- zakres prawa budżetowego na tle zakresu prawa finansowego

Prawo finansowe- regulacje prawne odnoszące się do działalności finansowej organów państwa i samorządu oraz różnych publicznych instytucji i jednostek organizacyjnych. Do prawa finansowego należy prawo budżetowe, podatkowe, o wydatkach publicznych, samorządu terytorialnego, o długu publicznym.

Prawo budżetowe reguluje planowanie, uchwalanie i wykonywanie budżetu, kontrolę, rachunkowość i sprawozdawczość budżetową, dyscyplinę, zakres, strukturę i układ budżetu, zasady gospodarki budżetowej, fundusze pozabudżetowe, dochody i wydatki.

Prawo budżetowe państwa reguluje konstrukcję i funkcjonowanie ustawy budżetowej, procedury, wydatki, dług publiczny.

Prawo budżetowe samorządu stanowi o konstrukcji i działaniu budżetu, długu publicznym, wydatkach, kontroli i nadzorze.

- prawo finansowe na tle podstawowych zasad konstytucyjnych

Polskie prawo finansowe jest następstwem zasad przyjętych w Konstytucji. Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Polska zapewnia wolność tworzenia partii, związków zawodowych, fundacji szanując w ten sposób zasady demokratyczne. Zakazane jest istnienie organizacji odwołujących się w swoich programach do idei faszyzmu i komunizmu. Podstawą ustroju jest społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności gospodarczej, własności prywatnej i solidarności.

- hierarchia źródeł prawa finansowego i budżetowego

Głównym źródłem prawa finansowego jest Konstytucja RP i ustawy: o finansach publicznych, o dochodach samorządu, dotyczące działalności NBP, finansach ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Następne w hierarchii są akty normatywne wykonawcze w stosunku do ustaw: rozporządzenia RM i ministrów. Akty prawa miejscowego to: uchwały rady gminy, powiatu. Innymi źródłami są przepisy wewnętrzne: uchwały RM, zarządzenia Prezesa RM i ministrów, zarządzenia MF, Prezesa NBP - obowiązują tylko jednostki podległe organowi które je wydał.

- najważniejsza, aktualna ustawa regulująca finanse publiczne oraz zakresy rozporządzeń wykonawczych (bez szczegółowych nazw, dat itp. tych rozporządzeń)

Ustawa o finansach publicznych składa się z kilku działów podzielonych na rozdziały. Zawiera m.in. zasady ogólne, dług publiczny, budżet państwa i jst, środki pochodzące z UE i inne nie podlegające zwrotowi. Rozporządzenia wykonawcze podzielić można na kilka grup z zakresu podmiotów (dysponentów) środków budżetowych oraz klasyfikacji budżetowej, z zakresu wykonywania budżetu i rachunków bankowych, z zakresu dotacji budżetowych, długu publicznego i skarbowych papierów wartościowych, ewidencji do celów podatkowych, audytu wewnętrznego.

- istota polityki i polityki finansowej

Istotą jest ustalanie celów (zadań, funkcji) państwa oraz środków ich realizacji. Istotną częścią jest polityka finansowa (programy, deklaracje i inne oświadczenia formułujące cele, zamierzenia i środki ich realizacji. Przejawia się w stanowieniu i stosowaniu norm prawa finansowego.

- cele i środki polityki finansowej

Cele- pobieranie dochodów, dokonywanie wydatków, wpływ na poziom dochodów, majątków, rozwój gospodarczy, wymianę z zagranicą, tworzenie miejsc pracy, kształtowanie życia społecznego i gospodarczego. Dzielone są na krótko i długookresowe, ogólne i lokalne, Rodzaje środków działania: stanowienie prawa, ustalanie planów, praktyczna ich realizacja. Polityka realizowana jest w sferach stabilizacji gospodarki, alokacji czynników produkcji, redystrybucji dochodów.

- istota, cele i instrumenty polityki budżetowej

Polityka budżetowa polega na ustalaniu oraz kształtowaniu dochodów i wydatków budżetowych. Sposoby wykorzystania dochodów i wydatków w celu realizacji zadań stojących przed państwem. Instrumenty -: instrumenty dotyczące podatków pośrednich i bezpośrednich (stawki podatkowe, ulgi i preferencje), instrumenty z zakresu wydatków (dotacje na zadania bieżące, inwestycyjne, wydatki gospodarcze, socjalne), pośrednie (finansowanie różnic stóp % kredytów, udzielanie poręczeń i gwarancji).

Cele i środki działania dotyczące układu, zakresu i struktury organizacyjno- prawnej budżetu, struktury i form wydatków budżetowych, roli i znaczenia deficytu i długu publicznego. Stosowane są przez rząd (specjalne strefy ekonomiczne) i jst (planowanie i zagospodarowanie przestrzenne, prawo o nieruchomościach, drogach, oświacie).

1. Ustrojowe cechy budżetu

- zatwierdza parlament - wpływa na politykę rządu

- daje podstawę kontroli - jest aktem władzy przedstawicielskiej

- ustanawia rozmiary, kierunki i granice rocznych dochodów i wydatków rządu oraz innych władz publicznych

- redystrybucja (gromadzenie dochodów i dokonywanie wydatków budżetowych)

2. Zawartość budżetu państwowego wg ustawy o finansach publicznych (bez ustawy budżetowej na 2008)

budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów, uchwalanym w formie ustawy budżetowej,. Układ budżetu państwa łączy się z podziałem operacji budżetowych na dwie strefy - dochody (wydatki) oraz przychody (rozchody). Jest podzielny na części budżetowe, a następnie działy, rozdziały i paragrafy. W ramach ustawy budżetowej występują ustalenia finansowe dotyczące funduszy celowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych, agencji państwowych, innych jednostek sektora finansów publicznych. Przychody i rozchody budżetowe maja zwykle charakter zwrotny - zwrotne operacje dotyczą wyłącznie przychodów i rozchodów budżetowych, a nie dochodów i wydatków państwa.

3. Specyfika budżetu niemieckiego

Budżet federalny Niemiec składa się z kilku części - są to:

- budżet ogólny (całościowy) - zawiera m.in. plan finansowy określający finansowanie zadań oparte na długu publicznym , plan ten przypomina przychody i rozchody budżetowe z polskiego punktu widzenia

- budżety poszczególnych resortów,

- ujęcia objaśniające poszczególnych dziedzin działalności

4. Zasady budżetowe, zwłaszcza zupełności i równowagi

. Podstawowe zasady budżetowe:

a. zupełności - parlament ustala budżet biorąc pod uwagę wszystkie dochody i wydatki państwa, problemy:

- przychody i wydatki pewnych grup podmiotów wyłącza się z budżetu

- głównym przejawem naruszenia zasady zupełności są tzw. fundusze celowe

b. równowagi - zachowanie odpowiedniego stosunku między dochodami a wydatkami budżetowymi (tzn. wydatki nie powinny przekraczać dochodów. Jednym z problemów jest kwestia obliczania i prezentowania deficytu budżetowego

c. jedności budżetu - jest jeden budżet, stanowiący jedną całość organizacyjno-prawną, ujęty w akcie pranym

d. szczegółowości budżetu - budżet podzielony jest na wiele szczegółowych pozycji dochodów i kosztów, uszeregowane wg ich istotności

e. specyfikacji budżetu - wydatki przeznaczone są na wyznaczone cele,

f. jawności - gospodarka finansowa jest jawna (debaty budżetowe, publikacja ustawy budżetowej i sprawozdań, itd.)

g. uprzedniości - budżet powinien być uchwalony do końca roku poprzedajacego rok budżetowy

h. rocznego okresu - budżet uchwala się na rok kalendarzowy, regulacje prawne przewidują także wieloletnie planowanie finansów publicznych

5. Przyczyny wątpliwości co do charakteru prawnego ustawy budżetowej

Charakter prawny budżetu państwa oraz ustawy budżetowej jest zagadnieniem spornym. Jedni uważają go za akt normatywny (zawierający ogólne normy skierowane do podmiotów prawa), inni za akt indywidualny (rozbudowany, zbiorczy akt administracyjny), a inni za tzw. akt zarządzania finansowego - zależy to od tego kto jest adresatem i wykonawcą ustawy.

6. Relacje między pojęciami budżetu państwa i ustawy budżetowej

Jednym z dyskusyjnych zagadnień jest stosunek budżetu państwa do ustawy budżetowej .Budżet jako instytucja prawna jest wyrażona w ustawie budżetowej. Z prawnego punktu widzenia nie ma budżetu, gdy nie ma ustawy budżetowej, która go ustanawia.Budżetem państwa jest plan finansowy przedstawiający dochody i wydatki państwa.Ustawa budżetowa nie wprowadza podatków, opłat i innych dochodów do obowiązującego porządku prawnego - określają je inne akty/ustawy.

7. Specyfikacja regulacji w ustawie budżetowej (co zawiera, czego nie może zawierać)

Ustawa budżetowa ma swoja odrębną materię regulację, w aspekcie materialnoprawnym jest aktem normatywnych, do którego wyłącznej regulacji zostało zastrzeżone określenie dochodów i wydatków Państwa.Zgodnie z ustawą o finansach publicznych, ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniających inne ustawy. Jednak należy pamiętać, ze wszystkie ustawy maja jednakową rangę prawną.

8. Podstawa prawna i charakter wydatków oraz dochodów budżetowych

Podstawa prawna wydatku powinna być wyznaczona ustawa szczególna - np. w ustawie o finansowaniu dróg publicznych, ustawie o systemie szkolnictwa, Sama ustawa budżetowa zasadniczo nie może być samodzielna podstawą prawną do wprowadzenia wydatku. Ustalenie wydatku bez wyraźnej podstawy ustawowej może być oceniane jako wyraz zamiarów rządu.

9. Pojęcie i formy jednostek sektora finansów publicznych

Pojęcie jednostki sektora finansów publicznych związana jest ze sferą finansów publicznych, tj. finansów państwa, samorządów terytorialnych, ubezpieczeń społecznych. Jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych (np. urząd państwowy, sąd, jednostka organizacyjna oświaty, kultury, opieki zdrowotnej) może mieć różną formę organizacyjno-prawną.

Główne formamy organizacyjno-prawne:

- jednostki budżetowe - zakłady budżetowe - fundusze celowe

Państwowe jednostki i zakłady budżetowe nie maja osobowości pranej, są elementem organizacyjnym i składnikiem Skarbu Państwa

10. Podmioty zaliczane i nie zaliczane do sektora finansów publicznych

Zaliczane:- organy władzy publicznej - ograny administracji rządowej - organy kontroli państwowej i ochrony prawa - sądy i trybunały- JST i ich związki- oraz inne zaliczane do sektora finansów publicznych przez ustawę, np.:- jednostki budżetowe - zakłady budżetowe -gospodarstwa pomocnicze -fundusze celowe -państwowe szkoły wyższe -jednostki badawczo-rozwojowe -samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej - państwowe lub samorządowe instytucje kultury -ZUS - KRUS - NFZ -PAN- państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych

Nie zalicza się:- przedsiębiorstw państwowe - banki państwowe - spółki prawa handlowego - oraz inne z punktu widzenia ustawy, np. spółki Skarbu Państwa

11. BGK jako przykład banku państwowego

BGK - Bank Gospodarstwa Krajowego - jest bankiem państwowym utworzonym rozporządzeniem Prezydenta RP z 1924 roku. Wg Ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego (z 2003 roku), do podstawowych zadań BGK należy wspieranie:- rządowych programów społeczno-gospodarczych - programów samorządowych - rozwoju regionalnego - obsługa funduszy i programów państwowych

12. Charakterystyka formy organizacyjno prawnej:

a. Jednostki budżetowe np. sądy, jednostki wojskowe, urzędy państwowe, jednostki organizacyjne prokuratury, policji, pomocy społecznej. Nie prowadzą one działalności gospodarczej - nie sprzedają usług publicznych, natomiast uzyskane dochody odprowadzają na rachunek bankowy budżetu państwa. Jednostki te dokonują transakcji kupna w ten sam sposób jak inne pomioty,wydatki te nie mogą przekroczyć kwoty ustalonej w obowiązującym budżecie i planie finansowym.

b. Zakłady budżetowe to jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania i pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych. np. centralny ośrodek sportu, przedszkola, żłobki. Zakłady budżetowe nie posiadają osobowości prawnej, a jeśli są to państwowe zakłady to ich majątek jest własnością Skarbu Państwa. Ceny sprzedaży towarów lub usług tych zakładów powinny być ustalone na takim poziomie, aby pokryć koszty działalności.

