b0013

2 I () Konteksty i metody w badaniach historyczno-pedagogicznych

i środowiska. Były czynnikiem ożywiającym działania organizacji, a jednocześnie ich reklamą i wizytówką.

Na łamach czasopism propagowano przede wszystkim ideę i realizację samorządu uczniowskiego, wychowania społecznego i patriotycznego¹⁸. Pisma były często wydawane przez działający w szkole samorząd lub przez kilka samorządów. Przykładem może być pismo „Myśl i Czyn” - organ samorządu czwartej klasy Gimnazjum im. K. Marcinkowskiego ukazujący się w Poznaniu od 1933 r. oraz miesięcznik samorządów szkolnych państwowych seminariów nauczycielskich w Sosnowcu „Płomień” wydawany przez Sejmik Szkolny uczniów Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego, gdzie znajdował się osobny I )ział Samorządu Szkolnego”. O działalności samorządu szkolnego pisano w czasopiśmie „Młodzieńczy Lot” wydawanym przez uczennice łódzkiego Państwowego Gimnazjum Żeńskiego im. E. Szczanieckiej¹⁹. Zawierał on informacje o organizacji gminy szkolnej, kół zainteresowań, spółdzielni uczniowskiej, sklepiku oraz sekcji przedmiotowych działających w ramach samorządu²⁰.

Artykuły dotyczące samorządności uczniowskiej zamieszczało pismo Związku Towarzystw Tomasza Zana, redagowane przez Floriana Znanieckiego i ukazujące się pod nazwą „Młodzież Sobie”. Jego redakcja kładła szczególny nacisk tm problem samokształcenia oraz problemy o charakterze ogólnym wspólne iie/niom - członkom Towarzystw Tomasza Zana z terenu całego kraju. Publikowano prace dotyczące spółdzielczości szkolnej, jej istoty, znaczenia wychowawczego i sposobów wprowadzenia do szkół. Apelowano o przyswajanie przez młodzież podstawowej wiedzy z zakresu gospodarki, socjologii, psychologii społecznej t wdrażanie jej do pracy społecznej.

I h <)blemy samorządu uczniowskiego znajdujemy na łamach pism „Życie Szkoły”, ..Kuźnia Młodych” i „Nasze Myśli”²¹, które publikowały cykl artykułów pt. Co kaidy o samorządzie wiedzieć powinien?²². Publikacja tego swoistego poradnika młodzieżowego o samorządzie może budzić duże uznanie co do wysokiego poziomu wiedzy młodzieżowych redaktorów o tej formie wychowania oraz

I > K o/miaii, Samorząd uczniowski w polskiej pedagogice Drugiej Rzeczypospolitej, Szczecin

1991

¹¹ Mm. samot -ądszkolny, „Młodzieńczy Lot” 1930, nr 2,

" .Młodzieńczy l.ot” 1930, m 4, s. 6. Niemal każdy numer tego pisma informował uczniów o po a* .1. . nnu li samorządu szkolnego, dochodach i wydatkach spółdzielni, koncertach i zabawach, «zyniąt to zawsze w tonie zachęcającym do współpracy kolegów i ich najbliższe otoczenie

¹¹ W (Juiyiłd, Rola i aa< -mir samoiaidu szkolnego w twórrtąj pracy dla Polski, „Życie VI uh. |9i9, m 10,    8 9, Poradnia u miot ądowa, „Kuźnia Młodych" 1933, m lo i dalsze.

■pt ow a i danie J las/e Myśli” 1917, dwuttlicsię* /nil- młodzieży Miejskiego K oedtlk tieyjąegó f Hm nn/jimi K upici kiego w Ih dgus/i zy, iii 4 1

i l ewwtuluwska, t 'o fmidy o $(ifflQi'ittdMie wi@dii@ćpowinien, „Nasze My śli” 1939, m L 4,5

wyrażane nadzieje, że poprzez samorząd szkoła stanie się „autentycznie nowocze sna” i zaspokoi oczekiwania intelektualne oraz społeczno-organizacyjne szkoły.

Problemy samorządu uczniowskiego znalazły swoje miejsce nawet w wyda wanych jednodniówkach, czego przykładem może być artykuł Klasa organizuje samorząd, opublikowana w „Handlówce” wydawanej przez Bratnią Pomoc Uczniów Państwowego Gimnazjum im. draT. Chałubińskiego w Radomiu²³. Spra wozdania z działalności ogniw samorządowych w poszczególnych szkołach w wymowny sposób oddają zakres niezwykle obszernych problemów pozostają cych w kręgu zainteresowań i działań uczniów.

Reasumując dotychczasowe rozważania, można stwierdzić, że samorząd uczniowski znalazł obszerne i należne sobie miejsce w szkolnych czasopismach, w których często podkreślano jego organizacyjną atrakcyjność i wychowawcze znaczenie. Mimo że czasopisma poświęcały wiele uwagi innym problemom młodzieży gimnazjalnej i innych szkół średnich, potrafiły w ciekawy i atrakcyjny sposób ukazać osiągnięcia i popularyzować samorządność uczniowską. Nic wszystkie jednak czasopisma zamieszczały publikacje dotyczące samorządu, a często były one dość skromne i lakoniczne. Składało się na to wiele przyczyn, między innymi ta, że nie w każdej szkole funkcjonował rozwinięty samorząd. Uczniowie tych szkół, w których działał dobrze rozwinięty samorząd, chętnie

0    nim pisali, wypowiadali się często krytycznie o kwestiach, które go dotyczyły,

1    ciągle poprzez publikacje w pismach uczniowskich dążyli do wzbogacenia form jego pracy i atrakcyjności życia szkolnego. Dlatego badania nad pismami szkol nymi mogą poszerzyć naszą wiedzę o samorządzie uczniowskim okresu międzywojennego.

Jednym ze sposobów kształtowania osobowości uczniów i wychowanków było ich włączenie się aktywne w życie szkolne, angażowanie w prace organizacji młodzieżowej i w różnorodne formy społecznego działania.

Na łamach czasopism uczniowskich bardzo często apelowano o podejmou o nie działań wobec różnych zjawisk patologi, a zwłaszcza pijaństwa w społeczni stwie. Niektórzy autorzy artykułów nawoływali, by każda klasa tworzyła ,sworU\ „naród abstynencki”, a symbolem podjętej przez młodzież walki zalkoholizmrm miała być rozwieszona w klasie błękitna wstęga²⁴. Młodzież apelowała o pod jęcie pomocy rodzinom dotkniętym klęską bezrobocia²⁵ poprzez wsparcie tworzeniu kuchni dla bezrobotnych, przygotowywanie paczek żywnościowych dla dzieci ilp

klasa oryinm uje .samorząd, „Handlówka", jednodniówki! wydana prze/. Bratnią Poinm IJe/niów Uimnn/jum Państwowego im. diii i Chałubińskiego w Radomiu na 30 leeic szkoły, U idom I o i s

'^A / (irnsieka, II stęya błękitna, „Mlnd/ń HCi mta IV48 ni I j l ^łl f ),l [e-mail], „Mlod/ieńi /y Lol" IUl - m l L # ą uraz nt IU 7