klsti225

t. Moszyński: kultura ludowa słowian

Litwie, w okolicy położonej na północny wschód od Wilna. U Słowian południowych znajdujemy ją tu i owdzie, ale nie wiem, o ile bywa tam używaną do tłuczenia ziarna zbóż. Zresztą i północni Słowianie w niektórych okolicach stosują ją dziś wyłącznie przy wyrobie oleju. — Poza Słowiańszczyzną stępa nożna była, względnie jest, rozpowszechniona w Europie środkowej (Węgry południowo-zachodnie, niemieckie kraje wschodnio-ałpejskie i część Włoch); dawniej musiała sięgać znacznie bardziej ku zachodowi. Ogólny jej zasiąg dzisiejszy poczyna się mniej więcej w regjonie Alp i biegnie z przerwami przez Małoruś, Kaukaz i południową Azję (Indje etc.) oraz Azję środkową (Tatarzy barabińscy, czułymscy i inni w południowej Syberii) do Azji południowo-wschodniej (Sumatra) i wschodniej (Chiny, Japonja). Charakterystyczny klocowy kształt stęp, normalnie spotykany w Europie środkowej i południowo-wschodniej, powtarza się na

231—232. Stępy nożne. — 231. Huculszczyzna. Wg R. Kaindla (MAGW, t. 26, r. 1896, str. 157, fig. 853). — 232. Wyry, pow. Sarny, Polesie (Polska). Rys. autor.

południowo-wschodnich krańcach Azji; podobnież i pewne ulepszenie w rodzaju konstrukcji ramowej, użytej jako oparcie dla rąk (na rysunkach jej niema; coś odlegle podobnego widzimy tylko na fig. 232), powtarza się w Europie (np. na Huculszczyźnie) i we wschodniej Azji.

Jak dawno pokazała się stępa nożna w Europie — nie wiemy. Niektórzy rozpoznają jej opis już u Hezjoda (IX lub VIII w. przed Chr.); ale to nie jest pewne.

Stępy zupełnie podobnej konstrukcji bywają też w Azji i Europie poruszane wodą; na ziemiach słowiańskich spotykamy je w foluszach etc.

258. Stępy ręczne i nożne służą u nas głównie do otłukiwania (śrutowania), względnie obłuskiwania ziarna (proso, jęczmień, gryka; niekiedy owies), bardzo rzadko do tłuczenia na grubą mąkę (ob. § 281).