1. Nauka administracji w ujęciu podmiotowym i przedmiotowym.

Nauka administracji w ujęciu podmiotowym (organizacyjnym) jest to ogół podmiotów administracyjnych, a więc organy administracji i inne podmioty wykonujące określone funkcje z zakresu administracji publicznej.

Nauka administracji w ujęciu przedmiotowym (materialnym) jest to taka działalność państwa, której przedmiotem są sprawy administracji, albo zadania i kompetencje w zakresie władzy wykonawczej.

2. Rodzaje administracji.

Administracja publiczna w Polsce występuje jako struktura dwóch części :
- administracja rządowa złożonej z organów działających na szczeblu centralnym i obejmującym zasięgiem swego działania terytorium całego państwa oraz organów działających na terenie województwa, których zasięg działania ogranicza się do terytorium województwa
- administracja samorządowa złożona z organów pochodzących z wyboru działających na terenie gminy, powiatu lub województwa i realizującej zadania o charakterze lokalnym, zaskakującej lokalne potrzeby bądź działającej w ramach zleconych jej przez państwo zadań
Administracja państwowa jest jedną z podstawowych form działalności państwa, polegająca na organizowaniu bezpośredniej, praktycznej realizacji jego zadań na podstawie przepisów prawnych, które określają te zadania i zasady ich realizacji.
3. Pojęcie interesu publicznego.

Interes publiczny jest czynnikiem zewnętrznym w stosunku do pewnej grupy społecznej, czynnikiem ocennym, wartościującym wobec działań administracji. Wyznacza on zakres możliwości ingerencji administracji w stosunki społeczne, gospodarcze oraz prawa i wolności obywateli. Wskazuje też granicę możności dowolnego zachowania się podmiotów administrowanych. Interes publiczny jest nieostrym pojęciem normatywnym; stanowi element systemu prawnego i wpływa na podejmowane przez administrację działania. Na wykładnię tego pojęcia mają wpływ czynniki zewnętrzne, polityczne, społeczne, gospodarcze i konkretyzuje je sytuacja.

4.Definicja negatywna i funkcjonalna administracji publicznej .
W ujęciu funkcjonalnym administracja publiczna oznacza działalność
państwa i samorządów polegająca na organizowaniu pracy i realizacji
zadań określonych w właściwych przepisach prawa
Administrację publiczną w ujęciu negatywnym - jest to ta część
administracji, która nie jest sądownictwem i ustawodawstwem

5. Cele działania administracji (publicznej i prywatnej) .
Administracja prywatna ma na celu wzbogacenie właściciela tejże
struktury np. przedsiębiorstwa, spółki, domu.
Administracja publiczna nie jest nastawiona na zysk finansowy, ma na
celu działanie zmierzające do pełnego zaspokojenia potrzeb społecznych.

6. ZASADY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI

1. Zasada związania administracji z prawem. Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa i w granicach zakreślonych przepisami prawa.

2. Zasada kierownictwa. Kierownictwo jest to działanie organu administracji publicznej organizacyjne, inicjatywne, koordynacyjne, sprawdzające, kadrowe, nadzorcze, kontrolne.

3. Zasada koordynacji. Koordynacja w administracji publicznej sprowadza się do harmonizowania działań różnych organów administracji i urzędów publicznych dla osiągnięcia zamierzonych celów.

4. Zasada kolegialności. Kolegialność zasadza się na wspólnym podejmowaniu decyzji przez kilka lub nawet więcej równouprawnionych osób.

5. Zasada jednoosobowości. Jednoosobowość polega na tworzeniu jednoosobowych organów administracji i jednoosobowym podejmowaniu decyzji.

6. Zasada zakresu działania i właściwości (kompetencji) organu. Zakres działania organu jest określany w przepisach ustrojowych prawa administracyjnego powołującego dany organ. Zakres ten obejmuje wyliczenie spraw, jakimi organ się zajmuje. Natomiast kompetencję należy rozumieć jako zbiór uprawnień organu administracji publicznej, dotyczącego określonego zakresu spraw, w którym organ ma prawo i zarazem obowiązek działania. Wyróżnia się kilka rodzajów właściwości:

- właściwość miejscowa - służy do określenia organu terenowego, który ma kompetencję do rozstrzygnięcia danej sprawy z punktu widzenia terytorialnego zasięgu działania.

- właściwość rzeczowa - jest to przyznanie organowi administracji prawa do rozstrzygnięcia tylko określonych kategorii spraw.

- właściwość instancyjna - jest to wskazanie instancji właściwej do rozstrzygnięcia danej sprawy.

7. Zasada decentralizacji. Decentralizacja wiąże się ściśle z budową aparat administracji publicznej i rozłożeniem zadań między poszczególne ogniwa tego aparatu w układzie pionowym.

8. Zasada nadzoru. Nadzór jest to możliwość wynikająca z przepisów prawa wkraczania w działalność jednostki nadzorowanej środkami instruktywnymi, organizacyjnymi, kontrolnymi i władczymi.

9. Zasada kontroli. Kontrola administracji sprowadza się do wykonywania czynności sprawdzających działania jednostek administracji publicznej.

10. Zasada odpowiedzialności. Wyróżniamy:

- odpowiedzialność kierownicza - dotyczy osób pełniących kierownicze funkcje w administracji publicznej,

- odpowiedzialność karna - odpowiedzialność sprawcza indywidualna,

- odpowiedzialność majątkowa - wiąże się ze szkodami wyrządzonymi przez urzędnika w procesie realizacji funkcji administrowania,

- odpowiedzialność służbowa - jest to odpowiedzialność pracowników względem przełożonych za uchybienia wobec obowiązków służbowych.

7. Rządy prawa, liberalna koncepcja funkcjonowania państwa, zgodnie z którą całe życie społeczne powinno być podporządkowane normom prawnym. Regulacji szczegółowej powinna zostać poddana zwłaszcza wszelka aktywność państwa. Za jej twórcę uważa się Monteskiusza. Współcześnie koncepcja związana z ideą państwa prawa.

8. Państwo prawne

Termin „ państwo prawne „ jest określeniem państwa, którego celem jest zabezpieczenie największej wolności człowieka. Ogólnie biorąc państwo prawne charakteryzuje się tym, że prawo stoi nad państwem „...że prawo rządzi państwem, wiąże ono władzę państwową oraz ją sprawujących...''
Współcześnie przyjmuje się dość powszechnie, że koncepcja państwa prawnego leży u podstaw modelu demokratycznego państwa: państwo prawne stanowi swoisty fundament państwa demokratycznego. Wynika z tego, że państwo demokratyczne to zarazem państwo prawne.

9. Zasady demokratycznego państwa prawnego

• RP jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej
• Elementy państwa prawnego: zasada podziału władz, zwierzchnictwa konstytucji, niezależności sądów i niezawisłości sędziów
• Pozycję prawną obywatela kształtuje zasada: to co nie jest zabronione, jest dozwolone
• Pozycję prawną organów państwa kształtuje zasada: dozwolone jest tylko to co zostało przez prawo przewidziane.
• Organ państwowy może działać tylko na podstawie i w granicach prawa
• Elementem zasady państwa prawnego są reguły stanowienia prawa (zasady przyzwoitej legislacji)- zasada nakazuje aby organ państwowy traktował obywateli z zachowaniem pewnych reguł uczciwości. Przepisy prawne nie mogą zastawiać pułapek, formułować obietnic bez pokrycia, bądź wycofywać się ze złożonych obietnic.
• Trybunał Konstytucyjny sformułował zasady stanowienia prawa, które muszą być przestrzegane w demokratycznym państwie prawa:
- zakaz działania prawa wstecz
- nakaz zachowania odpowiedniego okresu dostosowawczego przy wprowadzaniu nowych norm prawnych (vacatio legis)
- zasada ochrony praw nabytych (uzyskane raz prawo nie może być odebrane lub w niekorzystny sposób zmodyfikowane)
- zasada określoności prawa ( przepisy muszą być formułowane w sposób na tyle jasny, aby adresat mógł bez trudności określić prawne konsekwencje swojego postępowania)
• elementem demokratycznego państwa prawnego jest oparcie systemu źródeł prawa na zasadzie hierarchicznej budowy
- nadrzędność konstytucji
- zwierzchnictwo ustawy (podporządkowanie ustawie całokształtu prawodawstwa pochodzącego od władzy wykonawczej)
- wykonawczego charakteru regulacji podejmowanych przez organy rządowe

10. Sens administracji publicznej

W rozważaniach prawniczych termin ten bez żadnego kwalifikatora używany jest w znaczeniu takim samym, jak w języku potocznym i wtedy przeciwstawiany może być rządzeniu - jako działalności o szerszym i ogólniejszym zakresie. Wtedy również może on być używany do określenia osób sprawujących funkcje kierownictwa oraz zarządu i organów te funkcje spełniających zarówno państwowych bez określenia ich rodzaju, jak i podmiotów prywatnych.Dołączenie kwalifikatora zmienia sytuację. Przez wskazanie, że chodzi o administracje prywatną czy też administracje publiczną, czy państwową, dokonuje się istotnego zacieśnienia znaczenia tego słowa, przymiotniki: państwowy, publiczny i prywatny, wiążą czynności, osoby i struktury z określonymi układami zależności, interesami, przesłankami działania i założeniami polityki (J. Borkowski 1977).
W najbardziej potocznym ujęciu pojęcie administracji występuje w trzech znaczeniach:
- w pierwszym z nich administracja oznacza wydzielone w państwie struktury organizacyjne powołane specjalnie do realizacji określonych celów o charakterze zadań publicznych,
- w drugim oznacza określoną i o specjalnych cechach działalność podejmowaną w ramach realizacji celów o charakterze publicznym,
- w trzecim oznacza ludzi zatrudnionych (powołanych, nominowanych, wybieranych, przyjętych do pracy w oparciu o umowę cywilną) w strukturach wyodrębnionych w pierwszym znaczeniu.

Najogólniej mówiąc chodzi o to że pojęcie administracji pochodzi od łacińskiego słowa „ministrare” czyli służyć.

- Administrację określić można najogólniej jako planowaną i stałą działalność dla zaspokojenie potrzeb.

- Administracja to działalność mająca na celu załatwianie czyichś spraw, swoich lub cudzych

11. Administracja a prawo oraz zasada legalności działania administracji

Administracja a prawo:

Jednym z czynników kształtujących administracje publiczną jest prawo. Administracja publiczna w odróżnieniu od administracji prywatnej jest kształtowana według konkretnych schematów. W momencie powstania państwa prawnego przyjęto, że działalność administracji musi być uregulowana prawem. Wskazuje to Konstytucja RP w artykule 7 „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”.
Działanie administracji publicznej zgodnie z prawem jest istotnym elementem ustroju państwa prawa. Prawo określa zadania administracji, organizuje aparat administracyjny, oraz formy czynności podejmowanych prze organy administracji i jej aparat. Poza stosowaniem prawa przez administracje może ona także je tworzyć ale tylko prawo typu wykonawczego. Według nauki o administracji wynikają z tego powodu problemy. Jednym z problemów jest to , jak daleko może posunąć się prawodawca w działalności administracji państwowej lub publicznej. Chodzi o to czy działalność administracji ma być „twórcza” czy „swobodna” a administracja ma się kierować względami celowości byleby tylko działała w ramach ustawy. Zbytnie sformalizowanie działalności administracji może powodować skrępowanie jej działalności. Np.: zasłanianie się niemożliwością wykonania zadania gdyż przepisy na to nie pozwalają. Potrzebna jest kontrola administracji i legalności jej działania. Pozostawienie jej zbytniego „luzu” mogło by spowodować utrudnienie kontroli przez sądy administracyjne.
Innym z problemów jest technika jaka należy przyjąć w prawodawstwie dla administracji. Chodzi o to czy przepisy maja mieć charakter ogólny tak by przepis był trwały i nie wymagał ciągłych zmian, czy też tworzyć przepisy szczegółowe regulujące działania administracji, ale szybciej ulegające dezaktualizacji. Problemem także jest kto będzie stosował przepisy: wykwalifikowany urzędnik który poradzi sobie ze stosowaniem przepisów ogólnych i będzie je umiał zastosować , czy tez urzędnik o niższych kwalifikacjach, który nie poradzi sobie z przepisami ogólnymi i będzie je stosował w innych celach niż te, dla których przepis ustalono
Z założeń demokratyzmu płynie dyrektywa ograniczająca administracyjne prawodawstwo. Oznacza to konieczność określenia przez parlament granic regulacji administracji. Postulat ten oznacza że powinno się eliminować lawinę przepisów administracyjnych, które powodują że administracja jak i podmioty na które one oddziaływują nie wiedzą jaki w danym czasie obowiązuje przepis. W dzisiejszych czasach to ograniczenie jest raczej niemożliwe. Można jedynie postulować ograniczenie do rozsądnych granic a jednocześnie szukać sposobów na ograniczenie liczby przepisów wydawanych przez administrację publiczną.
Możliwość tworzenia prawa czyli inicjatywę ustawodawczą zawiera Konstytucja w artykule 118. Określa ona kto może wystąpić z inicjatywa ustawodawczą. Przez prawo został określony sposób tworzenia aktów administracyjnych. Gotowe akty powinny być ogłoszone w dzienniku ustaw lub dzienniku urzędowym a następnie zaewidencjonowane dla lepszej możliwości korzystania z nich.
W momencie tworzenia przepisów należy brać zamierzone i niezamierzone skutki jakie wywoła wydanie aktu normatywnego. Chodzi tu o konieczność przewidywania jak zachowa się adresat przyszłego aktu prawnego np.: czy zastosuje się do nakazów i zakazów normy i jakie będą sankcje za złamanie przepisu. Z tego też powodu należy tworzyć przepisy które maja szanse realizacji i będą przestrzegane.

Niektóre sprawy wymagają uregulowania sprawy aktem normatywnym np.: posiadanie gaśnic w samochodzie, ale także są przepisy które wydawane są niepotrzebnie i budzą tylko kontrowersje. Na skuteczno stosowania prawa wpływa tworzenie jasnych i zrozumiałych przepisów, rozpowszechnianie ich oraz ich realizacja. W kierunku przestrzegania prawa działa w administracji cały zespól organów kontroli, które dzielimy na kontrolę oficjalna , oraz niesformalizowaną (kontrola przez społeczeństwo). Obywatel przestrzega przepisów prawnych ustanowionych przez administracje dlatego, że inni tak postępują, a także przed sankcjami organu administracyjnego lub innego organu państwa np: sąd. Motywy którymi kierują się adresaci przy przestrzeganiu norm prawa, zależy też w dużej mierze od tego, jakie sprawy reguluje to prawo. Człowiek stosuje lub nie stosuje normy prawa kierując się motywami ekonomicznymi, aby osiągnąć największe korzyści przy najmniejszych nakładach.
Przy tworzeniu prawa przez administrację publiczną chodzi o to by służyło ono realizacji wartości akceptowanych przez społeczeństwo . Zazwyczaj chodzi tu o wartości typu politycznego (demokratyzm działania), ekonomicznego model gospodarki), czy wartości uznawane przez związki wyznaniowe. Podsumowując należy podkreślić, że prawo jest ściśle połączone z administracją. Istnieje między nimi silna zależność. Administracja publiczna w nie mogła by istnieć bez uregulowań prawnych. Zapewniają one ład i porządek w działaniu samej administracji jak i wydawaniu przez nią aktów normatywnych.

zasada legalności działania
Treść zasady legalizmu określa art. 7 Konstytucji, który brzmi ?Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa?. Dotyczy ona zarówno organów administracji państwowej jak i samorządowej.
Istotą tej zasady jest działania za pomocą prawa, czyli każde podjęte działanie przez organy administracji musi być zgodne z przyjętymi normami i obowiązującym prawem. Brak takich norm lub ich nieważność powodują niemożność podjęcia decyzji.
Organy administracji muszą również działać ?w granicach prawa?. Można ten aspekt interpretować dwojako. Po pierwsze istniej narzucone prze ustawodawcę ograniczenie przestrzeni działania organów władzy. Po drugie organy mogą działać tylko w formach i trybie przewidzianym przepisami prawa.
Wymóg działania organów administracji? na podstawie i w granicach prawa? sprawia, że działania podejmowane bądź ?bez podstawy prawnej, bądź poza granicami prawa? pozbawione są założonych skutków prawnych.

