kwiecień 2001
	POLSKA NORMA
POLSKI	Atmosfery wybuchowe	PN-EN 1127-1
KOMITET NORMALIZACYJNY	Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem Pojęcia podstawowe i metodologia	Zamiast: patrz Przedmowa krajowa
				ICS 13.110; 13,230

EN 1127-1:1997, IDT

Thisnational docurnentisidentical withEN 1127-1:7997 and ispublished wilh Ihe permission of CEN; rue de Stassart 36; B-1050 Bruxelles. Belgium.

Niniejsza Polska Norma jest identyczna z EN 1127-1:1997 i jest publikowana za zgodą CEN; rue de Stassart 36; B-1050 Bruksela. Belgia.

PRZEDMOWA KRAJOWA

Niniejsza norma jest tłumaczeniem angielskiej wersji normy europejskiej EN 1127-1:1997.

Wprowadzona norma europejska jest zharmonizowana z dyrektywą nowego podejścia 94/9 Sprzęt i systemy zabezpieczające przeznaczone do użytku w atmosferach potencjalnie wybuchowych (ATEX).

Wprowadzenie normy europejskiej powoduje konieczność wycofania - ze względu na sprzeczność -normy PN-84/C-01200/01.

Umieszczony w załączniku D indeks terminów i określeń angielskich, niemieckich i francuskich uzupełniono terminami i określeniami polskimi.

W normie są stosowane odsyłacze krajowe oznaczone od ^N1)do ^N9).

Norma zawiera załącznik krajowy NA (informacyjny), którego treściąjest wykaz aktualnych wydań norm powo­łanych w tekście EN oraz ich krajowe odpowiedniki.

Odpowiedniki krajowe dziesięciu norm powołanych sąw opracowaniu.

W ninie^zej normie powołano się na następujące normy w wersji oryginalnej: EN 414, EN 954-1, BN 50016, EN 50C . prEN 50021. EN 50028, EN 50039, EN 50050, EN 50053-1, EN 50053-2, EN 50053-3, f N 50154, IEC 50 1426), IEC 79-4 i IEC 79-15.

W przypadku ewentualnego wprowadzenia niniejszej normy do obowiązkowego stosowania konieczne jest uwzględnienie faktu, że brak jest odpowiedników krajowych niektórych norm powołanych.

	nrref. PN-EN 1127-1:2001
Norma europejska EN 1127-1:1997 ma status Polskiej Normy	Ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacyjny dnia 5 kwietnia 2001 r. {Uchwała nr 14/2001-o)

i j

NORMA EUROPEJSKA EN 1127-1

EUROPEAN STANDARD NORMĘ EUROPEENNE

EUROPAlSCHE NORM sierpień 1997

ICS 13.110; 13.230

Deskryptory: bezpieczeństwo maszyn, zapobieganie wypadkom, zabezpieczenie przeciwwybuchowe, ochrona przeciw­pożarowa, zagrożenie, strefa niebezpieczna, stanowiska robocze, atmosfera wybuchowa, środki bezpie­czeństwa, użytkowanie, informacja

Wersja polska

Atmosfery wybuchowe - Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem -Arkusz 1: Pojęcia podstawowe i metodologia

ExpJosive atmospheres - Explosion pre- Atmospheres explosives - Prevention Exp!osionsfafi ige Atmospharen -

vention and protection - Part 1: Basic de J'explosion et pralection contre ExplosionsscMutz-TeN 1: Grundlagen

concepts and metttodology l'explosion - Partie 1: Notions fonda- und Methodik

mentales et methodologie

Niniejsza norma jest polską wersją normy europejskiej EN 1127-1:1997. Została ona przetłumaczona przez Polski Komitet Normalizacyjny i ma ten sam status co wersje oficjalne.

Norma europejska została przyjęta przez CEN 1997-03-26. Zgodnie z wewnętrznymi przepisami CEN/CENELEC, członkowie CEN są zobowiązani do nadania normie europejskiej statusu normy krajowej bez wprowadzania ja­kichkolwiek zmian.

Aktualne wykazy norm krajowych (powstałych w wyniku nadania normie europejskiej statusu normy krajowej), łącznie z ich danymi bibliograficznymi, można otrzymać w Sekretariacie Centralnym CEN lub w krajowych jednostkach normalizacyjnych będących członkami CEN.

Norma europejska została opracowana w trzecli oficjalnych wersjach językowych (angielskiej, francuskiej i nie­mieckiej). Wersja w każdym innym języku, przetłumaczona na odpowiedzialność danego cztonka CEN i zareje­strowana w Sekretariacie Centralnym CEN, ma ten sam status co wersje oficjalne.

Członkami CEN są krajowe jednostki normalizacyjne następujących państw: Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Luksemburga, Niemiec, Norwegii, Portugalii, Republiki Czeskiej, Szwajcarii, Szwecji, Włoch i Zjednoczonego Królestwa.

CEN

Europejski Komitet Normalizacyjny

European Committee for Standardization

Comite Europeen de Normalisation

Europaisches Komitee fur Normung

nrref. EN 1127-1:1997E

stronica 2 EN 1127-1:1997

Spis treści

Przedmowa

• Wprowadzenie

• Zakres normy

• Normy powołane

• Definicje i skróty

• Identyfikacja zagrożenia

1. Postanowienia ogólne

2. Właściwości palne

3. Wymagania dotyczące zapłonu

4.4 ' Właściwości charakteryzujące przebieg wybuchu

5 Elementy oceny ryzyka

1. Postanowienia ogólne

2. Określanie objętości atmosfery wybuchowej i prawdopodobieństwa jej występowania

1. Stopień rozproszenia substancji palnych

2. Stężenie substancji palnych

3. Objętość atmosfery wybuchowej

5.3 Określanie obecności efektywnych źródeł zapłonu

1. Postanowienia ogólne

2. Gorące powierzchnie

3. Płomienie i gorące gazy (z włączeniem gorących cząstek)

4. Iskry wytwarzane mechanicznie

5. Urządzenia elektryczne

6. Prądy błądzące, katodowa ochrona przed korozją

7. Elektryczność statyczna

8. Uderzenie pioruna

9. Fale elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej (RF) od 10⁴Hzdo3 « 10¹²Hz

10. Fale elektromagnetyczne od 3 * 10" Hzdo3 * 10¹⁵Hz

11. Promieniowanie jonizujące

12. Ultradźwięki

13. Sprężanie adiabatyczne i fale uderzeniowe

14. Reakcje egzotermiczne, włącznie z samozapaleniem pyłów

5.4 Ocena możliwych skutków wybuchu

6 Eliminacja lub minimalizacja ryzyka

1. Zasady podstawowe

2. Unikanie atmosfery wybuchowej albo zmniejszenie jej objętości

1. Postanowienia ogólne

2. Parametry procesowe

3. Projektowanie i konstruowanie urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów

6.3 Klasyfikacja miejsc niebezpiecznych

1. Postanowienia ogólne

2. Strefy dla gazów/par

3. Strefy dla pyłów

6.4 Wymagania dotyczące projektowania i konstruowania urządzeń, systemów ochronnych, części i podze­
społów, uwzględniające unikanie efektywnych źródeł zapłonu

EN1127-1:1997

Spis treści (ciąg dalszy)

1. Postanowienia ogólne

2. Gorące powierzchnie

3. Płomienie i gorące gazy

4. Iskry wytwarzane mechanicznie

5. Urządzenia elektryczne

6. Prądy błądzące i katodowa ochrona przed korozją

7. Elektryczność statyczna

8. Uderzenie pioruna

9. Fale elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej (RF) od 10⁴Hzdo3 * 10¹²Hz

10. Fale elektromagnetyczne od 3 x 1O¹¹ Hz do 3 * 10¹⁵Hz

11. Promieniowanie jonizujące

12. Ultradźwięki

13. Sprężanie adiabatyczne i fale uderzeniowe

14. Reakcje egzotermiczne, włącznie z samozapaleniem pyłów

6.5 Wymagania dotyczące projektowania i konstruowania urządzeń, systemów ochronnych, części i pod­
zespołów w celu zmniejszenia skutków wybuchu

1. Postanowienia ogólne

2. Projektowanie urządzeń odpornych na wybuch

3. Odciążenie wybuchu

4. Tłumienie wybuchu

5. Zapobieganie rozprzestrzenianiu się wybuchu (przerwanie przenoszenia wybuchu)

6. Postanowienia dotyczące środków awaryjnych

7. Podstawy systemów pomiarowych i kontrolnych zapobiegających wybuchowi i slanowiących ochronę
   przed wybuchem

7 Informacja dotycząca użytkowania

1. Postanowienia ogólne

2. Informacja o urządzeniach, systemach ochronnych, częściach i podzespołach

3. Informacja o uruchamianiu, konserwacji i naprawach, dotycząca zapobiegania wybuchowi

4. Kwalifikacje i szkolenie

Załącznik A (normatywny) Załącznik B (informacyjny) Załącznik C (informacyjny)

Narzędzia do stosowania w przestrzeniach zagrożonych wybuchem Zależność pomiędzy kategoriami i strefami

Koncepcje stosowania systemów pomiarowych i kontrolnych w celu unik­nięcia efektywnych źródeł zapłonu

Załącznik D (informacyjny) Indeks Załącznik ZA (informacyjny)

Rozdziały niniejszej normy europejskiej odnoszące się do istotnych wy­magań lub innych postanowień Dyrektyw UE

stronica 4 EN 1127-1:1997

Przedmowa

Niniejsza norma europejska została opracowana przez Komitet Techniczny CEN/TC 114 „Bezpieczeństwo ma-szyn"^N1), którego sekretariat jest prowadzony przez DIN.

Niniejsza norma europejska powinna uzyskać status normy krajowej, przez opublikowanie identycznego tekstu lub uznanie, najpóźniej do lutego 1998 r, a normy krajowe sprzeczne z daną normą powinny być wycofane najpóźniej do lutego 1998 r.

Niniejsza norma stanowi ogólne wytyczne zapobiegania wybuchowi i ochrony przed wybuchem poprzez pro­jektowanie i konstruowanie urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów.

Szczegółowa informacja dotycząca określonych urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów jest zawarta w odpowiednich normach. Projektowanie i konstruowanie środków zapobiegania wybuchowi i ochrony przed wybuchem wymaga istotnych dla bezpieczeństwa danych dotyczących substancji palnych i atmosfer wybuchowych. Szczegółowa informacja jest dostępna w odpowiednich normach.

Niniejsza norma europejska została opracowana na podstawie pełnomocnictwa danego CEN przez Komisję Europejską i Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, i wspiera istotne wymagania Dyrektyw(y) UE.

Powiązania z Dyrektywą(ami) UE zawarte są w informacyjnym Załączniku ZA, który stanowi integralną część niniejszej normy.

Zgodnie z przepisami wewnętrznymi CEN/CENELEC do wprowadzenia niniejszej normy europejskiej są zobo­wiązane następujące kraje członkowskie: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holan­dia, Irlandia, Islandia, Luksemburg, Niemcy, Norwegia, Portugalia, Republika Czeska, Szwajcaria, Szwecja, Włochy i Zjednoczone Królestwo.

0 Wprowadzenie

CEN i CENELEC opracowują serię norm mających służyć pomocą projektantom, producentom i innym zainte­resowanym podmiotom w interpretowaniu istotnych dla bezpieczeństwa wymagań umożliwiających osiągnięcie zgodności z europejskim ustawodawstwem. W obrębie tej serii norm CEN podjął starania zmierzające do opracowania normy stanowiącej wytyczne w dziedzinie zapobiegania wybuchowi i ochrony przed wybuchem, ponieważ zagrożenia wybuchami są rozważane w zgodności z 4.8 w EN 292-1:1991^N2).

Niniejsza norma została opracowana na podstawie pełnomocnictwa CEC i EFTA w celu uwzględnienia:

• Dyrektywy Rady w sprawie ujednolicenia przepisów państw członkowskich dotyczących maszyn
  (89/392/EWG), która w Załączniku I, rozdział 1.5.7, zawiera wymaganie, że maszyny powinny być pro­
  jektowane i konstruowane tak aby uniknąć jakiegokolwiek ryzyka wybuchu, jak również

• Dyrektywy Rady (94/9/WE) dotyczącej urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku
  w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (nazywanej Dyrektywą ATEX-100a).

Zgodnie z EN 292-1 jest to norma typu A.

Niniejsza norma została przygotowywana jako norma zharmonizowana w rozumieniu stosownych Dyrektyw UE

1 związanych przepisów EFTA.

W niniejszej normie opisano podstawowe pojęcia i metodologię zapobiegania wybuchowi i ochrony przed wybuchem.

^N1) Odsyłacz krajowy: Technical Committee CEN/TC 114 „Safety of machinery". ^N2) Odsyłacz krajowy: Patrz załącznik krajowy NA.

CEN/TC 305 ma w tym obszarze pełnomocnictwo do tworzenia norm typu B i C, które pozwolą na weryfikację zgodności z istotnymi wymaganiami bezpieczeństwa.

Powodem wybuchów mogą być

• materiały przetwarzane lub stosowane w urządzeniach, systemach ochronnych, częściach i podzespołach,

• materiały uwolnione z urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów,

• materiały znajdujące się w sąsiedztwie urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów,

• materiały konstrukcyjne urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów.

Ponieważ bezpieczeństwo zależy nie tylko od urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów, ale rów­nież od stosowanego materiału i sposobu jego użycia, w niniejszej normie uwzględniono aspekty odnoszące się do zastosowania zgodnego z przeznaczeniem, co oznacza, że zaleca się, aby wytwórca rozważył jak i w jakim celu urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły będą używane i wziął to pod uwagę podczas ich projek­towania i konstruowania. Tylko w ten sposób można zmniejszyć zagrożenia typowe dla urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów.

UWAGA 1: Niniejsza norma może również służyć jako przewodnik dla użytkowników urządzeń, syste--mów ochronnych, części i podzespołów podczas oceny ryzyka wybuchu w miejscu pracy i wyboru odpowiednich urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów.

UWAGA 2: Podczas przygotowywania niniejszej normy, V Dyrektoriat Generalny Komisji Wspólnoty Europejskiej rozpoczął opracowywanie dyrektywy mającej na celu poprawę bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników potencjalnie narażonych na ryzyko wynikające z atmosfer wybuchowych, w opar­ciu o Artykuł 118a Traktatu. Zakłada się, że ta Dyrektywa będzie zawierać definicje stref dla klasyfikacji miejsc niebezpiecznych. Definicje stref używane w niniejszej normie zostaną dostosowane, jeśli będzie to konieczne, do tej dyrektywy.

1 Zakres normy

W niniejszej normie europejskiej określono metody identyfikowania i oceny niebezpiecznych sytuacji prowa­dzących do wybuchu oraz projektowe i konstrukcyjne rozwiązania stosowne dla wymaganego stopnia bezpie­czeństwa. Osiąga się to w wyniku

• identyfikacji zagrożenia;

• oceny ryzyka;

• eliminacji lub minimalizacji ryzyka;

• informacji dotyczącej stosowania.

Bezpieczeństwo urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów może być osiągnięte, jak opisano w 5.7 EN 414:1992 ^N2), przez usunięcie zagrożeń i/lub ograniczenie ryzyka, tj.

1. projektowanie w sposób nie wymagający zabezpieczeń;

2. stosowanie zabezpieczeń;

3. gotowość przekazania, jeśli to konieczne, informacji użytkownikowi;

4. stosowanie jakichkolwiek innych środków ostrożności.

UWAGA: Zaleca się, aby „projektowanie" zgodnie z 5.7 w EN 414:1992 . ,ie było mylone z „projektowa­niem" w rozumieniu 6.5 niniejszej normy.

środki przeciw wybuchom zgodne z a) (zapobieganie) i b) (ochrona) rozpatrywane są w rozdziale 6 niniejszej normy, środki przeciw wybuchom zgodne z c) rozpatrywane sąw rozdziale 7 niniejszej normy. Środki zgodne z d) nie są opisywane w niniejszej normie. Znajdują się one w rozdziale 6 w EN 292-2:1991 ^NZ).

środki zapobiegawcze i ochronne opisywane w niniejszej normie nie zapewnią wymaganego poziomu bezpie­czeństwa, dopóki urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły nie będą działać zgodnie z przeznacze­niem i nie będą zainstalowane i utrzymywane stosownie do odnośnych zasad praktyki lub wymagań.

stronica 6

EN 1127-1:1997

•-

W niniejszej normie określono ogólne metody projektowania i konstruowania w celu pomocy projektantom i wy­twórcom w osiągnięciu bezpieczeństwa przeciwwybuchowego w projektowaniu urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów.

Niniejsza norma ma zastosowanie do wszelkich urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów prze­znaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.

Atmosfery w tych przestrzeniach mogą powstawać z udziałem przetwarzanych materiałów palnych, stosowa­nych lub uwalnianych przez urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły lub z udziałem materiałów znajdujących się w sąsiedztwie urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów i/lub z udziałem mate­riałów konstrukcyjnych urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów.

Niniejsza norma ma zastosowanie do urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów na wszystkich etapach ich użytkowania.

Niniejsza norma ma zastosowanie jedynie do urządzeń grupy II, które są przeznaczone do użytku w miejscach innych niż podziemne części kopalni i te części naziemnych instalacji kopalni, które są narażone na obecność gazów kopalnianych i/lub palnego pyłu.

Niniejsza norma nie ma zastosowania do:

• urządzeń medycznych przeznaczonych do stosowania w środowisku medycznym;

• urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów tam, gdzie zagrożenie wybuchem wynika
  wyłącznie z obecności substancji wybuchowych lub niestabilnych substancji chemicznych;

• urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów tam, gdzie wybuch może nastąpić z powodu
  reakcji substancji chemicznej z utleniaczami innymi niż tlen atmosferyczny lub z powodu innych niebez­
  piecznych reakcji lub warunków innych niż atmosferyczne;

• urządzeń przeznaczonych do stosowania w warunkach domowych i niezawodowych, gdzie przestrze­
  nie zagrożone wybuchem mogą powstawać wyjątkowo, wyłącznie jako wynik przypadkowej nieszczelno­
  ści instalacji gazowej;

• indywidualnego sprzętu ochronnego ujętego w Dyrektywie 89/686/EWG;

• statków dalekomorskich i ruchomych jednostek przybrzeżnych łącznie z urządzeniami na pokładzie
  takich statków lub jednostek;

• środków transportu, tj. pojazdów i ich przyczep przeznaczonych wyłącznie do przewozu pasażerów
  drogą powietrzną lub siecią drogową, kolejową lub wodną, jak również środków transportu towarów drogą
  powietrzną, publiczną siecią drogową lub kolejową, lub drogą wodną. Pojazdy przeznaczone do pracy
  w przestrzeniach zagrożonych wybuchem nie powinny zostać wyłączone;

• projektowania i konstruowania systemów zawierających zamierzony, kontrolowany proces spalania,
  dopóki nie mogą one działać jak źródła zapłonu w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.

2 Normy powołane^N2)

Do niniejszej nonrty ewopejstoejwrflowadzono, drogą datowanego lub niedatowanego powołania, postanowie­nia z innych publikacji. Te normat r/ne powołania są cytowane w odpowiednich miejscach tekstu, a publikacje wymieniono poniżej. W przypadku powołań datowanych późniejsze zmiany lub nowelizacje którejkolwiek z tych publikacji odnoszą się do niniejszej normy europejskiej tylko wówczas, gdy są do niej wprowadzone przez zmianę lub nowelizację. W przypadku powołań niedatowanych stosuje się ostatnie wydanie publikacji.

EN 292-1, 1991

Safety of machinery - Basic concepts, generał principles for design - Part 1: Basic terminology, methodology

EN 292-2, 1991

Safety of machinery - Basic concepts, generał principles for design - Part 2: Technical principles and specifications

stronica 7

EN 1127-1:1997

EN 414, 1992

Safety of machinery - Rules for tfa? drafting and presentation of safety standards

EN 954-1, 1996

Safety of machinery - Safety related parts of control systems - Part 1: General principles for design

EN 1050,1996

Safety of machinery - Risk assessment

EN 50014

Electrical apparatus for potentially explosive atmospheres - General requirements

EN 50015

Electrical apparatus for potentially explosive atmospheres - Oil immersion „o"

EN 50016

Electrical apparatus for potentially explosive atmospheres - Pressurized apparatus „p"

EN 50017

Electrical apparatus for potentially explosive atmospheres - Powder filling „q"

EN 50018

Electrical apparatus for potentially explosive atmospheres - Flameproof enclosure „d"

EN 50019

Electrical apparatus for potentially explosive atmospheres - Increased safety „e"

EN 50020

Electrical apparatus for potentially explosive atmospheres - Intrinsic safety „i"

prEN 50021

Specification for electrical apparatus with type of protection „n"

EN 50028

Electrical apparatus for potentially explosive atmospheres - Encapsulation „m"

EN 50039

Electrical apparatus for potentially explosive atmospheres - Intrinsically safe electrical systems „i"

EN 50050

Electrical apparatus for potentially explosive atmospheres - Electrostatic hand-held spraying equipment

EN 50053-1

Requirements for the selection, installation and use c^f electrostatic spraying equipment for flammable mate-rials - Part 1: Hand-held electrostatic paint spray gL with an energy limit of 0,24 mJ and their associated apparatus

EN 50053-2

Requirements for the selection, installation and use of electrostatic spraying equipment for flammable mate-rials - Part 2: Hand-held electrostatic powder spray guns witn an energy limit of 5 mJ and their associated apparatus

EN 50053-3

Requirements for the selection, installation and use of electrostatic spraying equipment for flammable mate-rials - Part 3: Hand-held electrostatic flock spray guns with an energy limit of 0,24 mJ or 5 mJ and their associated apparatus

8

stronica 8 EN 1127-1:1997

EN 50054

Electrical apparatus for the detection and measurement of combustible gases - General requirements and test methods

EN 50055

Electrical apparatus for the detection and measurement of combustible gases - Performance requirements for Group I apparatus indicating up to 5 % (V/V) methane in air

EN 50056

Electrical apparatus for the detection and measurement of combustible gases - Performance requirements for Group I apparatus indicating up to 100 % (V/V) methane

EN 50057

Electrical apparatus for the detection and measurement of combustible gases - Performance requirements for Grbup II apparatus indicating up to 100 % Iower explosive limit

EN 50058

Electrical apparatus for the detection and measurement of combustible gases - Performance requirements for Group II apparatus indicating up to 100 % (V/V) gas

EN 50059

Specification for electrostatic hand-held spraying equipment for non-flammable materiał for painting and finishing

prEN 50154

Electrical installations in potentially explosive gas atmospheres (otherthan mines)

EN 60079-10

Electrical apparatus for explosive gas atmospheres - Part 10: Classification of hazardous areas

ISO 8421-1

Fire protection - Vocabulary - Part 1: General terms and phenomena of fire

IEC 50 (426)

International Electrotechnical Vocabulary; chapter 426: Electrical apparatus for explosive atmospheres

IEC 79-4

Electrical apparatus for explosive gas atmospheres - Part 4: Method of test for ignition temperaturę

IEC 79-15

Electrical apparatus for explosive gas atmospheres - Part 15: Electrical apparatus with type of protection „n"

3 Definicje i skróty

W niniejszej normie europejskiej stosuje się następujące definicje:

1. substancja palna: Substancja w postaci gazu, pary, cieczy, ciała stałego lub ich mieszaniny, zdolna
   wchodzić w egzotermiczną reakcję z powietrzem po zapaleniu.

