Zdjecie1244

A. Kicowtkj, Pruno jako źródło w badaniach historycrno-edukacy/nych... T97

płomyczek”, „Szkolna (<azetka Ścienna”, „Młody Zawodowiec". ..Mały Płomyczek (w wersji miejskiej i wiejskiej) to bogate w treści dydaktyczno-wychowawcze, dostosowane do ówczesnych programów szkolnych i wiekowych możliwości percepcyjnych cztelnika czasopisma, wykorzystane powszechnie w pracy szkolnej jako środki dydaktyczne. Prasa ta, chociaż już stosunkowo szeroko wykorzystana naukowo, zasługuje na dalsze analizy źródłowe w badaniach analityczno-synte-tycznych i kom pa r;ity stycznych.

Inną grupę stanowiły czasopisma adresowane do czytelnika dorosłego i spełniające funkcje edukacyjne. Oświata dorosłych prowadzona przez różne partie i organizacje społeczne o charakterze klerykalnym, narodowym, sanacyjnym, liberalnym, ludowym, socjalistycznym i komunistycznym, upowszechniana była na łamach licznych czasopism specjalistycznych, ale także w prasie masowej i informacyjno-politycznej (często w specjalnie prowadzonych działach). To szerokie wykorzystanie prasy w oświacie pozaszkolnej wynikało z olbrzymich potrzeb edukacyjnych społeczeństwa polskiego, zainteresowania partii i organizacji społecznych oświatą dorosłych oraz niedostatecznego ilościowo rozwoju innych form pracy oświatowej. Wielość tytułów i nakładów prasowych, zawartość treściowa oraz zasięg kolportażu to istotne wskaźniki dla uznania znaczenia prasy jako źródła w badaniach dotyczących oświaty dorosłych.

Szczególne funkcje spełniała prasa polska za granicą. Wszystkie pisma polonijne „odgrywały doniosłą rolę w utrzymywaniu kontaktu mas wychodźczych czy ludności autochtonicznej z polskością najszerzej pojętą”¹¹. Także kontakt z językiem polskim miał określony walor wychowawczy. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że „w każdym większym ośrodku polonijnym przez cały czas lub przez dłuższe okresy ukazywały się pisma dziecięce i młodzieżowe, szczególnie ważne dla zachowania poczucia narodowego młodych pokoleń i związane z reguły zsiecią szkolnictwa polskiego w danym kraju”¹¹. Dla przykładu przytoczymy tu wydawaną w ZSRR „Gwiazdę Młodzieży” i „Głos Młodzieży”, w Czechosłowacji - miesięczniki „Oświata” i „Świt”, we Francji - miesięcznik dziecięcy „Pacholę Polskie” wydawany przez ZNP¹⁴.

Powyższe omówienie nie wyczerpuje oczywiście tytułów i rodzajów prasy pedagogicznej i innej w okresie II Rzeczypospolitej. W dokonanej prezentacji nie przyjęto też takich celów, a kierowano się jedynie potrzebą egzemplifikacji źró-dkmych wartości prasy w badaniach historii wychowania.

Na jakie trudności — wynikające z charakteru źródła - napotyka badacz historii wychowania gromadzący wiedzę źródłową na podstawie prasy? Dotyczą one Słownie następujących kwestii:

'A- Paczkowski, Prasa polska.... op .cits. 401.