■ zadanie na egzaminie: stworzyć projekt badawczy, dostaniemy (określi nam) cel lub metody i trzeba będzie stworzyć projekt (resztę będziemy musieli wypełnić

lista lektur z maila: mamy wybrać jedną, przeczytać, zinterpretować z tej książki będzie pytanie na egzaminie

test wielokrotnego wyboru i otwarte, czas ok. 35 - 45 minut

■ Program zajęć:

1 Charakterystyka pozytywistycznego podejścia nauki do ......

2 Teoretyczne podstawy badań jakościowych

epistemologiczne korzenie

fenomenologia

hermeneutyka

interakcjonizm symboliczny

3 Rodzaje badań jakościowych:

fenomenologiczne fenomenograficzne etnograficzne badania w działaniu, projektowych odmian interwencyjnych studium przypadku i jego odmiany: badania biograficzne i monograficzne

4 Poszczególne metody gromadzenia danych

wywiad

obserwacja

analiza tekstu (analiza dyskursu)

dyskusja grupowa

5 Metody analizy danych jakościowych - dane jakościowe mogą być zebrane w badaniu ilościowym

6 Błędy popełniane w badaniach

Badania jakościowe mają otwartą formułę, reguły są płynne, jest łatwiej popełnić błąd, bo są trudniejsze (bo interpretacja)

Lektury:

Zdobywamy tu kompetencje badawcze (dla badań naukowych). Od nas oczekuje się, abyśmy potrafili:

odpowiedzieć na pytanie - po co się robi badanie

sformułować pytanie badawcze

umieć zaplanować

Musimy:

1 mieć rozeznanie w literaturze badawczej

2 odkryć interesujący nas wątek i zarazem nas dotyczący, bądź z kręgu naszego zainteresowania

nowy, niebanalny, nie odkryty problem - POMYSŁ!

3 wiedza - czytać!, studiować teksty!

4 metodologia i metodyka postępowania badawczego

metodologia - świadomość dlaczego to robię i refleksja - pozwala wyjaśnić i uzasadnić, to wiedza wyjaśniająca skutki określonych działań i pokazująca co leży u podstaw (teorie) określonych strategii badawczych. Przyjmuję strategię badawczą z uwagi na to jaką koncepcję akceptuję.

Stworzenie projektu badawczego

I - Zasadnicze dla badania jest ustalenie celu badania.

Po co robię to badanie?

np. cele: co chcę się dowiedzieć?

jak się komunikuje osoba niewidząca?

w jaki sposób krzyk nauczyciela wpływa na ucznia?

co sprawia, że dojrzali dorośli idą na studia?

II - przedmiot badania określić co chcę badać?, czemu się będę przyglądać?

np. Sposoby komunikacji, formy komunikacji ze światem osoby niewidzącej.

Opinie studentów nt studiowania

w celu określamy po co robimy badanie, przedmiot określamy częściowo z celu badawczego

III - problem badawczy - ma zawsze formę pytania!!

to pytanie na które my szukamy odpowiedzi.

W jaki sposób osoba niewidoma komunikuje się ze światem?

Przedmiot i cel badawczy to wprowadzenie do pracy. Sednem jest problem badawczy, na który w pracy musimy udzielić odpowiedzi.

IV - Kolejnym elementem projektu badawczego są hipotezy badawcze

stawiamy je, bądź ich nie stawiamy.

tylko w badaniach ilościowych stawiamy hipotezy, ale nie we wszystkich są wymagane.

stawiamy wtedy, gdy coś wiemy, mamy jakąś wiedzę na ten temat

jeżeli hipoteza jest przypuszczalną odpowiedzią na problem badawczy, np. hipoteza: „najczęstszą formą komunikowania się niewidomych jest komunikowanie się przez dotyk.

nie stawiamy hipotezy:

gdy odpowiedź byłaby banalna lub hipotez musiałoby być wiele, aby wyczerpać temat, np. jaki jest sposób spędzania czasu wolnego przez studentów

postawiona hipoteza nas ogranicza

nie ma takiej potrzeby w badaniach jakościowych

V - Ustalenie zmiennych i określenie wskaźników

W momencie, gdy formułujemy hipotezy (gdy zjawiska są niemierzalne), to musimy ustalić zmienne:

np. zadowolenie ludzi z ich pracy

muszę ustalić po czym będę wnioskowała (na podstawie jakich cech), co będzie przejawem zadowolenia z pracy (poza tym, że mi sam powie)

zadowolenie z uposażenia stosunek do pewnych obowiązków

każda cecha sygnalizująca ten przejaw jest mierzalna, bądź niemierzalna

do zmiennych niemierzalnych należy np. dobra atmosfera w pracy

musimy je owskaźnikować

np. w przypadku obserwowalnych wskaźników są to: częstotliwość nieformalnego kontaktowania się obserwowanie przerw na kawę, sposób picia - razem czy osobno

zmienne niemierzalne musimy przetworzyć na wskaźniki (by to się dało ująć)

musimy określić co się pod tym kryje

hipoteza ilościowe

zmienne

wskaźniki nie we wszystkich

Dlaczego w badaniach jakościowych nie stawia się hipotez?

stawiając hipotezę ograniczamy się, wtedy......

hipoteza ma ograniczającą moc i my je weryfikujemy lub obalamy, a w badaniach jakościowych nie ograniczamy się do weryfikowania naszych założeń, one się dopiero wyłaniają (nic nie chcemy weryfikować, tylko badać rzeczywistość)

wszystkie elementy muszą być spójne w projekcie: cel, przedmiot i metoda

VI - próba badawcza

musi być dobrze dobrana

zależy od celu jeśli pytamy o nauczyciela, to badamy n-la,

dobieramy taką próbę, aby pozwoliła zrealizować cel badawczy

VII - dobór metody gromadzenia danych (materiałów badawczych)

złą metodą nie zrealizujemy celu

wpływ zjawiska (zależności) badanie zależności to stwierdzenie związku między A i B musimy wybrać badanie ilościowe!!

VIII - wybór metody opracowania danych

analiza statystyczna

transkrypcja

1. Charakterystyka pozytywistycznego podejścia nauki do

Logika

Królowała od czasów Kartezjusza „Rozprawa o metodzie” - szukał drogi postępowania dojścia do prawdy, zachowując logiczność myślenia można dojść do prawdziwych wniosków

ustanowił trzymanie się procedury badawczej: wymyślił, że istnieje jedna metoda, która sprawia, że osiągniemy zakładany cel (on sam założył, że umysł, jemu wystarczała logika).

empiria

Franciszek Bacon dołożył:

znaczenie zmysłów,

rolę poznania empirycznego (świat zewnętrzny)

równie dobrym weryfikatorem prawdziwości jest empiria, nasza obserwacja idź i sprawdź - wtedy powiem czy tak, czy tak

Siedliskiem rozwoju nauki stała się Europa, posługiwała się umysłem i empirią.

- rozwój nauk humanistycznych .......

A. Comte

Uznał, że świat społeczny jest podobny do świata przyrodniczego. W naukach humanistycznych osiągniemy wiedzę pewną.

Rozwój ............... a następnie podział na dyscypliny, cały świat podzielono na drobne fragmenty.

Krytycy zwracali uwagę na niebezpieczeństwo:

przestrzeganie tej metody było sprawą zasadniczą, wszystko inne traktowano jako nienaukowe

restrykcyjnie zaczęto używać języka matematyki do opisów ...... (społecznych)

wiedza zdobyta dzięki tym badaniom (ilościowym) jest rzetelna

badania statystyczne:

sprawa zasadnicza język (naukowy)

włączono język matematyki do nauki humanistycznej, społecznej,

wymagano w nim precyzyjnie zdefiniowanych pojęć (dobrze się rozumieliśmy),

język (i wiedza) dążył do odkrycia praw, reguł, zasad aby prawidła, wiedza miała moc uogólniania,

język naukowy wyraża swoje myśli w sposób precyzyjny, jest syntetyczny,

dąży do zbudowania swoich specyficznych pojęć,

należy znać pojęcia z danej dyscypliny, język określający zjawiska, gwarantujące ........

dbałość o przejrzystość języka,

wiedza naukowa dostarcza nam pewności, że jest to wiedza niepodważalna, bo odkrywa prawa ogólne,

wiedza naukowa charakteryzuje się wysokim stopniem logiczności, jest poddawana pod ocenę owej logice, dbałość o wartość logiczną,

Świat poznawalny stawał się czytelny, ale nasiliła się krytyka człowiek nie jest cząstką materii, żyje w świecie społecznym i nie da się zbadać wszystkich zachowań świata, samo badanie też zmienia człowieka, dlatego nasze badania, wyniki nie mogą być takie pewne. Skomplikowanie natury ludzkiej coś nam mówi o człowieku, ale nie można zakładać, że jest to prawda rzeczywista (nie można uogólniać!).

Inny przedmiot poznania mają nauki humanistyczne, a inny przyrodnicze.

Badanie obiektywne - badacz nie wpływa na wyniki badań.

U podstaw krytyki legły:

Nurty krytyki:

1 skomplikowanie natury ludzkiej

2 wyszedł z nauk przyrodniczych, zaczęło się od Einsteina, który stwierdził, że nie ma czegoś takiego, że istnieje absolutna prawda, którą zyskuje się w badaniach na poziomie mikro i makro.

Comte: świat przyrodniczy i społeczny badamy tak samo

Dilthey: badamy po to, aby coś wyjaśnić, natomiast nie da się wyjaśnić świata społecznego w sposób przyczynowo - skutkowy.

Nauki społeczne tworzone są po to, aby człowieka zrozumieć a nie wyjaśnić. Nie można badać tych dwóch (mają inny przedmiot badania, inne zjawiska badają). W nas jest byt społeczny, jesteśmy niezwykle skomplikowanym bytem (wpływa na to nasza dziejowość - naszych przodków itp.)

D. nauki humanistyczne powinny skupić się na próbie rozumienia człowieka,

argumenty były rzeczowe,

nie był to czas płodny w idee, od Dilthey”a zaczął się zwrot,

takie skategoryzowanie ogranicza nam dostęp do wiedzy

w fizyce, kiedy się okazało, że cząsteczki w skali mikro poruszają się w zależności od obserwatora .....

główne hasło obiektywizm (to, że badania naukowe są obiektywne, a badacz na to badanie nie wpływa tzn nie wywiera wpływu) ...

mówienie o obiektywnym badaniu jest oszustwem, badacz jest subiektywny,

zaczęło podważać mówienie o obiektywnym badaczu, nie może się z tego świata wychynąć

Krytyka nauki to również:

wszystko: metoda eliminowania fałszu, metoda ograniczanie do dochodzenia do fałszywych przekonań

Metoda Kartezjusza,

to narzędzie dochodzenia do mniej fałszywych przekonań, jej cechą jest jednak redukcjonizm, bo postanowiła oprzeć się wyłącznie na faktach (tylko tymi faktami mogła się nauka zajmować)

Koncepcje z obszaru epistemologii, czyli teorii poznania.

Epistemologia to teoria poznania.

Co doprowadziło do przełomu metodologicznego?

fenomenologia człowiek nadaje znaczenie

hermeneutyka badanie tekstu

interakcjonizm symboliczny

Fenomenologia pytanie: Jak człowiek poznaje świat?

nie zajmuje się faktami, ale dąży do ustalenia sensów

twórca: Edward Husserl

kategorie ważne dla fenomenologii (związane z fenomenologią):

Fenomen (to co jawi się w świadomości)

Doświadczenie (rozumiane jako efekt uczestniczenia w czymś, odbycia pewnej drogi)

Epoche - fonet. eposze - (uchylanie się od sądu, wstrzemięźliwość lub powstrzymywanie się od codziennego, potocznego spostrzegania rzeczy). Wymaga nowego patrzenia na rzeczy, trzeba nauczyć się widzieć to, co stoi przed oczami.

W nauce pozytywnej zakładano:

Człowiek może poznać realnie widoczne zjawiska (obserwowalne, słyszalne) i mierzalne, a nie można zająć się niewidocznym.

Nie podejmowano badań nad:

emocjami

co kryje się pod określonymi zachowaniami

wyobrażeniami

myślenie (a zajmowano się w specyficzny sposób, tak jak w naukach przyrodniczych)

wartościami (wartościowanie przez człowieka jako dobre i złe), 3 obszar wartości

ocenianie (sądy)

ocena jest subiektywna

nauka pozytywistyczna uznała, że te zjawiska nie podlegają badaniom.

Fenomen (charakterystyka)

To co się jawi w świadomości

to co się odbija w moim umyśle

jest związane z moimi przeżyciami

emocje, wartości, sądy - to zjawiska, których się nie bada

przy czym:

to co ujawnia się w naszej świadomości, to nie jest to samo co w rzeczywistości, (nie to, co przedstawia nam rzeczywistość)

człowiek dostrzega tak naprawdę fenomeny, a nie to co jest realne, rzeczywisty świat

Husserl mówi, że świat nam się jawi, ale nie taki jaki jest, ale taki jak go odczytujemy. Dlatego fenomenologia, bo H. postanowił zająć się badaniem w jaki sposób my odbieramy świat. Świat odzwierciedla się nam subiektywnie w świadomości.

