PROCES SKARGOWY (starożytna Grecja, Rzym)

1. zasada skargowości- wszczęcie i prowadzenie postępowania zależy od wniesienia skargi przez uprawniony podmiot (obecnie: akt oskarżenia, apelacja)

2. zasada kontradyktoryjności (sporności)- proces jest sporem między przeciwstawnymi stronami o sprzecznych interesach, które prowadzą walkę na argumenty

• każda ze stron prezentuje DOWODYktóre służą udowodnieniu istnienia/nieistnienia FAKTÓW

• Sędzia przysłuchuje się, po czym rozstrzyga spór (kontradyktoryjność obowiązuje obecnie u nas, ale bardziej widoczna jest w procedurze anglosaskiej)

3. zasada swobodnej oceny dowodów (czasami z. legalnej/ ustawowej/ formalnej oceny dowodów)

• sędzia nie był związany dyrektywami ustawowymi w ocenie dowodów, brak hierarchii dowodów

• brak reguł dowodowych

• swobodna to nie dowolna!!! Musi być logiczne uzasadnienie orzeczenia, jeśli nie to może być wniesiona apelacja

• przy ocenie ważne jest: doświadczenie życiowe, aktualny stan wiedzy, logiczne rozumowanie

zasada publiczności (jawności)

jawność wewnętrzna- wobec stron procesowych

jawność zewnętrzna- wobec publiczności

5. zasada ustności- proces był toczony ustnie

6. zasada sądu ludowego- sędziowie byli wybierani bądź losowani przez obywateli, pochodzili z ludu

7. zasada kolegialności = sąd wieloosobowy- Zgromadzenie Ludowe z Aten

8. zasada prawa do obrony- oskarżony ma prawo bronić się samodzielnie, bądź ma prawo bronić się przez obrońcę (niekiedy w procesie karnym musi być obrońca- np.: jak oskarżony jest nieletni lub niepoczytalny)

9. zasada rozdzielności funkcji procesowych (sędzia, oskarżony, obrońca)

10. zasada bezpośredniości- dowody mają być demonstowane w trakcie rozprawy na procesie. Najlepiej jak jest to tzw. dowód „z pierwszej ręki” (inaczej dowód pierwotny) styka się bezpośrednio z faktem mającym znaczenie w sprawie

PROCES INKWIZYCYJNY (proces powszechny niemiecki)

1. zasada wszczynania postępowania z urzędu- wystarczyło doniesienie (denuncjator), a nawet pogłoska, fama

dziś: zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa

• obowiązek prawny

• obowiązek społeczny

• zasada inkwizycyjna (śledcza)- strony nie prowadzą sporu i wszystkie 3 funkcje procesowe są skupione w ręku jednej osoby (połączenie funkcji procesowych)

• zasada legalnej (ustawowej/formalnej) oceny dowodów

• sędzia był związany regułami dowodowymi zapisanymi w ustawie, ustawa podaje hierarchię dowodów, wartościuje dowody

• confessio est regina probationum- najlepszym dowodem jest przyznanie się do winy

• obowiązek skazania:

następny w kolejności- 2 świadków mocnych (mężczyzn)- obowiązek skazania, następnie 1 świadek naoczny- obowiązek tortur

4. zasada tajności- oskarżony nie znał zarzutów (wew.), dowodów, oskarżyciela, nie było publiczności w sprawie (zew.) Jawne jedynie wykonanie wyroku

5. zasada pisemności- nacisk na dowód z dokumentu, wszystko co się dzieje w trakcie procesu jest protokołowane

6. zasada sądu urzędniczego- sędzia był urzędnikiem mianowanym przez powołującego

7. zasada sądu jednoosobowego

8. zasada prawa do obrony- (bardzo okrojona) obrońca był przydzielony z urzędu, brak kontaktu z obrońcą

9. zasada pośredniości- dowody nie musiały być przedstawiane sędziemu + zyskał na znaczeniu dowód z dokumentów

4 podstawowe rodzaje wyroków:

• uniewinnienie

• skazanie

• absolutio ab instantia (uwolnienie z powodu niepełnego dowodu)

• wyrok z podejrzenia (łagodniejsza kara ze względu na niepełny dowód)

PROCES MIESZANY (Francja)

łączył elementy procesu inkwizycyjnego i procesu skargowego w układzie dynamicznym

3 podstawowe etapy:

1. postępowanie przygotowawcze:

• w formie śledztwa lub dochodzenia

• prowadzi policja i prokuratura

Cele:

• ustalenie czy w ogóle popełniono przestępstwo

• ustalenie sprawców

• jak, gdzie, kiedy działali i dlaczego

• po zebraniu dowodów zakończenie śledztwa/ dochodzenia

• sporządzenie i wniesienie aktu oskarżenia

Przewaga: forma inkwizycyjna- wszczynanie postępowania z urzędu, tajność (nie tylko oskarżony zna zarzuty, pokrzywdzony może przeglądać akta), pisemność, inkwizycyjność (śledczość)

2. postępowanie sądowe (jurysdykcyjne)

• rozprawa publiczna

• rozpoznanie sprawy

• wyrok i postanowienie

Przewaga: formy skargowej- kontradyktoryjność, skargowość, jawność

3. postępowanie wykonawcze- wykonanie wyroku

Przewaga: procesu inkwizycyjnego- wszczęcie z urzędu, tajność (nie tylko), śledczość

Składy orzekające:

1. Skład zawodowy (II instancja + SN)

2. Skład mieszany [Sędzia zawodowy + czynnik społeczny] (pozostałe sądy)




2 a) Ławnik

• Wina + kara

• Decyduje razem z sędziami

• Ławnik ma kompetencje sędziego zawodowego, ale tylko sędzia prowadzi sprawę

2 b) Ława przysięgłych (sędziowie przysięgli)

• Wina

• Tylko oni decydują

• S. z. kara

Rozdział kompetencji




Środki zaskarżania a środki odwoławcze:




Kasacja (we Francji) Apelacja

Kasacja

Francja - postępowanie trójinstancyjne

I INSTANCJA

1. Trybunały policji zwykłej (tr. policji)

2. Trybunały policji poprawczej (tr. poprawcze)

3. Sądy przysięgłych (3 sędziowie zawodowi + 12 ława przysięgłych)

[od 200 apelacja! - inny S.P. wyznaczony przez SK]

APELACJA od :

a. i b. do Sądu Apelacyjnego

KASACJA od:

c. do Sądu Kasacyjnego

Apelacja:

1. środek odwoławczy

2. kontrola instancyjna

• bardziej doświadczeni sędziowie + nowe osoby

• sędziowie zawodowi - brak udziału czynnika społecznego

• kontrola sprawy pod względem:

• faktycznym (ustalenia faktyczne)

• merytorycznym (meritum, sedno sprawy)

• jeszcze raz badane te same dowody

• przestrzeganie prawa - czy nie uchybiono jakiemuś przepisowi z Pr. karnego materialnego lub procesowego

• wyroki: skazanie, uniewinnienie, złagodzenie/ zaostrzenie kary

Kasacja: nie bada wyroku pod kątem merytorycznym, tylko pod kątem przestrzegania prawa

1. utrzymanie orzeczenia w mocy - jeżeli nie uchybiono żadnemu przepisowi Pr.

