1. Historia idei jedności europejskiej
1.1. Korzenie idei europejskiej
Pojęcie „Europa” - mitologia grecka
„Europa” - zachodnia część znanego ówczesnym ludziom świata (Ereb-fenicki, Garb-arabski, Europa-dorycki -„kraj zachodzącego Słońca”)
Europa jako region - powstała gdy upadło imperium rzymskie (MarcBloch)
Centrum - Morze Śródziemne - mare nostrum
VII/VIII w - chrześcijanie przestali kontrolować Morze Śródziemne (ekspansja islamu) centrum Państwo Franków, Europę Środkową i Południowo-Wschodnią zajmują Słowianie
1054- zerwanie jedności religijnej między Rzymem i Konstantynopolem
średniowiecze - Europa od Finlandii po Hiszpanię, od Szkocji po Bizancjum
1.1.1. Respublica christiana: chrześcijaństwo jako fundament średniowiecznej Europy
Chrześcijaństwo elementem łączącym średniowieczną Europę
Wspólne: system wartości, łacina, instytucje kościelne ponad granicami, kultura.
Imperium Karola Wielkiego - podbił Sasów, Longobardów, Arabów na Płw. Iberyjskim - Marchia Hiszpańska, 800- koronowany na cesarza rzymskiego, „ojciec Europy”, rozwój kultury i nauki - renesans karoliński
843 - Verdun - podział imperium:
Zachód - Karol Łysy
Środek - Lotar I
Wschód - Ludwik Niemiecki
Pierre Dubois(doradca Filipa Pięknego) XIVw- koncepcja „Republiki chrześcijańskiej” - konfederacja państw chrześcijańskich z przywódcą (Francja) i trybunałem rozjemczym. Negacja zwierzchnictwa papiestwa nad władzą świecką
Dante Alighieri - XIII/XIV w - idea odnowienia cesarstwa rzymskiego
Na czele król Niemiec Henryk VII Luksemburski, rozdzielenie władzy świeckiej od duchownej przez to idea potępiona przez papieża
Jerzy z Podiebradu - XV w - król Czech z doradcą Francuza Antonie Marini - koncepcja Ligi Pokoju - związek chrześcijańskich władców europejskich, wszystkie państwa równy status (uderzało to w cesarza), bez papieża
Erazm z Rotterdamu - XV/XVI w - powrócił do koncepcji Ligi Pokoju -jedność władców chrześcijańskich najlepszym sposobem na przeciwstawienie się ekspansji imperium otomańskiego (podobnie Marcin Luter)
Próby podporządkowania jednemu ośrodkowi całego kontynentu - Rzesza Niemiecka i Francja. Niemcy jako spadkobierca Karolingów i cezarów rzymskich - stąd Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego, drugie centrum - papiestwo; spór o inwestyturę nieudane zjednoczenie Europy łacińskiej, ale także potwierdzenie separacji władzy świeckiej i duchowej
Krucjaty 1096-1291- wyzwolenie Ziemi Świętej spod władzy „niewiernych” - niepowodzenie, poczucie jedności.
Wielkie odkrycia geograficzne - otworzenie się Europy, zmiana światopoglądu, chrześcijaństwo przestaje być głównym czynnikiem jednoczącym:
a) spadek roli Kościoła katolickiego i religii - odkrycie na nowo antycznej Grecji i Rzymu i przeciwstawienie ciemnemu średniowieczu
b) reformacja - krytyka bogacenia się duchownych, po 1517 religia czynnikiem dezintegrującym Europę. Zerwanie z wiarą katolicką - książęta niemieccy by uwolnić się od cesarza, monarchowie - od papieża.
