klsti263

292

K. MOSZYŃSKI! KULTURA LUDOWA SŁOWIAN

bednarstwa jest może stosunkowo nieco mniejsze; odwrotnie zaś wyrób naczyń dłubanych (i toczonych) odgrywać się zdaje rolę nieco znaczniejszą.

303.    Zadanie bednarza polega na wyciosywaniu klepek, czyli dęg, wycinaniu w nich rowka (wątor) dla przyjęcia dna, przygotowywaniu obręczy oraz dna odpowiedniej wielkości zapomocąprymitywnego cyrkla i wreszcie łączeniu tych wszystkich części w jedno.

Ważnem jest, że dla w a tor a i obręczy wszyscy Słowianie mają jedne i te same nazwy. Najistotniejsaą jednak częścią naczyń wyrabianych przez bednarzy jest oczy wiście „klepka. Dla niej posiadają Słowianie dwie różne nazwy. Ruś i znaczna część Polski mówi na nią k4-e-p-k-a Nlatopblska zaŚpOzechy i cała Słowiańszczyzna południowa zwiejąjT§j£_ąJnb podobnie. Ten ostatni wyraz bywa przez etymologów wyprowadzany z zachodu, ale rzecz nie została z całą

256. Serbskie „dzbany" (£b&n i t. p.). — 1. Pow. UŹice. 2. Kijevo ok. Peći. — 3. Radevina. — Muz. etn. w Belgradzie. Rys. autor.

zachodniej Jugosławji. Muz. etn. w Zagrzebiu. Rys. autor.

pewnością stwierdzona i nie jest wyłączone, że dotychczasowe przypuszczenia są mylne. — Wspomnijmy jeszcze,iż parę nazw najniezbędniejszych narzędzi bednarskich powtarza się u Słowian północnych i południowych, posiadając rozległe zasięgi. Krótko mówiąc, Słowianie zapoznali się z bednarstwem najprawdopodobniej od bardzo dawna.

W dziedzinie wyrobów bednarskich odbywała się w Europie, w ciągu wieków średnich i później, żywa wymiana nazw i rzeczy między sąsiadującemi z sobą ludami. I Słowianie zapożyczyli wiele nazw dla naczyń z klepek od Niemców, Rumunów etc.; udzielili im jednak odwrotnie swoich.

304.    Wszyscy Słowianie mają parę odwiecznych rodzimych nazw dla wyrobów bednarskich. Służą one przytem dla oznaczenia naczyń nader starego typu. Jednemi z najbardziej zajmujących wyrobów tego rodzaju są ²⁵⁷* naczynia dzbankowate, posiadające lejek w kształcie rurki wyrobionej z naturalnego sęka (fig. 256 i 257). Znamy je z Serbji i Chorwacji, a formy zupełnie identyczne powtarzają się w Europie północno-wschodniej, mianowicie na Łotwie, w Estonji, Szwecji i t. d., zaś, sądząc z opisu,