12. Funkcje administracji publicznej

1. Funkcja porządkowo - reglamentacyjna związana z ochroną porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego. Zwana czasem po prostu reglamentacyjną, dotyczącą regulowania życia obywateli (np. kodeksem drogowym).

2. Funkcja świadcząca, czyli świadczenia usług publicznych lub ich świadczenia za pośrednictwem instytucji świadczących, należących do sektora publicznego (przedsiębiorstw użyteczności publicznej i zakładów administracyjnych). W ramach tej funkcji organy administracji publicznej zaspokajają potrzeby społeczne, np. utrzymując szpitale.

3. Funkcja regulatora rozwoju gospodarczego przejawiającej się w zastosowaniu klasycznych instrumentów policyjnych i reglamentacyjnych w postacie zezwoleń, kontyngentów, ceł, a także udziale państwa w zarządzaniu gospodarką narodową. Administracja publiczna może nie tylko ingerować w życie gospodarcze interwencjonizm), ale i samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą (etatyzm).

4. Funkcja organizatorska, w ramach której organy administracji podejmują działania twórcze, samodzielne i kreatywne, np. gdy urzędnicy gminni starają się zdobyć fundusze unijne.

5. Funkcja wykonawcza, polegająca na wykonywaniu przepisów. Organy i instytucje administracji muszą przestrzegać prawa, zgodnie z konstytucyjnymi zasadami legalizmu, państwa prawa, państwa prawnego, państwa praworządnego.

6. Wykonywanie prawa ma miejsce nie tylko w ramach prawa administracyjnego materialnego (gdy urzędnik w sposób władczy reguluje prawa i obowiązki obywateli), ale i na gruncie prawa proceduralnego (gdy organ wydaje decyzję administracyjną na podstawie przepisów Kodeksu Postępowania Administracyjnego). Czasem urzędnicy mogą opierać swoje decyzje na podstawie uznania administracyjnego (swobodnego uznania).

7. Funkcja kontrolno - nadzorcza, w ramach której państwo kontroluje i nadzoruje obywateli, np. stowarzyszenia.

8. Funkcja prognostyczno - planistyczna, dzięki której władza publiczna formułuje, np. prognozy wzrostu zanieczyszczenia środowiska naturalnego.

13. PODZIAŁY W ADMINISTRACJI (TERYTORIALNY, FUNKCJONALNY ITD.)

• TERYTORIALNY: ze względu na terytorialny zasięg swojej działalności organy administracji państwowej podzielić możemy na :
  - organy centralne;
  - organy terenowe.
  Organy centralne to organy obejmujące zakresem swojego działania teren całego kraju, zgodnie z przyznanymi im w konstytucji i w innych ustawach kompetencjami. Wśród organów centralnych nadrzędną pozycje zajmują organy naczelne. Wszystkie inne centralne organy są podporządkowane organizacyjnie organom naczelnym. Do organów centralnych zaliczamy m.in. Radę Ministrów, Prezydenta RP. Organy terenowe to takie, których kompetencje rozciągają się wyłącznie na część terytorium państwa odpowiadająca najczęściej jednostce podziału administracyjnego np. województwo, gmina, powiat.

MIEJSCOWY: ( zwany terytorialnym): określa podział spraw i czynności pomiędzy organami równego rzędu, a więc niejako zasięg terytorialny ich kompetencji. Terytorialną strukturę organów rozstrzygających danego rodzaju sprawy regulują wspomniane już przepisy o ustroju tych organów. Przykładowo, znaczna ilość spraw toczy się w organie właściwym dla miejsca zamieszkania lub siedziby strony (wnoszącej podanie w bądź pozwanego).

• RZECZOWY: rozgranicza sprawy i czynności organów różnych rzędów. Dotyczy więc tylko takich systemów prawnych, w których dla określonych spraw powołano więcej niż jeden organ. Przykładowo, drobniejsze sprawy cywilne i karne rozstrzygane są w Polsce przez sądy rejonowe (w tym grodzkie), a ważniejsze - przez sądy okręgowe (sprawy np. z zakresu budownictwa, przemysłu oświaty, zdrowia).

• INSTANCYJNY: zakłada wielostopniową organizację administracji i rozstrzyga, którego stopnia organ jest właściwy do załatwienia sprawy.

• FUNKCJONALNY: to wskazanie kompetencji do czynności procesowych organów różnych instancji, a więc wszędzie tam, gdzie prawo umożliwia wnoszenie środków zaskarżenia.

14. ZASADNICZY I POMOCNICZY PODZIAŁ TERYTORIALNY W ADMINISTRACJI

• ZASADNICZY: określony w konstytucji i ustawie wskazanej w pkt. 1, składa się z gmin, powiatów i województw. Ukształtowanie struktur administracji publicznej niezgodne z tym podziałem może nastąpić wyłącznie w drodze ustawowej. (tworzony jest dla organów terenowych o kompetencjach ogólnych, mających podstawowe znaczenie dla danej jednostki podziału, a więc w Polsce- dla terenowych organów administracji rządowej i dla organów samorządu terytorialnego).

• POMOCNICZY: odnosi się do jednostek o charakterze niesamodzielnym, wspierających jednostki podziału zasadniczego, w szczególności chodzi tu o podział na sołectwa, dzielnice i osiedla (w stosunku do gmin) oraz w administracji rządowej - na delegatury urzędów wojewódzkich oraz wojewódzkich zespolonych służb, inspekcji i straży (Podziałem pomocniczym nazywa się podział dokonywany dla organów pomocniczych w stosunku do organów o podstawowym znaczeniu, np. podział gminy na osiedla i sołectwa).

15. SZCZEBLOWA BUDOWA APARATU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Na administracje publiczną składają się: administracja rządowa i samorządowa.

1. ADMINISTRACJA RZĄDOWA (państwowa) dzieli się na:

- Organy naczelne : Prezydent RP, Rada Ministrów, Prezes RM, ministrowie kierujący działami administracji rządowej, kierownicy komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów kierujący działami administracji rządowej. Organy naczelne powoływane są przez Prezydenta RP lub przez Sejm, a ich właściwość obejmuje terytorium całego państwa.

- Organy centralne : Komendant Główny Policji, Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, Komendant Główny Straży Granicznej, Główny Państwowy Inspektor Sanitarny, Krajowy Lekarz Weterynarii itd. Są to organy jednoosobowe, podległe bezpośrednio organom naczelnym i przez nie nadzorowane, ich właściwość obejmuje teren całego państwa.

- Organy terenowe : Działają tylko na ściśle określonym terytorium, dzielą się na:

• administracja zespolona : Tworzą ją pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy służb, inspekcji i straży. Wykonują kompetencje określone w ustawach w imieniu wojewody lub własnym: Służba Ochrony Zabytków, Inspekcja Sanitarna, Ochrony Środowiska. Wojewoda jako zwierzchnik zespolonej administracji rządowej kieruje nią i koordynuje jej działalność ponosząc odpowiedzialność za swoje decyzje.

• administracja niezespolona : Zwana również administracją specjalną. W przeciwieństwie do administracji zespolonej nie jest podległa wojewodzie tylko bezpośrednio centralnym organom administracji, tak jak to jest w przypadku urzędu skarbowego, czy urzędu celnego. Organami administracji niezespolonej są terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi, a także kierownicy państwowych osób prawnych i kierownicy innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa.

II. ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA : ukształtowana w Polsce na 3 szczeblach:

- gmina :

- powiat :

- województwo:

Organy każdej jednostki samorządu terytorialnego realizują zadania publiczne na obszarze własnej właściwości miejscowej. Samorząd terytorialny wykonuje kompetencje niezastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych w celu zaspokojenia potrzeb ludzi zamieszkujących obszar działania danej jednostki organizacyjnej. Do organów samorządu terytorialnego należą:

• organy stanowiące:

• sejmik województwa,

• rada powiatu,

• rada gminy.

• organy wykonawcze:

• marszałek i zarząd województwa,

• starosta i zarząd powiatu,

• wójt (burmistrz, prezydent).

16. KRYTERIA PODZIAŁU ZADAŃ I KOMPETENCJI W ADMINISTRACJI

Kompetencje i zadania administracyjne to właściwości prawem przypisane organom administracyjnym: uprawnienia lub pełnomocnictwa do załatwiania określonych spraw administracyjnych; także zadania tych organów przewidziane prawem administracyjnym. Nie istnieją organy bez kompetencji. W zakres kompetencji administracyjnych organów administracji mogą wchodzić także zadania obligatoryjne (obowiązki) tychże organów. Rodzaje kompetencji i zadań można określać ze względu na następujące kryteria:

• miejscowe (terytorialne) - organy mają wyznaczony obszar kompetencji (np. centralne, terenowe)

• rzeczowe (podmiotowe) - organy maja określone kategorie spraw, którymi się zajmują (np. ogólne, oświatowe, finansowe)

• instancyjne - w postępowaniu wieloinstancyjnym (wieloszczeblowym) organ ma przewidzianą rolę na określonym etapie postępowania; wieloinstancyjność daje uczestnikom postępowania możliwość odwoływania się od decyzji organu administracyjnego niższego szczebla do właściwego organu szczebla bezpośrednio wyższego.

Wymieniamy :

• kompetencje ogólne : połączenie w ramach właściwości jednego organu uprawnień (kompetencji) z wielu dziedzin (działów) administracji publicznej. Organem o kompetencjach ogólnych są: wójt, starosta, marszałek województwa, wojewoda; organy te są obsługiwane przez urząd, w ramach którego zespolone są dziedziny (działy) objęte kompetencjami danego organu, a więc urząd gminy, miasta, starostwo, urząd marszałkowski, wojewódzki.

• kompetencje szczególne : przepisami określona organowi wiązka uprawnień w zakresie jednego działu, jednej dziedziny administracji; mogą od strony organizacyjnej funkcjonować zarówno w postaci administracji niezespolonej, jak zespolonej. W ramach administracji zespolonej organy o kompetencji szczególnej działają pod zwierzchnictwem wojewody lub starosty.

Pełnomocnictwo administracyjne polega na tym, że organ upoważniony przekazuje czynności, zadania innym organom. Niektóre zadania wykonują inne jednostki:

• przedsiębiorstwa państwowe - działalność gospodarcza, zakłady budżetowe- nie mają pełnej samodzielności.
  

Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa?. Dotyczy ona zarówno organów administracji państwowej jak i samorządowej.

Istotą tej zasady jest działania za pomocą prawa, czyli każde podjęte działanie przez organy administracji musi być zgodne z przyjętymi normami i obowiązującym prawem.

Najważniejszym źródłem prawa w Polsce jest Konstytucja RP i jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że stwierdza inaczej.

Konstytucja określa zadania i kompetencje administracji, zasady jej kontroli, możliwość ingerencji i ograniczenia wolności i praw człowiek i obywatela w wyjątkowych sytuacjach (np. ochrona środowiska, bezpieczeństwo). Konstytucja określa źródła obowiązującego prawa: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego.
Określa również zadania Prezydenta, Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów oraz określa pozycję ministrów i innych członków rządu orz wojewodów.

GMINA ma obowiązek zaspokajać zbiorowe potrzeby wspólnoty tworzonej przez jej mieszkańców. Zadania własne gminy obejmują w szczególności sprawy:
- ładu przestrzennego, gospodarki terenami i ochrony środowiska,
- gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
- wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
- lokalnego transportu zbiorowego,
- ochrony zdrowia (w tym obowiązkowych szczepień i badań, pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu i narkotyków),
- pomocy społecznej, w tym prowadzenie ośrodków i zakładów opiekuńczych (gmina nie może odmówić udzielenia schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym),
- gminnego budownictwa mieszkaniowego,
- oświaty, w tym szkół podstawowych, przedszkoli i innych placówek oświatowo-wychowawczych,
- kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury,
- kultury fizycznej, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
- targowisk i hal targowych,
- zieleni gminnej i zadrzewień,
- cmentarzy gminnych,
- porządku publicznego i ochrony przeciwpożarowej,
- utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
- zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej.
Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia z organami tej administracji.
Organem stanowiącym i kontrolnym gminy jest rada gminy.
Przewodniczącym Zarządu Gminy wiejskiej jest wójt, miejsko-wiejskiej i miejskiej (w miastach o liczbie mieszkańców do 100 000) - burmistrz, miejskiej (w miastach powyżej 100 000 mieszkańców) - prezydent miasta. W miastach na prawach powiatu - prezydent miasta jest odpowiednikiem starosty.

URZĘDY Gmin, Miast i Gmin oraz Miast dokonują czynności urzędowych m. in. w sprawach:
- ewidencji ludności, stanu cywilnego (wydawanie zaświadczeń o braku przeszkód do zawarcia związku małżeńskiego, aktów urodzenia, ślubu, zgonu),
- prowadzenia rejestru poborowych,
- zameldowania, wymeldowania, wydawania dowodów osobistych, nadawania numerów PESEL,
- prowadzenia rejestru działalności gospodarczej,
- poboru lokalnych podatków i opłat,
- zezwoleń na budowę, rozbudowę i rozbiórkę budynków (nadzór budowlany w powiecie),
- przydziału i wykupu mieszkania komunalnego, zezwoleń na adaptację lub przebudowę pomieszczeń w domu komunalnym,
- zakupu lub dzierżawy działki komunalnej,
- ustalania sieci i granic obwodów szkolnych,
- zakładania i prowadzenia przedszkoli, sześcioletnich szkół i trzyletnich gimnazjów (likwidacja szkoły gminnej wymaga zgody kuratora),
- zezwoleń na wycięcie drzewa,
- potwierdzania podpisów i dat na dokumentach, sporządzania testamentu (równoznaczne z czynnościami notariusza),
- wydawania pozwoleń na organizowanie zbiórek publicznych na terenie jednej gminy,
- ustalania liczby punktów sprzedaży i zasad wydawania oraz cofania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych,
- zakładania i rozszerzania cmentarza komunalnego.

POWIAT wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie:
- edukacji publicznej (oświata ponadgimnazjalna),
- promocji i ochrony zdrowia (szpitale, pogotowie ratunkowe, zakłady lecznictwa odwykowego, izby wytrzeźwień),
- pomocy społecznej,
- polityki prorodzinnej (w powiatach działają centra pomocy rodzinie),
- wspierania osób niepełnosprawnych,
- transportu i dróg publicznych,
- kultury i ochrony dóbr kultury (organizowanie i prowadzenie instytucji kultury wpisanych wcześniej do rejestru wojewodów),
- kultury fizycznej i turystyki (organizowanie i prowadzenie bazy sportowo-rekreacyjnej),
- geodezji, kartografii i katastru,
- gospodarki nieruchomościami,
- zagospodarowania przestrzennego i nadzoru budowlanego,
- gospodarki wodnej,
- ochrony środowiska i przyrody,
- rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego (nadzór sanitarno-epidemiologiczny i weterynaryjny),
- porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,
- ochrony przeciwpowodziowej, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska (podczas klęski żywiołowej starosta lub wojewoda kieruje akcją społeczną, starosta może nałożyć obowiązek prac i usług przeciwklęskowych, przyjęcia pozbawionych mieszkania na kwaterę, przewozu prywatnymi środkami transportu),
- przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy (w powiatach działają urzędy pracy),
- ochrony praw konsumenta,
- utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
- obronności,
- promocji powiatu,
- współpracy z organizacjami pozarządowymi.
Do zakresu działania powiatu należy również wykonywanie zadań powiatowych służb, inspekcji i straży.
Ustawy mogą określać niektóre sprawy należące do zakresu działania powiatu jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez powiat.
Powiat na uzasadniony wniosek zainteresowanej gminy przekazuje tej gminie zadania z zakresu swojej właściwości na warunkach ustalonych w porozumieniu.
Zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin.
Powiat może zawierać porozumienia z organami administracji rządowej w sprawie wykonywania zadań publicznych z zakresu administracji rządowej, jak również z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego, a także z województwem, na którego obszarze znajduje się terytorium powiatu, w sprawie powierzenia tym jednostkom prowadzenia zadań publicznych.
Organem stanowiącym i kontrolnym powiatu jest rada powiatu.
Przewodniczącym Zarządu Powiatu jest starosta.

