ScannedImage 6

rozpoczęli oni nowy marsz na północno-wschodnie prowincje. Początkowo odnosili sukcesy i podjęli nawet próbę opanowania największego ośrodka gospodarczego Chin, Szanghaju. Zostali jednak odparci z dużymi stratami przez wojska cesarskie, wspierane przez kanonierki, artylerię i oddziały brytyjskie, francuskie i amerykańskie. Głównie ta interwencja państw europejskich spowodowała, że do 1864 wojska Taipingów zostały rozgromione. Ostatnim akordem powstania było zdobycie przez wojska rządowe Nanktnlk będącego stolicą Taipingów i rzeź 100 tys. obrońców miasta. Niebiański Król Hong Xiuquan popełnił samobójstwo na cztery miesiące przed upadkiem miasta, przekazując władzę swojemu synowi, Hong Tianguifu. On i książęta Niebiańskiego Królewstwa zostali następnie zgładzeni przez zwycięską dynastię Qing. Ocenia sięTfe w czasie trwania powstania Taipingów oraz drugiej i trzeciej wojny opiumowej zginęło co najmniej 20 min ludzi.

W tym czasie miały ponadto miejsce powstanie Niań (1853 - 1868) i muzułmańskie powstania w południowo-zachodnich (1855- 1873) i północno-zachodnich Chinach (1862 - 1877).

II wojna opiumowa — zbrojna interwencja kolonialna Wielkiej Brytanii i Francji w Chinach rządzonych przez cesarską dynastię Qing. Trwała cztery lata w dwóch etapach, określanych też jako dwie odrębne wojny: 1856-1858 i 1859-1860.

Podłoże

W połowie XIX w. Chiny znajdowały się w głębokim kryzysie wewnętrznym. Na dużym obszarze państwa trwało powstanie tajpingów. Korzystając z tej sytuacji, państwa zachodnie - Anglia, Francja i USA wysunęły pod adresem Chin żądania ekonomiczne, przede wszystkim otwarcia Chin dla nieograniczonego handlu. Żądania brytyjskie dotyczyły głównie narzucenia handlu brytyjskim opium. Rząd chiński odrzucił te żądania.

Pretekstem do wojny stała się sprawa statku tArrow"! Był to statek należący do Chińczyka, z chińską załogą, lecz pływał pod banderą brytyjską (zarejestrowany był w Hongkongu -kolonii brytyjskiej). 8 października 1856 statek ten został zatrzymany przez władze chińskie w Kantonie (Guangzhou) pod zarzutem przemytu opium i piractwa, a 12-osobowa załoga została aresztowana. Sprawa została następnie rozdmuchana propagandowo w Wielkiej Brytanii i posłużyła jako pretekst ekspedycji karnej.

Pierwszy etap wojny

23 października 1856 eskadra 9 brytyjskich i 2 amerykańskich okrętów (fregat i kanonierek), pod dowództwem kontradmirała Seymoura, wpłynęła na rzekę Xij iang i po ostrzale fortów' nadbrzeżnych, podeszła pod Kanton. 28 f i 29 października okręty brytyjskie zbombardowały miasto, powodując duże zniszczenia i śmierć wielu cywilów^ Wycofując się, Brytyjczycy zniszczyli forty nadbrzeżne. Atak ten wywołał w Chinach rozruchy przeciw obcokrajowcom, połączone z niszczeniem europejskich faktorii handlowych.    ^

Dalsze działania angielskie opóźnił wybuch powstania sipajów w Indiach i przez kolejny rok, Anglicy prowadzili jedynie działania morskie przeciw żegludze chińskiej i koncentrowali siły. Z innych państw, do interwencji w Chinach dołączyła Francja. 12 grudnia 1857 sprzymierzone państwa wystosowały ultimatum do namiestnika chińskiej prowincji Kuangtung, żądając ustępstw i odszkodowań za spalone faktorie. Po odrzuceniu ultimatum, rozpoczęły się działania zbrojne. 28 grudnia okręty brytyjskie i francuskie ponownie ostrzelały Kanton, a 30 grudnia miasto zostało zajęte.

Mimo podjętych rokowań z rządem chińskim, okręty sprzymierzonych 20 maja 1858 zaatakowały leżącą na północy u ujścia rzeki Peiho fwierdzę^TakulpIłagu), którą następnie zdobyły wysadzając desant. Po zdobyciu Tianjinu w górze rzeki Peiho, droga doPekinu Kanałem Cesarskim stanęła otworem. Pomimo że siły sojusznicze były za słabe do opanowania stolicy, przerażony chiński rząd cesarski zgodził się na pokój. Podpisano go 13 czerwca 1858 w Tianjinie. Traktat przewidywał m.in. otwarcie dla handlu zagranicznego większości portów chińskich i legalizację handlu opium. Traktat miał być ostatecznie ratyfikowany po roku.

Drugi etap wojny

Pomimo podpisania traktatu pokojowego, w następnym roku doszło do dalszych działań wojennych, określanych też jako trzecia wojna opiumowa. Powodem ich stało się przegrodzenie przez Chińczyków ujścia rzeki Peiho

2