13. Rodzaje jednostek klasyfikacji budżetowej

Jednostki klasyfikacji budżetowej są to: - dziedziny działalności publicznej - obrona narodowa, oświata - wyodrębnione zadania państwowe lub grupy jednostek organizacyjnych- komendy wojewódzkie Policji, drogi publiczne krajowe

- źródła dochodów budżetowych - podatek akcyzowy, podatek dochodowy od osób fizycznych

- rodzaje i formy wydatków budżetowych - wynagrodzenia osobowe

14. Ujęcie wydatków strukturalnych jako dodatkowej klasyfikacji

Klasyfikacja budżetowa wydatków strukturalnych jest dodatkową klasyfikacja wydatków ponoszonych przez jednostki sektora finansów publicznych na cel, które określone są w przepisach o funduszach strukturalnych UN, w związku z wykorzystaniem tych funduszy.

Na podstawie ustawy o finansach publicznych, w ramach klasyfikacji wydatków strukturalnych wyróżnia się wydatki dotyczące:

- sektora produkcyjnego - zasobów ludzkich - infrastruktury transportowej - infrastruktury środowiska - planowania przestrzennego - infrastruktury społecznej.

15. Specyfikacja poszczególnych jednostek klasyfikacji budżetowej

Jednostki klasyfikacji budżetowej:

- części - są podstawowym elementem struktury organizacyjnej budżetu państwa - części odnoszą się do działalności administracji rządowej, urzędów centralnych, poszczególnych wojewodów - wynika z nich jakie są środki w dyspozycji danego ministra/kierownika urzędu centralnego/wojewody. Wyodrębnia się następujące części:

- subwencje ogólne dla JST -rezerwę ogólną -rezerwy celowe -obsługę długu Skarbu Państwa -środki własne UE -przychody i rozchody związane z finansowaniem potrzeb pożyczkowych budżetu państwa

- działy - klasyfikacja obejmuje ponad 30 działów - są zbudowane przedmiotowo - są to rodzaje działalności obejmujące jedną lub kilka dziedzin - występują w ramach części budżetowych:

- nauka- obrona narodowa -bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa -wymiar sprawiedliwości -szkolnictwo wyższe

-gospodarka komunalna i ochrona środowiska -oświata i wychowanie

- kultura i ochrona dziedzictwa narodowego -pomoc społeczna

-kultura fizyczna i sport -ochrona zdrowia -rolnictwo i łowiectwo -transport i łączność -handel -turystyka-informatyka -

- rozdziały - część składowa działów - są zbudowane podmiotowo lub przedmiotowo, np. dla działu:-handel - inspekcja handlowa, agencja rynku rolnego -transport i łączność - autostrady płatne, drogi publiczne krajowe -rolnictwo i łowiectwo - ochrona roślin, rozwój obszarów wiejskich

- paragraf - najniższa jednostka klasyfikacji - są to szczegółowo ujęte rodzaje dochodów, przychodów, wydatków i rozchodów budżetowych - np. podatek dochodowy od osób fizycznych lub prawnych, podatek od gier, cła, podatek o towarów i usług, podatki akcyzowe, rózne opłaty, grzywny, mandaty, kary pieniężne, dochody z najmu i dzierżawy składników majątkowych Skarbu Państwa,

16. Zakres stosowania regulacji rachunkowych w kwestiach budżetowych

Regulacje ustawy o rachunkowości mają dla budżetu państwa organiczone zastosowanie. Odnoszą się one głównie do techniczno-rachunkowej strony stosowania przepisów ustawy o rachunkowości. Inne są mechanizmy działania sektora publicznego (budżetu państwa) inne zaś zasady dotyczące przedsiębiorców.

W systemie tradycyjnego sektora publicznego -porównuje się planowane dochody i wydatki budżetu z dochodami i wydatkami rzeczywiście poniesionymi. Natomiast wpływy i koszty ich uzyskania, wynik finansowy, bilans oraz inne elementy rachunkowości kupieckiej nie mogą być wprost ujęte w systemie budżetów publicznych.

17. Ujęcie kasowe i memoriałowe a rachunkowość budżetowa

Dochody i wydatki budżetowe ujęte są wg zasady kasowej (tj. zgodnie z rocznymi płatnościami w zakresie dochodów i wydatków), ale poszczególne operacje jednostek organizacyjnych powinny także być ujmowane wg zasady memoriałowej (tj. zgodnie z terminami powstania zobowiązań i należności, bez względu na termin płatności). Należy pamiętać, że zasada memoriałowa jest podstawą w rachunkowości kupieckiej.

Instytucje prawne dotyczące projektu ustawy budżetowej

Kto ma budżetową inicjatywę ustawodawczą

Inicjatywa ustawodawcza w zakresie:

- ustawy budżetowej, - ustawy o prowizorium budżetowym,

- zmiany ustawy budżetowej, - ustawy o zaciąganiu długu publicznego

- ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych przez państwo

przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów.

Rada Ministrów ma wystarczające możliwości organizacyjne, kadrowe, techniczne aby opracować projekt budżetu i zainicjować proces ustawodawczy w zakresie ustawy budżetowej.

Treść uzasadnienia do projektu ustawy budżetowej

Uzasadnienie projektu do ustawy budżetowej zawiera:

Główne cele polityki społecznej i gospodarczej * Założenia makroekonomiczne na rok budżetowy * Dwa kolejne lata dot. PKB

*Poziom cen towarów i usług * przeciętnego wynagrodzenia brutto w gospodarce *poziomu zatrudnienia i bezrobocia * Kursu walutowego

* Omówienie projektowanych przychodów, rozchodów, dochodów i wydatków i przychodów i wydatków państwowych funduszy celowych

* Omówienie salda i długu sektora finansów publicznych * Omówienie środków przekazywanych UE i pochodzących z budżetu UE

* Informacje o udzielonych kwotach poręczeń i gwarancji oraz inne

3. Instytucje prawne wykonywania ustawy budżetowej

9 Rola Rady Ministrów w poszczególnych fazach procedury budżetowej

Rada Ministrów:

-Zapewnia wykonanie ustaw -Wydaje rozporządzenia

-Chroni interesy Skarbu Państwa -Uchwala projekt budżetu państwa

-Kieruje wykonaniem budżetu państwa -Uchwala zamkniecie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu

Kieruje określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone przez Prezesa Rady Ministrów

-Kieruje wykonaniem budżetu państwa - w drodze rozporządzenia może wydawać wytyczne dotyczące tego wykonania, określając organy administracji rządowej uprawnione do dokonywania określonych rodzajów wydatków, szczegółowy sposób ich dokonywania, tryb i zasady wydawania decyzji dotyczących zapewnienia finansowania z budżetu państwa inwestycji wieloletnich, programów wieloletnich oraz innych wydatków majątkowych i inne sprawy.Minister Finansów sprawuje kontrolę realizacji dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa, wykorzystania środków pochodzących z budżetu UE, poziomu deficytu. Do zakresu działalności należy sprawy: opracowania, wykonywania oraz kontroli realizacji budżetu państwa, systemu finansowania sfery budżetowej, finansów samorządu terytorialnego, zarządzania długiem publicznym, realizacji dochodów z podatków bezpośrednich, pośrednich oraz opłat i ceł, dochodzenia należności Skarbu Państwa oraz inne.

10 Wykonawcy budżetu państwa, zwłaszcza pojęcie dysponentów części budżetowych

Wykonawcami budżetu państwa są:Rada Ministrów, Minister Finansów, Dysponenci części budżetowych (np. ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie)

Przede wszystkim wykonawcami budżetu państwa są państwowe jednostki organizacyjne. Są one dysponentami środków budżetowych. Rada ministrów, Minister Finansów, ministrowie oraz wojewodowie pełnią funkcje kierownicze, nadzorcze, kontrolne, oceniające. Inne podmioty pełnią głównie funkcje bezpośrednich realizatorów, .

12 System dysponentów środków budżetowych

Dysponenci części budżetowych tj. ministrowie i wojewodowie, mogą ustanowić dysponentów wydatków budżetowych niższego stopnia, którymi będą podległe im jednostki budżetowe. Dysponenci części budżetowych sprawują nadzór i kontrolę nad całością gospodarki finansowej podległych im jednostek organizacyjnych.

13 Zasada dokonywania wydatków budżetowych

Dokonywanie wydatków następuje w graniach kwot określonych w planie finansowym, z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny. Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa są dokonywane przed innymi wydatkami z budżetu państwa Wydatki nieprzewidziane, których obowiązkowe płatności wynikają z tyt. egzekucyjnych lub wyroków sadowych mogą być dokonywane bez względu na poziom środków finansowych.

14 Problem charakteru prawnego umowy w sprawie dotacji celowej

Dysponent części budżetowej, udzielając dotacji celowej zawiera umowę, w której określa wysokość dotacji, opis zadania, na którego realizację dotacja jest przekazana, termin oraz sposób wykorzystania i rozliczenia dotacji, także termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji celowej. Dysponenci części budżetowych mogą też zlecić organizacji pozarządowej realizację swoich zadań na podstawie zawartej z tą organizacją umowy. Umowa określa cel, termin tego wykonania, wysokość datacji, tryb kontroli wykonania zadani. Jednostki, którym udzielona została dotacja są obowiązane do prowadzenia wyodrębnionej ewidencji księgowej środków otrzymanych z dotacji oraz wydatków dokonywanych z tych środków.

15 Wykorzystanie i zwrot dotacji

Dotacje udzielone z budżetu państwa w części niewykorzystanej do końca roku budżetowego podlegają zwrotowi do budżetu państwa do 15 lutego następnego roku lub w innym określonym terminie. Od kwot dotacji zwróconych po terminie nalicza się odsetki .Wykorzystanie dotacji następuje m.in. przez zapłatę za zrealizowane zadania lub realizację celów finansowych z dotacji. Dotacje celowe przyznane jednostkom samorządu terytorialnego na realizuję zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, w części niewykorzystanej w danym roku, podlegają zwrotowi do budżetu państwa w części, jakiej zadanie nie zostało wykonane w terminie do 15 lutego następnego roku.

Dotacje udzielone z budżetu państwa wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości, podlegają zwrotowi do budżetu państwa wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych terminie do 28 lutego roku następnego. W przypadku nie dokonania zwrotu dotacji w określonym ustawą terminie organ lub inny dysponent części budżetowej, który udzielił dotacji, wydaje decyzję określająca kwotę do zwrotu i termin naliczania odsetek.

16 Wygasanie wydatków

Regułą dotyczącą wykonania budżetu i odzwierciedlającą mechanizm funkcjonowania budżetu jest zasada, że niezrealizowane kwoty wydatków budżetowych wygasają z upływem roku budżetowego. Wygasanie niezrealizowanych kwot wydatków oznacza wygaśnięcie uprawnień danej jednostki do dokonania wydatku w wysokości niezrealizowanej kwoty, z chwilą upływu roku budżetowego. Zasada wygasania wydatków ma wyjątki: dot. Wydatków których źródłem finansowania są środki zagraniczne i środki budżetu UE.

17 Blokowanie wydatków

Gdy decyzja o blokowaniu wydatków może być podjęta gdy; wystąpi niegospodarność w określonych jednostkach, opóźnienia w realizacji zadań, nadmiar posiadanych środków, naruszenie zasad gospodarki finansowej. Blokowanie takie oznacza okresowy lub obowiązujący do końca roku zakaz dysponowania częścią lub całością planowanych wydatków. Decyzje takie podejmuje Minister Finansów oraz dysponenci części budżetowych.