STAROSTWA Powiatowe dokonują czynności urzędowych m. in. w sprawach:
- zmiany imienia lub nazwiska, ustalania ich pisowni i brzmienia oraz pierwszego meldunku po zmianie,
- przyjmowania podań o nadanie lub zmianę obywatelstwa (przekazywanych dalej drogą urzędową do wojewody),
- ewidencji gruntów (wpisy i wyrysy gruntów),
- gospodarki nieruchomościami Skarbu Państwa i powiatu,
- nadzoru budowlanego,
- organizacji i prowadzenia liceów i szkół policealnych oraz ośrodków adaptacyjno-wychowawczych, szkół i gimnazjów specjalnych,
- rejestracji pojazdów i praw jazdy,
- zezwoleń na prowadzenie ośrodków szkolenia kierowców i instruktorów,
- rejestracji sprzętu pływającego,
- kart wędkarskich i kart łowiectwa podwodnego,
- szczególnego sposobu korzystania z dróg powiatowych (np. organizowanie imprez na drogach),
- przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności,
- kierowania do domów pomocy społecznej, ustalanie opłat za pobyt w tych domach,
- określanie i pobieranie opłat za składowanie odpadów,
- koncesji na eksploatację kopalin,
- pozwoleń na przewóz zwłok na odległość powyżej 60 km, na sprowadzenie zwłok z zagranicy i ich wywóz za granicę oraz pozwoleń na wydanie zwłok do badań naukowych i celów dydaktycznych w szkołach wyższych,
- pozwoleń na organizowanie zbiórek publicznych na terenie przekraczającym granice jednej gminy,
- nadzoru działalności stowarzyszeń (stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego nadzoruje wojewoda),
- potwierdzania podpisów i dat na dokumentach, sporządzania testamentu (równoznaczne z czynnościami notariusza).

WOJEWÓDZTWO SAMORZĄDOWE określa strategię rozwoju województwa, kreuje na jej podstawie programy wojewódzkie obejmujące m.in. zadania:
- tworzenia warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowania rynku pracy,
- utrzymania i rozbudowy infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim,
- pozyskiwania i łączenie środków finansowych: publicznych i prywatnych, w celu realizacji zadań z zakresu użyteczności publicznej,
- wspierania i prowadzenia działań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli,
- racjonalnego korzystania z zasobów przyrody oraz kształtowania środowiska naturalnego, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,
- wspierania rozwoju nauki i współpracy między sferą nauki i gospodarki,
- wspierania rozwoju kultury oraz ochrony i racjonalnego wykorzystywanie dziedzictwa kulturowego,
- promocji walorów i możliwości rozwojowych województwa.
Przy formułowaniu strategii rozwoju województwa i realizacji polityki jego rozwoju, samorząd województwa współpracuje z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego z obszaru województwa oraz z samorządem gospodarczym i zawodowym, z administracją rządową (szczególnie z wojewodą), innymi województwami i organizacjami pozarządowymi, ze szkołami wyższymi i jednostkami naukowo-badawczymi, a także z organizacjami międzynarodowymi i regionami innych państw, zwłaszcza sąsiednich.
Z funkcji usługowych samorząd województwa zobowiązany jest zapewnić wyspecjalizowana opiekę medyczną, szkolnictwo wyższe, wysokokwalifikowane dobra kultury.
# Organem stanowiącym i kontrolnym województwa jest sejmik województwa.
# Przewodniczącym Zarządu Województwa jest marszałek województwa.

URZĘDY Marszałkowskie dokonują czynności urzędowych m. in. w sprawach:
- upoważnień na prowadzenie kursów dokształcających kierowców przewożących materiały niebezpieczne,
- pozwoleń na zarobkowy przewóz osób samochodami nie będącymi taksówkami,
- zezwoleń na korzystanie w sposób szczególny z dróg wojewódzkich,
- gromadzenia i redystrybucji opłat za emisję zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza,
- prowadzenia publicznego rejestru zanieczyszczeń,
- pozwoleń na organizowanie zbiórek publicznych na terenie przekraczającym jeden powiat.

WOJEWODA jest przedstawicielem Rady Ministrów, odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa, do jego obowiązków m. in. należą:
- kontrola wykonywania zadań przez organy zespolonej administracji rządowej,
- kontrola wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej przez organy samorządu terytorialnego i inne samorządy,
- dostosowywanie do miejscowych warunków szczegółowych celów polityki rządu, zwłaszcza w zakresie prowadzonej na obszarze województwa polityki regionalnej państwa oraz koordynacja i kontrola wykonania wynikających stąd zadań,
- zapewnianie współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej z terenu województwa i kierowanie ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia, zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków,
- wykonywanie i koordynowanie zadań w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa,
- współdziałanie z właściwymi organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych,
- przedstawianie Radzie Ministrów, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, projektów dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa.

URZĘDY Wojewódzkie dokonują czynności urzędowych m. in. w sprawach:
- paszportów, uznania obywatelstwa polskiego, zatrudnienia cudzoziemców,
- korzystania ze środowiska dla inwestycji szczególnie szkodliwych ekologicznie,
- ustalania i naliczania opłat za szczególne korzystanie z wód,
- uprawnień budowlanych,
- zatwierdzania projektów budowlanych,
- odwołań dotyczących pozwoleń na budowę,
- pozwoleń na wydobywanie kopalin z powierzchni powyżej 2 ha,
- nadawania i znoszenia funkcji ochronnej lasów.

17. Stosowanie prawa przez administrację w demokratycznym państwie prawa

Podstawową kwestią w państwie prawnym staje sie problem praworządnego

działania administracji. Administracja podporządkowuje się prawu powszechnie

obowiązującemu i stanowionemu przez inny organ.

Administracja publiczna jeśli wkracza w sferę prawa i obowiązków

obywatela musi mieć wyraźne upoważni9enie ustawy.

Współcześnie administr. jest organizatorem działań na rzecz dobra

powszechnego, wzrasta jej aktywność. Wykonuje zadania w zakresie zaspokajania

potrzeb jednostki w dziedzinach: socjalnej, oświatowej, kultury (tzw.

administracja świadcząca). Również w zakresie administr. władczej zakrers jej

aktywności ulega stałemu poszerzeniu.

18. Organ administracji publicznej - definiowany jest jako podmiot (człowiek lub grupa ludzi) wyodrębniony w strukturze administracji, wyposażony we władztwo administracyjne oraz posiadający własne, wyróżniające go kompetencje.

Według definicji zawartej w polskim Kodeksie postępowania administracyjnego (k.p.a.) organami administracji publicznej są ministrowie, centralne organy administracji rządowej, wojewodowie, działające w ich imieniu lub we własnym imieniu inne organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty, które są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień powołane do rozstrzygania w spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych.

(Pod pojęciem ministra k.p.a. rozumie Prezesa i wiceprezesa Rady Ministrów pełniących funkcję ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, ministrów kierujących określonym działem administracji rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, kierowników centralnych urzędów administracji rządowej podległych,

podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra^[1], a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych załatwiających sprawy indywidualne rozstrzygane w drodze decyzji administracyjnych oraz sprawy wydawania zaświadczeń^[2].

W literaturze zwraca się uwagę, że k.p.a. posługuje się funkcjonalną definicją organu administracji publicznej, zbliżoną do definicji organy administrującego^[3].

Kodeks postępowania administracyjnego reguluje właściwość rzeczową i miejscową organów administracji publicznej. Jeśli chodzi o pierwszą, to ustala się według przepisów o zakresie jego działania. Jeśli chodzi o drugą, to ustala się:

• w sprawach dotyczących nieruchomości - według miejsca jej położenia; jeżeli nieruchomość jest położona na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości,

• w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - według miejsca, w którym zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony,

• w innych sprawach - według miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a w razie braku zamieszkania w kraju - według miejsca pobytu stron lub jednej ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju miejsca zamieszkania (siedziby) lub pobytu - według miejsca ostatniego ich zamieszkania (pobytu) w kraju.

Jeżeli nie da się w ten sposób ustalić właściwości miejscowej, stosuje się pomocnicze kryteria jej ustalania. W takiej sytuacji sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania. Jeżeli i w ten sposób nie da się ustalić właściwości miejscowej, właściwy jest organ dla obszaru dzielnicy Śródmieście w m. st. Warszawie.

Ze względu na źródło właściwości organów administracji publicznej dzieli się ją na ustawową oraz delegacyjną. Kodeks postępowania administracyjnego przewiduje ją w następujących sytuacjach:

• kiedy w wyniku wyłączenia organu (jeżeli sprawa dotyczy interesów majątkowych jego kierownika lub kierownika organu bezpośrednio wyższego stopnia albo interesów majątkowych małżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia, osoby związanej z tytułu przysposobienia, kurateli lub opieki z tym kierownikiem), kompetentny staje się organ wyższego stopnia, który może do załatwienia sprawy wyznaczyć inny podległy sobie organ^[4],

• kiedy organ administracji publicznej, który wydają decyzję administracyjną w ostatniej instancji przyczynił się do powstania przyczyny wznowienia postępowania, o wznowieniu postępowania rozstrzyga organ wyższego stopnia, który jednocześnie wyznacza właściwy organ w sprawach o wznowienie postępowanie (przepis ten nie dotyczy przypadków, gdy decyzję w ostatniej instancji wydał minister, a w sprawach należących do zadań jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegium odwoławcze).

Organ administracji publicznej może przekazać też kompetencje do dokonywania poszczególnych czynności w ramach instytucji pomocy prawnej oraz w postępowaniu odwoławczym, gdzie organ odwoławczy może organowi, który wydał decyzję, zlecić przeprowadzenie postępowania w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie.

19. Definicje: centralizacji, subsydiarności, decentralizacji, dekoncentracji, koordynacji, kierownictwa, zwierzchnictwa, nadzoru i kontroli

Centralizacja - jest to sposób zorganizowania aparatu administracyjnego państwa, w którym organ niższego rzędu jest hierarchicznie podporządkowany organowi wyższego rzędu. Tak, więc hierarchiczne podporządkowanie oznacza brak samodzielności organów niższego stopnia i wykazuje cechy centralistycznego systemu organizacji administracyjnej.

Przez pojęcie decentralizacji rozumie się sposób organizacji aparatu administracyjnego, w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia, czyli decentralizacja zakładu samodzielności organów niższego stopnia. Organ wyższego stopnia nie decyduje o obsadzie personalnej organu niższego, a więc jednostka niższego stopnia jest obsadzana w drodze wyborów lub przez inny zdecentralizowany organ państwowy na szczeblu lokalnym. Organ wyższego stopnia nie może wydawać poleceń organowi niższego stopnia dotyczących załatwiania spraw przez organ niższy. Może wkraczać tylko w przypadkach określonymi przepisami prawa. 

Wyróżnia się dwa rodzaje decentralizacji: terytorialną i rzeczową.
Decentralizacja terytorialna- polega na wyposażeniu organów administracji zarządzających poszczególnymi jednostkami podziału administracyjnego w taki stopniu samodzielności wobec organów wyższych, który uzasadnia uznanie ich za organy zdecentralizowane np.: samorząd terytorialny.

Decentralizacja rzeczowa - polega na powierzeniu samodzielnym organom lub organizacjom zarządzania określonymi rodzajami spraw formy: samorząd zawodowy, wyznaniowy, gospodarczy, organy społeczne, przedsiębiorstwa itd.

Subsydiarność - zasada, według której każdy szczebel władzy powinien realizować tylko te zadania, które nie mogą być skutecznie zrealizowane przez szczebel niższy lub same jednostki działające w ramach społeczeństwa. Zasada subsydiarności, zwana też zasadą pomocniczości

Dekoncentracja jest immanentną cechą decentralizacji. Polega na rozproszeniu kompetencji na większą ilość organów.

Dekoncentracja terytorialna odbywa się w pionie, polega na przeniesieniu kompetencji na organy niższego szczebla. Dekoncentracja pozioma (resortowa) to przeniesienie kompetencji z jednego resortu na organ na tym samym szczeblu w innym resorcie. Dekoncentracja skośna to przeniesie kompetencji z jednego resortu na organ niższego szczebla w drugim resorcie.

Koordynowanie - uporządkowanie współdziałania, harmonizacja wzajemnego stosunku czynników wytwórczych w osiąganiu celów. Jest to zsynchronizowanie działań cząstkowych w czasie i przestrzeni.

Kierowanie - proces planowania, przewodzenia, organizowania, kontrolowania oraz wykorzystywania wszystkich zasobów organizacji dla osiągnięcia zamierzonych celów.

Zwierzchnictwo… terytorialne - jest to cecha państwa polegająca na sprawowaniu wyłącznej i pełnej władzy nad danym terytorium oraz zamieszkującą to terytorium ludnością. Cecha ta wynika z suwerenności państwa i jest jego najwyższą władzą. Zwierzchnictwo terytorialne dotyczy wszystkich osób i rzeczy, które podlegają prawu danego państwa. Obejmuje działania i funkcje właściwe państwu, a także analogicznie zapobiega wykonywaniu tych działań i funkcji przez inne państwa.^[1]

Nadzór jest stałe i bieżące kontrolowanie podległej lub podporządkowanej jednostki z równoczesnym wydawaniem stosownych decyzji, mających na celu usprawnienie, udoskonalenie działalności nadzorowanej jednostki.

Kontrolą nazywamy porównywanie stanu faktycznego ze stanem wymaganym, wyznaczonym przez normy prawne, techniczne, ekonomiczne, itd.
Kontrola administracji polega na badaniu jej stanu organizacyjnego oraz zachowania się (działania lub niedziałania) ze względu na określone kryteria. Przedmiotem kontroli może więc być zarówno struktura organizacyjna administracji, jak i jej działalność.

Podstawowe funkcje kontroli, to:
- sprawdzanie,
- ocenianie,
- wnioskowanie.

20. Pojęcie administracji funkcjonalnej i administracji na rzecz rządzenia

Administracja na rzecz rządzenia to:

a) administracja nastawiona na przygotowanie politycznych decyzji dotyczących przyszłości

b) administracja partii politycznych

c) administracja parlamentu, np. Kancelaria Sejmu

Podział funkcjonalny na szczeblu centralnym i naczelnej

1) Administracja na rzecz rządzenia - zaplecze polityczne organu naczelnego lub ministra.

2) Administracja funkcjonalna - typowa działalność administracyjna

21. Zakres działania , zadania , kompetencje i właściwość organu administracji.

Administracja publiczna - "służba społeczeństwu" łac. "administro" - kierować, zarządzać, służyć łac. "publicus" - zbiorowy, społeczny, służący ogółowi (nie ma charakteru prywatnego). Administracja publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego.zadania :

- zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach. Stanowi całokształt struktur organizacyjnych w państwie oraz ludzi zatrudnionych w tych strukturach spełniających zadania publiczne, zbiorowe i indywidualne, reglamentacyjne i świadczące oraz organizatorskie podmiotów kierowniczych i decydenckich.

Zakres działania organu określa najczęściej ustawa. Może ona nakładać na organ obowiązki stanowiące jego zadania własne oraz cedować na niego wykonanie zadań zleconych

z zakresu zadań innego podmiotu administracji. Działanie administracji można podzielić na działania władcze i niewładcze. Działania władcze to akty administracyjne i akty normatywne. Działania niewładcze stawiają obywatela lub inny podmiot na równi z organem administracji, który nie zajmuje już pozycji dominującej.

Kompetencje administracyjne to właściwości prawem przypisane organom administracyjnym: uprawnienia lub pełnomocnictwa do załatwiania określonych spraw administracyjnych; także zadania tych organów przewidziane prawem administracyjnym. Nie istnieją organy bez kompetencji. W zakres kompetencji administracyjnych organów administracji mogą wchodzić także zadania obligatoryjne (obowiązki) tychże organów.

Właściwość - w prawie formalnym fakt posiadania kompetencji przez organ władzy publicznej do rozstrzygnięcia powstałej przed nim sprawy. Właściwość organu regulują najczęściej osobne przepisy prawne normujące ogół instytucji procesowych. Sam fakt określania przez prawo właściwości organów urzeczywistnia zakaz prowadzenia postępowania w tej samej sprawie przez inne organy oraz ułatwia unikanie sporów o właściwość.

W przepisach regulujących właściwość różnych organów zawsze i wprost nazywane są dwa rodzaje właściwości: właściwość rzeczowa oraz miejscowa. W doktrynie prawa zwykło się również wyróżniać właściwość funkcjonalną.

