznaczenie pozycji dominującej:

-siła ekonomiczna przedsiębiorstwa na rynku (gdy udział przekracza 70-80%)

-siła na rynku właściwym pozwala na uniknięcie konkurencji

-nadużywanie pozycji dominującej poprzez narzucanie uciążliwych cen; ograniczanie produkcji, zbytu lub postępu ze szkodą dla konsumentów; uwarunkowanie kontraktów od dodatkowych zobowiązań

3. Kontrola fuzji przedsiębiorstw (przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji)

Koncentracja:

-fuzja- 2 lub więcej przedsiębiorstw działające wcześniej jako niezależne podmioty

-przejęcie-gdy jedna lub więcej osób kontrolujących przedsiębiorstwo przejmuje kontrolę nad drugim przedsiębiorstwem

-wspólne przedsięwzięcie

Fazy postępowania kontrolnego

1. Faza wstępna- KE może zaniechać dalszego postępowania uznając, że koncentracja nie ma znaczenia wspólnotowego, stwierdzić zgodność koncentracji z prawem wspólnotowym lub rozpocząć postępowanie zasadnicze.

2. Badanie zasadnicze- KE wydaje decyzję o zgodności bądź niezgodności zamierzonej koncentracji z prawem wspólnotowym lud nakazująca rozwiązanie już przeprowadzonej koncentracji.

4. Liberalizacja zmonopolizowanych sektorów gospodarki- nakaz dostosowania monopoli państwowych do warunków działania rynku wewnętrznego.

5. Monitorowanie pomocy państwa (prawo subwencyjne)

Formy pomocy: dotacje i zwolnienia podatkowe, subsydia kapitałowo-inwestycyjne, miękkie kredytowanie, poręczenia i gwarancje kredytowe.

Wyjątki od zakazu udzielania pomocy:

1. Pomoc dozwolona:

-pomoc socjalna

-w przypadku klęsk żywiołowych

-uwarunkowana skutkami podziału Niemiec

b) Pomoc dopuszczalna:

-horyzontalna: na wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw, na prace badawczo- rozwojowe, na ochronę środowiska, czy tworzenie nowych miejsc pracy.

-regionalna: na nowe inwestycje oraz ograniczanie bezrobocia (jeżeli PKB nie przekracza 75% średniego poziomu Wspólnoty

-sektorowa: dotyczy branż, w których zmiany strukturalne następują powoli, jednocześnie utrzymanie ich konkurencyjności jest ważne dla utrzymania zatrudnienia i poziomu produkcji.

3. Wspólna polityka handlowa

Polityka handlowa:

1. Autonomiczna- sprawy związane z liberalizacją handlu i ochroną rynku wewnętrznego Wspólnoty

2. Traktatowa- sprawy związane z handlem z krajami trzecimi. WE ma prawo zawierać umowy handlowe w imieniu państw członkowskich. Za negocjacje odpowiedzialna jest KE. Umowy podpisuje Rada UE (większością kwalifikowaną, a umowy o stowarzyszeniu- jednomyślnie)

Porozumienia:

-tworzące unię celną ( z Andorą, San Marino, Turcją)

-tworzące strefę wolnego handlu (EFTA, Europa Środkowo- Wschodnia, Basen Morza Śródziemnego oraz Meksyku i Chile; prace nad Wspólny Rynek Południa-Mercosur, ASEAN, kraje Półwyspu Bałkańskiego i Ameryki Środkowej)

Europejski Obszar Gospodarczy

EMFTA- Euro-Mediterranean Free Trade Area

-udzielanie przez WE jednostronnych preferencji handlowych (GSP-General System of Preferences)

Grupa AKP- Afryka, Karaiby, Pacyfik;

państwa WNP, Pakt Andyjski

-Klauzula Najwyższego Uprzywilejowania

Instrumentarium ochronne:

• Procedura antydumpingowa- dumping to sprzedawanie towaru za cenę niższą niż tzw. Wartość normalna.

• Środki antydumpingowe: cła tymczasowe, cła antydumpingowe, zobowiązania cenowe

• Środki antysubsydyjne- subsydia to pomoc finansowa państwa lub innej instytucji publicznej, udzielona danemu podmiotowi gospodarczemu

4.Wspólna polityka rolna

Cele:

• Zwiększenie wydajności rolnictwa poprzez wspieranie racjonalizacji produkcji i optymalizacji wykorzystania czynników produkcji, a w szczególności siły roboczej

• Zapewnienie ludności wiejskiej odpowiedniego poziomu życia

• Zapewnienie konsumentom towarów po racjonalnych cenach

• Stabilizacja rynków rolnych

• Zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw

Zasięg: rolnictwo i handel artykułami rolnymi (produkty ziemi, hodowli i rybołóstwa oraz pozostającymi z nimi w bezpośrednim zwiazku produktami pierwszego stopnia przetworzenia.

I plan Mansholta (komisarz ds. Rolnictwa) na konferencji w Stresie w 1958r.

Stworzenie jednolitego rynku rolnego, zbliżanie cen na artykuly rolne, stosowanie opat wyrównawczych, przeprowadzenie zmian w strukturze agrarnej niezbędnych do tworzenia nowoczesnych i wydajnych gospodarstw rolnych

Zasady WPR:

• Jednolitość rynu- swodobny przepływ między państwami Wspólnoty, jednolite ceny interwencyjne, przepisy sanitarne, fitosanitarne i weterynaryjne

• Preferencja wspólnotowa

• Solidarność finansowa

Obszary WPR:

• Wspólna organizacja rynków rolnych- dotyczy produktów rolnych

• Polityka strukturalna- dotyczy gospodarstw rolnych

Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej i Europejski Fundusz Rozwoju Obszarów Wiejskich

Mechanizm cen:

Cena docelowa- optymalna

Cena interwencyjna- awaryjna/gwarantowana

Cena progowa- minimalna

II plan Mansholta 1968r:

W ramach WPR zaczęto realizować politykę strukturalną na szczeblu wspólnotowym (tzw II filar WPR)

Wprowadzono limity produkcyjne.

GATT- General Agreement on Tariffs and Trade-> WTO w 1995

Reforma MacSharry'ego:

• Obniżenie cen gwarantowanych zbóż i wołowiny

• Wprowadzenie płatności (dopłat) bezpośrednich

• Uzależnienie płatności dopłat dla dużych gospodarstw rolnych od ich uczestnictwa w programach ograniczania powierzchni upraw

• Subwencjonowanie dobrowolnego i obowiązkowego odłogowania gruntów rolnych

Środki towarzyszące:

• Instrumenty skłaniające rolników do stosowania metod produkcji chroniących środowisko i jakość terenów wiejskich

• Program zalesień

• Program przechodzenia na wcześniejsze emerytury

Celem było ograniczenie tempa wzrostu produkcji i poprawa konkurencyjności.

IACS- Zintegrowany System Zarządzania i Kontroli

5.Wspólna polityka regionalna

1975r- powstał Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR)

CELE POLITYKI REGIONALNEJ:

1. Wspieranie rozwoju regionów szczególnie opóźnionychm gdzie PKB pre capita nie przekracza 75% przeciętnej dla WE

2. Przekształcenia w rejonch dotkniętych upadkiem przemysłu

3. Zwalczanie długookresowego bezrobocia i umożliwienie ludziom młodym oraz osobom zagrożonym bezrobociem wejście w życie zawodowe

4. Umożliwienie pracownikom adaptacji do zmian w systemie produkcji i przemyśle

5. Dokonanie reformy wspólnej polityki rolnej

1. Wspieranie zmian struturalnych na wsi

2. Rozwój obszarów wiejskich

Na podstawie traktatu z Maastricht stworzono Fundusz Spójności- instrument finansowy WPR oraz Komitet Regionów-organ o charakterze doradczym.