18 Przeniesienie wydatków

Dysponenci części budżetowych mogą dokonywać przeniesień wydatków między rozdziałami i paragrafami klasyfikacji wydatków, w ramach danej części i działu. Dysponenci części budżetowych mogą ponadto upoważnić kierowników podległych jednostek do dokonywania przeniesień wydatków w obrębie jednego rozdziału, z wyłączeniem wydatków majątkowych.

19 Przeznaczenie i struktura centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa

Wg ustawy o finansach publicznych w celu obsługi budżetu państwa są prowadzone rachunki bankowe:

1) centralny rachunek bieżący budżetu państwa, 2) rachunki bieżące państwowych jednostek budżetowych, 3) rachunki bieżące urzędów obsługujących organy podatkowe, dla gromadzenia dochodów budżetu państwa 4) rachunki bieżące państwowych funduszy celowych, o ile przepisy odrębnych ustaw nie stanowią inaczej; 5) rachunki bieżące zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych; 6) rachunki pomocnicze; Podatki inne dochody pobierane prze urzędy skarbowe a także dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe są w kreślonym terminie i trybie przekazywane z rachunków bankowych tych podmiotów na centralny rachunek bieżący budżetu państwa. Rachunku budżetu państwa obsługiwane są przez NBP.

Centralny rachunek bieżący budżetu państwa obejmuje rachunki bankowe:

1. Dochodów budżetu państwa, odrębnie dla każdego rodzaju dochodów z tyt. podatku dochodowego od osób prawnych, fizycznych, podatków pośrednich, podatku akcyzowego, dochodów pobranych przez państwowe jednostki budżetowe, pozostałych dochodów

2. Wydatków budżetu państwa dla obciążeń budżetowych z tyt. przekazywania dysponentom części budżetowych środków na dokonywanie wydatków

3. Wydatków nie wygasających

4. Środków do sfinansowania pożyczkowych potrzeb budżetu państwa

20 Sprawozdanie z wykonania budżetu, procedura i treść:

Sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej powinno zawierać dochody, wydatki oraz nadwyżkę lub deficyt sektora finansów publicznych, dochody i wydatki wynikające z zamknięć rachunków budżetu państwa, sporządzone według szczegółowości i układu ustawy budżetowej, przychody i wydatki państwowych funduszy celowych oraz państwowych zakładów budżetowych, informację o realizacji wydatków, które nie wygasły z upływem roku budżetowego i inne dane. Do sprawozdania Rada Ministrów dołącza sprawozdanie dotyczące przestrzegania zasady, że łączna kwota państwowego długu publicznego i długu Skarbu Państwa nie może przekroczyć 60% wartości rocznego produktu krajowego brutto w danym roku budżetowym, a także informację dotyczącą długu, deficytu, poręczeń i gwarancji sektora finansów publicznych.

21 Udzielenie lub odmowa udzielenia absolutorium z wykonania budżetu;

rola NIK i Trybunału Stanu:

Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli podejmuje uchwałę o udzieleniu bądź odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium. NIK kontroluje działalność organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Odpowiedzialność Konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą: Prezydent RP, Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów, Prezes NIK, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji i inni.

22 Sejmowa kontrola wykonania budżetu państwa:

Kontrola finansowa jest procesem, na który składają się:

1. ustalenie stanu wymagalnego,

2. ustalenie stanu faktycznego,

3. porównanie stanu faktycznego ze stanem wymaganym

4. wyjaśnienie przyczyn stwierdzonej zgodności lub niezgodności między stanem faktycznym a stanem wymaganym.

23 Kryteria klasyfikacji kontroli finansowej:

- wewnętrzna,- zewnętrzna,- wstępna,- następna,- kameralna,

- wykonywalna na miejscu,- faktyczna,- dokumentalna,- merytoryczna,

- formalna,- funkcjonalna,- instytucjonalna,- pełna,- odcinkowa,

- wyrywkowa,- ciągła,- doraźna,- planowana,- nieplanowana.

24 Rola kierownika jednostki w kontroli wykonania budżetu:

Kierownik Jednostki sektora finansów publicznych jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej, w tym za wykonywanie obowiązków w zakresie kontroli finansowej. Może powierzyć określone obowiązki pracownikom jednostki. Głównym księgowym jednostki jest pracownik któremu kierownik jednostki powierza obowiązki i odpowiedzialność w zakresie: prowadzenia rachunkowości jednostki, wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi, dokonywania wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym, dokonywania wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych.

25 Zakres i procedura audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych:

Audyt wewnętrzny w jednostce sektora finansów publicznych prowadzi audytor wewnętrzny zatrudniony w tej jednostce lub jednostce nadrzędnej. Przeprowadza się go na podstawie rocznego planu audytu wewnętrznego jednostki sektora finansów publicznych. Plan zawiera analizę obrazów ryzyka, tematy audytu wewnętrznego i harmonogram realizacji. Minister Finansów określa tryb sporządzenia oraz wzór sprawozdania z wykonania planu audytu oraz szczegółowy tryb przeprowadzania audytu wewnętrznego.

26 Katalog tytułów dochodów budżetu państwa, z uwzględnieniem klasyfikacji na podatkowe i niepodatkowe:

Dochody podatkowe to podatki pośrednie (w tym podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy, podatek od gier) oraz podatek dochodowy od osób fizycznych i podatek dochodowy od osób prawnych.

Dochody niepodatkowe to: dywidendy, wpłaty z zysku NBP, cło, dochody jednostek budżetowych, wpłaty jednostek samorządu terytorialnego, dochody zagraniczne, pozostałe dochody niepodatkowe.

27 Specyfika podatków jako źródła dochodów publicznych:

Podatki są to obowiązkowe płatności na rzecz Skarbu Państwa będące wyrazem przymusowego przejmowania środków przez sektor publiczny na rzecz finansowania zadań publicznych, zaspokajających potrzeby, których obywatel własnym działaniem nie jest w stanie sam zaspokoić.

28 Specyfika opłat jako źródła dochodów publicznych:

Opłata jest przymusową płatnością, która ma charakter świadczenia odpłatnego. W przypadku wniesienia opłaty organ publiczny świadczy określoną przepisami prawnymi usługę lub podejmuje odpowiednią czynność. Podstawową rolę w systemie opłat odgrywają opłaty skarbowe i opłaty sądowe. Odrębną kategorię tworzą opłaty za korzystanie ze środowiska.

29 Specyfika składek, ceł i dochodów majątkowych jako źródła dochodów publicznych:

Składki mają charakter przymusowy, pobierane są przez państwo np. składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe, zdrowotne. Składki nie wpływają do budżetu państwa ani też budżetów samorządów terytorialnych. Są przychodami państwowych funduszy celowych.

Cła to przymusowe płatności przewidziane w ustawodawstwie celnym, pobierane przez organy celne od podmiotów przywożących towary z zagranicy na polski obszar celny. Z dniem wejścia Polski do UE cła stały się dochodami budżetu europejskiego.

Dochody majątkowe Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego wynikają z posiadanego przez te podmioty mienia: ziemi, budynków, akcji, udziałów, ruchomości. Dochodami tego rodzaju są czynsze, dywidendy, udziały w zyskach, opłaty za korzystanie z mienia, odsetki od lokat bankowych, darowizny i spadki, wpływy ze sprzedaży mienia państwowego lub samorządowego, wpływy z prywatyzacji przedsiębiorstw publicznych itd.

30 Ustawowe pojęcie środków publicznych i danin publicznych:

Środki publiczne związane są z sektorem finansów publicznych, pojęcie to wprowadza ustawa o finansach publicznych. Na pojęcie to składa się całość różnego rodzaju środków będących w dyspozycji państwa, samorządu terytorialnego i innych podmiotów sektora finansów publicznych. Środkami publicznymi są:

1. dochody publiczne tj. podatki, opłaty, składki, dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych,

2. środki pochodzące z budżetu UE i innych źródeł zagranicznych,

3. przychody budżetu państwowego lub samorządowego służące finansowaniu długu i deficytu budżetowego,

4. przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie własnej działalności.

Sektor publiczny dysponuje i zarządza różnymi wpływami. Główne znaczenie wśród tych wpływów mają daniny publiczne tj. podatki, opłaty, składki.

31 Definicja, elementy konstrukcyjne i klasyfikacje podatków

Podatek- publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej

Elementy konstrukcyjne:

Podmiot

Przedmiot- może być zdarzenie, sytuacja, w związku z którymi ustawodawca nakłada obowiązek podatkowy (np. osiąganie dochodu, sprzedaż towarów i usług, posiadanie nieruchomości, otrzymanie darowizny)

Podstawa opodatkowania- to przedmiot podatku odpowiednio skonkretyzowany, ujęty wartościowo lub ilościowo.(przykładowo: przedmiotem podatku dochodowego to dochód danej osoby to podstawą opodatkowania jest dochód tej osoby osiągnięty w roku podatkowym. Obliczony na podstawie prowadzonej ewidencji rachunkowej)

Stawki (lub skale) podatkowe- odnoszą się do podstawy opodatkowania wyrażonej wartościowo (w pieniądzu), stawki kwotowe występują wówczas, gdy podstawa opodatkowania wyrażona jest w jednostkach naturalnych, np. stawka stanowić może określoną kwotę od 1 m²

Zwolnienia- mogą mieć podmiotowy lub przedmiotowy charakter. Podmiotowy ustawodawca zwalnia od opodatkowania określone kategorie podmiotów, a przedmiotowe zwalnia od podatku określone sytuacje, o ile występują one w sferze działalności danego podatnika

Ulgi- zmniejszenia wysokości podatku przez zastosowanie ulgi wiąże się z: obniżeniem stawek podatkowych, bezpośrednim obniżeniem kwoty podatku, zmniejszenie podstawy opodatkowania

Terminy i sposoby płatności- podatki dochodowe mają roczny charakter i płacone są zaliczkowo, w formie miesięcznych zaliczek, inne podatki płatne są w ratach (np. podatek od nieruchomości), jednorazowy jak podatek od spadków i darowizny, czynności cywilnoprawnych, podatek od towarów i usług- płatny po wypełnieniu stosownej deklaracji (zwykle miesięcznie), zapłata podatku jest z reguły bezgotówkowa (przelew z rachunku podatnika lub płatnika na rachunek organu podatkowego)

Klasyfikacja podatków

Ze względu na wspólnotę terytorialną dzielimy na:

• Państwowe (podatki polskiego systemu podatkowego) przykłady:

Podatek od towarów i usług Podatek akcyzowy Podatek od gier, cła

• Samorządowe (wpływające do budżetów gmin, powiatów i województw) przykłady:

-Podatek od nieruchomości -Podatek rolny, leśny

-Od środków transportowych -Od czynności cywilnoprawnych

Ze względu na przedmiot opodatkowania:

• Przychodowe (tj. od całości wpływów z prowadzonej działalności)

• Dochodowe (tj. od nadwyżki przychodów nad kosztami ich uzyskania)

• Majątkowe (np. od przyrostu majątkowego mającego postać spadku lub darowizny), obciążają majątek lub przyrost majątku podatnika. Konsumpcyjne (będące odpowiednio skonstruowaną podatkową częścią ceny)

Podatki o charakterze konsumpcyjnym należą do grupy podatków pośrednich, obciążają dochody osób fizycznych lub prawnych pośrednio, w wyniku dokonywaniu zakupów towarów i usług. Natomiast podatki wprost obciążające dochód lub majątek podatnika należą od grupy podatków bezpośrednich. Są to podatki dochodowe, podatek od nieruchomości, od spadków i darowizn.