2. części i podzespoły: Przez "części i podzespoły" rozumie się wyroby istotne dla bezpiecznego funkcjo­
   nowania urządzeń i systemów ochronnych, lecz bez funkcji samodzielnych [Dyrektywa 94/9/WE, Roz­
   dział I, Artykuł 1].

3. deflagracja: Wybuch rozprzestrzeniający się z prędkościąpoddźwiękową [ISO 8421-1,1987-03-01,1.11].

9

stronica 9

EN 1127-1:1997

4. detonacja: Wybuch rozprzestrzeniający się z prędkością naddźwiękową, któremu towarzyszy fala ude­
   rzeniowa [ISO 8421-1, 1987-03-01, 1.12].

5. urządzenia: Przez "urządzenia" rozumie się maszyny, sprzęt, przyrządy stałe lub ruchome, podzespoły
   sterujące i oprzyrządowanie oraz należące do nich systemy wykrywania i zapobiegania, które oddziel­
   nie lub połączone ze sobą, są przeznaczone do wytwarzania, przesyłania, magazynowania, pomiaru,
   regulacji i przetwarzania energii oraz dla przekształcania materiałów i które, przez ich własne potencjal­
   ne źródła zapłonu, są zdolne do spowodowania wybuchu [Dyrektywa 94/9/WE, Rozdział I, Artykuł 1].

6. wybuch: Gwałtowna reakcja utleniania lub rozkładu wywołująca wzrost temperatury i/lub ciśnienia
   [ISO 8421-1, 1987-03-01, 1.13].

4. granice wybuchowości: Granice zakresu wybuchowości.

5. dolna granica wybuchowości (DGW^N3)): Dolna granica zakresu wybuchowości.

6. górna granica wybuchowości (GGW^N4)): Górna granica zakresu wybuchowości.

10. temperaturowe granice wybuchowości: Dolna i górna temperaturowa granica wybuchowości.

11. dolna temperaturowa granica wybuchowości: Temperatura cieczy palnej, przy której stężenie pary
    nasyconej w powietrzu jest równe dolnej granicy wybuchowości.

12. górna temperaturowa granica wybuchowości: Temperatura cieczy palnej, przy której stężenie pary
    nasyconej w powietrzu jest równe górnej granicy wybuchowości.

13. zakres wybuchowości: Zakres wartości stężenia substancji palnej w powietrzu, w granicach którego
    może dojść do wybuchu.

14. odporność na wybuch: Właściwość zbiorników i urządzeń zaprojektowanych jako odporne na ciśnie­
    nie wybuchu lub uderzenie ciśnienia wybuchu.

15. odporność na ciśnienie wybuchu: Właściwość zbiorników i urządzeń zaprojektowanych dla zacho­
    wania wytrzymałości na spodziewane ciśnienie wybuchu bez wystąpienia trwałych odkształceń.

16. odporność na uderzenie ciśnienia wybuchu: Właściwość zbiorników i urządzeń zaprojektowanych
    dla zachowania wytrzymałości na spodziewane ciśnienie wybuchu bez rozerwania, ale z możliwością wystą­
    pienia trwałych odkształceń.

17. atmosfera wybuchowa: Mieszanina substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł lub pyłów z powie­
    trzem w warunkach atmosferycznych, w której po zapaleniu spalanie rozprzestrzenia się na całą nie spaloną
    mieszaninę (patrz również Dyrektywa 94/9/WE, Rozdział I, Artykuł 1).

18. temperatura zapłonu: Minimalna temperatura, przy której w określonych warunkach badania z cieczy
    wydziela się palny gaz lub para w ilości wystarczającej do natychmiastowego zapłonu z zastosowaniem efek­
    tywnego źródła zapłonu.

19. niebezpieczna atn. .sfera wybuchowa: Atmosfera wybuchowa, która w przypadku wybuchu powodu­
    je uszkodzenia.

3.20 mieszanina hybrydowa: Mieszanina substancji palnych z powietrzem, w różnych stanach skupienia.

UWAGA: Przykładami mieszanin hybrydowych są mieszaniny metanu, pyłu węglowego i powietrza lub mieszaniny pary benzyny i kropelek benzyny z powietrzem.

"^3| Odsyłacz krajowy: W języku angielskim - LEL. "⁴⁾ Odsyłacz krajowy: W języku angielskim - UEL.

10

stronica 10 EN 1127-1:1997

21. inertyzacja: Dodawanie substancji obojętnych w celu zapobiegania tworzeniu się atmosfer wybuchowych.

22. użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem: Użycie urządzeń, systemów ochronnych i urządzeń za
    bezpieczających odpowiednio do grup i kategorii urządzeń, tak jak to określono w Dyrektywie 94/9/WE Załącz­
    nik I, jak również do wszystkich wskazówek dostarczonych przez producenta i wymaganych dla zapewnienia
    bezpiecznego funkcjonowania urządzeń, systemów ochronnych i urządzeń zabezpieczających (patrz również
    Dyrektywa 94/9/EWG, Rozdział I, Artykuł 1).

23. graniczne stężenie tlenu (GST ^N5)): Maksymalne stężenie tlenu w mieszaninie substancji palnej, po­
    wietrza i gazu obojętnego, w której nie dojdzie do wybuchu w określonych warunkach badania.

24. maszyny: Zbiór powiązanych ze sobą części lub podzespołów, z których przynajmniej jedna(en) poru­
    sza się, wraz z odpowiednimi urządzeniami roboczymi, układami sterowania, zasilania itd., połączonych do
    określonego zastosowania, w szczególności do przetwarzania, obrabiania, przemieszczania lub pakowania
    materiału (materiał jest równoważny substancji lub produktowi).

Termin "maszyny" obejmuje także zestaw maszyn, które są tak rozmieszczone i sterowane, aby funkcjonowały jako zintegrowana całość dla osiągnięcia jednego wspólnego celu [89/392/EWG, Artykuł 1.2].

3.25 wadliwe działanie: Urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły nie realizują przewidzianej
funkcji (patrz również 5.2.2.b w EN 292-1:1991).

UWAGA: W zakresie niniejszej normy może się to zdarzyć w wyniku różnych przyczyn, włączając w to

• zmianę jakiejś właściwości lub jakiegoś wymiaru, materiału bądź przedmiotu obrabianego;

• uszkodzenie jednego (lub więcej) elementu wchodzącego w skład urządzeń, systemów
  ochronnych, części i podzespołów;

• zakłócenia zewnętrzne (np. wstrząsy, drgania mechaniczne, pola elektromagnetyczne);

• błędy lub niedostatki związane z projektowaniem (np. błędy w oprogramowaniu);

• zakłócenia w zasilaniu energią lub innymi mediami;

• utratę przez operatora kontroli nad maszyną (zwłaszcza w przypadku maszyn ręcznych).

26. maksymalny doświadczalny bezpieczny prześwit (MDBP ^m)): Maksymalny prześwit złącza pomiędzy
    dwiema częściami wewnętrznej komory aparatu do badań który, gdy mieszanina gazowa wewnątrz ulega zapaleniu,
    w określonych warunkach zapobiega zapłonowi mieszaniny gazowej na zewnątrz poprzez złącze o długości 25 mm,
    dla wszystkich stężeń badanego gazu lub badanej pary w powietrzu. MDBP jestwłaściwościąokreślonej mieszaniny
    gazowej (patrz również IEC 50(426), 1990-10, 426-02-11).

27. maksymalne ciśnienie wybuchu (p_ma%): Maksymalne ciśnienie występujące w zamkniętym naczyniu
    podczas wybuchu atmosfery wybuchowej, oznaczone w określonych warunkach badania.

28. maksymalna szybkość narastania ciśnienia wybuchu ((dp/df),^): Maksymalna wartość przyrostu
    ciśnienia w jednostce czasu w trakcie wybuchów wszystkich atmosfer wybuchowych w zakresie wybuchowości
    substancji palnej w zamkniętym naczyniu w określonych warunkach badania.

29. minimalna energia zapłonu (MEZ ^N7)): Najmniejsza energia ele' ^lryczna nagromadzona w kondensato­
    rze, która przy jego wyładowaniu jest wystarczająca do spowodowania. płonu najbardziej zapalnej atmosfery
    w określonych warunkach badania.

30. minimalna temperatura samozapłonu atmosfery wybuchowej: Temperatura samozapłonu palnego
    gazu lub pary palnej cieczy, lub minimalna temperatura samozapłonu obłoku pyłu w określonych warunkach
    badania.

^N5) Odsyłacz krajowy: W języku angielskim - LOC. ^N6> Odsyłacz krajowy: W języku angielskim - MESG. ^N7) Odsyłacz krajowy: W języku angielskim - MIE.

11

EN 1127-1:1997

31. temperatura samozapłonu (palnego gazu lub palnej cieczy): Najniższa temperatura ogrzanych
    ścianek naczynia, oznaczona w określonych warunkach badania, w której następuje zapalenie palnej substan­
    cji w postaci mieszaniny gazu lub pary z powietrzem.

32. minimalna temperatura samozapłonu obłoku pyłu: Najniższa temperatura gorącej powierzchni, w której
    najbardziej zapalna mieszanina pyłu z powietrzem ulega zapłonowi w określonych warunkach badania.

33. minimalna temperatura samozapłonu warstwy pyłu: Najniższa temperatura gorącej powierzchni,
    przy której warstwa pyłu ulega zapłonowi w określonych warunkach badania.

34. normalne działanie". Sytuacja kiedy urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły realizują
    przewidzianą funkcję w zakresie parametrów znamionowych (patrz również 5.2.2.a w EN 292-1:1991).

Niewielkie emisje materiału palnego mogą być związane z normalnym działaniem. Na przykład, emisje substan­cji z uszczelnień zwilżanych pompowaną cieczą traktowane są jako niewielkie emisje.

Niesprawności (takie jak uszkodzenie uszczelnień pomp, uszczelek kołnierzowych lub uwolnienia substancji w wyniku awarii), które pociągają za sobą naprawę lub wyłączenie, nie są traktowane jako część normalnego działania.

3.35 ' przestrzeń zagrożona wybuchem: Przestrzeń, w której zależnie od warunków lokalnych i ruchowych
może wystąpić atmosfera wybuchowa [Dyrektywa 94/9/EC, Rozdział I, Artykuł 1].

36. system ochronny: Za „systemy ochronne" uznaje się wszystkie części i podzespoły inne niż wyżej
    zdefiniowane, których zadaniem jest natychmiastowe powstrzymanie powstającego wybuchu, i/lub ograniczenie
    skutecznego zasięgu płomienia i ciśnienia wybuchu. Systemy ochronne mogą być zintegrowane z urządzeniem,
    lub wprowadzane na rynek oddzielnie, do zastosowania ich jako systemów samodzielnych [Dyrektywa 94/9/WE,
    Rozdział I, Artykuł 1].

37. zredukowane ciśnienie wybuchu: Ciśnienie powstające w wyniku wybuchu atmosfery wybuchowej
    w zbiorniku chronionym przez odciążanie wybuchu lub tłumienie wybuchu.

38. samozapalenie pyłu w masie: Zapalenie pyłów spowodowane tym, że szybkość wytwarzania ciepła w wy­
    niku reakcji utleniania i/lub rozkładu pyłu jest większa niż szybkość odprowadzania ciepła do otoczenia.

4 Identyfikacja zagrożenia 4.1 Postanowienia ogólne

Zagrożenie wybuchem jest związane z materiałami i substancjami przetwarzanymi, stosowanymi lub uwalniany­mi przez urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły oraz materiałami stosowanymi do budowy urzą­dzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów.

Niektóre z tych materiałów i substancji mogą ulegać procesom spalania w powietrzu. Procesom tym często towarzyszy wytwarzanie znaczących ilości ciepła i mogą one być związane ze wzrostem ciśnienia i uwolnie­niem materiałów niebezpiecznych. W odróżnieniu od pożaru wybuch zasadniczo jest samopodtrzymującym rozprzestrzenianiem się strefy reakcji (płomienia) w atmosferze wybuchowej.

Substancje palne powinny być rozważane jako materiały, które mogą utworzyć atmosferę wybuchową, chyba że bad? ^;e ich właściwości wykazało, że w mieszaninach z powietrzem nie są zdolne do samopodtrz nującego się rozf. estrzeniania wybuchu.

To potencjalne zagrożenie związane z atmosferą wybuchową staje się realne w przypadku zapłonu przez efektywne źródło zapłonu.

Dane dotyczące bezpieczeństwa wymienione w 4.2,4.3 i 4.4 opisują właściwości substancji istotne dla bezpieczeń­stwa. Mogą być one uzyskiwane w wyniku eksperymentów laboratoryjnych i w kilku przypadkach również metodami obliczeniowymi¹⁾. Uzyskane dane dotyczące bezpieczeństwa są stosowane do identyfikacji zagrożenia.

¹¹ Odpowiednie normy były, lub są, opracowywane przez CEN i CENELEC. 12

stronica 12 EN 1127-1:1997

Należy mieć na uwadze fakt, że tego typu dane dotyczące bezpieczeństwa nie są stałymi fizycznymi, ale zależą na przykład od technik użytych do ich pomiaru. Tak więc podane w tablicy dane dotyczące bezpieczeń­stwa w odniesieniu do pyłów są jedynie wskazówkami, ponieważ te wartości zależą od ozmiarów i kształtu cząstek, zawartości wilgoci i obecności dodatków nawet w śladowych stężeniach. Dla określonych zastosowań zaleca się poddawanie badaniom próbek pyłu obecnego w urządzeniach i używanie uzyskanych danych do identyfikacji zagrożenia.

4.2 Właściwości palne

Ponieważ w tym kontekście potencjalne zagrożenie stwarza nie sam materiał, ale jego kontakt lub zmieszanie z powietrzem, powinny zostać oznaczone właściwości mieszaniny substancji palnej z powietrzem. Te właściwo­ści informują o zachowaniu się substancji w trakcie spalania i o możliwości zapoczątkowania pożaru lub wybu­chu. Odnośne dane to np.

• temperatura zapłonu;

• granice wybuchowości (DGW, GGW);

• graniczne stężenie tlenu (GST).

4.3 Wymagania dotyczące zapłonu

Powinny zostać oznaczone właściwości atmosfery wybuchowej związane z zapłonem. Odnośne dane to np.

• minimalna energia zapłonu;

• minimalna temperatura samozapłonu atmosfery wybuchowej;

• minimalna temperatura samozapłonu warstwy pyłu.

4.4 Właściwości charakteryzujące przebieg wybuchu

Zachowanie atmosfery wybuchowej po wystąpieniu zapłonu powinno być charakteryzowane danymi takimi jak:

• maksymalne ciśnienie wybuchu (p_max)\

• maksymalna szybkość narastania ciśnienia wybuchu ((dp/df)_max);

• maksymalny doświadczalny bezpieczny prześwit (MDBP).

5 Elementy oceny ryzyka 5.1 Postanowienia ogólne

Ocena ryzyka powinna być zawsze przeprowadzona dla każdej odrębnej sytuacji zgodnie z EN 1050. Ocena ryzyka obejmuje następujące elementy, dla których w niniejszej normie podano wytyczne:

1. identyfikacja zagrożenia. Dane dotyczące bezpieczeństwa zgodnie z rozdziałem 4 są pomocne przy
   identyfikacji zagrożeń przez wskazanie, czy substancje są palne i czy łatwo ulegają zapłonowi;

2. określenie prawdopodobieństwa wystąpienia atmosfery wybuchowej i jej objętości (zgodnie z 5.2);

3. określenie obecności źródeł zapłonu i prawdopodobieństwa wystąpienia źródeł zapłonu zdolnych do
   zapalenia atmosfery wybuchowej (zgodnie z 5.^);

4. określenie możliwych skutków wybuchu (zgt. nie z 5.4);

5. oszacowanie ryzyka;

6. rozważenie środków dla minimalizacji ryzyka (zgodnie z rozdziałem 6).

Powinno się stosować podejście całościowe, zwłaszcza w odniesieniu do skomplikowanych urządzeń, syste­mów ochronnych, części i podzespołów, zakładów składających się z niezależnych jednostek i, przede wszyst­kim, w odniesieniu do rozległych instalacji. Ocena ryzyka powinna uwzględniać zagrożenie zapłonem i wybu­chem z uwagi na

• urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły;

• wzajemne oddziaływanie pomiędzy urządzeniami, systemami ochronnymi, częściami i podzespołami
  oraz stosowanymi substancjami;

13

stronica 13 EN 1127-1:1997

• charakterystykę procesu przemysłowego prowadzonego w urządzeniach, systemach ochronnych, czę­
  ściach i podzespołach;

• wzajemne oddziaływanie pomiędzy poszczególnymi procesami w różnych częściach urządzeń, syste­
  mów ochronnych, części i podzespołów;

• otoczenie urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów i możliwe wzajemne oddziaływanie
  z sąsiadującymi procesami.

5.2 Określanie objętości atmosfery wybuchowej i prawdopodobieństwa jej występowania

Występowanie niebezpiecznej atmosfery wybuchowej zależy od:

• obecności substancji palnej;

• stopnia rozproszenia substancji palnej (np. gazy, pary, mgły, pyły);

• stężenia substancji palnej w powietrzu, w granicach zakresu wybuchowości;

• objętości atmosfery wybuchowej wystarczającej do spowodowania obrażeń lub zniszczeń w wyniku
  zapłonu.

Przy ocenie prawdopodobieństwa występowania niebezpiecznej atmosfery wybuchowej powinno się uwzględ­niać możliwość tworzenia atmosfery wybuchowej w wyniku reakcji chemicznych, pirolizy i procesów biologicz­nych z udziałem obecnych materiałów.

Jeżeli nie jest możliwe oszacowanie prawdopodobieństwa występowania niebezpiecznej atmosfery wybucho­wej, należy przyjąć założenie, że taka atmosfera występuje zawsze, z wyjątkiem sytuacji, kiedy stosowane jest wiarygodne urządzenie kontroli stężenia substancji palnej w atmosferze.

UWAGA: W praktyce wygodne jest klasyfikowanie w postaci stref zarówno wnętrza, jak i otoczenia urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów, na podstawie prawdopodobieństwa występo­wania niebezpiecznej atmosfery wybuchowej (patrz 6.3).

5.2.1 Stopień rozproszenia substancji palnych

Ze względu na swą postać, gazy i pary mają stopień rozproszenia wystarczający do wytworzenia atmosfery wybuchowej. W przypadku mgieł i pyłów stopień rozproszenia wystarczający do wytworzenia atmosfery wybu­chowej może zostać osiągnięty, jeżeli rozmiar kropelki lub cząstki będzie wynosił poniżej 1 mm.

UWAGA: Liczne mgły, aerozole i pyły występujące w praktyce mają rozmiary cząstek pomiędzy 0,001 mm i 0,1 mm.

5.2.2 Stężenie substancji palnych

Wybuch jest możliwy, jeśli stężenie substancji palnej rozproszonej w powietrzu osiąga wartość minimalną (dol­ną granicę wybuchowości). Do wybuchu nie dojdzie, jeśli stężenie przekroczy wartość maksymalną (górną granicę wybuchowości).

UWAGA: Niektóre niestabilne substancje chemicznie, np. acetylen i tlenek etylenu, mogą ulegać reak­cjom egzotermicznym nawet przy braku tlenu i mają górną granicę wybuchowości równą 100 %.

Granice wybuchowości zmieniają się ze zmianą ciśnienia i temperatury, reguły zakres stężenia pomiędzy granicami wybuchowości wzrasta ze wzrostem ciśnienia i temperatury. W przypadku mieszanin z tlenem, górne granice wybuchowości są dużo wyższe niż dla mieszanin z powietrzem.