22. Organy naczelne a organy centralne

Organy naczelne mają następujące cechy:

• są powoływane przez Prezydenta (bezpośrednio lub po wyborze przez Sejm),

• są organami zwierzchnimi wobec innych organów,

• ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną i polityczną.

Naczelne organy administracji stanowią:

1. Prezydent

2. Rada Ministrów

3. Prezes Rady Ministrów

4. Ministrowie

Organy centralne administracji państwowej

Organy centralne administracji (inaczej urzędy centralne) działają na podstawie właściwych ustaw czy statutów nadawanych przez Prezesa Rady Ministrów w drodze rozporządzenia i regulaminów organizacyjnych nadawanych przez kierownika urzędu w drodze zarządzenia.

Za najbardziej typowe urzędy centralne uważa się:

• inspekcje, prowadzące kontrolę przestrzegania ustanowionych standardów w określonej dziedzinie działalności,

• urzędy regulacyjne, wydawające licencje na prowadzenie różnego typu działalności i sprawdzające poprawność wykonywania warunków tych licencji,

• urzędy standaryzacyjne i certyfikacyjne,

• urzędy nadzorcze nad pewnymi sferami działalności,

• urzędy wykonujące specjalne zadania publiczne,

• urzędy świadczące usługi publiczne.

Funkcje urzędów centralnych:

• współtworzenie polityki rządowej,

• wydawanie aktów prawnych,

• rozstrzyganie konkretnych spraw w drodze aktów administracyjnych,

• sprawowanie kontroli i nadzoru.

23. POZYCJA USTROJOWA WAŻNIEJSZYCH ORGANÓW ADM. RZĄDOWEJ I SAMORZĄDOWEJ

ADMINISTRACJA RZĄDOWA:

-ustawodawcza-Sejm i Senat

-wykonawcza-Rada Ministrów i Prezydent

-sądownicza-sady i trybunały

ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA:

Samorząd gminny:

-Rada gminy-organ stanowiący i kontrolny

-wójt, burmistrz, prezydent miasta-wykonawczy

Samorząd powiatowy:

-Zarząd powiatu ze starostą na czele-wykonawczy

-Rada powiatu-stanowiący i kontrolny

samorząd województwa:

-wojewoda-wykonawczy

-zarząd województwa-stanowiący, kontrolny

24. PROBLEMY ORGANIZACJI ADMINISTRACJI CENYTRALNEJ

- łączenie funkcji rządzenia i funkcji o charakterze politycznym

- tradycyjna struktura aparatu administracyjnego

- koordynacja działania aparatu administracyjnego bez żadnego aparatu pomocniczego

- kolegialność czy kierownictwo jednoosobowe → rozwój w kierunku kierowniczej roli szefa urzędu.

- zakres działania władz państwowych → związane przez ustawy lub akty administracyjne wyższego rzędu czy swobodne w działaniu. → podkreślano, że nie sposób przewidzieć wszystkich przypadków.

- stosunek administracji (pojęcie to zastąpiło pojęcie policji z XVIII w) do biurokracji (początkowo o pozytywnym znaczeniu; łączone z biuralizmem, tj. oparciem administracji na biurach złożonych z urzędników. → fachowość szła w parze ze wzrost liczby urzędników, a także z wyobcowaniem ich od społeczeństwa i formalizowaniem pracy).

25. PROBLEMY ORGANIZACJI ADMINISTRACJI TERENOWEJ

- decentralizacja władzy

- instytucje autonomiczne

- udział obywateli w życiu publicznym

- regionalizm polityczny

26. ORGANY O KOMPETENCJI OGÓLNEJ I SZCZEGÓLNEJ

Kompetencja ogólna- połączenie w ramach jednego właściwego organu, uprawnień z wielu dziedzin administracji publicznej. Organami o kompetencjo ogólnej są: wójt, starosta, wojewoda. Organy te zawsze obsługiwane są przez urząd, w ramach którego zespolone są dziedziny objęte kompetencją danego organu- urząd gminy, miasta, starostwo, urząd wojewódzki

Kompetencja szczególna- przypisana określonemu organowi wiązka uprawnień w zakresie jednego działu administracji. Organy te zwane również specjalnymi mogą funkcjonować zarówno w postaci administracji niezespolonej (administracja skarbowa, leśna, celna) lun administracji wojewódzkiej i powiatowej zespolonej. W ramach administracji zespolonej organy o kompetencji szczególnej działają pod zwierzchnictwem wojewody lub starosty.

27. ORGANY MONOKRATYCZNE (POJĘCIE I KREACJA)

Organy monokratyczne - jednoosobowe, tylko 1 osoba upoważniona jest do wydawania decyzji. Może ona mieć swój aparat pomocniczy, ale nie może on podejmować rozstrzygnięć bez upoważnienia organu monokratycznego. Zalety organów monokratycznych: szybkość działania w określonym zakresie spraw; fachowa wiedza; jasno określona odpowie­dzialność. Stosunek organów kolegialnych do organów monokratycz­nych jest różnorodny - czasem organ kolegialny jest nadrzędny do monokratycznego a czasem jest odwrotnie. Organ kolegialny może decydować (Rada Gminy), inicjować, kontrolować, wydawać opinie lub jedno i drugie. Czasem organ monokratyczny musi mieć zgodę organu kolegial­nego lub odwrotnie.

28. ZASADA JEDNOOSOBOWIŚCI W ADMINISTRACJI

Tworzenie jednoosobowych organów administracji i jednoosobowe podejmowanie decyzji.

• Szybkość podejmowania decyzji

• Elastyczność

• Operatywność

• Jano określona odpowiedzialność

• Subiektywność

29. PREZES RADY MINISTRÓW, RADA MINISTRÓW I JEJ ORGANY WEWNĘTRZNE ORAZ KANCELARIA PRM

• Prezes Rady Ministrów (premier)

• Szef rządu, kieruje jego pracami

• Przysługuje mu władza organizacyjna, określa szczegółowy zakres działania każdego ministra

• Kieruje pracami rządu

• Koordynuje i kontroluje pracę członków rządu

• Kieruje pracami terenowej administracji rządowej- powoływanie i odwoływanie wojewodów

• Nadzoruje działalność samorządu terytorialnego- tylko legalność działań

• Wydaje rozporządzenia i zarządzenia

• Udziela kontrasygnaty dla aktów prezydenta

• Rada Ministrów (rząd)

• Część władzy wykonawczej

• Organ kolegialny, działa na posiedzeniach

• Składa się z PRM i ministrów (resortowych i zadaniowych tzw. Ministrami bez teki), wiceprezesi RM i przewodniczący komitetów określonych w ustawach

• Podejmuje rozstrzygnięcia w formie uzgodnień

• Wydawanie rozporządzeń

• Zapewnia wykonywanie ustaw

• Prowadzi politykę zewnętrzną i wewnętrzną

• Kancelaria PRM

• obsługa RM, premiera, wicepremierów

• na czele stoi szef powoływany i odwoływany przez premiera

• w Kancelarii funkcjonują sekretarze i podsekretarze stanu

• wykonuje liczne zadania związane z koordynowaniem pracy rządu

• organy wewnętrzne i pomocnicze

• stałe komitety RM- organy pomocnicze i doradcze tworzone przez premiera. Ich celem jest inicjowanie, przygotowywanie i i uzgadnianie rozstrzygnięć albo stanowisk RM lun PRM w sprawach należących do zadań i kompetencji tych organów np. Komitet Europejski RM

• Kolegium do Spraw Służb Specjalnych

• Rada Legislacyjna- opiniuje projekty aktów normatywnych oraz kierunków zmian w systemie prawa, składa się z prawników

• Komitety do rozpatrywania określonych spraw

• Rady i zespoły opiniodawczo- doradcze

• Komisje wspólne= przedstawiciele rządu + przedstawiciele określonej instytucji

30. MINISTROWIE MINISTERSTWA I INNE AGENDY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

• Ministrowie- dzielą się na ministrów resortowych, kierujących określonymi działami administracji rządowej i ministrów zadaniowych tzw. bez teki wypełniających zadania wyznaczone im przez premiera. Istotą tego urzędu jest specjalizacja przedmiotowa- każdy minister realizuje odpowiednią część zadań rządu jako całości. Urząd ten ma charakter polityczny tzn., że o powołaniu na to stanowisko przesądzają względy polityczne a więc układy wewnątrzkoalicyjne. Pozycja ustrojowa ma charakter dwoisty:

1. Członek RM czyli przynależność do kolegialnego organu o kompetencjach własnych

2. Jednoosobowy zwierzchnik swojego resortu, a więc odrębny organ administracji rządowej

Każdy minister jest członkiem RM, spoczywa na nim obowiązek realizowania polityki rządu.

• Ministerstwo- zorganizowana struktura urzędnicza powołana o bezpośredniej realizacji zadań należących do danego ministra. Kierownictwo ministerstwa poza samym ministrem to sekretarz stanu i podsekretarze stanu (wiceministrowie). Struktura administracyjna ministerstwa obejmuje następujące komórki org:

1. Departamenty- merytoryczne zadania ministerstwa

2. Sekretariaty- obsługują ministra oraz komitety, rady i zespoły

3. Wydziały- komórki organizacyjne wewnątrz departamentów i sekretariatów

• Agendy- samodzielne instytucje powstałe do realizacji zadań w różnych dziedzinach uwzględniając okoliczności społeczne i gospodarcze; np. Agencja Atomistyki, Agencja Rozwoju Przemysłu

31.WOJEWODA, MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA, STAROSTA, WÓJT (BURMISTRZ, PREZYDENT MISTA) ORAZ ICH APARATY POMOCNICZE

• Wojewoda

• Przedstawiciel rządu w województwie

• Powołuje i odwołuje go PRM na wniosek MSWiA

• organ administracji ogólnej, zwierzchnik administracji zespolonej

• realizuje zadania administracji rządowej

• funkcja kontrolna- w stosunku do m.in. organów administracji rządowej i samorządowej

• funkcja koordynacyjna- zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej

• funkcja reprezentacyjna

• reprezentuje Skarb Państwa

• Nadzór nas jednostkami samorządu terytorialnego

• Marszałek województwa

• przewodniczący zarządu województwa, organu wykonawczego samorządu województwa

• organizuje pracę zarządu oraz urzędu marszałkowskiego

• kieruje bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje je na zewnątrz

• Ma kompetencję do wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.

• Wybierany jest przez sejmik województwa bezwzględną większością głosów ustawowego składu sejmiku

• Od jego decyzji przysługuje odwołanie do SKO

• Starosta

• wybierany przez Radę powiatu

• kieruje powiatem, reprezentuje go na zewnątrz

• jest przewodniczącym zarządu powiatu

• sprawuje władzę administracji ogólnej

• sprawuje zwierzchnictwo wobec powiatowych służb, inspekcji i straży

• od jego decyzji przysługuje odwołanie do SKO

• Wójt (burmistrz prezydent)

• wybierany w wyborach powszechnych, pełniąc funkcję organu wykonawczego gminy.

• wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa

• przygotowywanie projektów uchwał rady gminy

• określanie sposobu wykonywania uchwał

• gospodarowanie mieniem komunalnym

• wykonywanie budżetu

• zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych

• sprawuje władzę administracji ogólnej

• od jego decyzji przysługuje odwołanie do SKO

32. ZESPOLENIE ADMINISTRACJI I JEGO KRYTERIA STOPNIOWALNOŚĆI

• Zespolenie- skoncentrowanie całego administracyjnego aparatu pomocniczego w jednym urzędzie i pod jednym zwierzchnictwem

• Administracja niezespolona (dotychczas określaną mianem specjalnej) to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom bądź kierownikom państwowych osób prawnych i kierownikom innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa, wobec której wojewoda posiada uprawnienia koordynacyjne, opiniodawcze i w pewnym zakresie - kontrolne. Są to wyspecjalizowane organy administracji, których kompetencje mieszczą się w ramach jednego resortu (quasi-resortu). Oparte są z reguły na zasadzie centralizacji. Działają w ramach zasadniczego podziału lub w ramach podziałów specjalnych.

• Administracja zespolona- oparta jest na zasadach zespolenia i zwierzchnictwa wojewody, warunkującego skuteczne wykonywanie zadań tej administracji, Wojewoda jest zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej kieruje nią, koordynuje jej działalność, zapewnia warunki do skutecznego jej działania i ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania. Wojewoda sprawuje władze administracji ogólnej w województwie. Pod zwierzchnictwem wojewody nastąpiło zespolenie kilkunastu terenowych organów administracji specjalnej.

33. FORMY ZESPOLENIA

• Zespolenie organizacyjne (techniczne)- włączenie regulacji dotyczących organizacji służb, inspekcji, straży do statutu urzędu wojewódzkiego, również regulaminy tych organów stanowią część regulaminu urzędu wojewódzkiego. Kierownik w statucie został wymieniony jako instytucja organizacyjna. Jest to najsłabsza forma zespolenia

• Zespolenie finansowe- włączenie budżetu danej służby czy inspekcji do budżetu organu administracji, aby mogło zaistnieć musi być zespolenie organizacyjne.

• Zespolenie osobowe (personalne)- uzyskanie przez wojewodę lub starostę wpływu na obsadę najważniejszych stanowisk (instytucji z nim zespalanej)

• Zespolenie kompetencyjne- organ o kompetencji ogólnej może przejąć kompetencje organu z nim zespalanego. Aby mogło ono zaistnieć musi występować zespolenie osobowe. W zasadzie występuje ono tylko w województwie, w powiecie przyjmuje ono słabszą formę- starosta w przeciwieństwie do wojewody nie jest organem całej powiatowej administracji zespolonej. Staroście przysługują pewne kompetencje np. zatwierdzanie programów działań

Zespolenie pełne- wszystkie aspekty

34. ZASADA PROWINCJONALNOŚCI

Na jednym terenie sprawy z różnych działów administracji należą do jednego organu. Nie ma tu podziału na organy centralne i terenowe, gdyż organ centralny działa w terenie. Zasada ta zapewnia jednolitość działania organu administracji na danym terenie.

35. Definicja aparatu pomocniczego.

Organy administrujące, czyli organy administracji rządowej i samorządowej oraz przedsiębiorstwa państwowe, zakłady administracyjne, organizacje społeczne, fundacje, a nawet w określonych sytuacjach i osoby prywatne, tworzą szeroko rozumiany aparat wykonujący administrację publiczną. Aparatem pomocniczym wojewody jest urząd wojewódzki. Urząd rejonowy jest aparatem pomocniczym kierownika urzędu.

Definicja zakładu administracyjnego.

We współczesnym państwie administracja publiczna jest organizatorem zaspokajania w sferze oświaty, szkolnictwa wyższego, ochrony zdrowia, opieki i pomocy społecznej itp. Działania administracji publicznej w tych dziedzinach zaliczane są do administracji świadczącej. Podstawową jednostką organizacyjną realizującą zadania administracji świadczącej jest zakład administracyjny, zwany tez zakładem publicznym. Obecnie pojęcie zakładu należy sformułować w ten sposób, że zakładem publicznym jest jednostka organizacyjna, nie będąca organem państwowym (urzędem) ani organem samorządu, która została powołana do wykonywania zadań publicznych i jest uprawniona do nawiązywania stosunków administracyjnoprawnych. Jest to oczywiście jednostka organizacyjna wyposażona w zespół środków osobowych (personel) i rzeczowych, realizująca zadania publiczne i korzystająca z władztwa zakładowego. Jednostkami organizacyjnymi, które spełniają podane pojęcie są szkoły, przedszkola, ośrodki zdrowia, zakłady karne, biblioteki publiczne i inne.

Definicja jednostki pomocniczej.

Jednostki zasadniczego podziału terytorialnego mogą być dzielone na mniejsze jednostki, zwane jednostkami pomocniczymi. Tworzenie w gminie jednostek pomocniczych w postaci sołectw, dzielnic miejskich, osiedli i innych jest pozostawione do decyzji rad gmin. Gmina sama decyduje o tym czy tworzy się jednostki pomocnicze, a jeśli tak to o jakim obszarze i ile. Na wsi jednostki te noszą nazwę sołectw, a w mieście dzielnic i osiedli bądź inne nazwy. Jednostką pomocnicza może być również położone na terenie gminy miasta. Dzielnica jest w zasadzie większym zespołem architektonicznym od osiedla, jednak oba pojęcia oznaczają jednostki podziału pomocniczego. Sołectwa, dzielnice i osiedla jako jednostki pomocnicze nie posiadają osobowości prawnej i własnego majątku. Jednostka pomocnicza oraz jednostka niższego rzędu mogą zarządzać i korzystać z mienia komunalnego oraz rozporządzać dochodami z tego źródła w zakresie określonym w statucie.