32 Funkcje podatków

Wszystkie podatki państwowe i samorządowe pełnią funkcję fiskalną tj. przynoszą odpowiednie wpływy do budżetu państwa lub budżetu samorządowego.. Realizacja funkcji fiskalnej podatków związana jest zwłaszcza z kształtowaniem wysokości stawek podatkowych. Stawki podatkowe powinny być ustalone na takim poziomie, aby zgromadzone zostały niezbędne wpływy w budżecie państwowym lub komunalnym, skierowane na sfinansowanie usług publicznych. Funkcja ta związaną jest z konstrukcją społeczno- politycznego wyboru odnośnie tego, jaka sytuacja ma być opodatkowana i jak zostanie ona skonkretyzowana w ramach konstruowania podstawy opodatkowania.

Funkcja pozafiskalna tj. funkcja oddziaływania i wpływania na zachowanie przedsiębiorców i ludności. Duże możliwości realizacji celów pozafiskalnych mają podatki dochodowe. Często stosowanym instrumentem podatkowym, za którego pomocą realizowane są ulgi związane z określonymi wydatkami podatnika i zwolnienia podatkowe, zarówno podmiotowe jak i dotyczące określonego przedmiotu działalności podlegającej opodatkowaniu.

- charakter zobowiązań państwa i ich źródło prawne

Niektóre z zobowiązań mają charakter cywilnoprawny, inne związane są z obowiązkiem wydania indywidualnych decyzji, inne są wyrazem realizacji przyjętych przez państwo zadań ale nie pociągają za sobą roszczeń ze strony uprawionych, które mogłyby być dochodzone na drodze sądowej. Z ustaw szczególnych wynikają zobowiązania państwa wobec osób trzecich lub roszczenia ludności wobec państwa (roszczenia płacowe). Wydatki odnoszą się do jednego roku i są nieprzekraczalnymi limitami. Mogą być ponoszone na cele i w wysokościach określonych w ustawie budżetowej. Niektóre wydatki powinny być dokonywane zgodnie z PZP.

- klasyfikacja wydatków wg ustawy o finansach publicznych

- utrzymanie i funkcjonowanie organów władzy publicznej, kontroli i ochrony prawa

- zadania wykonywane przez administrację rządową- funkcjonowanie sądów i trybunałów - subwencje ogólne dla jst - dotacje dla jst - środki wpłacane do budżetu UE - subwencje dla partii politycznych - dotacje na zadania określone ustawami - obsługę długu publicznego - finansowanie programów UE

- system mnożnikowy wynagrodzeń (konstrukcja, kogo obejmuje)

Systemem mnożnikowym objęte są osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe, członkowie korpusu służby cywilnej, etatowi członkowie SKO, kolegiów RIO, asesorzy i aplikanci prokuratorscy, funkcjonariusze Służby Celnej, prokuratorzy i funkcjonariusze. Podstawę do obliczenia wynagrodzeń stanowią limity zatrudnienia, kwoty bazowe, pozostałe składniki wynagrodzenia z roku poprzedniego zwaloryzowane średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń. Wysokość wynagrodzenia jest wynikiem pomnożenia kwoty bazowej (z ustawy budżetowej) i mnożnika (z ustaw szczególnych).

- wynagrodzenia poza systemem mnożnikowym

Podstawę wynagrodzenia stanowią płace z roku poprzedniego łącznie z dodatkowym wynagrodzeniem rocznym, waloryzowane średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń ustalonym w ustawie budżetowej. Są one corocznie przedmiotem negocjacji w ramach Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno- Gospodarczych.

- rodzaje dotacji z budżetu państwa

Wyróżniamy dotacje celowe dla jst, dotacje celowe stowarzyszeń, fundacji i innych organizacji pozarządowych, dotacje dla przedsiębiorców, dotacje przedmiotowe, podmiotowe, dopłaty do % kredytów bankowych. Są także dotacje inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych, dotacje celowe na finansowanie kosztów inwestycji, wydatki na wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego, dla przedsiębiorców na realizację inwestycji w zakresie infrastruktury technicznej, ochrony środowiska.

- podstawa prawna dotacji

Wysokość i przeznaczenie są ujmowane zarówno w ustawie budżetowej jak i ustawie regulującej daną dziedzinę stosunków społecznych. Ustawa o finansach publicznych mówi o formach dotacji, a o tym jakie dotacje mogą być zastosowane w poszczególnych sytuacjach mówią ustawy szczególne.

- forma prawna przekazywania dotacji

Może to być forma decyzji administracyjnej, umowy, czynności materialno- technicznej. Dotacje przekazywane są najczęściej w formie przekazu na rachunek bankowy. To w jakiej formie ma być przekazana może wynikać z ustawy szczególnej.

- zasady udzielania dotacji przedmiotowych, podmiotowych oraz na realizację inwestycji, w tym wieloletnich

Dotacje przedmiotowe kalkulowane są według stawek jednostkowych dla przedsiębiorców, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych i różnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa. Stawki dotacji określa w drodze rozporządzenia MF, MR i inni ministrowie. Precyzują oni formie składania wniosków, warunki i terminy przekazywania, wykorzystywania i rozliczania dotacji, termin zwracania. Podstawą obliczenia jest ilość, wartość sprzedanych lub zakupionych wyrobów. Przedsiębiorca składa wniosek do właściwego ministra lub dyrektora izby skarbowej. W terminie 14 dni informuje on o udzieleniu (bądź nie) dotacji. Przedsiębiorca jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji księgowej i sporządza rozliczenie dotacji otrzymanej na rachunek bankowy która podlega sprawdzeniu przez urząd skarbowy.

Dotacje podmiotowe udzielane są uczelniom publicznym, instytucjom kultury, agencjom państwowym i innym prawnie wyodrębnionym jednostkom sektora publicznego. Muszą być przewidziane w odpowiednich ustawach określających ustrój, pozycję i zadania, gospodarkę finansową danej jednostki.

Dotacje na realizacje inwestycji są przyznawane na infrastrukturę techniczną, ochronę środowiska o ile mają one znaczenie dla gospodarki narodowej. Nie może być ona większa niż 50% planowanej wartości. Mogą być przyznawane państwowym zakładom budżetowym, innym państwowym jednostkom organizacyjnym, nie zaliczanym do sektora finansów publicznych, związanych z badaniami naukowymi, pracami badawczo- rozwojowymi.

Inwestycje wieloletnie to inwestycje finansowane lub dofinansowane z budżetu państwa, których okres realizacji przekracza rok budżetowy a wartość kosztorysowa jest wyższa od kwoty określanej przez MF w odpowiednim rozporządzeniu. Ujmowane są w załączniku do ustawy budżetowej (lokalizacja, inwestor, terminy, wartość, źródła finansowania). Ustawa budżetowa określa limity wydatków na programy wieloletnie ustanawiane przez RM w celu realizacji strategii i zadań (nazwa, zadania, okres realizacji, nakłady, wysokość wydatków).

- rodzaje dotacji celowych dla jednostek samorządu terytorialnego (jst) i ich specyfika

Dotacja celowa dla jst jest świadczeniem pieniężnym Skarbu Państwa na rzecz samorządu przekazywana na określone zadanie. Ma odpowiednią konstrukcję prawną przewidzianą w ustawie. Przewidziane są na zadania z zakresu administracji rządowej lub zadania zlecone ustawami, Przekazywane są przez wojewodów wg procedur określonych w stosownych ustawach. Jst przysługuje prawo dochodzenia należnego świadczenia w postępowaniu sądowym.

- istota subwencji ogólnych

MF ustala wysokość i rozdziela subwencje na rzecz każdej gminy bezpośrednio z budżetu państwa. Jest zarówno źródłem dochodów samorządu i prawem o określone świadczenie Skarbu Państwa. Kierowane jest na finansowanie ogółu zadań własnych samorządu, bezzwrotne, nieodpłatne, przymusowe. Jej uzyskanie zależy od spełnienia pewnych warunków (wskaźnika dochodów podatkowych gminy).

- składowe subwencji ogólnej na poszczególnych poziomach: gminy, powiatu i województwa oraz zasady ich naliczania

Subwencja dla gmin składa się z części wyrównawczej, równoważącej i oświatowej. Subwencję wyrównawczą otrzymują gminy słabsze ekonomicznie w dwunastu ratach miesięcznych do 15 każdego miesiąca. Subwencja równoważąca powstaje z wpłat gmin silnych finansowo a jej wysokość uregulowana jest ustawowo. Kwotę subwencji oświatowych dzieli się pomiędzy poszczególne jst biorąc pod uwagę zakres realizowanych przez nie zadań, liczbę uczniów i wychowanków. Subwencja dla powiatu składa się z części wyrównawczej, równoważącej i oświatowej. Kwotę podstawową subwencji wyrównawczej otrzymuje powiat w którym wskaźnik dochodów podatkowych na mieszkańca jest niższy od krajowego. Wysokość kwoty uzupełniającej zależy od stopy bezrobocia. Część równoważącą ustala się w wysokości tworzonej przez wpłaty powiatów silnych finansowo. Subwencje dla województw składają się z części wyrównawczej, regionalnej i oświatowej. Część wyrównawcza składa się z części podstawowej i uzupełniającej, służy wzmocnieniu województw finansowo słabszych. Kwotę uzupełniającą otrzymują województwa których liczba mieszkańców nie przekracza 3 mln. Część regionalna pochodzi od województw silniejszych finansowo, dzielona jest na 5 części i przekazywana najbardziej potrzebującym. Cześć oświatowa ma na szczęście taką sama konstrukcję jak w gminach i powiatach.

- podstawowe zasady zamówień publicznych

Prawo zamówień publicznych powinno umożliwiać racjonalne, efektowne, oparte na jasnych kryteriach wydatkowanie środków publicznych, równe traktowanie wszystkich przedsiębiorców, uczciwą konkurencję, jawność postępowania, zapobiegać korupcji.

- zakres podmiotowy stosowania prawa zamówień publicznych

Ustawę stosuje się do jednostek sektora finansów publicznych, innych państwowych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, osób prawnych utworzonych w szczególnym celu, zależnych od sektora publicznego, podmiotów wykonujących działalność w sferze tzw. Zamówień sektorowych, takich podmiotów w przypadku których ponad 50% wartości udzielonego przez nie zamówienia jest finansowane ze środków publicznych oraz innych.

- charakterystyka podstawowych trybów udzielania zamówień publicznych (przetargi,licytacje itp.)

Podstawowymi trybami udzielania zamówienia publicznego są:

- przetarg nieograniczony: odpowiedzi mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy. Zamawiający wszczyna postępowanie zamieszczając ogłoszenie. Wykonawca składa ofertę i oświadczenie o spełnieniu warunków udziału w postępowaniu.

- przetarg ograniczony: zainteresowani składają wniosek o dopuszczenie do udziału w przetargu a oferty mogą składać wykonawcy zaproszeni do składania ofert.

- negocjacja z ogłoszeniem: po publicznym ogłoszeniu zamawiający zaprasza wykonawców dopuszczonych do udziału w postępowaniu do składania ofert wstępnych nie zawierających ceny i prowadzi z nimi negocjacje.

- negocjacja bez ogłoszenia: zamawiający negocjuje warunki umowy w sprawie zamówienia publicznego z wybranymi przez siebie wykonawcami a następnie zaprasza do składania ofert.

- zamówienie z wolnej ręki: zamawiający udziela zamówienia po negocjacjach tylko z jednym wykonawcą.

- zapytanie o cenę: zamawiający kieruje pytanie o cenę do wybranych przez siebie wykonawców i zaprasza ich do składania ofert.

- licytacja elektroniczna: za pomocą formularza elektronicznego wykonawcy składają kolejne korzystniejsze oferty podlegające automatycznej klasyfikacji.

- procedura kontroli udzielania zamówień

Podstawowym organem administracji jest Prezes Urzędu Zamówień Publicznych. Nadzór nad nim sprawuje Prezes RM. Wybiera go spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego. Prezes Urzędu przeprowadza kontrolę udzielania zamówień. W przypadku naruszeń może zawiadomić rzecznika dyscypliny finansów publicznych, nałożyć karę pieniężną, wystąpić do sądu o stwierdzenie nieważności umowy.