Doświadczenie

Nasze poznawanie świata związane jest z doświadczeniem. Wszystko to w czym uczestniczymy jest naszym doświadczeniem → każdy człowiek doznaje różnych doświadczeń, ma je swoje własne i dźwiga inny bagaż doświadczeń, których nie możemy przekazywać innym osobom. Doświadczenia zdobywamy na drodze samodzielnego poznania, możemy tylko opowiedzieć komuś o swoich doświadczeniach.

człowieka nie można traktować jako osobnika oderwanego od otoczenia,

doświadczenia nie można przekazać, każdy musi je zdobyć

doświadczenia muszą być własne, samodzielne

cudze doświadczenia nie są więc czymś znaczącym dla nas, co kształtowałoby nas.

Postulat Epoche

To inna sytuacja, bo nie poznasz świata w swojej istocie, bo poznasz swoje doświadczenie

nasze poznanie nie jest „czyste”, bez założeniowe, bo zawsze patrzymy na zjawisko z perspektywy doświadczenia,

my w sposób stronniczy przyglądamy się zjawiskom, mamy przed założenia, oglądamy je w sposób tendencyjny

epoche, czyli zawieszenie sądu

• „zaczekaj z wydawaniem sądu”, • „rozejrzyj się” • „przyjrzyj się z różnych stron” i dopiero wtedy wydaj sąd.

chodzi o to, żeby „zawiesić” swoje przesądy i nie patrzeć przez ten pryzmat - zawieś swoje sądy, bo twoje poznanie będzie skażone,

trzeba przyjrzeć się, obserwować - zanim „na czysto”, bo się nie pozna,

człowiek nie powinien się kierować uprzedzeniami, bo nie dotarłby do istoty zjawiska.

H. interesowało badanie przeżyć, bo wtedy można dociec, czym dana rzecz, zjawisko jest dla człowieka, jak jawi się w myśli człowieka.

Celem poznania wg fenomenologii jest dotarcie do istoty rzeczy, czyli do ujęcia jak się ona jawi. Do tego, aby to osiągnąć potrzeba zawieszenia, czyli epoche i ogląd tego zjawiska z różnych stron.

Ważnym pojęciem w fenomenologii jest horyzont ogląd rzeczywistości jest ograniczony, poszerzanie naszego horyzontu pozwoli nam cos więcej zobaczyć. Trzeba tworzyć okazje, aby poszerzać swój horyzont. Ma on swoje granice i dlatego nasze poznanie też jest ograniczone. Musimy stworzyć sobie okazję, aby poszerzać horyzont widzenia danego zjawiska, aby dotrzeć do istoty rzeczy.

pierwsze, narzucające się jest często nieprawdziwe (sądem), dlatego trzeba zapytać

Fenomenologia uwrażliwia nas na to, że świat nie jest taki jaki się nam na pierwszy rzut oka wydaje. Nie jest taki prosty, odrzućcie narzucającą się interpretacje, dlatego przyjrzyjcie się, dopiero potem osądźcie.

Jakie znaczenie miała fenomenologia dla nauki, dla poznania?

żeby dojść do istoty rzeczy trzeba badać interpretację ludzkich znaczeń, ich doświadczenia -

np. co to znaczy być ojcem? - idź i zapytaj

są takie obszary życia człowieka, które można badać wyłącznie pytając, np. Jakie znaczenie nadają państwo swojemu studiowaniu?

można uchwycić co jest sednem dla badaczy

Poszerzyło się pole poznawcze i możliwości poznawania. Wszystko zależy od celu badania. 1 wywiad fenomenograficzne wystarczy

Hermeneutyka

Przedstawiciele: H. Gadamer, P. Ricoeur (fonet Rike'r)

odnosiła się do czytania i tłumaczenia tekstów biblijnych

jest związana z tekstem, z relacją człowiek - tekst

hermeneuci nazywają tekstem wszystko,

tekst natomiast odbija się w naszym umyśle,

my musimy wydobyć sens odbitego tekstu, żeby o zrozumieć,

czytając tekst nadajemy mu własne znaczenie, nie ma czegoś takiego jak obiektywne odczytanie tekstu.

Człowiek poznając chce poznać świat to jego cel. Nauki humanistyczne Dilthey po to badają świat, aby go rozumieć. W nauce pozytywistycznej:

tekst czyta się dla rozumienia, to co napisane odzwierciedla rozumienie, to odczytanie, wydobycie sensu z tekstu.

różne odczytania zajmują hermeneutów, człowiek czytając tekst nadaje mu własne znaczenie, bo czytając go czyta go z perspektywy swojej dziejowości, nie ma obiektywnego odczytania,

każde odczytanie jest jednostkowe, indywidualne

rozumienie tekstu przez A, B, C, coś

specyficznego dla każdej z jednostek

wspólne część wspólna, coś społecznego, dzięki czemu możemy się porozumiewać

Nasze rozumienia mają coś specyficznego dla naszego jednostkowego ja, ale wspólne są: kultura, czas miejsce, język to co jest w nas społeczne, my kulturowo.

hermeneuci tekstem jest wszystko (np. my w auli), czyli sytuacje również,

po to poznajemy, aby rozumieć

Nasze poznanie przebiega po kole hermeneutycznym i nigdy się nie kończy. Każde poznanie zaczyna się od pytania.

P O

Nasze poznanie przebiega po kole hermeneutycznym i nigdy nie otrzymujemy ostatecznej odpowiedzi, nasze poznanie świata jest drogą,

jeśli chcemy coś zrozumieć, to stawiamy pytanie, zawsze zaczyna się pytaniem,

dostajemy odpowiedź, która generuje kolejne pytanie itd.

nigdy nie dostaniemy odpowiedzi ostatecznej, jedynej, dlatego nasze poznanie przebiega po kole hermeneutycznym.

Jeżeli człowiek nie zadaje pytań, to skazuje się na bezruch.

Co hermeneutyka zmieniła w naszym poznaniu świata?

głównie nasz stosunek do tekstu

uwrażliwiła badaczy na to, że ważne jest aby mieli świadomość z jakiego punktu mówią, czyli żeby mieli świadomość przed założeń,

aby mieli świadomość, że ważne jest nie tylko co ktoś mówi, ale i otoczka, cała forma wypowiedzi: w jaki sposób mówi (dlatego odnotowują pauzy, wybuchy śmiechu, płacz)

do zrozumienia wypowiedzi potrzebny jest cały kontekst wypowiedzi, aby to odczytać

wyraża się nie tylko werbalnie i niewerbalnie - jest wielowarstwowe

h. zwraca uwagę na ważność pytania i na to, że nasze pytanie generuje w nas kolejne pytanie dlatego w badaniach jakościowych nie ma sztywnych pytań - nie możemy narzucać, musimy pozwolić opowiedzieć!

h. uświadomiła, że badacz musi być otwarty na to co mówi badany, ma słuchać, a nie zakłócać wypowiedź, bo badany opowiada swoją interpretację i będzie bardziej interpretacją badanego, niż badaczy, gdy się nie zakłóci,

rozmowa sprawia, że badacz coś sobie uświadamia i to go skłania do stawiania kolejnych pytań,

hermeneuci przyjmując, świat skonstruowany językiem (że nasze rozumienie świata konstruowane jest w języku), to badacze zaczęli zwracać uwagę na formę języka, zwroty, które coś nam pozwalają zrozumieć,

h. uwrażliwiła na język i na kontekst i na to, że badacz ma świadomość, że jego rozumienie jest częściowe (całkowitego nie ma) - a możemy częściowo, bo istnieją wspólne (np. kulturowo itd.) i im mniej ingeruje w wypowiedź badanego, tym bardziej prawdziwą odpowiedź uzyska.

nasza ingerencja (z pytaniami ostrożnie!) będzie sprawiała, że opowieść będzie zaburzona - ważny jest czas zadawania pytania, bo będzie to nasze, a nie interpretacja badanego,

im badacz mniej ingeruje w wypowiedź badanego, tym więcej informacji zdobywa, wchodzi w głąb,

z jednej strony nasze pytanie otwiera badanego, ale z drugiej strony możemy ograniczyć mu odpowiedź !

badacz musi pozwolić badanemu zbudować swoją opowieść.

Interakcjonizm symboliczny

twórca: Henry Blumer

pyta: Jak to się dzieje, że wśród ludzi/w naszych umysłach tworzone są określone znaczenia?

w odpowiedzi powstała koncepcja jw.

Założenia/ tezy/zasady, cechy:

1. ludzie działają wobec rzeczy (w stosunku do rzeczy) na podstawie znaczeń, jakie dla niego te rzeczy mają

np. nasze zachowania w różnych sytuacjach zależne są od tego jak my te sytuacje interpretujemy (działamy wobec jakiejś rzeczy tak, jakie znaczenie ona ma dla nas)

o to chodzi Blumerowi my zachowujemy się w stosunku do zjawisk w zależności od tego, jakie te zjawiska mają znaczenie dla nas.

2. to właśnie to znaczenie tych rzeczy jest wynikiem społecznej interakcji z jednostkami. Pochodzi i tworzy się w wyniku tych interakcji.

to co myślimy o zjawiskach jest wynikiem interakcji. Na początku nic nie myślimy (jaźń odzwierciedlona mówią grzeczna dziewczynka, to tak myślę, inni kształtują we mnie). Dopiero potem w ramach kształtowania własnej tożsamości wyłania się własne ja. Cały czas konstruuje myślenie o sobie w kooperacji tego co inni myślą o mnie. Cały czas znaczenia budowane są w relacjach, a nie tak, że my sami je wytwarzamy.

mogą być wytwarzane w opozycji (czyli w konfrontacji), ale też w wyniku relacji

z próżni raczej nic się nie wyłoni

3. zasada znaczenia te nie mają dla człowieka stałej wartości. Na skutek relacji, zdobywania wyższej świadomości znaczenia mogą ulegać zmianom

4. życie społeczne to wzajemne oddziaływanie na siebie jednostek, które na siebie reagują. Ludzie nieustannie na siebie reagują. Te relacje międzyludzkie mają zazwyczaj wymiar symboliczny. Problem rozumienia drugiego człowieka jest odczytaniem takich indywidualnych znaczeń ludzi z naszego otoczenia. Środowisko wokół dodaje skrzydeł, bądź też może być dołujące. Znaczenia jakie nadajemy zjawiskom są też wynikiem otaczającego nas środowiska.

Blumer buduje swoją koncepcję w oparciu o koncepcję Georga Mead'a Blumer rozwinął jego koncepcję.

M. człowiek składa się z 2 „ja”:

1-sze to jest I (jednostkowe)

2-gie to jest me (społeczne)

I 1 jednostkowe, indywidualistyczne, twórcze, nieobliczalne buduje w nas to „ja”, to co niepowtarzalne, jednostkowe, specyficzne, wyjątkowe

me to wszystko we mnie co wzięłam od innych w procesie socjalizacji, akulturacji - to kolektywistyczne ja dzięki niemu możemy się porozumiewać (coś co nas upodabnia do siebie)

Jak to się dzieje, że I się wykształca? - zastanawiali się mead i Blumer - nie wiadomo.

Jakie ma znaczenie me dla badacza i prowadzenia badań?

fenomenologia inny sposób poznawania świata

hermeneutyka inny sposób rozumienia tekstu

interakcjonizm symboliczny wskazał na sposób tworzenia znaczeń społecznych, ludzie konstruują znaczenia w inny sposób, bo:

wiedza jest inna

zachodzą dodatkowe okoliczności

Co daje interakcjonizm symboliczny?

Interakcjonizm wskazał na sposób tworzenia znaczeń społecznych, znaczenie nie jest dane raz na zawsze, dlatego może być rekonstrukcja znaczeń, każde znaczenie może być rekonstruowane, bo swiat się zmienia i nasze poglądy,

zwrócenie uwagi, że ważne są interakcje, to co się dzieje między ludźmi jest bardzo ważne, bo dzięki interakcjom ludzie budują swoją wizję świata,

badacz nie może być wobec badanego zjawiska obiektywny, także badając osobę dwukrotnie, to jest ta sama osoba dla badacza (badacz się zmienia - jego ogląd, zmienił się horyzont). Badany też jest inny - bogatszy przynajmniej o wiedzę z poprzedniego badania.

Z jednej strony bardzo intensywnie rozwijają się nauki (humanistyczne) z innych notatek - przyrodnicze i osiągają ogromne sukcesy, oparte na kanonie pozytywistycznym (oparte na paradygmacie pozytywistycznym), natomiast w naukach społecznych nie do końca pozwalały spenetrować wszystkie obszary do badania. Dlatego można wyróżnić 2 współczesne modele badań.

Współcześnie - 2 Modele badań:

1. obiektywistyczny model

2. konstruktywistyczny model

ale także pomiędzy nimi, to cechy specyficzne dla danego sposobu postępowania. Charkteryzują pewne cechy specyficzne dla danego zachowania.

Modele nie przekładają się na świat realny, wyjaskrawiają to co w nich istotne, żeby uwidocznić różnice - my (badacze) lokujemy się w pewnej przestrzeni, bliżej któregoś z modeli.