Zasady WPR:

1. Zasada koncentracji- środki dla regionów w najgorszej sytuacji

2. Zasada partnerstwa- współpraca KE z odpowiednimi władzami

3. Zasada programowania- priorytet dla programów wieloletnich

4. Zasada pomocniczośi (subsydiarności)- władze wyższego szczebla nie mogą podejmować decyzji leżących w gestii władz niższego szczebla

5. Zasada współfinansowania- dofinansowanie UE+ wkład własny

6. (dodany po przyjęciu Austrii, Finalndii, Szwecji) Rozwój obszarów o małym zaludnieniu (poniżej 8 osób/km²)

Agenda 2000 to dokument przyjęty na szczycie w Berlinie w 1999r. Miał obejmować lata 2000-2006.

Cele:

1. Koncentracja pomocy dla regionów opóźnionych w rozwoju

2. Wyprowadzenie regionów z kryzysu, oraz promowanie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia

3. Działania na rzecz edukacji. Szkolenia zawodowego i zatrudnienia

Cele Polityki Spójności na lata 2007-2013:

1. Konwergencja, czyli zbieżność- wspieranie wzrostu oraz tworzenie miejsc pracy w najsłabiej rozwiniętych regionach i państwach członkowkich

2. Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie

3. Europejska Współpraca Terytorialna

Finansowanie Wspólnotowej Polityki Regionalnej:

-Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego- cel 1,2,3

-Europejski Fundusz Społeczny- cel 1,2

(-Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

-Finansowy Instrument Sterowania Rybołówstwem) - po 2007 nie ma ich

-Fundusz Spójności cel 1

Temat 5

Unia Gospodarcza i Walutowa

1. Podstawa traktatowa

2. System instytucjonalny

3. Warunki członkostwa

4. Mechanizmy stabilzacji euro

AD.1

Raport Wernera (premier i min. Finansów Luksemburga)

Zakładał: stabilizację finansów publicznych państw członkowskich przy pomocy kilku mechanizmów regulujących rynek walutowy:

-wprowadzenie pełnej i nieodwołalnej wymienialności walut

-zlikwidowanie wahań kursowych

-ustanowienie nieodwracalnych parytetów walut

-pełna liberalizacja obrotu kapitałowego

„wąż walutowy”- powiązanie ze sobą walut europejskich. Ustalenie maksymalnych wahań walut europejskich między sobą +/- 1,25%, oraz walut europejskich z dolarem- +/- 2,25%

Raport Delorsa- 1988r.- przedstawiał dojrzałą koncepcję UGiW, został przepisany do Traktatu z Maastricht.

Etapy powstawania UGiW:

1. (1990-1993)Realizacja założeń wspólnego rynku

2. (1994-1998) Osiągnięcie przez państwa członkowskie odpowiednich wskaźników ekonomicznych

3. (1999-) Powstanie Europejskiego Banku Centralnego. Wprowadzenie wspólnej waluty - EURO

2. System instytucjonalny

Europejski Instytut Walutowy-członkami banki centralne- pełnił swoje funkcje tylko podczas II. etapu - przygotowanie fundamentów pod EBC, umacnianie współpracy między bankami centralnymi oraz nadzór nad ESW

Komitet Ekonomiczno- Finansowy- członkami: po 2 przedstawicieli mianowanych przez państwo członkowskie, KE, EBC. Charakter doradczy; obserwuje sytuację gospodarczą i finansową państw członkowskich

Europejski System Banków Centralnych

System federalny- składa się z nadrzednego elementu- Europejskiego Banku Centralnego oraz banków centralnych wszystkich państw członkowskich.

EBC- kształtuje i realizuje politykę pieniężną w Unii, przeprowadza operacje dewizowe, przechowuje oficjalne rezerwy dewizowe państw członkowskich i zarządza nimi, popiera sprawne funkcjonowanie systemów płatniczych

ESBC jest zarządzany przez organy decyzyjne EBC:

RADA ZARZĄDZAJĄCA:

Zarząd EBC i gubernatorowie banków centralnych . przyjmuje i wydaje decyzje konieczne do wykonywania zadań powierzonych ESBC, ustala politykę pieniężną Wspólnoty, podejmuje decyzje w sprawach pośrednich celów monetarnych, wysokości podstawowych stóp pieniężnych i wielkości rezerw w ESBC

ZARZĄD: 6-osobowy: prezes(8letnia kadencja), wiceprezes(4letnia kadencja) +4 innych(5-8 lat)

Realizuje politykę pieniężną zgodnie z wytycznymi Rady Zarządzającej. Daje bankom centralnym instrukcje. Przygotowywuje posiedzenia Rady Zarządzającej i prowadzi bieżącą politykę EBC.

EUROSYSTEM: EBC= państwa członkowskich posiadające wspólną walutę

Polityka Gospodarcza i Walutowa:

Koordynacja polityk gospodarczych państw UE

Jednolita polityka pieniężna

Unikanie nadmiernego deficytu budżetowego

Zakaz finansowania deficytów budżetowych

Program wprowadzenia euro:

Scenariusz madrycki 1995r.

Faza A: od 1998r.

Przygotowanie do wprowadzenia UGiW- wskazanie krajów które mogą ją tworzyć od stycznia 1999r., wybranie władz EBC, rozpoczęcie produkcji euro

Faza B: od 1999r.

Zastąpienie ECU przez euro, wejście euro do obiegu bezgotówkowego- waluta księgowa, odpowiedzialność za prowadzenie polityki pieniężnej na ESBC

Faza C: od 2002r.

Euro w obiegu gotówkowym, wycofanie walut państw z UGiW, wszystkie sposoby płatności przestawione na euro.

3. Kryteria konwergencji- spisane w protokole załączonym do TWE:

• Osiągnięcie wysokiego poziomu stabilności cen- inflacja nie może przekroczyć 1,5% w stosunku do średich stóp inflacji osiągniętych przez trzy najlepsze pod tym względem kraje Ue

• Uporządkowanie finansów publicznych przez zapobieżenie nadmiernemu deficytowi budżetowemu, o czym ma świadczyć nieprzekroczenie deficytu budżetowego powyżej 3%PKB i zadłużenia publicznego powyżej 60% PKB

• Utrzymanie stabilnej waluty przez zachowanie normalnego przedziału wahań kursów walutowych przewidzianego w mechanizmie kursowym ESW, waluta nie może być także dewaluowana wobec innych walut co najmniej na 2 lata przed dokonaniem ostatecznej oceny jego sytuacji gospodarczej

• Trwałość osiągniętej konwergencji, która powinna wyrażać się w poziomie długoterminowej stopy procentowej. Nie powinna ona prekroczyć 2% w odniesieniu do średnich stóp procentowych w trzech krajach UE osiągających najniższą inflację

Dodatkowym zobowiązaniem jest dostosowanie statutów narodowych banków centralnych.

ESBC=EBC+narodowe banki centralne

Z państw starej „15” do strefy euro nie przystąpiły: Dania, Szwecja, Wielka Brytania

Ostatnio przystąpiły: Cypr, Malta, Słowacja, Słowenia

4. Mechanizmy stabilizacji euro

Mechanizm ERM II -kontynuacja ESW. Mechanizm współpracy państw „z” i państw „spoza” UGiW. Celem jest dążenie do stabilności cen , sprzyjanie państwom „spoza” w osiąganiu większej konwergencji.

Od 1999r uczestniczyły w ERM II dwie waluty: dunska i grecka

Pakt Stabilizacji i Wzrostu

Aspekt prewencyjny:przedkładanie co roku KE kilkuletnich, zaktualizowanych programów stabilizacyjnych

Aspekt represyjny: dopuszcza stosowanie sankcji finansowych.

TEMAT 7: Koncepcja ustrojowa i instytucjonalna II filara Unii Europejskiej. Główne kierunki realizacji WPZiB.

• Barcz J., Kawecka-Wyrzykowska E., Michałowska-Gorywoda K., Integracja europejska…, op. cit., s. 368-380.