Wojny religijne we Francji i Rzeszy, 1618-1648 Wojna Trzydziestoletnia - zrujnowanie Rzeszy, zwycięstwo Francji (katolicka, ale związała się z obozem protestanckim)
Francuskie aspiracje - „wielki plan” doradcy Henryka IV Maksymiliana de Sully - utworzenie w Europie chrześcijańskiej republiki złożonej z 15 suwerennych państw z własną armią i tolerancją religijną - wykluczenie Rosji i Turcji
XVII-XVIII Charles de Saint- Pierre - Unia Europejska ze współpracą w sferze handlu i bezpieczeństwa
Monteskiusz- Europa złożonym z kilku prowincji państwem
Wolter - Europa chrześcijańską republiką połączoną wieczystymi więzami
XVII - „traktat o obecnymi i przyszłym pokoju w Europie” - William Penn - przeniesienie modelu wewnętrznego państwa na stosunki międzynarodowe i powołanie europejskiego związku państw z udziałem Rosji i Turcji.
XVIII - Immanuel Kant - „Projekt wiecznego pokoju” - utworzenie federacji republikańskiej wolnych państw europejskich - bo pojedyncze państwo nie jest w stanie zapewnić sobie samodzielnie pokoju. Wprowadzenie zasad współżycia międzynarodowego - równość państw, koniec tajnej dyplomacji, zakaz użycia siły
Jeremy Bentham - „Plan wiecznego i powszechnego pokoju” - zakończenie polityki kolonialnej, redukcja sił zbrojnych, utworzenie Wspólnego Trybunału do rozstrzygania sporów międzypaństwowych, wspólnej armii - do obrony Europy i realizacji wyroków Trybunału
I Kant i Bentham nie nadawali pierwszoplanowego znaczenia chrześcijaństwu.
Polski wkład w rozwój idei jedności europejskiej-
Stanisław Leszczyński - poł. XVIII w - projekt unii wszystkich chrześcijańskich państw europejskich- celem rozwiązywanie sporów i konfliktów międzynarodowych
Ks. Adam Czartoryski - projekt utworzenia Ligi Europejskiej - unii państw europejskich z ponadnarodowymi organami i sprawiedliwymi zasadami w polityce międzynarodowej, wychowanie młodzieży w duchu patriotycznym i chrześcijańskim
Wojciech B. Jastrzębski (Jarzębowski?? - w książce chyba jest błąd, a żadne z tych nazwisk nie występuje w necie ;) ) - „Konstytucja dla Europy” - najlepszą drogą wyeliminowania konfliktów rzeczywiste równouprawnienie narodów, stopniowe znoszenie granic i przestrzeganie prawa. (Jarzębowski/ Jastrzębski) - zjednoczona Europa oparta na rozbudowanym systemie parlamentarnym - najważniejszy Kongres z delegatami wybranymi przez parlamenty narodowe i szerokich gwarancjach praw dla narodów.
1.1.2. Absolutyzm czy rewolucja: walka o polityczne podstawy jedności europejskiej
XVIII - Francja utraciła dotychczasową pozycję w Europie i na świecie - wojny z Królem Słońce, Ludwikiem XIV, mimo wszystko ważna rola na kontynencie:
I. kultura francuska - architektura, kuchnia, idee oświeceniowe
II. rewolucja francuska 1789 - nowy system wartości i wizja ładu międzynarodowego, centralna rola naród (nie monarcha)
III. Napoleon I Bonaparte - próba zjednoczenia Europy (nawiązanie do cesarstwa rzymskiego i monarchii karolińskiej) - wokół Francji system zwasalizowanych lub zależnych państw, scalonych powiązaniami dynastycznymi i wpływami kultury i języka Francji. Napoleon poniósł klęskę, bo nie pokonał Wielkiej Brytanii i Rosji - ale jego polityka zapoczątkowała wielkie przemiany - instytucje wzorowane na francuskich w wielu krajach - np. kodeks napoleoński
Kongres Wiedeński 1814-1815 - nowy przebieg granic, zasady: legitymizmu, równowagi sił itp.
Święte Przymierze - koncepcje mistyczno-religijne, związek pomiędzy religią a polityką, ustanowienie trwałych więzów między monarchami, wzajemna pomoc. Forum współpracy przeciwko ruchom rewolucyjnym i narodowowyzwoleńczym - międzynarodówka monarchów.