2. uchylenie orzeczenia

3. stwierdzenie nieważności (W POLSCE NIE MA!)

było w art. 101-104 KPK [chciał tego prof. Waltoś, przeforsował, ale się z tego wycofali - powodowało zamieszanie].

POLSKA

1.) KPK z 19.03.1928 r. wchodzi w życie 1.07.1929

Środki odwoławcze:

• apelacja

• kasacja

• zaskarżenie




ŁAWA PRZYSIĘGŁYCH:




Francja:

- debata o faktach (obecnie nad winą i karą)

- głosowanie większością głosów

- z. swobodnej oceny dowodów

- Ł.P. zasiada razem z sądami zawodowymi

- obecnie sąd przysięgłych się uławnicza:

a) ławnicy siedzą razem z sędzią

b) debatują nad winą i karą

c) tylko z nazwy ława przysięgłych (de facto kompetencje polskiego ławnika)

Anglia: (Ł.P.)

- debata o winie => werdykt

- głosowanie jednomyślnie (obecnie już nie zawsze)

- z. formalnej oceny dowodów

- osobna debata, rozdział kompetencji (debata o karze - tylko sędziowie zawodowi)

Polska:

- debata o faktach i o winie

- głosowanie większością bezwzględną

- z. swobodnej oceny dowodów

OBECNIE:

- ławnik a nie Ł.P.

-decyduje na temat winy i kary

- głosowanie większością głosów




2.) Polska po II wojnie światowej:

Środki odwoławcze:

• rewizja




3.) Polska współcześnie - 1997

Środki odwoławcze:

• apelacja

Środki zaskarżenia:

• kasacja







Kasacja zwyczajna - przysługuje stronie procesowej od wyroku prawomocnego

Kasacja nadzwyczajna - - mogą ją wnieść Minister Sprawiedliwości i Rzecznik Praw Obywatelskich. Jej zakres obejmuje wszelkie orzeczenia kończące postępowania sądowe.
Strona, która chciałaby, aby taka kasacja została wniesiona, musi zwrócić się do jednej
z w/w osób z prośbą o zastosowanie tego środka.

ORZECZENIA = WYROKI + POSTANOWIENIA

Zasada oportunizmu:

- obowiązuje w systemie anglosaskim, nie obowiązuje u nas

- dot. inicjowania procesu karnego i prowadzenia

- organy ścigania mogą wszcząć proces karny jeżeli uznają to za zasadne ze względu na interes społeczny. Rozpatruje się celowość ścigania ze względu na Interes Społeczny.

[bo jest publiczno-skargowość - każdy może wnieść skargę o każde przestępstwo i jest to FILTR]

Zasada legalizmu:

- obowiązuje w Polsce

- element postępowania przygotowawczego

- organy ścigania [prokurator, policja] mają obowiązek wszcząć i prowadzić proces karny, jeżeli czyn zabroniony jest ścigany z oskarżenia publicznego.

- są wyjątki od tej zasady - m.in. na rzecz zasady oportunizmu.

=> instytucja świadka koronnego => podejrzany przestępca, który przekazuje pewne informacje - za to ustawa daje bezkarność.

4.) Postępowanie przygotowawcze przed wojną:

- miało 2 formy : śledztwo lub dochodzenie (dzisiaj też)

Śledztwo prowadzi sędzia śledczy lub sąd grodzki

Dochodzenie => policja lub prokuratura (dzisiaj PvP i to, i to)

- śledztwo: - bardziej formalne

- dok-ty ze śledztwa miały moc dokumentów sądowych: stanowiły dowód

(czynności procesowe spisywane do protokołu)

- dochodzenie: - odformalizowane

- jedynie zapiski - nie mają mocy dowodowej

Czynności procesowe: np. z każdego przesłuchania należy spisać protokół i jest to cz. p.

Czynności nieprocesowe: np. tzw. Rozpytanie nie jest czynnością procesową - jak policjant pyta na ulicy - można tylko sporządzić notatkę służbową . Są potrzebne by zebrać informację

=> obecnie i w śledztwie i w dochodzeniu muszą być czynności procesowe.

RÓŻNICE: PROCEDURA ANGLOSASKA A PROCEDURA KONTYNENTALNA

System anglosaski:

- common law + ustawy = dwutorowość

- precedens sądowy źródłem prawa (wiąże sądy oraz tworzy sytuację prawną)

- sędziowie pokoju => laicy - na pierwszym szczeblu najważniejsze sądy pokoju, najwięcej spraw. Sędziów zawodowych ok. 1002 (?), u nas kilka tysięcy.

- nie ma aplikacji sądowej - sędziami zostają najbardziej uznani adwokaci, seniorzy

- inne prawo dowodowe: ciężar dowodowy po stronie twierdzącego, nie wszystko podlega udowadnianiu + zasada bezpośredniości.

[jeżeli oskarżyciel nie zdoła udowodnić tezy to sąd z urzędu wprowadza dowody do procesu

- w Polsce]

- publicznoskargowość - każdy o każde przestępstwo

Oportunizm - rozpatrywanie celowości ścigania, organy mogą, ale nie muszą ścigać.

- sądy koronera - w sprawach o morderstwo ( tj. najcięższe sprawy) - u nas podobny był sędzia śledczy.

- przesłuchiwanie świadków:

• strona przesłuchująca świadka - pytania nie sugestywne (krótkie, dot. faktów) `trzymał pan w ręku rewolwer czy pistolet' ?

• strona przeciwna może zadawać pytania sugestywne

• krzyżowy ogień pytań

• strona powołująca świadka - znów krótkie, nie sugestywne, dot. faktów.

[Polska : nikt nie ma prawa zadawać pytań sugerujących odpowiedzi, nie ma krzyżowego ognia pytań]

- `targowanie się o winę' => jest to porozumienie (już na etapie postępowania przygotowawczego) dotyczące winy między oskarżycielem a oskarżonym - dzięki temu łagodniejsza kara; prokurator oczekuje, że oskarżony się przyzna.