2 obszary strukturalne UE:

• Wspólnota Europejska(dawne EWG) i Europejska Wspolnota Energii Atomowej →”stanowia unie” i wspolpracuja na podstawie dorobku wspolnotowego („aquis communautaire”)

• Wspolna Polityka Zagraniczna i Bezpieczenstwa (II filar) oraz Wspolpraca Policyjna i Sadowa w Sprawach Karnych (III filar)→ wspolpracuja na mocy Traktatu o UE (prawa miedzynarodowego)

Tylko I filar jest wspólnotowy, a pozostale dwa międzyrzadowe, poniewaz mogloby to spowodowac tarcia wewnatrz UE; mimo tego II i III filar miesci sie w ramach procesu integracji→koherencja/spojnosc dzialania

Uwspolnotowienie - proces przenoszenia materii z filarów miedzyrzadowych do wspolnotowych; przykladowo przeniesiono polityke azylowa, imigracyjna, wizowa i wspolprace sadow w sprawach cywilnych z filara III do I na mocy traktatu amsterdamskiego.

Traktat konstytucyjny proponuje uwspolnotowienie wszystkich 3 filarów.

WPZiB - geneza:

• Poczatek lat 50. - fiasko ustanowienia Europejskiej Wspolnoty Obronnej i

Europejskiej Wspolnoty Politycznej→ zawężenie integracji do sfery ekonomicznej

• Lata 70. - Europejska Wspolpraca Polityczna (ministrowie SZ), Komitet Polityczny (dyrektorzy polityczny MSZ), korespondenci europejscy oraz specjalna siec polaczen teleksowych COREU→zaciesnianie wspolpracy w zakresie polityki zagranicznej

• 1974 - ustanowienie Rady Europejskiej→szefowie panstw/rzadow, ktorzy dyskutowali z ministrami SZ nad problemami Europy jako calosci

• 1986 - Jednolity Akt Europejski→polityka zagraniczna „poza Wspolnotami” formalnie

• 1991/1993 - TUE→ustanowienie WPZiB

Cele WPZiB:

1. ochrona wspolnych wartosci, interesow, niezawislosci i ntegralnosci UE, zgodnie z Karta NZ

2. umacnianie bezpieczenstwa UE

3. utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczenstwa m/n, zgodnie z Karta NZ, „dekalogiem helsinskim” i Karta Paryska

4. popieranie wspolpracy m/n

5. rozwijanie i umacnianie demokracji i panstwa prawa oraz poszanowanie praw czlowieka i podstawowych wartosci

Instrumenty dzialania WPZiB:

1. zasady i ogolne wytyczne→decyzje polityczne podejmowane przez Rade Europejska

2. decyzje wiazace, ktore dzielimy na:

• wspolne strategie→przyjmowane przez Rade Europejska, w ktorych panstwa czlonkowskie maja „wspolne wazne sprawy” (np. w odniesieniu do danego kraju)

• wspolne dzialania→ przyjmowane przez Rade UE, maja charakter wykonawczy (np. tworzenie wspolnych instytucji)

• wspolne stanowska→ przyjmowane przez Rade UE, ich zadaniem jest przyjmowanie stanowisk w waznych sprawach miedzynarodowych

Rada UE w ramach WPZiB moze zawierac umowy miedzynarodowe!!!

UE moze nakladac w ramach WPZiB sankcje ekonomiczne - 2 etapy:

1. najpierw Rada UE podejmuje decyzje w ramach II filara poprzez wspolne dzialanie lub wspolne stanowisko

2. nastepnie przyjmowane jest rozporzadzenie wykonujace sankcje (juz w ramach I filara)

Mechanizm decyzyjny WPZiB→generalnie jednomyslnosc, jednak sa wyjatki:

• konstruktywne wstrzymanie sie od glosu

• podejmowanie w pewnych przypadkach decyzji przez Rade UE wiekszoscia kwalifikowana→tylko kwestie wojskowe lub polityczno-obronne

Organy WPZiB:

1. Rada Europejska→decyduje o politycznym kierunku WPZiB

2. Instytucje i inne organy wspolnotowe dzialajace w II filarze:

• Rada UE→ministrowie SZ

• PE→niewielka rola

• KE→ reprezentacja, wchodzi w sklad tzw „trojki” (razem z Prezydencja i Wysokim Przedstawicielem ds. WPZiB)

• Prezydencja→reprezentuje UE w sprawach objetych WPZiB, jest odpowiedzialna za realizacje decyzji podejmowanych w ramach WPZiB i reprezentuje UE na forach miedzynarowych

• Komitet Stalych Przedstawicieli (COREPER)→zapewnia kontynuacje prac Rady UE, przygotowuje jej posiedzenia

3. Organy sui generis WPZiB:

• Wysoki Przedstawiciel ds. WPZiB→ustanowiony na mocy traktatu amsterdamskiego, utrzymuje kontakty ze „stronami trzecimi”

• Komitet Polityczny i Bezpieczenstwa→dyrektorzy polityczni MSZ; sledza sytuacje m/n, dostarczaja Radzie UE ocen, zarzadzanie kryzysowe

• Jednostka planowania strategicznego i wczesnego ostrzegania→śledzenie, analiza i ocena praktyki dzialania WPZiB

• Korespondenci europejscy→odpowiedzialni za wymiane informacji

• Specjalni przedstawiciele→”szczegolne sprawy polityczne”

• Komitet Wojskowy→szefowie sztabow panstw czlonkowskich, przygotowuja zalecenia dla Sztabu Wojskowego

• Sztab Wojskowy→charakter ekspercki

Oraz 3 agencje:

• Europejski Instytut Badan nad Bezpieczenstwem

• Centrum Satelitarne UE

• Europejska Agencja Obrony

Finansowanie dzialan WPZiB→ wydatki administracyjne oraz te zwiazane z realizacja postanowien pokrywane sa z budzetu wspolnotowego, pozostale wydatki sa ponoszone przez panstwa czlonkowskie wg kryterium PKB

Istotnym skladnikiem WPZiB jest Wspólna Polityka Bezpieczenstwa i Obrony. Obejmuje ona wszystkie sprawy zwiazane z bezpieczenstwem UE, w tym stopniowe okreslanie polityki obronej.

Zasadniczym warunkiem dzialania WPBiO jest scisla wspolpraca z NATO.

Misje petersberskie zostaly wlaczone do WPBiO; zostaly sformulowane przez Unie Zachodnioeuropejska w 1992r.→jednostki wojskowe panstw czlonkowskich UZE moga byc uzyte do:

• Misji humanitarnych i ratunkowych

• Misji utrzymania pokoju

• Misji zbrojnych, sluzacych zarzadzaniu kryzysowemu, w tym w przywracaniu pokoju

UE-UZE-NATO aby dopuscic do tych misji utworzyly most prawny (spotkanie Rady NATO 3.06.1996 w Berlinie) i utworzyli Polaczone Sily Wielonarodowe do Zadan Specjalnych

1.07.2002 - misje petersberskie zostaja przejete przez UE→operacje wojskowe odbywaja sie w ramach Europejskiego Celu Zasadniczego

Rozwoj WPBiO:

• 1998 - brytyjsko-francuski szczyt w St.Malo→rozwijanie „samodzielnych” zdolnosci wojkowych przez UE

• 1999 - Helsinki→Rada Europejska; ustanowienie nowych organow, podniesienie zdolnosci militarnych panstw UE oraz zasady wspolpracy na linii UE-NATO

• porozumienie „Berlin plus”→ korzystanie z zasobow NATO

• cywilne aspekty reagowania w przypadku kryzysu

Operacje militarne w ramach UE:

1. 2003 - „Concordia”; Macedonia

2. 2003 - „Artemis”; Demokratyczna Republika Konga

→spowodowaly one ustalenie Celu Zasadniczego 2010 (utworzenie Grup Bojowych; obecnie utworzono 13 moblilnych jednostek szybkiego reagowania)

1.01.2003 - UE przejmuje od ONZ misje policyjna w Bosni i Hecegowinie.

