Choroby lasu0072 jpeg

Na porolnym, a jakże inaczej

wych, przy przygotowywaniu gleby w jamld, ryzomorfy należy stai'annie rozsuwać, a krawędzie i dno jamki dezynfekować 1-proc. roztworem preparatu Roundup lub preparatem z grzybem Triehoderma,

• stosowaniu w drzewostanach sosnowych na gruntach porolnych zabiegu „rozproszonego” z pniakami matecznymi szczepionymi preparatami typu Pg-IBL, o ile spełnione są warunki tego zabiegu.

Preparaty „grzyb przeciw grzybowi” -biotechnologia podpatrzona w przyrodzie

Nic nie jest trudne dla natury (Seneka)

- porzekadło antyczne

W walce z groźnymi przeciwnikami, jakimi są patogeny korzeni, należało szukać metod biologicznych wykorzystujących zjawiska, które w przyrodzie zachodzą od wieków. Takim naturalnym zjawiskiem jest konkurencja między organizmami - o miejsce bytowania, o pokarm - w tym przypadku konkurencja o korzenie drzew. W naturze istnieje kilka gatunków' grzybów, które są konkurentami patogenów korzeni. Korzystają z tej samej bazy pokarmowej (korzeni), występują w środowisku leśnym, a przy tym szybciej

zasiedlają drewno. Są nieszkodliwe dla drzew żywych, gdyż nie produkują groźnych, specyficznych enzymów i trucizn porażających tkanki. Mogą rozwijać się jedynie w martwym - choć świeżym, wilgotnym drewnie. Są to organizmy bardzo pożyteczne i jedyną niedogodnością jest to, że nie występują powszechnie, we wszystkich lasach i w takich ilościach, aby skutecznie rywalizować z pasożytami korzeni drzew.

Grzybem, którego zdolności wykorzystane zostały do bezpośredniej walki z hubą korzeni, jest wspomniany już wcześniej żylak olbrzymi (Phlebiopsis gigantea).

Przebudowa wymuszona przez przyrodę (huba korzeni) i 'wykorzystana przez człowieka (sztuczna luka)

Najszybciej i najskuteczniej zasiedla on pniaki sosny tuż po ich ścięciu. Przez powierzchnię rzazu grzybnia wnika do drew^r-na pniaka, a następnie do korzeni bocznych i szybko rozkłada cały system korzeniowy. Zarodniki z wytwarzanych na pniaku owoeników rozsiewają się w powietrzu, jednakże do niektórych drzewostanów mogą w' ogóle nie docierać. Dlatego też niezbędne jest celowe i wykonane we właściwym czasie sztuczne zakażanie pniaków’’.

Opracowano sposób sztucznego namna-żania grzyba P gigantea w celu zakażania wszystkich pniaków’ powstających przy ścince drzew, aby wprowadzony grzyb konkurencyjny mógł wyprzedzać pasożyta i szybko kolonizować korzenie. Dzięki temu zabiegowi stają się one nieatrakcyjne i niedostępne do zasiedlenia przez korzeniowca.

Wiemy już, że choroba powodowana przez H. annosum ma odmienny przebieg w uprawach sosnowych pierwszej i drugiej generacji lasu na gruncie porolnym. W oby-dwoi sytuacjach jednak pniaki pozostające na powierzchni są głównym źródłem zagrożenia infekcyjnego korzeni drzew - o ile nie są skutecznie chronione przez zakażenie ich preparatami typu Pg-IBL z konkurencyjnym grzybem P. gigantea. Ponieważ w sosnowych i świerkowych uprawach drugiego pokolenia korzenie brzóz również są zasiedlane przez patogen i mogą być pomostem do rozprzestrzeniania się choroby (nawet 30% korzeni brzozy może być porażonych H. annosum), pniaki drzew tego gatunku również powinny być sztucznie zakażane, np. grzybem Pleurotus ostreatus.

W drzewostanach sosnowych metoda biologiczna z wykorzystaniem konkurencyjnego grzyba P. gigantea zapewnia dużą skuteczność ograniczania rozwoju huby korzeni w całych systemach korzeniowych. Odpowiednie przygotowanie pniaka (nacięcie) i sposób podania preparatu mają istotne znaczenie dla udatności kolonizacji pniaków i roz-

145