[Polska: namiastka - tzw. dobrowolne poddanie się karze]

- dowodzi się faktów jedynie relewantnych - muszą one mieć znaczenie dla odpowiedzialności karnej oskarżonego

- inna prokuratura - Królewska Służba oskarżycielska ( u nas bardziej model francuski)

TRYB POSTĘPOWANIA A TRYB ŚCIGANIA

TRYB POSTĘPOWANIA- w jakim trybie będzie toczyło się postępowanie

1. postępowanie zwyczajne- formalistyczna

2. postępowania szczególne- mniejszy formalizm, co do zasady w sprawach mniejszej wagi

• uproszczone (art. 468-484 KPK)

• z oskarżenia prywatnego (art. 485-499 KPK) - uproszczony + przesłanki

• nakazowe (art. 500-507 KPK)- gdy jest uproszczony + przesłanki nakazowego

• przyspieszone (art. 517a-517j KPK)- sądy 24h

• postępowanie ekwiwalentne- tak samo sformalizowanie jak zwyczajne, ale są pewne różnice pozakodeksowe

• postępowanie w sprawach nieletnich

• postępowanie w sprawach skarbowych

TRYB ŚCIGANIA- wszczęcie i prowadzenie procesu karnego, sposób inicjowania procesu karnego

1. z oskarżenia publicznego (z urzędu) art. 9§ 1 zasada działania z urzędu + art.10 zasada legalizmu

2. z oskarżenia prywatnego art. 12

PUBLICZNOSKARGOWY (90% czynów)
BEZWARUNKOWY	WARUNKOWY
niezależnie od woli pokrzywdzonego żadne dodatkowe warunki nie muszą być spełnione	ZA ZEZWOLENIEM ORGANU art. 13 i art. 17 § 1 pkt 10	NA WNIOSEK POKRZYWDZONEGO art. 12§ 1
		- potrzebne przy osobach, które posiadają immunitet formalny (procesowy), np.: sędzia, prokurator (zezwolenie sądu dyscyplinarnego), posłowie, senatorowie, Prezes NIK	np.: zgwałcenie potrzebna wola pokrzywdzonego od chwili złożenia wniosku postępowanie toczy się z urzędu jest to wniosek o ściganie

Tryb ścigania









Z oskarżenia publicznego z oskarżenia prywatnego










Bezwarunkowy warunkowy









Na wniosek pokrzywdzonego za zezwoleniem

TRYB PUBLICZNOSKARGOWY

I etap- postępowanie przygotowawcze

• Organy ścigania: policja, prokuratura (także ABW, CBA, Straż Graniczna, CBŚ)

• Forma: śledztwo lub dochodzenie

• Na podstawie:

• zawiadomienia (obowiązek prawny art. 240 KK przestępstwa, wiąże się z tym sankcja karna; obowiązek społeczny- co do pozostałych czynów nie wymienionych w art. 240 KKbrak odpowiedzialności karnej, tylko napiętnowanie)

• podejrzenia (jeżeli organy ścigania poniosą podejrzenie popełnienia przestępstwa w codziennej pracy operacyjno-rozpoznawczej)

• wszystko dzieje się bez zgody pokrzywdzonego

• większość bezwarunkowo- bez żadnych dodatkowych warunków

• Cele: ustalenie czy dany czyn to przestępstwo, czy nie; kto, gdzie, kiedy, dlaczego i jak je popełnił = ustalenie faktów + zebranie dowodów

• Finał: sporządzenie i wniesienie a/o do sądu

II etap- postępowanie sądowe

• Rejestracja- nadanie numeru- Repertorium

• Kontrola merytoryczna (czy a/o jest zasadny) i formalna art.332 i 333 (pisemne zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy głównej)

• Oskarżyciel publiczny ma udowodnić postawione w a/o tezy

Zasada NIEPODZIELNOŚCI PODMIOTOWEJ WNIOSKU art. 12§1- wniosek o ściganie obejmuje inne osoby, których czyny pozostają w ścisłym związku z czynem osoby wskazanej we wniosku o czym należy uprzedzić składającego wniosek

WYJĄTEKosoba najbliższa (art. 115§ 11 kk- małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, konkubent, powinowaci w tej samej linii i stopniu, przysposobiony i jego małżonek)

WYCOFANIE WNIOSKU- art. 12§ 3

• Postępowanie przygotowawcze: zgoda prokuratora (konkretna decyzja indywidualnego prokuratora) postanowienie o umorzeniu postępowania

• Można także na etapie postępowania sądowego, ale pod warunkiem:

• termin: do rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej (do odczytania a/o)

• za zgodą sądu

• Postępowanie przejściowe- część postępowania sądowego

• od wniesienia a/o do sądu do rozpoczęcia rozprawy (rozpoczęcie rozprawywywołanie sprawy- protokolant wzywa uczestników do sali rozpraw)

• Od możliwości wycofania wniosku jest WYJĄTEK przestępstwo zgwałcenia (art. 197 kk)

• Powtórne złożenie wniosku jest niedopuszczalne!!!

PODZIAŁ PRZESTĘPSTW ŚCIGANYCH NA WNIOSEK POKRZYWDZONEGO

Zależy jakie stosunki osobiste łączą sprawcę z pokrzywdzonym

• BEZWZGLĘDNIE WNIOSKOWE- nie są istotne więzy łączące sprawcę z ofiarą, np.: zgwałcenie

• WZGLĘDNIE WNIOSKOWE- co do zasady ścigane z urzędu (bezwarunkowo), ale szczególny stosunek osobisty (stosunek najbliższego pokrewieństwa) łączący sprawcę z pokrzywdzonym powoduje, że ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego, np.: kradzież na rzecz osoby najbliższej

TRYB PRYWATNOSKARGOWY (art. 59-61)

• Art. 59 § - pokrzywdzony może jako oskarżyciel prywatny wnosić i popierać oskarżenie o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego.

[prywatny a/o = prywatna skarga]

• Przestępstwa prywatnoskargowe w KK:

• Art. 212KK - zniesławienie [pomówienie]

• Art. 216KK - zniewaga

• Art. 217KK - naruszenie nietykalności cielesnej

• Art. 157§2KK - umyślny lekki uszczerbek na zdrowiu (trwający nie dłużej niż 7 dni)

• Art. 157§3KK - nieumyślny lekki uszczerbek na zdrowiu

• Prywatny a/o wnosi się do sądu rejonowego właściwego miejscowo (pisemnie)

Art. 488§1KPK - można też pójść na policję i złożyć ustną lub pisemną skargę. Policja przesyła skargę do właściwego sądu.

• Nie ma postępowania przygotowawczego.

Namiastka - w razie potrzeby policja zabezpieczy dowody [art. 488§1KPK]

Art. 488§2KPK - Na polecenie sądu policja dokonuje określonych przez sąd czynności dowodowych po czym ich wyniki przekazuje sądowi.

