Skrytp- Systemy polityczne Europy Zachodniej, Studia, Systemy Partyjne Europy Zachodniej


SPEZ - skrypt!!

1. Westminsterski model demokracji - kontekst społeczno - kulturowy oraz cechy instytucjonalne.

WB, Nowa Zelandia

kontekst:

A. Lijphart - skupia się na dojrzałych demokracjach

  1. podział społeczeństwa (duży/mały)

  2. zachowanie elit (rywalizacja/konsensus)

  1. dem. Rywalizacyjna odśrodkowa (duże podziały/rywalizacja elit) - Republika Weimarska, Włochy

  2. dem. Ryw. Dośrodkowa (małe podziały/rywalizacja) - USA, Wielka Brytania

  3. dem. Konsocjalna (duże podziały/konsensus elit) - Belgia

  4. dem. Zdepolityzowana (małe podziały/kons. elit) - nie występuje

  1. koncentracja władzy wykonawczej - jednopartyjny i czysto większościowy gabinet, wyjątkowo koalicje, opozycja ograniczona tylko do areny parlamentarnej

  2. fuzja władzy - dominacja gabinetu nad parlamentem, liderzy partii rządzą - zasiadają w rządzie, partia ma większość w parlamencie, parlament jest tylko do „przyklepywania” ustaw; premier to lider największej partii

  3. asymetryczne bikameralizm - skupienie władzy w rękach niższej izby

  4. system dwupartyjny

  5. jednowymiarowość systemu partyjnego - tylko jedna płaszczyzna niezgody: gospodarka i polityka społeczna

  6. większościowy system wyborczy - zwycięzca bierze wszystko

  7. unitaryzm i scentralizowana forma rządu

  8. niepisana konstytucja i nieograniczona suwerenność parlamentu („nie może tylko zamienić kury…) - „giętka konstytucja”

  9. ograniczenie instytucji demokracji bezpośredniej

model westminsterski to koncentracja władzy - Nowa Zelandia, WB, Islandia, Luksemburg, Szwecja, Norwegia

2. Model demokracji konsensualnej - społeczno - kulturowe uwarunkowania instytucji i mechanizmy polityczne

4 cechy (od tego zacząć wymieniać - wiem bo ja miałem to pytanie); to są cechy demokracji konsocjalnej - koncepcja oparta, stworzona dla Holandii, Belgii, Szwajcarii, Austrii

zmodyfikowana, zuniwersalizowana wersja kładąca nacisk na instytuce i procesy polityczne - Konsensualna (konsocjalna to stara nazwa, to chodzi o to samo)

  1. wielka koalicja - model nie wyklucza wielkiej koalicji, w przeciwieństwie do westminsterskiego

  2. separacja władzy - równowaga rząd - parlament, egzekutywa nie dominuje

  3. zrównoważony / symetryczny bikameralizm (równe kompetencje)

  4. wielopartyjność

  5. wielowymiarowość systemu partyjnego

  6. proporcjonalny system wyborczy - zredukowanie nadprezentacji partii rządzącej

  7. federalizm terytorialny i nieterytorialny (instytucje)

  8. pisana konstytucja i veto mniejszości

model konsensualny to rozproszenie władzy - Szwajcaria, Belgia, Holandia, Włochy, Francja

społeczeństwa pluralistyczne

3. Koncepcja demokracji według J. Schumpetera i jej krytyka

Schumpeter - 1942 r. - „Kapitalizm, socjalizm, demokracja” - demokracja to metoda dochodzenia do decyzji, które podejmują elity z upoważnienia wyborców; sposób podejmowania decyzji

  1. legitymizują władze

  2. egzekwują ich odpowiedzialność

Krytyka:

pomijanie apatii;

uproszczenie

spadek frekwencji to nie objaw (niekoniecznie) braku akceptacji

4. Pojęcie podziału socjopolitycznego (cleavages) - poziomy konceptualizacji wg S. Bartoliniego i P. Mair'a

  1. podział społeczny - podziały kształtujące się w ramach struktury społeczeństwa (rasa, wiek, płeć, religia)

  2. podział polityczny - wpływa na strukturę rywalizacyjnych układów i styl uprawianej polityki

  1. Podział socjopolityczny - „gdzieś pośrodku”, wypadkowa tych dwóch podejść

Wg Bartolinego i Maira - podział s.-p. to ogniwo łączące strukturę społeczną z układem politycznym

3 poziomy:

  1. empiryczny:

  1. normatywny

  1. organizacyjny (grupy interesów)

Inni - uznają za podział s.-p. każdą kwestię interesującą elektorat i mogącą mieć wpływ na jego wybór - Antoszewski i Herbut myślą inaczej:

5. Kształtowanie się struktury podziałów socjopolitycznych w procesie modernizacji Europy Zachodniej (koncepcja Rokkna)

Ważne ponieważ sposób zachowań politycznych ( w tym wyborczych) jest uwarunkowany czynnikami społeczno - strukturalnymi

S. Lipset i S. Rokkan

Rewolucja narodowa

- konflikt o wartości, ideologiczny

- o utrzymanie status quo / zmianę sytuacji

    1. ujawniła i pogłębiła konflikt terytorialny między narodowo zorientowaną kulturą elit, a mniejszościami regionalnymi (etniczne, językowe, wyznaniowe)