36. Ustalenie zakresów działania organów administracji.

O zakresie działania stanowi się zwykle w przepisach prawa tworzących dany organ, co nie oznacza iż później, w czasie istnienia organu, nie można tego zakresu działania zmieniać, a więc poszerzać bądź ograniczać. Przepisy o zakresie działania nie są wystarczającą podstawą do podejmowania przez organ działań o charakterze władczym. Do podejmowania działań władczych konieczne są jeszcze przepisy upoważniające do takiego działania, a więc przepisy kompetencyjne. Przepisy kompetencyjne znajdują się zwykle w przepisach ustaw regulujących poszczególne dziedziny administracji publicznej ( np. w prawie budowlanym, wodnym, ochronie środowiska). Zakres działania organu określa najczęściej ustawa. Ustawa może nakładac na organ obowiązki stanowiące jego zadania własne oraz cedować na niego wykonanie zadań zleconych z zakresu zadać innego podmiotu administracji.

37. Rodzaje i kryteria nadzoru w administracji

•Nadzór to przewidziana prawem możliwość sprawdzania i oceniania innych podmiotów, a także prawo do ingerencji w ich działalność.

•Nadzór nie ma charakteru stałego oddziaływania.

•Celem nadzoru jest zapewnienie prawidłowego działania i osiągania właściwych rezultatów przez wspomaganie, instruktaż, uzgadnianie stanowisk, udzielanie pomocy, doradzanie.

•Kontrola może mieć wymiar czynności faktycznych jak i występować jako instytucja.

Rodzaje i kryteria kontroli:

•Zasięg kontroli: nieograniczona i fragmentaryczna.

•Zakres kontroli: kompleksowa i wycinkowa.

•Tryb kontroli: planowa i doraźna.

•Kontrola z urzędu i na wniosek.

•Kontrola zewnętrzna i wewnętrzna.

•Kontrola społeczna i zawodowa.

•Kontrola legalna, rzetelna, celowa, efektywna.

38.Organy nadzoru nad samorządem
Nadzór nad działalnością samorządu sprawowany jest pod kątem jej zgodności z prawem. Jedynie w przypadku zadań zleconych gminie nadzór wykonywany jest także na podstawie kryteriów celowości, rzetelności i gospodarności. Sprawowanie nadzoru rozciąga się na działania wszystkich samorządowych osób prawnych, a nie, jedynie nad radą danej jednostki lub jej zarządem.
Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są: Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych ¬regionalne izby obrachunkowe .
Prezes RM sprawuje ów nadzór w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach. Wójt lub burmistrz (prezydent), starosta i marszałek województwa zobowiązani są do przedłożenia wojewodzie uchwał rady w ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia. W tym samym terminie starosta.

39. Organy i rodzaje kontroli w administracji

Pojęcie i istota kontroli

•Kontrola jako funkcja lub system organizacyjny.

•W znaczeniu organizacyjnym kontrola to całokształt podmiotów kontrolnych (wykonujących funkcję kontroli.

•Źródła pojęcia „kontrola”:

- francuskie (contre role - przeciwzapisek)

- angielskie (administrowanie).

•Kontrolowanie:

- sprawdzanie, ocenianie czegoś, formułowanie wniosków, dokonywanie wglądu w działalność,

- poddawanie władztwu, oddziaływanie, wpływanie.

•Kontrolowanie - porównywanie tego, co jest z tym, co być powinno.

•Kontrola służy kierownictwu do:

- sprawdzania i oceniania, czy odpowiednie

jednostki wykonują swoje zadania,

- wykrywania nieprawidłowości,

- zapobiegania niekorzystnym zjawiskom.

•Kontrola jest elementem zarządzania (sprawdzanie i ocena działalności organizacji na różnych płaszczyznach: organizacyjnych, finansowych, technicznych)

Rodzaje i kryteria kontroli

•Zasięg kontroli: nieograniczona i fragmentaryczna.

•Zakres kontroli: kompleksowa i wycinkowa.

•Tryb kontroli: planowa i doraźna.

•Kontrola z urzędu i na wniosek.

•Kontrola zewnętrzna i wewnętrzna.

•Kontrola społeczna i zawodowa.

•Kontrola legalna, rzetelna, celowa, efektywna.

Kontrola zewnętrzna

•Kontrola społeczna.

•Kontrola parlamentarna.

•Kontrola Trybunału Stanu i Trybunału Konstytucyjnego.

•Kontrola Rzecznika Praw Obywatelskich.

•Kontrola Najwyższej Izby Kontroli.

•Kontrola sądowa.

•Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy i Generalnego Inspektora Danych Osobowych

Kontrola wewnątrzadministracyjna

•Obejmuje wszystkie dziedziny działalności aparatu administracyjnego.

•Kontrola administracji nad innymi podmiotami.

•Kontrola ogólnoadministracyjna (nadzór i kierownictwo):

• - rządowa,

• - resortowa,

• - terenowa,

kontrola w administracji samorzadowej

Kontrola specjalistyczna

•Kontrola inspekcji i nadzorów (IH, PIS, IOŚ, PIF, IORiN, ITD, IW, nadzór budowlany, geodezyjny, dozór techniczny)

•Wyspecjalizowane organy kontroli, służby i straże.

•Kontrola finansowa (podatkowa, budżetowa i skarbowa).

Kontrola wewnętrzna

•Kontrola kierownicza - sprawowana samodzielnie przez osoby na stanowiskach.

•Kontrola instytucjonalna - wykonywana przez odpowiednie wyspecjalizowane komórki

40. Organy nadzoru nad samorzadem.

Organami nadzoru nad samorządem są:
Prezes Rady Ministrów i wojewodowie a w zakresie spraw
finansowych regionalne izby obrachunkowe.

41. Domniemanie kompetencji w administracji publicznej

Rada Ministrów, zwana popularnie rządem, zajmuje ważne miejsce w systemie władz państwowych. Należy ona, obok Prezydenta, do organów władzy wykonawczej.

Konstytucja przewiduje tzw. domniemanie kompetencji Rady Ministrów, co oznacza, że do jej zakresu działania należą wszystkie sprawy państwa, o ile nie zostały one zastrzeżone do właściwości innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.

Regulacja ustawowa funkcjonowania Rady Ministrów znalazła wyraz w ustawie z dnia 8.08.1996r. o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania ministrów (Dz. U. Nr 106, poz. 492) oraz w rozporządzeniach wykonawczych.

Kompetencje Rady Ministrów

Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zewnętrzną państwa. Jest ona organem właściwym, jeśli chodzi o kierowanie administracją rządową i wykonuje swoje zadania w szczególności poprzez:
- zapewnianie wykonania ustaw, czyli prowadzenie do sytuacji, w której możliwe będzie wprowadzenie w życie uchwalonych przez parlament przepisów, m.in. w drodze ustalania odpowiednich środków budżetowych,
- wydawanie rozporządzeń; chodzi tu m.in. o wydawanie rozporządzeń wykonawczych do ustaw, tak, by możliwe było ich stosowanie,
- koordynowanie i kontrolowanie pracy organów administracji rządowej,
- uchwalanie projektu budżetu państwa i kierowanie nad jego wykonaniem,
- zapewnianie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa; pod tymi pojęciami kryją się różnorodne czynności i kompetencje Rady Ministrów oraz poszczególnych jej członków, zwłaszcza Ministra Obrony Narodowej czy Spraw Wewnętrznych,
- sprawowanie ogólnego kierownictwa w zakresie stosunków z innymi państwami oraz organizacjami międzynarodowymi; w zakresie tych czynności zaznacza się szczególna rola Ministra Spraw Zagranicznych,
- zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji oraz zatwierdzanie i wypowiadanie innych umów międzynarodowych.

Kompetencje:

Jest to właściwość, wskazanie w jakim zakresie określony organ jest umocowany i zobligowany do podjęcia działania;
· kompetencja o charakterze osobowym czyli jakie osoby (piastuni organu) są właściwi do podejmowania działań;
· kompetencja o charakterze rzeczowym - rodzaj spraw jakie mogą być z zakresu administracji realizowane przez organ;
· kompetencje o charakterze terytorialnym - obejmujące terytorium całego kraju lub określoną jednostkę jego podziału terytorialnego;
· kompetencje o charakterze instancyjnym jaki organ, w jakim stadium postępowania kompetentny jest do rozstrzygnięcia sprawy.
KOMPETENCJA ma charakter:
· zewnętrzny- czynności podejmowane przez określony organ wywołuje skutki w sferze praw i obowiązków podmiotów pochodzących spoza struktury organizacyjnej organizacji;
· wewnętrzny - dotyczy tego wszystkiego co konkretyzować się będzie w ustroju i działaniu określonej struktury administracyjnej np. resortu.

42. Modele zarządzania publicznego

Zarządzanie publiczne

Przesłanki stworzenia, a następnie zastosowania w praktyce modeli i rozwiązań w zakresie nowoczesnych metod zarządzania w administracji publicznej wiążą się z koncepcjami tzw. nowego zarządzania publicznego (NPM - New Public Management) rozpowszechnionymi szczególnie w krajach anglosaskich od lat 80. Podstawowe założenia NPM były skierowane na zwiększenie efektywności sektora publicznego m.in. poprzez:

• nacisk na zarządzanie finansami: efektywność i rachunek kosztów,

• wyznaczanie celów i monitorowanie wyników,

• wyznaczanie standardów usług i korzystanie z rozwiązań benchmarkingowych (możliwości dokonywania porównań na próbie sprawdzonych, dobrych rozwiązań),

Ten podstawowy model zarządzania publicznego uzupełniono o elementy zarządzania wynikami, tak by zapewnić efektywne usługi publiczne m.in. poprzez nacisk na jakość usług (modele i narzędzia) - celem jest osiągnięcie doskonałości w zakresie usług publicznych.

43. Model instytucji biurokratycznej według Maxa Webera

Zasada	Interpretacja
stałość	Wykonywanie czynności urzędowych w zakresie określonym przez prawo jest stałą działalnością urzędu. Jednocześnie czynności urzędowe musza być wykonywane przez urzędników jako stałe i podstawowe zajęcie, a nie praca dodatkowa. Sprzyja to rzetelnemu i terminowemu załatwianiu spraw.
kompetencja	Zakres zadań, uprawnień i odpowiedzialności powinien być trwale określony i niezmienny. Należy ściśle określić zakres oraz warunki prawa wydawania poleceń, stosowania środków przymusu, itp. Osoby mające stosować te narzędzia powinny mieć przyznane uprawnienia w sposób formalny poprzez akty prawne. Ma to zapobiegać nieprawidłowemu stosowaniu metod czy narzędzi lub niewłaściwemu świadczeniu usług.
hierarchia urzędowa	Dla zapewnienia sprawnego i legalnego działania konieczne jest zachowanie hierarchii, w której urzędnicy niższego stopnia podlegają urzędnikom wyższego stopnia uprawnionym do kontrolowania, wydawania poleceń i regulowania pracy tych pierwszych. Urzędnicy niższego stopnia powinni mieć prawo odwołania od decyzji bezpośrednich przełożonych. Taki sposób organizacji ma służyć eliminowaniu potencjalnych błędów wynikających z nieuwagi lub braku wiedzy czy doświadczenia.
rozdział pracowników od własności	Urzędnicy nie mogą być właścicielami środków administracji i środków utrzymania, a jedynie reprezentują właściciela w ściśle określonym zakresie. Dlatego za swoją pracę otrzymują określone wynagrodzenie.
rozdział spraw służbowych i prywatnych	Stanowiska służbowe nie mogą być wykorzystywane przez pracowników do celów osobistych. Należy zapewnić, że pracownicy wykonują swoje obowiązki w sposób obiektywny, w rozdzieleniu od spraw prywatnych. Urzędnik nie może również wykorzystywać zasobów urzędu prywatnie.
kwalifikacje	Niezbędna wiedza, doświadczenie, poziom wykształcenia powinny być określone dla każdego stanowiska w urzędzie, aby zapewnić, że przyjmowani pracownicy będą realizowali zadania w najlepszy możliwy sposób. Należy dbać o podnoszenie kwalifikacji pracowników.
dokumentowanie	Praca urzędnika musi być oparta na dokumentowaniu nawet takich spraw, które są załatwiane ustnie. Ma to zapewnić możliwość weryfikacji poprawności załatwiania spraw. Jednolity wykaz rzeczowy akt, który jest stosowany we współczesnej administracji pozwala dodatkowo na łatwe zastąpienie urzędnika przez osobę posiadającą właściwe wykształcenie z zakresu pracy stanowiska lecz bez doświadczenia w konkretnym urzędzie.
bezosobowość	Praca urzędnika jest określana przez przepisy, które powinny jasno i jednoznacznie określać sposoby załatwiania spraw. Urzędnik powinien stosować się ściśle do przepisów, dzięki czemu uzyskać można znamiona bezosobowości podejmowanej decyzji. Niezbędne jest jednak założenie, że prawo jest idealne.

2. Model administracji państwa absolutnego.

W państwie absolutnym (policyjnym) zaczął tworzyć się zalążek nowej administracji i nowego aparatu administracji. Powstawanie tego aparatu związane jest z tworzeniem się władzy absolutnej, tj. wzrostem władzy panującego. Opiera się ona na trzech czynnikach: wojsku, skarbie i nowym, zawodowym aparacie urzędniczym. Jest to aparat zorganizowany hierarchicznie, oparty na zawodowych urzędnikach i zależny tylko od panującego. Tworzy się szczeblowa organizacja oparta na zasadach bezwzględnego posłuszeństwa, działająca jednolicie i sprężyście. Następuje rozdział władz sądowych i administracyjnych. Władze adm. Są niezależne od sądu i działają w oparciu o tworzące się wówczas na kontynencie europejskim odrębne prawo administracyjne . Następuje podział prawa na publiczne i prywatne. Tworzy się przekonanie że prawo ustanowione przez panującego jest najwyższym źródłem prawa. Podwładny nie może odwołać się do sądu, a jedynie służy mu tzw rekurs hierarchiczny, czyli możliwość złożenia skargi na niższy organ do organu wyższego stopnia

3. Administracja w liberalnym państwie prawnym.
Pod wpływami doktryn liberalizmu kształtuje się model liberalnego państwa prawnego.

- Jego rola miała się koncentrować na zapewnieniu obrony, bezpieczeństwa i porządku publicznego czy na zabezpieczeniu działalności wolno konkurencyjnej gospodarki kapitalistycznej.

-zagwarantowanie naturalnych praw jednostki wobec państwa, zagwarantowanych ustawą. Wpływ idei liberalizmu na działanie administracji idzie w dwóch kierunkach, z idei liberalizmu płynie wniosek o ograniczenie wpływu administracji na obywateli w stopniu maksymalnym, najważniejszą zasadą staje się ochrona porządku prawnego i to przed naruszeniami jej ze strony administracji, a w celu ochrony wolności obywatelskich.

-Szczególne znaczenie ma doktryna trójpodziału władzy. Administracja zostaje podporządkowana parlamentowi. Parlament staje się najważniejszym kontrolerem urzędu i ustala, a zarazem i ogranicza działalność administracji poprzez stanowione przez siebie prawo. Parlament jako reprezentant społeczeństwa ustala granic działania administracji. Prawa kapitalistyczne w okresie kapitalizmu przybiera z reguły najpierw postać monarchii kapitalistycznej, a następnie postać republiki.

-Biurokratyczny aparat administracji pozostaje ten sam. Podporządkowuje się tylko innej władzy. Początkowo podporządkowany jest jeszcze panującemu, ale już za pośrednictwem odpowiedzialnych przed parlamentem ministrów.

- Zdobyczą społeczną państwa liberalnego jest samorząd terytorialny oraz różnego rodzaju samorządy specjalne. Tworzy to w konsekwencji dualizm władz terenowych, administrację rządową i samorządową.

-Podstawową kwestią w państwie prawnym staje się problem praworządnego działania administracji. Administracje podporządkowuje się prawu powszechnie obowiązującemu i stanowionemu przez inny organ. Administracja publiczna, jeśli wkracza w sferę prawa i obowiązków obywatela musi mieć wyraźne upoważnienie ustawy.