Polowa 2003 - strategia bezpieczenstwa: „Bezpieczna Europa w lepszym swiecie”

Propozycje zawarte w Traktacie Konstytucyjnym:

1. reformy instytucjonalne:

• poniewaz UE mialoby byc organizacja m/n, WPZiB zostalaby objeta jednolita struktura unijna

• ustanowienie Ministra SZ Unii→mialby on polaczyc funkcje Wysokiego Przedstawiciela ds. WPZiB oraz Komisarza ds. stosunkow zewnetrznych

• ustanowienie Europejskiej Agencji Obrony→agencji ds. rozwoju zdolnosci obronnych, badan, i zakupow uzbrojenia (rozpoczela dzialalnosc w 2005r.)

• utworzenie Europejskiej Sluzby Dzialan Zewnetrznych→unijna sluzba dyplomatyczna

2. zmiany merytoryczne:

• rozszerzenie zakresu misji petersberskich→dzialanie rozbrojeniowe, wojskowe doradztwo, zapobieganie konfliktom, stabilizacja, walka z terroryzmem

• wspolpraca strukturalna→miedzy panstwami silniejszymi militarnie; musi byc decyzja europejska Rady

• wzmocniona wspolpraca

• klauzula sojusznicza→pomoc i wsparcie zagrozonemu panstwu czlonkowskiego

Propozycje zawarte w Traktacie Reformujacym:

• przejmuje reformy TK

• Wysoki Przestawicie ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczenstwa zamiast Ministra SZ Unii

Przyszłe traktaty mowia tez o tym, ze:

1. Rada Europejska i Rada UE stanowia w ramach WPZiB jednomyslnie

2. w ramach WPZiB nie ma mozliwosci prawodawstwa

3. Wysoki przedstawiciel moze dzialac jeynie zgodnie z traktatami

4. Trybunał Sprawiedliwosci nie ma wlasciwosci w odniesieniu do WPZiB (male wyjatki)

TEMAT 8

Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony

Pierwsze pojęcie (abstrakcyjne) - tożsamość obronna państw UE w ramach NATO, budowanie własnej tożsamości obronnej

WPZiB - 2 sektory

• Polityka zagraniczna Unii

• Polityka obronna jej instrumentem jest EPBiO (instrument wykonawczy części WPZiB)

Przełomem była zmiana stanowiska UK (1998), po niepowodzeniach na Bałkanach

• Przed Bałkanami UK uważała, że NATO wystarczy

Amerykanie zaakceptowali stanowisko Fr (wykorzystywanie sił NATO dla potrzeb operacji realizowanych niekiedy przez wyłącznie europejskich członków sojuszu)

Francuzi zgodzili się na dowództwo amerykańskie w NATO

Niemcy postulowali włączenie UZE do UE

1998 Poczdam - spotkanie fr-niemcy

1998 Saint Malo - stwierdzenie, że Europa powinna zbudować własną armię

Szczyt NATO w Waszyngtonie - zgoda USA na działanie UE, użyto nazwy EPBiO

1999 Szczyt w Kolonii - włączenie misji petersburskich z UZE do UE

Dopuszczenie członków NATO nie będących w UE do misji za zgoda Rady UE(Szwajcaria też)

Spotkanie w Helsinkach

• Ustalenie sił szybkiego reagowania unii

• Rada UE mogła się zgodzić na udział państwa stowarzyszonego

Misje wojskowe i cywilne

• misja policyjna w Bośni i Hercegowinie (EUPM )1.01.2003r

• misja wojskowa w Macedonii (Concordia) 31.03.2003r.

• misja policyjna w Macedonii (Proxima) XI.2003r.

• misja wojskowa w Kongu (Artemis) 30.V.2003r.

• misja rządów prawa w Gruzji (Eujust Themis) 28.VI.2004r.

• operacja wojskowa w Bośni i Hercegowinie (Althea) 12.VII.2004r.

• zespół UE w Kosowie 10.IV.2006r.

• misja policyjna w Kongu (Eupol Kinshasa) 9.XII.2004r.

• misja rządów prawa w Iraku (Eujust Lex) 1.VII.2005r.

• misja wsparcia dla operacji Unii Afrykańskiej (AMIS II) w Darfurze 18.VII.2005r.

• misja policyjna na terytoriach palestyńskich 14.XI.2005r.

• misja wsparci na granicy w BAM Rafah 12.XII.2005r.

• misja wsparcia na granicy między Mołdową i Ukrainą 7.X.2005r.

• misja kontrolna w Indonezji 9.IX.2005r.

• misja policyjna w Afganistanie15.VI.2007r.

Traktat reformujący o ETBiO

• Rozszerzenie misji petersburskich (m. humanitarne i ratunkowe, utrzymania pokoju, zbrojne służące zarządzaniu kryzysami + wspólne działania rozbrojeniowe, misje wojskowego doradztwa i wsparcia, zapobiegania konfliktom i stabilizacji po konfliktach)

• Rozszerzenie wzmocnionej współpracy na politykę obronną (decyzje jednomyślne)

• Możliwość ustanowienia współpracy strukturalnej między państwami mającymi większą wydajność obronną

• Klauzula sojusznicza; jeśli państw członkowskie stanie się ofiarą zbrojnej agresji pozostałe mają obowiązek pomocy przy użyciu wszelkich dostępnych im środków

• Art. 5 NATO nie ma obowiązku pomocy zbrojnej

• + 6 państw nie będących członkami NATO Austria, Szwecja, Finlandia, Irlandia, Cypr, Malta

Nadal ważniejsze zobowiązania wobec NATO

Pojęcie grupy bojowe

Decyzja - max 5 dni, podjęcie działania 10 dni

Kilkanaście grup bojowych (np. 13) jedna grupa to max 1500 żołnierzy (narodowe i międzynarodowe)

Gotowe na 2010

TEMAT 9

POLSKA W UE

11.1989 - pomoc finansowa Phare, włączenie do powszechnych preferencji GSP

16.12.1991 - układ europejski podpisanie

• ułatwienie wzrostu wymiany handlowej

• zwiększenie stabilności reguł gospodarczych; przyjęcie przepisów wspólnotowych bez zobowiązań wspólnot

w życie:

1.03.1992 część handlowa

1.02.1994 cały układ

Wyroby nierolne - strefa wolnego handlu

Liberalizacja handlu zgodnie z zasadą standstill (zakaz wprowadzanie nowych ceł i opłat o podobnych skutkach oraz podwyższania już stosowanych , za wyjątkiem stosowania klauzuli ochronnych, np. antydumpingowej)

Redukcja barier handlowych na zasadzie asymetrii (Polska jako partner słabszy później otwierała swój rynek na towary pochodzące ze wspólnot, niż wspólnota na towary z Polski)

1995-1999 znoszenie ceł przez Polskę

2002 zniesienie ceł na samochody

Pozahandlowe postanowienia

Przepływ pracowników - niewielkie zmiany, niedyskryminacyjne traktowanie Polaków w WE, umowa dwustronna tylko z Luxemburgiem swoboda podejmowania pracy przez personel kluczowy i samo zatrudnienie

Świadczenie usług - ograniczony charakter, zasada traktowania narodowego, nie gorzej niż krajowych, swoboda zakładania stałej działalności gospodarczej w karu UE- brak swobody przepływu osób (czyli nie mogli zatrudniać Polaków, mało opłacalne)

Przepływ kapitału - pełna swoboda płatności bieżących

dostosowanie prawa

kontynuacja bezzwrotnej pomocy Phare

Droga Polski do UE

21-22.06.1993 kryteria kopenhaskie, które państwa stowarzyszone muszą spełnić

• stabilność instytucji, rządy prawa, szanowanie praw człowieka

• gospodarka rynkowa i odpowiedni potencjał

• zdolność do przyjęcia zobowiązań wynikających z członkowstwa

8.04.1994 wniosek Polski o członkowstw

23-24.06.1995 Cannes „Biała Księga” - ogólny przegląd głównych rozwiązań prawa wspólnotowego odnoszącego się do rynku wewnętrznego, ze wskazaniem, które z nich powinny być przyjęte jako pierwsze