• A/O: wymogi formalne: art. 487

Może ograniczyć się do oznaczenia osoby oskarżonego, zarzuconego mu czynu oraz wskazania dowodów.

- b. małe wymogi w porównaniu z art. 332/333 [tryb publiczno-skargowy]

+ wymogi każdego pisma procesowego

Prywatny a/o nie jest obwarowany przymusem adwokacko-radcowskim [wymóg narzucony przez ustawę, żeby pewne czynności wykonywał adwokat lub radca prawny]

- opłata sądowa za prywatny a/o = 300 zł

• OBLIGATORYJNE POSIEDZENIE POJEDNAWCZE: Art. 489KPK

- cel: wezwanie stron do pojednania w celu uniknięcia rozprawy

- poprzedza rozprawę główną, prowadzi sędzia

- skutki nieusprawiedliwionego niestawiennictwa:

a) oskarżyciel prywatny i jego pełnomocnik: sąd umarza postępowanie [domniemanie, że nie popiera a/o]

b) oskarżony - sąd od razu wyznacza rozprawę główną

- Art. 489§2KPK- na wniosek i za zgodą stron

Sąd może zamiast posiedzenia pojednawczego wyznaczyć termin dla przeprowadzenia:

postępowania mediacyjnego

mediator prowadzi postępowanie pozasądowe:

-sporządza protokół z mediacji => kierowany do sądu

- i tak może być po nim posiedzenie pojednawcze

• UGODA Art. 494 może być zawarta równocześnie z pojednaniem

- zawarta na posiedzeniu pojednawczym jest tytułem egzekucyjnym po nadaniu przez sąd klauzuli wykonalności

- jej przedmiotem mogą być również roszczenia pozostające w związku z oskarżeniem.

• Prywatny A/O może być przez oskarżyciela prywatnego wycofany do otwarcia przewodu sądowego [pełne dysponowanie skargą prywatną - bez ograniczeń, bez niczyjej zgody]

A także po otwarciu przewodu sądowego ALE za zgodą oskarżonego, przed prawomocnym zakończeniem postępowania

[Art. 496KPK - odstąpienie od oskarżenia]

• INGERENCJA PROKURATORA Art. 60

§1 - prokurator ingeruje w procesie prywatnoskargowym [wszczyna postępowanie lub wstępuje do postępowania już wszczętego, jeżeli wymaga tego interes społeczny]

§2 - postępowanie toczy się wówczas z urzędu [zmiana trybu ścigania na publiczno-skargowy]

- zmiana roli pokrzywdzonego na oskarżyciela posiłkowego [w Polsce niedopuszczalny już dualizm oskarżenia]

§3 - ingerencja prokuratora może mieć charakter czasowy - wówczas pokrzywdzony powraca w dalszym postępowaniu do praw oskarżyciela prywatnego

§4 - jeżeli prokurator wszczynał postępowanie i odstąpił od oskarżenia to pokrzywdzony ma 14 dni na a/o lub oświadczenie, że podtrzymuje oskarżenie jako prywatne - jak nie, to sąd umarza postępowanie.

• INTERES SPOŁECZNY ZE WZGLĘDU NA:

1) osobę pokrzywdzonego - Np. jak ktoś stary, schorowany

2) osobę oskarżonego - b. nagannie się zachowywał - autorytet prokuratora

3) czyn - Np. bulwersuje mieszkańców miejscowości.

• SKARGA WZAJEMNA: Art. 497KPK [opłata sądowa: 300 zł]

- tylko w procesie prywatnoskargowym

• Oskarżony może przeciwko oskarżycielowi prywatnemu wnieść wzajemny a/o - 3 warunki:

1) do rozpoczęcia przewodu sądowego

2) czyn musi pozostawać w związku z czynem zarzucanym

3) czyn musi być ścigany z oskarżenia prywatnego

• Skutki wniesienia skargi wzajemnej:

1) sąd rozpoznaje łącznie obie sprawy

2) obaj oskarżyciele prywatni korzystają z uprawnień oskarżonego!

[prawo do obrony/ do odmowy złożenia wyjaśnień/ do złożenia ostatniego słowa itd…]

3) mogą odstąpić od oskarżenia - ale wtedy umorzenie postępowania tylko w części dotyczącej wniesionego a/o.

[art. 61KPK śmierć oskarżyciela prywatnego: postępowanie zawiesza się/ os. Najbliższe mogą przystąpić do postępowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego w każdym stadium postępowania - os. Najbliższe mogą wstąpić w prawa zmarłego - termin zawity 3 miesiące - od dnia śmierci osk. prywatnego - po upływie sąd umarza postępowanie.]

• Art. 498§1 KPK - oskarżenie wzajemne jest niedopuszczalne jeżeli prokurator wcześniej wszczął postępowanie albo przyłączył się do postępowania:

§2 - jeżeli prokurator przyłącza się do sprawy, w której została wniesiona skarga wzajemna (do jednego z oskarżycieli) => sąd wyłącza oskarżenie przeciwne do osobnego postępowania

§3 - w razie objęcia przez prokuratora obu oskarżeń wzajemnych postępowanie toczy się z urzędu; oskarżeni - też uprawnienia oskarżycieli posiłkowych.

UCZESTNICY PROCESU

UCZESTNICY PROCESU

1. organy procesowe postępowania przygotowawczego (policja, prokuratura, sąd)

postępowania głównego

postępowania odwoławczego

postępowania wykonawczego

2. strony procesowe

1. strony zasadnicze

Strony czynne Ofensywne Wysuwają zarzuty	Strony bierne Defensywne Odpierają zarzuty
publiczny oskarżyciel posiłkowy prywatny strona karna pokrzywdzony (w postępowaniu przygotowawczym + postępowanie przejściowe) strona cywilna powód cywilny (gdy jest prowadzone postępowanie adhezyjne- oprócz sprawy karnej toczona jest sprawa cywilna- o odszkodowanie, roszczenie majątkowe)	oskarżony


Dla pokrzywdzonego:

1. oskarżyciel posiłkowy

2. powód cywilny strony

3. oskarżyciel prywatny procesowe




Pokrzywdzony i podejrzany są

Stronami procesowymi

Art. 299§1 kpk a/o rozpoczęcie rozprawy rozpoczęcie przewodu


sądowego


















Postępowanie przygotowanie

przygotowawcze przejściowe pokrzywdzony ≠ strona procesowa

Postępowanie sądowe

1. Reprezentanci stron procesowych:

• obrońca (tylko dla oskarżonego)

• oskarżyciel publiczny- prokurator

• pozostali- pełnomocnik

• przedstawiciel ustawowy- rodzic, opiekun, kurator

2. Pomocnicy organów procesowych:

• protokolant

• tłumacz

• scenograf

• konwojent policyjny

• specjalista (czynności techniczne, a w szczególności dotyczące pomiarów, obliczeń, zdjęć, utrwalenie śladów- art. 205 § 1 kpk)