2 sposoby poznawania świata / modele

1. analityczno-logiczny

2. syntetyczno-intuicyjny

Zasady/cechy/tezy:

I- Analityczno- logiczny model

1. mocno osadzony w racjonalizmie, wiara, że świat jest poznawalny, a człowiek jest potężny i jest w stanie swoim umysłem wniknąć we wszystkie cząstki świata

2. mamy takie zadanie, żeby pokazać, wyjaśnić panujące związki - celem poznania jest wyjaśnienie jakie są relacje

3. związki między zjawiskami mają przyczynowo-skutkowe podłoże - w naukach społecznych podważa się przyczynowo-skutkowe, każde zjawisko w świecie ma swoja przyczynę,

4. najlepszym językiem opisu jest język matematyki /wiedzieć aby móc przewidzieć, aby móc zawładnąć/

5. najważniejszym celem poznania jest postęp, jak najlepsza zdolność do panowania nad zjawiskami (też ludźmi), uzasadnia wartość poznania,

6. ten model zakłada, że zjawiska poznajemy poprzez rozbicie na jak najmniejsze części, fragmenty. Efektem takiego założenia /myślenia/ jest powstanie subdyscyplin, bo poznać można tylko wąski fragment /teraz jest 120 specjalności pedagogicznych/

7. wniosek, że umysł ludzki nie odzwierciedla zjawisk, ale je preparuje - świat nie odbija się w naszym umyśle, ale odbiera tylko te, które jest w stanie odebrać. Jak o czymś nie wiemy, że to istnieje, to tego nie widzimy. Nasz umysł dostrzega to, co zna, co umie nazwać, preparuje, a nie odzwierciedla.

8. człowiek w tym modelu jest mocno zatomizowany, podzielony na fragmenty, na człowieka patrzy się w sposób rozdrobniony (jak u lekarza, lekarze są specjalistami od różnych części ciała, lekarz nie patrzy na pacjenta w całości) - wszystkie układy = człowiek w tym modelu!

9. wizja świata jest homocentryczna, człowiek stanowi najważniejszy punkt w tym modelu

II- syntetyczno-intuicyjny

syntetyczno - scalający, ogarniający całość, a intuicyjny - odnoszący się do intuicji /między rozumem a emocjami/

1. zakłada, że świat nie jest do końca poznawalny, człowiek pomimo wszystkiego (aparatury, rozumu), nie jest w stanie poznać do końca, bo umysł ludzki ma ograniczenie /drzemie tajemnica/

2. zasadniczą sprawą jest rozumienie /świat i siebie w tym świecie/

3. nie jest ważne to, co człowiek posiada / w tamtym modelu ważne - postęp/, ale to kim jest i kim pragnie być. Postrzega człowieka jako istotę refleksyjną. Wiedza nie daje władzy nad światem, ale nad sobą, bo wiedząc będziemy dokonywali lepszych, sensowniejszych wyborów.

4. duża rola intuicji w poznaniu - pewne rzeczy przeczuwamy, nie umiemy nazwać, ale przeczuwamy, mamy zdolność do prognozowania. Równie ważnym elementem są emocje. My swojemu poznawaniu nadajemy barwy emocjonalne /złe nawyki ze szkoły podstawowej przenoszą się na życie studenckie/

5. poznanie to jest mniej precyzyjne i mniej przydatne (nie zbuduje się np. lepszego modelu lodówki)

» tam autorytetem jest logika, sprzeczne z rozumem odrzucamy

» tu autorytetem dla wiedzy jest wewnętrzne przekonanie człowieka,

6. poznanie to jest bardziej całościowe, niepodzielne.

» poznanie różnicuje płeć - różnie rozwiniete półkule mózgowe u kobiet i u mężczyzn

My jesteśmy:

1. różni w zależności od obszaru naszego życia, w pracy bardziej model 1

2. w relacji z ludźmi jesteśmy bliżej modelu 2

3. nasza płeć różnicuje nasze poznanie /kobiety mają lepiej rozwiniętą prawą półkulę mózgową/

Musimy mieć świadomość istnienia tych 2 modeli, bo to pozwoli nam na to, że możemy sobie uświadomić, iż możemy się lokować w odpowiedniej przestrzeni, w zależności od tego co chcemy uzyskać i gdy chcemy np.

► uzyskać wiedzę praktyczną, to wybieramy badania ilościowe.

► natomiast gdy chcemy poznać coś jednostkowego, chcemy poznać coś takiego całościowo, wybierajmy badania jakościowe.

Prezentacja możliwych schematów badawczych w naszych badaniach

Sposoby prowadzenia badań. Konarzewski nazwał je schematami, tj jak powinno przebiegać badanie.

Badania jakościowe.

badania surwejowe to inaczej badania ankietowe

• mają na celu zebranie opinii osób na jakiś temat,

• badają rozmiar, występowanie pewnych postaw, przekonań na ten temat,

• wymaga dogłębnych studiów literaturowych przed tworzeniem narzędzia /czyli ankiety/, bo inaczej nie będziemy w stanie stworzyć dobrej ankiety, dlatego, że ja sprawdzam czy prawdą jest to co ja przypuszczam.

Np. nauka do egzaminu, żeby prowadzic badanie /ankieta/ muszę wiedziec np. jakie są sposoby uczenia się

Pytania ankiety mają charakter weryfikacyjny, nie dowiemy się niczego nowego, dlatego studia literaturowe są tak bardzo ważne.

• ankiety wręczamy do ręki,

• wysyłamy (wysyłkowa) - można e:mailem,

• potem zbiera się je,

• koduje,

• wrzuca się dane do komputera,

• przelicza, bada zależności, analizuje

• jeżeli jest pytanie otwarte, to też jest badanie jakościowe,

• szybkie tempo zbierania materiałów,

• możliwość objęcia szerokiej liczby osób,

• możliwość uzyskania odpowiedzi na pytania, na które trudno się odpowiada /bo jest anonimowa/

• tanie,

• opracowanie jest trudniejsze.

Eksperyment

• robimy, gdy chcemy sprawdzić zmianę zachowań człowieka lub grupy pod wpływem bodźca,

• w środowisku sztucznym, izolowanym /rzadko, głównie psychologowie/ lub naturalnym

• pedagodzy wiedzą, że ludzie nie żyją w próżni, zakładamy, że badanie izolujące jednostkę jest badaniem sztucznym, nas interesują zachowania w naturalnym środowisku.

Ten schemat badawczy stosuje się nieczęsto.

grupa badana ‹
› grupa kontrolna

porównujemy wyniki badań

• sprawdzamy czy jakieś bodźce, procesy zmieniają sposób myślenia

np. o starości: rozmawiamy z młodzieżą o starości, co myślą, a potem puszczamy film, idziemy do domu starości i znowu rozmawiamy z nimi o starości - porównujemy wyniki badań i opisujemy … w tej klasie uczniowie zadali średnio 20 pytań lub 120 - porównanie ilościowe, ale można i jakościowe

Badania porównawcze

Ten schemat stosuje się najczęściej do badań międzynarodowych np. porównując 2 różne systemy

• często to badania archiwalne

• często na podstawie aktów prawnych, przepisów (placówek czy systemów)

• mogą to być porównania np. 2 województw, to porównanie systemów

Badania socjometryczne

Z jednej strony badają

• pozycje osób w grupie, • nastrojów w grupie, • relacje wewnątrzgrupowe

Badania wspierające lub współ- jakieś inne badania- rzadko są stosowane same

• łatwe, • dobre narzędzie badawcze

W badaniach socjometrycznych

I etap to przygotowanie pytań (w zależności od tego czego się chcemy dowiedzieć, co i kto nas interesuje: outsiderzy, liderzy II etap - po opracowaniu tych pytań - sięgnąć do książki

Badania etnograficzne

• współcześnie intensywne

• zawsze wtedy, gdy chcemy poznać jakąś społeczność, która wytwarza własną kulturę, własne zasady, charakteryzuje się sposobem działania, ma swoje zwyczaje, tam też i inne zachowania, styl życia, ubiór, inny system wartości /nie izolowana/

badania makro etnograficzne

zaczęło się od tego, że badacz wyjeżdżał na jakieś odległe lądy, wyspy, np. spędzał na Madagaskarze 1-2 lata, poznawał tę społeczność, opisywał to co mógł zaobserwować,

• chodzi o to, żeby nie tylko uczestniczyć kulturach, w których się żyje, ale i żeby sam badacz stał się źródłem informacji, aby badacz odczuł to, zamieszkał, poznał, był przyjaznym uczestnikiem, przesiąknął tą kulturą

zauważono, że nie tylko inne kultury są inne, niż nasza, ale zauważono, że wśród nas są ludzie, którzy też mają inne i te badania w ramach jednej kultury mniejszych społeczności to:

badania mikro etnograficzne

można się takim grupom też przyjrzeć np. szkoła lub szpital - inne zasady postępowania, inne reguły, czyli grupy, albo miejsca wytwarzające własne normy, zasady, czasem język, sposób postępowania - te społeczności stają się przedmiotem badań etnograficznych

Ważnym założeniem tych badań jest to, że badani muszą wiedzieć, że są przedmiotem badań. Badacz musi się ujawnić, a badani muszą wiedzieć o badaniu.

• etap wchodzenia w środowisko, zapoznawania się z językiem → nie róbmy notatek, badań, oswójmy się, poznajmy

• potem badacz wszystko notuje i tworzy opis tego środowiska: takie są reguły, Ci się zgadzają, Ci nie

• w trakcie tych badań szukamy sprzymierzeńców /gdy jesteśmy z zewnątrz/, bo to główni informatorzy

• informator nie pozwoli nam przeoczyć czegoś ważnego, pewnych rzeczy nie widac „golym okiem”

Badacz w każdych badaniach musi być niezwykle grzeczny i mieć świadomość, że ludzie nam świadczą uprzejmość, nie pokazujemy, że jesteśmy mądrzejsi, nie komentujemy, doceńmy to, bądźmy wdzięczni za to, że nas wpuszczają, pozwalają przeprowadzać badania, powstrzymajmy się od ocen. Badacz zauważa, ale nie opowiada np. o dziwactwach, ale pisze o tym pracę.

Badania w działaniu /action research/

Pojawienie się problemu np. pytam, wymyślam ankietę

↓

rozpoznać go

↓

opracowanie strategii

↓

wprowadzenie planu w życie

nawrotki najczęściej 2, ↓

rzadko 3 krotne ewaluacja

to pomysł na badania /konstruowane w sposób naukowy/

• prowadzi się wtedy, gdy coś budzi nasz niepokój, pojawiają się pytania, zaczynamy się zastanawiać co jest przyczyną tego zjawiska → rozpoznaję problem, np. studenci nie chodzą na wykłady,

• po jego rozpoznaniu opracowuję długoterminową strategię,

• znaleźć prawdopodobne odpowiedzi na pytanie, wymyśla się dzięki zebranym informacjom,

• np. zastosuję środki audiowizualne, opisuję to, rozmawiam /np. ze studentami, którzy nie przychodzą na zajęcia/

• robię ewaluację → pytam o ten pomysł ulepszenia swoich zajęć, rozmawiam, szukam kolejnego pomysłu, wymyślam projekt, wprowadzam w życie,

• znowu robię ewaluację i jeśli znowu nie są zadowalające to robię kolejny projekt …

• w trakcie ewaluacji okazuje się, że nie trafiamy postawionym pytaniem w problem, ponownie rozpoznajemy problem, znajdujemy sedno i zamiast wracać do etapu strategii zdobyta wiedza pozwoli nam uzmysłowić, że to jest problem

• zazwyczaj stosuje się w mniejszej grupie, która ze sobą pracuje i dostrzegają, że coś się dzieje, że pojawiają się problemy i postanawiają je rozwiązać

• bardzo korzystnie wpływają na wprowadzanie innowacji pedagogicznych /mogą mieć postać badania w działaniu/

• wykorzystywane są w działaniach pedagogicznych, ale też w badaniach np. społeczności przedmieścia, aby ożywić tę anonimową społeczność /oczywiście część tej społeczności/

• badania w działaniu mają ciekawy, specyficzny wymiar dla społeczności, w której są przeprowadzane,

• zmiany, które wprowadził badacz pozostają,

• są rodzajem badań interwencyjnych, które to mają za zadanie usprawnienie czegoś, co źle działa /nie tylko rozpoznanie/ i sprawienie, że będzie działało lepiej,

• zdarza się więc, że mają w sobie potencjał emancypacyjny, ludzie z niezaangażowanych obserwatorów są skłonni do różnych działań, nabywają krytyczności,

• badania w działaniu zmienia badacza i badanego, bo grupa się angażuje w proces zmian,

• to typowa metoda wprowadzania zmian,

• z innym założeniem → jeżeli badacz jest z zewnątrz trzeba by inaczej nazwać,

• pracuje się nad różnymi problemami,

• taki namysł i taka czujność, która ma cechy ewaluacji towarzyszą badaczowi przez cały czas, przez cały proces myślowy, chociaż w schemacie to ostatni etap,

• jest potrzebny stały monitoring tego co się dzieje,

• wszystko notować, nawet kiedy wydaje się nam bez znaczenia, bo w jakiejś perspektywie może okazać się ważne,

• jest potrzeba, aby w obserwacji uważnie się przyglądać i wszystko dokładnie notować,

• obraz obserwacji robi się w trakcie lub tuż po, aby zdarzenia się nie nakrywały,

• obserwacje na bieżąco, nie poprawnym językiem, tylko takie na szybko, króciutkie migawki, nie opowieści, ale obserwacje co ktoś robił,

• opis zachowania, a nie czy był np. podenerwowany, to się okaże po przeczytaniu, bo to ocena, a ona jest na końcu.