16.07.1997 Avis w sprawie wniosków o członkowstwo - J Santer przewodniczący KE na forum PE - (Czechy, Estonia, Polska, Węgry, Słowenia + Cypr) rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych 31.03.1998 (grupa Luksemburska) reszta w 2000 (grupa helsińska)

Avis - opinia

Agenda 2000 - 07.1997r. przedstawiona 03.1999r zaakceptowana

Propozycje zmian w zasadach funkcjonowania unii, zwłaszcza polityki rolnej, budżetu, funduszy strukturalnych, przyszłe rozszerzenie

Koordynacja integracji - Pełnomocnik rządu ds. integracji europejskiej i pomocy zagranicznej

10.1996r - Komitet Integracji Europejskiej

• ciało kolegialne z premierem na czele

• organ wykonawczy Urząd Komitetu Integracji Europejskiej

Dostosowanie prawa

• 01.1993 początek zmian prawa, 100 aktów

• 07.1993 komisja ds. układu europejskiego

• 1997 opiniowanie All projektów prawa pod względem zgodności z UE

• 2000 Komisja Prawa Europejskiego w sejmie

2 dokumenty krajowe

• 01.1997 Narodowa Strategia Integracji

• Określała oczekiwania, działania, koszty

• 12.1997 Narodowy Program Przygotowania do Członkowstwa w UE

• 03.1998 Pełnomocnik Rządu ds. Negocjacji o członkowstwo w UE

• Główny negocjator; Jan Kułakowski, Jan Truszczyński

31.03.1998 - 13.12.2002 Międzynarodowe Konferencje Akcesyjne

• Negocjacje z państwami UE pod przewodnictwem prezydencji + Komisja

• Ostatnie spotkanie w Kopenhadze na szczeblu szefów państw i rządów

Podstawa prawna akcesji 49 art. TUE

Traktat akcesyjny - wielostronna umowa międzynarodowa, jednomyślność

Projekt traktatu - Rada Europejska - avis difinitif Komisji (niewiążące) parlament UE głosowanie bezwzględną większością decyzje RE podpisanie ratyfikowanie wejście w Zycie (1.05.2004)

Polska - Komisja 19.02.2003 (avis definitif)

Polska - PE 9.04.2003 (avis conforme)

Polska - Rada UE 14.04.2003

Ateny 16.04.2003

Traktat akcesyjny (dot. przystąpienia do UE, sensu largo)

• Jeden dokument dla wszystkich, zgoda wszystkich państw

• Akt dotyczący warunków przystąpienia oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę UE

• Akt końcowy

Do aktu końcowego Pl dodała deklaracje dot. konkurencyjności owoców miękkich, moralności publicznej, w sprawie interpretacji okresu przejściowego odnoszącego się do farmaceutyków

Referendum 7-8.06.2003 / frekwencja 58,85/ 77,45 ZA

Ratyfikacja przez Prezydenta 23.07.2003

Przystąpienie 1.05.2004

Wyrok TK o zgodności traktatu akcesyjnego z konstytucją 11.05.2005

Droga Polski do UE

1988 nawiązanie stosunków z EWG

1989 umowa o handlu, preferencje handlowe Phare

• Od początku Polska i Węgry

Dokumenty krajowe

Podział kompetencji;

premier i MSZ - strategie

MSZ - konferencje

Rząd - zwierzchnictwo polityczne, instrukcje polityczne dla negocjatora, negocjacje część robocza

Art. 90 konstytucji - akcesja państwa do organizacji międzynarodowej i przekazanie jej części swych kompetencji

Traktat

Część 1 - reguluje warunki, 3 art.

Dostosowanie w prawie pierwotnym, zmiany instytucjonalne, zmiany w instytucjach UE

Część 2 - dostosowanie w prawie wtórnym

Wyniki negocjacji w głównych obszarach

Swobodny przepływ towarów - z dniem akcesji, warunkiem dopuszczenia uzyskanie znaku CE;

wyjątek lekarstwa i sprzęt medyczny (5 lat okresu przejściowego do 31.12.2008r)

Przepływ pracowników - model 2+3+2

• Nie skorzystały; UK, Szwecja, Irlandia

• Maj 2006; Hiszpania, Portugalia, Finlandia, Grecja

• Lipiec 2006; Włochy

• 2007 Holandia

• 2008 Luksemburg

• 1.05.2009; Dania, Belgia

• Niemcy i Austria najpóźniej

Składka Polski do UE 2,5 mld

2004-2006 około 7 mld na plusie

2007-2010 szansa na ok. 70 mld

PKB Polski poniżej 75% średniej unijnej

Polityka transportowa; okres przejściowy na ciężkie pojazdy do 2010, póki co specjalne drogi za opłatą

Transport kolejowy, okres dla przewoźników zagranicznych, usługi kabotażowe - 5 lat okresu przejściowego na przewóz w innych krajach, poza pasażerskim

Polityka ochrony konkurencji; małe przedsiębiorstwa do 2012, średnie do końca 2010

Małe - do 50 pracowników

Średnie - do 250

Duże - powyżej 250

Polska od początku płaci pełną składkę (ok. 2,5 w 2006r.)- kompensata łącznie 1,5mld przez pierwsze 3 lata

Podatki: okresy przejściowe na VAT

4 lata okresu przejściowego na 7% VAT na materiały budowlane

3% na maszyny rolnicze

7% usługi gastronomiczne

Do końca 2008r. - na dojście do minimalnego poziomu akcyzy na papierosy

Wszystkie zakończone

Dopłaty dla rolników - od 55%, 5% więcej rocznie, od 2013 równo z UE

Limity produkcyjne dot. produkcji mleka - 11 mln ton

• Problem z zawartością tłuszczu, w unii mają inne progi niż w Pl (0.5; 1.5-1.8; pow. 3.5)

• Mamy za dużo bakterii w jogurtach

Rybołówstwo - limity połowowe, program rekompensat, polskie łowiska musiały zostać udostępnione, w zamian możliwość łowienia na pełnym morzu, ale polscy rybacy nie byli do tego przystosowani

Środowisko - najwięcej, 10 okresów dot. CO2, siarki itd.

Energia - Polska obiecała zgromadzenie rezerw energii na 90 dni do 12.2008r.

Dyrektywa pocztowa - stopniowe obniżanie wagi listów, na które monopol ma poczta państwowa, obecnie 50g

Bilans członkowstwa

Akt końcowy traktatu akcesyjnego

• Możliwość ceł na owoc miękkie (wiśnie i jabłka)

• Moralność publiczna - regulacja na poziomie krajowym

• Prawo do obrotu leków na rynku krajowym i eksport do krajów trzecich

TEMAT 10

Geneza współpracy

Pierwsze symptomy współpracy TREVI (grupa powołana w 1976r)

Przeciwko terroryzmowi:

• 1972 Monachium

• IRA oraz ETA

• 1973 morderstwo premiera Hiszpanii Carrero Blanco

• RAF w Niemczech

• Czerwone Brygady we Włoszech zamach na premiera Aldo Moro

Dalsze grupy współpracy:

• Grupa imigracyjna - dot. azylu i wiz, na jej forum podpisano konwencję o przekraczaniu granic wewnętrznych

• Grupa Rodos - koordynatorzy ds. przemieszczania się dokument z Palmy/Dalmy?

• Grupa Celad - ds.