Jeżeli temperatura powierzchni cieczy palnej jest wyższa niż dolna temperaturowa granica wybuchowości, może się wytworzyć atmosfera wybuchowa (patrz 6.2.2.2). Aerozole i mgły cieczy palnych mogą tworzyć atmosferę wybuchową w temperaturze niższej niż dolna temperaturowa granica wybuchowości.

Granice wybuchowości dla pyłów nie mają takiego samego znaczenia jak w przypadku gazów i par. Obłoki pyłów są zazwyczaj niejednorodne. Stężenie pyłu może zmieniać się w dużym stopniu w zależności od sposo­bu jego osadzania się i rozproszenia w powietrzu. Zawsze należy liczyć się z możliwością tworzenia atmosfer wybuchowych w obecności osadów palnego pyłu.

14

stronica 14 EN 1127-1:1997

5.2.3 Objętość atmosfery wybuchowej

Ocena, czy atmosfera wybuchowa występuje w objętości niebezpiecznej zależy od możliwych skutków wybu­chu (patrz 5.4).

5.3 Określanie obecności efektywnych źródeł zapłonu

5.3.1 Postanowienia ogólne

Zdolność zapalająca źródła zapłonu powinna być rozpatrywana łącznie z właściwościami zapłonu substancji palnej (patrz 4.3).

Prawdopodobieństwo występowania efektywnych źródeł zapłonu powinno być oszacowane, przy uwzględnie­niu możliwości ich pojawienia się np. w trakcie konserwacji i czyszczenia.

- UWAGA: Dla zmniejszania aktywności źródeł zapłonu mogą być użyte środki ochronne (patrz 6.4).

Jeżeli prawdopodobieństwo występowania efektywnego źródła zapłonu nie może być oszacowane, należy przyjąć założenie, że źródło zapłonu występuje zawsze.

Zaleca się klasyfikowanie źródeł zapłonu stosownie do prawdopodobieństwa ich występowania, w następujący sposób:

1. źródła zapłonu, które mogą występować ciągle lub często;

2. źródła zapłonu, które mogą występować rzadko;

3. źródła zapłonu, które mogą występować jedynie wyjątkowo.

W odniesieniu do stosowanych urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów klasyfikacja ta powin­na być rozważana odpowiednio do:

1. źródeł zapłonu, które mogą występować podczas normalnego działania;

2. źródeł zapłonu, które mogą wystąpić jedynie w wyniku wadliwego działania;

3. źródeł zapłonu, które mogą wystąpić jedynie w wyniku rzadko występującego wadliwego działania.

Różne źródła zapłonu są rozważane w podrozdziałach od 5.3.2 do 5.3.14.

5.3.2 Gorące powierzchnie

Zapłon może wystąpić, jeżeli dojdzie do kontaktu atmosfery wybuchowej z ogrzaną powierzchnią. Źródłem zapłonu może być nie tylko sama gorąca powierzchnia - również warstwa pyłu lub palne ciało stałe zapalone w kontakcie z gorącą powierzchnią może stanowić źródło zapłonu dla atmosfery wybuchowej.

Zdolność ogrzanej powierzchni do spowodowania zapłonu zależy od rodzaju i stężenia poszczególnych substancji w mieszaninie z powietrzem. Zdolność ta rośnie ze wzrostem temperatury i powierzchni. Ponadto, temperatura powo­dująca zapłon zależy od rozmiaru i kształtu ogrzanego elementu, gradientu stężenia w pobliżu powierzchni i, w pewnym stopniu, również od rodzaju materiału ogrzanej powierzchni. Tak na przykład atmosfera wybuchowa gazu albo pary wewnątrz dość dużych ogr. <. "łych przestrzeni (około 1 I lub więcej) może ulec zapłonowi od powierzchni o niższych temperaturach niż określanycn zgodnie z IEC 79-4 lub innymi równoważnymi metodami. Z drugiej strony w przypadku ogrzanych ciał charakteryzujących się raczej wypukłościami niż wklęsłościami, do zapłonu konieczne są wyższe temperatury powierzchni; minimalna temperatura samozapłonu wzrasta, na przykład w przypadku kul albo rur ze zmniejszaniem się ich średnicy. Kiedy atmosfera wybuchowa przepływa nad ogrzanymi powierzchniami, do zapłonu konieczna jest wyższa temperatura powierzchni z powodu krótkiego czasu kontaktu.

Jeżeli atmosfera wybuchowa pozostaje w kontakcie z gorącą powierzchnią przez względnie długi czas, mogą zachodzić wstępne reakcje, np. zimne płomienie, wskutek czego tworzą się łatwiej zapalne produkty rozkładu ułatwiające zapłon pierwotnych atmosfer.

Oprócz łatwo rozpoznawalnych gorących powierzchni, takich jak grzejniki, suszarki, wężownice grzewcze i inne, źródłem niebezpiecznych temperatur mogą być również procesy mechaniczne i z udziałem maszyn. Procesy te

15

stronica 15 EN 1127-1:1997

obejmują również urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły, które zamieniają energię mechaniczną w cieplną, tj. wszystkie rodzaje sprzęgieł trących i hamulców działających mechanicznie (np. w pojazdach i wirówkach). Ponadto, wszystkie części ruchome w łożyskach, przepustach wałów, uszczelnieniach itd. mogą stawać się źródłem zapłonu, jeżeli nie są w wystarczającym stopniu smarowane. W przypadku ścisłego pasowa­nia ruchomych części przedostanie się ciał obcych lub przesunięcie osi również mogą powodować tarcie, które z kolei może prowadzić do wysokiej temperatury powierzchni, w niektórych przypadkach dość szybko.

Powinno się również brać pod uwagę wzrost temperatury w wyniku reakcji chemicznych (np. ze smarami i środkami czyszczącymi).

Informacje dotyczące zagrożeń związanych z zapłonem przy pracach spawalniczych i cięciu, patrz 5.3.3. Informacje dotyczące środków ochrony przed zagrożeniami zapłonem od gorących powierzchni, patrz 6.4.2.

5.3.3 Płomienie i gorące gazy (z włączeniem gorących cząstek)

Płomienie towarzyszą reakcjom spalania w temperaturach powyżej 1 000 °C. Gorące gazy są produktem reakcji, w przypadku płomieni dymiących i/lub kopcących tworzą się również jarzące się cząstki stałe. Płomie­nie oraz ich gorące produkty reakcji lub inaczej wysoce ogrzane gazy mogą zapalić atmosferę wybuchową. Płomienie, nawet bardzo małe, są jednym z najbardziej efektywnych źródeł zapłonu.

Jeżeli atmosfera wybuchowa występuje zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz urządzenia, systemu ochronnego, części lub podzespołu, albo w sąsiednich częściach instalacji i jeżeli zapłon następuje w jednym z tych miejsc, płomień może rozprzestrzeniać się w inne miejsca przez otwory takie jak kanały wentylacyjne. Zapobieganie rozprzestrzenianiu się płomienia wymaga specjalnie zaprojektowanych środków ochronnych (patrz 6.5.5).

Krople stopionego metalu powstające podczas spawania lub cięcia są cząstkami o bardzo dużej powierzchni i dlatego sąjednymi z najbardziej efektywnych źródeł zapłonu.

Informacje dotyczące środków ochrony przed zagrożeniami zapłonem od płomieni i gorących gazów, patrz 6.4.3.

5.3.4 Iskry wytwarzane mechanicznie

W wyniku tarcia, uderzenia lub procesów ścierania takich jak mielenie, może następować oddzielenie od ciał stałych cząstek o wysokiej temperaturze, będącej wynikiem energii używanej w procesie. Jeżeli cząstki te zawierają substancje zdolne do utleniania, na przykład żelazo lub stal, mogą one ulegać procesowi utleniania, osiągając przez to nawet wyższe temperatury. Cząstki takie (iskry) mogą zapalać palne gazy i pary i pewne mieszaniny pyłowo-powietrzne (zwłaszcza mieszaniny pyłów metali z powietrzem). W warstwie pyłu iskry mogą spowodować tlenie, które może być źródłem zapłonu atmosfery wybuchowej.

Jako powód iskrzenia należy rozważyć przedostanie się do urządzeń, systemów ochronnych, części i podze­społów materiałów obcych, np. kamieni albo skrawków metalu.

Tarcie, nawet między podobnymi metalami żelaznymi i między pewnymi materiałami ceramicznymi, może je miejscami nagrzewać i wytwarzać iskry podobne do powstających w trakcie mielenia. Mogą one powodować zapłon atmosfer wybuchowych.

Uderzenia w obecności rdzy i metali lekkich (np. aluminium i magnezu) oraz ich stopów mogą zapoczątkowy­wać reakcję termitową, która może powodować zapłon atmosfer wybuchowych.

Metale lekkie - tytan i cyrkon - mogą również tworzyć zapalne iskry pod wpływem uderzenia lub tarcia w kontak­cie z wystarczająco twardym materiałem, nawet w nieobecności rdzy.

Informacje dotyczące zagrożenia zapłonem przy pracach spawalniczych i cięciu, patrz 5.3.3.

Informacje dotyczące środków ochrony przed zagrożeniami zapłonem od iskier wytwarzanych mechanicznie, patrz 6.4.4.

16

EN 1127-1:1997

5.3.5 Urządzenia elektryczne

W przypadku urządzeń elektrycznych źródłami zapłonu mogą być iskry elektryczne i gorące powierzchnie (patrz 5.3.2). Iskry elektryczne mogą być wytwarzane, np.

• kiedy obwody elektryczne są wyłączane i załączane;

• przez poluzowanie połączeń;

• przez prądy błądzące (patrz 5.3.6).

Wykazano jednoznacznie, że bardzo niskie napięcie (np. poniżej 50 V) stosuje się w celu ochrony osób przed porażeniem prądem i nie jest środkiem ochrony przed wybuchem. Napięcia niższe niż wyżej wymienione mogą jednak wytworzyć energię wystarczającą do zapalenia atmosfery wybuchowej.

Informacje dotyczące środków ochrony przed zagrożeniami zapłonem od urządzeń elektrycznych, patrz 6.4.5.

5.3.6 Prądy błądzące, katodowa ochrona przed korozją

Prądy błądzące mogą płynąć w systemach przewodzących elektryczność lub częściach systemów

- jako prądy powrotne w systemach elektroenergetycznych - zwłaszcza w sąsiedztwie kolei elektrycznej
i dużych systemów spawalniczych - gdy, na przykład, elektroprzewodzące składniki systemu, takie jak
szyny i kable leżące pod ziemią obniżają opór ścieżki prądu powrotnego;

• jako wynik zwarcia albo doziemienia z powodu uszkodzeń instalacji elektrycznych;

• jako wynik indukcji magnetycznej (np. ze względu na sąsiedztwo instalacji elektrycznych z silnymi
  prądami lub częstotliwościami radiowymi, patrz też 5.3.9); i

• jako wynik uderzenia pioruna (patrz 5.3.8).

Jeżeli części systemu zdolnego do przewodzenia prądów błądzących są rozłączane, łączone lub mostkowane - nawet w przypadku niewielkich różnic potencjału - atmosfera wybuchowa może ulec zapłonowi w wyniku iskier i/lub luków elektrycznych. Ponadto, zapłon może również nastąpić z powodu nagrzania się ścieżek przewodzących (patrz 5.3.2).

W przypadku zastosowania ochrony przed korozją metodą katodową z przyłożonym napięciem wyżej wymie­nione ryzyko zapłonu również jest możliwe. Jeżeli stosuje się anody ochronne, ryzyko zapłonu z powodu iskier elektrycznych jest mało prawdopodobne, chyba że anody wykonane są z aluminium lub magnezu.

Informacje dotyczące środków ochrony przed zagrożeniami zapłonem od błądzących prądów elektrycznych i kato­dowej ochrony przed korozją, patrz 6.4.6.

5.3.7 Elektryczność statyczna

W określonych warunkach wyładowania elektryczności statycznej mogą powodować zapłon. Wyładowanie nałado­wanych, izolowanych części przewodzących łatwo może prowadzić do wytworzenia iskier zapalających. W przy­padku naładowanych elementów wykonanych z materiałów nieprzewodzących, dotyczy to głównie tworzyw sztucz­nych, ale również pewnych innych materiałów, możliwe jest wystąpienie wyładowań snopiastych. W specjalnych przypar ^ch, podczas szybkich procesów rozdziału (np. taśmy przesuwające się na wałkach, pasy napadowe), lub w wynika kombinacji materiałów przewodzących i nieprzewodzących, możliwe są również rozprzestrz^ iające się wyładowania snopiaste. Mogą również występować wyładowania stożkowe ^N8) od materiałów składowanych luzem oraz wyładowania z obłoków pyłu.

Wyładowania snopiaste mogą zapalać niemal wszystkie wybuchowe atmosfery gazów i par. Zgodnie z obecnym stanem wiedzy nie można wykluczyć zapłonu wybuchowych atmosfer pyłowo-powietrznych ze skrajnie niską mini­malną energią zapłonu przez wyładowanie snopiaste. Iskry, rozprzestrzeniające się wyładowania snopiaste, wyłado­wania stożkowe i wyładowania z obłoku pyłu mogą zapalać wszystkie rodzaje atmosfer wybuchowych, w zależności od ich energii wyładowania.

^NB| Odsyłacz krajowy. Wyładowania ze stożka usypanego materiału.

17

Informacje dotyczące środków ochrony przed zagrożeniami zapłonem spowodowanym elektrycznością sta­tyczną, patrz 6.4.7.

5.3.8 Uderzenie pioruna

Jeżeli uderzenie pioruna nastąpi w atmosferze wybuchowej, zawsze dojdzie do jej zapłonu. Co więcej, istnieje również możliwość zapłonu ze względu na wysokie temperatury osiągane przez elementy przewodzące wyła­dowanie.

W miejscu uderzenia pioruna płyną silne prądy, które mogą tworzyć iskry w jego sąsiedztwie.

Nawet bez uderzenia pioruna, burze mogą powodować indukowane wysokie napięcia w urządzeniach, syste­mach ochronnych, częściach i podzespołach.

Informacje dotyczące środków ochrony przed zagrożeniami zapłonem spowodowanym uderzeniem pioruna, patrz 6.4.8.

5.3.9 Fale elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej (RF) od 10⁴ Hz do 3 x 10¹² Hz

Fale elektromagnetyczne są emitowane przez wszystkie systemy generujące i stosujące energię elektryczną o częstotliwości radiowej (systemy częstotliwości radiowej), np. nadajniki radiowe lub przemysłowe, lub medyczne generatory RF stosowane do ogrzewania, suszenia, utwardzania, spawania, cięcia itd.

Wszystkie przewodzące części znajdujące się w polu promieniowania działająjak anteny odbiorcze. Jeżeli pole jest wystarczająco silne i jeżeli antena odbiorcza jest wystarczająco duża, części przewodzące mogą powodować zapłon w atmosferach wybuchowych. Odbierana energia o częstotliwości radiowej może, na przykład, rozżarzyć cienkie przewody lub generować iskry podczas łączenia lub rozłączania części przewodzących. Doprowadzana przez antenę odbiorczą energia, która może prowadzić do zapłonu, zależy głównie od odległości między nadajni­kiem i anteną odbiorczą oraz od rozmiarów anteny odbiorczej przy wszystkich długościach i energii fal RF.

Informacje dotyczące środków ochrony przed zagrożeniami zapłonem spowodowanym falami elektromagne­tycznymi w paśmie RF, patrz 6.4.9.

5.3.10 Fale elektromagnetyczne od 3 x 10¹¹ Hz do 3 x 10¹⁵ Hz

Promieniowanie w tym zakresie widma może - zwłaszcza w przypadku skupienia - stać się źródłem zapłonu poprzez pochłanianie przez atmosfery wybuchowe lub powierzchnie ciał stałych.

Światło słoneczne, na przykład, może powodować zapłon w obecności przedmiotów zdolnych do skupienia jego promieni (np. butelki działające jak soczewki, reflektory skupiające).

W określonych warunkach promieniowanie intensywnych źródeł światła (ciągłego albo błyskowego) jest tak intensywnie pochłaniane przez cząstki pyłu, że stają się one źródłem zapłonu atmosfer wybuchowych lub nagromadzonego pyłu.

W przypadku promieniowania laserowego (np. stosowanego w łączności, pomiarach zdalnych, pomiarach geodezyjnych, urządzeniar do pomiaru odległości w zasięgu wzroku), nawet przy dużych odległościach energia lub natężenie nawet. liezogniskowanego promienia mogą być wystarczające do spowodowania zapło­nu. Również w tym przypadku proces ogrzewania zachodzi głównie wtedy, gdy wiązka laserowa trafia na powierzchnię ciała stałego lub gdy jest absorbowana przez cząstki pyłu w atmosferze lub przez zanieczyszczo­ne części przeźroczyste.

Należy wziąść pod uwagę, że jakiekolwiek urządzenie, system ochronny, część i podzespół generujący promienio­wanie (np. lampy, łuki elektryczne, lasery, itd.) mogą stanowić źródło zapłonu, jak to zdefiniowano w 5.3.2 i 5.3.5.

Informacje dotyczące środków ochrony przed zagrożeniami zapłonem spowodowanym falami elektromagne­tycznymi w tym zakresie, patrz 6.4.10.

18

stronica 18 EN 1127-1:1997

5.3.11 Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące generowane, na przykład, przez lampy rentgenowskie i substancje radioaktywne może zapalać atmosfery wybuchowe (zwłaszcza atmosfery wybuchowe z cząstkami pyłu) w wyniku absorpcji energii. Ponadto, źródło radioaktywne samo może się podgrzewać, z powodu wewnętrznej absorpcji energii promieniowania, do temperatury przekraczającej minimalną temperaturę samozapłonu otaczającej atmosfery wybuchowej.

Promieniowanie jonizujące może powodować chemiczny rozkład lub inne reakcje, które mogą prowadzić do tworzenia bardzo reaktywnych rodników lub niestabilnych chemicznie związków. Może to powodować zapłon.

UWAGA : Takie promieniowanie może również tworzyć atmosferę wybuchową w wyniku rozkładu (np. mieszanina tlenu i wodoru w wyniku radiolizy wody).

Informacje dotyczące środków ochrony przed zagrożeniami zapłonem spowodowanym promieniowaniem joni­zującym, patrz 6.4.11.

5.3.12 Ultradźwięki

Podczas stosowania fal ultradźwiękowych, znaczna część energii wytwarzanej przez przetwornik elektroaku­styczny jest absorbowana przez substancje stałe lub ciekłe. W wyniku absorpcji, substancja wystawiana na działanie ultradźwięków ogrzewa się tak, że w skrajnych przypadkach może nastąpić zapłon.

Informacje dotyczące środków ochrony przed zagrożeniami zapłonem spowodowanym ultradźwiękami, patrz 6.4.12.

5.3.13 Sprężanie adiabatyczne i fale uderzeniowe

W przypadku sprężania adiabatycznego lub prawie adiabatycznego i w falach uderzeniowych mogą występo­wać tak wysokie temperatury, że atmosfery wybuchowe (i osady pyłu) mogą zostać zapalone. Przyrost tempe­ratury zależy głównie od stosunku wartości ciśnień, nie od ich różnicy.

UWAGA: W przewodach ciśnieniowych kompresorów do sprężania powietrza i w zbiornikach podłą­czonych do tych przewodów, wybuchy mogą występować jako wynik zapłonu sprężonych mgieł olejów smarnych.

Fale uderzeniowe są generowane, na przykład, podczas nagłego rozprężania gazów pod wysokim ciśnieniem do rurociągów. W tym procesie fale uderzeniowe rozprzestrzeniają się do miejsc o niskim ciśnieniu szybciej niż prędkość dźwięku. Kiedy są uginane lub odbijane przez powyginany rurociąg, przewężenia, połączenia kołnierzowe, zamknięte zawory itd., mogą występować bardzo wysokie temperatury.

UWAGA: Urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły zawierające wysoce utleniające gazy, np. czysty tlen lub atmosfery gazowe o wysokim stężeniu tlenu, mogą stawać się efektywnym źródłem zapłonu przy sprężaniu adiabatycznym, fali uderzeniowej lub nawet zwykłym przepływie, ponieważ zapaleniu ulec mogą smary, szczeliwa i nawet materiały konstrukcyjne. Jeżeli to prowadzi do znisz­czenia urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów <ch części będą zapalać otaczającą atmosferę wybuchową.

Informacje dotyczące środków ochrony przed zagrożeniami zapłonem spowodowanym sprężaniem adiaba­tycznym i falami uderzeniowymi, patrz 6.4.13.

5.3.14 Reakcje egzotermiczne, włącznie z samozapaleniem pyłów

Reakcje egzotermiczne mogą stanowić źródło zapłonu gdy szybkość wytwarzania ciepła będzie większa od szybkości odprowadzania ciepła do otoczenia. Wiele reakcji chemicznych jest reakcjami egzotermicznymi. Możliwość osiągnięcia podczas reakcji wysokiej temperatury zależy, między innymi, od stosunku objętość/ powierzchnia układu reagującego, temperatury otoczenia i czasu reakcji. Te wysokie temperatury mogą prowa­dzić do zapłonu wybuchowych atmosfer, jak również zapoczątkowania tlenia się i/lub palenia.

19

stronica 19 EN 1127-1:1997

Do reakcji tych włącza się reakcje piroforycznych substancji z powietrzem, metali alkalicznych z wodą, samo­zapalenie palnych pyłów²⁾, samonagrzewanie się pasz, zapoczątkowane przez procesy biologiczne, rozkład organicznych nadtlenków lub reakcje polimeryzacji.

Katalizatory również mogą wzbudzać reakcje egzotermiczne (np. atmosfery wodór/powietrze w obecności platyny).