3. Osobowe źródła informacji:

Osobowe źródła informacji	Środki dowodowe
Świadek Biegły Oskarżony Osoby poddane badaniom i oględzinom Kurator sądowy/ funkcjonariusz policji	Zeznania Opinia Wyjaśnienia Wynik badań/ wynik oględzin Wywiad środowiskowy

4. Rzecznicy interesu społecznego:

• 
  Prokurator w ingerencji w trybie prywatnoskargowym

• Prokurator Generalny wnoszą kasację nadzwyczajną

• Rzecznik Praw Obywatelskich

• Przedstawiciel społeczny- przedstawiciel organizacji społecznych

GWARANCJE PROCESOWE NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ

(zapisane w KPK)

Niezawisłość (zasada procesowa)- sąd powinien mieć swobodę w podejmowaniu decyzji procesowych, orzekanie na podstawie Konstytucji i obowiązujących ustaw

Gwarancje niezawisłości sędziowskiej- instytucje zapisane w odpowiednich ustawach, które pomagają sędziom być niezawisłymi

ŹRÓDŁA GWARANCJI NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ
USTROJOWE Konstytucja Ustawa prawo o ustroju sądów powszechnych	PROCESOWE - ustawa procesowa= KPK
GWARANCJE USTROJOWE	GWARANCJE PROCESOWE
Nieusuwalność (sędzia przechodzi jedynie w stan spoczynku zachowując 75% emeryturę odpowiadającą jego ostatnim zarobkom) stałość zawodu (mianowany dożywotnio przez Prezydenta RP na wniosek KRS) nieprzenaszalność (można go przenieść tylko za jego zgodą) wysokie kwalifikacje zawodowe (m.in.: wykształcenie prawnicze, wiek, obywatelstwo polskie, nieskazitelny charakter) odpowiednie wynagrodzenie (stosowne do zajmowanego urzędu) apolityczny, nie może prowadzić działalności gospodarczej, ani należeć do związków zawodowych immunitet: immunitet materialny (brak odpowiedzialności karnej za wykroczenie, jedynie odpowiedzialność dyscyplinarna) immunitet formalny (procesowy)- zakaz wszczynania i prowadzenia procesu karnego- potrzebna zgoda sądu dyscyplinarnego; zgoda na zatrzymanie wydana przez sąd dyscyplinarny, chyba że zostanie złapany na gorącym uczynku incompatibilitas (wyjątek: praca naukowa, dydaktyczna, dydaktyczno-naukowa, ale nie może to kolidować z jego obowiązkami jako sędziego) odpowiedzialność dyscyplinarna za przewinienia służbowe (rażące naruszenie przepisów prawa lub uchybienie godności urzędu
Kary w ramach odpowiedzialności dyscyplinarnej: upomnienie nagana pozbawienie określonej funkcji sędziego, np.: funkcji prezesa sądu, przewodniczącego wydziału przeniesienie na inne miejsce służbowe bez jego zgody, np.: do innego miasta, wydziału pozbawienie urzędu

GWARANCJE PROCESOWE

1. obiektywizmu

2. nadrzędności sądu wobec stron procesowych

3. instytucje wyłączenia sędziego

4. autonomia orzekania sądu karnego (prejudycjalność sądu/ samodzielność jurysdykcyjna sądu)

5. kolegialność

6. tajność narady i głosowania

Ad.1. obiektywizm (szersze pojęcie) bezstronność w stosunku do samej sprawy (nieprzesądzanie z góry jej wyniku), audiatur et altera pars- należy wysłuchać i drugiej strony

Bezstronność w stosunku do stron procesowych nie powinien faworyzować, ma być równość stron (art. 4 KPK- oskarżony)

Sędzia musi umieć minimalizować czynniki irracjonalne (uczucia, emocje)



Ad.2. nadrzędność sędzia może wymierzać kary porządkowe, ustala kto się wypowiada (udziela głosu), wydaje orzeczenia wiążące dla stron

Postanowienie wyrok

zażalenie *nieprawomocny apelacja *prawomocny kasacja lub wznowienie procesu

Ad.4. autonomia orzekania art. 8 § 1 KPK

=samodzielność jurysdykcji= prejudycjalność sądu

• sędzia ma być autonomiczny w ocenie faktów i dowodów

• sąd karny samodzielnie rozstrzyga w kwestii faktycznych i prawnych- sam przeprowadza wykładnie prawa

• nie jest związany rozstrzygnięciami innych sądów i organów

WYJĄTKI:

• art.8 § 2 KPK- prawomocne rozstrzygnięcie sądu (kształtujące prawa i stosunek prawny) są wiążące (sądy cywilne: rozwód, dział spadkowy, zniesienie współwłasności, ustalenie ojcostwa; sądy karne: wyrok łączny, ustalenie recydywy)

Kara łączna- domena prawa karnego materialnego

Wyrok łączny- domena prawa karnego procesowego; wydaje sąd, który ostatni rozpatruje sprawę tej samej osoby, która popełniła kilka czynów zabronionych. Sumuje wyroki wcześniej wydane przeciwko tej samej osobie musi być wcześniejszy p r a w o m o c n y wyrok

Nadzwyczajne środki zaskarżania- żeby wnieść trzeba mieć wcześniejsze prawomocne orzeczenie = kasacja lub wznowienie procesu karnego

• orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (art. 190 ust. 1 Konstytucji RP)- mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne

• orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości + pytania prejudycjalne do ETS (dany sąd w konkretnej sprawie)

• wyroki międzynarodowych trybunałów- wynika to z ratyfikowanych umów międzynarodowych

• uchwała Sądu Najwyższego- w konkretnej sprawie jest wiążąca (art. 441 § 3 KPK)

(pytanie prawne- tylko sąd odwoławczy- sąd okręgowy, sąd apelacyjny)

• art. 442 § 3 KPK- zapatrywanie prawa; wskazania sądu odwoławczego co do dalszego postępowania są wiążące dla sądu, którego sprawę przekazano do ponownego rozpatrzenia nie można narzucić oceny dowodów

Z elementów nie ma prawa sąd odwoławczy zapisać w tych wskazówkach dla sądu ponownie rozpoznającego sprawę; nie może narzucać oceny dowodów; reguła rebus sic stantibus, tzn. jeżeli zmieniły się okoliczności, sytuacja procesowa to wskazówki tracą możność; reguły, które opiniował sąd odwoławczy są wiążące, ale w niezmienianej sytuacji procesowej, np.: powtórne oględziny miejsca zdarzenia ślady ulegają zatarciu, oględziny są określane jako CZYNNOŚĆ NIEPOWTARZALNA

