b0015

220 Konteksty i metody w badaniach historyczno-pedagogicznych

Francji i w Niemczech. Problem niemiecki niepokoił młodzieżowych publicystów w sposób szczególny - zwłaszcza program społeczno-polityczny partii NSDAP i koncepcja wychowania młodzieży. Podejmowano także refleksje związane z sytuacjąw Wolnym Mieście Gdańsku i poza jego granicami, a częstotliwość tej tematyki ujawniła się zwłaszcza w piśmie „Orlęta”.

Pisma uczniowskie poruszały zagadnienie inicjatyw społecznych, działalności różnych kół przedmiotowych i zainteresowań, ich pracy, a także wyrażały zaniepokojenie brakiem aktywności młodzieży. Szpalty pism szkolnych wielokrotnie były wykładnią celów, zadań i prac organizacji młodzieżowych, uczniowskich i szkolnych. Pozwalały na szerzenie idei działania ich członkom, propagowały ideę współdziałania i wychowania patriotycznego. Młodzież dawała świadectwo znajomości różnych kręgów środowiskowych, począwszy od najbliższych do najszerszych, przy czym zdumiewająco trafnie interpretowała zagadnienia innych kultur i narodów.

Pisma stały się szczególną szansą dla uczniów zdolnych. Dowodami uzdolnień uczniów były ich artykuły dotyczące poezji, literatuiy, kultury estetycznej, muzyki, przyrodoznawstwa i zagadnień technicznych. Organizowane przez czasopisma uczniowskie różne konkursy - na projekt obwoluty pisma, dokończenie opowiadania lub nowelki, przykłady wierszy, najciekawsze opracowania monograficzne miejscowości, na projekt aparatu fotograficznego i innych konstrukcji, na najzabawniejszy humor - umożliwiały młodzieży prezentację swoich, często bardzo oryginalnych umiejętności.

Publikacje nadsyłane przez uczniów do redakcji szkolnych czasopism były piacami rozwijającymi myślenie, rozumienie i umiejętności. Wywierały one duży wpływ na rozwój twórczej osobowości młodzieży. Potrzeba twórczości wyra-ana była nie tylko przez nauczycieli, ale także przez samą młodzież, która wydawała się ją doskonale rozumieć. Stąd na łamach większości czasopism podia f-dam) konieczność samokształcenia.

Można przyjąć, że czasopisma uczniowskie kryją dotąd możliwość odpowiedzi na pytania o rozwój świadomości politycznej i społecznej młodzieży szkól średnich w Drugiej Rzeczypospolitej.

Podsumowując dotychczasowe rozważania, można stwierdzić, żc czasopiśmiennictwo uczniowskie miało wpływ na wytwarzanie szerokiego spojrzenia mlo-d ar /y na sprawy ()jczyzny i /łożonych problemów społeczeństwa oraz było wy-i n/cm podjęciu prób realizacji przez polskie szkoły średnie okresu międzywojennego funta |i w\ i luiwawczych i dydaktycznych w zakresie wychowania intelektualne go, społecznego, obywatelskiego i patriotycznego, i ‘znsopismn uczyły młodzież /dobywania, gromadzenia i wykot /yrrty wania wiadomości / różnych dziedzin życia i różnych dyscyplin wiedzy organ) ownly ruch isintikaztflłeitilowy, §lw#raał) moi ¹ i    i ro vp]ii uczniom wy blin In uzdolnionym Dumy plim i kolnyoh były ni luj scem formułowania celów, zadań i profilu organizacji młodzieżowych, uczniowskich i szkolnych. Pozwalały na szerzenie ich idei, propagowały konsekwentnie rozwój samorządów uczniowskich, zasady współżycia społecznego młodzieży zrzeszonej w różnych kołach i organizacjach w szkole.

Można również uznać, że czasopisma uczniowskie kryją możliwość odpowiedzi na pytania o rozwój świadomości politycznej i społecznej młodzieży szkół średnich w Drugiej Rzeczypospolitej.

Badania nad czasopiśmiennictwem uczniowskim okresu międzywojennego mogą natrafiać na wiele przeszkód i trudności. Podstawową jest rozproszenie źródłowe, brak dostępu do czasopism, zwłaszcza szkół z dawnych ziem Rzeczypospolitej. Trudnościąjest też konieczność stosowania nie tylko metod badawczych właściwych dla badań historyczno-oświatowych, ale także metod z zakresu prasoznawstwa, językoznawstwa, historii sztuki i innych. Mimo tych trudności czasopisma uczniowskie są dla badań z zakresu historii wychowania dużą szansą wniknięcia w głąb procesów dydaktyczno-wychowawczych i formułowania prób pogłębionej oceny funkcjonowania szkoły polskiej w Drugiej Rzeczypospolitej.