13.12.2009

Badania Studium przypadku

(biograficzne i monograficzne)

były w pedagogice i naukach społecznych skoncentrowane na 1 obiekcie: 1 osobnik, instytucja,

traktowano jako egzemplifikację szerszego zjawiska

w ilościowym wymiarze:

zwracano uwagę na wymiar zjawiska, opis, za to poprzez fakty (ile uczniów, jakie okna, ile drzwi...)

opisy monograficzne,

mocno nastawiona na rozmiar zjawiska,

w badaniach ilościowych badaniu poddawano fakty, coś obserwowalnego, np. ilość drzwi w szkole, ale atmosfery nikt nie badał, bo to jest nie obserwowalne

Współcześnie w myśleniu o studium przypadku zmieniło się podejście:

badania jakościowe:

nie egzemplifikacja, ale coś szczególnego, specyficznego /wiedza o tym szczególnym przypadku dopełnia naszą wiedzę/

ważny opis pojedynczego zjawiska, ale nie w charakterze faktościowym,

monografia w obszarze ilościowym to ile drzwi ..., ale tu nie ma faktów, nie ma problemów, niewiele nam mówi, badacz niewiele odkrywa, może ją napisać każdy, to spisywanie informacji (T. B. nie lubi jej)

badanie studium przypadku w jakościowym

traktowane jako bardzo ważne badanie, chodzi o to, aby dogłębnie poznać jakieś zjawisko - nie po to, aby tworzyć uogólnienia, robimy po to, aby pokazać specyfikę,

badanie 1 osoby nie jest niczym złym, to jest po prostu bardzo interesujące i to jest bardzo częsty schemat badawczy, bardzo popularny

jest subiektywne,

wybieramy obiekt, osobę wyjątkową, a poprzez badanie chcemy to wydobyć,

w trakcie tego badania jesteśmy w stanie odkryć /blummerowskie/ np studentka wychowująca dziecko na studiach ?

Specyficzne dla badań prowadzonych w schemacie studium przypadku

1. otwartość - ważne w badaniach biograficznych,

mniej ważna w badaniach monograficznych,

trzeba uzyskać akceptację osoby badanej - trudno jest ją zyskać,

najlepiej pójść jako osoba rekomendowana, badacze jakościowi szukają dojścia dlatego przed badanymi nic nie możemy ukrywać, bo ta otwartość jest 2-stronna,

druga strona: to otwartość też na przyjmowanie czegoś, czego nie oczekiwaliśmy - idzie o to, aby zastosować epoche - idziemy na badanie to myślmy - idę, ale nie lekceważę żadnych nowych faktów, jeśli się dowiem o czymś sprzecznym z moimi poglądami, wiedzą, uważajmy to za specyficzne,

bądźmy otwarci na nieoczekiwane i niespodziewane,

stereotypizacja bardzo utrudnia badania

druga bariera w tych badaniach to przedwczesna strukturalizacja danych,

badacz powinien być czujny, np. pójść jeszcze raz, dopytać, może być tak, że tym drugim razem może być taka sytuacja, że lepiej możemy zrozumieć,

żeby przedwcześnie nie zrobić strukturalizacji danych /mamy za mało danych, albo są zbyt ogólnikowe/

bądźmy ostrożni, dopytujmy!,

otwartość nie pojawia się od razu

2. zasada/ cecha to komunikacja między badaczem a badanym

od pytań, zachowania badacz zależy to czego się dowiemy /mowa ciała, skrzywienie na twarzy / bądźmy uważni, żeby nie zniechęcić,

dane, które zbieramy w badaniach jakościowych są bardzo zależne od nas,

czasami zamykamy usta badanego całkiem neutralnym wydawałoby się pytaniem,

otwartość i dobry kontakt z osobą badaną

3. naturalność - mówimy o naturalnych metodach badania, w naturalnym środowisku

4. interpretacja - w jakościowym opisie interpretujemy, dostrzegamy sensy wypowiedzi

Badania biograficzne i monograficzne szczególne dla studium przypadku.

biograficzne

zasadzają się na .....

nie ma czegoś takiego jak obiektywny świat,

nasza wizja świata jest naszym dziełem,

każda narracja, opowieści własnego życia jest uprawniona, bo to jest jednostkowa, indywidualna narracja, która dopełnia obrazu, dowiadujemy się o jednostkowej wizji, jednostkowej narracji

badania biograficzne są narracyjne, człowiek opowiada o sobie /życiu w całości, jakimś jego aspekcie../

biografia nie oznacza, że jest to całe życie,

druga forma to autobiografia

wiedzę możemy pozyskać z pamiętników,

badacz może badać sam siebie, próbuje zbadać siebie uczestniczącego w jakimś zdarzeniu, potem interpretuje, analizuje,

dawni badacze uważali, że wystarczy przytoczyć jakiś materiał „surowy”, „nie opracowany”

monografia w badaniach jakościowych

to zawsze opis 1 obiektu, zjawisko, zdarzenie, skupia się na czymś wyjątkowym, dotyczy miejsc, zdarzeń, zjawisk - nie osoby

► jak sformułować cel badania, gdy chodzi np. o instytucję?

to osadzenie tego zjawiska w jakimś kontekście - trzeba problematyzować, trzeba dogłębnie zbadać fenomen tego zjawiska z różnych stron

trzeba opisać z różnych perspektyw, trzeba je pogłębić,

nie interesuje nas wymiar

► celem badań jakościowych jest wydobycie fenomenu,

jakie ma dla kogoś znaczenie

Badania fenomenograficzne

ten typ badań stworzył F. Marton

narodziły się w Szwecji, M. przeprowadzał ze współpracownikiem badania wśród studentów,

okazało się, że doszli do wniosków:

dwie osoby pytane o to samo odpowiadają różnie,

odpowiedzi mogą pokazywać różne aspekty danego zjawiska,

pewne jednak desygnaty (nazwy, zawartość treściowa pojęcia) u jednego studenta występują, a inne nie,

desygnaty tworzą pule jednostkowe w wspólne /występujące w odpowiedzi/, można stworzyć hierarchie,

np. desygnat: chodzenie do szkoły - występuje na czele, a uczenie się siebie - niezwykle rzadko, można z nich stworzyć hierarchię,

wszystkie rozumienia jakie się pojawiają, czyli zbiór desygnatów, nazwali polem wynikowym

najczęściej stosowaną metodą zbierania danych jest wywiad, przy czym stosuje się góra 3 pytania,

pole znaczeń wypełnia się po mniej więcej 20 wywiadach,

potem nie pojawiają się żadne nowe znaczenia,

czyli wyraźnie określona próba badawcza,

analiza materiałów badawczych,

prowadzi się je wtedy, gdy chce się dowiedzieć jak ludzie rozumieją jakieś zjawisko.

Charakterystyka /cechy/ badań jakościowych

1. relacje badań - badany jest ważny bardziej w badaniach jakościowych

też odnosi się do badań ilościowych

relacja w ilościowym: badacz zdystansowany, nie nawiązuje emocjonalnych stosunków z badanym, to większa obiektywność

w jakościowych: w relacji szczególne zasady:

1) badany musi być poinformowany o celu badania (nie można z ukrycia)

2) badacz nie działa z pozycji osoby lepiej wiedzącej, badany jest traktowany jako kompetentny w zakresie wiedzy jaką badamy, ponieważ dobór próby jest celowy, mówi się o wywiadzie z ekspertem, ekspertem jest każdy, który przeżywa to co nas interesuje i w tym sensie jest kompetentny,

3) badany w równym stopniu co badacz wpływa na przebieg badania, wpływa na to czy badanie zmieni kierunek, czy pewne wątki się pojawią, czy nie - w tym sensie jest współtwórcą,

w badaniach ilościowym: badany jest przekaźnikiem wiedzy, odbiorcą jest badacz,

w jakościowych: tworzą oni wspólnotę badania, oni wpływają na to badanie, badany jest inaczej traktowany,

4) w jakościowych: badacz nie przychodzi do badanego z gotowym narzędziem, nawet jeśli ma jakieś pytania, to nie jest to narzędzie zamknięte,

w ilościowych: badacz tworzy sobie przed badaniem narzędzie - skonstruowane i zamknięte - i przychodzi do badanego z gotowym narzędziem,

w jakościowych: (jak pytania w badaniach fenomenograficznych)

a co jeszcze dodasz do tego?

muszą być jakieś przemyślenia,

musimy być przygotowani, ale nie jest to zamknięte,

pytania nie wyczerpują zagadnienia, to zbiór przemyśleń,

5) w jakościowych: dwustronna relacja dialektyczna,

wypowiedzi badanego zmieniają pytania badacza, a badacz wpływa na zachowanie osób badanych,

występuje tam partnerska wymiana myśli, koncepcji badania,

badacz czasem zmienia pod wpływem wypowiedzi problem badawczy - w tym sensie to są zawsze badania otwarte

6) w jakościowych: badacz z badanym nawiązuje nieformalne kontakty (i to nic złego)

2. język

w badania ilościowych: językiem jest język naukowy

w jakościowych: często język badanego, albo wypadkowa 2 języków: badacza i badanego,

świadomie rezygnuje się z precyzji języka na rzecz potocznego dla lepszego porozumienia /potem umiejętność „przełożenia” - promotor, recenzent

ma podwójne znaczenie, zwracamy uwagę jakim językiem się posługuje badany /widziałem, słyszałem, czułem/, może też być przedmiotem badania,

zapewnienie sobie intersubiektywną komunikowalność - musi używać języka, żebyśmy się rozumieli,

badacz musi wyniki badań przedstawić - więc student musi zastosować znowu język, aby zapewnić porozumienie z recenzentem i promotorem,

na poziomie opisu zaobserwowałam, że Jasiu się wygłupiał, a więc trzeba dokonać podwójnego przekładu,

3. kontekst /zjawiska towarzyszące/

w badaniu ilościowym kontekst nie interesuje badacza

I - badania kontekstowe - całościowe, nie izolowane, ważne jest całe tło życia, zjawiska,

II- kontekst badania - w jakich warunkach, o jakiej porze, gdzie przebiegało badanie, jakby kondycja badanego: czy ma czas, czy jest to zatłoczona kawiarenka, gdzie gra głośna muzyka, pogoda też jest kontekstem,

bo od tego zależy, czy badany ma energię do rozmowy,

dyktafon też może wpłynąć - najlepiej włączyć go około 0,5 godziny wcześniej, zanim jeszcze się zacznie poważną rozmowę,

4. wyobraźnia i intuicja

w jakościowych: ceni się intuicję nieuzasadnione racjonalnymi argumentami, trzeba o czymś myśleć, żeby się pojawiła,

często pojawia się, gdy nie myślimy o tym,

wyobraźnia jest bardzo ważna w badaniach jakościowych - próbujemy zbadać mało znane zjawisko,

patrzeć nie schematycznie, aby wyobraźnia miała szansę na uruchomienie,

podpowiada nową drogę,

wyzwala odwagę do stawiania odkrywczych, trudnych poznawczo pytań.

Cechy badań jakościowych

Cel badania w bad jakościowych jest inny w sensie zajmowania się - wówczas kiedy jest coś specyficznego.

• interesują nas emocje, przeżycia,

• mówi nam ....

• sfera znaczę, przeżyć, emocji, uczuć,

• zjawisk mało znanych, nie poznanych,

• gdy mamy do czynienia z czymś dziejącym się, zmieniającym się, jakiś proce,

• udaje się nam zinterpretować

1. W bad jakościowych skupiamy się na zmiennych trwających, dziejących się

2. Zajmujemy się zjawiskami osadzonymi w ich naturalnym środowisku - czyli jak chcemy poznać kształtowanie się charakteru młodzieży na obozie, to jedziemy na obóz - ważny jest kontekst /lokujemy to w jakiejś przestrzeni

3. Wtedy kiedy badamy sytuacje drażliwe /osobiste, emocje/, często intymne - coś co dotyka ludzi, coś bardzo osobistego, to jest drażliwe /w gruncie rzeczy wszystkie, które dotyczą człowieka/.

4. Sytuacje takie, w których badamy ludzi o wysokim stopniu samoświadomości

• oni mogą wskazywać nam na coś nowego

5. Wtedy gdy chcemy poznać zjawisko w głąb /nie rozmiar zjawiska, ale jego jakość/

Przedmiot badań

Odpowiada na pytanie: co badamy? W badaniach jakościowych pojawiają się emocje towarzyszące czemuś. Przedmiot jest niemierzalny.

• Bardzo często z problemu wynika / można określić metodę.

• Wyniki badań jakościowych mówią tylko o tym, że tak się zdarza, a nie, że tak jest. Możemy powiedzieć, że: tak też można myśleć, ale nie jest to jedyna, albo najbardziej prawdopodobna wiedza.

• W badaniach jakościowych możemy potwierdzać wyjątki potwierdzające regułę lub odkryć coś wyjątkowego.

Cechy badań jakościowych

Osoba badacza jest bardzo ważna.

• Pod kątem płci - płeć może w znaczącym stopniu wpływać na badanie. Wejście kobiety - badacza w męskie środowisko: zaczyna się albo agresją /przyszła jakaś baba .../, albo postrzegana jako obiekt zainteresowania seksualnego,

• ważny jest ubiór: podkreślanie bądź nie swojej płciowości, trzeba zwracać uwagę jak się zachowujemy, nasza zewnętrzność jest bardzo ważna,

język,

w badaniach ilościowych zasadą jest, że wychodzi się od teorii /trzeba dogłębnie zbadać literaturę/, po to, aby skonstruować kompetentne narzędzie do badań i aby wiedzieć o co zapytać,

• w badaniach jakościowych wychodzi się od praktyki, wiedzę zdobywamy od badania, teoria może być tylko narzędziem do interpretacji badań,

• zasadnicze jest to, że można wychodzić od badania i z tych wyników badań próbuje się budować teorię i zastanawiamy się jaka wiedza z tych badań wynika, co takiego wynika i to się nazywa teorią ugruntowaną próbujemy potem osadzić ja w jakiejś teorii,

w badaniach ilościowych bardzo często weryfikuje się hipotezy,

• a w badaniach jakościowych hipotezy pojawiają się jako efekt, jako wynik.