Ocena funkcjonowania systemu wiedeńskiego - dość trwały, ale coraz słabszy - różnice między mocarstwami, wielu przeciwników (Garibaldi, Michelet, de Saint Kimon, Fourier). Porażka Wiosny Ludów, więc wciąż koncert mocarstw, ale coraz więcej konfliktów - wojna krymska, francusko- pruska
Zjednoczenie Niemiec- upadek Drugiego Cesarstwa Francuskiego, powstanie Drugiej Rzeszy Niemieckiej - hegemoniczne aspiracje
Trójprzymierze i Trójporozumienie
1879 - Niemcy + Austro-Węgry + (1882) Włochy
1891-1892 - Francja + Rosja + (1904) Wielka Brytania (WB + Rosja 1907)
Powstanie dwóch przeciwstawnych bloków doprowadziło do wybuchu I wojny w 1914
1.1.3. Następstwa wielkiej wojny: bezpieczeństwo jako główny cel współpracy europejskiej po I wojnie światowej
Rzesza poniosła klęskę upadek cesarstwa i okrojenie terytorium
Rozpad Austro-Węgier
Utrata ziemi na zachodzie przez Rosję
Powstanie 8 nowych państw: Polska, Czechosłowacja, Węgry, Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, Litwa, Łotwa, Estonia i Finlandia
Po udziale w I wojnie USA wracają do polityki izolacjonizmu głównymi aktorami Francja i Wielka Brytania - należało podjąć działania na rzecz zapobieżenia kolejnemu konfliktowi:
1.1.3.1. Bezpieczeństwo europejskie a Liga Narodów
1919-1920 - konferencja pokojowa w Paryżu - utworzenie Ligi Narodów, której celem miało być utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie. Nie miała być organizacją europejską, ale zajmowała się przede wszystkim sytuacją w Europie.
Pakt Ligi Narodów - zasady pokojowej współpracy:
- utrzymywanie jawnych stosunków międzynarodowych
- szanowanie zobowiązań prawnomiędzynarodowych
- przestrzeganie sprawiedliwości
- w określonych przypadkach możliwość legalnych działań wojennych
- sankcje przeciwko potencjalnym agresorom
Pakt Brianda - Kelloga - 1928 Paryż - potępienie uciekania się do wojny, zobowiązanie do nieużywania jej jako narzędzia polityki zagranicznej
Słabość systemu LN:
1. nie zasiadały wielkie mocarstwa - USA, Republika Weimarska tylko 1926 -1933, ZSRR od 1934, a Francja i W.B. nie mogły dojść do porozumienia w najważniejszych kwestiach
2. nie rozgraniczono wyraźnie kompetencji Zgromadzenia i Rady
3. LN nie dysponowała własnymi siłami zbrojnymi do zmuszania członków do przestrzegania zobowiązań
4. wśród członków nie było woli politycznej żeby zająć się poważnymi problemami (agresywna polityka Niemiec, Włoch)
1.1.3.2. Koncepcja Paneuropy Richarda Coudenhove'a-Kalergiego(francuski mąż stanu)
Podkreślał znaczenie europejskiej wspólnoty kulturowej - dziedzictwo rzymsko - greckie, judeochrześcijańskie. Potępienie nacjonalizmu. Proponował utworzenie federacji europejskiej - Stanów Zjednoczonych Europy - najwyższą władzą dwuizbowy parlament (Izba Narodów -wybory powszechne + Izba Państw- delegaci państw). Zjednoczona Europa - przeciwstawienie się Wielkiej Brytanii, Rosji i USA.