Dla współczesnego państwa kapitalistycznego charakterystyczne są tendencje wskazujące na aktywną rolę administracji i odchodzenia od koncepcji państwa liberalnego. Tendencje nadal te powstają pod wpływem doktryn państwa dobrobytu( welfare state) i jej odmiany występujące głównie w Niemczech pod nazwą socjalnego państwa prawnego. Według tych założeń państwo ma być siłą aktywną. Ma rozwijać działalność gospodarczą i ingerować tam, gdzie kapitał prywatny nie może podołać zadaniom istotnym z punktu widzenia społeczeństwa i całej gospodarki. Państwo ma zapewnić opiekę zdrowotną, wprowadzać renty, ubezpieczenia na wypadek bezrobocia, ma zapewnić opiekę nad młodzieżą. Obok osłon socjalnych należy poprzez progresywne podatki niwelować dysproporcje w rozdziale dochodu narodowego. Założenia te mogą być realizowane w państwach bogatych, gdzie nie dochodzi do głosu doktryna liberalizmu.

44. SPOSOBY FORMALIZOWANIA INSTYTUCJI ADMINISTRACYJNEJ.
Modele instytucji, aby miały bardziej trwały byt ulegają formalizacji. Należy bowiem zarejestrować istnienie danego modelu, jeśli ma być bardziej trwały, uchwytny. Model administracji publicznej zostały sformalizowane poprzez przepisy prawa. Zazwyczaj są to akty rangi ustawy. Sformalizowanie modelu organizacyjnego następuje w drodze aktów niższego rzędu.

-Statut powinien rejestrować cel podstawowy instytucji, wszystkie istotne komórki organizacyjne, zasady więzi pomiędzy komórkami, zadania tych komórek.

-Innym typem formalizowania danej jednostki są regulaminy. Regulamin zawiera normy postępowania obowiązujące w danej jednostce organizacyjnej.

- Instruktaże służbowe (okólniki, wytyczne, rozkazy, polecenia służbowe), wyjaśniają obowiązujące przepisy i stanowią rodzaj instruktażu, zawierają polecenia, lub ustalają w sposób ogólny pewne zadania dla całego zespołu lub jego części.

- Taryfikator płac, zawiera wskazówki dotyczące wynagrodzenia za daną pracę, zaszeregowanie do określonych stanowisk itp.

Istnieją niekiedy wzorcowe statuty, regulaminy które mają ułatwić osobom tworzącym model danej instytucji poprawną jego budowę. Mogą to być wzorce ustalone przez przepis prawa lub stworzone przez instytucje naukowe, zawarte w publikacjach fachowych. Sformalizowanie określonego modelu nie powinno przekraczać pewnego stopnia i należy pozostawić pewne luzy. Sformalizowanie modelu utrudniałoby owe odchylenia lub nawet uniemożliwiało ich wprowadzenie.

FORMALIZOWANIE INDYWIDUALNYCH STANOWISK PRACY W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Proces formalizowania dotyczy też poszczególnych stanowisk. Poprzez formalizację ustala się zakres zadań związanych z danym stanowiskiem. Na kompetencje te składają się określone prawa i obowiązki. Formalizacja wprowadza pewien ład i porządek. Wiadomo, kto ma do spełnienia jakie zadania. Wyklucza albo ogranicza funkcje koordynowania pracy poszczególnych stanowisk, umiejscawia odpowiedzialność za określone zadania. Wiadomo, kto ponosi odpowiedzialność za nieprawidłowe działania w administracji publicznej. Samo ustalenie zakresu zadań związanych z danym stanowiskiem jest jeszcze zabiegiem niewystarczającym. Należy przewidzieć sankcje za naruszenie obowiązków związanym z danym stanowiskiem, czy za niewykonanie zadań. Są to sankcje organizacyjne, którym podlegają osoby powiązane trwałą więzią z daną instytucją. Sankcje najczęściej przybierają postać kar dyscyplinarnych lub kar regulaminowych. Sankcje te mają zapewnić prawidłowe funkcjonowanie instytucji poprzez zmuszenie do wykonania obowiązków związanych z danym stanowiskiem.

45. Rekurs hierarchiczny.

Możliwość złożenia skargi na niższy organ do organu wyższego stopnia.

46. Stanowienie prawa przez administracje.

Stanowienie prawa przez organy adm. Państwowej

-rozporządzenie- akt normatywny wydawany na podstawie upoważnień ustawowych, specjalnych lub generalnych, przez organy władzy wykonawczej, w hierarchii zajmuje pozycje niższa niż ustawa

-rozporządzenie jest forma stanowienia prawa powszechnie obowiązującego , a uchwala i zarządzanie - prawa wewnętrznego

-podmioty uprawnione do wydawania rozporządzenia: prezydent, RM, prezes RM, KRRiT. Stanowienie prawa przez organy samorządu terytorialnego. Stosunek przepisu nadrzędnego do podrzędnego może przybierać dwojaki charakter 1) przepis wyższego rzędu ( ustawa) sam reguluje tresc danej materii, upoważniając organ wydający przepisy niższego rzędu do uregulowania samego trybu wykonania tej regulacji 2) w określonym przedmiocie i określonych granicach upoważnia organ niższy do samodzielnego regulowania stosunków w ramach tego upoważnienia

- na szczeblu województwa istnieją dwie organizacje :adm. Rządowa- wojewoda, adm. Samorządowa- sejmik

- na szczeblu powiatu i gminy adm. Samorządowa

- kompetencje do tworzenia prawa posiadają tylko organy kolegialne i wojewoda

- rodzaje aktów prawa miejscowego: akty zawierające statuty, akty zawierające przepisy wykonawcze , przepisy porządkowe wydawane na podstawie upoważnień generalnych

- subdelegacja- przekazanie praw do stosowania prawa przez upoważniony organ

47. Polityka administracyjna (polityka administracji i wobec administracji)

Polityka administracyjna to polityka prowadzona wobec administracji, np. wpływanie na kształt czy metody działania administracji przez władzę ustawodawczą lub przez partie polityczne, ocenia ona także na ile przepisy prawa administracyjnego przyczyniają się do realizacji polityki państwa i czy polityka państwa jest podstawą do interpretacji prawnych.

Polityka administracji - administracja sama ją wobec siebie stanowi. Natomiast politykę wobec administracji określa, ustrojodawca, który ustala cele jej działania.

48. Administracja jako organizacja inteligentna.

Inteligentna organizacja jest typem przedsiębiorstwa, w którym koncentracja na rozwoju zasobów ludzkich oraz efektywne zarządzanie wiedzą są jednymi z głównych czynników decydujących o pozycji konkurencyjnej firmy. W organizacji inteligentnej w sposób ciągły realizowany jest proces uczenia się wszystkich jej członków i proces ten podlega stałej transformacji. Wydaje się, że także w administracji publicznej mogą i powinny funkcjonować "organizacje inteligentne", ale muszą być spełnione określone warunki, m.in. te, których spełnienia,oczekuje od Polski Unia Europejska. Inteligentna administracja cechuje się: strategicznym myśleniem, dominacją miękkich mechanizmów koordynacji związanych m.in. z przepływem informacji, profesjonalizmem i odpowiedzialnością ludzi funkcjonujących w sferze publicznej, sprawnością organizacyjną i instytucjonalną, silnym społeczeństwem obywatelskim będącym aktywnym elementem struktury administracyjnej, wykształconymi mechanizmami i funkcjami pomostowymi polegającymi na utrzymaniu granic między społeczeństwem, sektorem obywatelskim, publicznym i prywatnym poprzez struktury poziome.

49. Dekoncentracja wewnętrzna w administracji

Dekoncentracja w administracji jest cechą decentralizacji. Polega na rozproszeniu kompetencji na większą ilość organów.

Dekoncentracja terytorialna odbywa się w pionie, polega na przeniesieniu kompetencji na organy niższego szczebla. Dekoncentracja pozioma (resortowa) to przeniesienie kompetencji z jednego resortu na organ na tym samym szczeblu w innym resorcie. Dekoncentracja skośna to przeniesie kompetencji z jednego resortu na organ niższego szczebla w drugim resorcie.

Elementem dekoncentracji jest hierarchiczne podporządkowanie.

W administracji publicznej delegowanie (dekoncentracja wewnętrzna) zapewnia realizację zadań i kompetencji organu administracji publicznej i - w konsekwencji - realizację prawa, przede wszystkim prawa materialnego.

Dekoncentrację wewnętrzną można określić jako upoważnienie przez organ administracji publicznej określonego pracownika (pracowników) kierowanej jednostki organizacyjnej do czasowego wykonywania określonych zadań i uprawnień organu.

50. Powierzanie zadań i kompetencji w administracji

Kompetencje administracyjne to właściwości prawem przypisane organom administracji: uprawnienia lub pełnomocnictwa do załatwiania określonych spraw administracyjnych, a także zadania tych organów prawem administracyjnym.
Nie istnieją organy bez kompetencji, a w zakres tych kompetencji mogą wchodzić także zadania obligatoryjne, a więc obowiązki tychże organów.
KPA dopuszcza możliwość przekazania, rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy albo czynności procesowej w określonej sprawie jednemu organowi przez drugi organ administracyjny. Jeśli do wykonania sprawy wyznaczono jemu podległy organ to jest to delegacja (przekazanie) kompetencji, jeśli organ wyższego rzędu to mamy do czynienia z dewolucją (przyjęciem) kompetencji.
Zamiast pojęcia kompetencje zamiennie używa się też określeń: właściwość organów, zadania organów, zakres działania organów, ale na tej podstawie nie można jeszcze powiedzieć o kompetencjach.
Przy określeniu kompetencji bierzemy pod uwagę:
- właściwość miejscową (terytorialną), a więc zakres terytorialny działania, wyznaczony obszar (np. organy centralne, terenowe)
- właściwość rzeczową (podmiotową), więc działania merytoryczne, określona kategoria spraw (np. oświata, finanse)
- właściwość instancyjną, a więc jaka instancja czy organ daną sprawę rozwiązuje (wieloinstancyjność).
Spory kompetencyjne dotyczą właściwości danego organu, kompetencji. Jest to:
- spór pozytywny - co najmniej dwa organy uważają się za właściwe do rozstrzygania sprawy
- spór negatywny - żaden z organów uważa się za niewłaściwy do rozstrzygnięcia sprawy.
Spory te rozstrzygane są przez przepisy KPA lub ustawy o postępowaniu sądowo - administracyjnym.
Właściwość administracyjna związana jest z kompetencją do wykonania określonych prawem zadań publicznych. I tak:
- kompetencje ogólne to połączenie w ramach właściwości jednego organu uprawnień (kompetencji) z wielu dziedzin (działów) administracji publicznej. Organem o kompetencjach ogólnych są: wójt, starosta, marszałek województwa, wojewoda; organy te są obsługiwane przez urząd, w ramach którego zespolone są dziedziny (działy) objęte kompetencjami danego organu, a więc urząd gminy, miasta, starostwo, urząd marszałkowski, wojewódzki.
- kompetencje szczególne (zwane też organami administracji specjalnej) to z kolei przepisami określona organowi wiązka uprawnień w zakresie jednego działu, jednej dziedziny administracji; mogą od strony organizacyjnej funkcjonować zarówno w postaci administracji niezespolonej, jak zespolonej.
W ramach administracji zespolonej organy o kompetencji szczególnej działają pod zwierzchnictwem wojewody lub starosty.
Pełnomocnictwo administracyjne polega na tym, że organ upoważniony przekazuje czynności, zadania innym organom. Niektóre zadania wykonują inne jednostki:
- przedsiębiorstwa państwowe - działalność gospodarcza, zakłady budżetowe- nie mają pełnej samodzielności.

51. Przenoszenie i powierzanie zadań publicznych w administracji

Przez ostatnie lata umacniała się administracja. Zarówno Konstytucja jak i ustawy ustrojowe przyjęły podział zadań administracji na zadania własne i zlecone-powierzone i przenoszone z zakresu administracji rządowej. Gmina jest podstawową jednostką administracji.

Do zadań zleconych - powierzonych gminie w drodze normy ustawowej należą: nadzór i wydawanie zezwoleń na uprawę maku i konopi włóknistych na obszarze gminy, pomoc kombatantom i innym osobom uprawnionym pozostających w trudnych warunkach materialnych, wybór ławników do sądów okręgowych i rejonowych obejmujących swoją właściwością obszar gminy, wykonywanie zadań określonych w ustawie z dnia 10 kwietnia 1979 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych, prowadzenie ewidencji działalności gospodarczej, wykonywanie zadań określonych w art. 11 ustawy z dnia 29 listopada 1990r. o pomocy społecznej, prowadzenie postępowań w sprawach dotyczących zgromadzeń, zadania na podstawie ustawy z dnia 11 maja 1994r.o zadaniach zleconych gminie, związanych z organizacją i prowadzeniem spisów rolnych, sporządzanie i aktualizacja spisu osób uprawnionych do głosowania, obsługa administracyjna i wykonywanie zadań związanych z organizacją i przeprowadzaniem wyborów na obszarze gminy, w związku z wyborami: do Sejmu i Senatu RP, Prezydenta RP, wyborami do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, oraz w trakcie referendum ogólnokrajowego.

Istnieje jeszcze jedna forma zadań, które nie są wymienione w Konstytucji, to zadania powierzone. Zadania te jednostki samorządu terytorialnego wykonują na podstawie porozumień z innymi jednostkami samorządu terytorialnego lub właściwymi organami administracji rządowej. Takie porozumienia mają charakter szczególnych aktów prawa publicznego, nie umów cywilnoprawnych. „ Ustawy ustrojowe utrudniają przekazywanie w ten sposób zadań „w górę”, stwarza natomiast warunki do przekazywania w ramach jednostek tych samych szczebli lub „w dół” - co również odpowiada zasadzie pomocniczości”. Zatem gmina może bez ograniczeń wykonywać powierzone zadania administracji rządowej.

Gmina na podstawie porozumienia komunalnego może powierzyć innej gminie wykonanie określonych zadań. „ Podstawę do powierzenia zadań w drodze porozumienia mogą także stanowić ustawy prawa materialnego. Dotyczy to np. porozumień sąsiadujących ze sobą gmin o utworzeniu wspólnej straży gminnej czy też porozumień o połączeniu szkół różnych typów.”

52. Dyrektywa ograniczenia administracyjnego prawodawstwa

Z założeń demokratyzmu płynie dyrektywa ograniczająca administracyjne prawodawstwo. Oznacza to konieczność określenia przez parlament granic regulacji administracji. Postulat ten oznacza że powinno się eliminować lawinę przepisów administracyjnych, które powodują że administracja jak i podmioty na które one oddziaływują nie wiedzą jaki w danym czasie obowiązuje przepis. W dzisiejszych czasach to ograniczenie jest raczej niemożliwe. Można jedynie postulować ograniczenie do rozsądnych granic a jednocześnie szukać sposobów na ograniczenie liczby przepisów wydawanych przez administrację publiczną.

Art. 7 Konstytucji RP stwierdza, że „organy administracji działają na podstawie i w granicy prawa” wprowadza zasadę praworządności, zaś ar. 7 kodeksu postępowania administracyjnego mówi, że w toku postępowania administracyjnego wszelkie organy administracji publicznej mają podejmować działania niezbędne do wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy. Istotny element ustroju państwa stanowi prawo. Prawo jest czynnikiem kształtującym administrację publiczną, której działalność musi być uregulowana przepisami prawa. Zmiany ustrojowe powodują dostosowanie się prawa do istniejących potrzeb. To właśnie prawo określa zadania administracji, organizuje jej aparat, jak również formy czynności podejmowanych przez administrację.

Demokratyzm daje dyrektywę ograniczającą prawodawstwo administracji. Wynika z niego konieczność określenia przez parlament granic regulacji administracji. Postulat ten oznacza konieczność eliminowania lawiny przepisów administracyjnych, które powodują, że administracja oraz inne podmioty nie wiedzą do końca jaki przepis jest ważny - obowiązujący. W obecnym czasie przepis dotyczący dyrektywy ograniczenia administracyjnego prawodawstwa jest mało realizowany i mało powiązany. Można jedynie mówić o ograniczeniu przepisów administracyjnych do rozsądnego minimum i szukania jednocześnie do ich ograniczenia.