Reasumując: hipoteza jest punktem dojścia w badaniach jakościowych, uogólniając możemy powiedzieć: tak bywa, a nie, że tak jest, tak myślę.

Metody zbierania danych

Obserwacja

Wnioski można wyciągnąć z atrybutów.

możemy obserwować bezpośrednio bez pomocy żadnego medium, jesteśmy w tym samym zjawisku, jesteśmy uczestnikiem,

obserwacja pośrednia - przy pomocy medium /film/, lub z relacji innej osoby - /T. Bauman ma do tego wątpliwości - chyba, że relacjonuje co widział/

W badaniach jakościowych nie można prowadzić obserwacji pośredniej. Badacz jest zobowiązany do uczestniczenia w badanym zjawisku, trzeba się zorientować jak to wygląda, dlatego stosuje się obserwację bezpośrednią.

Rozróżnia się:

obserwacja standaryzowana

• wcześniej wiemy co chcemy obserwować

• obserwujemy od początku do końca i tylko to obserwujemy

• wcześniej przygotowujemy narzędzia

arkusz obserwacji, w którym zaznaczamy co będziemy obserwowali, jakie zachowania, zjawiska i zaznaczamy na arkuszu ich występowanie - wymyślamy możliwe do wystąpienia - i w wypisanych w arkuszu stawiamy sygnał, że wystąpiło,

• nasza obserwacja jest podzielona na interwały czasowe,

• wszystkie obserwacje są wystandaryzowane - obserwujemy tylko te co nas interesują

obserwacja nie standaryzowana

• badacz obserwuje tylko to co go interesuje lub wszystko /nie „pałeczkuje”, ale opisuje/, potem próbuje wyłowić co na podstawie opisu tworzy sobie,

• nie przychodzi z gotowym narzędziem,

• każda obserwacja ma być tworzona w postaci winiety

winieta jest opisem zdarzeń, które są specyficzne dla przypadku poddawanego badaniom, posiada strukturę narracyjną, która uwzględnia chronologię przebiegu wydarzeń,

• kontekst - środa, godziny popołudniowe, grupa sześciolatków,

• nadzieje badacza - co ja tu przyszłam robić, co chcę zaobserwować,

• uczestnicy - kto jest w tej grupie, czy jeszcze ktoś był,

• co zrobił badacz /działanie badacza nie jest takie ważne, raczej mówi o swojej aktywności w badaniu/ • jakie były skutki, • na czym polegał wpływ badacza - zamiast tego w obserwacji powinien być opis zdarzenia taki jakbyśmy robili film - nie wnioski - w obserwacji wskazujemy na zachowania, a nie wnioskujemy, że np. była zdenerwowana, że się bał itd., ale bardzo precyzyjnie notować zachowania, ograniczyć swoje wnioski. Często zdarza się, że winiety są dołączane do pracy mgr - dowód na to, jak przebiegała informacja. Dlaczego tak się stało?

• inne komentarze /czego się nauczyłam, przewidywania na przyszłość, wnioski, itp./

• badacz powinien zanotować swoje wrażenie /wydaje mi się, że nie lubi ..., tu formułujemy własne sądy, własne przypuszczenia /sami się kontrolujemy, gdzie są moje komentarze/

• obserwacja nie standaryzowana też ma swoje wymogi

ostatni podział: obserwacja tajna

• rzadko stosowana przez pedagogów, bo zakłada się, że obserwowanie ludzi bez ich wiedzy i zgody jest nieetyczne, ale są takie zjawiska, których nie da się w inny sposób badać /jawnie/. Jest to związane z koniecznością zmiany tożsamości, koniecznością jej ukrywania, oszukiwania badanych i często zmiany wyglądu, dopasowania się do otoczenia.

obserwacja jawna

• mamy z nią do czynienia, kiedy zgłaszamy chęć jej przeprowadzenia i uzyskujemy na nią zgodę /to często droga przez mękę - uzyskanie pozwolenia, akceptacji/

• zakładamy, że będziemy tam wielokrotnie lub jesteśmy członkiem tej społeczności,

• wchodząc w nowe środowisko /szczególnie badacz etnograficzny/, które to środowisko chce „rozgryźć” , ustalić kto i co - musi mieć świadomość, że taką obserwację można prowadzić na różnym poziomie zaangażowania

Stopnie aktywności badacza prowadzącego obserwację

3 -ci stopień zaangażowania obserwator jako uczestnik

• badacz jest uczestnikiem badanej sytuacji, ale jako obcy, wyraźnie zaznacza swą rolę badacza, uwidacznia się jego tendencja do dominowania, jest bardziej badaczem, niż uczestnikiem. Rzadziej wchodzi w interakcje z pozostałymi uczestnikami badania.

• zapewnia sobie dystans do badanego zjawiska,

• tego typu badania prowadzi się w badaniach ilościowych

2 - gi uczestnik jako obserwator

• zarówno badacz jest świadom swej roli, jak i badani postrzegają go jako badacza. Uczestniczy w badanym przez siebie zjawisku, jednak nie utożsamia się z nim.

• badacz nie jest w to zaangażowany, jego ogląd jest innego typu,

• nie ma poczucia, że należy do tego zjawiska

1-szy pełnoprawny uczestnik

• badacz jest w pełni zaangażowanym uczestnikiem obserwowanej sytuacji, wtapia się w nią, nie odróżnia się od pozostałych uczestników, w pełni angażuje się w nią. Ten najwyższy stopień aktywności badacza nazywany jest badanie przez wspólne doświadczenie.

• to najwyższy poziom badania,

• refleksyjnie i świadomie

Jedną rzeczą są nasze założenia, przekonania, co jest ważne dla naszego badania - jeśli nie spróbujemy myśleć o nim krytycznie, bądź negatywnie - w obserwacji ważne jest zawieszenie naszych epoche

Ze względu na to, że nasze obserwowanie nie jest doskonałe, ważne jest, aby zaprowadzić porządek obserwacji.

Warunki dobrej obserwacji i jej Porządek

1. powinna być zaplanowana i celowa

• badacz musi dokładnie wiedzieć co go interesuje,

• to co na pewno musimy zrobić, to musimy mieć wyraźnie określony cel, czyli sformułowany problem badawczy,

• jeszcze jest taka możliwość, że zaobserwujemy coś innego, coś bardzo ciekawego - przeformułujemy problem badawczy, zmieniamy koncepcję i wtedy to powinno się pojawić w rozdziale metodologicznym /i to opisujemy/

2- ga cecha związana z planowością

• plan musimy ustalić sobie ile przeprowadzę obserwacji i odpowiedzieć od razu na pytanie dlaczego tyle - sami musimy to ustalić i uzasadnić to

• notujemy od razu, bo potem będziemy mieli marny, przekształcony materiał - zapomnimy,

• przy obserwacji nie może być ogólnego zarysu informacji - „nauczycielka rozmawiała z uczniami” - jak rozmawiała, o czym rozmawiała, z iloma uczniami rozmawiała itd.

W obserwacji ważne są 2 elementy:

1. przestrzeń

2. czas

ad 1 - czasami to kontekst badania

• warto odnieść się do przestrzeni, badacz ma zwracać uwagę na aranżację przestrzeni,

• analiza przestrzeni może też coś zasygnalizować, warto zrobić opis tej przestrzeni

• zorganizowanie przestrzeni - kontekst, w jakich warunkach, gdzie to się dzieje, a nie tylko zachowania - jest też ważne

ad 2- czas

1. w którym dokonujemy obserwacji - inne zachowanie, bo zmienił się czas np. zachowanie na 1-szym wykładzie i na ostatnim,

2. ważny jest też czas w sytuacji na początku i na końcu jakiegoś zdarzenia,

• opis zdarzenia od początku do zamknięcia - coś się skończyło bez rozwiązania sprawy - coś się zdarzyło i nic z tego nie wynikło, ale są zdarzenia, które mają początek i koniec i trzeba to opisać,

3. czas ma specyficzna rolę także w relacjach międzyludzkich - czasem trzeba się spóźnić, bo jest to wyrazem szacunku,

• warto sprawdzić jak czas jest strukturalizowany

20.12.2009

Wywiad

wywiad narracyjny, inaczej to wywiad otwarty, pogłębiony

• nagrywany zawsze i tylko na dyktafon

• mocno zakorzeniony we wszystkich założeniach filozoficznych związanych z badaniem jakościowym

• inne typy wywiadów są w badaniach ilościowych /wywiad - badanie w działaniu, wywiad - analiza ← pochodne

• on stanowi, zbiera zasadnicze cechy dla wywiadu jakościowego,

• różnica pomiędzy wywiadem ilościowym a jakościowym jest taka jak pomiędzy pracą górnika a podróżnikiem: praca górnika - badacz wydobywa z badanego wiedzę, która jest ……; podróżnik - zaprasza badanego do wędrówki, zakłada, że badany w trakcie wywiadu konstruuje sensy pod wpływem pytań badacza /impuls dla badanego/ a badacz je gromadzi /dyktafon/ InterViev

Narracja → to opowiadanie komuś o czymś, to szczególna komunikacja. Z jednej strony prowadzi ją osoba, ale jednocześnie jest wytworem komunikacji. To też szczególna forma poznawczego reprezentowania rzeczywistości. O pewnych rzeczach nie myślimy, dopiero gdy ktoś nas zapyta - dopiero wtedy zarysowuje się ten problem. To wyraz rozumienia rzeczywistości jak ktoś opowiada, to jest tak, jak on to rozumie. Ciąg życia w rozumieniu strumienia zdarzeń.

• inspiracją do narracji jest pytanie,

• trzeba pozwolić osobie badanej snuć narrację, taka opowieść.

Badani dosyć aktywnie włączają się w te badanie /jak już się zgodzą/, chętnie dopowiadają, umawiają się, są sami zainteresowani. To przewaga tego wywiadu, że chętnie opowiadają.

• 1 godzina wywiadu → to 10 - 12 stron transkrypcji, na pewno więc nie 20 wywiadów /z 20 osobami/

• nie stosuje się ilościowego → to wywiad standaryzowany, ogranicza się do pytań przygotowanych,

• wywiad otwarty - mogą być przygotowane pytania, ale tak zarysowująco,

• wywiad otwarty, pogłębiony ma źródło z założenia hermeneutyki: zrozumienie ludzkiego życia, działania, rozumienie nas jest możliwe dzięki procesom interpretacji własnego działania, /narracja/ opowiadają - wtedy możemy ich rozumieć

• w wywiadzie narracyjnym badacz w żaden sposób nie ukierunkowuje wypowiedzi pytanego → przychodzi w zasadzie z 1 pytaniem a potem całą konstrukcję tworzy badany, badacz słucha.

• pytanie to nie uszczegółowienie tego czego badacz chce się dowiedzieć. Jego cel to zaproszenie badanego do opowieści o sobie, do narracji,

• badany decyduje się opowiedzieć o sprawach o różnym zabarwieniu emocjonalnym. W trakcie wywiadu czasem pękają jakieś struny i nie jest to łatwa sytuacja,

• aby przeprowadzić wywiad narracyjny z osobą musimy być nieobcy, musi nas polecić jakas osoba, to ma szczególne znaczenie w badaniach biograficznych.

Fazy otwartego wywiadu pogłębionego, narracyjnego

Wszystkie są ważne i trzeba je przestrzegać, zachować!

1. Faza objaśnień

• badacz informuje badanego o tym czym jest wywiad narracyjny - opowiada mi pan historię, ja się nie wtrącam, najwyżej potem jeszcze porozmawiamy,

• zapewniamy mu komfort,

• zależy od tego, z kim jest prowadzony wywiad,

• dajemy pełną dowolność

2. wprowadzenie do wywiadu mające postać „Pytania opowiadającego”

• tu pojawia się główne pytanie badacza. Często jest przedstawieniem np. dlaczego badacz zainteresował się akurat tą problematyką → to dalszy etap wyjaśnień. To pytanie może mieć formę opowieści, może być to jakaś historia.

• zależy z kim przeprowadzamy wywiad i to pytanie może być krótkie, ale też może być tak, że przy którymś dobrze jest opowiedzieć historię swojego życia,

• faza może być krótka lub długa

Główne opowiadanie - opowieść badanego

3. Główna faza

• my generalnie milczymy, ale może zadawać pytanie szczególnego typu

• nie powinna być przerywana przez badacza, czasem badacz zadaje pytania, ale nie mogą zaburzyć toku wywodu,

Typy pytań

• zadajemy pytania np. pogłębiające: „…a mógłbyś powiedzieć coś szerzej, coś więcej?”

• pytanie rozwijające to np. mhm.. /pozawerbalne wzmocnienie, zachęcenie do rozmowy/, kiwanie,

• pytania sondujące: „…. czy jesteś pewien?, … a mógłbyś podać przykład tego o czym mówisz?”

wtrącamy się w sposób nie wytrącający, nie zmieniający, ... a przypominasz sobie dokładnie? - to takie dociekanie.

odnosi się do opowiadanego wątku, nie zmieniające toku myślenia badanego,

• pytanie wyszczególniające (uszczegóławiające) - zachęcają do rozwinięcia ... a co wtedy robiłeś?, .. ile lat wtedy miałeś?

• pytania wprost - ... a czy pan kiedyś wziął? (ale czy mam prawo?!)

• pytanie pośrednie .. a tak w waszej szkole zdarza się, żeby ktoś wziął ...?

• pytanie o strukturę /porządkowanie/ zmusza badanego do zastanowienia się, ale nie jest ważne poznawczo.