UWAGA 1: Niektóre reakcje chemiczne (np. rozkład termiczny i procesy biologiczne) mogą również prowadzić do tworzenia substancji palnych, które z kolei mogą tworzyć atmosfery wybuchowe z ota­czającym powietrzem.

Gwałtowne reakcje kończące się zapłonem mogą występować w pewnych połączeniach materiałów konstruk­cyjnych z substancjami chemicznymi (np. miedź z acetylenem, metale ciężkie z nadtlenkiem wodoru).

Pewne połączenia substancji, zwłaszcza gdy są dobrze rozdrobnione, (np. aluminium/rdza albo cukier/chlora­ny) reagują gwałtownie w razie uderzenia lub tarcia (patrz 5.3.4).

Informacje dotyczące środków ochrony przed zagrożeniami zapłonem spowodowanym reakcjami chemiczny­mi, patrz 6.4.14.

UWAGA 2: Zagrożenia mogą też wynikać z reakcji chemicznych spowodowanych termiczną niestabilno­ścią, dużym ciepłem reakcji i/lub szybkim wyzwalaniem gazu. Te zagrożenia nie są rozważane w niniej­szej normie.

5.4 Ocena możliwych skutków wybuchu

W przypadku wybuchu należy rozważyć możliwe skutki np.:

• płomieni;

• promieniowania cieplnego;

• fal ciśnienia;

• rozrzutu odłamków;

• niebezpiecznych uwolnień materiałów.

Konsekwencje powyższych zjawisk są zależne od

• chemicznych i fizycznych właściwości substancji palnych;

• ilości i sposobu zamknięcia atmosfery wybuchowej;

• geometrii otoczenia;

• wytrzymałości obudowy i struktur podtrzymujących;

• sprzętu ochrony indywidualnej stosowanego przez personel narażony na niebezpieczeństwo;

• fizycznych właściwości zagrożonych obiektów.

Spodziewane obrażenia ludzi lub uszkodzenia obiektów i wielkość miejsca zagrożonego mogą być ocenione w ten sposób tylko dla każdego określonego przypadku.

6 Eliminacja lub minimalizacja ryzyka 6.1 Zasady podstawowe

Konieczność jednoczesnego wystąpienia atmosfery wybuchowej i efektywnego źródła zapłonu oraz przewidy­wanych skutków wybuchu -jak opisano w rozdziale 5- prowadzi bezpośrednio do trzech podstawowych zasad zapobiegania wybuchowi i ochrony przed wybuchem:

Norma dotycząca badania samozapalenia nagromadzonego pytu jest w przygotowaniu. 20

1 I I I I I I I I I I I I I I

stronica 20 EN 1127-1:1997

a) zapobieganie

• unikanie atmosfer wybuchowych. Ten cel można osiągnąć przez zmianę stężenia substancji palnej do
  wartości poza zakresem wybuchowości lub zmianę stężenia tlenu do wartości poniżej granicznego stęże­
  nia tlenu (GST);

• unikanie jakiegokolwiek możliwego efektywnego źródła zapłonu;

b) ochrona

- ograniczanie skutków wybuchów do dopuszczalnych granic poprzez ochronne środki konstrukcyjne. W prze­
ciwieństwie do dwóch opisanych wyżej zasad, tutaj dopuszcza się wystąpienie wybuchu.

Eliminacja lub minimalizacja ryzyka może być dokonywana przez stosowanie zarówno tylko jednej z powyż­szych zasad zapobiegania lub ochrony jak i ich kombinacji.

W pierwszym rzędzie zaleca się unikanie atmosfery wybuchowej.

Im bardziej prawdopodobne będzie występowanie atmosfery wybuchowej, tym większy zakres środków prze­ciwdziałających efektywnym źródłom zapłonu powinien być zastosowany, i odwrotnie.

W celu wyboru stosownych środków należy stworzyć koncepcję bezpieczeństwa przeciwwybuchowego dla każdego indywidualnego przypadku.

Przy planowaniu środków zapobiegania wybuchowi i ochrony przed wybuchem, należy rozważyć normalne działanie, obejmujące uruchomienie i zatrzymanie. Ponadto powinno się brać pod uwagę możliwe technicznie wadliwe działanie, jak również przewidywalne niewłaściwe użytkowanie (patrz EN 292-1). Stosowanie środków zapobiegania wybuchowi i ochrony przed wybuchem wymaga gruntownej wiedzy i niezbędnego doświadcze­nia. Z tego powodu zaleca się uzyskanie porady ekspertów.

6.2 Unikanie atmosfery wybuchowej albo zmniejszenie jej objętości

6.2.1 Postanowienia ogólne

Podstawowym środkiem zapobiegania wybuchowi jest zastępowanie substancji palnych materiałami obojętnymi lub ograniczanie stężenia substancji palnych (unikanie zakresu wybuchowości).

6.2.2 Parametry procesowe

6.2.2.1 Zastępowanie albo zmniejszanie ilości substancji zdolnych do utworzenia atmosfer wybuchowych

Tam, gdzie jest to możliwe, substancje palne powinny być zastępowane substancjami niepalnymi lub substan­cjami niezdolnymi do tworzenia atmosfery wybuchowej, np. bardzo rozdrobniony materiał pylący mniej pylą­cym materiałem ziarnistym.

Ilość materiału palnego powinna być zmniejszona do minimum, np. w wyniku zastosowania procesów ciągłych zamiast okresowych.

6.2.2.2 Ograniczanie stężenia

Jeżeli nie jest możliwe uniknięcie stosowania si;* stancji zdolnych do tworzenia atmosfery wybuchowej, powstawa­niu niebezpiecznej objętości atmosfery wybuchowej wewnątrz urządzeń, systemów ochronnych, części i podze­społów można zapobiegać lub je ograniczać środkami kontroli ilości i/lub stężenia.

Środki te powinny być monitorowane, jeżeli stężenia właściwe dla procesu nie są wystarczająco odległe od zakresu wybuchowości.

Takie elementy monitoringu, jak np. detektory gazu lub detektory przepływu, powinny być połączone z alarma­mi, innymi systemami ochronnymi lub automatycznymi funkcjami na wypadek sytuacji awaryjnych.

Podczas stosowania wymienionych środków kontroli, stężenie substancji palnych powinno być wystarczająco poniżej dolnej lub wystarczająco powyżej górnej granicy wybuchowości. Powinno się uwzględnić fakt, że stęże­nia mogą wchodzić w zakres wybuchowości podczas uruchomienia bądź zatrzymania procesu.

21

T JT"

stronica 21 EN 1127-1:1997

Jeżeli stężenie wewnątrz urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów jest powyżej górnej granicy wybu-chowości, nie ma tam ryzyka wybuchu wewnętrznego; jakkolwiek możliwe uwolnienia mogą powodować ryzyko wybuchu na zewnątrz urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów z powodu wymieszania z powietrzem. Zagrożenie wybuchem może też pojawiać się wewnątrz urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów w wyniku przedostania się do nich powietrza.

W przypadku palnych cieczy, gdy można wykluczyć atmosferę wybuchowej mgły, utrzymywanie stężenia poniżej dolnej granicy wybuchowości osiąga się, gdy temperatura na powierzchni cieczy zawsze jest wystar­czająco poniżej temperatury zapłonu.

UWAGA 1: Niezbędny margines poniżej temperatury zapłonu zależy od chemicznej natury i składu palnej cieczy.

W odniesieniu do roztworów palnych gazów w palnych cieczach stosowanie temperatury zapłonu może być mylące. Podobnie myląca może być temperatura zapłonu, jeżeli ciecze przechowywane są w tem­peraturach, w których może dojść do reakcji rozkładu lub powolnego utleniania (np. bitumin, ciężki olej grzewczy).

UWAGA 2: Właściwy dobór warunków procesowych często umożliwia zapewnienie wysokiego stężenia par w całości urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów, wystarczającego dla utrzymania tego stężenia powyżej górnej granicy wybuchowości. Mimo to, w niektórych sytuacjach - np. podczas magazynowania w zbiornikach i gdy może dojść do kondensacji - stężenie będzie się zmniejszać w wyższych partiach tak, że atmosfera może być wybuchowa. Jedynie po szczególnie długich okresach magazynowania w faktycznie nie przewietrzanych zbiornikach magazynowych i gdy temperatura po­wierzchni jest daleko powyżej górnej temperaturowej granicy wybuchowości atmosfera ma stężenie, którego wartość jest większa niż górna granicy wybuchowości w całym zbiorniku magazynowym.

UWAGA 3: Niektóre ciekłe halogenowane węglowodory mogą tworzyć atmosfery wybuchowe, nawet kiedy nie można oznaczyć temperatury zapłonu cieczy.

W przypadku pyłu trudno jest osiągnąć zamierzony cel - unikanie atmosfer wybuchowych - przez ogranicza­nie stężenia, ponieważ mieszaniny pyłowo-powietrzne zazwyczaj są niejednorodne.

Obliczenie stężenia pyłu na podstawie całkowitej ilości pyłu i całkowitej objętości urządzeń, systemów ochron­nych, części i podzespołów zwykle prowadzi do błędnych wyników. Miejscowe stężenia pyłu mogą się znacznie różnić od stężeń obliczonych dla całkowitej przestrzeni.

6.2.2.3 Inertyzacja

Dodatek gazów obojętnych (np. azot, dwutlenek węgla, gazy szlachetne), pary wodnej lub obojętnych substan­cji proszkowych (np. węglan wapnia), odpowiednich dla przetwarzanych produktów, może zapobiegać tworze­niu atmosfer wybuchowych (inertyzacja).

Kiedy do inertyzacji stosuje się parę wodną, należy wziąć pod uwagę wpływ kondensacji.

Inertyzacja w wyniku użycia gazów obojętnych opiera się na zmniejsz niu stężenia tlenu w atmosferze, tak że atmosfera przestaje być już wybuchowa. Najwyższe dopuszczalne stę nie tlenu określa się przez zastosowa­nie współczynnika bezpieczeństwa do granicznego stężenia tlenu.

Dla mieszanin różnych substancji palnych, z włączeniem mieszanin hybrydowych, do określenia najwyższego dopuszczalnego stężenie tlenu powinno się użyć składnika z najniższym granicznym stężeniem tlenu, jeżeli pomiary nie wykażą inaczej.

Wybuchowe mieszaniny pyłowo-powietrzne można też poddawać inertyzacji przez dodawanie odpowiedniego pyłu obojętnego.

UWAGA : Zasadniczo efekt uzyskuje się, gdy powyżej 50 % masy stanowi pył obojętny, ale w niektó­rych przypadkach może być konieczne zastosowanie go w ilości większej niż 80 %.

22

stronica 22 EN 1127-1:1997

6.2.3 Projektowanie i konstruowanie urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów

6.2.3.1 Postanowienia ogólne

Na etapie planowania urządzeń, systemów ochronnycr części i podzespołów, które będą zawierać substancje palne, należy podejmować wysiłki dla utrzymywania surstancji zawsze w systemach zamkniętych.

Tam, gdzie jest to możliwe, zaleca się stosowanie niepa nych materiałów konstrukcyjnych.

Technologie oparte na procesach ciągłych są z regu-y preferowane w stosunku do procesów okresowych. Wszelkie prace w sąsiednich instalacjach powinny r.ć prowadzone w taki sposób, żeby nie powodowały żadnych zagrożeń. Może to być osiągane, na przykłac przez przestrzenne rozmieszczenie (rozdzielenie) lub w wyniku wzajemnej ochrony instalacji przed wzajemn.-i oddziaływaniem. Korzystny dla bezpieczeństwa może być konsekwentny podział substancji palnych na mnie sze porcje i jednoczesne utrzymywanie jedynie niewiel­kich ich ilości w danym miejscu (nawet w przypadku dLrych objętościowo przepływów). Instalacje wolnostojące są zasadniczo preferowane w stosunku do instalacji wewnątrz budynków, zwłaszcza pod kątem naturalnego ruchu powietrza.

6.2.3.2 Minimalizacja uwolnień substancji palnych

Dla zminimalizowania ryzyka wybuchu na zewnątrz urzączeń, systemów ochronnych, części i podzespołów w wyniku uwolnienia substancji palnych, urządzenia, systemy ochrcnne, części i podzespoły powinny być projektowane, kon­struowane i użytkowane w taki sposób, żeby zachować \ćr szczelność. Z doświadczenia wynika jednak, że możliwe są wystąpienia w określonych przypadkach małych wyciekć.v, np. na niektórych dławnicach pomp i w punktach poboru próbek. Powinno to zostać uwzględnione podczas projektcwania urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespo­łów. Powinny zostać poczynione ustalenia dotyczące ograniczenia możliwości wycieków oraz zapobiegania rozprze­strzenianiu się substancji palnych w przypadku uwolnienia. Tam, gdzie to potrzebne, zaleca się zainstalowanie detekto­ra wycieku. Specjalną uwagę należy zwrócić na

• wybór materiałów konstrukcyjnych, z włączeń em materiałów stosowanych na uszczelki, połączenia,
  szczeliwo dławików i izolacje termiczne, pod kątem możliwej korozji, zmęczenia materiału i niebezpiecz­
  nych interakcji z substancjami procesowymi;

• połączenia odnośnie ich bezpiecznej pracy. Ilość i rozmiary ruchomych połączeń powinny być ograni­
  czone do niezbędnego minimum;

• zabezpieczenie rurociągów przed uszkodzeniem. Można to osiągnąć np. stosując odpowiednią ochro­
  nę przed uderzeniami lub ich odpowiednie umiejscowienie. Rurociągi elastyczne powinny być ograni­
  czone do minimum;

• drenaż i wentylację miejscową dla kontrolowania małych wycieków,

• połączenia wymienne, które zaleca się dostarczać z zaślepionymi końcami połączeń;

• operacje napełniania i opróżniania. Powinno się rozważyć zastosowanie systemu z wyrównaniem ciś­
  nienia, a także ograniczyć do minimum ilość i wymiary otworów.

6.2.3.3 Rozcieńczenie poprzez wentylację

Wentylacja ma zasad' .zze znaczenie w kontroli skutków uwolnień palnych gazów i par. Może być stosowana wewnątrz i na zewnąti. urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów.

Informację dotyczącą wpływu wentylacji na klasyfikację i regulację niebezpiecznych miejsc występowania gazów i par podano w EN 60079-10.

W przypadku pyłów wentylacja z reguły stanowi wystarczającą ochronę tylko wtedy, gdy pył jest usuwany z miejsca jego powstawania (wentylacja miejscowa) i zapobiega się w sposób niezawodny odkładaniu palnego pyłu.

Uwolnienia pyłu należy spodziewać się w przypadku urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów, które mogą być otwarte podczas normalnego działania (np. w punktach przeładunku lub kontroli i czyszczenia), lub w przypadku wadliwego działania. Ochronę osiąga się przez utrzymywanie ciśnienia w zawierających pył urządzeniach, systemach ochronnych, częściach i podzespołach nieznacznie poniżej ciśnienia otoczenia (zasysanie) lub przez staranne odbieranie pyłu przy jego źródle lub punkcie uwolnienia (wyciąg miejscowy).

23

stronica 23 EN 1127-1:1997

6.2.3.4 Unikanie gromadzenia się pyłu

Dla zapobiegania tworzeniu się atmosfery wybuchowej w wyniku rozproszenia osadów pyłu w powietrzu, urzą­dzenia, systemy ochronne, części i podzespoły powinny być konstruowane tak, aby unikać gromadzenia się palnego pyłu, na tyle, na ile jest to możliwe.

W uzupełnieniu środków, o których już wspomniano w 6.2.3.1 do 6.2.3.4, specjalnej uwagi wymagają również następujące zagadnienia:

• Projektowanie systemów transportu i usuwania pyłu powinno być oparte na zasadach dynamiki prze­
  pływu, ze specjalnym uwzględnieniem stopnia wypełnienia rurociągu, szybkości przepływu, chropowato­
  ści powierzchni.

• Powierzchnie takie jak elementy strukturalne, teowniki, kanały kablowe, parapety zewnętrzne i tak zwane
  martwe przestrzenie w zawierających pył urządzeniach, systemach ochronnych, częściach i podzespołach
  powinny być ograniczane do minimum. Może to częściowo zostać osiągnięte np. przez dobór elementów
  strukturalnych z mniejszymi powierzchniami osadzania pyłów w wyniku osłonięcia lub nachylenia powierzchni,
  na których osadzania pyłów nie da się uniknąć. Przez wygładzanie powierzchni (np. płytki malowane farbą
  olejną itd.), zapobiega się przynajmniej częściowo przyleganiu pyłu i ułatwia czyszczenie. Stosowanie
  kontrastowych kolorów pozwala na łatwiejsze zauważenie osadów pyłów.

• Powinno się zapewnić właściwe warunki do czyszczenia (np. gładkie powierzchnie, dobry dostęp do
  miejsc czyszczonych, centralna instalacja systemu odkurzania, zasilanie odkurzaczy ruchomych). Szcze­
  gólną uwagę należy poświęcić usuwaniu pyłu z ogrzanych powierzchni, np. rurociągi, grzejniki, aparatu­
  ra elektryczna.

• Wybór stosownych urządzeń opróżniających dla suszarń, granulatorów, silosów i urządzeń do zbiera­
  nia pyłu.

3 Klasyfikacja miejsc niebezpiecznych 3.1 Postanowienia ogólne

la określenia zakresu środków koniecznych do uniknięcia efektywnych źródeł zapłonu, miejsca niebezpiecz-? są zaliczane do stref na podstawie częstotliwości i długości czasu występowania niebezpiecznej atmosfery ybuchowej.

UWAGA: W poniższym tekście użyte określenia „gaz" lub „gaz/para" obejmują również atmosfery aerozolowe (mgły).

ejsce, w którym nie oczekuje się występowania atmosfery wybuchowej w takich ilościach by wymagało to ecjalnych środków ostrożności, powinno być traktowane jako nie stwarzające zagrożeń w znaczeniu niniej-ej normy.

orąc pod uwagę osiadanie pyłu i możliwość tworzenia się atmosfery wybuchowej w trakcie rozproszenia jrstw pyłów zostały wyznaczone różne zestawy stref dla gazów/par i pyłów.

związku z tym niezbędne są inne środki do unikania efektywnych źródeł zapłonu palnych pyłów w porówna-i z palnymi gazami/parami.

ormację dotyczącą kontroli i klasyfikacji niebezpiecznych miejsc dla gazów i par przy użyciu wentylacji dano w EN 60079-10.

2 Strefy dla gazów/par

efa 0

jjsce, w którym atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę substancji palnych, w postaci gazu, pary o mgły, z powietrzem występuje stale lub przez długie okresy lub często.

UWAGA : Zasadniczo te warunki, w przypadku ich wystąpienia, pojawiają się wewnątrz pojemników, rurociągów i zbiorników itd.

I I I I I

i l l

stronica 24 EN 1127-1:1997

Strefa 1

Miejsce, w którym atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę substancji palnych, w postaci gazu, pary albo mgły, z powietrzem może czasami wystąpić w trakcie normalnego działania.

UWAGA : Strefa ta może obejmować, między innymi,

• bezpośrednie otoczenie strefy 0;

• bezpośrednie otoczenie miejsc zasilania surowcem;

• bezpośrednie otoczenie miejsc napełniania i opróżniania;

• bezpośrednie otoczenie wrażliwych na uszkodzenie urządzeń, systemów ochronnych,
  części i podzespołów, wykonanych ze szkła, ceramiki i tym podobnych materiałów;

• bezpośrednie otoczenie nieodpowiednio zabezpieczonych uszczelnień, na przykład na
  pompach i zaworach z komorami dławikowymi.

■Strefa 2

Miejsce, w którym atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę substancji palnych, w postaci gazu, pary albo mgły, z powietrzem nie występuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia trwa krótko.

UWAGA : Strefa ta może obejmować, miedzy innymi, miejsca otaczające strefę 0 lub 1. 6.3.3 Strefy dla pyłów

Warstwy, osady i zwały palnego pyłu powinny być traktowane jak każde inne źródło, które może tworzyć atmosferę wybuchową.

Strefa 20

Miejsce, w którym atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu występuje stale lub przez długie okresy lub często.

I

UWAGA: Zasadniczo te warunki, w przypadku ich wystąpienia, pojawiają się wewnątrz pojemników,
I rurociągów i zbiorników itd.

Strefa 21

1 Miejsce, w którym atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu może czasami wystąpić w trak-

cie normalnego działania.

I UWAGA : Strefa ta może obejmować, między innymi, miejsca w bezpośrednim otoczeniu punktów

nasypywania i wysypywania pyłu i gdzie występują warstwy pyłu zdolne, w trakcie normalnego działa­nia, tworzyć palną mieszaninę pyłu z powietrzem w zakresie stężeń wybuchowych.

I

Strefa 22

i

Miejsce, w którym atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietn. nie występuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia trwa krótko.

UWAGA: Strefa ta może obejmować, miedzy innymi, miejsca w bezpośrednim otoczeniu urządzeń, syste­mów ochronnych, części i podzespołów zawierających pył, z których może dojść do uwolnienia i groma­dzenia się pyłu (na przykład pomieszczenia z młynami, w których osiada pył wydostający się z młynów).

16.4 Wymagania dotyczące projektowania i konstatowania urządzeń, systemów ochronnych, części i pod­zespołów, uwzględniające unikanie efektywnych źródeł zapłonu

_ 6.4.1 Postanowienia ogólne

W przypadku stosowania urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów w miejscach niebezpiecznych należy sprawdzać, z uwzględnieniem procesów zapłonu omówionych w 5.3, czy możliwe jest wystąpienie zagro-

25

stronica 25 EN 1127-1:1997

żeń zapłonem. Jeżeli możliwe są zagrożenia zapłonem, należy podjąć wysiłki w celu usunięcia źródeł zapłonu z miejsca niebezpiecznego. Gdyby to nie było możliwe, należy zastosować środki ochronne opisane w 6.4.1 do 6.4.14 ze szczególnym uwzględnieniem podanych niżej informacji.