• zasady prawne SN- uchwalone w składzie 7 sędziów lub całej izby, wpisane do księgi zasad prawnych wiążą pozostałe składy SN

• decyzje administracyjne NIE WIĄŻĄ

Ad.5. kolegialność

Ad.6. tajność narady i głosowania nad orzeczeniem (art. 108 KPK)

§1- przebieg jest tajny, a zwolnienie od zachowania w tym względzie tajemnicy nie jest dopuszczalne

uniemożliwia nacisk ze strony publiczności

§2- podczas narady oprócz członków składu orzekającego może być obecny jedynie PROTOKOLANT, chyba że przewodniczący uzna jego obecność za zbędną

z tego nikt nie ma prawa spisać protokołu!!!- tylko efekt narady i efekt głosowania

instytucja ZDANIA ODRĘBNEGO- votum separatum

• wszyscy sędziowie podpisują się pod wyrokiem

• sędzia, który nie zgadza się z wyrokiem ma prawo pod swoim nazwiskiem napisać- zgłaszam v.s./ votum separatum/ zdanie odrębne; wówczas musi to pisemnie uzasadnić (ławnik może zgłosić v.s., ale nie musi pisemnie uzasadniać)

• jest to namiastka jawności

• jest w aktach sprawy- pomaga wnieść ewentualną apelację

• sędzia zgłaszający v.s. może się zgodzić żeby wyczytano jego nazwisko publicznie podczas odczytania wyroku, jeżeli się nie zgodzi to jedynie odczytuje się wyrok z „do wyroku zgłoszono zdanie odrębne”

SKŁADY ORZEKAJĄCE

• Skład mieszany- oprócz sędziów zawodowych jest czynnik społeczny (w Polsce: ławnicy); ławnicy są tylko w I instancji tylko w sądzie okręgowym

• Skład zawodowy- sami sędziowie zawodowi

SĄD REJONOWY		SĄD OKRĘGOWY I instancja			SĄD APELACYNY		SĄD NAJWYŻSZY
Rozprawa	Posiedzenie	Rozprawa		Posiedzenie	Rozprawa	Posiedzenie	Rozprawa	Posiedzenie
1 sędzia (art.28§1) 3 sędziów (art.28§3- wyjątkowo ze względu na szczególne zawiłości sprawy)	1 sędzia (art.30§1)	1 sędzia (art.28§1) 3 sędziów (art.28§3) 1 sędzia+ 2 ławników (art.28§2- w sprawach o zbrodnie) 2 sędziów + 3 ławników (art.28§4- jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą dożywotniego pozbawienia wolności)		1 sędzia (art.30§1) 1 sędzia- list żelazny	5 sędziów (art.29§2- w sprawach zagrożonych dożywociem) 3 sędziów (art.29§1)	3 sędziów (art.30§2)	3 sędziów (art. 29§1) 5 sędziów (art.29§2) 1 sędzia (art.534§1) 7 sędziów (art.534§2)	3 sędziów (art.30§1) 1 sędzia (art.534§1)
		SĄD OKRĘGOWY II instancja
				Rozprawa					Posiedzenie
				3 sędziów (art.29§1) 1 sędzia (art.476§2- gdy było postępowanie uproszczone)					3 sędziów (art.30§2)

SĘDZIA/ ŁAWNIK DODATKOWY

Podstawa prawna: ustawa prawo o ustroju sądów powszechnych art. 47 i 171




Ławnik dodatkowy +1 lub +2

Prezes Sądu, jeżeli przypuszcza, że sprawa będzie trwała czas dłuższy

Sędzia dodatkowy +1 lub +2

Art. 439 § 1 pkt. 2 (zasada niezmienność składu orzekającego)- jeżeli którykolwiek z sędziów nie będzie obecny na całej rozprawie = bezwzględna przyczyna odwoławcza!!!

Sędzia/ ławnik dodatkowy uczestniczy tylko wtedy w naradzie i w głosowaniu nad wyrokiem, gdy sędzia lub ławnik podstawowy nie może brać udziału w naradzie i głosowaniu. Inaczej dodatkowy (zapasowy) sędzia/ ławnik nie może być/uczestniczyć, jeżeli skład podstawowy był przez cały czas w procesie, na wszystkich rozprawach, w niezmienionym składzie.

SKUTKI NIEZASTOSOWANIA SIĘ DO SKŁADU ORZEKAJĄCEGO

Art. 439§ 1 pkt 2- bezwzględna przyczyna odwoławcza:

• skład był nienależycie obsadzony

LUB

• którykolwiek z sędziów nie będzie obecny na całej rozprawie

WYŁĄCZENIE SĘDZIEGO

• podstawy wyłączenia:

1. iudex inhabilis- art. 40 art.517d - wyłączenie z mocy prawa; katalog zamknięty konkretnych przypadków

2. iudex suspectus- art. 41- wyłączenie na wniosek strony procesowej, może być na żądanie sędziego; podejrzenie o stronniczość

a) tryby wyłączenia- każdy do obu podstaw:

1. samowyłączanie się sędziego

2. wniosek strony procesowej

3. z urzędu

POSTĘPOWANIE W PRZEDMIOCIE WYŁĄCZENIA

art. 40 § 2 (na żądanie sędziego)- sędzia składa oświadczenie na piśmie do akt- wyłączenie z mocy prawa- na jego miejsce wstępuje inny sędzia

art. 40 § 4 (wyłączenie z urzędu)- skład orzekający w kwestii wyłączenia bez udziału sędziego, którego dotyczy wyłączenie;

w razie niemożliwości utworzenia składu- orzeka sąd wyższego rzędu

art. 41 na wniosek strony:

• termin: do rozpoczęcia przewodu sądowego, chyba że przyczyna stała się wiadoma stronie procesowej po rozpoczęciu przewodu sądowego

• strona procesowa wnosi wniosek o wyłączenie sędziego- okoliczności wywołuje UZASADNIONA WĄTPLIWOŚĆ co do bezstronności

• wniosek pisemny lub ustny do sądu właściwego do rozpoznania sprawy

• sąd wydaje postanowienie w ramach posiedzenia (bez udziału sędziego, którego dotyczy wyłączenie)

• odpowiedzi na wniosek:

• przychylenie się do wniosku jest wyłączenie

• odmowa uwzględnienia wniosku nie ma wyłączenia

SKUTKI NIEWYŁĄCZENIA SĘDZIEGO

Iudex inhabilis iudex suspectus

Art. 439 bezwzględna przyczyna odwoławcza art. 438 względna przyczyna odwoławcza

Z urzędu dlaczego miało wpływ na treść orzeczenia

Kogo jeszcze można wyłączyć na podstawie art. 40?