Państwowe jednostki sektora finansów publicznych

jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych może mieć różną formę organizacyjno- prawną. Określają ją przepisy regulujące daną dziedzinę stosunków społecznych .Do sektora finansów publicznych zalicza się organy władzy publicznej, organy administracji rządowej, kontroli państwowej i ochrony państwa, sądy i trybunały a także jednostki samorządu terytorialnego i ich związki. Jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, fundusze celowe nie mają osobowości prawnej, są elementem organizacyjnym i składnikiem Skarbu Państwa.

Prawnie wyodrębnione są państwowe szkoły wyższe, jednostki badawczo- rozwojowe, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, instytucje kultury, ZUS, KRUS, NFZ, PAN, państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych.

Do sektora finansów publicznych nie zalicza się takich osób prawnych jak: przedsiębiorstwa państwowe, banki państwowe i spółki prawa handlowego. Państwowe osoby prawne są podmiotami publicznymi, nieprywatnymi. Nie stosują one reguł prawa budżetowego a ich działalność nie reguluje ustawa o finansach publicznych.

Jednostki budżetowe

Państwowe jednostki tworzą i przekształcają ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie oraz inne organy państwowe. Nie prowadzą one działalności gospodarczej. Podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan dochodów i wydatków. Pokrywają one swoje wydatki bezpośrednio z budżetu państwowego do wysokości planu finansowego. Zakupy ograniczone są ustawą o zamówieniach publicznych. obrane dochody odprowadzają na rachunek dochodów budżetu państwa: sądy, jednostki wojskowe, urzędy państwowe, jednostki organizacyjne prokuratury, policji, pomocy społecznej.

Zakłady budżetowe

Odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania i pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych. Jest to działalność zbliżona do działalności gospodarczej, podejmowana w celu realizacji zadań publicznych. Są nimi: centralne ośrodki sportu, przedszkola, żłobki. Nie posiadają osobowości prawnej, reprezentowane są przez Skarb Państwa a ich majątek jest jego własnością. Zakłady budżetowe tworzą i przekształcają ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie oraz inne organy państwowe. Zakłady mogą być dotowane z budżetu.

Gospodarstwa pomocnicze

Gospodarstwem pomocniczym jest wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, cześć jej podstawowej działalności lub działalność uboczna. Jego działalność służy realizacji zadań wykonywanych przez jednostkę budżetową. Mogą powstawać przy urzędach (zakłady poligraficzne, stołówki), zakładach karnych (gospodarstwa rolne), jednostkach wojskowych (kasyna). Gospodarstwo sprzedaje wyroby i usługi jednostce macierzystej według kosztów własnych. Z działalności tej pokrywa swoje koszty. Tworzą je i przekształcają kierownicy jednostek budżetowych po uzyskaniu zgody właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody. Może otrzymywać dotacje z budżetu. Gospodarstwo powinno osiągać zysk, który w połowie jest odprowadzany do budżetu.

Fundusze celowe

Powoływane w drodze ustawy. Przychody pochodzą ze środków publicznych a wydatki są przeznaczone na realizację bieżących zadań. Może stanowić jedynie wyodrębniony rachunek bankowy i być osobą prawną. No takich funduszy należą: Fundusz Pracy, Fundusz Skarbu państwa, Krajowy Fundusz Drogowy. Wydatki mogą być dokonywane w zakresie posiadanych środków finansowych, obejmujące bieżące przychody, dotacje z budżetu i pozostałości środków z okresów poprzednich. Mogą zaciągać kredyty i pożyczki.

Jednostki sektora finansów publicznych mające osobowość prawną

Fundusze celowe

Są państwowymi osobami prawnymi powołanymi do życia na podstawie odpowiednich ustaw. Ich kształt organizacyjno- prawny, cele, przychody i wydatki określone są w ustawach tworzących te podmioty. Kontrola rządu i parlamentu nad ich działalnością jest ograniczona. Działalność agencji państwowych oparta jest na środkach publicznych, w tym na tych pochodzących z własnej działalności i dotacji budżetowych. Należą do nich: Agencja Rynku Rolnego, Agencja Nieruchomości Rolnych, Agencja Prywatyzacji.

Instytucje kultury

Specjalne zasady gospodarki finansowej osób prawnych tworzonych przez państwo lub samorząd, prowadzących działalność kulturalną (teatr, opera, filharmonia) reguluje ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Przychodami mogą być wpływy z działalności, dotacje z budżetu i inne wpływy.

ZOZ

Gospodarka finansowa publicznych zakładów opieki zdrowotnej wg. Ustawy o zoz może być prowadzona w formie samodzielnego zakładu. Przychodami z samodzielnego zakładu opieki zdrowotnej są wpływy z kontraktów zawieranych z NFZ, dotacje z budżetu, wpływy za odpłatne świadczenie usług medycznych i inne przychody.

Uczelnie publiczne

Zaliczane są do osób prawnych należących do sektora finansów publicznych na podstawie ustawy o szkolnictwie wyższym. Są finansowane z dotacji budżetu państwa, opłat za usługi edukacyjne, badawcze i specjalistyczne, działalności gospodarczej i innych źródeł.

Fundacje

Zgodnie z ustawą o fundacjach może być ona ustanowiona do realizacji celów społecznie lub gospodarczo użytecznych (ochrona zdrowia, oświata i wychowanie, pomoc społeczna). Mogą być ustanawiane przez osoby fizyczne lub prawne. Ze środków publicznych nie można tworzyć fundacji. Państwo może jednakże tworzyć fundacje na mocy odrębnych ustaw.

Klasyfikacje budżetowe

Klasyfikacja budżetowa to system jednostek klasyfikacyjnych w ramach których ujmowane są poszczególne rodzaje dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów. Zgodnie z ustawą o finansach publicznych klasyfikuje się je wg :

działów i rozdziałów określających rodzaj działalności

Jest ponad 30 działów. Są to jednostki klasyfikacyjne zbudowane przedmiotowo, rodzaje działalności obejmujące jedną lub kilka dziedzin: nauka, obrona narodowa, szkolnictwo wyższe. W dziale ujęte powinny być dochody i wydatki budżetowe.

Działy składają się z rozdziałów które nawiązują szczegółowo do określonych zadań.

paragrafów określających rodzaj dochodu, przychodu, wydatku oraz rodzaj środków

Są najniższą jednostką klasyfikacji budżetowej, szczegółowo ujęte rodzaje dochodów, przychodów, wydatków i rozchodów. Stosuje się też klasyfikację środków związana z finansowaniem programów i projektów UE.Klasyfikacja ma istotne znaczenie organizacyjne, ekonomiczne i prawne. Umożliwia konstruowanie społecznej, ekonomicznej i politycznej treści budżetu.

- państwowy dług publiczny (pdp) a dług Skarbu Państwa

Państwowy dług publiczny jest to wartość nominalna zadłużenia jednostek sektora finansów publicznych, ustalona po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań pomiędzy jednostkami tego sektora. Natomiast dług Skarbu Państwa to wartość nominalna zadłużenia Skarbu Państwa.

- klasyfikacja tytułów dłużnych pdp

Państwowy dług publiczny, składający się z długu Skarbu Państwa i długu innych podmiotów sektora finansów publicznych obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z różnych tytułów:

1) wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne, 2) zaciągniętych kredytów i pożyczek, 3) przyjętych depozytów,

4) wymagalnych zobowiązań wynikających z odrębnych ustaw, orzeczeń sądu, decyzji administracyjnych, zobowiązań z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji, innych t\

- obliczanie kwoty pdp

Łączną kwotę państwowego długu publicznego oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań, przy wyłączeniu zobowiązań wzajemnych jednostek sektora finansów publicznych. Minister Finansów określa w drodze rozporządzenia szczegółowy sposób ustalania wartości zobowiązań zaliczanych do państwowego długu publicznego i długu Skarbu Państwa oraz wartości zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji.

- Skarb Państwa na rynku finansowym

Skarb Państwa działa obok takich podmiotów jak: BC, BK krajowe i zagraniczne, podmioty działające w sferze ubezpieczeń, OFE, instytucje finansowe krajowe zagraniczne, ludność. SP jest największym uczestnikiem rynku finansowego, posiada większe możliwości i zasoby finansowe. Jego aktywność kształtuje strukturę i charakter rynku finansowego. Papiery wartościowe emitowane przez SP są powszechnie uznawane za wiarygodne, podmiot ten jest wypłacalnym dłużnikiem.

- sposób obliczania i znaczenie poziomu PKB dla oceny długu publicznego

Oszacowanie PKB następuje poprzez zgromadzenie danych obrazujących:

-rozmiar działalności produkcyjnej

PKB jest obliczany w cenach rynkowych i równa się sumie wartości dodanej krajowych jednostek produkcyjnych, powiększonej o podatki od produktów i pomniejszonej o dotacje do produktów.

-końcowy rezultat działalności produkcyjnej

PKB obliczany jest jako suma popytu finalnego, tj. spożycia, akumulacji oraz salda wymiany produktów z zagranicą.

-sumę tzw. dochodów pierwotnych

PKB obliczany jest jako suma dochodów pierwotnych jednostek krajowych uzyskiwanych przez sektory instytucjonalne działające na terytorium RP oraz dochodów pierwotnych netto sektora zagranicznego.

Obliczenia GUS, dotyczące rozmiarów PKB, mają istotne znaczenie w celu ustalenia ewentualnych przekroczeń limitów długu publicznego i deficytu budżetowego. Wielkością, do której należy odnieść kwotę długu publicznego lub deficytu jest roczna wartość PKB. Im większa wartość PKB, tym przekroczenie odpowiednich limitów będzie trudniejsze.

- regulacje konstytucyjne kontroli nad rozmiarami deficytu budżetowego i pozycja rządu

▪ Zwiększenie wydatków lub ograniczenie dochodów planowanych przez Radę Ministrów nie może powodować ustalenia przez Sejm większego deficytu budżetowego niż przewidziany w projekcie ustawy budżetowej.(art. 220 ust.1). Sejm nie może ustalić wyższego poziomu deficytu budżetowego od tego, który zaproponowany został przez Radę Ministrów w projekcie ustawy budżetowej.

▪ Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej, ustawy o prowizorium budżetowym, zmiany ustawy budżetowej, ustawy o zaciąganiu długu publicznego oraz ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych przez państwo przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów.(art.. 221)

- deficyt budżetowy a NBP

▪ Ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa.( art. 220 ust. 2). Znaczy to, że NBP nie może udzielać pożyczek SP, skierowanych na finansowanie wydatków budżetowych. Ustawa budżetowa nie może obligować NBP do udzielania tego typu pożyczek.

- kryteria fiskalne z Traktatu z Maastricht

• Traktat dopuszcza istnienie deficytu i długu publicznego, lecz w określonych limitach. Dla deficytu-3% w stosunku do rocznego PKB, Dla długu-60% PKB

- niemieckie zasady gospodarki budżetowej

Związek i kraje związkowe muszą w swojej gospodarce budżetowej uwzględniać wymagania ogólnej równowagi gospodarczej. Konstytucja RFN ustala, ze zaciągnięcie przez władze wydatków budżetowych wymaga upoważnienia ustawowego. Wpływ z zaciągniętych kredytów rządowych nie powinny przekraczać kwoty przewidzianej w budżecie na cele inwestycyjne. Wyjątek w przypadku obrony ogólnej równowagi gospodarczej.

- istota przychodów i rozchodów wg ustawy o finansach publicznych (względem dochodów i wydatków)

Przychody budżetowe skierowane są na finansowanie deficytu i długu publicznego.

Przychody te pochodzą:

- ze sprzedaży papierów wartościowych, - z prywatyzacji majątku SP,

- ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych, - z otrzymanych pożyczek i kredytów.

Rozchody publiczne:

- spłata otrzymanych kredytów i pożyczek, - wykup papierów wartościowych,

- udzielone pożyczki, - płatności, których źródłem finansowania są przychody z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa.