53.Przymus państwowy

przymus państwowy, prawo środek stosowany przez państwo w celu zapewnienia przestrzegania prawa; występuje w postaci różnego rodzaju sankcji stosowanych przez organy państw.; formami p.p. są: kary, unieważnienie aktów prawnych, wykonywanie aktów prawnych za pomocą przymusu adm. (egzekucja).

54.Władze administracji ogólnej

Podstawową rolę z punktu widzenia ochrony środowiska odgrywają trzy podziały:

• na administrację centralną i terenową

• na administrację rządową i samorządową

• na administrację ogólną i specjalną

Podziały te wzzjemnie się przenikają. Administracja centralna to tylko administracja rządowa. Natomiast administracja terenowa to zarówno organy administracji rządowej jak i samorządowej działające na trzech szczeblach podziału terytorialnego: wojewódzkim, powiatowym oraz gminnym. Wszystkie organy samorządowe mają charakter organów ogólnych (tzn. wykonują zadania z różnych dziedzin). W skład administracji rządowej wchodzi zarówno administracja ogólna jak i specjalna (tzn. wyspecjalizowana w wykonywaniu pewnych tylko zadań).

 Podział administracji specjalnej albo uzgodniony jest z ogólnym podziałem administracyjnym kraju. albo z charakterem zadań pełnionych przez te organy administracji, w tym np. z podziałem geograficznym lub ekologicznym.

Obecnie administracja ochrony środowiska funkcjonuje na czterech poziomach ogólnego podziału administracyjnego kraju:

• centralnym - na tym szczeblu funkcjonuje tylkoadministracjarządowa, kluczowymorganem jest tutaj minister środowiska

• wojewódzkim - organem administracji rządowej ogólnej jest wojewoda, a administracji rządowej - sejmik województwa (organ stanowiący) oraz zarząd województwa (organ wykonawczy) i marszałek województwa

• powiatowym - administracja o właściwościach ogólnych to na tym szczeblu tylko administracja samorządowa, której organami są rada powiatu (organ stanowiący), zarząd powiatu (organ wykonawczy) i starosta

• gminnym - na tym poziomie funkcjonuje tylko administracja samorządowa, której organami są: rada gminy (organ stanowiący) oraz jako organ wykonawczy - wójt gminy, burmistrz lub prezyden miasta.

55.Zasady sprawiedliwości społecznej, ochrony praw słusznie nabytych, proporcjonalności, pomocniczości.

Termin sprawiedliwość społeczna oznacza taką organizację systemu ekonomicznego danego państwa, w którym jest zachowany w miarę równy dostęp do podstawowych dóbr materialnych przez wszystkich jego mieszkańców, a w bardziej minimalnej wersji przynajmniej w miarę równe szanse na uzyskanie takiego dostępu do tych dóbr, który umożliwia godne życie (należy przy tym pamiętać, że o tym co jest godne decyduje urzędnik, a sam zainteresowany nie jest stroną) oraz brak grup społecznych, które są całkowicie zepchnięte na margines nędzy, bez realnych szans na poprawę swojej sytuacji.

Jak się okazuje, istnieje przynajmniej pięć rodzajów tak zwanej sprawiedliwości społecznej, z których każda jest z założenia w jakiś sposób niesprawiedliwa.

Rdzeniem państwa prawnego jest zasada praworządności „ praworządność oznacza przestrzeganie prawa w sferze jego stanowienia i stosowania. Postulat przestrzegania prawa jest kierowany wyłączanie do organów władzy publicznej ”. Aby państwo mgło zostać uznane za praworządne, wystarczy , że przestrzegają w nim organy władzy państwowej i lokalnej. Z istotą państwa prawnego wiąże się także zasada pewności prawa (której elementami są : jawność, stabilność i jasność prawa) i zasada ochrony praw słusznie nabytych (uzyskane raz prawo nie może być odebrane lub w niekorzystny sposób zmodyfikowane ).

Zasada proporcjonalności nakazuje organom państwowym użycie jedynie takich środków, które są niezbędne dla osiągnięcia konkretnego celu. Oznacza to, że organy państwowe mają osiągać cel, który służy społeczeństwu, jak najmniejszym jego oraz poszczególnych jednostek kosztem.

Zasada pomocniczości - inaczej zasada subsydiarności. To jeden z kluczowych elementów programowych współczesnej katolickiej nauki społecznej dotyczącej sfery państwowej. Sprowadza się on do poglądu, który głosi że obowiązkiem społeczności jest wspomaganie jej części składowych w naturalnym rozwoju. Istotnym założeniem jest zakres tej pomocy: społeczność nie może ingerować w sprawy, z którymi poszczególne jednostki są w stanie poradzić sobie same, a jedynie tam gdzie pomoc jest niezbędna.

W praktyce oznacza to akceptację interwencjonizmu państwowego, w chwili gdy zmierza on ku stwarzaniu warunków dobrego życia dla wszystkich członków społeczności, potępienie nadmiernego rozwarstwienia struktury społecznej, uznanie działań na rzecz ochrony praw jednostek do udziału w życiu publicznym za obowiązek kościoła oraz przyznanie specjalnych praw rodzinie.

Kluczową rolę zasada subsydiarności odgrywa w gospodarce, gdzie oznacza ona wyważenie pomiędzy leseferyzmem a interwencjonizmem państwowym.

Wyrazem zasady pomocniczości w stosunkach międzynarodowych był Traktat o Unii Europejskiej w Maastricht z 1992 roku, na mocy którego określono, że Unia ma prawo działać tylko w interesie wszystkich państw wspólnoty i tylko w takich przypadkach, gdy dany kraj nie jest w stanie samodzielnie zrealizować postawionego zadania.

56.Zadania i kompetencje SKO, RIO, NSA i NIK

SKO

Samorządowe kolegium odwoławcze jest organem odwoławczym z zakresu wszystkich spraw wydawanych przez jednostki samorządu terytorialnego. SKO są powołane do działalności orzeczniczej ale pełnią też funkcje kontrolne. KPA zalicza SKO do organów jednostek samorządu terytorialnego. Kompetencje SKO:
rozpatrywanie odwołań od decyzji
rozpatrywanie zażaleń na postanowienia, żądań na wznowienie postępowania, lub stwierdzenia nieważności decyzji
kompetencja występowania do NSA z zapytaniami prawnymi
Samorządowe Kolegium Odwoławcze jest organem II instancji, ma uprawnienia reformatoryjne w stosunku do decyzji wydanej przez organ I instancji czyli ma prawo ukształtować treść decyzji, którą będzie musiał wykonać samorząd terytorialny.
Nadzór nad SKO sprawuje Prezes rady Ministrów. Nadzór odwoławczy - sąd
Samorządowe Kolegium Odwoławcze jest organem właściwym w II instancji dla organów funkcjonujących na obszarze właściwości.
SKO działaj kolegialnie, orzekają w składzie wieloosobowym, co do zasady w składzie 3 sędziów. Orzeczenia zapadają na posiedzeniach niejawnych. Działalność SKO może być poddana kontroli sadowej, może być poddana kontroli przez strony a nie przez organy.

RIO

Regionalne Izby Obrachunkowe są organami nadzoru i organami kontroli gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Jest to kontrola obligatoryjna, jest obowiązkowa. Raz na 4 lata każda j.s.t musi być skontrolowana. RIO kontrolują wszystkie podmioty samorządu terytorialnego, stowarzyszenia, podmioty prywatne w zakresie jakim korzystają z funduszy społecznych , kiedy wydatkują środki publiczne.
RIO kontrolują działalność j.s.t i ich organów oraz inne podmioty w tym podmioty prywatne które prowadzą
działalność z udziałem j.s.t.
Ważnym zadaniem dla RIO jest obowiązek przeprowadzania kompleksowej kontroli j.s.t
RIO przyjmuje uchwałę dotyczącą budżetu W strukturach RIO jest Kolegium RIO do którego należy podejmowania najważniejszych rozstrzygnięć,
Regionalne Izby Obrachunkowe to nie tylko kontrola ale i inne rozstrzygnięcia
opiniowanie projektów i wydawanie opinii o finansowych możliwościach, o zdolności finansowania określonych zadań przez j.s.t. Banki mogą żądać przedstawienia opinii o zdolności finansowej j.s.t do spłaty kredytu, opiniowanie wniosków o udzielenie absolutorium

NSA

Do zakresu właściwości rzeczowej Naczelnego Sądu Administracyjnego w myśl art. 15 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ze zm., oprócz rozpoznawania środków odwoławczych od orzeczeń wydawanych przez wojewódzkie sądy administracyjne, należą:

1. rozpoznawanie sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, miedzy samorządowymi kolegiami odwoławczymi, jeżeli odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz sporów kompetencyjnych miedzy organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej;

2. podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

3. podejmowanie uchwał zawierających rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;

4. rozpoznawanie innych spraw należących do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw, w tym skarg na przewlekłość postępowań sądowoadministracyjnych, w rozumieniu ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, Dz. U. Nr 179, poz. 1843. W tym zakresie NSA przysługują kompetencje sądu I instancji. NSA jest także sądem dyscyplinarnym w stosunku do sędziów sądów administracyjnych, zaś rzecznikiem dyscyplinarnym w tych sprawach jest Rzecznik Dyscyplinarny Naczelnego Sądu Administracyjnego.

NIK

NIK podejmuje kontrole na zlecenie Sejmu lub jego organów, na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów oraz z własnej inicjatywy¹⁰.

Zakres uprawnień kontrolnych Izby ma charakter obligatoryjny lub fakultatywny. Zróżnicowane pozostają też kryteria oceny, jakimi posługuje się Izba w stosunku do poszczególnych rodzajów jednostek kontrolowanych - państwowych, samorządowych lub niepublicznych11. Tak więc Najwyższa Izba Kontroli:

- kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych, z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności;

- może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych, pod względem legalności, gospodarności i rzetelności;

- może kontrolować działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych (przedsiębiorców) w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa, pod względem kryterium legalności i gospodarności.

Ustawa o NIK określa również zamknięty katalog instytucji, w odniesieniu do których zawężony został zakres przedmiotowy kontroli, obejmujący jedynie wykonanie budżetu, gospodarkę finansową i majątkową. Ograniczenie to dotyczy: Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura Wyborczego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Państwowej Inspekcji Pracy¹².

Wspomnianemu ograniczeniu nie podlegają kontrole NIK, przeprowadzane w niektórych z wymienionych jednostek, o ile podejmowane są one na zlecenie Sejmu. W przypadku sformułowania takiego zlecenia, NIK bada działalność Kancelarii Prezydenta RP, Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz Państwowej Inspekcji Pracy¹³.

Podobnie, Najwyższa Izba Kontroli bada całokształt działalności Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - na wniosek Prezydenta RP oraz Kancelarii Senatu - na wniosek Senatu¹⁴.

57.Niewładcze formy (metody) działania administracji

Domeną administracji niewładczej jest działanie bez użycia przymusu, za pomocą środków, które w ogóle tego przymusu nie wymagają. Działaniem niewładczym jest więc na przykład Organizowanie pomocy dla powodzian, zawieranie umów w sprawie zachowania czystości w mieście lub prowadzenie rejestrów. Zauważalny jest wzrost znaczenia form niewładczych polegających na stosowaniu konsultacji, negocjacji, mediacji oraz ekspertyz, a także na komputeryzacji procesu administrowania. Zaznacza się również duży udział różnego rodzaju działań nieformalnych. Nauka prawa administracyjnego powinna odpowiedzieć na pytanie, na ile Zjawisko to jest prawidłowe, a na ile może powodować niebezpieczeństwo odchodzenia od zasad państwa prawnego. W każdym razie bowiem te Nowe tendencje, które mogą być praktyczne i pożyteczne, nie powinny oznaczać odchodzenia od podstaw prawnych działania administracji publicznej. Powinno dziać się odwrotnie: Prawo powinno nadążać za zmieniającymi się potrzebami i odpowiednio reagować na Nowe zjawiska, porządkując je i regulując.

58.Decyzja i proces decyzyjny w administracji

Proces decyzyjny to określony proces myślowy lub sztuczny który realizuje funkcje podejmowania decyzji (istotne rozróżnienie zaproponowane przez Gadomskiego, 1986, ang. - def. procesu i funkcji). Ta sama decyzja w tej samej sytuacji może być produktem innych procesów decyzyjnych.
Podejmowanie decyzyji występuje we wszystkich dziedzinach działalności ludzkiej.

Jego podstawowe składowe to kryteria wyboru i alternatywy.
W procesach decyzyjnych współczesnej administracji publicznej współdziałają różne podmioty. Współdziałanie to jest sformalizowane, ale bardzo często ma też charakter nieformalny. Decyzja jest efektem procesu wymiany informacji między różnymi podmiotami, które wnoszą do procesu decyzyjnego nowe argumenty oraz preferencje. Teoria decyzji w coraz większym stopniu uwzględnia podejście systemowe. Podejście to ułatwia wyjaśnienie istoty procesów decyzyjnych w warunkach współczesnego społeczeństwa. Pozwala wyjaśnić zależności występujące między funkcjonowaniem administracji publicznej a otoczeniem, w szczególności umożliwia określenie stopnia wpływu podmiotów zewnętrznych na treść decyzji. Organizacja procesu decyzyjnego ma istotny wpływ na jakość podejmowanych decyzji. Proces decyzyjny może być w różnym stopniu prawnie uregulowany. W polskim systemie prawnym procesem decyzyjnym o szczególnie wysokim stopniu prawnej determinacji jest ogólne postępowanie administracyjne.
Uwarunkowania polityczne wynikają z faktu, że decyzje podejmowane przez administrację publiczną ściśle związane są z systemem społeczno - politycznym. Uwarunkowania psychologiczne wiążą się z faktem, iż centralnym ogniwem procesu decyzyjnego jest człowiek. Jest to więc aspekt procesu decyzyjnego, który związany jest z psychologią decyzji. Proces decyzyjny jest też uwarunkowany względami technicznymi. Wnikają one z faktu stosowania w procesie decyzyjnym różnego rodzaju metod optymalizacji decyzji.
Proces decyzyjny może być w różnym stopniu prawnie uregulowany. W polskim systemie prawnym procesem decyzyjnym o szczególnie wysokim stopniu prawnej determinacji jest ogólne postępowanie administracyjne.
Proces polityczny - jedna z podstawowych kategorii politologicznych pozwalających na uchwycenie dynamicznego aspektu życia politycznego. Proces polityczny jest rozciągniętą w czasie sekwencją (ciągiem) zachowań i zdarzeń które powodują zmianę zakłócającą lub przewracającą równowagę - systemu politycznego.
W literaturze politologicznej można wyróżnić cztery podejścia do problematyki procesu politycznego.
Pierwsze z nich utożsamia z systemem politycznym. W myśl tego stanowiska, w życiu politycznym mamy do czynienia z ciągłym procesem transformacji żądań płynących od otoczenia systemu politycznego w decyzje polityczne (D. Easton).
Zdaniem T. Parsona proces polityczny obejmuje „interakcyjną wymianę władzy na inne środki”- pieniądze, wpływy, nagrody oraz zbiorową lojalność. Efektem tak rozumianego procesu politycznego jest powstanie, umacnianie, osłabianie lub rozpad - wspólnoty politycznej. Podejście drugie akcentuje rolę stosunków politycznych między wielkimi - grupami społecznymi, stanowiącymi czynnik dynamizacji - polityki. Proces polityczny w tym rozumieniu to ciągła zmiana charakteru tych stosunków, które mogą przebierać m.in., postać - panowania politycznego, przewodzenia, współpracy, solidarności - konfliktu i walki bądź porozumienia (A. Bonder ).
Podejście trzecie koncentruje się na wymianie informacji i energii pomiędzy jednostkami ( grupami społecznymi) a ośrodkami decyzyjnymi. W tym sensie mówimy o politycznej artykulacji interesów - mobilizacji politycznej.
Podejście czwarte które utożsamia politykę z procesem decyzyjnym, ujmuje proces polityczny jako sekwencje wydarzeń prowadząca od konkretnej inicjatywy do konkretnego rozwiązania. Wszystkie podejścia zakładają że proces polityczny jest całością złożoną o skomplikowanej strukturze wewnętrznej. W politologii określenie to występuje w różnych kontekstach. Można o procesie decyzyjnym, który dla wielu autorów jest istota polityki. Można też mówić o procesie wyborczym , mając na uwadze ciąg zdarzeń zachodzących między decyzją o ogłoszeniu wyborów a ogłoszeniem ich wyników. Można też mówić o reprezentacji politycznej w kontekście komunikacji między wyborcami a ich przedstawicielami. Cechą wspólną tych określeń jest to ze obejmują zespół zachowań, indywidualnych i zbiorowych, który stanowi pewną ciągłość: od fazy początkowej (zainicjowanie działania) do fazy końcowej ( zamierzonej lub nie zamierzonej zmiany istniejącego stanu rzeczy - co jest efektem procesu politycznego).