Zastosowane środki powinny unieszkodliwiać źródła zapłonu bądź zmniejszać prawdopodobieństwo występo­wania efektywnych źródeł zapłonu. Może to być osiągnięte przez właściwe projektowanie i konstruowanie urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów, w wyniku zastosowania procedur operacyjnych, jak również za pomocą odpowiednich systemów pomiarowych i kontrolnych (patrz 6.7).

Zakres środków ochronnych zależy od prawdopodobieństwa występowania atmosfery wybuchowej i skutków możliwego wybuchu. Jest to realizowane przez rozróżnienie między różnymi kategoriami urządzeń, jak okre­ślono to w Dyrektywie 94/9/WE. Kategorie te odzwierciedlają wymagania dla różnych stref.

Kryteria określające zakwalifikowanie do danej kategorii są następujące:

Kategoria 1 obejmuje urządzenia zaprojektowane tak, aby mogły funkcjonować zgodnie z pa­rametrami ruchowymi ustalonymi przez producenta i zapewniać bardzo wysoki poziom zabez­pieczenia.

Urządzenia tej kategorii są przeznaczone do użycia w miejscach, w których atmosfery wybu­chowe spowodowane przez mieszaniny powietrza z gazami, parami, mgłami lub mieszaniny pyłowo-powietrzne są obecne stale, przez długie okresy lub często.

Urządzenia tej kategorii muszą zapewniać wymagany poziom zabezpieczenia nawet w przy­padku rzadko występującej awarii urządzenia i charakteryzują się takimi środkami zabezpie­czenia, że:

• albo, w przypadku uszkodzenia jednego ze środków zabezpieczających, przynajmniej drugi,
  niezależny środek zapewni wymagany poziom zabezpieczenia

• albo wymagany poziom bezpieczeństwa będzie zapewniony w przypadku wystąpienia dwóch
  niezależnych od siebie uszkodzeń.

Kategoria 2 obejmuje urządzenia zaprojektowane tak, aby mogły funkcjonować zgodnie z pa­rametrami ruchowymi ustalonymi przez producenta i zapewniać wysoki poziom zabezpiecze­nia.

Urządzenia tej kategorii są przeznaczone do użycia w miejscach, w których jest prawdopodob­ne pojawienie się atmosfer wybuchowych, spowodowanych przez gazy, pary, mgły lub miesza­niny pyłowo-powietrzne.

Środki zabezpieczenia dotyczące urządzeń tej kategorii zapewniają wymagany poziom zabezpieczenia nawet w przypadku częstych zakłóceń lub uszkodzeń urządzeń, jakie zwykle należy brać pod uwagę.

Kategoria 3 obejmuje urządzenia zaprojektowane tak, aby mogły funkcjonować zgodnie z, ,ra-metrami ruchowymi ustalonymi przez producenta i zapewniać normalny poziom zabezpieczenia.

Urządzenia tej kategorii są przeznaczone do użycia w miejscach, w których nie przewiduje się pojawienia atmosfer wybuchowych wywołanych przez gazy, pary, mgły lub mieszaniny pyłowo-powietrzne, a o ile one rzeczywiście wystąpią, to jest to prawdopodobne tylko rzadko lub w ciągu krótkiego okresu czasu.

Urządzenia tej kategorii zapewniają wymagany poziom zabezpieczenia podczas normalnego działania.

Zależność pomiędzy kategoriami i strefami zawarto w Załączniku B. 26

■

stronica 26 EN 1127-1:1997

■•> W zależności od rodzaju atmosfery wybuchowej (gaz/para/mgła albo pył jako substancja palna) i od kategorii

i'.-'. niżej podane ogólne wymagania dotyczące urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów należy

stosować do:

■

Urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów przeznaczonych do stosowania w atmosferach

wybuchowych gaz/powietrze, para/powietrze i mgła/powietrze:

g| Kategorii 3: Powinno się unikać źródeł zapłonu, które mogą występować stale lub często (np.

^| w trakcie normalnego działania urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów).

■

Kategorii 2: Poza unikaniem źródeł zapłonu wyszczególnionych dla kategorii 3, powinno się

również unikać źródeł zapłonu, które mogą występować w rzadkich sytuacjach (np. w wyniku wadliwego działania urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów).

Kategorii 1: Poza unikaniem źródeł zapłonu wyszczególnionych dla kategorii 2, powinno się również unikać źródeł zapłonu, które mogą występować w wyjątkowo rzadkich sytuacjach (np. w wyniku rzadko występującego wadliwego działania urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów).

Urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów przeznaczonych do stosowania w atmosferach wybuchowych pyl/powietrze:

Kategorii 3: Powinno się unikać źródeł zapłonu, które mogą występować stale lub często (np. w trakcie normalnego działania urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów). Od­nosi się to zarówno do zapłonu obłoku pyłu, jak i do warstwy pyłu. Dotyczy to również ograni­czenia temperatury powierzchni w celu zapobiegania zapłonowi osadzonego pyłu w trakcie długotrwałego narażenia na ciepło.

Kategorii 2: Poza unikaniem źródeł zapłonu wyszczególnionych dla kategorii 3, powinno się również unikać źródeł zapłonu, które mogą występować w rzadkich sytuacjach (np. w wyniku wadliwego działania urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów). Odnosi się to zarówno do zapłonu obłoku pyłu, jak i do warstwy pyłu.

Kategorii 1: Poza unikaniem źródeł zapłonu wyszczególnionych dla kategorii 2, powinno się również unikać źródeł zapłonu, które mogą występować w wyjątkowo rzadkich sytuacjach (np. w wyniku rzadko występującego wadliwego działania urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów). Odnosi się to zarówno do zapłonu obłoku pyłu, jak i do warstwy pyłu.

Urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów wszystkich kategorii:

Urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły powinny być projektowane z uwzględnieniem charaktery­styki substancji palnych.

Jeżeli atmosfera wybuchowa zawiera kilka rodzajów palnych gazów, par, mgieł lub pyłów, dobór środków ochronnych z reguły powinien być oparty na wynikach badań specjalistycznych.

f

Unikanie efektywnych źródeł zapłonu, jako jedyny śród i ochronny, możliwe jest do zastosowania tylko wtedy, gdy zidentyfikowano wszystkie rodzaje źródeł zapłonu i okutecznie sieje kontroluje (patrz 6.4.2 do 6.4.14).

Specyficzne wymagania dotyczące unikania źródeł zapłonu, wynikające z klasyfikacji stref w odniesieniu do urządzeń różnych kategorii, opisano w 6.4.2 do 6.4.14.

6.4.2 Gorące powierzchnie

Informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń związanych z gorącymi powierzchniami, patrz 5.3.2.

W przypadku zidentyfikowania zagrożeń związanych z gorącymi powierzchniami, w zależności od rodzaju atmosfery wybuchowej (gaz/para/mgła albo pył jako substancja palna) i kategorii, niżej podane ogólne wyma­gania dotyczące urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów należy stosować do:

27

stronica 27 EN 1127-1:1997

Urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów przeznaczonych do stosowania w atmosferach wybuchowych gaz/powietrze, para/powietrze i mgła/powietrze:

Kategorii 1: Temperatura wszystkich powierzchni urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów, które mogą mieć kontakt z atmosferami wybuchowymi, nie powinna - nawet w przypadku rzadko występującego wadliwego działania - przekroczyć 80 % minimalnej tempe­ratury samozapłonu palnego gazu lub palnej cieczy, mierzonej w °C.

Kategorii 2: Temperatura wszystkich powierzchni urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów, które mogą mieć kontakt z atmosferami wybuchowymi, nie powinna przekroczyć minimalnej temperatury samozapłonu palnego gazu lub palnej cieczy w trakcie normalnego dzia­łania i w przypadku wadliwego działania. Jednak w przypadku gdy nie można wykluczyć sytuacji, że gaz albo para może się podgrzać do temperatury powierzchni, temperatura powierzchni nie powinna przekroczyć 80 % minimalnej temperatury samozapłonu gazu, mierzonej w °C. Warto­ści te mogą być przekroczone jedynie w przypadku rzadko występującego wadliwego działania.

Kategorii 3: Temperatura wszystkich powierzchni urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów, które mogą mieć kontakt z atmosferami wybuchowymi, nie powinna przekroczyć minimalnej temperatury samozapłonu gazu lub cieczy w trakcie normalnego działania.

Urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów wszystkich kategorii:

W specjalnych przypadkach powyższe granice temperatury mogą być przekroczone, jeżeli udowodniono, że nie należy się spodziewać zapłonu.

Urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów do stosowania w atmosferach wybuchowych pył/ powietrze:

Kategorii 1: Temperatura wszystkich powierzchni, które mogą mieć kontakt z obłokami pyłów, nie powinna przekroczyć 2/3 minimalnej temperatury samozapłonu obłoku pyłu, mierzonej w °C, nawet w przypadku rzadko występującego wadliwego działania. Ponadto, temperatura powierzchni, na których pył może się gromadzić, powinna być niższa o margines bezpieczeństwa³¹ od mini­malnej temperatury samozapłonu najgrubszej warstwy pyłu, która może się utworzyć; powinno to być zapewnione nawet w przypadku rzadko występującego wadliwego działania. Jeżeli grubość warstwy jest nieznana, powinno się przyjąć największą możliwą do przewidzenia grubość war­stwy.

Kategorii 2: Temperatura wszystkich powierzchni, które mogą mieć kontakt z obłokami pyłów, nie powinna przekroczyć 2/3 minimalnej temperatury samozapłonu obłoku pyłu, mierzonej w °C, nawet w przypadku rzadko występującego wadliwego działania. Ponadto, temperatura powierzchni, na których pył może się gromadzić, powinna być niższa o margines bezpieczeństwa³' od mini­malnej temperatury samozapłonu warstwy pyłu; powinno to być zapewnione nawet w przypadku wadliwego działania.

_;

Często stosuje się margines bezpieczeństwa 75 K pomiędzy minimalną temperaturą samozaptonu warstwy pyłu i temperaturą powierzchni urządzeń. Wartość ta została ustalona dla sytuacji, w których grubość warstwy pyłu jest równa 5 mm lub mniejsza i pozwala na zmiany minimalnej temperatury samozapłonu, mierzonej dla warstwy 5 mm, i na efekt izolacyjny 5 mm warstwy pyłu, mogący powodować wyższe temperatury powierzchni, jeżeli nie są one ograniczone.

Większe marginesy bezpieczeństwa są wymagane, gdy grubość warstwy jest większa niż 5 mm, ponieważ ze wzrostem grubości warstwy pyłu zmniejsza się temperatura samozapłonu i pojawia się większy efekt izolacyjny powodujący wyższe temperatury powierzchni urzą- dzeń. Różne marginesy bezpieczeństwa są również wymagane w sytuacjach, gdy temperatura powietrza procesowego jest wyższa niż temperatura otoczenia.

28

stronica 28 EN 1127-1:1997

Kategorii 3: Temperatura wszystkich powierzchni, które mogą mieć kontakt z obłokami pyłów nie powinna - podczas normalnego działania - przekroczyć 2/3 minimalnej temperatury samo-zapłonu obłoku pyłu, mierzonej w oC. Ponadto, temperatura powierzchni, na których pył może się gromadzić, powinna być niższa o margines bezpieczeństwa³' od minimalnej temperatury samozapłonu warstwy pyłu.

Urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów wszystkich kategorii:

W specjalnych przypadkach powyższe granice temperatury mogą być przekroczone, jeżeli udowodniono, że nie należy się spodziewać zapłonu.

6.4.3 Płomienie i gorące gazy

Informacja dotycząca identyfikacji zagrożeń związanych z płomieniami i gorącymi gazami, patrz 5.3.3.

W odniesieniu do gorących cząstek ciał stałych (np. unoszące się iskry) należy uwzględnić 6.4.4 (iskry wytwarzane mechanicznie) i 6.5.5, w połączeniu z rozprzestrzenianiem się ognia.

W przypadku zidentyfikowania zagrożeń związanych z płomieniami i/lub gorącymi gazami, w zależności od kategorii niżej podane specyficzne wymagania dotyczące urządzeń, systemów ochronnych, części i podze­społów należy stosować do:

Wszystkich kategorii: Niedozwolone jest stosowanie otwartego ognia z wyjątkiem sytuacji opi­sanych poniżej:

Kategorii 1: Poza eliminowaniem otwartego ognia, niedopuszczalne jest stosowanie gazowych produktów spalania (np. spalin do celów inertyzacji) lub innych ogrzanych gazów, chyba że stosowane sąspecjalne środki zapobiegawcze, np. ograniczanie temperatury lub eliminowanie cząstek zapalających.

Kategorii 2 i 3: Urządzenia z płomieniami są dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy płomie­nie są bezpiecznie zamknięte (ograniczone) i na zewnętrznych powierzchniach części instala­cji nie przekracza się temperatur wyszczególnionych w 6.4.2. Ponadto, w odniesieniu do urzą­dzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów z ograniczonymi płomieniami (np. specjal­ne systemy grzewcze), powinno być zapewnione, że konstrukcja użyta do ograniczenia pło­mieni jest wystarczająco odporna na działanie płomieni i że nie może nastąpić przedostanie się płomieni do miejsca niebezpiecznego.

Kategorii 2 i 3: Powietrze potrzebne do spalania może być pobierane ze stref 1, 2, 21 i 22 tylko wtedy, gdy zapobiega się zagrożeniom przez stosowanie odpowiednich środków ochronnych (patrz 6.5.5). Gorące gazy mogą być wprowadzane tylko wtedy, gdy jest zapewnione, że nie może być osiągnięta minimalna temperatura samozapłonu atmosfery wybuchowej. Powinno być zapewnione, że nie nastąpi zapłon osadzonego pyłu. Dodatkowo, dla zapewnienia, że w odga-zach nie ma cząstek ciał stałych, zaleca się stosowanie środków zapobiegawczych (np. łapacze iskier). Te wymagania powinny być umieszczone w informacji dotyczącej użytkowania (patrz rozdział 7).

6.4.4 Iskry wytwarzane me lanicznie

Informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń związanych z iskrami wytwarzanymi mechanicznie, patrz 5.3.4.

W przypadku zidentyfikowania zagrożeń związanych z iskrami wytwarzanymi mechanicznie, w zależności od rodzaju atmosfery wybuchowej (gaz/para/mgła albo pył jako substancja palna) i kategorii, niżej podane specy­ficzne wymagania dotyczące urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów należy stosować do:

Kategorii 1: Urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły, które nawet w przypadku rzadko występującego wadliwego działania mogą być przyczyną tarcia prowadzącego do za­palenia lub powstawania iskier w wyniku uderzeń lub ścierania, powinny być wykluczone. W szczególności powinno się unikać tarcia pomiędzy aluminium lub magnezem (z wyłącze-

29

stronica 29 EN 1127-1:1997

I

niem stopów zawierających poniżej 10 % Al wagowo oraz farb i powłok zawierających poniżej 25 % Al wagowo) i żelazem lub stalą (z wyjątkiem stali nierdzewnej, kiedy można wykhczyć obecność cząsteczek rdzy). Powinno się unikać tarcia i uderzeń pomiędzy tytanem lub cyrko­nem i jakimkolwiek twardym materiałem.

I Kategorii 2: Zaleca się stosowanie wymagań dotyczących kategorii 1, jeżeli to możliwe. Powin-

no się wykluczyć tworzenie iskier w przypadku normalnego działania i w przypadku wadliwego działania.

Kategorii 3: Wystarczające jest stosowanie środków ochronnych zapobiegających tarciu po­wodującemu zapłon oraz iskrom wytwarzanym w wyniku uderzenia lub ścierania podczas nor­malnego działania.

Wszystkich kategorii: Urządzenia przeznaczone do użytku w atmosferach wybuchowych gaz/ powietrze, para/powietrze i mgła/powietrze, które mogą być źródłem iskier wytwarzanych me­chanicznie, powinny być wykluczone jeżeli potencjalna atmosfera wybuchowa może zawierać jeden lub więcej z następujących gazów: acetylen, disiarczek węgla, wodór, siarkowodór, tle­nek etylenu, chyba że udowodniono brak ryzyka wybuchu.

Wymagania dotyczące narzędzi, które mogą znaleźć się w atmosferze wybuchowej, powinny być zgodne z Załącz­nikiem A.

UWAGA 1: W niektórych przypadkach możliwa jest ochrona metali lekkich przed mechanicznym kon­taktem z rdzą przez stosowanie powłok. W przypadku powłok z materiałów nieprzewodzących, takich jak tworzywa sztuczne, może być niezbędne stosowanie środków ostrożności zapobiegających elek­tryczności statycznej. Zaleca się, aby powłoka nie miała dużej zawartości aluminium.

UWAGA 2: Prawdopodobieństwo wystąpienia zapalających iskier wytwarzanych mechanicznie może być zmniejszone, na przykład, przez zwilżanie. Należy brać pod uwagę możliwe reakcje ze środkiem zwilżającym (np. tworzenie wodoru w przypadku wody i metali lekkich).

UWAGA 3: Analizy wypadków przemysłowych i wyniki badań wykazały brak zagrożeń zapłonem mie­szanin pyłowo-powietrznych iskrami wytwarzanymi mechanicznie w przypadku niskich szybkości ob­wodowych (szybkość < 1 m/s).

6.4.5 Urządzenia elektryczne

Informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń związanych z urządzeniami elektrycznymi, patrz 5.3.5.

W przypadku zidentyfikowania zagrożeń związanych z urządzeniami elektrycznymi niżej podane specyficzne wymagania dotyczące urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów należy stosować do:

Urządzenia elektryczne w atmosferach wybuchowych są przedmiotem wymagań Dyrektywy Rady 76/117/EWG i Dyrektywy 79/196/EWG, poprawionej ostatnio Dyrektywą 94/26/WE, jak również Dyrektywy 82/130/EWG, poprawionej Dyrektywą88/35/EWG, i Dyrektywy 91/269/EWG oraz norm powołanych (EN 50014, EN 50015, EN 50016, EN 50017, EN 50018, EN 50019, EN 50020, prEN 50021, EN 50028, EN 50039, EN 50050, EN 50053-1, EN 50053-2, EN 50053-3, EN 50054, EN 50055, EN 50056, EN 50057, EN 50f S, EN 50059) w stosownych przypadkach.

Wszystkich kategorii: Urządzenia elektryczne powinny być projektowane, konstruowane, in­stalowane i utrzymywane zgodnie z odnośnymi normami europejskimi (patrz rozdział 2).

6.4.6 Prądy błądzące i katodowa ochrona przed korozją

Informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń związanych z prądami błądzącymi i katodową ochroną przed korozją, patrz 5.3.6.

W przypadku zidentyfikowania zagrożeń związanych z prądami błądzącymi i/lub katodową ochroną przed korozją, w zależności od rodzaju atmosfery wybuchowej (gaz/para/mgła albo pył jako substancja palna) i kategorii, niżej podane specyficzne wymagania dotyczące urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów należy stosować do:

30

, stronica 30

EN 1127-1:1997

Wszystkich kategorii: Wszystkie przewodzące części systemu, które są częścią urządzeń elek­trycznych, lub które z nimi sąsiadują, powinny być chronione zgodnie z prEN 50154.

Powinno się stosować specjalne środki ochronne w przypadku systemów z przyłożonym na­pięciem, z ochroną katodową przed korozją,.

Kategorii 1 i kategorii 2 do stosowania w wybuchowych mieszaninach pyłowo - powietrznych: Wszystkim przewodzącym częściom instalacji - również tym, które nie sąsiadują z urządzeniami elektrycznymi - należy zapewnić kompensację potencjału zgodnie z prEN 50154. Dopuszcza się wyjątek od tego wymagania w miejscach ograniczonych ścianami przewodzącymi, które wcho­dzą w skład systemu kompensacji potencjału. Jeżeli przewodzące części systemu znajdują się w strefach 0, 20 i 21, np. rurociągi wentylacyjne i rurociągi ssawne w zbiornikach, w pierwszym rzędzie powinny być one uwzględnione w systemie kompensacji potencjału. Te wymagania po­winny być zawarte w informacji dotyczącej użytkowania (patrz rozdział 7).

Kategorii 2: Powinno się zapewnić środki ochronne identyczne do wymaganych dla kategorii 1. Jednak dla przewodzących części systemu, które nie sąsiadują z instalacjami elektryczny­mi, jest dopuszczalne niestosowanie specjalnych środków kompensacji potencjału, np. dodat­kowych mostków, w przypadkach, kiedy taki system kompensacji tworzony przez połączone części systemu przewodzącego, np. sieć rurociągów lub rozległe systemy uziemienia, już istnieje.

Przed rozłączeniem lub połączeniem przewodzących części systemu, np. podczas demontażu połączeń i odcinków rurociągów, powinno się zapewnić mostki o odpowiednim przekroju łączą­ce poszczególne linie w przypadku możliwości osłabienia połączeń. Te wymagania powinny być zawarte w informacji dotyczącej użytkowania (patrz rozdział 7).

Kategorii 3: Zasadniczo dopuszczalne jest niestosowanie się do wymagań dotyczących kate­gorii 1 i 2, tj. kompensacji potencjału, chyba że często występują łuki elektryczne lub iskry spowodowane prądami błądzącymi.