1923 - książka „Pan-Europa”
1924 - utworzył Unię Paneuropejską- ruch skupiał znane osobistości, m.in. premier Francji Herriot, prezydent Czechosłowacji Benes, A. Einstein, Z. Freud, poparcie Churchilla
1926 - Kongres paneuropejski w Wiedniu - jednak pomysł nie zyskał poparcia ze strony mocarstw, Francja i Polska krytyczne ze względu na proniemieckie sympatie R.C-K. (Niemcy przestali go wspierać w 1933)
1.1.3.3. Projekt Unii Europejskiej Aristide'a Brianda
Briand chciał przezwyciężyć antagonizm między Francją i Niemcami, chciał zjednoczenia Europy - najważniejsze państwa: Francja, Wielka Brytania, Niemcy
Zbliżenie francusko-niemieckie - poł. lat '20 - 1926 Briand i Stresemann otrzymują Pokojową Nagrodę Nobla
1929 - na forum ZLN Briand przedstawia projekt federacji europejskiej - porozumiewanie się, dyskutowanie o swoich interesach, podejmowanie wspólnych decyzji, współpraca gospodarcza i polityczna bez naruszania suwerenności
Projekt przyjęty chłodno jako przedwczesny, przychylne tylko małe i średnie państwa
Państwa europejskie poprosiły jednak o uszczegółowienie propozycji
1930 - memorandum władz francuskich - brak jedności w Europie to przyczyna jej niestabilności. Propozycje:
- porozumienie podkreślające jedność i solidarność państw Europy
- organy: (UE) Konferencja Europejska (przedstawiciele państw), Komitet Europejski (org. Wykonawczy), sekretariat
- ogólne zasady - rozwój współpracy politycznej i ekonomicznej
Francuskie postulaty nie doczekały się realizacji bo:
a) 1929 zmarł Stresemann - gł. niemiecki zwolennik integracji, a od 1933 Hitler ;]
b) X.1929 - kryzys gospodarczy - tendencje autarkiczne
c) Wielka Brytania przeciwna integracji i bała się dominacji niemiecko-francuskiej
d) Briandowi zarzucano, że mówiąc o Europie myśli o Francji
1.2. Geneza integracji europejskiej po II wojnie światowej
Po II wś - ogromne zniszczenia, spadek produkcji przemysłowej, straty ludnościowe, miliony uchodźców. Zmiana układu sił w Europie i na świecie
Problem niemiecki - jedność Niemiec, stosunki z sąsiadami, podzielony Berlin
4 zwycięskie mocarstwa - Francja, Wielka Brytania, USA, ZSRR
Stosunki USA - ZSRR głównym elementem kreującym stosunki międzynarodowe po IIwś
1.2.1. Znaczenie zimnej wojny: plan Marshalla i Europejska Organizacja Współpracy Gospodarczej
Po II wś rozbieżności między USA i ZSRR zaczęły narastać.
1947 - Biuro Informacyjne Partii Komunistycznych i Robotniczych = Europa Wschodnia + Francuska i Włoska Partia Komunistyczna
1948 - Komuniści przejęli władzę w Czechosłowacji (zamach praski)
1948-49 - Wojska ZSRR zablokowały dostęp do zachodnich sektorów Berlina (kryzys berliński)
1950 - Korea Północna najechała na Południową - konflikt przerwany w 1953
Początek zimnej wojny - rywalizacja USA - ZSRR w wielu płaszczyznach, m.in. politycznej, gospodarczej, militarnej, ideologicznej, szeroki wachlarz nieprzyjaznych środków, Europejczycy w poczuciu zagrożenia wreszcie poważnie zaczęto traktować koncepcje zjednoczenia
Rola USA - pomoc gospodarcza, Plan Marshalla1947:
- pomoc gospodarcza, przezwyciężenie kryzysu, współpraca
- powstrzymanie komunizmu
1947 - Europejska Konferencja Współpracy Gospodarczej (w Paryżu):
- określenie potrzeb Europy
powołanie Europejskiej Organizacji Współpracy Gospodarczej (OEEC) - do dystrybucji pomocy z USA
ZSRR odmówił współpracy, więc OEEC objęła tylko Europę Zachodnią, w jej pracach uczestniczyły także Niemcy
- ok. 13 mld $ pomocy (teraz 130 mld$)