-potrzeby pożyczkowe budżetu państwa

Jest to zapotrzebowanie na środki finansowe niezbędne do:

1) sfinansowania deficytu budżetu państwa,

2) spłat wcześniej zaciągniętych zobowiązań,

3) sfinansowania udzielanych przez SP pożyczek,

4) wykonywania innych operacji finansowych związanych z długiem SP.

- pojęcie obsługi długu publicznego

Obsługa długu to płatności skarbowe - odsetki, i dyskonto od kredytów, pożyczek, obligacji i bonów skarbowych. Są to wydatki a nie rozchody. Finansowane są wiec z dochodów podatkowych, a nie z przychodów budżetowych.

Dochody i wydatki to głównie operacje podatkowe i finansowane nimi wydatki skierowane na wykonywanie zadań państwa. Jeżeli dochody podatkowe okazują się niewystarczające, zachodzi potrzeba gromadzenia środków poprzez zaciąganie pożyczek, kredytów, sprzedaży obligacji skarbowych. Kwoty przychodów i rozchodów staja się przy tym nominalnie większe niż kwoty dochodów i wydatków.

- formy zaciągania zobowiązań przez Skarb Państwa

▪ operacje polegające na sprzedaży skarbowych papierów wartościowych

▪ operacje dotyczące skarbowych papierów oszczędnościowych oraz zaciągane przez Skarb Państwa pożyczki i kredyty.

- cechy bonów skarbowych i obligacji skarbowych

Bon skarbowy jest krótkoterminowym papierem wartościowym oferowanym do sprzedaży w kraju na rynku pierwotnym z dyskontem (poniżej wartości nominalnej) i wykupywanym według wartości nominalnej, po upływie okresu, na jaki został wyemitowany. Jest papierem wartościowym na okaziciela. Bony skarbowe są emitowane na okres od 1 do 52 tygodni. Wartość nominalna jednego bonu wynosi 10 000 zł. Sprzedawane są w drodze przetargów. Przetargi te organizuje NBP jako agent emisji, działający na podstawie umowy z MF.

Obligacja skarbowa jest papierem wartościowy oferowanym do sprzedaży w kraju i za granicą, oprocentowanym w postaci dyskonta lub odsetek. Jest ona sprzedawana na rynku pierwotnym, tzn. od remitenta,

Obligacja może być sprzedawana:

- z dyskontem, - według wartości nominalnej, - powyżej wartości nominalnej, a następnie wykupywana. Po upływie określonego okresu, na jaki została wyemitowana.

Rodzaje obligacji: obligacje hurtowe (oferowane na przetargach); oferowane w sieci sprzedaży detalicznej (adresowane do osób fizycznych); obligacje przeznaczone na zamianę zobowiązań SP.

- warunki emisji obligacji

Obligacje mogą być emitowane jako obligacje:

1) zerokuponowe; 2) o stałej stopie procentowej; 3) o zmiennej stopie procentowej;

4) indeksowane.

Obligacje te są nabywane i zbywane na przetargach. Są one nominowane w walucie polskiej lub euro. Walutę obligacji, wartość nominalną jednej obligacji oraz łączną wartość nominalna emitowanych obligacji określa list emisyjny.

- specyfika listu emisyjnego

List emisyjny zawiera datę emisji, powołanie podstawy prawnej emisji, cenę zbycia lub sposób jej ustalenia, stopę procentową lub sposób jej obliczania, określenie sposobu i terminów wypłaty należności głównej oraz należności ubocznych (odsetek), datę, od której nalicza się oprocentowanie papierów wartościowych danej emisji, termin wykupu oraz zastrzeżenia w przedmiocie możliwości wcześniejszego wykupu. podanie do publicznej wiadomości listu emisyjnego jest warunkiem dojścia emisji do skutku.

- pożyczki i kredyty w finansowaniu długu publicznego

W imieniu SP pożyczki i kredyty mogą być zaciągane przez MF. W przypadku zaciągania pożyczki lub kredytu w drodze umowy miedzynarodowej, w której wymagane jest, aby organem działającym w imieniu pożyczkobiorcy był rząd, Rada Ministrów upoważnia MF do podpisania umowy, określając warunki jej wykonywania.

- papiery skarbowe aktywne i pasywne

Aktywne papiery są papierami rynkowymi, są to np. bony i obligacje skarbowe kierowane przez emitenta na rynek finansowy. Przynoszą one rzeczywiste wpływy, które SP może przeznaczyć na potrzeby budżetowe danego okresu.

Pasywne papiery wartościowe stanowią formę zobowiązań SP w wyniku operacji dokonanych poza rynkiem finansowym; np. obligacje restrukturyzacyjne przekazywane bankom w zamian z przejmowane przez SP długi krajowe i zagraniczne. Są one także formą ujmującą powstałe wcześniej zobowiązania państwowe, np. z tytułu zadłużenia zagranicznego lat siedemdziesiątych.

- dopuszczenie do obrotu papierów Skarbu Państwa i NBP

Papiery wartościowe emitowane przez SP i NBP są z mocy prawa dopuszczone do publicznego obrotu. Obligacje i bony skarbowe mogą być przedmiotem swobodnego obrotu z uwzględnieniem wymogów prawa o publicznym obrocie papierów wartościowych oraz prawa dewizowego. Prawo o publicznym obrocie stwarza ogólną infrastrukturę obrotu papierami, w której funkcjonują także skarbowe papiery wartościowe. Na wprowadzenie skarbowych papierów do publicznego obrotu nie jest potrzebna zgoda Komisji Nadzoru Finansowego. Emitent nie ma też obowiązków informacyjnych lub sprawozdawczych, jak inne podmioty uprawnione do emitowania papierów.

- konstrukcja programu sanacyjnego

1)podanie przyczyn kształtowania się niewłaściwej relacji państwowego długu publicznego do PKB, 2)program przedsięwzięć mających na celu doprowadzenie do ograniczenia relacji długu publicznego do PKB, uwzględniający analizę limitów ilościowych i uwarunkowań prawnych, 3)trzyletnią prognozę dotyczącą relacji państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto wraz z przewidywanym rozwojem sytuacji makroekonomicznej kraju.

- poręczenia i gwarancje Skarbu Państwa; zasób majątkowy

Udzielenie poręczenia i gwarancji jest związane z wniesieniem stosownej opłaty prowizyjnej. Warunkiem udzielenia poręczenia i gwarancji jest złożenie wniosku zawierającego odpowiednie dane. Na wniosek ministra właściwego do spraw finansów publicznych lub ten minister mogą udzielać w imieniu SP kredytodawcą poręczeń lub gwarancji spełnienia przez emitenta świadczeń pieniężnych wynikających z wyemitowanych przez niego obligacji.. Poręczenia i gwarancje mogą być udzielane pod warunkiem przeznaczenia objętego nimi kredytu na finansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych, zapewniających rozwój lub utrzymanie infrastruktury, rozwój eksportu dóbr i usług, ochronę środowiska, wdrażanie nowych rozwiązań technicznych lub technologicznych. Zasób majątkowy-składa się na to akcje i udziały w spółkach, stanowiące własność SP. Aukcje i udziały składają się na zasób zbywa BGK na zlecenie Ministra SP wydane w porozumieniu z MF.

- poręczenia i gwarancje BGK

W banku tym utworzony został Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych. Na Fundusz ten składają się środki przekazywane z budżetu państwa, wpływy z inwestycji środków Funduszu w papiery wartościowe emitowane przez SP, inne wpływy.

- rola poręczeń i gwarancji Skarbu Państwa i BGK

Poręczenia i gwarancje SP oraz BGK są formą pomocy publicznej i interwencji państwa w procesy gospodarcze, a zwłaszcza inwestycje. Mają pomóc podmiotom realizującym inwestycje infrastrukturalne dotyczące ochrony środowiska, eksportu, tworzenia nowych miejsc pracy, restrukturyzacji przedsiębiorstw. Udzielane poręczenia nie angażują bezpośrednio i natychmiast środków budżetowych, ułatwia zaś inwestorowi dostęp do kredytów, przyspiesza inwestycje, nie zdejmując równocześnie z inwestora ryzyka związanego z zaciąganiem kredytu. Poręczenia są formą wsparcia procesów inwestycyjnych w trudno dostępnych środków kredytowych sferach gospodarki.

1. Prawo traktatowe pierwotne i wtórne

Każde działanie Wspólnoty musi opierać się na podstawie prawnej (traktowej), która określa zakres kompetencji organów i instytucji oraz środki konieczne do wykonywania uprawnień. Traktat WE jest obszernym aktem prawnym - składa się z 314 artykułów oraz licznych załączników, deklaracji itp. Prawo traktatowe dzieli się na:

- pierwotne - przepisy traktatów

- wtórne - akty prawne (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie) stanowione przez poszczególne organy Wspólnoty

2. „Polityki Wspólnoty”

„Polityki Wspólnoty” - trzecia część Traktatu ustanawiającego WE. „Polityka Wspólnoty” ustala zadania realizowane przez WE. Wśród „polityk Wspólnoty” występuje:

- swobodny przepływ towarów - rolnictwo - transport

- swobodny przepływ osób, usług i kapitału - polityka gospodarcza i pieniężna - zatrudnienie - wspólna polityka handlowa - współpraca celna - polityka społeczna - edukacja - kształcenie zawodowe - kultura

- zdrowie publiczne - ochrona konsumentów - przemysł - środowisko naturalne - współpraca gospodarcza - współpraca finansowa - spójność społeczna i gospodarcza - badania i rozwój technologiczny

- wspólne reguły w dziedzinie konkurencji, podatków i zbliżenia ustawodawstwa

Realizacja tych zadań wymaga wydatków WE, a tym samym gromadzenia przez nią dochodów.

3. Zasada subsydiarności (pomocniczości)

Do podziału zadań w ramach WE i państw członkowskich stosuje się zasadę subsydiarności (pomocniczości), zgodnie z nią WE działa w granicach kompetencji powierzonych jej Traktatem oraz celów w nim wyznaczonych. Jeśli proponowane zadanie przekracza jej kompetencje, wówczas WE realizuje je wg tej zasady w takim stopniu, który przekracza możliwości państw członkowskich.

4. Charakter dochodów i wydatków budżetu Wspólnot Europejskich (WE)

Budżet Wspólnoty jest aktem o charakterze rocznym - rok budżetowy rozpoczyna się 1 stycznia, a kończy 31 grudnia. Wydatki wpisane do budżetu mogą być dokonywane w trakcie roku budżetowego, choć możliwe jest także przeniesienie niektórych wydatków na następny rok. Traktat WE określa procedurę opracowania, uchwalania, wykonywania i kontroli wykonania budżetu Wspólnoty - zwłaszcza w zakresie stosunków między Parlamentem Europejskim a Radą WE.

Budżet WE jest aktem uchwalanym przez Parlament Europejski i Radę WE. Budżet ten jest ustanawiany w euro. Podobnie jak w przypadku budżetów państw członkowskich, w WE również stosuje się zasady budżetowe - zupełności, jedności, uprzedniości, rocznego okresu, specjalizacji, równowagi, gospodarności, uniwersalności.

5. Problem równowagi budżetowej i deficytu w budżecie WE

Istotną cecha budżetu Wspólnoty jest równowaga budżetowa. Budżet WE nie może zakładać deficytu, czyli pokrywania części swoich wydatków ze środków zwrotnych. Budżet WE nie może być instrumentem polityki gospodarczej, realizowanym przez kształtowanie deficytu i mechanizmów jego finansowania.

Sprawa deficytu budżetowego państw członkowskich nie jest pozostawiona swobodnej decyzji tego państwa. Traktat ustanawiający WE mówi, że państwa członkowskie zobowiązane są unikać nadmiernego deficytu budżetowego - kontrolą spełnienia tego zadania sprawdza Komisja, która bada:

- czy stosunek pomiędzy planowanym lub rzeczywistym deficytem nie przekracza 3% PKB

- czy stosunek pomiędzy długiem publicznym nie przekracza 60% PKB

6. Procedury przygotowania i wykonania budżetu WE

Etapy przygotowania budżetu WE:

- każda instytucja przygotowuje preliminarze (plany budżetowe), które dostarcza Komisji do 1 lipca

- Komisja łączy wszystkie preliminarze we wstępny projekt budżetowy, dołącza opinie, które przekazuje Radzie do 1 września

- Rada uchwala budżet i przekłada go Parlamentowi Europejskiemu, najpóźniej do 5 października

- Parlament ma prawo zmienić projekt budżetu i zaproponować poprawki do niego

Budżet jest publikowany w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.