6.4.7 Elektryczność statyczna

Informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń związanych z elektrycznością statyczną, patrz 5.3.7.

W przypadku zidentyfikowania zagrożeń związanych z elektrycznością statyczną, w zależności od kategorii niżej podane specyficzne wymagania dotyczące urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów nale­ży stosować do:

Wszystkich kategorii: Najważniejszym środkiem ochronnym jest połączenie wszystkich przewo­dzących części, które mogłyby się niebezpiecznie naładować i ich uziemienie. Ten środek ochron­ny nie jest jednak wystarczający kiedy obecne są materiały nieprzewodzące. W tym przypadku powinno się unikać niebezpiecznych poziomów naładowania nieprzewodzących części i materia­łów, włączając w to ciała stałe, ciecze i pyły. Ta informacja powinna być zawarta w informacji dotyczącej użytkowania (patrz rozdział 7).

Kategorii 1: Powinno się eliminować wyładowania mogące spowodować zapłon; rzadko wystę­pujące wadliwe działanie powinno być również uwzględniane.

Kategorii 2: Wyładowania mogące spowodować zapłon nie powinny się zdarzać w trakcie użytko­wania instalacji zgodnie z przeznaczeniem, włączając w to operacje konserwacji i czyszczenia, lub podczas wadliwego działania mogącego normalnie wystąpić.

Kategorii 3: Z reguły środki inne niż wymagane uziemienie są konieczne tylko wtedy, gdy często występują wyładowania mogące spowodować zapłon (np. w przypadku nieodpowiednio przewodzących pasów napędowych).

31

stronica 31 EN 1127-1:1997

6.4.8 Uderzenie pioruna

Informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń związanych z uderzeniem pioruna, patiz 5.3.8.

W przypadKu zidentyfikowania zagrożeń związanych z uderzeniem pioruna, niżej podane specyficzne wyma­gania dotyczące urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów należy stosować do:

Wszystkich kategorii: Instalacje powinny być zabezpieczone stosownymi środkami ochronny­mi przed skutkami uderzenia pioruna.

Powinno się zapobiegać skutkom uderzenia pioruna na zewnątrz stref 0 i 20 w wyniku uszko­dzeń w strefie 0 i 20, np. w odpowiednich miejscach mogą być zainstalowane systemy ochro­ny przed przepięciem. Dla instalacji zbiornikowych pokrytych ziemią lub elektrycznie przewo­dzących składników systemu elektrycznie odizolowanych od zbiornika, powinno się stosować połączenia i zapewnić pierścieniowy system elektrod uziemiających. Te wymagania powinny być zawarte w informacji dotyczącej użytkowania (patrz rozdział 7).

Środki ochrony przed skutkami uderzenia pioruna nie powinny osłabiać katodowych środków ochrony przed korozją zgodnie z 6.4.6.

6.4.9 Fale elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej (RF) od 10⁴ Hz do 3 * 10¹² Hz

Informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń związanych z falami elektromagnetycznymi o częstotliwości radio­wej, patrz 5.3.9.

W przypadku zidentyfikowania zagrożeń związanych z falami elektromagnetycznymi o częstotliwości radiowej, nastę­pujące specyficzne wymagania dla urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów należy stosować do:

Wszystkich kategorii: Zasadniczym środkiem bezpieczeństwa przeciw zapłonowemu efektowi działania fal elektromagnetycznych powinno być zachowanie odległości bezpieczeństwa we wszystkich kierunkach między najbliższymi częściami promieniującymi i anteną odbiorczą (patrz 5.3.9) w miejscach, które mogłyby zawierać atmosferę wybuchową.

UWAGA 1: Dla systemów przesyłowych o działaniu kierunkowym zaleca się uwzględnianie zależności odległości bezpieczeństwa od kierunku. Zaleca się również uwzględnienie, że źródło częstotliwości radiowej w zależności od jego mocy wyjściowej, wzmocnienia anteny i częstotliwości roboczej, może być zlokalizowane w odległości dochodzącej do kilkunastu kilometrów. W razie wątpliwości zaleca się potwierdzenie odległości bezpieczeństwa pomiarami.

Jeżeli odpowiednia odległość bezpieczeństwa nie może być zapewniona, należy przedsięwziąć spe­cjalne środki ochronne, na przykład zastosowanie osłony.

UWAGA 2: Dopuszczenie do stosowania ze względu na poziom zakłóceń elektromagnetycznych, wy­dane np. przez krajowe władze telekomunikacyjne, poszczególne etykiety o ochronie przed zakłóce­niami radiowymi czy-informacja o stopniu zakłóceń radiowych nic nie mówią czy urządzenie lub jego pole promieniowania mogą stwarzać ryzyko zapłonu.

Wszystkich kategorii: Syster ' o częstotliwościach radiowych powinny również stosować się do 6.4.5.

6.4.10 Fale elektromagnetyczne od 3 x 10¹¹ Hz do 3 x 10¹⁵Hz

Informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń związanych z falami elektromagnetycznymi z tego zakresu czę­stotliwości, patrz 5.3.10.

Należy zauważyć, że urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły generujące promieniowanie (np. lampy, łuki elektryczne, lasery) mogą samoistnie stanowić źródło zapłonu, jak zdefiniowano w 6.4.2 i 6.4.5.

W przypadku zidentyfikowania zagrożeń związanych z falami elektromagnetycznymi od 3 * 10¹¹ Hz do 3 * 10¹⁵ Hz, w zależności od kategorii niżej podane specyficzne wymagania dotyczące urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów należy stosować do:

32

stronica 32 EN 1127-1:1997

Wszystkich kategorii: Nie powinno się dopuszczać urządzeń, które mogą powodować zapłon przez pochłanianie rezonansowe (patrz 5.3.10).

Kategorii 3: Urządzenia elektryczne, które generują promieniowanie i które są zatwierdzone lub odpowiednie dla tych stref (patrz 6.4.5) są dopuszczalne, pod warunkiem że:

a) energia impulsu promieniowania lub strumień energii (moc) promieniowania ciągłego są
ograniczone do wartości na tyle niskiej, że nie są zdolne do zapalenia atmosfery wybuchowej

albo

b) promieniowanie jest bezpiecznie ograniczone w sposób zapewniający, że

1) zapobiega się jakiejkolwiek emisji promieniowania mogącego zapalać atmosferę wybucho­wą na zewnątrz obudowy oraz że nie występują w wyniku promieniowania gorące powierzch­nie mogące zapalać atmosferę wybuchową na zewnątrz obudowy,

2) atmosfera wybuchowa nie może przenikać do obudowy lub wybuch wewnątrz obudowy nie może przenosić się do miejsca niebezpiecznego.

Warunki te powinny być zapewnione podczas normalnego działania.

Kategorii 2: Powyższe warunki powinny być zapewnione również w przypadku rzadkich sytu­acji (np. wadliwego działania).

Kategorii 1: Powyższe warunki powinny być zapewnione nawet w przypadku bardzo rzadkich sytuacji (np. rzadko występującego wadliwego działania).

6.4.11 Promieniowanie jonizujące

Informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń związanych z promieniowaniem jonizującym, patrz 5.3.11.

W przypadku zidentyfikowania zagrożeń związanych z promieniowaniem jonizującym, w zależności od katego­rii niżej podane specyficzne wymagania dotyczące urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów należy stosować do:

Wszystkich kategorii: Wytyczne 6.4.5 powinny obowiązywać w odniesieniu do systemów elektrycznych potrzebnych do pracy źródeł promieniowania.

Środki ochronne dla laserów podane są w 6.4.10.

Kategorii 3: Urządzenia elektryczne generujące promieniowanie jonizujące są dopuszczalne, pod warunkiem że:

a) energia impulsu promieniowania lub strumień energii (moc) promieniowania ciągłego są
ograniczone do wartości na tyle niskiej, że nie są zdolne do zapalenia atmosfery wybuchowej

albo

b) promieniowanie jest bezpiecznie ograniczone w sposób zapewniający, że

1) zapobiega się jakiejkolwiek emisji promieniowania mogącego zapalać atmosferę wybucho­wą na zewnątrz obudowy oraz że nie występują w wyniku promieniowania gorące powierzch­nie mogące zapalać atmosferę wybuchową na zewnątrz obudowy,

2) atmosfera wybuchowa nie może przenikać do obudowy lub wybuch wewnątrz obudowy nie może przenosić się do miejsca niebezpiecznego.

33

stronica 33 EN 1127-1:1997

Warunki te powinny być zapewnione podczas normalnego działania.

Kategorii 2: Powyższe warunki powinny być zapewnione również w przypadku rzadkich sytu­acji (np. wadliwego działania).

Kategorii 1: Powyższe warunki powinny być zapewnione nawet w przypadku bardzo rzadkich sytuacji (np. rzadko występującego wadliwego działania).

6.4.12 Ultradźwięki

Wymagania dotyczące identyfikacji zagrożeń związanych z ultradźwiękami, patrz 5.3.12.

W przypadku zidentyfikowania zagrożeń związanych z ultradźwiękami, w zależności od kategorii niżej podane specyficzne wymagania dotyczące urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów należy stosować do:

Wszystkich kategorii: Fale ultradźwiękowe o częstotliwości powyżej 10 MHz nie powinny być dopuszczone, chyba że udowodniono w danym wypadku brak ryzyka zapłonu przez wykaza­nie, że brak jest jakiejkolwiek absorpcji w wyniku rezonansu cząsteczkowego.

Informacja w tym podrozdziale odnosi się tylko do sytuacji związanych z zapłonem spowodo­wanym mocą akustyczną. Postanowienia 6.4.5 powinny być brane pod uwagę przy towarzy­szących systemach elektrycznych.

W przypadku fal ultradźwiękowych o częstotliwości poniżej 10 MHz wymaga się dla:

Wszystkich kategorii: Fale ultradźwiękowe mogą być dopuszczone tylko jeżeli zapewnione jest bezpieczeństwo pracy. Gęstość mocy generowanego pola akustycznego nie powinna być wyższa niż 1 mW/mm², chyba że udowodniono w danym wypadku brak możliwości zapłonu.

Kategorii 2 i 3: Przy stosowaniu konwencjonalnych urządzeń ultradźwiękowych (np. echosondy ultradźwiękowe), specjalne środki ochrony przed ryzykiem zapłonu spowodowanego falami ultra­dźwiękowymi są konieczne jedynie, gdy gęstość mocy generowanego pola akustycznego wyno­si powyżej 1 mW/mm², chyba że udowodniono w danym wypadku brak możliwości zapłonu.

6.4.13 Sprężanie adiabatyczne i fale uderzeniowe

Informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń związanych ze sprężaniem adiabatycznym i falami uderzeniowy­mi, patrz 5.3.13.

W przypadku zidentyfikowania zagrożeń związanych ze sprężaniem adiabatycznym i/lub falami uderzeniowy­mi, w zależności od kategorii niżej podane specyficzne wymagania dotyczące urządzeń, systemów ochron­nych, części i podzespołów należy stosować do:

Kategorii 1: Powinno się unikać procesów mogących powodować sprężanie lub fale uderzenio­we, które mogłyby powodować zapłon. Warunki te powinny być zapewnione nawet w przypadku rzadko występującego wadliwego działania. Z reguły, niebezpieczne sprężania i fal iderzenio-we mogą być wyeliminowane jeżeli, na przykład, zasuwy i zawory pomiędzy sekcja..ii systemu charakteryzującymi się dużymi różnicami ciśnienia mogą być otwierane jedynie powoli.

Kategorii 2: Procesy mogące powodować sprężanie adiabatyczne lub fale uderzeniowe mogą być tolerowane tylko w przypadku rzadko występującego wadliwego działania.

Kategorii 3: Powinno się zapobiegać tylko takim falom uderzeniowym lub spręźaniom występu­jącym podczas normalnego działania, które mogłyby zapalić atmosfery wybuchowe.

UWAGA: Jeżeli zachodzi konieczność stosowania urządzeń, systemów ochronnych, części i podze­społów zawierających gazy wysoce utleniające, zaleca się stosowanie specjalnych środków ostrożno­ści zapobiegających zapłonowi materiałów konstrukcyjnych i materiałów pomocniczych. 34

6.4.14 Reakcje egzotermiczne, włącznie z samozapaleniem pyłów

Informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń związanych z reakcjami egzotermicznymi, patrz 5 3.14.

W przypadku zidentyfikowania zagrożeń związanych z reakcjami egzotermicznymi, niżej podane specyficzne wymagania dotyczące urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów należy stosować do⁴⁾:

Wszystkich kategorii: Jeśli to możliwe, powinno się unikać substancji zdolnych do samozapa­lenia.

Kiedy zachodzi konieczność stosowania takich substancji, należy w każdym poszczególnym przypadku przyjąć niezbędne środki ochronne. Odpowiednie mogą być następujące środki ochronne:

• inertyzacja;

• stabilizacja;

• polepszenie rozproszenia ciepła, np. przez podział substancji na mniejsze porcje;

• ograniczenie temperatury i ciśnienia;

• magazynowanie w obniżonych temperaturach;

• ograniczenie czasu przebywania.

Powinno się unikać materiałów konstrukcyjnych, które mogą reagować w sposób niebezpiecz­ny ze stosowanymi substancjami.

Informacje dotyczące środków ochrony przed zagrożeniami spowodowanymi uderzeniem i tarciem w obecno­ści rdzy i metali lekkich (np. aluminium, magnez, lub ich stopy), patrz 6.4.4.

OSTRZEŻENIE: W określonych warunkach mogą tworzyć się materiały piroforyczne, np. podczas ma­gazynowania produktów ropopochodnych zawierających siarkę lub mielenia metali lekkich w atmosferze gazu obojętnego.

6.5 Wymagania dotyczące projektowania i konstruowania urządzeń, systemów ochronnych, części i pod­zespołów w celu zmniejszenia skutków wybuchu

6.5.1 Postanowienia ogólne

W przypadku gdy nie można zastosować środków opisanych w 6.2 lub 6.4 lub nie są one odpowiednie, urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób ogra­niczający skutki wybuchu do bezpiecznego poziomu. Takimi środkami są

• projektowanie urządzeń odpornych na wybuch (patrz 6.5.2);

• odciążenie wybuchu (patrz 6.5.3);

• tłumienie wybuchu (patrz 6.5.4);

• zapobieganie rozprzestrzenianiu się płomienia i wybuchu (patrz 6.5.5).

Środki te zwykle przeznaczone są do łagodzenia niebezpiecznych skutków wybuchów wewnątrz urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów.

UWAGA : Dodatkowe środki mogą być potrzebne w przypadku budynków lub sąsiedztwa urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów, ale zagadnienia te nie są przedmiotem niniejszej normy.

OSTRZEŻENIE: W połączonych: urządzeniach, systemach ochronnych i składnikach, rurociągach lub wydłu­żonych zbiornikach możliwe jest rozprzestrzenianie się wybuchu na cały system z ruchem przyśpieszonym

Z powodu wielości możliwych reakcji chemicznych, nie można opisać w niniejszej normie wszystkich wymaganych środków ostrożno­ści. W związku z tym istotne są informacje eksperta.

35

stronica 35 EN 1127-1:1997

frontu płomienia. Wbudowane elementy lub przeszkody, które powiększają turbulencję (np. przegrody pomiaro­we) również mogą przyśpieszać przemieszczanie się frontu płomienia. Zależnie od geometrii systemu, takie przyśpieszenie może powodować przejście od deflagracji do detonacji, w czasie której występują gwałtowne wzrosty ciśnienia.

6.5.2 Projektowanie urządzeń odpornych na wybuch 6.5.2.1 Postanowienia ogólne

Urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły powinny być konstruowane tak, aby mogły wytrzymać wybuch wewnętrzny bez rozerwania.

Ogólnie rozróżnia się następujące sposoby projektowania:

• projektowanie uwzględniające maksymalne ciśnienie wybuchu⁵';

• projektowanie uwzględniające zredukowane ciśnienie wybuchu w połączeniu z odciążeniem wybuchu
  (6.5.3) lub tłumieniem wybuchu (6.5.4).

Urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły mogą być odporne na ciśnienie wybuchu lub odporne na uderzenie ciśnienia wybuchu⁶' (patrz rysunek 1):

		Projektowanie przeciwwybuchowe
Projektowanie odporności na ciśnienie wybuchu (zastosowanie przyszłego europejskiego kodeksu zbiorników ciśnieniowych)					Projektowanie odporności na uderzenie ciśnienia wybuchu (zastosowanie przyszłego europejskiego kodeksu zbiorników ciśnieniowych z większym wykorzystaniem wytrzymałości materiałów)

Rysunek 1: Schemat projektowania przeciwwybuchowego

Jeżeli wnętrze urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów jest podzielone na sekcje (np. zbiorniki połączone rurociągami), podczas wybuchu w jednej sekcji, w innych sekcjach urządzeń, systemów ochron­nych, części i podzespołów zwiększy się ciśnienie. W wyniku tego, wybuch w tych sekcjach nastąpi przy podwyższonym ciśnieniu początkowym. W konsekwencji występują szczytowe wartości ciśnienia wyższe niż wartość spodziewana w warunkach atmosferycznych. W przypadku takich sytuacji powinno się przedsięwziąć stosowne środki, np. odpowiednie projektowanie przeciwwybucru a lub automatyczne przerwanie przenosze­nia w wypadku wybuchu (patrz 6.5.5).

Jeśli przedsięwzięto odpowiednie środki (np. ograniczono stężenie) w celu zapewnienia, że faktyczne ciśnienie wybuchu nie osiągnie wartości maksymalnego ciśnienia wybuchu, to aparatura może być zaprojektowana na to niższe faktyczne ciśnienie wybuchu. ⁶⁾ Norma w przygotowaniu.

36

stronica 3f EN 1127-1:199:

6.5.2.2 Projektowanie urządzeń odpornych na ciśnienie wybuchu

Urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły odporne na ciśnienie wybuchu powinny wytrzymywać spodziewane ciśnienie wybuchu bez wystąpienia trwałych zniekształceń. Podczas wymiarowania i wytwarza­nia urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów powinny być zastosowane przepisy obejmujące projektowanie i obliczenia dotyczące zbiorników ciśnieniowych. Jako podstawę do obliczenia ciśnienia należy uwzględnić spodziewane ciśnienie wybuchu.

6.5.2.3 Projektowanie urządzeń odpornych na uderzenie ciśnienia wybuchu

Urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły odporne na uderzenie ciśnienia wybuchu są tak skonstru­owane, że wytrzymują spodziewane ciśnienie wybuchu, ale mogą zostać trwale zniekształcone.

Podczas projektowania i wytwarzania urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów odpornych na uderzenie ciśnienia wybuchu powinny być stosowane odnośne kodeksy i normy.

Po wybuchach narażone części systemu powinny być skontrolowane dla oszacowania czy urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły mogą być nadal bezpiecznie używane. Powinno to zostać uwzględnione w infor­macji dotyczącej użytkowania (patrz rozdział 7).

6.5.3 Odciążenie wybuchu

Odciążenie wybuchu jest sposobem ochrony, w którym wykorzystywane jest uwolnienie mieszaniny palących się gazów i spalin do obniżenia ciśnienia wybuchu. Osiąga się to w wyniku zastosowania otworów dekompre­syjnych wystarczających, aby zapobiec zniszczeniu urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów⁷'.

Jako urządzenia odciążające mogą być stosowane na przykład membrany odciążające, panele wydmuchowe lub klapy bezpieczeństwa. Zawory bezpieczeństwa nie są odpowiednie do tego celu.

Niezbędna powierzchnia otworów dekompresyjnych zależy głównie od

- wytrzymałości zbiornika;

-gwałtowności wybuchu (charakteryzowanej zwykle maksymalną szybkością narastania ciśnienia wybu­chu i maksymalnym ciśnieniem wybuchu);

• ciśnienia otwarcia urządzenia odciążającego;

• rodzaju i masy urządzenia odciążającego;

• objętości i kształtu zbiornika;

• rozmiarów kanałów odprowadzających (w przypadku zastosowania);

• początkowej lub wzbudzonej turbulencji w zbiorniku.

Zaleca się, aby upust ciśnienia następował krótką, prostą drogą, jeśli to możliwe. Zaleca się uwzględnianie siły odrzutu występującej w wyniku upustu ciśnienia.

Systemy upustu ciśnienia powinny być tak zainstalowane, aby wykluczyć obrażenia pracowników wynikające z procesu upustu ciśnienia. Z tego względu ciśnienie powinno być zrzucane w bezpieczne miejsce. Nie powinno się dopuścić do odciążenia wybuchu do pomieszczeń roboczych, chyba że udowodniono brak zagrożeń osób 'np. płomieniami, raz • .utem odłamków lub falami ciśnienia). Powinno się brać pod uwagę skutki odciążenia wybuchł la środowiska.

Normy zawierające wymagania dotyczące urządzeń odciążających i wymiarowania otworów dekompresyjnych dla wybuchów pytu są w przygotowaniu.

37

stronica 37 EN 1127-1:1997

6.5.4 Tłumienie wybuchu

Systemy tłumienia wybuchu zapobiegają osiągnięciu w trakcie wybuchu jego maksymalnego ciśnienia przez szybki wtrysk środków gaśniczych do urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów w razie wybu­chu. Oznacza to, że urządzenia, części i podzespoły chronione w ten sposób mogą być tak zaprojektowane, aby wytrzymywały zredukowane ciśnienie wybuchu⁸'.

W przypadku zastosowania tłumienia wybuchu, skutki wybuchu są zwykle ograniczone do wnętrza urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów.