• 
  Oskarżyciel publiczny- prokurator

• Biegły Nie stanowią dowodu w procesie i są bezskuteczne

• Specjalista

• Ławnik

• Kurator sądowy/ funkcjonariusz policji

• Proktokolant

• Scenograf

• Mediator

RODZAJE WŁAŚCIWOŚCI SĄDU:

1. WŁAŚCIWOŚĆ OGÓLNA

1. właściwość miejscowa

WŁAŚCIOWOŚĆ MIEJSCOWA art.31 § 1 kpk

Przepisy upoważniają do rozpoczęcia sprawy ze względu na miejsce popełnienia przestępstwa KK (gdzie sprawca działał lub zaniechał działania lub gdzie nastąpił skutek lub miał nastąpić)



właściwość

rzeczowa




SO (I instancja)






SR (I instancja)

właściwość miejscowa

Lublin Szczecin Poznań

Najpierw stosujemy przepisy z art. 31 § 1, potem kolejne do art. 31 § 3

Statki wodne i powietrzne są zrównane z terytorium RP* (art. 5 KK), gdy nie możemy zastosować art. 31 § 1 to wtedy właściwy jest sąd macierzystego portu statku.

*terytorium RP- granice lądowe RP (umowy graniczne z sąsiadami), morze- 12 mil (ok.10 km), słup powietrza- 90 km

Gdy nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa - art. 32§1- właściwy jest sąd, w którego okręgu:

• 
  ujawniono przestępstwo

• ujęto oskarżonego

• oskarżony przed popełnieniem przestępstwa stale mieszkał lub czasowo przebywał

gdy jest kilka punktów (miejsc) stosujemy regułę wyprzedzania


art. 32 § 3, gdy nic wspólnego z terytorium RP sąd właściwy dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawa

1. właściwość rzeczowa

WŁAŚCIWOŚĆ RZECZOWA całościowe rozpoznanie, ale w I instancji

• Art. 24 § 1 Sąd Rejonowy orzeka w I instancji we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego sądu

• Art. 25 Sąd Okręgowy orzeka w I instancji:

• zbrodnie

• występki wymienione w art. 25§ 1 pkt 2

• występki, które z mocy przepisu szczególnego należą do właściwości sądu okręgowego

1. właściwość funkcjonalna

WŁAŚCIWOŚĆ FUNKCJONALNA

• konkretne przepisy, konkretne funkcje niecałościowe rozpoznanie sprawy

art. 27 Sąd Najwyższy:

• kasacja i środki odwoławcze

• rozpoznaje pytania prawne (tylko od sądów odwoławczych) wydanie wiążącej uchwały

art. 26 Sąd Apelacyjny:

• apelacja od wyroku SO, jako sądu I instancji

• zażalenia na postanowienia SO

• przedłużanie terminów zastosowania tymczasowego aresztowania

Sąd Okręgowy:

• apelacje od wyroków SR

• zażalenia na postanowienia SR

• wydaje list żelazny (posiedzenie w składzie 1 sędziego)

Sąd Rejonowy:

• wykroczenia i sprawy I instancji

• stosuje tymczasowe aresztowanie

• na niektóre postanowienia prokuratora jest sądem odwoławczym, np.: zażalenie na zasadność i legalność zatrzymania

2. WŁAŚCIWOŚCI SZCZEGÓLNE (ruchoma, zmieniająca się)

a) WŁAŚCIWOŚĆ Z ŁĄCZNOŚCI SPRAWY (pozwala ustalić sąd właściwy w procesach złożonych)











Y pozostająceh

Gdy ciężko jest ustalić jeden sąd, wtedy stosujemy art. 34§3 - prawo do wyłączenia do oddzielnych procesów

sąd wyłącza i odrębnie rozpoznaje sprawę poszczególnych osób lub o poszczególne czyny






sądy same decydują czy wyłączą osobę czy czyn wydawane jest postanowienie, na które nie przysługuje zażalnie

b) WŁAŚCIWOŚĆ Z PRZEKAZANIA SPRAWY (pozwala przekazać sprawę innemu sądowi ze względów ekonomiki procesowej)

• przekazanie we względu na miejsce zamieszkania uczestników

art. 36 „Sąd wyższego rzędu nad sądem właściwym może przekazać sprawę innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli większość osób, które należy wezwać na rozprawę zamieszkuje blisko tego sądu, a z dala od sądu właściwego”

zamieniamy na sąd bliższy zamieszkaniu stron procesowych

sąd wyższego rzędu nad sądem właściwym decyduje o tym, by przekazać sprawę innemu sądowi równorzędnemu (np.: SR w Lublinie zwraca się z prośbą do SO w Lublinie na wyrażenie zgody na przesłuchanie 5 świadków w sądzie bliskim ich miejscu zamieszkania w Krakowie, wtedy SO w Lublinie przekazuje SR w Krakowie przesłuchanie tychże świadków)

• przekazanie ze względu na dobro wymiaru sprawiedliwości

art. 37 „Sąd Najwyższy może z inicjatywy właściwego sądu przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości”

kryterium delegacji- jeżeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości; żeby ograniczyć wpływy otoczenia, nie każdy sąd jest przystosowany do prowadzenia danej sprawy

jest to przypadek wyjątkowy

decyduje o tym SN

z inicjatywy właściwego sądu, sąd właściwy przekazuje sprawę innemu sądowi równorzędnemu

zmienia się tylko właściwość MIEJSCOWA

przenosimy daleko

ze względu na dobro wymiaru sprawiedliwości, np.:

• przekazanie ze względu na wyłączenie sędziów

• przekazanie ze względu na obawę przedawnienia

• na wniosek sądu właściwego sąd apelacyjny może przekazać sprawę innemu sądowi równorzędnemu żeby uniknąć przedawnienia karalności przestępstwa określonego w art. 101 kk

STWIERDZENIE NIEWŁAŚCIWOŚCI (art. 35 kpk)

Art. 35 §1- sąd z urzędu bada czy jest sądem właściwym w danej sprawie

Jeżeli nie jest właściwy:

1. §1 przed rozpoczęciem rozprawy- wydaje postanowienie, że nie jest właściwy i przekazuje sprawę właściwemu sądowi lub innemu organowi

2. §2 po rozpoczęciu rozprawy:

• 
  nie jest właściwy miejscowo może, ale nie musi przekazać sprawę innemu sądowi

LUB

gdy powstaje konieczność odroczenia rozprawy

• właściwy jest sąd niższego rzędu

§3 na postanowienie w kwestii właściwości przysługuje zażalenie

KONSEKWENCJE NIEZASTOSOWANIA SIĘ DO WŁAŚCIWOŚCI SĄDU

Art. 35 §2- względna przyczyna odwoławcza (art. 438 pkt.2 obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia)

