P1120505 resize

258 JANUSZ PIONTEK

258 JANUSZ PIONTEK

Rvc S. Spojenie łonowe w trzech rzutach przed spaleniem (u góry) i po spaleniu (u dołu). Charakterystyczne zmiany inwolucyjne zaznaczające się na powierzchni spojenia łonowego są wyrażone w tym samym stopniu przed i po spaleniu

Fig. 3. Public symphysis Sn threc projections. before burning (top) and after burning (bottomX Chara cteristic in volu tion ary changes marked on the sur face of the pubie symphysis are cąually distinct before nnd after burning

Ptiot. J. Piontek

Ko*, j. pioauk

niu pomiary nasad były mniejsze od 10 do 17% w porównaniu z pomiarami wykonanymi przed spaleniem (ryc. 2).

Wyniki pierwszego eksperymentu utwierdziły nas w przekonaniu, że zmiany kształtu i wielkości kości podczas spalania icb na stosie drewnianym są podobne do otrzymanych w czasie spalań w krematorium gazowym⁴*.

Kolejny stos zbudowano z poprzecznie i podłużnie ułożonych belek drewna. Spalono na nim fragmenty kości łonowych ze spojeniami łonowymi, pochodzącymi od osobników zmarłych w różnym wieku, oraz żuchwą z zachowanymi w ząbodołach zębami. Podczas tego spalania postanowiliśmy sprawdzić, jak zmieniają się pod wpływem wysokich temperatur cechy wykorzystywane przy określaniu wieku w chwili śmierci. Spojeni* łonowe po spaleniu nie zmieniły budowy morfologicznej (ryc. 3 i 4). Łat-

~J. Strzałko, J. Piontek, 1974.

Hyc. 4. Zmiany koron zębów i częściowo loblitcrowanyeh szwów sklepienia cz na skutek spalania. Widoczne starcie powierzchni żujących koron zębów (u góry) jest niemożliwe do zaobserwowania po spaleniu z powodu zniszczenia korony zęba. Częściowo zobl i terowane szwy przed spaleniem (u góry) uległy po spaleniu częściowemu popękaniu i rozsunięciu

ret j. Pinem

Fig. 4. Changes of the crowns of tecth and partly obliterated sutures ot the sktOFs vjiult, duc to combustion. The visłble abrasion ot the grinding surface of the crowns ot teeth is unobservable after combustion owing to the destruction ot the teetbs crowns. Partly obliterated sutures before burning (top) are partly cracked and dis-

placed after burning

Ptoor. i. Piontek

we do zauważenia na nich zmiany inwolucyjne, stwarzające możliwość dokładnej oceny wieku w chwili śmierci, pozostały doskonale widoczne i łatwe do zidentyfikowania. Spojenia łonowe, w przypadkach gdy zachowują się w popielnicach, dają więc — również w badaniach materiałów spalonych — najlepszą informację dotyczącą wieku w chwili śmierci. Zachowane po spaleniu żuchwy korzenie zębów są natomiast o wiele mniej przydatne do oceny wieku w porównaniu z materiałem nieś pal o-nym. Korony zębów pękają i rozpadają się w podobny sposób, jak to mieliśmy możliwość zaobserować w czasie spalań w krematorium gazowym. W stanie nienaruszonym zachowują się najczęściej korzenie zębów. Obserwując spalone podczas pierwszej kremacji sklepienia czaszek oraz spalone, następnie kompletnie zachowane czaszki stwierdziliśmy, że częściowo zobl i terowane szwy uległy spękaniu, a proces ten może mieć istotny wpływ na poprawność oceny wieku w chwili śmierci. Tak więc ocena stopnia zobl i terowania danego odcinka szwu winna być bardzo ostrożna.

Najważniejszą dla nas częścią wykonanych eksperymentów było spa-