Systemy tłumienia wybuchu składają się zasadniczo z systemu detekcji, który wykrywa wybuch w fazie począt­kowej, oraz z gaśnic ciśnieniowych, wyloty których otwierane są przez system detekcji. Zawartość gaśnic jest szybko wprowadzana do chronionych urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów i rozprowadza­na możliwie najbardziej równomiernie. W wyniku tego następuje ugaszenie płomieni wybuchu i zmniejszenie ciśnienia wybuchu, co w efekcie chroni konstrukcję urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów.

6.5.5 Zapobieganie rozprzestrzenianiu się wybuchu (przerwanie przenoszenia wybuchu)

6.5.5.1 Postanowienia ogólne

Możliwe jest stosowanie aktywnych i pasywnych urządzeń zapobiegających rozprzestrzenianiu się wybuchów, np. przez rurociągi, urządzenia oddechowe lub przez linie służące do napełniania i opróżniania.

Specjalne środki mogą być wymagane w przypadku dużych szybkości rozprzestrzeniania się płomienia lub jeżeli należy spodziewać się detonacji. W niektórych przypadkach może być preferowane zastosowanie syste­mów pasywnych, np. przerywaczy płomienia, zamknięć cieczowych, kanałów eksplozyjnych, jako systemów alternatywnych lub w połączeniu z systemami aktywnymi.

Dla różnych rodzajów atmosfer wybuchowych, tj. mieszanin gazów, par, mgieł, pyłów i mieszanin hybrydowych z powietrzem, można stosować niżej opisane urządzenia. Należy wykazać, że są one odpowiednie do użytko­wania zgodnego z ich przeznaczeniem.

6.5.5.2 Urządzenia dla gazów, par i mgieł

Dla par, gazów i mgieł stosuje się następujące przykładowe rodzaje urządzeń przerywających, opisane w 6.5.5.2.1 do 6.5.5.2.5:

6.5.5.2.1 Przerywacze deflagracji

Urządzenia te zapobiegają przenoszeniu wybuchu przez płomienie i wytrzymują ciśnienie wybuchu i oddziały­wanie temperatury deflagracji (przerywacze płomienia zawierające elementy wykonane np. ze sfałdowanych taśm metalowych lub spieków metalowych, szybkootwierających się zaworów dekompresyjnych).

6.5.5.2.2 Przerywacze płomienia dla długotrwałego spalania

Urządzenia te zapobiegają przenoszeniu wybuchów przez płomienie \ ->rzypadku ustabilizowanego spalania się płomienia w przerywaczu lub blisko niego.

6.5.5.2.3 Przerywacze detonacji

Są to urządzenia wytrzymujące mechaniczne i termiczne efekty detonacji i zapobiegające ich przenoszeniu, jak również działające jako przerywacze deflagracji (np. sfałdowane taśmy metalowe z pochłaniaczami dynamiczne­go obciążenia detonacją lub bez nich, urządzenia bezpieczeństwa typu zanurzeniowego i zamknięcia cieczowe).

Norma dotycząca wymiarowania systemów tłumienia wybuchu jest w przygotowaniu. 38

Sff" ' *«■***?—w

EN 1127-1:1997

6.5.5.2.4 Urządzenia zapobiegające cofaniu się płomienia

Są to urządzenia, w których cofaniu się płomienia zapobiega się stosując specjalny kształt wlotu mieszaniny (np. dyszy Venturi'ego) i przez urządzenie całkowicie zatrzymujące przepływ mieszaniny w przypadku jego obniżenia poniżej wartości minimalnej (np. klapa sterowana przepływem). Urządzenia te są używane w syste­mie zasilania palników.

6.5.5.2.5 Zapory przeciwwybuchowe

Dla zapobiegania rozprzestrzenianiu się wybuchu przez rurociągi i kanały, wybuch można zatrzymać przez wtrysk środków gaśniczych do nich. Wyrzut środków gaśniczych jest aktywowany odpowiednimi czujnikami. Niemniej jednak nie zapobiega się w ten sposób rozprzestrzenianiu się fali ciśnienia, pochodzącej ze spalonej już mieszaniny, do zapory, co powinno być wzięte pod uwagę (patrz też 6.5.2). Środek gaśniczy powinien być odpowiedni do rodzaju substancji palnej.

Powinno się wziąć pod uwagę używane materiały oraz możliwość zablokowania zastosowanych urządzeń przez te materiały.

6.5.5.3 Urządzenia dla pyłów

Niektóre z urządzeń opisanych w 6.5.5.2 nie mogą być użyte w przypadku pyłu z uwagi na ryzyko blokady. Dla uniknięcia rozprzestrzeniania się wybuchów pyłu przez łączące rurociągi i kanały, przenośniki itd., jak również wydostania się płomieni z urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów, dopuszcza się stosowanie np. urządzeń opisanych w 6.5.5.3.1 do 6.5.5.3.6.

1. Zapory przeciwwybuchowe
   Zapory przeciwwybuchowe, patrz 6.5.5.2.5.

2. Szybkodziałające zawory i klapy

Dla zapobiegania rozprzestrzenianiu się płomieni i ciśnienia przez rurociągi i kanały można stosować zawory (zasuwy lub zawory motylkowe) lub klapy, o wystarczająco krótkim czasie zamykania. Operacja zamykania może być wykonywana za pomocą mechanizmu uruchamiającego, wyzwolonego czujnikami lub przez samą falę ciśnienia wybuchu.

6.5.5.3.3 Zawory obrotowe

Specjalnie zaprojektowane zawory obrotowe mogą być użyte do zapobiegania rozprzestrzenianiu się płomieni i ciśnienia. W przypadku wybuchu ruch wirnika powinien być automatycznie zatrzymywany za pomocą systemu detekcji, co zapobiega wyrzutowi palącego się produktu.

6.5.5.3.4 Kanały eksplozyjne

Kanał eksplozyjny jest specjalnym segmentem rurociągu, który może zapobiegać rozprzestrzenianiu się wybu­chu przez zmianę kie< nku przepływu z jednoczesnym upustem ciśnienia wybuchu. Typowy segment zwykle składa się z kanału, w którym, na kierunku przepływu, zgięty odcinek rurociągu jest koncentrycznie wprowa­dzony do segmentu o większej średnicy, który zawiera mechanizm upustowy.

Kanał eksplozyjny nie zawsze w pełni zapobiega rozprzestrzenianiu się wybuchu. Tym niemniej szybkość płomienia zostanie zmniejszona do niskiego poziomu

6.5.5.3.5 Podwójne zawory

Dla zatrzymywania rozprzestrzeniania się wybuchu dopuszczalne są mechanizmy transportu materiału z sys­temem podwójnych zaworów. Dla upewnienia się, że jeden z zaworów jest zawsze zamknięty, powinno się zapewnić stosowną kontrolę.

39

stronica 39 EN 1127-1:1997

6.5.5.3.6 Zdławienie przepływu (produkt jako bariera)

Produkt samoistnie może zapobiegać rozprzestrzenianiu się wybuchu, np. w przypadku zastosowania regulacji poziomu lub usunięcia sekcji śruby w przenośniku śrubowym. W takich przypadkach powinno się zapewnić, aby zawsze występowała bariera materiałowa.

6.5.5.4 Urządzenia dla mieszanin hybrydowych

Z powodów operacyjnych, mieszaniny hybrydowe ogólnie będą wymagać środków opisanych w 6.5.5.3. Z powo­du składnika gazowego zakres zastosowania będzie ograniczony. Ponieważ nie ma standardowych rozwiązań dla takich sytuacji, każdy przypadek powinien być rozważany indywidualnie.

6.6 Postanowienia dotyczące środków awaryjnych

Dla zapobiegania wybuchowi i/lub ochrony przed wybuchem mogą być wymagane specjalne środki awaryjne, np.

• awaryjne wyłączenie całej instalacji lub jej części;
  ' - awaryjne opróżnienie części instalacji;

• przerwanie przepływów materiałów pomiędzy częściami instalacji;

• wypełnienie części instalacji odpowiednimi substancjami (np. azotem, wodą).

Środki te powinny być integralną częścią podejścia do spraw bezpieczeństwa wybuchowego (patrz 6.1) pod­czas projektowania i konstruowania urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów.

6.7 Podstawy systemów pomiarowych i kontrolnych zapobiegających wybuchowi i stanowiących
ochronę przed wybuchem

Ogólne podstawy w tym zakresie opisano w EN 954-1.

Środki zapobiegania wybuchowi i ochrony przed wybuchem, opisane w 6.2, 6.4 i 6.5, mogą być realizowane lub monitorowane z użyciem systemów pomiarowych i kontrolnych. Oznacza to, że kontrola procesu może być zastosowana do trzech podstawowych zasad zapobiegania i ochrony przed wybuchem:

• unikania atmosfery wybuchowej;

• unikania efektywnych źródeł zapłonu;

• zmniejszania skutków wybuchu.

Odnośne parametry bezpieczeństwa powinny być zidentyfikowane i tam, gdzie to stosowne, monitorowane. Zastosowane systemy pomiarowe i kontrolne powinny powodować właściwe odpowiedzi.

UWAGA: Czas odpowiedzi systemów pomiarowych i kontrolnych jest również istotnym parametrem bezpieczeństwa.

Wymagany poziom niezawodności systemów monitorujących i kontrolnych wynika z oceny ryzyka.

Jeżeli ocena ryzyka i koncepcja bezpieczeństwa wybuchowego prowadzą do wniosku, że bez zastosowania jakiegokolwiek systemu pomiarowego i ' introlnego występuje wysoki poziom ryzyka (np. gdy stale występuje niebezpieczna atmosfera wybuchowa i p. wdopodobne jest istnienie efektywnego źródła zapłonu), systemy po­miarowe i kontrolne powinny być zaprojektowane tak, aby pojedyncze uszkodzenie nie powodowało utraty efek­tywności koncepcji bezpieczeństwa wybuchowego. Można to osiągnąć przez wprowadzenie nadmiarowych struktur lub odpornych na uszkodzenia technik dla systemów pomiarowych i kontrolnych. Wymagany stopień niezawod­ności można również osiągnąć przez połączenie pojedynczego systemu pomiarowego i kontrolnego, zapewniają­cego środki przeciw obecności niebezpiecznej atmosfery wybuchowej, z pojedynczym niezależnym systemem pomiarowym i kontrolnym, zapewniającym środki zapobiegające efektywnym źródłom zapłonu.

Jeżeli ocena ryzyka i koncepcja bezpieczeństwa wybuchowego prowadzą do wniosku, że nawet bez jakiego­kolwiek systemu pomiarowego i kontrolnego występuje jedynie umiarkowany poziom ryzyka (np. obniżone prawdopodobieństwo wystąpienia niebezpiecznej atmosfery wybuchowej lub obniżone prawdopodobieństwo istnienia efektywnego źródła zapłonu), wystarczająca jest pojedyncza procedura pomiarowa i kontrolna.

40

We wszystkich przypadkach osiągnięta redukcja prawdopodobieństwa obecności niebezpiecznej atmosfery wybuchowej i prawdopodobieństwa występowania efektywnych źródeł zapłonu powinna spełniać wymagania odpowiednie do opisanych w 6.1.

Systemy pomiarowe i kontrolne mogą np. zapoczątkować alarm lub spowodować automatyczne zamknięcie. Integralność systemów pomiarowych i kontrolnych, np. techniki odporne na uszkodzenia lub stopień nadmiarowo-ści, oraz zakres ich działania będą zależeć od oceny ryzyka. Powinno to zapewniać, że niezawodność i zakres działania będą zmniejszać ryzyko do poziomu dopuszczalnego w każdych warunkach operacyjnych.

W załączniku C zilustrowano pojęcia związane ze stosowaniem systemów pomiarowych i kontrolnych dla ograni­czenia występowania efektywnych źródeł zapłonu podczas normalnego działania, wadliwego działania i rzadko występującego wadliwego działania.

7 Informacja dotycząca użytkowania

7.1 Postanowienia ogólne

W tym rozdziale podano informację dotyczącą użytkowania, włączając konserwację, która powinna być dołą­czona do urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów albo stanowić część instrukcji użytkowania, np. podręcznika obsługi.

Powinny mieć zastosowanie wymagania EN 292-2. Szczególną uwagę należy zwrócić na specjalne wymagania do stosowania w atmosferach wybuchowych.

Informacja powinna jasno określać grupę urządzeń, kategorię urządzeń i systemów ochronnych oraz zawierać informację dotyczącą użytkowania [patrz Dyrektywa Rady w sprawie ujednolicenia praw krajów członkowskich dotyczących urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (tj. Dyrektywa 94/9/WE) i EN 50014, EN 50015, EN 50016, EN 50017, EN 50018. EN 50019, EN 50020, prEN 50021, EN 50028, EN 50039, EN 50050, EN 50053-1, EN 50053-2, EN 50053-3, EN 50054, EN 50055, EN 50056, EN 50057, EN 50058 i EN 50059].

7.2 Informacja o urządzeniach, systemach ochronnych, częściach i podzespołach

Powinno się dostarczyć, odpowiednio, następujące informacje:

a) specyficzne parametry związane z ochroną przed wybuchem; może to dotyczyć:

1. maksymalnych wartości temperatury powierzchni, ciśnienia itd.;

2. ochrony przed zagrożeniami mechanicznymi;

3. zapobiegania zapłonowi;

4. zapobiegania i/lub ograniczania gromadzenia pyłu;

b) systemy bezpieczeństwa; może to dotyczyć:

1. monitorowania temperatury;

2. monitorowania drgań mechanicznych;

3. systemów gaśniczych i wykrywania iskier;

4. systemów inertyzacji;

5. systemów odciążania wybuchu;

6. systemów tłumienia wybuchu;

7. systemów izolowania procesu;

8. systemów dekompresji dla nadciśnień generowanych przez procesy inne niż wybuch;

9. systemów wykrywania i zwalczania pożarów;

10) systemów przerywania przenoszenia wybuchu;

41

stronica 41 EN 1127-1:1997

11. systemów awaryjnego wyłączania;

12. konstrukcji odpornej na wybuch.

c) specyficzne wymagania dla zapewnienia bezpiecznego działania; może to dotyczyć:

1. odpowiednich dodatków;

2. stosowania z innymi urządzeniami, systemami ochronnymi, częściami i podzespołami.

7.3 Informacja o uruchamianiu, konserwacji i naprawach, dotycząca zapobiegania wybuchowi

Szczególna uwaga powinna być poświęcona przygotowaniu:

1. instrukcji obejmujących normalne działanie, włączając załączanie i wyłączanie;

2. instrukcji obejmujących systematyczną konserwację i naprawy, włączając bezpieczne otwarcie urzą­
   dzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów;

- c) instrukcji wymaganego czyszczenia, włączając usuwanie pyłu i systemy bezpiecznej pracy;

4. instrukcji obejmujących identyfikację uszkodzeń i wymagane działania;

5. instrukcji obejmujących badanie urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów, również po
   wybuchach;

f) informacji o działaniach związanych z ryzykiem, np.: Powinna być dostarczona informacja o możliwym
istnieniu atmosfery wybuchowej, zidentyfikowana jako część oceny ryzyka, dla uniknięcia uaktywnienia
źródła zapłonu przez operatora lub inną osobę.

7.4 Kwalifikacje i szkolenie

Powinna być dostarczona informacja o wymaganych kwalifikacjach i przeszkoleniu, umożliwiająca użytkowni­kowi wybór wykwalifikowanego personelu wykonującego zadania, w których mogą występować atmosfery wy­buchowe.

stronica 42 EN 1127-1:1997

Załącznik A (normatywny)

Narzędzia do stosowania w przestrzeniach zagrożonych wybuchem

Instrukcje użytkowania narzędzi ręcznych powinny uwzględniać niżej podane zagadnienia:

Powinny zostać rozróżnione dwa różne rodzaje narzędzi:

a) narzędzia, które mogą wytwarzać w czasie stosowania jedynie pojedyncze iskry (np. śrubokręty,
klucze, śrubokręty udarowe);

b) narzędzia, które w czasie użytkowania wytwarzają snop iskier podczas piłowania lub szlifowania.
W strefach 0 i 20 nie są dopuszczalne żadne narzędzia mogące wytwarzać iskry.

W strefach 1 i 2 dopuszczalne są jedynie stalowe narzędzia zgodne z a). Narzędzia zgodne z b) są dopuszczalne tylko wtedy, gdy jest zapewnione, że żadna niebezpieczna atmosfera wybuchowa nie występuje w miejscu pracy.

Stosowanie jakichkolwiek narzędzi stalowych jest całkowicie zakazane w strefie 1, jeżeli istnieje ryzyko wybu­chu z powodu obecności substancji należących do grupy wybuchowości II c (stosownie do EN 50014) (acety­len, disiarczek węgla, wodór), i siarkowodoru, tlenku etylenu, tlenku węgla, jeżeli nie zostało zapewnione, że żadna niebezpieczna atmosfera wybuchowa nie występuje w miejscu pracy podczas pracy z tymi narzędziami.

Narzędzia stalowe zgodne z a) są dopuszczalne w strefach 21 i 22. Narzędzia stalowe zgodne z b) są dopusz­czalne tylko wtedy, gdy miejsce pracy jest wydzielone ze stref 21 i 22 i zostały podjęte dodatkowe środki:

• osady pyłu usunięto z miejsca pracy
  lub

• miejsce pracy jest utrzymywane w stanie mokrym, tak że pył nie może rozpraszać się w powietrzu oraz
  nie mogą występować jakiekolwiek procesy tlenia.

Podczas szlifowania lub piłowania w strefach 21 i 22, lub w ich sąsiedztwie, powinno być uwzględnione, że tworzące się iskry mogą pokonywać duże odległości i prowadzić do tworzenia tlących się cząstek. Z tego powodu zaleca się, aby inne miejsca w pobliżu miejsca pracy również zostały włączone do wspomnianych środków ochronnych.

Zaleca się, aby stosowanie narzędzi w strefach 1, 2, 21 i 22 podlegało systemowi „dopuszczeń do pracy". Powinno to zostać zawarte w informacji dotyczącej użytkowania.

43

stronica 43 EN 1127-1:1997

Załącznik B (informacyjny)

Zależność pomiędzy kategoriami i strefami

Z punktu widzenia producenta urządzeń, systemów ochronnych, części i podzespołów, podział na kategorie może być zobrazowany w sposób przedstawiony w tablicy B.1:

Tablica B.1: Zależność pomiędzy kategoriami i strefami

Kategoria	Zaprojektowane dla rodzaju atmosfery wybuchowej	Zaprojektowane dla strefy	Do zastosowania również w strefie
1	mieszanina gaz/powietrze lub mieszanina para/powietrze lub mieszanina mgła/powietrze	0	1 i2
1	mieszanina pył/powietrze	20	21 i 22
2	mieszanina gaz/powietrze lub mieszanina para/powietrze lub mieszanina mgła/powietrze	1	2
2	mieszanina pył/powietrze	21	22
3	mieszanina gaz/powietrze lub mieszanina para/powietrze lub mieszanina mgła/powietrze	2	-
3	mieszanina pył/powietrze	22	-

Z punktu widzenia użytkownika urządzenia należące do różnych kategorii mogą być zastosowane w sposób przedstawiony w tablicy B.2:

Tablica B.2: Urządzenia mające zastosowanie w różnych strefach

W strefie	Odpowiednia kategoria	Jeżeli zaprojektowano dla
0	1 G	mieszanina gaz/powietrze lub mieszanina para/powietrze lub mieszanina mgła/powietrze
1	1 G lub 2 G	mieszanina gaz/powietrze lub mieszanina para/powietrze lub mieszanina mgła/powietrze
2	1 G lub 2 G lub 3 G	mieszanina gaz/powietrze lub mieszanina para/powietrze lub mieszanina mgła/powietrze
20	1 D	mieszanina pył/powietrze
21	1 D lub 2 D	mieszanina pył/powietrze
22	1 D lub 2 D lub 3 D	mieszanina pył/powietrze

44

stronica 44 EN 1127-1:1997

Załącznik C (informacyjny)

Koncepcje stosowania systemów pomiarowych i kontrolnych w celu uniknięcia efek­tywnych źródeł zapłonu

Koncepcje te mogą być takie, jak przedstawione w tablicy C.1:

Tablica C.1: Dodatkowe systemy pomiarowe i kontrolne niezbędne dla uniknięcia

efektywnych źródeł zapłonu

Miejsca zagrożone wybuchem	Istniejące urządzenia, systemy ochronne, części i podzespoły spełniają następujące wymagania	Niezbędne dodatkowe systemy pomiarowe i kontrolne
nie występują	brak specjalnych wymagań	nie
strefa 2 lub strefa 22	w trakcie normalnego działania nie są spodziewane źródła zapłonu	nie
strefa 1 lub strefa 21	w trakcie normalnego działania nie są spodziewane źródła zapłonu	pojedynczy system dla uniknięcia źródeł zapłonu w przypadku wadliwego działania
		w trakcie normalnego działania i w przypadku wadliwego działania nie są spodziewane źródła zapłonu	nie
	strefa 0 lub strefa 20	w trakcie normalnego działania nie są spodziewane źródła zapłonu	nadmiarowy lub bezpieczny w razie uszkodzenia system dla uniknięcia źródeł zapłonu w przypadku wadliwego działania i rzadko występującego wadliwego działania
		w trakcie normalnego działania i w przypadku wadliwego działania nie są spodziewane źródła zapłonu	pojedynczy system dla uniknięcia źródeł zapłonu w przypadku rzadko występującego wadliwego działania
		w trakcie normalnego działania, w przypadku wadliwego działania i rzadko występującego wadliwego działania nie są spodziewane źródła zapłonu	nie

45

stronica 45 EN 1127-1:1997

Załącznik D (informacyjny)

Indeks

Każda pozycja w poniższym trójjęzycznym indeksie alfabetycznym specyficznych terminów i określeń użytych w EN 1127-1 zawiera słowa kluczowe w następującej kolejności języków: angielski - niemiecki - francuski. W przypadku słowa kluczowego używanego niemal wszędzie w tekście (np. "wybuch"), podano jedynie roz­dział, w którym wprowadzono jego definicję.