- nie odegrała wielkiej roli w jednoczeniu, ale przyczyniła się do ożywienia współpracy gospodarczej
1960 - OEEC przekształcona w Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) zrzeszającą większość krajów wysokorozwiniętych - straciła europejski charakter (Polska w OECD od 1996)
1.2.2. Renesans koncepcji paneuropejskich: Kongres Europejski w Hadze i Rada Europy
1946 - Churchill zaproponował (na Uniwersytecie w Zurychu) powrót do propozycji Coudenhove'a - Kalergiego i Brianda, odbudowę „europejskiej rodziny”i powołanie „Stanów Zjednoczonych Europy”
- pierwszym krokiem „Rada Europy”
- kluczowa rola Francji i Niemiec Zachodnich, Wielka Brytania miała tylko wspierać
Wystąpienie Churchilla - impulsem integracyjnym - odtworzenie Unii Paneuropejskiej, powołanie Ruchu na rzecz Zjednoczonej Europy (brytyjscy konserwatyści, w tym Churchill)
1947 - Międzynarodowy Komitet Koordynacyjny na rzecz Zjednoczonej Europy
1948 Kongres Europejski w Hadze - przewodnictwo Churchill
- zasadniczym celem jedność europejska, ale różne środki dojścia do tego celu
Trzy rezolucje Kongresu haskiego:
1. kulturalna - wspólne dziedzictwo europejskiej cywilizacji i konieczność działania na rzecz świadomości europejskiej poprzez media
2. gospodarczo - społeczna - zjednoczenie ekonomiczne -likwidacja barier w handlu, liberalizacja przepływów kapitałowych, unifikacja walutowa, harmonizacja ustawodawstwa socjalnego
3. polityczna - zjednoczenie jest koniecznym warunkiem bezpieczeństwa. Zjednoczenie w oparciu o Kartę Praw Człowieka, Trybunał Sprawiedliwości i Zgromadzenie Europejskie
1948 - Stały Komitet ds. Badań i Rozwoju Federacji Europejskiej (Francja, Wielka Brytania, Belgia, Holandia i Luksemburg)- miał się zająć przełożeniem zaleceń Kongresu na język prawniczy. Dwa stanowiska: W. Brytania za międzyrządowym charakterem organizacji, Francja i Belgia za niezależnością. Osiągnięto kompromis i w Londynie podpisano statut Rady Europy.
Organy:
- Zgromadzenie Parlamentarne - konsultacyjne
- Komitet Ministrów - najważniejsze decyzje
- Rada miała się zajmować wszystkimi dziedzinami z wyjątkiem kwestii obronnych
1950 - Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
1.2.3. Euroatlantyckie struktury współpracy obronnej: Traktat brukselski i Traktat waszyngtoński
1947 - Traktat z Dunkierki - Francja i Wielka Brytania przeciwko zagrożeniu niemieckiemu - symboliczne zakończenie napięć między tymi państwami
1948 - Traktat brukselski - Francja, Wielka Brytania, Belgia, Holandia, Luksemburg - o współpracy gospodarczej, społecznej i kulturalnej oraz zbiorowej samoobronie - na wypadek jakiejkolwiek agresji
Międzysojuszniczy sztab generalny w Fontainebleau z marszałkiem Bernardem Montgomery
USA postanowiły zrezygnować z izolacjonizmu wobec konfliktu z ZSRR
1948 - rezolucja Vanderberga - upoważniła amerykańską administrację do podejmowania działań na rzecz rozwoju regionalnych systemów bezpieczeństwa
1949 - Waszyngton - Traktat Północnoatlantycki - USA, Kanada, Wielka Brytania, Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg, Dania, Islandia, Norwegia, Portugalia, Włochy
- rozwój indywidualnych i zbiorowych zdolności obronnych
- obowiązek konsultacji w przypadku zagrożenia
- obowiązek udzielenia ofierze agresji wszelkiej pomocy, jaką uzna za dostępną
Organy:
A_ Rada Północnoatlantycka
B_ Komitet Obrony
1.3. Pierwsze próby integracji ponadnarodowej
Jean Monnet - jedność europejska realizowana w sposób ewolucyjny, nie odgórnie, ale stopniowe przekazywanie przez państwa kontroli instytucjom międzynarodowym
