b0011

' I 2 Konteksty i metody w badaniach historyczno-pedagogicznych

Młodzież dzisiejsza musi się stać pokoleniem twórców, pokoleniem, w którym każdy siłą ducha, inicjatywą, wytrwałością dorówna najwybitniejszym mężom przeszłości. Takiego pokolenia żadna w świecie szkoła nie wyrobi, musi ono samo się wykształcić, dlatego potrzebny jest zorganizowany, ciągły wysiłek całej młodzieży do samokształcenia⁷.

Walory badawcze czasopiśmiennictwa uczniowskiego pogłębia także i to, że wpływ na ten ruch wywarła zarówno pedagogika narodowa, jak i pedagogika państwowa. Wolna szkoła polska pozwoliła uczniom na wielokierunkowe działania, które przejawiały się w różnych formach. Jedną z nich stało się redagowanie i wydawanie szkolnych czasopism. Publikacje te umożliwiały rozwój zamiłowań i uzdolnień, a ponadto eksponowały w różny sposób problemy dotyczące nowej rzeczywistości. Podkreślano w nich znaczenie zaangażowania młodych obywali li w sprawy Ojczyzny, znaczenie pracy, uczciwości obywatelskiej, konieczność poszanowania dobra publicznego, jednoczenia się w idei współdziałania. Pisma młodzieży stały się więc doskonałym środkiem przekazu treści związanych z życiem społecznym, politycznym, a szczególnie z tradycjami narodowymi i problemami (>je/yzny.

Należy przy tym zwrócić uwagę, że w działalności publicystycznej pism uczniów •filii spór o nadrzędność idei narodu czy idei państwa był znacznie mniej widoczny niż w publicystyce pedagogicznej, a tym bardziej społeczno-politycznej. Pisma uczniowskie sięgały do tematyki bliskiej młodzieży, dotyczyły spraw szkoły i jej różnych przejawów działalności, pobudzały zainteresowania różnymi dziedzinami \\ i et Izy, pisały o przeszłości i o przyszłości z różnorakimi jej zagrożeniami, a zatem u sprawach interesujących samą młodzież, dla której pismo było powoływane.

Prasa uczniowska w świetle rocznych sprawozdań szkolnych, ksiąg pamiątkowych i monografii szkół średnich

Interesującym, a zupełnie obecnie zaniechanym zwyczajem szkół w okresie mię dy wojennym było redagowanie i drukowanie rocznych sprawozdań zd/.ialalno.śt i dydaktyczno-wychowawczej poszczególnych placówek. Znajdują się w tych doku mentaeh, będących poważnym źródłem wiedzy o praktyce szkolnej, także infornm ¹1* <> istniejącym na ogół w szkole czasopiśmie, jego profilu, osiągnięciach i /es polach uczniów z pismem związanych. Dzięki sprawozdaniom można dokona' ••mu -mej rekonstrukcji rozwoju czasopism bardziej lub mniej popularnych i znany Ir . - hotl.-ąryi li w s/koliieh, zwłaszcza gimnazjach, różnych regionów Polak i

' i żnaniicki    Mlodd# Nobli i■ m i . |

Ze sprawozdania można czerpać informacje między innymi o piśmie „Promień” wydawanym przez uczniów Państwowego Gimnazjum Męskiego w Ostro wie Wielkopolskim. Pismo kolportowano w Gimnazjum Żeńskim w Ostrowic, w gimnazjach w Jarocinie i Pleszewie¹. Pismo „Promień” było przez kilka lal samodzielną organizacją administracyjną w szkole, po czym zostało przyłączone do Towarzystwa Tomasza Zana jako sekcja o własnym regulaminie. Przy popni ciu miejscowego środowiska, rodziców, inteligencji i uczniów innych szkół pismu wydawano do wybuchu drugiej wojny światowej.

„Promień” w swej treści i linii programowej był odbiciem ówczesnej polityk i oświatowej oraz postaw dominujących w międzywojennym społeczeństwie Wid kopolski. Docierał do różnych środowisk tego regionu, ponieważ wyrażał zainte resowanie sprawami związanymi z życiem całego kraju, z konfliktami światowy mi, zjawiskami społecznymi. Uczył obywatelskiego myślenia, wiązał czytelników z narodową tradycją oraz ukazywał piękno języka ojczystego.

Ze sprawozdania Dyrekcji Gimnazjum w Rogoźnie Wielkopolskim możnn dowiedzieć się o czasopiśmie uczniowskim „Z Uczelni Przemysława”, ze spin wozdania Gimnazjum w Opatowie Kieleckim o piśmie „Brzask”².

W wielu gimnazjach czasopisma uczniowskie powiązane były / działalnością kół przedmiotowych i kół zainteresowań. Takim organem był „Świt” pismu wychodzące w Gimnazjum im. M. Konopnickiej w Inowrocławiu / inicjatyw % kółka literackiego³.

Wśród pism uczniowskich zdarzały się takie, które przepisywano były dust prymitywnie na maszynie do pisania w kilku egzemplarzach, stąd nakład pi mn sięgał 20-30 egzemplarzy i dotarcie do nich jest nieomal niemożliwe. Takim pi smem była „Nasza Gazetka”, ukazująca się raz w miesiącu w Gimnazjum /< ń skini w Grudziądzu⁴. Pismo z gazetki klasowej w 1931 r. przekształciło się w pi ino ogólnogimnazjalne o nakładzie 500 egzemplarzy.

1

^K Państwowe Gimnazjum Męskie w Ostrowie Wielkopolskim, sprawozdimir • cDtaluliu-./.kuły za rok 1931/32, Ostrów Wielkopolski 1932, s. 108; O piśmie także w: II lelta/mPLi •' edukacji narodowej: studia i wspomnienia z dziejów Gimnazjum Męskiego (obr< 'im • 11 u emu » >u. noksztalcącego) w Ostrowie Wielkopolskim w 125-lecie jego założenia: 1845 Id 'U. \e,| W P h *. i ki. Wrocław 1970, s. 321-329.

2

’’ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Przemysława w rt • > >^r! > ż 111 w ll-p rok 193 1/32, Rogoźno 1932, s. 25; Gimnazjum Koedukacyjne im. Bartosza(iItm I ii i".    • s -

•vn Kieleckim, Sprawozdanie Dyrekcji na rok szkolny 1929/1930. Opatów |9 la, ńi i i

3

¹¹¹ Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum im. M. Konopnickiej w Inowrocltwiu 1'rt‘J p.»i,_; wioelaw 1929, s. 35 46.

4

Uprawo/ilanic Dyrekcji Państwowego Gimnazjum Żeńskiego w Gnitl/uprt-m o\ mk i ■ ^h-lu P¹ n, c )rucl/ii|d/ 1933. s. 72. Sprawozdanie poprzedza artukul S. Kisiele wsi i-i /'h»m mi,<d •

/ ich na, ćmę wychowawcze będący referatem wygłoszonym na rejonów • i i '"*!• h-m ii •• u i= ■ ivm\i i | dnia 25 lutego 1933 i w Grudziądzu Auloilu przedstawiła w nim kistki • m- pi m    sf i tt i mu/ lonmilownlii k 11! a pi td i-. < /tut li ind dla itHUt z yelelt ttpit4-.tiumv pi sina