Kvale - InterView

Techniki oddziaływania na badanego:

milczenie - trzeba dać czas ludziom do namysłu,

• badany wie, że nie może liczyć z naszej strony na podpórkę,

• milczenie w wywiadach odgrywa ważną rolę, nie jest niczym niepokojącym, jest elementem wywiadu

4. Faza uzupełnień.

5. Faza bilansowania.

Tu powinny pojawić się pytania.

• jeżeli badacza zaciekawiło jakieś zdarzenie w trakcie narracji /badany tego nie rozwijał/, to dopiero w tej fazie badacz dopytuje o to: .. słuchaj, a ty wspominałeś .....

• to czas na włączenie swoich pytań, coś np. co dopiero wydało się ważne.

6. Faza dodatkowych wątków to na pewno na zakończenie - /związana z 4 fazą/

• badacz wprowadza /może wprowadzić/ całkiem nowe wątki. Na samo zakończenie możemy to zrobić, to też zaproszenie do podsumowania.

Czasem niezbędne jest zadanie pytania w 3 fazie /może np. po przerwie na herbatkę czy papierosa/

Te fazy to propozycja. Czasem coś wypływa naturalnie.

Wywiad narracyjny może dotyczyć historii życia /wywiad biograficzny/. Może np. dotyczyć tylko biografii edukacyjnej, zawodowej, może dotyczyć okresu życia, może być zamknięty czasowo wywiad autobiograficzny /jest biograficznym/ - będzie dotyczył opowieści o sobie, historii życia.

Ale są też wywiady jakościowe, które nie są do końca narracyjne, to wywiad ekspercki otwarty jakościowy.

Typy wywiadów
Wywiad narracyjny autobiograficzny Cel: badacz chce uchwycić proces tworzenia się zjawisk, kształtowanie się świadomości jednostek, jednostkowe dzieje	Wywiad ekspercki Cel: badacz chce poznać poglądy ludzi znających się na interesującym go zagadnieniu, ten nie musi być narracyjny, ale może ekspertem jest np. 12 letnia dziewczynka, gdy rzecz dotyczy 12 latek
wywiad w oparciu o dyspozycje • szczególne wątki w pracy, w życiu w oparciu o dyspozycje, • nie przygotowujemy kwestionariusza wywiadu, • przygotowujemy dyspozycje np. 3 rzeczy, • wyraźnie mam określone 3 interesujące nas zagadnienia / dyspozycje - nie wszystko/
wywiad z zastosowaniem fotografii • jedyny typ wywiadu, który można przeprowadzić z dziećmi /bo mają mało rozwinięta zdolność do interpretowania zdarzeń, nie mają zdolności narracyjnych/, • jest pomocny: obrazek przytrzymuje zainteresowanie dziecka, • też z osobami dorosłymi - obraz fotografia pełni 2 funkcje → przytrzymuje uwagę i pozwala na utrzymanie porządku, • fotografia także pomaga rozpocząć opowiadanie, pomaga wrócić do jakichś zdarzeń - może być elementem wspomagającym , foto może być podpórka to punkt odniesienia
wywiad skoncentrowany na problemie • typ wywiadu, który dotyczy 1 zagadnienia, badacz przychodzi z problemem badawczym , • często chodzi o to, aby zebrać poglądy, interpretacje jakichś ludzi, • stosuje się go w badaniach fenomenograficznych /formułujemy 2-3 pytania/, • warto wcześniej powiedzieć badanemu co nas interesuje /aby sobie przemyślał/
wywiad recepcyjny /naturalne środowisko badanego/ absolutnie niezbędne • często taki wywiad odbywa się w trakcie badań w działaniu …… jaka była Twoja recepcja tego zdarzenia? /jak to odczuwasz, jakie są twoje spostrzeżenia?, • również kiedy my chcemy, aby badany coś skomentował, przedstawił swoją opinię → opowiadamy zdarzenie i chcemy poznać jaka jest percepcja tego zdarzenia

Wywiad stosujemy jako samodzielną metodę zbierania danych

• jedyna /biograficzne badania/

• albo jako jedna z wielu i stosujemy odmiany wywiadu:

badania monograficzne

- skoncentrowany na problemie,

- o dyspozycje

• kiedy interesuje nas 1 problem i chcemy poznać różne poglądy

Kolejna metoda zbierania danych

Dyskusja grupa

• mało znana acz bardzo interesująca,

• głównie stosowana w niemiecko języcznych krajach /Szwajcaria, Niemcy/

• prekursor Kurt Levin i jego uczniowie → uszczegółowili

• można ją nazwać eksperymentem grupowym, wywiadem grupowym,

• ekonomiści nazwali to wywiadem fokusowym - traktują jako świetną metodę do badań marketingowych- biorą produkt i pytają: co o tym myślicie?

Dyskusja grupowa prowadzona w badaniach społecznych nie ma takiego wymiaru ekonomicznego.

• w naturalnych warunkach z wybrana grupą - my studenci o warunkach studiowania,

• może być poza środowiskiem badanych, zaproszona sztuczna grupa,

Dyskusję grupową stosuje się przy 2 celach:

1. gdy chcemy się dowiedzieć /tu interesuje nas temat/ o poglądach określonej grupy osób i jak kształtują się pod wpływem innych osób poglądy → jak wpływają ich poglądy na jednostki, jak ludzie i pod wpływem czego zmieniają poglądy,

2. gdy mniej nas interesuje jakaś konkretna problematyka a interesują nas procesy wewnątrzgrupowe;

• jak wyłania się lider,

• co się dzieje, jak tworzy się struktura, hierarchia grupy,

• kto i jak jest marginalizowany

Najlepiej jest, gdy uczestnicy się znają, bo mniej jest kłopotów z animacją dyskusji.

• lub heterogeniczne → różnorodne

W tym przypadku mogą być 2 rodzaje dyskusji: mediacyjna i eksploracyjna /odkrywać, zgłębiać/, np. religia

mediacyjna /próbujemy dogadać się, dojść do porozumienia/ - celowo zapraszamy zwolenników parytetu kobiet we władzach i przeciwników → mają poznać swoje stanowiska i nie obrzucać się błotem - okazja do wymiany poglądów

Przygotowanie się do zbierania danych

• badacz zaprasza 6-12 osób /prof. T. Bauman poleca 8 osób - optymalna liczba/

• cała dyskusja nagrywa się na dyktafon

Fazy:

• np. zapraszamy feministki i nie feministki

1. wybór uczestników badania to równocześnie 1-sza faza dyskusji grupowej:

• albo kontrastowo - jeśli chcemy burzę - zależy co mamy na celu

• albo grupa homogeniczna - jednorodna

2. wprowadzenie do dyskusji

• to pytanie opowiadające, ma taki cel - ma wprowadzić badanych dlaczego to jest interesujące dla badacza, po co się tu zebrali,

• bodziec do rozpoczęcia dyskusji - historyjka łatwiej rozpoczyna dyskusję, łatwiej im się wypowiadać, usuwa się bariery,

• poprosić, żeby się przedstawili /łatwiej zrobić transkrypcję/

• badacz tu akcentuje swój udział, ma mieć przygotowane prowokujące pytania na 1,5 godziny

3. zasadnicza dyskusja

• przedmiotem dyskusji może być wszystko: ich życie, zjawiska, system wartości, światopogląd,

• badacz powinien zminimalizować swój udział,

• nie powinien wygłaszać własnych poglądów,

• ingeruje gdy badani odchodzą od tematu,

• badacz może dopytywać, parafrazować: .. tzn., że twoim zdaniem ….,

• robi ressime: upewnia się czy dobrze rozumie,

• po to, by nie zakłócać tej naturalnej dyskusji, nie może wpływać,

• ma czuwać, aby zasadniczy temat był kontynuowany, ale może przedstawić pomysł, który nie był „poddaje pod dyskusję”,

• kłopotem mogą być też osoby najbardziej aktywne,

• badacz musi być przygotowany

4. transkrypcja

• cały przebieg musi być nagrany na dyktafonie,

• materiały muszą dokładnie być przepisane

5. praca z zebranymi materiałami

• dotyczy opracowania materiałów

Gromadzenie dokumentów

Dokumenty istniejące: I-szy podział dokumentów pisanych

1. Dokumenty archiwalne dane pisane, prace z obszaru historii wychowania

• To zbiór, w jakiś sposób uporządkowane informacje, zapisane na jakichś nośnikach,

zapisane i uporządkowane (przez kogoś), ponumerowane,

• stanowią ważne źródło wiedzy o tym, co było dawniej,

• cechą jest duży poziom wiarygodności

• np. dziennik szkolny

2. Teksty incydentalne dokumenty pisane, okolicznościowe

• stanowią świadectwo działalności człowieka,

• dla badacza może być to ważne źródło wiedzy, ale nieuporządkowane: pamiętniki, zapiski, plan zajęć dnia np. na obozie,

II podział dokumentów (Typy dokumentów pisanych)

Teksty (dane pisane)

1. Dokumenty urzędowe (wytwarzane przez władze)

• mamy dostęp,

• nie są tajne,

• wszystkie Dz. U., Rozporządzenia, różnego rodzaju dane, opracowane przez urzędy

• takie dane są potrzebne, gdy badamy jakąś instytucję takie dokumenty są świadectwem jej działalności,

• mówią o pewnych zasadach, regulacjach - mówią o unormowaniu instytucji, co zostało zaplanowane

2. Opracowania statystyczne (inaczej dane statystyczne)

• wskazują na wymiar zjawisk,

• to zbiór danych liczbowych o społeczeństwie

3. Teksty aktuarialne

• są informacje i dotyczą prawnych zapisów (notarialne)

• to wszystko teksty istniejące, ale można poprosić badanych o wytworzenie tekstu (tu mogą być i wizualne)

• dokumenty wytwarzane mogą być istniejące np. rysunki

• rysunki istniejące mają wartość historyczną, zastane, to już jest

• zazwyczaj robi się je na potrzeby badania

Metody analizy rysunków

• badamy spostrzegawczość dzieci psychometryczna opisowa projekcyjna analiza rysunków (często używana do diagnozy przez psychologów → np. dzieci molestowanych

Reasumując: zbieranie danych w postaci dokumentów

często w badaniach jako dodatkowa metoda (studium przypadku, badania ankietowe)

w zasadzie często korzystamy: sięgając do roczników powinnam pisać: wykorzystałam analizę dokumentów

Ja jako metodolog, Moja metodologia, - jak napisać taką pracę to inspiruje powstanie dokumentu.

Dane wizualne - mogą być zastanymi, mogą być wytworzonymi

• to dane obrazowe,

• stały się od pewnego czasu znaczącym źródłem informacji dla badaczy (filmy, nagrania ,tatuaże, deski rozdzielcze, DO, napisy na bilbordach, listy przebojów, mapy),

• taśma jest tylko narzędziem, jest nośnikiem, nie jest jeszcze informacją, żeby zrobiły się z tego dane - musi się przekształcić w opis,

II - ga grupa danych wizualnych:

• wytwory na potrzeby .. (badacza, badania?)

• rysunki,

• rzadziej źródło danych badawczych naukowych, częściej ………

Poznawczy status danych jakościowych

1. Fazy wyłaniania się badań jakościowych

2. Modele badań empirycznych

a- jakościowo - ilościowy model badań

b- model badań interpretatywnych

3. Rodzaje wiedzy uzyskanej w badaniach jakościowych

a- wiedza pewna i niepewna

b- wiedza nienaukowa i narracyjna

c- wiedza lokalna i uniwersalna

4. Zalety i wady modelu badań interpretatywnych

1. Fazy wyłaniania się badań jakościowych

- badania jakościowe pojawiły się b dawno (chociaż tak się nie nazywały) - Florian Znaniecki robił pierwsze badania jakościowe, (badania polskich chłopów a Ameryce) - specyficzny rodzaj badań pomiędzy publicystyką a nauką

*scjentyzm -zakłada myślenie, że tylko Kartezjańska metoda poznawania świata jest prawdziwa, czyli zapatrzenie w analityczno - logiczny model badania świata

Początkowo badania lokowały się tylko w literaturze, po przełomie pozytywistycznym (pojawiła się krytyka scjentystycznego poznawania - mała, niepełna przydatność tego modelu w poznaniu zjawisk społecznych, stwierdzono, że człowiek do końca nie może wszystkiego zbadać, poznać obiektywnie i oderwać się od przedzałożeń.

W naukach społecznych metodą naukową można szczegółowo zbadać tylko wąskie zagadnienia /Ossowski/. Kiedy chodzi o badanie człowieka trzeba brać różne aspekty, trudno wskaźnikować /np. cechy człowieka/. W naukach społecznych zaczęto wskazywać na potrzebę innej metody badań.

Badania jakościowe wnikały w głębie i wzbogacały badania, dlatego domagano się ich uprawomocnienia w nauce.

Odkrycie znaczenia fenomenologii, hermeneutyki, internacjonalizmu - zaczęto patrzeć łaskawym okiem na metody opisowe (metody jakościowe).

Tak wyłania się I faza badań:

I - Faza koegzystencji - obok siebie funkcjonują 2 modele badań: ilościowe i jakościowe, ale różnią się, są czymś innym, mają znamiona separacji, są niezależne, nie mają punktów stycznych, nastąpiło zróżnicowanie - pokazanie różnic: jaki inny jest punkt wyjścia, twardo je określono, wyraźnie od siebie oddzielając.