Wykonanie budżetu jest obowiązkiem Komisji Europejskiej, innych instytucj Wspólnoty, a także państw członkowskich. Komisja wykonuje budżet na własną odpowiedzialność, w granicach przyznanych środków, zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami. Komisja komunikuje się z każdym z państw członkowskich za pośrednictwem organu, który one wyznaczą. W wykonywaniu operacji finansowych korzysta ona z usług banku emisyjnego zainteresowanego państwa członkowskiego lub innej instytucji finansowej przez niego uznanej.

Komisja przekłada corocznie Radzie i Parlamentowi Europejskiemu rozliczenia za poprzedni rok budżetowych odnosząc się do wykonania budżetu.

7. Rozmiar budżetu WE względem budżetów krajowych

Środki budżetowe WE są stosunkowo niewielkie w porównaniu do tych, którymi dysponują poszczególne państwa. W latach 2000 - 2006 budżet ogólny WE osiągnął ok. 1,10% PNB 15 państw członkowskich - mimo to jest to wysoka liczba przedstawiana w wartościach bezwzględnych, dlatego tak ważny jest proces kontroli tworzenia i wykorzystania tych funduszy (wszelkie oszustwa mogą powstać na etapie wpłacania środków do budżetu, jak i przy ich wydatkowaniu.

8. Zadania Trybunału Obrachunkowego

Trybunał Obrachunkowy zajmuje się procesami kontroli finansowej i budżetowej WE - kontroluje rachunki dotyczące wszystkich dochodów i wydatków Wspólnoty oraz rachunki dochodów i wydatków organów utworzonych przez tą Wspólnotę. Prócz tego pomaga również Parlamentowi Europejskiemu i Radzie w wykonywaniu ich funkcji kontrolnych w zakresie wykonania budżetu. Kontrola ta dotyczy dokumentów - w razie potrzeby przeprowadza się ją w miejscach każdego organu zarządzającego dochodami i wydatkami, oraz w państwach członkowskich.

Trybunał Obrachunkowy został utworzony w 1975 roku, jego siedzibą jest Luksemburg. Wybrani członkowie są niezależni i zobowiązani do wykonywania swych funkcji w ogólnym interesie Wspólnoty.

9. Dochody własne budżetu WE

Dochody własne budżetu WE to:

- opłaty, premie, opłaty dodatkowe lub wyrównawcze itp., związane z wymianą handlową prowadzoną w ramach wspólnej polityki rolne oraz cukrowe z państwami niebędącymi członkami (cła na te artykuły pobierane są w związku z importem do krajów trzecich, a ceny importowanych produktów są niższe od stosowanych we WE)

- cła pobierane w ramach wspólnej taryfy celnej i inne opłaty celne - nałożone przez instytucje Wspólnot w związku z wymianą handlową z państwami niebędącymi członkami

- udział w podatku od towarów i usług (VAT) przekazywane przez państwa członkowskie - wg przepisów wewnątrzwspólnotowych, jedna stawka obowiązująca we wszystkich państwach

- wpłaty poszczególnych państw członkowskich nawiązujące do wielkości PKB (obliczane wg jednolitej stawki procentowej), na pokrycie różnicy miedyz planowanymi wydatkami budżetu a wpływami ze źródeł wymienionych wyżej

Cła, opłaty rolne oraz z tytułu produkcji i magazynowania cukru zwane są tradycyjnymi środkami własnymi, ponieważ pobierane są w ramach polityk wspólnotowych (handlowej i rolnej), a nie są pobierane od państw członkowskich w formie odrębnej wpłaty (składki).

10. Finanse WE jako finanse międzypaństwowe

Finanse Wspólnoty są to finanse międzypaństwowe (inaczej międzynarodowe) oparte na traktatach miedzy państwami członkowskimi. WE nie ma własnej mocy prawnej, aby za jej pomocą wprowadzac własne źródła dochodowe i egzekwować ich pobór. Moc prawna Wspólnoty ma wymiar wtórny, wywodzi się z Traktaru ustanawiającego WE. Traktat ten jest efektem woli państw członkowskich - to właśnie państw członkowskie określają m.in. kompetencje finansowe.

11. Rozmiar budżetu państwa WE względem PKB UE

System dochodów własnych WE mówi, ze suma środków przyznanych Wspólnotom na pokrycie płatności nie może przekraczać określonego wskaźnika łącznej sumy PKB państw członkowskich. Wskaźnik ten, wg decyzji z 2007 roku, wynosi 1,24% PKB tych państw - wielkość PKB państw członkowskich i Wspólnoty stał się istotnym wskaźnikiem do celów budżetowych, w związku z tym istoty nabiera jednolita metodologia obliczania PKB.

12. Podział wydatków na obligatoryjne i nieobligatoryjne

Wydatki budżetowe WE dzielą się na:

- obligatoryjne - wynikające z Traktatu i aktów wydanych na jego podstawie - to takie wydatki, które powinny być uwzględnione w budżecie, aby umożliwić WE wywiązanie się ze swoich zobowiązań wynikających z prawa pierwotnego i wtórnego

- nieobligatoryjne - nieoparte wyraźnie na wyżej wymienionych źródłach

13. Kategorie wydatków z budżetu WE:

- wydatki na finansowanie wspólnej polityki rolnej (na utrzymanie określonego poziomu cen na rynku wewnętrznym Wspólnoty oraz prowadzenie odpowiedniej polityki względem rolnictwa) - wydatki te stanowią ok. 45% wydatków budżetowych

- fundusz strukturalny - z funduszy tych finansowana jest polityka przemian strukturalnych, czyli przemian dotyczących struktur ekonomicznych i społecznych WE; przeznaczone na procesy rozwojowe w regionach gospodarczo opóźnionych, w regionach poważnie dotkniętych upadkiem przemysłu, walkę z długotrwałym bezrobociem itp.

- wydatki administracyjne - na utrzymanie instytucji Wspólnoty i płace jej funkcjonariuszy (największa część przypada na Komisję i Parlament Europejski)

- działalność inwestycyjna prowadzona przez Europejski Bank Inwestycyjny

14. Finansowe prawa i obowiązki Polski wobec UE po stronie dochodów i wydatków budżetowych

Polska jako członek wspólnoty ma możliwość korzystania ze środków budżetu ogólnego w ramach polityk (zadań) finansowanych przez ten budżet - np. polityki rolnej, polityki zmian strukturalnych.

Wydatkami budżetu polskiego (przekazywanymi do budżetu Wspólnoty) są:

- wpłata obliczona na podstawie PKB

- wpłąta obliczona (wg przepisów Wspólnoty) jako udział w podatku od towarów i usług

- opłaty rolne i cukrowe

Ustawa o finansach publicznych określa termin i wysokości wpłaty wynikające z umowy międzynarodowej do budżetu UE.

15. Unijne reguły pomocy publicznej

Unijne reguły zabraniają stosowania przez państwa członkowskie pomocy na rzecz przedsiębiorców - zakłóca ona i zniekształca konkurencje (jedne przedsiębiorstwa są dyskryminowane a inne nie). Pomoc publiczna jest dla przedsiębiorców formą interwencjonizmu państwa w mechanizmy wolnego rynku - formy tej pomocy to m.in.: dotacje pieniężne lub rzeczowe, preferencje kredytowe, gwarancje i poręczenia, preferencje podatkowe, zakup akcji lub udziałów z funduszy państwowych, zamówienia publiczne. Organem decydującym o udzieleniu takiej pomocy jest Komisja Europejska, której przedstawia się zawiadomienie o zastosowaniu pomocy. Pomoc ta musi zachowywać odpowiednie procedury.

16. Środki publiczne w budżecie RP pochodzące z UE (wg ustawy o finansach publicznych):

- środki na realizację programów przedakcesyjnych

- środki z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybołówstwa

- środki Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej „Sekcja Gwarancji”, Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji, Funduszu Rozwoju Obszarów Wiejskich

- inne środki

Środki te przeznacza się wyłącznie na cele określone w umowie międzynarodowej, przepisach odrębnych lub w deklaracji dawcy i są wydatkowane wg określonych procedur.

17. Podstawy prawne wydatkowania środków przedakcesyjnych i funduszy strukturalnych (są to środki zagraniczne wydatkowane w Polsce)

Podstawą prawna wydatkowania kwot z budżetu Wspólnoty są regulacje wspólnotowe, które określają zasady, kryteria i sposób wykorzystania środków budżetu europejskiego przez poszczególne kraje członkowskie - Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z 11 lipca 2006 roku. Wykorzystanie środków budżetowych UE określają także regulacje polskie - np. ustawa z 20 kwietnia 2004 roku o Narodowym Planie Rozwoju.

18. Polityka rozwoju, programy operacyjne i kontrakty wojewódzkie w związku z wydatkowaniem środków unijnych - definicje

a. polityka rozwoju - prowadzona jest na podstawie odpowiednich strategii rozwoju, realizowana za pomocą programów operacyjnych, z wykorzystaniem środków publicznych. Strategia rozwoju kraju obejmuje okres minimum 7 lat i podlega konsultacjom z JST i innymi podmiotami

b. program operacyjny - dokument planistyczny przyjęty wg określonej procedury i w odpowiedniej formie prawnej, służące wykonaniu ustaleń strategii rozwoju kraju. Program określa ocenę sytuacji społeczno-gospodarczej, cel główny i cele szczegółowe, priorytety oraz kierunki wydatkowania środków publicznych

c. kontrakt wojewódzki - umowa dotycząca projekt regionalnego programu operacyjnego przewidujący dofinansowanie z budżetu państwa (lub ze źródeł zagranicznych za pośrednictwem państwa) przygotowany przez zarząd województwa we współpracy z ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego.

19. Procedura wyłaniania projektów do dofinansowania ze środków UE (konkurs, protest)

W celu wyłonienia projektów dofinansowanych ogłasza się konkurs na stronie internetowej, gdzie określa się rodzaj projektów podlegających dofinansowaniu, rodzaj podmiotów mogących ubiegać się o dofinansowanie, kwota środków przeznaczona na dofinansowanie, poziom dofinansowania, kryteria wyboru projektów, termin rozstrzygnięcia konkursu, wzór wniosku, termin i miejsce ich składania itp. Informacje o konkursie umieszcza się również w prasie. Po wyłonieniu projektów dofinansowanych ogłasza się wykaz na stronie internetowej oraz pisemnie powiadamia się każdego z wnioskodawców.

1. Czym są przepisy o dyscyplinie finansów publicznych?

Przepisy o dyscyplinie finansów publicznych są przepisami wprowadzającymi sankcje (kary) za naruszenia regulacji prawnych przewidzianych w ustawie o finansach publicznych i innych ustawach dotyczących gospodarki finansowej państwa lub samorządu. Prawo o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych wprowadza kary za naruszenie prawa budżetowego (o finansach publicznych), a nie prawa podatkowego lub celnego.

2. Kogo obejmują sankcje za naruszenie dyscypliny?

Sankcje za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, obejmują osoby fizyczne zajmujące się stosowaniem prawa o finansach publicznych (głównie urzędników administracji rządowej i samorządowej).

Osobą, która może ponosić odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finan­sów publicznych jest kierownik jednostki sektora finansów publicznych (tj. kiero­wnik jednostki budżetowej, zakładu budżetowego, innej jednostki), główny księgo­wy, inny pracownik takiej jednostki. Osoby te pełnią różne funkcje w sferze wykonania budżetu i dysponowania środkami publicznymi. Omawiana odpowie­dzialność odnosi się jednak nie tylko do osób realizujących budżet, ale dotyczyć może osób spoza sektora finansów publicznych.