59.Rządowy proces decyzyjny

Rządowy system decyzyjny.

­ miejsce i rola działów administracji rządowej w strukturze kompetencyjnej w zakresie polityk publicznych, horyzontalne i wertykalne zależności;

­ problemy funkcjonalne rządowego systemu; modelowy przykład etapów rządowego procesu decyzyjnego: generowanie inicjatyw, analiza i selekcja inicjatyw, przekształcanie inicjatyw w projekty, wyjaśnianie sporów i usuwanie rozbieżności, ocena prawna projektów, rozstrzyganie przez Radę Ministrów, poinformowanie o podjętych decyzjach wszystkich zainteresowanych, realizacja decyzji;

­ zasady dialogu społecznego, istota systemu uzgodnień i konsultacji społecznych, znaczenie Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych, Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

60.Techniki podejmowania decyzji

TECHNIKI PODEJMOWANIA DECYZJI
1. Prognozowanie - proces opracowywania założeń lub przesłanek dotyczących przyszłości, które mogą być wykorzystywane przez menedżerów w planowaniu lub podejmowaniu decyzji. Do sporządzania różnorodnych prognoz wykorzystuje się różne techniki
a) analiza szeregów czasowych - przenosi informacje o przeszłości na przyszłość poprzez wyznaczanie linii najlepszego dopasowania.
b) modelowanie przyczynowe - grupa różnych technik, które określają przyczynowe związki pomiędzy różnymi zmiennymi.
2. Programowanie liniowe - technika planistyczna, która wyznacza optymalną kombinację zasobów i czynności.
3. Analiza punktu krytycznego - procedura identyfikowania punktu, w którym dochody zaczynają pokrywać koszty.
4. Symulacje - model sytuacji z prawdziwego życia, którym można manipulować, by poznać sposób jego działania.
5. PERT - narzędzie planistyczne wykorzystujące sieć do planowania projektów obejmujących liczne działania i ich wzajemne powiązanie.
6. Macierz wypłat - narzędzie podejmowania decyzji określające prawdopodobną wartość różnych wariantów w zależności od różnych możliwych wyników związanych z każdym z nich.
7. Drzewo decyzyjne - narzędzie planowania rozszerzające koncepcję macierzy wypłat o kolejność decyzji.
8. Modele zapasów - techniki, które pomagają men. zdecydować o wielkości utrzymywanych zapasów.
9. Model kolejki - używany do optymalizacji kolejek w organizacjach.
10. Model dystrybucji - używany do określenia optymalnego wzorca dystrybucji z wykorzystaniem różnych przewoźników i różnych tras.
11. Teoria gier - narzędzie planistyczne, wykorzystywane do przewidywania reakcji konkurentów na różne działania podejmowane przez organizację.
12. Sztuczna inteligencja - program komputerowy, który próbuje naśladować procesy myślowe osób o dużym doświadczeniu w podejmowaniu decyzji

61.Biurokracja i system biurokratyczny w administracji.

Biurokracja - to jedna z form organizacji, szczególnie rozpowszechniona w instytucjach państwowych.

Biurokracja pochodzi od słowa francuskiego „buremu” oznaczającego biuro - miejsce pracy urzędnika. Słowo biurokracja weszło do użycia przed Rewolucją Francuską 1789 r. i szybko się rozpowszechniło.

„Biurokracja jest to system papierów kancelaryjnych, dla którego człowiek jest niczym. Nie dostrzega człowieka, a gdy go przypadkowo dostrzeże, uważa go za coś bezwartościowego, gdyż dla biurokracji istnieją tylko papierki międzykancelaryjne. Ruch tych papierków nazywa się administracją, a z człowiekiem niech się dzieje co chce. Za nieodłączne cechy biurokracji uważa się urzędowanie za pomocą siedzenia, pisania i przepisów. Biurokracja przeszkadza w rozwoju społeczeństwa i jest wszechobecna w państwie biurokratycznym

Rodzaje władz i system biurokracji.

Koncepcja biurokracji zakłada, że:

1. organizacje kieruje się racjonalnością działania sprawniej realizującej swoje działania,

2. cele te realizuje poprzez podział pary, specjalizację, hierarchię, kompetencję i bezosobowe przepisy,

3. organizacje poprzez trwałość, hierarchię i podział pracy ukształtowały określony typ pracownika,

4. trzy typy sprawowania władzy organizacyjnej: tradycyjna, charyzmatyczna, legalno - racjonalna. Każdy z tych typów władzy wymaga istnienia i funkcjonowania aparatu administracyjnego,

5. wydajność, precyzja, szybkość, ciągłość, dyskrecja, kontrola. Biurokracja zakłada, ze całość aparatu administracyjnego podlegającego najwyższemu zwierzchnikowi składa się z poszczególnych urzędników, którzy są mianowani i działają wg. Następujących zasad:

• są osobiście wolni i podlegają władzy w zakresie wyznaczonym przez, bezosobowe urzędowe obowiązki,

• są zorganizowane w system jasno określonej hierarchii urzędowej,

• każde stanowisko urzędowe ma wyraźnie określona sferę kompetencji w sensie prawnym,

• stanowisko zajmowane jest na mocy dobrowolnej umowy,

• podstawy selekcji kandydatów są kwalifikacje, są mianowani a nie wybierani,

• urzędnicy otrzymują pensję i mają przeważnie prawo do emerytury,

• urzędy stanowią jedyne albo zasadnicze zajęcia urzędnika,

• urzędnikowi zapewnia się możliwość robienia kariery. Awans zależy od uznania zwierzchnika,

• urzędnik pozbawiony jest prawa własności środków administrowania i prawa zawłaszczania stanowisk,

• podlega ścisłej i systematycznej dyscyplinie oraz kontroli w toku wykonywania swoich obowiązków,

62. Wydawanie decyzji administracyjnych.

Akt administracyjny jest to podjęty w wyniku postępowania objaw woli organu administracji publicznej. Akt administracyjny musi być podjęty na podstawie prawa i w granicach przysługujących temu organowi kompetencji. Jest kierowany do indywidualnego adresata.

Formą aktu administracyjnego są decyzje.

Decyzje administracyjne SA najbardziej rozpowszechnioną kategorią aktów administracyjnych. Podstawą wydania decyzji administracyjnej może być jedynie przepis prawa zawarty w ustawie lub przepis aktu wykonawczego. Decyzje administracyjne są wydawane w oparciu o normy prawa powszechnie obowiązującego.

Decyzja - jest aktem administracyjnym stanowiącym jednostronne ustalenia organu administracji publicznej o wiążącej dla jednostki lub organu konsekwencjach normy prawa administracyjnego.

63.Kolegialność jako metoda działania i jako metoda podejmowania rozstrzygnięć w administracji

Kolegialność pojmuje się jako cechę strukturalną organu . Oznacza współpracę wielu osób. Organy kolegialne tworzy się do tego, aby ustalały ogólne kierunki działania, cele strategiczne, założenia polityki w poszczególnych dzie­dzinach działalności państwa. Kolegialność organu powoduje, że wolę organu wyraża -uchwala zespo­łu osób, dzięki cze­mu możliwe jest rozważenie argumentów za i przeciw określonym rozwiąza­niom czy rozstrzygnięciom, co sprzyja z reguły trafności tych rozstrzygnięć. Do wad kolegialności należy powolność działania, duże koszty, mniej­sze poczucie odpowiedzialności za podjęte rozstrzygnięcia i trudność bądź w ogóle niemożność ustalenia osób odpowiedzialnych za treść podjętych uchwał (np. gdy rozstrzygnięcie podjęto w głosowaniu tajnym). Stosuje się go zazwyczaj tam gdzie w grę wchodzi podejmowanie ważnych decyzji państwowych. Brak poszczególnych osób w zespole powołanym do rozstrzygania spraw może powodować różne konsekwencje prawne, ustalone bądź przepisa­mi o powołaniu danego organu, bądź też przepisami proceduralnymi. Wykorzystuje się je również tam, gdzie dochodzi do rozpatrzenia spraw przez różnych fachowców i specjalistów czy przedstawicieli różnych jednostek organizacyjnych, np. Sejmu (rozstrzygnięcia są bardziej przemyślane i wyważone).

64. Kolegialność jako cecha strukturalna organu

Kolegialność jako cecha strukturalna organu składającego się z wielu osób powołanych do łącznego podejmowania decyzji czy innych czynności. Na łączne działanie całego zespołu(musi się zebrać określone quorum). Posiada przewodniczącego powołanego na całą kadencję organu, do którego zadań należy zwoływanie posiedzeń, przygotowywanie lub akceptowanie projektu obrad, przewodniczenie i kierowanie posiedzeniem, troska o wykonawstwo uchwał organów kolegialnych. Działają w krótkich lub długich odstępu czasu. Zasady działania określa regulamin obrad- organ jednoosobowy- jedna osoba upoważniona do podejmowania rozstrzygnięć, które zastępują osoby z aparatu tego organu na jego upoważnienie. Ich działanie liczy się na zewnątrz jako działanie organu jednoosobowego. Jedna osoba może występować w podwójnej sytuacji np.: Prezes RM

65. Kierownictwo w znaczeniu rzeczowym i czynnościowym

W literaturze przedmiotu można spotkać dużą dowolność w definiowaniu pojęcia kierowanie. Niektóre sposoby pojmowania tego terminu są na tyle zaskakujące i oryginalne, a przy tym trafne, że warto je zaprezentować, mimo że nie pretendują do ujęć naukowych. Przykładowo jeden z autorów twierdzi, że kierowanie jest sztuką pracowania poprzez innych ludzi. Również interesujący jest pogląd, że kierowanie polega na wskazywaniu dróg oraz na kontroli działania podwładnych. Jednak większość autorów podkreśla w kierowaniu aspekt pobudzania ludzi do działania. Kierownictwo posiada następujące znaczenia:

1.rzeczowe, czyli zespół ludzi stojących na czele jakiejś instytucji (dyrekcja, zarząd)

2.czynnościowe, odnosi do złożonych przedsięwzięć i polega na związaniu elementów w całość, realizowanych w zakresie obowiązującego modelu instytucji dla osiągnięcia ustalonej wiązki celów.

np. organizowanie sprzedaży.

Na kierowanie składa się regulowanie splotu działań (kierowanie zespołem jako całością) oraz regulowanie poszczególnych pasm działania członków zespołu ze względu na ich splatanie się w całość, organizowanie i koordynowanie wewnętrznych stosunków w zespole.

Kierownicy winni wpływać na postępowanie innych, aby kierowanie całością (zespołu) było możliwe. Czynności kierownicze polegają na wykonywaniu typowych funkcji kierowniczych. Są to przewidywanie, organizowanie, rozkazywanie, koordynowanie i kontrolowanie.

Nadrzędność w sprawowaniu funkcji kierowniczych to stan, w którym dysponuje się określoną możliwością stosowania środków władczych.

Kierowanie ma na celu zapewnienie sprawnego działania administracji jako systemu.

66. Pojęcie rozpiętości kierowania i jej rodzaje:

Rozpiętość kierowania - oznaczenie liczby pracowników podporządkowanych jednemu kierownikowi. Rozpiętość kierowania - oznaczenie liczby pracowników podporządkowanych jednemu kierownikowi

1.Potencjalna rozpiętość kierowania - liczba osób, jaką w danym momencie jest w stanie kierować jeden człowiek

2.Formalna rozpiętość kierowania - liczba osób, jaka formalnie jest podporządkowana jednemu kierownikowi

3.Rzeczywista rozpiętość kierowania - liczba osób rzeczywiście podporządkowanych jednemu kierownikowi

67.Modele doradztwa w administracji

MODEL DORADZTWA ZAWODOWEGO W POLSCE

Poradnie Doradztwa Zawodowego w Polsce były systematycznie rozwijane na podstawie Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy Nr 142. Polska zaakceptowała i ratyfikowała ową konwencję oraz obiecała stosować się do niej wiernie. W 1974 poradnie doradztwa zawodowego zostały przydzielone dwóm ministerstwom: Ministerstwu Edukacji Narodowej i Sportu oraz jego sieci wyspecjalizowanych instytucji regionalnych (tj. ośrodki doradztwa zawodowo-edukacyjnego, obecnie ośrodki doradztwa edukacyjnego i psychologicznego), które stały się odpowiedzialne za kierowanie oraz zapewnianie doradztwa zawodowego uczniom i studentom w szkołach. Ministerstwu Polityki Gospodarki Pracy oraz Polityki Społecznej odpowiedzialnych za zapewnianie doradztwa zawodowego dorosłym. Powyższy podział istnieje aż do dziś. Od początku przemian pojawiły się problemy dotyczące poradni doradztwa zawodowego w nowo przygotowanych dokumentach dotyczących zmian istniejących już zasad pracy systemu edukacyjnego oraz Ministerstwa Gospodarki i Pracy. Już w 1990 pojawiły się pierwsze sugestie związane z integracją zadań obu ministerstw; szczególny nacisk położono na konieczność oferowania wszechstronnej pomocy dotyczącej wyboru zawodu oraz ulepszenie profesjonalnych kwalifikacji tych pracowników, którzy zatrudnieni są w instytucjach doradztwa zawodowego. Jednak istnieją jeszcze różnice pomiędzy poradniami doradztwa zawodowego w sferze edukacyjnej (tj. dostępność owych usług, metody, jakimi posługują się doradcy zawodowi, wyposażenie w ich miejscu pracy), oraz dynamicznie rozwijające się doradztwo zawodowe poza Ministerstwem Gospodarki i Pracy. Wykres przedstawia główne zadania oraz grupy docelowe wszystkich typów doradztwa zawodowego w obu tych ministerstwach.

68.Kadry administracji i modele kariery urzędniczej w administracji

Kadry administracyjne - odpowiednio wykwalifikowane i umotywowane osoby których status formalny i materialny odizoluje je w miarę możliwości od sfery bieżącej polityki a jeszcze bardziej od sfery prywatnej przedsiębiorczości. Kandydatom do kadry administracyjnej stawia się wiele wymagań. Kandydat musi mieć odpowiednie kwalifikacje i umiejętności, musi mieć dobrą opinię publiczną, nie może być karany,. Przed zatrudnieniem trzeba sprawdzić przydatność takiego kandydata. Służą do tego staże, praktyki. Form naboru do kadry administracyjnej jest kilka - mogą to być konkursy, wybory,

69. Odpowiedzialność w administracji

1. Odpowiedzialność urzędnika administracji publicznej.
   Odpowiedzialność służbowa, cywilnoprawna i karna.
   Przyjmowanie i rozpatrywanie skarg i wniosków
   Szkoda wyrządzona wydaniem orzeczenia lub decyzji
   Przestępstwa urzędnicze

70. Etyczne aspekty funkcjonowania administracji

Wizerunek administracji publicznej kreowany jest w świadomości obywateli przez jej pracowników. Rzetelnie wykonujący powierzone im zadania urzędnicy są siłą napędową całej administracji a tym samym całego państwa przyczyniając się do jego sprawnego działania a także utrwalania struktur demokratycznych. Na efektywność i jakość ich działań ogromny wpływ ma przestrzeganie zasad i norm postępowania etyki urzędniczej. Osoba postępująca zgodnie z etyką zawodową jest świadoma zarówno skutków swojej działalności jak i zobowiązań płynących z posiadanej wiedzy.

Uniwersalnymi przymiotami jakimi powinien wykazać się urzędnik państwowy, powszechnie przyjmowanymi w analizowanych kodeksach są: bezstronność, prawość, praworządność, rzetelność, lojalność, przejrzystość, skuteczność, równość, odpowiedzialność, sprawiedliwość, neutralność polityczna. Urzędnik który w wykonywaniu swoich obowiązków realizuje te cechy wpływa na to jak odbierana jest w świadomości obywateli cała administracja publiczna, która powinna realizować ideę dobra wspólnego.

---