II - Faza progowa - („między”) - próg „domu” (nauki) - dom, czyli nauka: upierano się, że badania jakościowe nie są /metodą/ badaniami naukowymi, panował tu specyficzny chaos: nie ma jeszcze dokładnego opisu metodologii, zamieszanie, nie ma czytelnych zasad postępowania, reguł, nie wiadomo jak zastosować, to początki, jeszcze nie ma nic, co pozwoliłoby, żeby były traktowane jako badania naukowe. Okres pisania prac prace są nie refleksyjne /brak refleksji dla całego procesu badawczego/- to okres bałaganu. I co ważne: to co zaszkodziło w tym okresie to fakt, że część badaczy uznała, że wszystko wolno badaczowi.

III - Faza połączenia /agregacji/ - krystalizują się nowe jakości, pewne rzeczy już są wiadome na pewno, pewne zasady zostały sformalizowane, tworzą się jakieś skupienia, pojawiają się glosy krytyczne, badacze rozmawiają ze sobą i stają się bardziej samoświadomi. To krystalizowanie się pewnych myśli badań jakościowych, tworzą się różne sposoby myślenia o badaniach jakościowych, powstają zasady, krytyka powoduje większą świadomość badaczy. Metodologia zaczyna być bardziej spójna. W tej fazie wyłoniły się modele badań /różne modele badań empirycznych/

2. Modele badań empirycznych.

3 modele badań empirycznych /podział wg T.Bauman/:

*źródła i modele badań empirycznych

* paradygmat: założenia czym jest świat i jak jest poznawany

Badania jakościowe

rzutuje analityczno-logiczny sposób poznawania i myślenia

o świecie, nie ma korzeni filozoficznych,

czerpie trochę z tego i z tego,

nie ma w czym go osadzić

to opis praktyki badawczej

*źródła i modele badań empirycznych

* paradygmat: założenia czym jest świat i jak jest poznawany

paradygmat pozytywistyczny → model badań ilościowych → rzutuje analityczno-logiczny

paradygmat interpretatywistyczny → interpretatywny model badań jakościowych

z modeli badań: ilościowych i interpretatywnego modelu b. jakościowych, wyłonił się 3 model badań empirycznych → jakościowo - ilościowy (hybrydyczny) → nie ma on korzeni filozoficznych, czerpie trochę z tego i z tego, nie ma w czym go osadzić

istnienie tych 2 modeli badań pod jedną nazwą /jakościowo - ilościowy (hybrydyczny) i interpretatywny model badań jakościowych / jest niejako utrudnieniem w badaniach jakościowych różny jest cel.

• cel w badaniach ilościowych: uzyskanie takich danych, które pozwalają sprawniej działać, funkcjonować; efektywniej organizować życie społeczne /przewidywanie skutków, ….. /

• cel w badaniach jakościowych jest nieinstrumentalny, badania dotyczą jednostkowych przypadków, pozwalają lepiej rozumieć człowieka, pojedyncze zjawiska, ale nie są nastawione na efektywność.

• w badaniach ilościowych część badaczy rozwinęła wątek z badań jakościowych (badacze chcą przekształcić twarde dane na miękkie, nie tylko wymiar, ale i jakość - rozmiękczają)

Ad 2- a - badania ilościowo - jakościowe

1. dążą do uogólnień, aby tworzyć model rzeczywistości,

• chcą tworzyć wiedzę naukową, w miarę pewną,

• chcą dostrzegać kierunki zjawisk, aby w efekcie wyniki badań można było wykorzystać /użytkowe/ do …

2. są podporządkowane niektórym zasadom i regułom badań,

• triangulacja metod (wykorzystanie różnych metod, to badanie zjawiska w różny sposób)

3. można, ale nie trzeba stawiać hipotez, bo mogą mieć inny cel ewaluacyjny /weryfikacyjny/,

4. nie musi się stosować analizy statystycznej badań,

5. można, ale nie musi się stosować j. naukowego (można dostosować do języka badanego)

• w badaniach ilościowych j. naukowy - jest to niezbędne, w jakościowych - niezbędne jest dostosować się do badanego,

6. można, ale nie musi się wyjść od teorii,

7. postawa badacza wobec badanego: może wchodzić w bliższy kontakt, nie musi się dystansować,

8. może, ale nie musi być super etyczny - nie musi mówić, że prowadzi badania,

Ad 2 - b- Interpretatywny model badań jakościowych: badania interpretatywne: zbudowane w oparciu o paradygmat interpretatywny, stąd wynikają konsekwencje. Paradygmat ten zwrócił uwagę na:

• sposób narracji, jej ważność (wytwarzanie wiedzy podczas rozmowy)

• lokalność wiedzy

• szkody wynikania, to pewien problem - niedostrzeganie osobliwości świata,

• na możliwość innego, niż pragmatyczny cel badania,

• inny rodzaj wiedzy, niż naukowy,

• na ważność tej wiedzy, którą otrzymamy,

• na uczestnictwo badacza w wytwarzaniu wiedzy,

• na zmiany jakie zachodzą w badanym i badaczu

Paradygmat interpretatywistyczny był konsekwentnie budowany, więc model badań z niego wypływający w gruncie rzeczy konsekwentnie określa cele:

• celem jest wyjaśnienie, opis różnorodnych form życia w różnych jego przejawach,

• formułowanie pewnych wniosków dotyczących napięć w świecie badanych zjawisk,

• rejestracja ludzkiego doświadczenia!

Efekt badań Geertz - efektem tych badań jest udoskonalenie naszej nie manipulacyjności, zdolności wyjasniania życia życiem

• w tym modelu chodzi o to, aby rozumieć siebie, innych, trzeba doświadczać, obserwować doświadczenie i traktować ją jako wiedzę ważną.

• doskonalenie naszej wiedzy o świecie, o nas samych, o innych, obserwacja doświadczeń różnych dla nas.

Ad 3 Rodzaje wiedzy uzyskanej w badaniach jakościowych

a- wiedza pewna i niepewna

b- wiedza nienaukowa i narracyjna

c- wiedza lokalna i uniwersalna

a. • wiedza nie rości sobie, aby była wiedzą pewną,

• badacz i badany bogatsi o nowe doświadczenia,

• niepewność wiedzy ta wiedza jest wytwarzana, ulotna, nie budujemy precyzyjnego narzędzia,

• nie sprawdzimy …… czy trafnie je dobraliśmy,

• badacz z czymś wychodzi, ale może okazać się, że zmieni mu się pytanie badawcze,

• szczególnie w badaniach interpretatywnych rozdział metodologiczny jest dosyć obszerny - ale w obu badaniach się opisuje, badacz szczegółowo opisuje swoją drogę badawczą

b.• wiedza naukowa - wysoki stopień logiczności, uporządkowana, jest zdobywana w sposób planowy, usystematyzowany, zgodnie z metodą pewna, prawdziwa.

• wiedza narracyjna - oznacza opowiadanie komuś czegoś, jest to wypowiedź osobista, jednostkowa, jedyna jaka badacz ma, jest opowieścią rozumienia jakiegoś zjawiska.

c. • wiedza lokalna, czyli wiedza tego zjawiska.

• wiedza uniwersalna - zakłada się, że jest prawdziwa wszędzie i zawsze.

Opracowywanie danych jakościowych

Fazy opracowywania materiałów badawczych

Faza I Etap wstępny /uczynienie dokumentu/

1. Transkrypcja.

2. Oznakowanie materiałów.

3. Pierwsze czytanie.(przeglądanie)

4. Mapa kontekstowa badań.

Faza II Porządkowanie materiałów badawczych /tworzenie bazy danych, wstępne porządkowanie/

1 Formalna analiza tekstu

a. kryteria wyodrębniania grup tematycznych

2 Matryce

3 Sekwencyjna analiza tekstu.

Faza III Opracowanie i graficzna prezentacja danych jakościowych

1 Mapa kontekstu.

2 Linia zdarzeń.

3 Sieci.

Faza I Etap wstępny /uczynienie dokumentu/

1. Transkrypcja.

2. Oznakowanie materiałów.

3. Pierwsze czytanie.(przeglądanie)

4. Mapa kontekstowa badań.

1. Transkrypcja.

Pierwszy etap. Ważne, ponieważ:

1. jeżeli słuchamy to trudniej pamiętać wszystkie wątki, transkrypcja pozwala zajrzeć → ułatwia.

2. te zebrane materiały są jedynym dowodem na zebrane dowody, tezy, że nasze wnioski są słuszne. Transkrypcja powinna być wierna, to autentyczna wypowiedź …, przerwy, wulgaryzmy, dłuższe przerwy …

np. I ….eeee

(….3) → tj 3 sekundy zastanowienia się, przerwa,

Cytat z wypowiedzi → / kursywą i fragment węższy tj wcięty,

ważne, aby odróżnić mój tekst, egzemplifikację wywodu.

3. transkrypcja jest ważna z powodu specyficzności języka autora (analiza formy do treści, zjawisk językowych), tonacja sygnalizuje nasze nastawienie → w transkrypcji trzeba zaznaczyć.

Sami opracowujemy system znaków (w legendzie). Dowód na to, że nasze wnioski są uzasadnione, to co zrobiliśmy ma sens (etap przed opracowaniem materiałów).

Badacz ma do czynienia z danymi: filmy, zdjęcia, rysunki, materiały → dokumenty, najczęściej to są teksty. Każda obserwacja, wywiad, refleksje przybierają postać tekstu → jest tego cała masa, trzeba to uporządkować. To pierwszy próg.

2. Oznakowanie materiałów.

• ponumerować wywiady: wywiad 1, wywiad 2, … (nadać nr wywiadowi i dać nr stron tekstu wywiadu)

W-4,6 - wywiad 4 str. 6

• poza tymi materiałami zebranymi od innych, tak samo postępujemy z wytworzonymi przez nas (winiety, zapiski własne), to też musi mieć numerację,

• zapiski to inny rodzaj dokumentu, to albo zebrane,

albo moje - refleksje „R”, albo zdarzenie (opisujące zdarzenie),

• porządkowanie zaczynamy od oznaczania,

• piszemy: W transkrypcji materiałów badawczych użyłam następujących symboli: (legenda)

• potem czasami badacze tworzą sobie 2 kopie (z powodów technicznych), zapis komputerowy - nieistotne.

Kolejnym etapem fazy wstępnej jest:

3. Pierwsze czytanie. (przeglądanie)

• materiały badawcze czytamy kilka razy, ale pierwsze - to wyrobić sobie pogląd (nie robić od razu na tekście notatek, trzeba przeczytać całość i rozejrzeć się: co mam, jakie dane, co się powtarza - to pierwszy ogląd, by wyrobić sobie zdanie)

• drugie czytanie: to już mamy zarys, po nim wynotować, czytać jednym ciągiem.

4. Mapa kontekstowa badań.

• mapa kontekstowa badania jest pomocna: (podany niżej przykład - dla wywiadu)

aktywność badacza zachowanie osoby badanej

badanie nr 7

inne uwagi atmosfera w jakiej przebiegało badanie

informacje o badanym

termin, miejsce i czas trwania wywiadu

Faza II Porządkowanie materiałów badawczych

1 Formalna analiza tekstu

a. kryteria wyodrębniania grup tematycznych

2 Matryce

3 Sekwencyjna analiza tekstu.

1. Formalna analiza tekstu

a. kryteria wyodrębniania grup tematycznych

• to podzielenie tekstu na tematyczne, główne wątki, np. kolorowym flamastrem, kolorem na kompie,

• wtedy powstają grupy tematyczne (to dostrzeżone przez nas grupy zagadnień - potem stanowią podrozdziały w rozdziale empirycznym)

• porządkowaniem i grupowaniem materiału jest tworzenie tych grup tematycznych,

• kryteria: czas (stanowi on 3 fazy: np. zachowania zaobserwowane przez rodziców przed pójściem dziecka do przedszkola, zachowania zaobserwowane przez rodziców po pójściu dziecka do przedszkola, zachowania zaobserwowane przez rodziców po miesiącu w przedszkolu),

czas grupuje nam wątki,

• inne kryteria różnicowania: inne przeprowadzane badania - każde badanie jest ……. (odrębne?) → obserwacja 1, …., .. (T. Bauman nie zachęca do takiego grupowania, bo jeżeli każdy przypadek analizujemy/traktujemy oddzielnie, to pozbawiamy się całości obrazu), to ubogi sposób, nie pozwala na zauważenie znaczących spraw dla naszego zagadnienia,

• obiekty - prowadzimy obserwacje np. studentów (2 wycofanych i 2 aktywnych), te 4 osoby (obiekty) mogą być wątkami do opisania - jak dana osoba zachowuje się, gdy jest: dyskusja (prowadzona przeze mnie, animowana), czy dysputa, czy .. itd. (inne), jej pojedyncze przypadki, zachowanie w zależności od formy dydaktycznej jaką przeprowadzam,

jak jednostka zachowuje się pod wpływem zachodzących sytuacji,

• albo aktywność społeczna studentów: obiekty to parlament studencki, rada studencka (formy aktywności)

• kryterium: przestrzeń: różnicuje zachowania → na korytarzu, w auli, w kawiarni, w gabinecie prowadzącego zajęcia,

• pogrupowanie jest najważniejsze świadczy o tym, że student potrafi opracować materiał, który zebrał.

