P1120508 resize

364 JANUM PtONTBM

Ryt O    tcrmtmcii w czasie eksploracji przepalonych fratmentów Kostnych

— cr^ . Kt^reJ wyK.ptorear.no JutKo«n*; » — ***** po_Bom.UK_# prM

Pot. Z. Plomeli

Fig. •- Piece of cremution durłng csploratioa o€ Ihc charred bonę fragment! a — *Ke port rrom *Wch Koca. frapiwma hav* bwn earploreci-. o - p._{n 0}ff ihe ruM dre

bcfore •sploraUoa

popiołu, widać ułamki przepalonych szczątków kostnych. Miejsce kremacji po wybraniu z niego przepalonych fragmentów kostnych oraz ogólny jego widok, na którym przez A oznaczono pole będące w zasięgu działania ognia* przez B miejsce, na którym ułożony hył stos, przedstawiono na ryc. lO i 11.

Eksploracja stosu dokonana była przez antropologów zajmujących się badaniem przepalonych szczątków kostnych. Powstała w ląc wątpliwość. czy w taki S3m dokładny sposób może zebrać ułamki kostne osoba. która nie zna dokładnej budowy anatomicznej układu kostnego człowieka. Po kolejnym eksperymencie, w którym pragnęliśmy sprawdzić w Jakim stopniu zmienia się budowa morfologiczna kości cechujących się różną masywnością. zebranie przepalonych fragmentów kostnych zlecono pracownikowi fizycznemu zatrudnionemu w ekspedycji wykopaliskowej. Osoba ta. Jak należy sądzić z przeprowadzonego z nią wywiadu, znała budowę układu kostnego człowieka jedynie w ogólnych zarysach. Zebranie fragmentów kostnych nie sprawiło jej większych trudności.

Hyc. 10. Miejsce kremacji po wyeksplorowaniu przepalonych fragmentów kostnych. Kierunek eksploracji oznaczono strzałkę

f«t J- PłoDi*k

Fig 10. The place of crcmation afler eacploration of Łhe charred bonę fragmenta. Arrow denoles the directlon of ezploraUon

Has. J. Muniak

Wykonanie opisanych eksperymentów, a szczególnie obserwacje procesu spalania i wybierania kości z przepalonego stosu, pozwoliły na wyciągniecie również istotnych wniosków, mogących przyczynić się <io lepszego scharakteryzowania obrządku ciałopalnego. Jesteśmy zdania, że tzw. ..układ anatomiczny*’ kości ludzkich, zanim mamy możliwość zbadać go w popielnicy, zostaje naruszony co najmniej w momencie spalania zwłok na stosie (z powodu nierównomiernego przepalania sią stosu), w czasie wybierania fragmentów kostnych z pogorzeliska i wkładania ich do popielnicy, w trakcie eksploracji popielnicy. Można sądzić, że zauwa— żony przez antropologów układ kości w popielnicach wynikał z faktu wykonywania w określony sposób eksploracji z miejsca kremacji. E3cs-ploracja ta. jak się zdaje, była (w przypadku niektórych kremacji pradziejowych) systematyczna, wykonana od stóp w kierunku głowy zmarłego. Podkreślić Jednak należy, że często spotyka się także popielnice, w których Jedynie kości sklepienia czaszki (zachowujące się z zasady w