• Grupa Antymafijna

1985 Schengen

• Fr, Niemcy, Benelux,

• Ochrona granic zewnętrznych

• Nie są stronami Schengen UK, Irlandia, Rumunia, Bułgaria oraz Cypr (2010)

• Członkowie Schengen spoza UE Szwajcaria, Norwegia, Islandia, szykuje sięLichtenstein

Traktat z Maastricht

Współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

Zadania:

Największe kompetencje Rada UE Rada ds. Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych

Instrumenty:

• Wspólne stanowiska - niewiążące

• Wspólne działania - samoistne, najmniejsza ingerencja

• Pragmatyczne zmiany w praktyce

• Modyfikacyjne zmiany w przepisach wykonawczych

• Reformacyjne w prawie

• Konwencje wiążące, swoboda przystąpienia

• Jednolite ramy instytucjonalne

Inne instytucje

• Parlament

• Kwestie kontroli, zapytań, mało istotny

• Komisja Europejska

• Wyznaczanie nowych kierunków

• K4

• Komitet tylko w III filarze

• COREPER

• Przygotowuje spotkania Rady w I oraz III filarze, wobec K4 nie ma nadrzędności, jest równorzędny

Bliższa współpraca - wspólne przedsięwzięcie państw, nie może być sprzeczna z III filarem

• Maastricht

• Min 2 państwa

• Tylko III filar

• Warunek to jednomyślność co do wspólnych stanowisk

• Nie może kolidować z celami traktatów

Traktat amsterdamski

Nazwa: współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych

uwspólnotowiono

• Polityka azylowa

• Imigracyjna

• Celna

• Przekraczanie granic

• Sprawy cywilne

Instrumenty prawne

• Zrezygnowano ze wspólnych działań

• Decyzje ramowe charakter wiążący, ale państwa mają swobodę wyboru środków

• Decyzje zwykłe jw., ale nie służą zbliżaniu prawa

• Wspólne stanowiska i konwencje bez zmian

Ściślejsza współpraca

• III oraz I filar

• Niesprzeczność z traktatami

• Jedno państwo może współpracę zablokować

• Min 8 państw

1999 Agenda z Tampere

• Koncepcja PWBiS III filar i częściowo I

• Zwalczanie przestępstw

• Powiązanie III oraz II filara

• Utworzenie Eurojustu i Cepolu

Traktat nicejski

Kompetencje Rady UE (instrumenty prawne bez zmian)

• Nadzoruje wzmocnioną współpracę

• Decyzje o współpracy trans granicznej

Komisja Europejska

• Uzyskała inicjatywę ustawodawczą na równi z państwami

Parlament Europejski

• Niewielkie zmiany

Trybunał Sprawiedliwości - 3 kompetencje

• Orzeczenia wstępne

• Rozstrzyganie sporów

• Kontrola legalności aktów prawnych

Instytucje pomocnicze

Europol

• Koordynuje współpracę policji wszystkich krajów, ok. 600 pracowników

• Może zlecić v uczestniczyć w akcji, ale aresztować już nie

Eurojust

• Europejska Jednostka Współpracy Sądowej

• Koordynacja postępowań karnych

• Spotkania ad hoc sędziów, prokuratury, policji

Europejska Sieć Sądowa

• Tworzenie punktów kontaktowych

• Gromadzi info dot. systemów prawnych, całej sieci sądownictwa

• W przypadku ENA ESS wskazuje sąd właściwy

• Porady prawne w sprawie ppm (kolizyjne)

EJN

Cepol

• Europejskie Kolegium Policyjne

• Zajmuje się szkoleniami dla policjantów

• Pilnowanie poziomu unijnego w policji

• Szkolenia wyjazdowe (funkcjonariusze wysokiego szczebla) i internetowe

OLAF

• Europejski Urząd ds. Zwalczania Oszustw (finansowych)

• Instytucja wyspecjalizowana KE, ale jej nie podlega

Wzmocniona współpraca

• Wszystkie 3 filary

• Min 8 państw

• Cele i ograniczenia niesprzeczne z traktatami, nie może naruszać innych reguł

• Rezygnacja z prawa 1 państwa do zahamowania współpracyza wstępne rozpatrzenie wniosku odpowiada KE (wydaje opinię), ale dalej można uzyskać zgodę w Radzie UE v Radzie Europejskiej

Traktat reformujący

• Zmiana w instrumentach prawnych

• Zmniejszenie sytuacji, w których wymagana jest jednomyślność

• 1/3 państw do współpracy

• UK i Irlandia będą wyłączone z niektórych polityk, później będą wyłączone z całej PWBiS, z polityk w III filarze i uwspólnotowionch w I

• Daje możliwość wzmocnionej współpracy w sprawach wewnętrznych

TEMAT 11

RADA EUROPY

• Utworzona w 1949

• 10 państw: 3 skandynawskie, Benelux, UK, Irlandia, FR, Włochy

• Obecnie 46 państ

• Polska od 1991

• Może ubiegać się każde państwo pod warunkiem, że przestrzega zasady państwa prawa, przestrzega praw człowieka, podstawowe wolności oraz posiada wolę i możliwość realizacji celów Rady

• Siedziba Pałac Europy w Strasburgu

• 1950 Rzym Europejska konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności

• 1961 Turyn Europejska Karta Socjalna

• Cele:

• Ochrona praw człowieka i demokracji

• Popieranie europejskiej tożsamości kulturowej i zwalczanie nietolerancji

• Niesienie pomocy Europie wschodniej we wprowadzaniu reform

• Organy

• Komitet Ministrów

- organ decyzyjny, forum na którym są omawiane najważniejsze problemy (bez spraw obrony)

- uchwala program działania i budżet RE

- ministrowie spraw zagranicznych v przedstawiciele, każdy 1 głos

- posiedzenia 2 x w roku

- stali przedstawiciele 2 x w miesiącu

- przewodnictwo zmienia się co pół roku Terry Davis

- decyzje głosowanie 2/3 głosów, najważniejsze sprawy jednomyślność

- zalecenia, teksty konwencji, deklaracje i rezolucje

• Zgromadzenie Parlamentarne

- organ doradczy

- wyznacza kierunki polityki dla KM

- przedstawiciele parlamentów państwowych

- posiedzenie 4x w roku

- wybiera sekretarza generalnego RE i zastępcę (5 lat kadencji)

- sędziów ETPCz w Strasburgu

• Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych

- organ konsultacyjny

- reprezentanci władz lokalnych

- spotkania raz do roku

- zgromadzenia i izby władz lokalnych, Izby Regionów

• ETPCz nie jest organem utworzony mocą Europejskiej Konwencji o Ochronie Pr Człowieka i Podstawowych Wolności

• Skład 3,5 v 21 osobowy

• Skargi indywidualne

• Przedstawiciel polski przy RE w randze ambasadora: Piotr Świżalski

• Lech Garlicki sędzia

• 3 szczyt RE w 2005 w Polsce

• Deklaracja warszawska zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom, walka z terroryzmem i przestępczością zorganizowaną, promowanie pr człowieka i demokracji

• Członkiem nie może być państwo stosujące karę śmierci

• Łotwa jedyny kraj mający karę śmierci w czasie wojny

• Polska, Hiszpania, Włochy nie ratyfikowały protokołu zakazującego kary śmierci w czasie wojny

OBWE

• Polityczna, zinstytucjonalizowana forma współpracy

• Organy

• Szczyt szefów państw i rządów

• Przewodniczący

• Rada ministrów (ministrowie spr zagranicznych)

• Wysoka Rada (przygotowywanie posiedzeń, wykonywanie decyzji )

• Stała Rada (regulowanie pracy, ciało konsultacyjne - ambasadorowie)

• Zgromadzenie parlamentarne OBWE

Rada Nordycka

• Od 1952

• Siedziba w Kopenhadze

• Utworzona przez parlamenty państw skandynawskich

• Niski poziom biurokratyzacji

• Wspólne linie lotnicze SAS, działania edukacyjne, kulturowe, elementy wspólnego rynku, unia paszportowa, wymiana studentów

• Parlamenty:

• Rigstag Szwecja Karol XVI Gustaw

• Folketing Dania Małgorzata II

• Storting Norwegia Harald V

• Alting Islandia

• Eduskunta Finlandia

• XIV w Unia Kalmarska unia Dani, Norwegi i Szwecji

• Dania i Szwecja dominowały

• W 1809 Szwecja traci Finlandię, a w 1815 uzyskuje Norwegię od Danii

• 1905 niepodległość Norwegii, 1918 Finlandii

• J. urzędowe szwedzki i fiński

• Nordycka Rada Ministrów 1971, struktura międzyrządowa, spotkania szefów rządów raz v 2 x w roku

GRUPA WYSZECHRADZKA

• Na początku trójkąt

• Deklaracja z 1991

• 1.01.1993 “grupa” po rozpadzie Czechosłowacji

• Aspiracje wobec struktur zachodnioeuropejskich

• Rozwiązanie UW I RWPG

• Wycofanie armii radzieckiej

• W Czechach Wacław Klaus nie chciał jednoczesnej akcesji

• Nierówne wstąpienie do NATO (Pl, Czechy i Węgry)

• Obecnie forum dyskusyjne, współpraca regionalna

• Międzynarodowy Fundusz Wyszechradzki finansuje projekty kulturalne i edukacyjne

Unia ekonomiczna krajów Beneluksu

• Współpraca podczas wojny

• W 1923 unia Belgii i Luxemburgu

• 1943 układ monetarny

• 1958 (1960) unia ekonomiczna na 50 lat

• Współpraca międzyparlamentarna

• Np. Rada konsultacyjne mianowana przez parlamenty, będą negocjoać nowy traktat

CEFTA

• Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu

• 1992 w Krakowie przez Grupę Wyszechradzką

• Cel: likwidacja ceł, utworzenie

• Obecnie: Albania, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Czarnogóra, Macedonia, Mołdawia, Kosowo, Słowenia

• Działa na Bałkanach, tam ma znaczenie

EFTA

• Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu

• Inicjator UK nie przystąpiła do EWG

• Było 7, a obecnie 4 państwa

• Miała być tylko strefą wolnego handlu

EOG

• Europejski Obszar Gospodarczy

• Genewa

• UE + Lichtenstein + Islandia +Norwegia

• Szwajcaria nie chciała

• Strefa wolnego handlu, wspólny rynek odnoszący się do towarów przemysłowych

• Wolny rynek, ale nie mają wspólnej taryfy dla państw trzecich

• Nie ma przepływu produktów rolnych

EUROREGIONY

• Integracja transgraniczna, współpraca regionów

• 18 z Polską

• Karpacki, Bałtycki, Nysa, Tatry, Park Białowieski

• Pierwszy euroregion 1963 Bazilensis

INICJATYWA ŚRODKOWOEUROPEJSKA

• Od 1989

• Początkowa nazwa Quadragonale

• Austria, Węgry, Włochy, Jugosławia

• Zwalczanie przestępczości I współpraca policyjna

• Po zjednoczeniu Niemiec miała być dla nich przeciwwagą, obawa przed dominacją Niemiec

• Pentagonale po przystąpieniu Czechosłowacji

• Heksagonale Polska

• Potem Inicjatywa Środkowoeuropejska

• Skład: cała była Jugosławia, Bułgaria, Rumunia, Białoruś,

• Pl przewodniczy w grupach roboczych, m.in. w dziedzinie nauki

• Nie jest organizacją

• Spotkania na szczeblu ministralnym I międzyparlamentarne, z Pl 5 posłow I 2 senatorów

• Przewodnictwo polskie 1995; 2003

OBWE

• 1975 Akt Końcowy KBWE w Helsinkach

• 3 nowe reguły poza KNZ (7 reguł)

• Ochrona pr człowieka

• Integralność terytorialna

• Nienaruszalność granic

• Paryska Karta Nowej Europy 1990 po rozpadzie bloku wschodniego

• Członkowstwo

• Państwa od Vancouver do Władywostoku

• 50 członków Białoruś też)

• USA, Kanada, Turcja,

• Działalność

• 3 koszyki

• Kwestie bezpieczeństwa, środki budowa zaufania I bezpieczeństwa - traktat o otwartych przestworzach, prawo przelotu, informowanie o manewrach wojskowych

• Kwestie ekonomiczne - fora ekonomiczne OBWE

• Demokracja i pr człowieka -ludzki wymiar OBWE

• Instytucje międzyrządowe i międzyparlamentarne

• Biuro Instytucji Demokratycznych i Pr Człowieka Warszawa wysyła obserwatorów na wybory

• Wysoki Komisarz ds. Mniejszości Narodowych posiada obserwatorów

• Centrum Zapobiegania Kryzysom Wiedeń

• Misje OBWE programy badawcze, misje w Jugosławii i byłym ZSRR

RADA PAŃST MORZA BAŁTYCKIEGO

• Organizacja regionalna; Bałtyk + Norwegia i Islandia

• Powstała w 1992 z inicjatywy Polski i Szwecji 1990 spotkanie w Romwille

• Siedziba w Sztokholmie

• Przewodnictwo na rok

• Spotkania co 2 lata (ostatnio w Rydze)

• Dziedziny współpracy

• Ekologia

• Transport

• Żegluga

• Rybołówstwo

• Basrek - kwestie energetyczne

TEMAT 12

IMPLEMENTACJA WSPÓŁPRACY SĄDOWEJ W SPRAWACH KARNYCH

Po II wojnie światowej duża rola Rady Europy

• Konwencja ws wzajemnej pomocy prawnej

• Europejska konwencja o ekstradycji 1957

• O pomocy karnej w sprawach karnych 1959

• O przekazywaniu osób skazanych 1987

• O praniu dochodów z przestępstwa 1990

Niejednorodny system współpracy: 2 pierwsze ratyfikowane powszechnie, najnowsze nieratyfikowane m.in. przez Niemcy, Francję

TREVI 1976

• Pozawspólnotowa struktura

• Bez podstawy prawnej

• Na szczeblu ministrów spraw wewnętrznych v sprawiedliwości

• Głownie współpraca policyjna

• Cel: zwalczanie zjawisk (TREVI) przy współpracy policyjnej

• 1976-1992 4 grupy

• Zwalczanie terroryzmu

• Ochrona porządku i bezpieczeństwa publicznego i wyposażenie policji

• Koordynacja współpracy trans granicznej przy zwalczaniu przestępczości zorganizowanej (narkotyki)

• TREVI 92 problemy związane ze zniesieniem granic wewnętrznych

1977 - propozycja Europejskiej Przestrzenie Sądowej nie weszła w życie

Pionierem współpracy - Unia Gospodarcza Krajów Beneluksu

Pozatraktatowa wspólpraca

• 1986-1993 grupa robocza ds. współpracy sądowniczej w sprawach karnych i cywilnych

Jednolity Akt Europejski

• swobodny przepływ osób zmusił do szerszej współpracy w sprawach karnych

• wpisanie do traktatów współpracy w zakresie zwalczania terroryzmu, zorganizowanej przestępczości, handlu narkotykami, antykami, sztuką

• inicjatywy podejmowane w ramach EWP i TREVI

Schengen

• 14.06.1985 i 1990 Konwencja Wykonawcza Schengen II

Regulacje pozatraktatowe

• Współpraca sądowa w sprawach karnych, ekstradycja, pomoc prawna, przekazywanie postępowania (nie odnosi się do przestępstw finansowych, prania brudnych pieniędzy)

• Modelowe konwencje ONZ wykorzystane w Schengen

1.09.1993 Traktat o UE

• Wspólne stanowiska

• Wspólne działania

• Konwencje, w pełni wiążące po ratyfikacji

1.05.1999 Traktat amsterdamski

• Przyspieszenie współpracy w III filarze

10.1999 szczyt w Rady Europejskiej w Tampere

• Zadeklarowano wolę pogłębiania współpracy w obszarze wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (WSiSW)

• Sformułowanie tzw. Kamieni milowych (współpracy sądowej)