2. Matryce - to zapis graficzny analizy tekstu

• tj graficzna prezentacja podzielonych wg określonych kategorii,

• więcej informacji w f III

3. Sekwencyjna analiza tekstu.

• wydobycie z tekstu pewnych sekwencji, słów, ciągu następujących zdarzeń, które pociągają za sobą konsekwencje,

np. sekwencja zdarzeń:

1 wyłonienie przywódcy (organizacja)

2 przydział ról (sposób pracy) - pojawiają się konflikty (1 os dostała za dużo zadań i pojawił się żal, że inni ich nie mają)

3 konflikt (ta grupa tematyczna)

4 przywództwo w grupie ( czy jest to demokracja, czy jest przywódca, typy przywództwa)

5 współpraca i rywalizacja

• 1 - 5 grupy tematyczne, tworzą sekwencję zdarzeń, sytuacji, wyłaniają wątki,

• potem my z tego tworzymy analizę (to na przykładzie obserwacji, dla innych materiałów też można)

Faza III Opracowanie i graficzna prezentacja danych jakościowych

1 Mapa kontekstu.

2 Linia zdarzeń.

3 Sieci.

1 Mapa kontekstu.

Transkrypcja wywiadu nr 3

Badacz: To są pytania ……… I tak, pierwsze pytanie: Co Pana zdaniem decyduje o randze Uniwersytetu?

Respondent: (….10)

Badacz: Tu chodzi o …..

Respondent: (….5) - i podaje 1 czynnik (liczba laureatów nagrody Nobla)

Transkrypcja wywiadu nr 4

• …… respondent podaje wiele czynników: kadra, opinie osób, które chcą studiować, siła, kwestia kontaktów międzynarodowych, publikacje międzynarodowe, konferencje zagraniczne, czy są znani profesorowie medialni, opinie pracodawców,

• w tekście zaznaczamy je kolorem.

Formalna analiza tekstu:

Czynniki decydujące o randze Uniwersytetu

3.1.1 kadra naukowa ilość zatrudnionych laureatów nagrody Nobla

wywiad 3; pytanie 1; wątek 1 (grupa tematyczna)

4.1.1 kadra naukowa liczba profesorów

obecność uczonych w mediach

jakość publikacji

4.1.2 kontakty międzynarodowe

publikacje w międzynarodowych czasopismach

uczestnictwo w konferencjach

4.1.3 opinie pracodawców gotowość do zatrudniania absolwentów

Robimy powyższa analizę lub: (albo, albo)

Matryca zagadnień

• nie ma cytatów, więc nie podaję stron wywiadu

Prezentacja graficzna nr 4

Czynniki decydujące o randze uniwersytetu

Główne czynniki decydujące o randze uniwersytetu	Uszczegółowione czynniki
Kadra naukowa	- ilość zatrudnionych laureatów Nobla, W-3 - liczba profesorów, W-4 - jakość publikacji, W-4 - obecność uczonych w mediach, W-4
Kontakty międzynarodowe	- uczestnictwo w konferencjach zagranicznych, W-4 - publikacje w czasopismach międzynarodowych, W-4
Opinie	- gotowość do zatrudniania absolwentów danej uczelni

• należy bardzo uważać, żeby graficzne prezentacje nie zaciemniały (np. małe literki) mają uwypuklać,

• matrycę umieszczam w tekście rozdziału empirycznego,

• lub (gdy jest szczególnie „dopracowana”, „piękna” może być obszerna) umieszczam jako załącznik:

”szczegółowy przebieg pracy nad materiałami obrazuje zał. nr 2 (wówczas wywiadów nie potrzeba załączać do pracy)

Faza III

1 Mapa kontekstu.

• dotyczy tego co jest wewnątrz

Prezentacja graficzna nr 5. Mapa kontekstu, Relacje badanego z innymi osobami

Badany---- matka(częste kontakty, troska) rodzeństwo (słabe więzi, obojętność) ojciec przyjaciel (ważna osoba, zaufanie)

• Mapa kontekstu osadza nam cały wywiad (jakieś badanie) w jakimś kontekście,

• to się nam czytelniej układa,

• to również dobra ilustracja naszej tezy,

• mapa to nie hierarchiczny układ powiązań, ona uwypukla pewne sytuacje, pokazuje kontekst, pozwali nam coś zrozumieć,

• w mapie nie pokazujemy zależności

Są też badania, w których można wykorzystać linię zdarzeń;

2 Linia zdarzeń.

• możemy stwierdzić jakie skutki przyniosło zdarzenie → zmusza nas do stworzenia jakiegoś ciągu, my wyciągamy wnioski

3 Sieć przyczynowa.

Graficzna prezentacja nr 3, Droga na studia w Bolonii

Źródło: badanie własne

• podpowiada jak można szukać zależności pomiędzy ……

• trzeba zadać sobie pytanie, szuka się tropów: dlaczego tak się dzieje (np. dlaczego dziecko bite nie mówi o tym?),

• sieć - dobry pomysł na pokazanie zależności,

• sieć robimy z całego materiału,

• sieć graficzna kładzie na łopatki !!!

Wnioskowanie, interpretacja i opis wyników badań

1. Dbałość o wiarygodność zebranych materiałów badawczych.

a. triangulacja źródeł i metod zbierania danych

b. „ważenie” dowodów

c. informacje zwrotne od badanych

d. szczegółowa dokumentacja badania

e. teoretyczna wiedza badacza

2. Pisanie pracy.

a. sposoby „włączania” materiałów badawczych w opis

b. język opisu

W badaniach jakościowych - w podsumowaniu - dochodzimy do hipotezy. W zakończeniu (lub podsumowaniu rozdziału empirycznego) mamy prawo do formułowania hipotez. Musi być to przemyślane mimo, że to tylko przypuszczenia i musi być widać obróbkę materiału. Trzeba się pokusić o ciekawe wnioski z moich badań.

Czynniki pozwalające na formułowanie wniosków, sprawienie, że są zasadne.

a. triangulacja

• nie pozwala na postawienie fałszywej hipotezy np. triangulacja metod → badanie przez różne metody pozwala zorientować się - to przyglądanie się z różnych metod, albo dobór osób do badania → zapewnianie różnorodności opinii,

• triangulacja zabezpiecza przed uznaniem rzeczy typowych za nietypowe

Uwiarygodnieniu naszych wniosków służy też:

b. „ważenie” dowodów → to jest to, aby badać ostrożnie, formułować wnioski, przy każdym wniosku twardo się zastanowić czy jestem w stanie go udowodnić (czy mam na to dowody w tekście, w zebranym materiale)

• w badaniu jakościowym ważne jest, aby badacz „znał” swoich badanych, czy badany budzi zaufanie, czy mogę traktować poważnie - zrobić sobie zapiski na notatkach,

• nasza solidność sprawi, że nasze dowody będą miały solidne podstawy,

• jak coś nie wzbudza mojego zaufania → zrobić sobie notatkę i wkleić ją sobie w transkrypcję wywiadu, wywiad należy dalej kontynuować, nie odrzucać, pracować na tym tekście → transkrypcję opatrzoną komentarzem odłożyć i niech leży w teczce,

• ważenie to zalecenie do ostrożności (niepewny dowód może być ciekawym dodatkiem do pracy)

Kolejnym jest:

c. informacje zwrotne od badanych

• badacz ma obowiązek przekazać badanemu wyniki badań, jeśli badany sobie tego życzy, ale może dać badanemu wstępny raport do przeczytania (co z tego wyszło), z prośbą o komentarz → to okazja do zweryfikowania czy nie ma tam jakichś zafałszowań, to rękojmia wiarygodności

d. szczegółowa dokumentacja badania

• nie traktować zebranych materiałów „tomorrow” - a później to zrobię, a potem to opiszę, a potem ….,

• w badaniu trzeba się przymusić - najpóźniej 2 dni po wywiadzie zrobić transkrypcję, gdy mi przychodzi coś do głowy, jakiś pomysł → robię od razu notatkę (z datą) i wkładam do teczki,

• pomysł, pytania, wywiad (data), robić mapę kontekstową zaraz po badaniu → tak zbieram materiał / prowadzić dokumentację badania

Następne to nasza wiedza:

e. teoretyczna wiedza badacza

• jest tym co uwiarygodnia nasze wnioski,

• już teraz listę moich lektur,

• zacząć od przeczytania czasopism dotyczących mojego zagadnienia, z ostatnich 5 lat, tam znajdę bibliografię, odsyłacze,

• budujemy swoją wiedzę teoretyczną - ona chroni przed formułowaniem pochopnych wniosków, to dobra zapora przeciwko błędom teoretycznym i merytorycznym

2. Pisanie pracy.

• 1 wersja pracy (nic nie warta) - to szkic na projekt (Rutkowiak),

• 2-gi raz piszę kiedy oddaję całą część teoretyczną,

• 3-ci raz, gdy oddaję całość pracy

na początku ważne jest żeby zapisywać myśli, na tym etapie nadmierna dbałość o formę zabija treść,

a. sposoby „włączania” materiałów badawczych w opis

• struktura pracy to spis treści - bardzo ważne, ale nad tym czuwa promotor,

• struktura wywodu: nie może być ciągła, musza być akapity, grupy zagadnień, śródroździały, podpunkty,

• wyodrębnić elementy składowe (większe elementy składają się z mniejszych elementów, one też mogą mieć podelementy),

• trzeba sygnalizować zagadnienia, struktura prowadzi nas po zagadnieniu,

Pokaz jak można interpretować materiały badawcze (dane)

• czytamy każde zdanie i się zastanawiamy!!

Przykład analizy i interpretacji danych jakościowych

Objaśnienie symboli: Pierwsza cyfra oznacza nr badania, druga cyfra oznacza ….

Badacz: xxpojuyfb kn7dcv oib/ ;p xx,nbuygy lkiggxxx mjhhg xxxllugg xxxx

• 1.1 mnmn mann Hugo jjfgv j7cvjm

komentarz badacza

• 1.2 hyb nhgfd nty jcv

komentarz (sposób myślenia, zwroty, może też być analiza leksykalna)

• 1.3 (..) przerwa

Khugtfg kfgk oih7u 8tt6fgb dgopkm kwestia wypowiedziana wyraźnie głośniej lkuyd lif ppo9 ogvb ptfv

komentarz badacza

3-ci sposób to streszczenie

• czasem jest konieczne, gdy opisuje się długie zdarzenie, ale to są 2 przekłady: z wywiadu na transkrypcje i potem streszczenie transkrypcji,

• dla T. Bauman streszczenie nie jest dowodem, lepiej wkleić fragment,

• w momencie, gdy się streszcza to T. Bauman uważa, że ktoś ma kłopoty → to coś jest nie tak, jeśli się streszcza

►►Tekst z transkrypcji - nie mój, tekst badanego - potwierdza słuszność wniosku, wklejać kursywą i z dwustronnym wcięciem,

• przy wklejeniu musi być informacja: który nr wywiad i która str. (strona nie zawsze)

• rozważania zaczyna się od wyciętego fragmentu z tekstu, czyli zaczynanie od przykładu po to, aby unaocznić → uznaliśmy, że to stanowi bardzo ważny aspekt. Można zacząć w ten sposób, choć w Polsce robi się to rzadko, a jest to dobry sposób rozpoczęcia od tego analizy tekstu.

to przykłady włączania materiału w tekst (można zrobić swoje), ważne jest, aby:

• wybrać właściwe materiały,

• i właściwa interpretacja

b. język opisu

1. mamy tekst (język) z transkrypcji

2. mamy argumenty

ważne w jakiej osobie piszemy:

• używamy formy bezosobowe: „zrobiło się”,

• w 1 os l. poj. - zdecydowałam, ustaliłam - autor, szczególnie w badaniach jakościowych musi być/ czuć się szczególnym narzędziem badań,

• opisy są różne: język naukowy, paranaukowy, metafory, symbole → ale zasadniczym językiem opisu jest język naukowy (cecha: intersubiektywna komunikatywalność) umożliwia wzajemne rozumienie swojej interpretacji,

pokazać, że znam podstawowe pojęcia, kategorie

• w pracy trzeba się wykazać opanowaniem języka dyscypliny naukowej (ale język badanego - żywy, z błędami, chropowaty, ze źle dobranymi słowami - pojawia się przy wklejeniach,

• musimy poradzić sobie z łączeniem obu języków:

- potoczny we wstawkach (ma stanowić egzemplifikację naszego wywodu),

- język potoczny umieszczamy w nawiasach

Hipoteza, którą przyjmuję brzmi …., to mi się podoba, to mnie przekonuje - nie pisać jak ktoś ją rozumie (czyli nie opisywać, że autor X rozumie …..),

tak samo o wybranej metodzie → przedstawić ją pod kątem mojego zagadnienia,

rozdział metodologiczny to sprawozdanie z moich decyzji, poczynań → to rozliczenie z tego co zrobiłam, żeby dane były wiarygodne,

promotor to najwyższa instancja i to co on powie - decyduje, T. Bauman mówi, że ewentualnie można spróbować przekonywać i przedstawić to, czego uczyliśmy się na zajęciach z T. Bauman.

7

A

specyficzne

B

specyficzne

C

specyficzne

jakościowo - ilościowy

(hybrydyczny)

paradygmat pozytywistyczny

paradygmat interpretatywistyczny

interpretatywny model badań jakościowych

model badań ilościowych

Zdarzenie 1

Skutki/konsekwencje

Zdarzenie 2

Zdarzenie 3

Zdarzenie 4

Skutki/konsekwencje

Skutki/konsekwencje

Skutki/konsekwencje

Wyciąganie wniosków/ uczenie się = zmiana zachowania lub brak zmiany zachowania

wysoka potrzeba osiągnięć

inspirujący i wspomagający dom rodzinny

sukcesy w szkole

zdobywanie wiedzy poza szkołą

solidne wykształcenie

wiara we własne możliwości

wsparcie finansowe rodziny

wyjazd na studia do Bolonii

---