Zdjecie1243

196 Konteksty i metody w badaniach historyczno-pedagogicznych

też komplementarne byłoby objęcie kwerendą i wykorzystanie także prasy pożarta uczycieiskiej (np. polityczno-informacyjnej czy społeczno-kulturalnej).

Innym rodzajem prasy są czasopisma dziecięce i młodzieżowe. Jak podaje GUS, w 1926 roku było ich ogółem 141, w 1930 roku — 234, a w 1935 roku-już 322. Pod względem liczby wydawanych tytułów dominowała prasa „wydawana przez młodzież”. Były to najczęściej pisemka szkolne, przeważnie gimnazjalne, ukazujące się z reguły raz na miesiąc, często efemeryczne. Ich niewielkie nakłady, duże rozproszenie i zaginięcie znacznej ilości z pewnością przyczyniły się do tego, że ta właśnie prasa młodzieżowa jest dotychczas w badaniach historii wychowania (także w badaniach prasoznawczych) najskromniej wykorzystana i opracowana⁹. Każdy jednak zachowany egzemplarz jest oryginalnym zapisem życia ówczesnej szkoły, uczniowskich ambicji literackich, zaangażowania intelektualnego, a nawet politycznego. Mimo że gazetki te stanowią przedmiot badawczy ulotny i trudny w ocenie, należałoby w badaniach nad szkołą i młodzieżą traktować je jako ważne źródło historyczne.

Liczna jest także grupa czasopism wydawanych przez różnego rodzaju organizacje społeczno-polityczne młodzieży (łącznie liczba tych organizacji w całym okresie międzywojennym szacowana jest w granicach tysiąca )'°. Tego typu źródła należałoby wykorzystać w powiązaniu z prasą ogólnoinformacyjną i polityczną oraz społeczno-kulturalną i literacką z uwagi na jej programową i edytorską afiliację z ugrupowaniami i czasopismami dla dorosłych.

Stosunkowo dużą grupę czasopism stanowią pisma młodzieżowe i dziecięce wydawane przez organizacje i instytucje Kościoła katolickiego. Ich zasięg oddziaływania miał charakter masowy nie tylko z racji wielości tytułów, ale także wysokich, jak na ówczesne warunki, nakładów (np. „Mały Apostoł” — 60 000 egzemplarzy, „Rycerzyk Niepokalanej” - 180 000 egzemplarzy) oraz kolportaż, którego głównym kanałem były probostwa, organizacje dewocyjne, zrzeszenia wyznaniowe, także część nauczycieli wspomagała ich rozpowszechnianie. Stąd wykorzystanie źródłowe tego typu prasy stało się celowe w badaniach nad koncepcją i zasięgiem wychowania dzieci i młodzieży.

Całość prasy dziecięcej i młodzieżowej zdominowały jednak pod względem ilościowym i jakościowym czasopisma wydawane przez ZNP. Uznane one zostały za najlepsze pisemka dla dzieci w skali światowej na Międzynarodowym Kongresie Prasy Pedagogicznej, który odbył się w Paryżu w 1937 r." „Płomyk”

L------_______ .    .    . ....... '

\A. Paczkowski, Prasa polska w latach 1918-1939, Warszawa 1980, s. 299-300.

» Tftftfem, s. 300.

"1. Michalska, Wykorzystywanie czasopism ZNP dla dzieci w pracy szkolnej Kie/ Rzeczypospolitej, „Acta Universitatis Lodzicnsis. FoIij --------