Zdjecie1274

228 Konteksty i metody w badaniach hrsloryczno-pcdagogicznych

liwiającą dialogi pisarza z masowym czytelnikiem*. Przedstawia! problematykę szkolnictwa elementarnego i ponadpodstawowego w Królestw ie Polskim. Odnosił ją do rzeczywistości europejskiej, szczególnie w zakresie szkół zawodowych Nauczyciel miał być łącznikiem między uczniem a domem rodzinnym, nietrudno zauważyć aktualność poglądów B. Prusa na nauczanie i wychowanie. ✓^Bógate źródło dla badań historyczno-pedagogicznych stanow ią Dzienniki Ste-( fana Żeromskiego⁹. W latach 1882-1891 powstało ich 21 tomików.

Reakcja krytyków na pfefWszewydanie Dzienników Stefana Żeromskiego była szybka i przeważnie entuzjastyczna. JarSsfcrw lwaszkiewicz wyraził pogląd, że Dzienniki Żeromskiego są pozycją nader wartościową, gdyż nie tylko rzucają światło na młodość wielkiego pisarza, ale są same w sobie dziełem sztuki pisarskiej bardzo wysokiej klasy - o wiele wyższej niż pierwsze, pisane w tej epoce utwory czysto literackie Żeromskiego¹⁰. Zgadzał się z tym poglądem również Lesław Eustachiewicz, zwracając uwagę, że:

Żeromski pisał swe notatki na gorąco, bez spekulacji na późniejszy ich rezonans . Mimo to bezwiednie tworzył dzieło sztuki, więcej - jedno ze swych szczytowych osiągnięć narracyjnych¹¹.

Wydaje się, że pierwszą przyczyną powszechnego uznania Dzienników za dzieło i wybitne jest zawarte w nich bogactwo realiów życia młodego pisarza. Dzienniki to olbrzymi materiał do studiów nad młodością i początkową twórczością Stefana Żeromskiego. Dziełem tym wprowadził Żeromski do naszego portretu literackiego, utrwalonego w świadomości kilku pokoleń, rysy nowe i w sposób istotny zmieniające dawny wizerunek. Wraz z pojawieniem się Dzienników napłynęło wiele informacji umożliwiających korektę wcześniejszych biografii pisarza.

Wydanie Dzienników wniosło więc bogactwo nowych faktów, dokonało przełomu w naszej wiedzy o młodości Żeromskiego.

Dzienniki stanowią źródło studiów z zakresu historii literatury w aspekcie możliwości interpretacji psychologicznej. Budzą zrozumiałe zainteresowanie jako ; materiał do poznania genezy wczesnych utworów Żeromskiego, jako świadec-\ two dojrzewania ideowego, dokument przynoszący przykłady bogatych lektur młodego pisarza.

•    T. Jałmużna. Obraz szkoły i nauczyciela w ... Kronikach" B. Prusa |w:| Szkoła i nauczycie/ w polskiej beletrystyce Pozytywizmu. Młodej Polski i Dwudziestolecia międzywojennego. red. J. Jałmuana. Łódź 2002.

*    T Jałmużna. Dzienniki Stefana Żeromskiego źródłem dla historyka wychowania vcrsitati$ Lodziensis. Folia Pacdagogica ci Psychologica” 1992. nr 29. s. 97-1

_** I_lwłt»lfii«wii*T_rw..,v    /i-.;.,iłiii    _