Słowo kluczowe Rozdział

atmosfera wybuchowa - explosive atmosphere - explosionsfahige Atmosphare - atmosphere explosive 3.17

awaria - emergency - Notfall - urgence 6.2.2.2, 6.6, 7.2

awaryjne opróżnienie - emergency emptying - Notentleerung - vidange d'urgence 6.6

awaryjne wyłączenie - emergency shut-down - Notabschaltung - arret d'urgence 6.6, 7.2

część lub podzespół - component - Komponente - composant 3.2

deflagracja - deflagration - Deflagration - deflagration 3.3, 6.5.1, 6.5.5.2.1, 6.5.5.2.3

dekompresja - venting - Druckentlastung - decharge 6.5.3, 6.5.5.2.1, 7.2

detonacja - detonation - Detonation - detonation 3.4, 6.5.1, 6.5.5.1, 6.5.5.2.3

dolna granica wybuchowości - Iower explosion limit - untere Explosionsgrenze - limite inferieure d'explosivite 2, 3.8, 3.11, 5.2.2,6.2.2.2

dolna temperaturowa granica wybuchowości - Iower explosion point - unterer Explosionspunkt - point inferieur d'explosion 3.10, 3.11, 5.2.2

drgania mechaniczne - vibration - Schwingung - vibration 3.25, 7.2

energia zapłonu - ignition energy - Ziindenergie - energie d'inflammation 3.29, 4.3, 5.3.7

gaszenie - extinguish - Lóschen - eteindre 6.5.4, 6.5.5.2.5, 7.2

górna granica wybuchowości - upper explosion limit - obere Explosionsgrenze - limite superieure d'explosivite 3.9, 5.2.2, 6.2.2.2

górna temperaturowa granica wybuchowości - upper explosion point - oberer Explosionspunkt - point superieur d'explosion 3.10, 3.12, 5.2.2, 6.2.2.2

granica wybuchowości - explosion limit - Explosionsgrenze - limite d'explosivite 3.7 do 3.9, 3.11, 3.12, 4.2, 5.2.2, 6.2.2.2

graniczne stężenie tlenu - limiting oxygen concentration - Sauerstoffgrenzkonzentration - concentration limite en oxigene 3.23, 4.2, 6.1, 6.2.2.3

grupa urządzeń - equipment group - Gerategruppe - groupe d'appareil 1, 3.22

inertyzacja - inerting - Inertisierung - misę a Tetat inerte 3.21, 6.2.1, 6.2.2.3, 6.4.3, 6.4.14, 7.2

iskra - spark - Funken - etincelle 5.3.3 do 5.3 8, 6.4.3, 6.4.4, 6.4.6, 7.2, Załącznik A

kanał eksplozyjny - explosion diverter- Entlas. .igsschlot - dispositif de detournement de l'explosion 6.5.5.1, 6.5.5.3.4

kategoria - category - Kategorie - categorie 3.22, 6.4.1 do 6.4.14, 7.1, Załącznik B, Załącznik E klapa szybkodziałająca - rapid-action flap - Schnellschlufiklappe - volet a fermeture rapide 6.5.5.3.2

maksymalna szybkość narastania ciśnienia wybuchu - maximum ratę of explosion pressure rise -maximaler zeitlicher Explosionsdruckanstieg - vitesse maximale de montee en pression 3.28, 4.4, 6.5.3

maksymalne ciśnienie wybuchu - maximum explosion pressure - maximaler Explosionsdruck -pression maximale d'explosion 3.27, 4.4, 6.5.2.1, 6.5.3, 6.5.4

maksymalny doświadczalny bezpieczny prześwit - maximum experimental safe gap -Normspaltweite - intersti-ce experimental maximal de securite 3.26, 4.4

maszyna - machinery - Maschine - machinę 0, 2, 3.24, Załącznik E 46

mieszanina hybrydowa - hybrid mixture - hybrides Gemisch - melange hybride 3.20, 6.2.2.3, 6.5.5.1, 6.5.5.4

minimalna energia zapłonu - minimum ignition energy - Mindestziindenergie - energie minimale d'inflamma-tion 3.29, 4.3, 5.3.7

minimalna temperatura samozaplonu atmosfery wybuchowej - minimum ignition temperaturę of an explosive atmosphere - Mindestziindtemperatur einer explosionsfahigen Atmosphare - temperaturę minimale d'inflam-mation d'une atmosphere explosive 3.30

minimalna temperatura samozapłonu obłoku pyłu - minimum ignition temperaturę of a dust cloud - Minde-stzundtemperatur einer Staubwolke - temperaturę minimale d'inflammation d'un nuage de poussieres 3.32

minimalna temperatura samozapłonu warstwy pyłu - minimum ignition temperaturę of a dust layer - Minde-stziindtemperatur einer Staubschicht - temperaturę minimale d'inflammation d'une couche de poussieres 3.33

monitorowanie drgań mechanicznych - vibration monitoring - Schwingungsiiberwachung - surveillance de vibration 7.2

monitorowanie temperatury - temperaturę monitoring - Temperaturuberwachung - contróle de temperaturę 7.2

niebezpieczna atmosfera wybuchowa - hazardous explosive atmosphere - gefahrliche explosionsfahige Atmo­sphare - atmosphere explosive dangereuse 3.19

normalne działanie - normal operation - Normalbetrieb - fonctionnement normal 3.34, 5.3.1, 6.1, 6.2.3.3, 6.3.2, 6.3.3, 6.4.1, 6.4.2, 6.4.4, 6.4.10, 6.4,11, 6.4.13, 6.7, 7.3, Załącznik C

obłok pyłu - dust cloud - Staubwolke - nuage de poussieres 3.17, 3.20, 3.30, 3.32, 4.3, 5.2, 5.2.1, 5.2.2, 5.3.4, 5.3.7, 5.3.10, 6.2.2.2, 6.2.2.3, 6.2.3.3, 6.2.3.4, 6.3.4.1, 6.3.4.3, 6.4.1, 6.4.2, 6.4.4, 6.4.6, 6.5.5.1, 6.5.5.3, Załącznik B

ochrona przed wybuchem - explosion protection - abwehrender Explosionsschutz - protection contre l'explo-sion

odciążenie wybuchu - explosion relief - Explosionsdruckentlastung - decharge de l'explosion 3.37, 6.5.1, 6.5.2.1, 6.5.3, 7.2

odporny na ciśnienie wybuchu - explosion pressure resistant - explosionsdruckfest - resistant a la pression de I'explosion3.15

odporny na uderzenie ciśnienia wybuchu - explosion pressure shock resistant -explosionsdruckstofifest -resistant au choć de pression de l'explosion 3.16

odporny na wybuch - explosion resistant - explosionsfest - resistant a l'explosion 3.14 osad pyłu - dust deposit - Staubablagerung - depót de poussieres (patrz warstwa pyłu)

płomień - flame - Flamme - flamme 3.36, 4.1, 5.3.2, 5.3.3, 5.4, 6.4.3, 6.5.1, 6.5.3, 6.5.4, 6.5.5.1, 6.5.5.2.1 do 6.5.5.2.5, 6.5.5.3, 6.5.5.3.2 do 6.5.5.3.4

przerwanie przenoszenia wybuchu - explosion decoupling - explosionstechnische Entkoppelung - isolement et interruption de l'explosion 6.5.5, 7.2

przerywacz deflagracji - deflagration arrester - Deflagrationssperre - arrete-deflagration 6.5.5.2.1 do 6.5.5.2.3 przerywacz detonacji - detonation arrester - Detonationssperre - arrete-detonation 6.5.5.2.3 przerywacz płomienia - flame arrester - Flammensperre - arrete-flammes 6.5.5.2.1 do 6.5.5.2.3

przerywacz płomienia dla długotrwałego spalania - flame arrester for endurance burning - dauerbrandsichere Flammensperre - arrete-flammes resistant a la combustion de longue duree 6.5.5.2.2

przestrzeń zagrożona wybuchem - potentially explosive atmosphere - explosionsgefah» 'eter Bereich - atmo­sphere explosible 3.35

rozrzut odłamków - flying debris - weggeschleuderte Teile - debris projetes 5.4, 6.5.3

rzadko występujące wadliwe działanie - rare malfunction - seltene Stórung - dysfonctionnement rare 5.3.1, 6.4.1, 6.4.2, 6.4.4, 6.4.7, 6.4.10, 6.4.11, 6.4.13, 6.7, Załącznik C

samozapalenie pyłów w masie - self ignition of dusts in bulk - Selbstentzundung abgelagerter Staube - auto-inflammation des poussieres stockees en vrac 3.38

skutek wybuchu - explosion effect - Explosionswirkung - effet de l'explosion 6.5, 6.7

stężenie - concentration - Konzentration - concentration 3.11 do 3.13, 3.23, 3.26, 4.1, 4.2, 5.2, 5.2.2, 5.3.2, 5.3.13, 6.1, 6.2.1, 6.2.2.2, 6.2.2.3, 6.3.3

stopień rozproszenia - degree of dispersion - Dispersionsgrad - degre de dispersion 5.2, 5.2.1

47

stronica 47 EN 1127-1:1997

strefa - zone - Zone - zone 0, 6.3.1 do 6.3.3, 6.4.1, 6.4.3, 6.4.6, 6.4.8, 6.4.10, Załącznik A, Załącznik B,

Załącznik C

substancja palna - flammable substance - brennbarer Stoff - substance inflammable 3.1

system gaśniczy - extinguishing system - Lóschsystem - systeme a eteindre 7.2

system ochronny - protective system - Schutzsystem - systeme de protection 3.36

temperatura samozapłonu - ignition temperaturę - Zundtemperatur - temperaturę d'inflammation

temperatura zapłonu - flash point - Flammpunkt - point d'eclair 3.18, 4.2, 6.2.2.2

temperaturowa granica wybuchowości - explosion point - Explosionspunkt - point d'explosion 3.10 do 3.12, 5.2.2, 6.2.2.2

tłumienie wybuchu - explosion suppression - Explosionsunterdruckung - suppression de l'explosion 3.37, 6.5.1, 6.5.2.1,6.5.4, 7.2

urządzenia - equipment - Gerate - appareil 3.5

urządzenie zapobiegające cofaniu się płomienia - flashback preventer - Flammenruckschlagsicherung - di-spositif evitant le retour de flamme 6.5.5.2.4

użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem - intended use - bestimmungsgemafie Verwendung - utilisation con-forme a sa destination 1, 3.5, 3.22, 6.4.1, 6.4.3, 6.4.4, 6.5.5.1, 7.1, Załącznik E

wadliwe działanie - malfunction - Stórung - dysfonctionnement 3.25, 5.3.1, 6.1, 6.2.3.3, 6.4.1, 6.4.2, 6.4.4, 6.4.7, 6.4.10, 6.4.11, 6.4.13, 6.7, Załącznik C

warstwa pyłu - dust layer - Staubschicht - couche de poussieres 3.33, 3.38,4.3, 5.3.2, 5.3.4, 5.3.10, 5.3.13, 5.3.14, 6.2.3.3, 6.2.3.4, 6.3.4.1, 6.3.4.3, 6.4.1 do 6.4.3, 6.4.14, 7.2, 7.3, Załącznik A

wentylacja - ventilation - Luftung - ventilation 5.3.3, 6.2.3.2, 6.2.3.3, 6.3.4.1, 6.4.6

wybuch - explosion - Explosion - explosion 3.6

wykrywanie iskier - spark detection - Funkenmelder - detection d'etincelle 7.2

zakres wybuchowości - explosion rangę - Explosionsbereich - domaine d'explosivite 3.7 do 3.9, 3.13, 3.28, 5.2, 6.1, 6.2.1, 6.2.2.2

zapłon - ignition - Ziindung - inflammation

zapobieganie wybuchowi - explosion prevention - vorbeugender Explosionsschutz - prevention contre l'explo-sion

zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem - explosion prevention and protection - Explosionsschutz - prevention et protection contre l'explosion

zapora przeciwwybuchowa - extinguishing barrier - Lóschmittelsperre - arret-barrage a agent extincteur 6.5.5.2.5, 6.5.5.3.1

zawór obrotowy - rotary valve - Zellenradschleuse - vanne rotative 6.5.5.3.3

zawór szybkodziałający - rapid-action valve - Schnellschlu(iventil - vanne a fermeture rapide 6.5.5.3.2

zimny płomień - cool flame - kalte Flamme - flamme froide 5.3.2

zredukowane ciśnienie wybuchu - reduced explosion pressure - reduzierter Explosionsdruck -pression reduite d'explosion 3.37, 6.5.2.1, 6.5.4

źródło zapłon- - ignition source - Zundguelle - source d'inflammation

Załącznik ZA (informacyjny)

Rozdziały niniejszej normy europejskiej odnoszące się do istotnych wymagań lub in­nych postanowień Dyrektyw UE

Niniejsza norma europejska została opracowana na podstawie pełnomocnictwa udzielonego CEN przez Komi­sję Europejską i Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu i wspiera istotne wymagania następujących Dyrektyw UE:

Dyrektywa Rady z 14 czerwca 1989 o zbliżeniu praw w państwach członkowskich dotyczących ma­szyn (89/392/EWG)

Dyrektywa 94/9/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 23 marca 1994 w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw członkowskich dotyczących urządzeń i systemów ochronnych przezna­czonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.

OSTRZEŻENIE:

Inne wymagania i inne dyrektywy UE mogą mieć zastosowanie do produktów wchodzących w zakres niniejszej normy.

Rozdziały niniejszej normy prawdopodobnie wspierają wymagania dwóch wspomnianych wyżej Dyrektyw^N9). W poniższych dwóch tablicach wskazano na powiązania pomiędzy odpowiednimi wymaganiami Dyrektyw i odpo­wiednimi rozdziałami niniejszej normy europejskiej:

Tablica 1: Powiązania pomiędzy Dyrektywą 89/392/EWG i rozdziałami niniejszej normy

Zasadnicze wymagania Dyrektywy 89/392/EWG	Poruszone w niniejszej normie europejskiej w rozdziale
Załączniki, 1.5.7 Wybuch	od 4 do 7 i załącznik A

Tablica 2: Powiązania pomiędzy Dyrektywą 94/9/WE i rozdziałami niniejszej normy

Zasadnicze wymagania Dyrektywy 94/9/WE	Poruszone w niniejszej normie europejskiej w rozdziale
Załącznik II, z wyłączeniem następujących artykułów: 1.0.5. Oznakowanie 1.2.6. Bezpieczne otwieranie 1.2.7. Ochrona przed innymi zagrożeniami 1.2.8. Przeciążenie urządzeń 1.4. Zagrożenia wynikające z oddziaływań zewnętrznych 1.5. Wymagania dla urządzeń zabezpieczających 1.6. Integracja wymagań zapewniających bezpieczeństwo systemu 2.0. Wymagania dotyczące urządzeń kategorii M grupy urządzeń I	od 4 do 7 i załącznik A

Zachowanie zgo«łności z niniejszą normą zapewnia zgodność z zasadniczymi wymaganiami związanych Dy-^t^i EFTA.

^N9) Odsyłacz krajowy: Decyzją Komisji Europejskiej (OJ 99/C 16/06) niniejsza
tywą 94/9/WE. —-

norma została uznana za normę zharmonizowaną 2't#rek-

49

Załącznik krajowy NA

(informacyjny)

NORMY I DOKUMENTY POWOŁANE W TREŚCI NORMY EUROPEJSKIEJ

I ICH ODPOWIEDNIKI KRAJOWE

UWAGA-Zaleca się sprawdzenie, czy podane w wykazie normy i ich odpowiedniki krajowe nie są zaktualizowane.

Normy powołane w EN

EN 292-1:1991

EN 292-2:1991 EN 414:1992 EN 954-1:1996

EN 1050:1996

EN 50014:1977

A1.1999

A2.1999

EN 50015:1998 EN 50016:1995 EN 50017:1998 EN 50018:1994 EN 50019:1994

EN 50020:1994 Cor:1998

prEN 50021 EN 50028:1987

EN 50039:1980

EN 50050:1986 50

Odpowiedniki krajowe

• PN-EN 292-1:2000 Maszyny. Bezpieczeństwo - Pojęcia podstawowe, ogólne
  zasady projektowania - Podstawowa terminologia, metodologia

• PN-EN 292-2:2000 Maszyny. Bezpieczeństwo - Pojęcia podstawowe, ogólne
  zasady projektowania - Zasady i wymagania techniczne

• Brak odpowiednika krajowego; oryginał normy EN dostępny w Ośrodku Infor­
  macji i Dokumentacji Biura PKN

• Brak odpowiednika krajowego; oryginał normy EN dostępny w Ośrodku Infor­
  macji i Dokumentacji Biura PKN

• PN-EN 1050:1999 Maszyny. Bezpieczeństwo - Zasady oceny ryzyka

• PrPN-EN 50014 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybu­
  chem - Wymagania ogólne i metody badań

• PrPN-EN 50015 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybu­
  chem - Osłona olejowa „o"

• Brak odpowiednika krajowego; PN-EN w opracowaniu w NKP nr 64; oryginał
  normy EN dostępny w Ośrodku Informacji i Dokumentacji Biura PKN

• Brak odpowiednika krajowego; PN-EN w opracowaniu w NKP nr 64; oryginał
  normy EN dostępny w Ośrodku Informacji i Dokumentacji Biura PKN

-- PN-EN 50018:2000 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem - Osłony ognioszczelne „d"

• PN-EN 50019:2000 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych
  wybuchem - Budowa wzmocniona „e"

• PrPN-EN 50020 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybu­
  chem - Urządzenia iskrobezpieczne „i"

• Brak odpowiednika krajowego; EN w opracowaniu w CENELEC/TC 31

• Brak odpowiednika krajowego; PN-EN w opracowaniu w NKP nr 64; oryginał
  normy EN dostępny w Ośrodku Informacji i Dokumentacji Biura PKN

• Brak odpowiednika krajowego; PN-EN w opracowaniu w NKP nr 64; oryginał
  normy EN dostępny w Ośrodku Informacji i Dokumentacji Biura PKN

• Brak odpowiednika krajowego; PN-EN w opracowaniu w NKP nr 64; oryginał
  normy EN dostępny w Ośrodku Informacji i Dokumentacji Biura PKN

EN 50053-1:1987

EN 50053-2:1989+ Cor:1992

EN 50053-3:1989 EN 50054:1998 EN 50055:1998

EN 50056:1998 EN 50057:1998 EN 50058:1998

EN 50059:1990

prEN 50154

EN 60079-10:1996

ISO 8421-1:1987 IEC 50 (426): 1990

IEC 79-4:1975 A1:1995

IEC 79-15:1987

• Brak odpowiednika krajowego; PN-EN w opracowaniu w NKP nr 64; oryginał
  normy EN dostępny w Ośrodku Informacji i Dokumentacji Biura PKN

• Brak odpowiednika krajowego; PN-EN w opracowaniu w NKP nr 64; oryginał
  normy EN dostępny w Ośrodku Informacji i Dokumentacji Biura PKN

• Brak odpowiednika krajowego; PN-EN w opracowaniu w NKP nr 64; oryginał
  normy EN dostępny w Ośrodku Informacji i Dokumentacji Biura PKN

• PrPN-EN 50054 Elektryczne przyrządy do wykrywania i pomiaru gazów pal­
  nych - Wymagania ogólne i metody badań

• PrPN-EN 50055 Elektryczne przyrządy do wykrywania i pomiaru gazów pal­
  nych - Wymagania dla przyrządów grupy I o zakresie pomiarowym do 5 % (v/v)
  metanu w powietrzu

• PrPN-EN 50056 Elektryczne przyrządy do wykrywania i pomiaru gazów palnych

- Wymagania dla przyrządów grupy I o zakresie pomiarowym do 100 % (v/v)
metanu

• PrPN-EN 50057 Elektryczne przyrządy do wykrywania i pomiaru gazów pal­
  nych -Wymagania dla przyrządów grupy II o zakresie pomiarowym do 100 %
  dolnej granicy wybuchowości

• PrPN-EN 50058 Elektryczne przyrządy do wykrywania i pomiaru gazów palnych

- Wymagania dla przyrządów grupy II o zakresie pomiarowym do 100 % (v/v)
gazu

• PrPN-EN 50059 Wymagania dotyczące elektrostatycznych ręcznych urządzeń
  natryskowych do malowania i obróbki wykańczającej środkami niepalnymi

• Brak odpowiednika krajowego; EN w opracowaniu w CENELEC/TC 31

• PrPN-EN 60079-10 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych
  wybuchem - Klasyfikacja stref niebezpiecznych

• PN-ISO 8421-1:1997 Ochrona przeciwpożarowa -Terminologia; terminy ogól­
  ne i dotyczące zjawiska pożaru

• Brak odpowiednika krajowego; oryginał normy dostępny w Ośrodku Informacji
  i Dokumentacji Biura PKN

• Brak odpowiednika krajowego; oryginał normy dostępny w Ośrodku Informacji
  i Dokumentacji Biura PKN

• Brak odpowiednika krajowego; oryginał normy dostępny w Ośrodku Informacji
  i Dokumentacji Biura PKN

---