1950 - projekt nowej organizacji europejskiej, zainteresowały się władze francuskie i RFN
Poparcie trzech ojców Europy: Konrada Adenauera, Roberta Schumana i Alcide de Gasperiego - wszyscy chadecy, opowiadali się za zjednoczeniem w oparciu o chrześcijańskie tradycje - poparcie Stolicy Apostolskiej
1.3.1. Deklaracja Schumana utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali
9.maja.1950 - Schuman przedstawił w Sali Zegarowej Quasi d'Orsay propozycję utworzenia EWWiS
- solidarność gospodarcza sprawi, że konflikt między Francją i Niemcami będzie fizycznie niemożliwy
- utworzenie Wysokiej Władzy
Duże znaczenie faktu, że to Francja wyszła z inicjatywą poddania kontroli węgla i stali:
I. tylko pojednanie niemiecko - francuskie mogło zapewnić zjednoczenie Europy
II. Francja stanęła na czele tego procesu i narzuciła własne wzorce i rozwiązania
Propozycje zakładały równość Francji i Niemiec - symboliczny gest
Deklarację przyjęły: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, Niemcy:
- podobny poziom rozwoju gospodarczego krajów „Szóstki”
- rozczarowanie państwem narodowym po II wś
- podobny układ sił na scenie politycznej
- przekonanie że z powodu bliskości geograficznej muszą ze sobą współpracować
- związki historyczne
- granice częściowo pokrywały się z granicami imperium karolińskiego
- konstytucje Włoch i RFN zawierały upoważnienie do przekazania strukturom europejskim niektórych kompetencji
- poparcie środowisk gospodarczych
Kraje które nie przyjęły propozycji Schumana:
1. Europa Środkowo - Wschodnia - blok komunistyczny podporządkowany ZSRR, członkowie RWPG od 1949
2. Hiszpania i Portugalia - izolowane z powodu autorytarnych reżimów, dużo biedniejsze
3. Grecja i Turcja - trudna sytuacja gospodarcza, polityczna niestabilność
4. Europa Północna i Alpejska- bały się ograniczenia swobody, państwa skandynawskie przywiązane do modelu „welfare state”, Szwecja - neutralność, Norwegia - niezależność
1950 Paryż - rozpoczęte negocjacje o kształcie Wspólnoty - rola Monneta i Schumana
sporna kwestia - kompetencje Wysokiej Władzy - Monnet chciał jak najszersze, Holandia i większość państw nie. W rezultacie powołano kolejny organ: Radę (ministrowie państw członkowskich
- język każdego z państw j. oficjalnym, roboczym francuski
- siedziba Rady w Brukseli
- Zgromadzenie w Strasburgu (też siedziba RE)
- Wysoka Władza i trybunał EWWiS w Luksemburgu
EWWiS - cele i zasady funkcjonowania: 18.kwietnia 1951 Traktat Paryski (TEWWiS)
Cele:
- ciągłość zaopatrzenia w węgiel i stal
- równość konsumentów w dostępie
- obniżenie cen
- rozwój przemysłu ciężkiego
- poprawa warunków życia i pracy pracowników tego sektora
- ustanowienie wspólnego rynku węgla i stali
- zniesienie ceł i barier
- zakaz subwencjonowania i dyskryminowania
Realizacja tych zadań - Wysoka Władza - kontyngenty, ceny maksymalne i minimalne, finansowanie projektów, sankcje
1.3.2. Plan Plevena: porażka Europejskiej Wspólnoty Obronnej
zimna wojna - konieczność zacieśnienia współpracy gospodarczej i militarnej
1949- ZSRR ma broń jądrową
1950 - początek wojny w Korei
NATO i Traktat Brukselski nie wystarczały, bo ich sygnatariuszem nie było RFN
Problem remilitaryzacji Niemiec - Korea Płn zaatakowała Pd, dlatego RFN i Zachód obawiały się, że ZSRR tak samo będzie chciał `zjednoczyć' RFN i NRD. USA i Wielka Brytania oficjalnie opowiedziały się za remilitaryzacją, ale opinia publiczna niechętna.