• Powstanie Europejskiego Obszaru Sprawiedliwości

• Lepszy dostęp do wymiaru sprawiedliwości i informacji prawnej

• Zasady upraszczające sprawy sądowe między państwami

• Szybka ścieżka ekstradycji

• Zbliżenie ustawodawstwa w sprawach cywilnych

• Eurojust - europejski organ wymiaru sprawiedliwości, wg Tampere złożony z prokuratorów, urzędników, policjantów z państw członkowskich

• Koordynacja działań

• Współpraca z europejską siecią sadową

• Wspieranie działań śledczych przeciw zorganizowanej przestępczości

• Organ przejściowy 2001-2002 Tymczasowa Jednostka Współpracy Sądowej (Pre-Just)

• Europejska Jednostka Współpracy Sądowej

• Zadania Rady UE wobec Eurojustu

• Za pomocą wspólnych działań

• Promować współpracę, koordynacja,

• Wspieranie Eurojustu w postępowaniach karnych, ułatwianie współpracy z ESS

• Eurojust organ pomocniczy, finansowany ze wspólnego budżetu

• Skład: po 1 przedstawicielu z państw UE + mogący ich zastępować asystenci

• Wybieranie spośród sędziów, prokuratorów, funkcjonariuszy (+ korespondenci krajowi - kontakt z ESS)

• Cel:

- koordynacja między władzami państw w zakresie postępowań śledczych i karnych

- ułatwianie realizacji wniosków o pomoc w sprawach karnych i ekstradycję, realizowane w odniesieniu do działań na terenie państw UE v ewentualnie państwa UE i państwa trzeciego

• Zadania:

- zwraca się z prośbą o podjęcie postępowania karnego

- dba o wzajemne informowanie się państw o śledztwach i sprawach

- na wniosek państw zapewnia koordynację

- wspiera współpracę, współpraca z ESS

• Europejska Sieć Sądowa

1996 - wspólne stanowisko - ustanowienie sieci sądów, prokuratorów łącznikowych; na podstawie umów odpowiedzialni za współpracę

1998 - wspólne działanie ws powołania Europejskiej Sieci Sądowej; sieć niescentralizowana, kontrola nad realizacją wniosków o pomoc prawną i udzielanie informacji

Składa się z biur kontaktowych; w każdym państwie od chwili inauguracji sieci (09.1998), obecnie 250 biur

Zapewnia wymianę informacji, pomaga przy ENA, znajduje odpowiedni sąd

• Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych OLAF

od 1.03.1999 zastąpił nieskuteczny zespół koordynacyjny ds. walki z oszustwami

Organ pomocniczy, jego kompetencje mogą pokrywać się z Eurojustem.

Może koordynować śledztwa v postępowania związane z ochroną interesów finansowych UE

Nadrzędność Eurojustu nad OLAFEM, OLAF nie ma dostępu do informacji Eurojustu wykorzystywanych w postępowaniu karnym

Organ pomocniczy KE, ale jest od niej niezależny

• Nie związany instrukcjami komisji (uprawniony do kierowania przebiegiem dochodzeń)

• Nie może przyjmować wytycznych od rządów i instytucji

Kontrola

• Coroczne raporty dyrektora składane KE, PE, Radzie i Trybunałowi Obrachunkowemu

• Czuwa Komitet Nadzorczy złożony z 5 ekspertów

Zadania

• Zwalczanie oszustw, korupcji i innych działań naruszających interesy UE

• Badanie naruszeń funkcjonariuszy

• Przygotowuje inicjatywy Komisji związane z ochroną interesów

Funkcje kontrolne

• Przeprowadzanie kontroli i dochodzeń administracyjnych na zasadach przyznanych Komisji

Dochodzenia administracyjne

• Zewnętrzne

- w krajach członkowskich, zgodność działania organów państwowych z prawem wspólnotowym i kontrola dokumentacji finansów

• Wewnętrzne

- w instytucjach i innych strukturach UE

Dochodzenie protokół zlecenie sprawozdanie dot. środków korygujących dla dyrektora OLAF v wszczęcie postępowania karnego

Problemy

• Problematyka finansów zarówno w I jak i III filarze; problemy z koordynacją i brak wspólnych strategii

• Konieczność współpracy z różnymi organami sądowymi z różnymi regułami

Państwa poza Schengen; Cypr, Bułgaria, Rumunia, UK, Irlandia

Spoza UE w Schengen; Szwajcaria, Norwegia, Islandia, przystąpi Lichtenstein

Dochodzenie pod przykryciem - Policja może prowadzić dochodzenia na terenie innego państwa w cywilu

Wideo przesłuchanie - możliwość przesłuchania na odległość, telekonferencja

Spontaniczna wymiana informacji

Europejski Nakaz Aresztowania

Ograniczona możliwość odmowy wydania obywatela, mniej przesłanek odmowy

Uproszczona procedura (bezpośredni kontakt państw członkowskich)

Możliwość posługiwania się unijnymi instytucjami, większe zaufanie między państwami

Podwójna karalność - czyn musi być uznany za przestępstwo w obu krajach

• Istnieją 32 wyjątki

Nie zajmuje się przestępstwami politycznymi

Ekstradycja m.in.

• Zbrodnia przeciwko ludzkości

• Pokojowi

• Wojenne

• Przestępstwo pospolite

• Przestępstwo polityczne ekstradycja zabrania poza klauzulą zamachową (zamachowcy nie są objęci ochroną)

Warunki rozpoczęcia procedury w ramach ENA

• Czyn zagrożony karą powyżej 12 mies. (górna granica kary musi być wyższa niż 12 mies.)

• Uwzględnia się wniosek państwa składającego wniosek o wydanie

• Wnioski o wykonanie kary; kara powyżej 4 mies.

ENA dot. 2 sytuacji

• sądzenie

• wykonanie kary

przesłanki obligatoryjne zakazu wydania ENA

• uprzednie prawomocne wydanie wyroku w sprawie; sprawa nie może być ponownie sądzona

• stosowanie kary śmierci oraz zagrożenie torturami

(zakaz tortur i kary śmierci w krajach RE, protokół 6 w czasie pokoju, protokół 13 w czasie wojny; Łotwa, Polska, Hiszpania, Francja, Włochy nie ratyfikowały, ale tylko Łotwa ma karę śmierci w czasie wojny)

Przesłanki prewencyjne

• zbyt podeszły wiek, zły stan zdrowia v niepełnoletność

• przestępstwo objęte amnestią

Przesłanki fakultatywne

• brak podwójnej karalności

• sprawa w toku

• nastąpiło przedawnienie

• zagrożenie dyskryminacją (rasa, płeć, religię itd.)

• zasada terytorialności (przestępstwo popełniono w granicach państwa wykonującego nakaz v poza terytorium państwa wydającego nakaz)

• przy wykonaniu wyroku: zakaz wydawania własnych obywateli jeśli państwo zapewni wykonanie kary na swoim terytorium

2 możliwości sądzenia

• państwo gdzie popełniono przestępstwo

• państwo ojczyste

2002 zmiana konstytucji RP w sprawie ekstradycji

Zwalczanie terroryzmu

Terroryzm - zamierzone czyny mające na celu zaszkodzenie państwu v org. Międzynarodowej, których celem jest zastraszenie ludności, zmuszanie rządu do określonych działań v doprowadzenie do destabilizacji struktur kraju

Nawoływanie do skutecznych kar odstraszających

Przestępstwa finansowe

Konwencja z 1995 ws ochrony interesów finansowych

Defraudacja finansowa (bagatelna) - do 4 tys złotych nie ma kary pozbawienia wolności

Poważne nadużycie min 50 tys. euro

Protokół z 1996 roku

Reguła asymilacji - urzędnicy unijni mają być sądzeni za przestępstwa finansowe tak jak urzędnicy krajowi

Śledzenie i badanie nadużyć finansowych - OLAF

---