Art. 439 §1 pkt.3, 4, 9 (odniesienie do art. 17 §1 pkt.8- sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych)

Bezwzględna przyczyna odwoławcza- bez względu na wszystko (czy się poda przyczynę, wpływ na teść orzeczenia) sąd odwoławczy zawsze ma obowiązek uchylić zaskarżone orzeczenie na posiedzeniu- art. 439

Względna przyczyna odwoławcza- trzeba zawrzeć w apelacji dokładny opis z katalogu z art. 438

SPÓR O WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU- art. 38 kpk

Spór negatywny- żaden z sądów nie uznaje się za właściwy do rozpoznania danej sprawy

Spór pozytywny- min. 2 sądy uznają się na właściwy do rozpoznania danej sprawy

Spory o właściwość- tylko sądy równorzędne- dotyczą tylko właściwości miejscowej

CZĘŚĆ 2

-Ex lege (art. 60§1 w trybie prywatnoskargowym, gdy jest ingerencja prokuratora)

OSKARŻYCIEL POSIŁKOWY (art. 53)



-pokrzywdzony z oskarżenia publicznego może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego

obok oskarżyciela publicznego LUB zamiast oskarżyciela publicznego

(oskarżyciel uboczny) (oskarżyciel subsydiarny)

OSKARŻYCIEL POSIŁKOWY UBOCZNY (art. 54)- obok oskarżyciela publicznego

• złożenie oświadczenia (ustnie lub pisemnie) o chęci występowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego

• termin: od momentu wniesienia a/o do sądu do rozpoczęcia przewodu sądowego (odczytanie a/o) na rozprawie głównej

a/o rozpoczęcie przewodu




rozpoczęcie sądowego










rozprawy

postępowanie sądowe

• nie ma zastosowania tryb wyłączający w ogóle udział oskarżyciela posiłkowego (np.: tryb doraźny, postępowanie wobec nieletnich)

Odnośnie oświadczenia pokrzywdzonego, że chce działać jako oskarżyciel posiłkowy to akceptacja sądu nie wymaga żadnej decyzji procesowej, po prostu sąd przyjmuje to do wiadomości. ALE

Decyzja negatywna- wymaga formy postanowienia (nie przysługuje na nie zażalenie art. 56 §3), wtedy gdy:

• 
  jest to osoba nieuprawniona

• oświadczenie zostało złożone po terminie (po rozpoczęciu przewodu sądowego)

• 
  ograniczenie liczby oskarżycieli posiłkowych występujących w sprawie, gdy jest to konieczne dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania (decyduje kolejność zgłoszeń)




może w terminie 7 dni od daty doręczenia postanowienia przedstawić sądowi na piśmie swoje stanowisko




CIEKAWOSTKI:

Od 1 stycznia 2010r. nie ma Wydziałów Grodzkich przy Sądach Rejonowych (zostały zlikwidowane)

Od 1 stycznia 2010r. działa w Polsce pierwszy e-Sąd przy Sądzie Rejonowym w Lublinie.

OSKARŻYCIEL POSIŁKOWY SUBSYDIARNY (SAMOISTNY)- zamiast oskarżyciela publicznego

Art. 55

§1 w razie powtórnego (dwukrotnego) wydania postanowienia:

• 
  odmowie wszczęcia przez prokuratora

• umorzeniu postępowania

pokrzywdzony może w terminie MIESIĄCA od doręczenia mu zawiadomienia wnieść subsydiarny akt oskarżenia do sądu (po 1 odpisie dla oskarżonego oraz dla prokuratora)

PROCEDURA

1. wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego przez prokuratora

2. złożenie zażalenia na postępowanie prokuratora (art. 306§1 rozpatruje je sąd (art.330§1)

3. sąd uchylenie postanowienia prokuratora o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania

(jeśli sąd utrzyma w mocy postanowienie prokuratora to koniec! Nie można być wtedy oskarżycielem subsydiarnym)

sąd wskazuje wiążące dla prokuratury powody uchylenia- okoliczności, które trzeba wyjaśnić lub czynności, które należy przeprowadzić

4. sąd do prokuratury do ponownego rozpatrzenia

5. powtórne (dwukrotne) postanowienie o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przez prokuratora

prezes sądu przesyła subsydiarny a/o w ciągu 14 dni do prokuratora

wniesienie przez pokrzywdzonego subsydiarnego a/o do sądu (art. 330§3), który musi być wniesiony w terminie MIESIĄCA oraz sporządzony i podpisany przez adwokata (gdy pokrzywdzonym jest instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna- także radca prawny) = przymus adwokacko - radcowski

kontrola w sądzie

• formalna (art. 332- treść i art. 333- załączniki i elementy dodatkowe)

• materialna (meritum a/o subsydiarnego)

Czy mogą odstąpić od a/o?

• UBOCZNY- ma prawo odstąpić od oskarżenia, ale nie może już powrócić (art. 57§1)

• SUBSYDIARNY (art. 57§2)- zawiadomienie prokuratury o odstąpieniu oskarżyciela subsydiarnego od a/o (prokuratura ma 14 dni na decyzję czy poprzeć a/o) inaczej : umorzenie!!!

Śmierć oskarżyciela posiłkowego

• UBOCZNY (art. 58§1)- jego śmierć nie tamuje biegu postępowania; osoby najbliższe mogą (ale nie muszą) przystąpić do postępowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego w każdym stadium postępowania.

• SUBSYDIARNY( art. 58§2) stosuje się art. 61 postępowanie zawiesza się, a osoby najbliższe mogą wstąpić w prawa zmarłego w terminie zawitym 3 miesięcy od dnia śmierci oskarżyciela prywatnego inaczej sąd umarza postępowanie

22

W razie łączności podmiotowej (art. 33)

Oskarżonemu zarzuca się popełnienie kilku przestępstw

- obligatoryjnie (obowiązek łączenia)

W razie łączności przedmiotowej (art. 34)

Kilku osobom zarzuca się udział w jednym czynie lub czynach pozostających ze sobą w ścisłym związku

Sąd właściwy dla sprawcy głównego jest również właściwy dla pozostałych

W razie łączności podmiotowo-przedmiotowej

Jeden oskarżony odpowiada za kilka czynów, drugi lub pozostali za czyn lub czyny pozostające w związku z jednym choćby czynem pierwszego z oskarżonych (np.: przy grupach przestępczych zorganizowanych)

Art. 33 i art. 34§1 stosować łącznie, po kolei by wyznaczyć sąd właściwy dla procesu karnego

Art. 31§3 KIEDY JEST KILKA MIEJSC

to właściwy jest ten sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze (sprawdzamy zgodnie z datą)- reguła wyprzedzania

Reguła I

Reguła II

Reguła III

Art. 56 § 2

Art. 56 § 1

---