Październik 1950 - Rene Pleven przedstawił na forum Zgromadzenia Narodowego propozycję utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej (wciągnięcie Niemiec w strukturę bez tworzenia ich armii)
- wspólna europejska armia podporządkowana instytucjom Europy, składająca się z jednostek wielonarodowych. Na jej czele minister obrony powołany przez członków EWO
Reakcje - USA - celem EWO opóźnienie remilitaryzacji RFN, inni - próba ukrytej odbudowy potencjału, Wielka Brytania - odmówiła jak zwykle - cios, bo jej potencjał militarny był ważny
1950-51 - Petersberg - USA, Wielka Brytania, Francja i RFN - rozmowy dotycz. warunków udziału RFN
Paryż - negocjacje dotyczące zasad funkcjonowania EWO
1952 - „Szóstka” podpisała Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Obronną
USA, Wielka Brytania,Francja i RFN - układ generalny, zastępujący statut okupacyjny, znosząc większość ograniczeń RFN - ale ta miała w przyszłości włączyć swoją armię do EWO
Protesty we Francji - koniec francuskiej armii i imperium,wynarodowienie armii, podporządkowanie wspólnym instytucjom
1954 - premier Pierre Mendes - France poddał Traktat EWO pod głosowanie w parlamencie, odrzucono go.
Pogłębienie współpracy militarnej i politycznej okazało się wtedy niemożliwe, dlatego należało przekazać współpracę w tych dziedzinach innym strukturom i skupić się na gospodarce.
1.3.3. Plan Spaaka. Kwestia Europejskiej Wspólnoty Politycznej
1952- ministrowie „Szóstki” postanowili nie czekać na wejście w życie Traktatu EWO i zwrócili się do Zgromadzenia Parlamentarnego EWWiS o przyspieszenie prac nad projektem unii politycznej
1953 - Zgromadzenie Parlamentarne EWWiS, na czele Paul - Henri Spaak - projekt statutu EWP:
- utworzenie nowej Wspólnoty Europejskiej w zamian za EWWiS i EWO
- dwuizbowy parlament - Izba Narodów i Sentat
- Europejska Rada Wykonawcza
- Rada Ministrów Państw Członkowskich
- Trybunał Sprawiedliwości
- Rada Gospodarcza i Społeczna
- koordynacja polityki zagranicznej
- wspólny rynek - swobodny przepływ osób, towarów i kapitału
Większość państw nie chciała tak daleko idących rozwiązań (oprócz Włoch). Porażkę przypieczętowało odrzucenie przez Francję EWO
Anthony Eden - brytyjski msz
1954 - Londyn i Paryż - decyzje o modyfikacji Traktatu Brukselskiego, utworzeniu na jego podstawie Unii Zachodnioeuropejskiej - przyjęcie RFN i Włoch. RFN miała się też stać członkiem NATO
UZE nie miała być ponadnarodowa, miała służyć do kontroli RFN (zobowiązanie Adenauera do nieprodukowania broni ABC), RFN zobowiązało się także do przestrzegania KNZ (mimo że nie było członkiem ONZ)
RFN uzyskała zgodę na remilitaryzację
1954 - ratyfikowane porozumienia (przez Wielką Brytanię też)
UZE nie odgrywała dużej roli i była przez wiele lat w dużej części podporządkowana NATO
1.4. U progu integracji europejskiej
Fundamenty, na których chciano opierać jedność europejską: religia, ustrój, bezpieczeństwo]
I. Religia długo była czynnikiem jednoczącym, ale dość wcześniej wypracowano rozdział władzy świeckiej i duchownej - spór o inwestyturę, myśliciele
II. Główną rolę w propagowaniu idei jedności odgrywali francuscy myśliciele i władcy
III. sporny pozostał problem granic i stosunków z Rosją i Turcją
9