Odpowiedzialność ponoszą osoby fizyczne pełniące odpowiednie funkcje (np. kierownicze) lub wykonujące - w ramach swych obowiązków służbowych - odpowiednie czynności. Odpowiedzialność jest ponoszona zarówno za umyśl­ne, jak i nieumyślne naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Zasady odpo­wiedzialności są zbliżone do zasad i pojęć stosowanych na gruncie prawa karnego.

3. Niesamodzielność przepisów o dyscyplinie oraz ograniczenia ich zastosowania.

Przepisy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie mogą być stosowane bez uwzględnienia postanowień ustawy o finansach publicznych, a także ustawy - Prawo zamówień publicznych i ustawy o rachunkowości. Stąd też określenia zawarte w ustawie o odpowiedzial­ności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych: „finanse publiczne”, „środki publiczne”, „jednostka sektora finansów publicznych”, „budżet”, „plan finan­sowy”, „wydatek”, „dotacja”, „rezerwa budżetowa”, „sprawozdanie budżetowe”, „kontrola finansowa” mają znaczenie prawne, ustalone w ustawie o finansach publicznych.

Przepisów ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie stosuje się do należności celnych i podatkowych. Sankcje za naruszanie przepisów celnych i podatkowych przewiduje Kodeks karny skarbowy.

4. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych a odpowiedzialność z innych przepisów.

Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest nieza­leżna od odpowiedzialności określonej innymi przepisami prawa (np. prawa karnego, prawa karnego skarbowego, prawa cywilnego). W razie prawomocnego skazania za przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie albo wykroczenie skarbowe, będące równocześnie naruszeniem dyscypliny finansów publicznych, postępowanie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlega umorzeniu. Znaczy to, że odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie jest stosowana w razie wystąpienia odpowiedzialności karnej lub kar­no-skarbowej. Te ostatnie formy odpowiedzialności są bowiem surowszą formą odpowiedzialności od odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów pub­licznych, a także mającą bardziej ukształtowane konstrukcje i zasady.

Nie dochodzi się odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów pub­licznych, którego stopień szkodliwości dla finansów publicznych jest znikomy.

5. Rodzaje naruszeń dyscypliny finansów publicznych (z czego mogą wynikać).

Według art. 5 ustawy naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest popełnienie czynu polegającego na nieustaleniu, niepobraniu, niedochodzeniu, niezgodnym z przepisami umorzeniu, dopuszczeniu do przedawnienia należności Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych. Przedmiotem ochrony prawnej są tu więc dochody budżeto­we i inne dochody publiczne. Zgodnie z przepisami art. 5 naruszeniem dyscypliny jest także niedochodzenie nadmiernie lub nienależnie pobranych środków po­chodzących z budżetu Unii Europejskiej i innych źródeł zagranicznych.

Naruszeniem dyscypliny jest także dopuszczenie przez kierownika jednostki sektora finansów publicznych do uszczuplenia wpływów należnych Skarbowi Państwa, jednostce samorządu .terytorialnego lub innej jednostce sektora finansów publicznych wskutek zaniedbania lub niewypełnienia obowiązków w zakresie kontroli finansowej.

Artykuł 6 ustawy określa, jako naruszenie dyscypliny finansów publicznych, nieprzekazanie do budżetu pobranych dochodów należnych Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego albo nieterminowe przekazanie tych dochodów. Może to być np. nieprzekazanie na rachunek budżetu dochodów pobieranych przez jednostki budżetowe. Przepis ten za naruszenie uznaje także niedokonanie wpłaty do budżetu w należnej wysokości nadwyżki dochodów własnych przez jednostkę budżetową, nadwyżki środków obrotowych przez zakład budżetowy albo części zysku przez gospodarstwo pomocnicze jednostki budżetowej. Sens tego naruszenia wynika z przepisów dotyczących zasad funkcjonowania wspomnianych podmiotów.

Według art. 7 ustawy naruszeniem dyscypliny jest przeznaczenie dochodów uzyskiwanych przez jednostkę budżetową na wydatki ponoszone w tej jednostce.

Artykuły 8 i 9 określają czyny będące naruszeniem przepisów w sprawie dotacji budżetowych, m.in. karane jest przekazanie dotacji w razie niezachowania zasad lub trybu jej udzielania, nierozliczenie przekazanej dotacji, nieustalenie kwoty dotacji podlegającej zwrotowi, wydatkowanie dotacji niezgodnie z prze­znaczeniem określonym przez udzielającego dotację, nierozliczenie otrzymanej dotacji, niedokonanie zwrotu dotacji w należnej wysokości.

Zgodnie z art. 10 ustawy naruszeniem jest dokonanie zmiany w budżecie lub w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych bez upoważnienia albo z przekroczeniem zakresu upoważnienia. Upoważnienia do dokonywania zmian w budżecie, np. do przeniesień wydatków pomiędzy rozdziałami i paragrafami budżetowymi, przewidują odpowiednie regulacje ustawy o finansach publicznych.

Artykuł 11 stanowi, że naruszeniem jest dokonanie wydatku ze środków publicznych bez upoważnienia albo z przekroczeniem zakresu upoważnienia. Przekroczenie to polega głównie na naruszeniu ustaleń dotyczących rozmiarów i kierunków wydatków budżetowych, wynikających z ustawy budżetowej, uchwały budżetowej i planu finansowego jednostki wykonującej budżet. Naruszeniem jest dopuszczenie przez kierownika jednostki sektora finansów publicznych do dokona­nia wydatku powodującego przekroczenie kwoty wydatków ustalonej w rocznym planie finansowym jednostki wskutek zaniedbania obowiązków w zakresie kontroli finansowej. Przekroczeniem dyscypliny finansów publicznych jest przeznaczenie środków rezerwy budżetowej na inny cel niż określony w decyzji o ich przyznaniu (art.12).

Artykuł 13 ustawy opisuje czyny, które są wyrazem łamania prawa finansowego Unii Europejskiej. Polegają one na przyznaniu, przekazaniu,wykorzys­taniu środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz innych środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi bez zachowa­nia wymaganych procedur i zasad. Naruszeniem jest także przyznanie lub przeka­zanie środków na realizację zadań Wspólnej Polityki Rolnej bez zachowania odpowiednich procedur.

Istotne znaczenie dyscyplinujące może odegrać art. 14 ustawy. Według tego przepisu naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest nieopłacenie przez jednostkę sektora finansów publicznych: l) składek na ubezpieczenie społeczne, 2) składek na ubezpieczenie zdrowotne, 3) składek lub wpłat na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Państwowy Fundusz Reha­bilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Artykuł 15 ustawy określa, jako naruszenie dyscypliny finansów publicznych, zaciągnięcie zobowiązania bez upoważnienia albo z przekroczeniem zakresu upoważnienia do zaciągania zobowiązań jednostki sektora finansów publicznych. Nie można więc zawierać umów, jeżeli wynikające z nich świadczenia pieniężne jednostki budżetowej lub innej jednostki sektora finansów publicznych prze­kraczają środki przewidziane w planie finansowym jednostki.

Artykuł 16 po­stanawia. że naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niewykonanie zobowiązania jednostki sektora finansów publicznych, którego skutkiem jest zapłata odsetek, kar lub opłat. Naruszeniem jest także dopuszczenie przez kierow­nika jednostki sektora finansów publicznych do niewykonania zobowiązania jednostki, którego termin płatności upłynął, wskutek zaniedbania obowiązków w zakresie kontroli finansowej.

Artykuł 17 ustawy określa czyny będące złamaniem dyscypliny finansów publicznych, polegające na nierespektowaniu regulacji ustawy- Prawo zamówień publicznych. Przykładowo naruszeniem takim jest udzielenie zamówienia publicz­nego wykonawcy, który nie został wybrany w trybie określonym w przepisach o zamówieniach publicznych, naruszenie przepisów dotyczących przesłanek stoso­wania poszczególnych trybów udzielenia zamówienia publicznego, zawarcie umo­wy w sprawie zamówienia publicznego bez zachowania formy pisemnej unieważ­nienie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego z naruszeniem przepi­sów o zamówieniach publicznych.

Artykuł 18 ustawy postanawia, że naruszeniem dyscypliny finansów publicz­nych jest zaniechanie przeprowadzenia lub rozliczenia inwentaryzacji albo prze­prowadzenie lub rozliczenie inwentaryzacji w sposób niezgodny z przepisami ustawy o rachunkowości, a także wykazanie w sprawozdaniu budżetowym danych niezgodnych z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej.

6. Rodzaje kar za naruszenie dyscypliny.

Karami za naruszenie dyscypliny finansów publicznych są:

a) upomnienie,

b) nagana,

c) kara pieniężna,

d) zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicz­nymi na okres od roku do 5 lat.

a) Karę upomnienia wymierza się w przypadku naruszenia dyscypliny finansów publicznych popełnionego nieumyślnie lub w przypadku, gdy stopień szkodliwości naruszenia dyscypliny finansów publicznych nie jest znaczny.

b) Ukaranie karą nagany lub karą pieniężną wywołuje skutki wynikające z ujemnej lub negatywnej oceny kwalifikacyjnej pracownika.

c) Karę pieniężną wymierza się w wysokości od jednokrotności do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

d) Ukaranie karą zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi wyklucza, przez czas określony w orzeczeniu o ukaraniu, możliwość pełnienia funkcji w jednostce sektora finansów publicznych:

- kierownika, zastępcy kierownika lub dyrektora generalnego,

- członka zarządu,

- skarbnika, głównego księgowego lub zastępcy głównego księgowego,

- kierownika lub zastępcy kierownika komórki bezpośrednio odpowiedzialnej za wykonywanie budżetu lub planu finansowego.

Poza tym, ukaranie zakazem pełnienia funkcji wyklucza ukaranego z możliwo­ści reprezentowania interesów majątkowych Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych, a także wyklucza możliwość członkostwa w organach stanowiących, nadzorczych i wykonawczych państwowych i samorządowych osób prawnych (np. w organach komunalnych spółek prawa handlowego). Jednak ukaranie karą zakazu pełnienia funkcji nie ogranicza prawa wybieralności (biernego prawa wyborczego) na wójta, burmistrza i prezydenta miasta. Karę zakazu pełnienia funkcji wymierza się w przypadku rażącego naruszenia dyscypliny finansów publicznych, w szczególności działania lub zaniechania, którego skutkiem jest znaczące uszczuplenie środków publicz­nych, zaciągnięcie bez upoważnienia zobowiązań albo zapłata znacznej kwoty odsetek, kar lub opłat.

7. Organy orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Organami orzekającymi pierwszej instancji są:

1) resortowe komisje orzekające przy ministrach kierujących działem lub działami administracji rządowej,

2) komisja orzekająca przy Szefie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów,

3) wspólna komisja orzekająca (dla organów państwa nienależących do ad­ministracji rządowej, np. dla Kancelarii Sejmu, Sądu Najwyższego, Najwyższej Izby Kontroli),

4) regionalne komisje orzekające przy regionalnych izbach obrachunkowych (właściwe w sprawach budżetów jednostek samorządu terytorialnego, ich związ­ków i stowarzyszeń, samorządowych jednostek organizacyjnych, w sprawach realizacji budżetu wojewody, jednostek podległych i nadzorowanych przez woje­wodę, a także innych jednostek otrzymujących środki publiczne przekazane z budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub z budżetu wojewody).

Organem drugiej instancji jest Główna Komisja Orzekająca.

8. Skarga do sądu administracyjnego i skarga kasacyjna.

Na prawomocne orzeczenia i postanowienia Głównej Komisji Orzekającej kończące postępowanie przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Wniesienie skargi wstrzymuje wykonanie prawomocnego orzeczenia. Orzeczenia o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych wydane przez Główną Komisję mogą więc być przedmiotem badania przez wojewódzki sąd administracyjny.

Na orzeczenie sądu wojewódzkiego może być wniesiona skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

---